TOC for Education Nederland(TOC = Theory of Constraints)

De TOC methodiek voor veranderingsprocessen geeft op drie vragen antwoord:

Wat willen we veranderen?

Waarin willen we het veranderen?

Hoe brengen we de verandering tot stand?

Wat is het doel van het onderwijs?

Onze jongeren voorbereiden op hun latere leven in

de maatschappij als productieve en verantwoordelijke

volwassenen .

Dat is de ambitie van leraren

Wat willen we verbeteren in het onderwijs?

Wat moet er veranderen?

Wat zijn de problemen die ons, ondanks alle ontwikkelingen in het onderwijs belemmeren in het

bereiken van dit doel?

Is het misschien zo dat veel leerlingen:

.. niet weten hoe ze hun problemen moeten oplossen?

.. alleen memoriseren in plaats van te begrijpen wat er onderwezen wordt?

.. wat ze leren niet kunnen toepassen op andere situaties?

Is het misschien zo dat veel leerlingen:

.. niet het belang zien van wat ze leren voor hun huidige en latere dagelijkse leven?

.. geen verantwoordelijkheid nemen voor gevolgen van hun daden?

.. moeten voldoen aan allerlei toetsingseisen wat heel veel energie en tijd van hen vraagt?

en dat leerkachten intussen:

… moeten voldoen aan verwachtingen om te voorzien in de leer- en vormingsbehoeften van

alle leerlingen,

…. en tegelijkertijd de vereiste leerstof aan te bieden?

… moeten werken met het “nieuwe leren”, terwijl blijkt dat jongeren nog zelf niet in staat zijn de

verantwoordelijkheid te nemen die daarin van hen verwacht wordt?

Kort samengevat:

Leerkrachten willen graag voorzien in alle leer-en vormingsbehoeften van de leerlingen, maar

Het ontbreekt hen aan de middelen om zowel daarin te voorzien als de vereiste leerstof te behandelen.

Weergegeven in een Conflict Diagram ….

Het dilemma van de leerkrachten ….

Voorzien in leer- en vormingsbehoeften van de leerlingen

Niet voorzien in leer- en vormingsbehoeften

van de leerlingen

De leerlingen geven wat ze nodig hebbenvoor hun ontwikkeling

De vereiste leerstof aan bod laten komen

Hun leerlingen goed voorbe-reiden op hun latere leven

WENSENBEHOEFTEN

Geen wonder dat veel leerkrachtenonder druk staan …..

Aan de ene kant voelen ze dat ze alle leerlingen

moeten bereiken.

Aan de andere kant is het gewoon niet mogelijk,

als ook de vereiste leerstof behandeld moet worden.

Kan deze realiteit wel worden veranderd?

Waarom denken we dat we heel veel tijd en energie

moeten besteden om te voorzien in de behoeften

van alle leerlingen?

Is dat, omdat we sociale vaardigheden en denk-

vaardigheden tegelijk met (academische)

kennis moeten onderwijzen?

Of omdat leerlingen niets willen doen en de

leerkrachten zich dan maar meer moeten

inspannen om de leerlingen te motiveren?

Of is het omdat leerkrachten en leerlingen niet weten HOE ze het moeten aanpakken?

Waarin moet het dan veranderen?

Wat we nodig hebben is een effectieve manier om kinderen te leren zelf actief te denken.

Dat moet zo eenvoudig te leren zijn dat het niet ten koste van de lestijd gaat.

We hebben simpele en praktisch inzetbare middelen nodig,

die aan leer- en vormingsbehoeften van leerlingen tegemoet komen en gemakkelijk te gebruiken zijn

om de lessen effectiever te maken

Hoe is zo’n verandering te realiseren?

Door……

een stel eenvoudige en toch krachtige

denk- en communicatie middelen!

Met deze middelen moeten leerlingen in staat zijn:

- problemen te onderkennen, vast te stellen en

verstandige oplossingen te bedenken,

- effectief informatie te analyseren in de leerstof,

i.p.v. alleen uit het hoofd te leren,

- prestaties op bestaande tests te verhogen.

- gevolgen van activiteiten en ideeën te doordenken.

- op eigen initiatief deze middelen zo toe te passen op hun beslissingen, dat ze op een

verantwoordelijke en productieve manier in de maatschappij staan.

Denk- en communicatiemiddelen die ……….

- eenvoudig te leren en toe te passen zijn.

- woord en beeld gebruiken,

- multisensorisch zijn te maken,

- werken, onafhankelijk van leeftijd, culturele achtergrond of politieke verschillen,

- uitgaan van socratische vraagtechnieken om

leerlingen zich kennis en oplossingsvaardigheden

eigen te laten maken.

De TOC denk- en communicatiemiddelen:

Conflict Diagram

Logisch Diagram met negatieve en positieve tak (als 1, dan 2; als 2 en 2a, dan 3, enz.)

Ambitieus Doel Diagram

+

obstakels tussendoelen acties

Toc denkmodellen om de verandering te realiseren

Het conflictdiagram

Een denk- en communicatiemiddel om verandering te bewerkstelligen is

het Conflict Diagram Het diagram analyseert verschillen in een conflict en

is gericht op een activiteit of beslissing als oplossing

ervan.

Zo’n conflict kan intern zijn (hinken op 2 gedachten)

of extern (tussen twee of meer personen/partijen).

Het verlegt de aandacht van de wensen naar de behoeften en het gezamenlijk doel

Hoe en waarom verschilt het Conflict Diagram van de huidige praktijk? Een voorbeeld …..

Een onderwijzeres die vertrouwd is met het diagram,

besluit het toe te passen voor een probleem dat ze

heeft met haar dochter Sandra van 4 jaar, die haar

wil helpen het avondeten klaar te maken.

Maar haar moeder heeft haast en wil geen rommel in

de keuken.

Wat is het conflict?

Wat is ieders wens en wat zijn de achterliggende behoeften?

behoefte van Sandra ????

snel en zonder rommel eten

bereiden

moeder wil alleen het eten klaarmaken

Sandra wil moeder daarbij helpen

goede verstand-houding tussen beiden

BEHOEFTEN WENSEN

GEZAMENLIJK DOEL

Moeder denkt dat Sandra het belangrijk vindt om samen met haar wat te doen, maar dochter zegt:

“Ik wil dat pappa mij een grote meid vindt”

pappa trots op mij

snel en zonder rommel eten

bereiden

moeder wil alleen het eten klaarmaken

dochter wil moeder daarbij helpen

goede verstand-houding tussen beiden

BEHOEFTEN WENSEN

GEZAMENLIJK DOEL

Wat zijn de verschillen?

Hoe zal moeder gewoonlijk gereageerd hebben?

Misschien door te zeggen dat ze na het eten wel

wat samen met Sandra wil doen.

Zal dat zijn wat dochterlief belangrijk vindt?

Zou ze zonder het Conflictdiagram ook geweten

hebben wat haar dochter werkelijk nodig had en

een bevredigende oplossing gevonden hebben?

Jongeren houden zich waarschijnlijk beter aan besluiten die ze zelf hebben helpen nemen, omdat deze dan meer tegemoet komen aan

hun behoeften

In dit geval besloot de dochter uit zichzelf dat

ze haar ‘behoefte’ op een andere manier ging

invullen:

Ze ging een mooie tekening maken voor

pappa.

Toepassing Conflict Diagram op leerstof:

Elke zinvolle activiteit/ beslissing/conflict, beschreven in de leerstof kan worden geanalyseerd met het

conflict- diagram, op zo’n manier dat de leerlingen de relevantie zien voor hun eigen dagelijks leven.

Een voorbeeld uit de literatuur:

Oliver Twist in een dilemma hoe te overleven.

Dilemma Oliver Twist, zoals benoemd door leerlingen….

geld zien te krijgen

geen foute dingen doen, een zuiver geweten hebben

geen zakkenroller zijn

gaan zakken rollen

overleven

BEHOEFTEN WENSEN

GEZAMENLIJK DOEL

Oplossingen voor Oliver’s dilemma ….

Door leerlingen te vragen naar de logische relaties,

moesten ze conclusies trekken en zelf andere

oplossingen bedenken, bijv.

Moest Oliver per se zakkenroller worden

om aan geld te komen?

Antwoord:

Oliver dacht waarschijnlijk dat zakkenroller worden

de enige manier was om aan geld te komen, maar ..

hij kon ook ramen schoonmaken, op paarden

passen, kleding wassen, in een winkel werken,

pakjes dragen, ……

Met het Conflict Diagram leren leerlingen ….

- duidelijk hoofdzaken uit de tekst te halen en het verhaal kort te kunnen navertellen vanuit

herkenning en inleving.

- conclusies te trekken uit de tekst en eerder opgedane kennis en/of ervaringen.

Met het Conflict Diagram leren leerlingen (2)….

- een goede en logische manier van redeneren en

analyseren toe te passen om duidelijkheid te krijgen

over een situatie of een probleem.

- problemen vast te stellen en nieuwe oplossingen te

vinden die tegemoet komen aan wederzijdse

behoeften en het gezamenlijke doel.

Het Logisch Diagram van oorzaak en gevolg met een negatieve tak en een positieve tak

“Liever dan me te blijven zeggen wat ik wel of niet moet doen, wil ik dat je me leert hoe ik de

gevolgen van mijn handelingen of ideeën kan overzien”.

Het Logisch Diagram van oorzaak en gevolg met een negatieve tak en een positieve tak …..

De negatieve tak:

Een denk- en communicatiemiddel dat dient om

leerlingen het verband te laten ontdekken tussen hun

gedrag en mogelijke negatieve gevolgen daarvan,

deze te voorzien en te bedenken hoe ze die in voor

hen positieve zin kunnen veranderen door ander

gedrag.

Het Logisch Diagram van oorzaak en gevolg met een negatieve tak en een positieve tak (2)

De positieve tak:

Wordt gemaakt om een plan, een voorstel, een

aanpak te kunnen ‘verkopen’.

Om zichzelf te motiveren door zich bewust te worden

dat positief gericht gedrag ook positieve resultaten tot

gevolg heeft.

De negatieve tak stelt leerlingen in staat om …

- gevolgen van hun activiteiten en ideeën te

doordenken,

- verantwoordelijkheid te nemen om negatief gedrag

onder woorden te brengen en om te zetten in positief

gedrag.

De negatieve tak stelt leerlingen in staat om: (2)

- de verbanden te leggen in leerstof,

- gevolgen te benoemen en toe te passen op hun

eigen situatie.

Als een leerling zelf ontdekt wat de gevolgen zijn

van wat hij zegt of doet, werkt dat beter, dan hem

steeds te vertellen wat hij wel of niet moet doen.

Ambitieus Doel Diagram

Werkwijze:

- als je een doel hebt, kom je onderweg allerlei

drempels, obstakels, e.d. tegen.

- zet die in een logische volgorde; er ontstaat een

soort Probleemboom.

- zet gelijksoortige problemen bij elkaar, cluster ze.

Ambitieus Doel Diagram (2)

- zet alle problemen om in hun tegengestelde; je krijgt

een boom met tussendoelen.

- bedenk activiteiten om al deze tussendoelen

te bereiken.

- als dat lukt is het ambitieuze einddoel bereikt.

Een voorbeeld ……… geluidsoverlast Schiphol(cluster ‘vliegtuigen’ )

obstakels tussendoelen activiteitenaanpassen oudere motoren onrendabel

aanpassing motoren is rendabel

subsidie ombouw oudere motoren; hogere landings-kosten lawaaivliegtuigen

arme maatschappijen met ‘lawaaimakers’

maatschappijen hebben ‘stille’ motoren

vervangen oudere motoren

piloten geven vol gas bij opstijgen

piloten doseren gas bij opstijgen (90%)

aanbieden trainingen;

afstemming met opleidingscentra;

informeren piloten en maatschappijen over mogelijkheden vermindering lawaai

tijdens landen veelvul-

dig gasgeven/remmen

landen in glijvlucht met stationair toerental

daling over lange afstanden

snellere daling over korte afstand

Een voorbeeld ……… geluidsoverlast Schiphol(cluster ‘woningen en planologie’ )

obstakels tussendoelen activiteiten

huizen laten veel lawaai door bestaande woningbouw is nageísoleerd

maatregelen opnemen in groot onderhoudsplan;

Voorzien in subsidies voor maatregelen

nieuwe wijken dicht tegen Schiphol aangebouwd

nieuwbouw heeft boven-

wettelijke geluidsisolatie

leefbaarheid slecht meegewogen door planologen

nieuwbouwwijken zijn buiten vliegroutes gepland

ontwikkelen nieuwe geluidsmodellen; meewegen geluidsaspecten

enz. …..

Ambitieus Doel: Verhogen scores op meerkeuze leestoetsen …

obstakels tussendoelen activiteiten

1. de leestekst is te lang 1. tekst is korter gemaakt

1. verdeel de tekst met potlood in kleinere stukken

2. ik raak in de war en herinner me het vorige stuk niet meer

2. ik weet wat ik heb gelezen

2. zet aantekeningen in de kantlijn; vat elk stuk na lezen kort samen in eigen woorden (in gedachten)

3. alle antwoorden lijken hetzelfde

3. ik zie de verschillen tussen de antwoorden

3. onderstreep de echte verschillen in de antwoorden

Ambitieus Doel Diagram is te gebruiken door leerlingen:

- om obstakels te leren zien,

- om concrete activiteiten te bedenken en uit te voeren en zo de obstakels te

overwinnen.

- om planmatig hun doelen te behalen.

door leerlingen en leerkrachten:

- om gezamenlijke doelen te bereiken en leerstof te doordenken.

door directie en personeel:

- om schooldoelstellingen

te behalen.

door andere organisaties die doelen nastreven.

Ambitieus Doel Diagram is ook te gebruiken

Het grootste verschil met de gangbare praktijk..

leerlingen onthouden en gebruiken de hier beschreven leer- en

communicatiemiddelen.