tÜbİtak-bİdeb lise Öğretmenleri proje danışmanlığı eğitimi...
TRANSCRIPT
TÜBİTAK-BİDEBLise Öğretmenleri
Proje Danışmanlığı Eğitimi Çalıştayı
Lise-1 Çalıştay 2011
KEPEZ/ÇANAKKALE9-17 TEMMUZ 2011
GRUP GÖKKUŞAĞI
Projeyi Hazırlayanlar
Nurcan TURAN CANDAN
Şerif BALCAN
Mustafa YILMAZ
PROJE DANIŞMANLARI
Prof. Dr. Münevver SÖKMEN
Doç . Dr. Yusuf DİLGİN
BOZULMUŞ SÜT ÜRÜNLERİNDEN
DİŞ BEYAZLATICI ELDESİ
PROJENİN ADI
PROJENİN AMACI
Atık haldeki bozulmuş süt ürünlerinden
yararlanarak hazırlanan karışıma antiseptik ve
aromatik özellikte maddeler katarak karışımın
dişler üzerindeki beyazlatıcı etkisinin ve halk
arasında kullanılan diş beyazlatma yöntemleri ile
karşılaştırmaların yapılarak incelenmesi
PROJENİN HEDEFLERİ
Bozulmuş süt ürünlerinin çevreye atık olarak
atılmasının yerine içinde bulunan mineral
maddelerden yaralanarak sanayiye hammadde
olarak geri kazandırılması.
PROJENİN HEDEFLERİ
Ağız ve diş sağlığı konusunda halkta kulaktan
dolma bilgilerin güvenirliğinin test edilmesi ve diş
temizliği için alternatif bir beyazlatıcı elde
edilmesi..
GİRİŞÜnal ve arkadaşları tarafında yapılan araştırmalarda inek sütünden üretilen yoğurtların kuru madde analizinde bulunan mineral madde miktarları aşağıdaki çizelge-1’de verilmiştir.
Sütün üretilmesi, taşınması, depolanması ve satışı
sırasında meydana gelen atıklar gaz, sıvı ve katı halde
bulunurlar. Özellikle atıkların, herhangi bir işlem
yapılmadan atılmaları halinde uygun hava koşulları
altında meydana gelecek biyolojik parçaların, birçok
kötü kokulu gazın çevreye yayılmasına, toksik
maddelerin oluşmasına ve çevrede yaşayan tüm
canlıların zarara uğramasına neden olurlar
Sütçülük atıklarında bulunan çeşitli organik
maddelerin atıldıkları ortamda parçalanması
sırasında tükettikleri oksijen miktarına
“Biyokimyasal Oksijen Gereksinimi” denilmektedir.
Çizelge 2 süt ve bazı sütçülük atıklarının biyokimyasal oksijen gereksinimlerini göstermektedir
Türkiye’de toplam süt üretiminin %60’ını bulan
önemli bir kısmı tereyağı ve peynir gibi mamullere
işlenmektedir. Yani toplam üretilen süt miktarı 6
milyon ton olarak alınacak olursa, Türkiye’de her
yıl 3- 6 milyon ton süt önemli miktarlarda
sütçülük atıkları veren süt ürünlerine
işlenmektedir.
Bu durumun ekonomik önemi, sütçülük
atıklarında çoğu kez değerlendirilmeden atılan ve
kaybolan yağ, protein, laktoz ve mineral
maddeleri miktarına bakılarak ortaya çıkar.
Diş macunları uzun yıllardır kullanılmakta
olan ve diş sağlığının oluşumunda önemli rol
oynayan ürünlerdir. Bugün çeşitli toplumlardaki
insanların çoğu, dişlerinin, estetik yönden daha
güzel görünmesini sağlamak için fırçalamaktadır
Diş fırçalamada ilk amacın kozmetik olduğu kabul
edilmektedir. Esasen ön dişlerin arka dişlerden
daha dikkatli fırçalanması, sadece bu dişlerin
kolay fırçalanmasından kaynaklanmamakta,
bunların görünen dişler olması kişinin bu bölgeye
ayrı bir önem vermesini sağlamaktadır.
Diş hekimliği bilimi bu gerçekleri görerek 1965-70
yıllarından itibaren diş macunlarının içine çeşitli
terapötik maddeler ilave etmektedir. Burada amaç
şudur: İnsanlar dişlerini kozmetik sebeplerle
fırçalamaya mecbur kalmaktadır. Bir diş
macununun yapısına giren maddeler
sınıflandırıldığında karşımıza şu tablo çıkar .
1. Mekanik temizleyiciler
(aşındırıcılar, abrazifler)
2. Nemlendiriciler
3. Köpük sağlayanlar
4. Koku maddeleri
5. Tat maddeleri
6. Koruyucu maddeler
7. Özel maddeler
Bu çalışmada ise atık olan bozulmuş süt
ürünlerinden yararlanarak hazırlanan karışıma
antiseptik ve aromatik özellikte maddeler katarak
karışımın dişler üzerindeki etkisini inceleyerek
ekonomiye kazandırılması amaçlanmıştır.
KULLANILAN YÖNTEM
Marketten alınan hazır yoğurt numunesi, önce etüvde
kurutulan ve tartımı alınan kurutma kabı içerisine 100 g
alındı. Etüvde 105 °C’ de sabit ağırlığa gelene kadar
kurutuldu.
KULLANILAN YÖNTEMKurutulan örnek desikatör içine yerleştirilerek odsıcaklığına
getirildi. Etüvden çıkarılan yoğurt havanda dövülüp ince toz haline getirildi. Kuru madde tartımı sonucu maddenin 18 g olduğu tespit edildi. Elde edilen karışımı jel haline getirmek için 10 gr nişastaya 5 ml saf su katarak tüpte ısıtıldı.(Şekil-2)
KULLANILAN YÖNTEMYoğurt katı kısmının bazlığını düşürmek için 0,1 mL sirke asidi (asetik asit) ilave edilip pH’ı ayarlandı. Karışımın aromatik ve antiseptik olması için seyreltilmiş 0,5 mL rezene yağı kullanıldı. Karışımın rengini açmak için sodyum bikarbonat kullanıldı. Karışımımın homojenliğini sağlamak için yeterince karıştırıldı.
KULLANILAN YÖNTEMYoğurt katısından macun eldesi için uygulanan yöntem yumurta iç zarı lipoproteinleri ve halk tarafından diş beyazlatıcı olarak kullanılan NaHCO3 içinde uygulanarak karışımları hazırlandı.
Artık hazırlanan karışımlar kullanıma hazırdır. Daha sonra bir gün çay ve
kahve içerisinde bekletip sararttığımız yumurtalara hazırlanan karışımlar ve
başka bir macunu aynı miktardan alınarak ayrı ayrı 1 dakika boyunca
yumurta yüzeyine aynı el hareketleri ile uygulandı.
Son aşamada hazırlanan karışımlar ve normal diş macunun örneklerdeki
yumurtalar üzerine beyazlatıcı etkilerini karşılaştırıldı
BULGULAR VE TARTIŞMA
Çalışma sonucu elde edilen karışımlar 24 saat çay ve kahvede bekletilip sarartılmış yumurtalar üzerinde denendi. Yapılan karşılaştırma sonucunda normal diş macunu ile karışımların beyazlatma etkisinin arasındaki ilişki söyle oluştu.
ELDE EDİLEN SONUÇ
1.Yoğurt katısı ile hazırlanan karışım: Yumurta zarıveNaHCO3 ile hazırlanan karışımlardan daha iyi temizlediği, piyasada satılan diş macunları ile aynı beyazlığı vermesine rağmen daha parlak olduğu gözlemlendi.(Şekil-6)
ELDE EDİLEN SONUÇ
2. Normal diş macunu: Yumurta zarı ve NaHCO3 ile hazırlanan karışımlardan daha iyi temizlediği, yoğurt ile hazırlanan karışım ile aynı beyazlığı vermesine rağmen daha mat olduğu gözlemlendi.(Şekil-7)
ELDE EDİLEN SONUÇ
3.Yumurta zarı ile hazırlanan karışım: NaHCO3 ile hazırlanan karışımdan daha iyi temizlediği, yoğurt ile hazırlanan karışım ve normal diş macunu kadar beyazlatmadığı gözlemlendi.(Şekil-8)
ELDE EDİLEN SONUÇ
NaHCO3 ile hazırlanan karışım: NaHCO3 ile hazırlanan karışım hazırlanan diğer bütün karışımlardan daha kötü temizlediği gözlemlendi (Şekil-9).
SONUÇLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ VE ÖNERİLER
Yoğurt kuru maddesi ile hazırlanan
karışım ile normal diş macununun
beyazlatıcı etkisinin birbirine yakın
olduğu yumurta zarı ve NaHCO3 ile
hazırlanan karışımlardan daha
beyazlattığı gözlemlenmiştir.
SONUÇLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ VE ÖNERİLER
Yoğurtun kuru maddesi, yumurta zarı ve
NaHCO3 ile hazırlanan karışımların
piyasada satılan diş macunu ile
karşılaştırmalı olarak çay ve kahvede
bekletilmiş yumurta üzerine beyazlatıcı
etkileri araştırılmıştır.
Farklı karışımlarla hazırlanan karışımların diş beyazlatıcı etkisi
Normal diş macunu ile yoğurt kuru maddesi ile hazırlanan karışımın beyazlatıcı etkileri
Ülkemizde yılda süt ve süt ürünlerinde
309.645 ton atık oluşmakta ve bu atıklardan
25 ton mineral madde bulunmaktadır. Bu
atıklarında bulunan çeşitli organik
maddelerin atıldıkları ortamda parçalanması
sırasında tükettikleri oksijen miktarına
“Biyokimyasal Oksijen Gereksinimi” denir.
1 kg atık ürün için 120 gr oksijen tüketmektedir. Bu
oranlar göz önüne alındığında büyük bir çevre
felaketine neden olan süt ve süt ürünlerinin ülke
ekonomisine kazandırılıp çevreye olan etkileri en aza
indirilmelidir. Bu kapsamda yoğurt ve benzeri süt
ürünlerinin içerdikleri zengin mineral içerikleri
değerlendirilip endüstriye hammadde olarak geri
dönüşümü kazandırılması için gerekli çalışmalar
yapılmalıdır.
KAYNAKLAR 1.Kaptan, N., 1974. Güneydoğu Anadolu Bölgesi Sütçülüğü ile Mahalli
Peynirlerinden Eritme Peynirciliği Üzerinde Araştırmalar. AnkaraÜniversitesi. Ziraat Fakültesi Yayınları: 539, Bilimsel Araştırma veİncelemeler: 312. Ankara. 98s.
2. Yıldırım, Z., 1992. Kuru maddesi arttırılmış ve arttırılmamış sütlerden tamve kısmi homojenizasyon işlemi uygulanarak elde edilen yoğurtların kalitekriterleri üzerine araştırmalar, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversiesi FBESüt Tek. ABD., 127s.(PDF)
3. Tarakçı, Z ve E. Küçüköner. 2003. Peyniraltı Suyu Proteinleri, FonksiyonelÖzellikleri ve Gıdalarda Kullanımı. Süt Endüstrisinde Yeni EğilimlerSempozyumu 22 – 23 Mayıs 2003 İzmir Bildiriler kitabı(Editör: N. Akbulut).Isbn: 975-288-286-2 . Sf: 329 – 334 Tibyan Yayıncılık. İzmir.
4. Ünal, N.R, 2006. Beslenmede Sütün Önemi, Hacettepe Üniversitesi, Ekim2006, Sf. 22, Ankara
5.Üçüncü M., 2005, Süt ve Mamulleri Teknolojisi, İzmir(http://eng.ege.edu.tr/~otles/foodwaste-milk.tripod.com/default.htm)
6. Körpe, Ö., Kızek, E., Ağlayan, K. ve Dere, C., 1997, Sütçülük atıkları vesanitasyonu, Proje çalışması, Ege Üniversitesi Ege Meslek YükeskokuluGıda Teknolojisi Programı, Bornova-İzmir
7. http://sites.blockstar.com/enginmuayenehane/macun.html (Erişim Tarihi:15.07.2011, 17:06)
DİNLEDİĞİNİZ İÇİNTEŞEKKÜR EDERİZ