Tölvumenning grunnskóla - Tölvumenning grunnskóla - Viðbrögð nemenda viðViðbrögð nemenda viðtölvunotkun eftir kyni og aldritölvunotkun eftir kyni og aldri

Doktorsverkefni

Sólveigar JakobsdótturUniversity of Minnesota

Verkefni styrkt úr sjóði til íslenskra kvennarannsókna

YfirlitYfirlit

Forsendur, bakgrunnur Aðferðir Niðurstöður: tölvumenning þátttökuskólans Niðurstöður: viðbrögð nemenda við

tölvunotkun Ályktanir

Ýmsar forsendur, Ýmsar forsendur, bakgrunnurbakgrunnur

Ástæður fyrir rannsóknÁstæður fyrir rannsókn

Tölvunotkun í skólum talin mikilvæg fyrir framtíð einstaklinga

Margt bendir til að um kynjamun sé að ræða varðandi tölvunotkun, stúlkum í óhag

Flestar fyrr rannsóknir skoða ekki raunverulega tölvunotkun heldur byggjast á könnunum og prófum - nauðsynlegt að skoða niðurstöður í samhengi v. ýmsa þætti

Skólarannsóknir: skóli sem Skólarannsóknir: skóli sem “menningarlegt fyrirbrigði”“menningarlegt fyrirbrigði”

“What goes on in our laboratories, clinics, and classrooms must be seen for what it is, cultural phenomena and events where we can learn about individuals, provided we understand the times and the larger societies of which they are parts” (Carolyn Sherif, 1979, bls. 127)

Menning, skilgreiningMenning, skilgreining

Menning er lífsmynstur sem skapast hefur með tímanum (“historically developed”) og samanstendur af gildismati fólks og hvaða hugmyndir það gerir sér (“believes, ideologies”), tengsl hópa og einstaklinga (formleg og óformleg) og efni, áhöld og tækni sem það nýtir. (Marion Dobbert, 1982).

TölvumenningTölvumenning

Þegar tölvan kom til sögunnar, má segja að tölvu (undir)menning hafi skapast í þjóðfélaginu sem gerði greinarmun á þeim sem tilheyrðu þeirri menning og þeim sem gerðu það ekki. Þeir sem tilheyrðu menningunni kunnu sérstakan orðaforða, höfðu ákveðna siði, venjur og gildismat. (Sara Kiesler o.fl. 1985)

Tölvumenning skóla: Innri Tölvumenning skóla: Innri þættir (áhrif á viðbrögð nem.)þættir (áhrif á viðbrögð nem.)

Nemendur (t.d. aldur, kyn, námsgeta, tölvureynsla)

Félagslegir þættir Tölvubúnaður og -umhverfi Hugbúnaður Kennarar og tölvunotkun/nýting

Tölvumenning: Ytri þættir Tölvumenning: Ytri þættir (áhrif á viðbrögð nemenda)(áhrif á viðbrögð nemenda)

Þjóðfélag/menning Samfélag, skólaumdæmi, skóli Heimili, fjölskyldur

RannsóknaspurningarRannsóknaspurningar

Er kynjamunur í viðbrögðum nemenda við tölvunotkun og eykst hann með aldri?

Hvernig hafa innri og ytri þættir tölvumenningar áhrif á kynjamun í viðbrögðum við tölvunotkun?

Stuðla innri og/eða ytri þættir tölvumenningar í skólanum til jafnréttis kynja varðandi tölvunotkun

AðferðirAðferðir

Val á skóla: “Lakewood”Val á skóla: “Lakewood”

Grunnskóli á Mpsl/St.Paul svæðinu í Minnesota

Tölvunotkun í skólanum talsvert mikil/komin vel á veg

ÞátttakendurÞátttakendur

175 nemendur: 91 stúlka, 84 drengir 1. Bekkur: 1 hópur m. 22 nem. alls 2. Bekkur: 1 hópur m. 31 nem. alls 3. Bekkur: 1 hópur m. 29 nem. alls 5. Bekkur: 3 hópar m. 93 nem. alls

Starfsfólk skóla og umdæmis: 15 þar af 8 kennarar

GagnasöfnunGagnasöfnun

Eigindlegar aðferðir Beinar athuganir í tölvustofum - 5 vikur Viðtöl við nemendur og starfsfólk Lýsingar á hugb., notkunarskrár, skjöl/gögn

Megindlegar aðferðir Kannanir meðal nemenda (styttri, strax eftir

tölvunotkun, ein lengri meðal 5.bekkinga í lok rannsóknar/skólaárs)

NiðurstöðurNiðurstöður

NiðurstöðurNiðurstöðurTölvumenning í “Lakewood” Tölvumenning í “Lakewood”

19941994Innri og ytri þættirInnri og ytri þættir

NemendurNemendur

Tiltölulega mikil námsgeta Mikil tölvureynsla Flest frá vel-efnuðum heimilumEinn kennari sagði frá því að 8 stúlkur og drengir í 5. bekk

hefðu ákveðið að safna peningum fyrir kennsluforriti/tölvuleik. Þau byrjuðu að skrifa umsókn til foreldrafélagsins en hættu við í miðju kafi (kennaranum til armæðu) vegna þess að afi/amma eins í hópnum ákvað að gefa skólanum forritið. (sjálfselsk - spillt?)

Tölvubúnaður og umhverfiTölvubúnaður og umhverfi

Apple IIe tölvuver með um 20 tölvum Macintosh tölvuver með 33 tölvum CD-ROM-ver með 5 tölvum Ein tölva í flestum skólastofum Nokkrar tölvur á bókasafni Hlutfall - tölvur:nemendur = 1:9.5

Apple IIe verApple IIe ver

Macintosh verMacintosh ver

CD-ROM verCD-ROM ver

HugbúnaðurHugbúnaður

Mikið úrval 130 fyrir Apple IIe (39% hömrun, 10%

tæki) 35 f. Macintosh (23% hömrun, 37% tæki) 50 CD-ROM diskar (uppfletti-, bækur)

Tölvunýting - kennararTölvunýting - kennarar

1-3 klst. fyrir hvern bekk í tölvustofu á viku “Communications”, sérst. kennari, vikul.:

fingrasetning, ritsmíðar, LOGO Bekkjarkennsla: kennarar reiddu sig á tölvur til

ákveðinna hluta einkum í stæ (hömrun), móðurmál (ritvinnsla, hömrun). Sumir nýttu meira s.s. í samfélagsfr. (gagnal., ritv.)

Mest notuðu forritin í 5. bekk á skólaárinu: CW, SBW, KP, LW, FM, DQ, OT

Ýmsir félagslegir þættirÝmsir félagslegir þættir

Formleg og óformleg tækifæri f. kennara til að ræða um tölvumál, vinna saman

Mikið fylgst með nemendum í tölvuverum af kennururm og öðru starfsfólki

Einstaklingsvinna, m. vini/bekkjarfélaga (af sama kyni) nálægt: “more knowledgable person takes over”, - “the other sits back and ultimately does not learn as much and does not become as confident”, einnig fannst kennurum þægilegt að þurfa ekki að skipuleggja samstarf nemenda.

Dæmi um sætaskipun í Dæmi um sætaskipun í tölvutíma tölvutíma

Samfélag, skólaumdæmi, skóliSamfélag, skólaumdæmi, skóli

Efri miðstétt, sérmenntað (atvinnu-) fólk, eigendur fyrirtækja - fjárstuðningur við tækninotkun í skólastarfi

Mikill stuðningur frá umdæmi: námskeið, þjónusta, lágmarksnotkun tryggð, val hugbúnaðar “bottom-up”

Núverandi og fyrrv. skólastj. Studdu tækninotkun.

Heimili, fjöldskyldurHeimili, fjöldskyldur

Foreldrar “tölvulæsir” Mikil tölvueign: 76% (81% s, 71% d) Mikil videoleikjaeign: 73% (63% s., 85% d) Álíka mikil tölvunotkun meðal stúlkna og

drengja (mest ritvinnsla og leikir en leikir drengja m. meiri “aksjón” ofbeldiskenndari)

Drengir notuðu videoleiki meira en stúlkur Félagslegur munur á tölvunotkun og videol.

NiðurstöðurNiðurstöðurViðbrögð nemendaViðbrögð nemenda

Viðbrögð nemenda: Viðbrögð nemenda: kynjamunur? kynjamunur?

Áhugi nemenda f. mismunandi hugbúnaði: tölvuerður munur (4 svið)

Notkun tölva: dálítill munur (3 svið) Samskipti nemenda: lítill munur Afstaða og áhugi á tölvunotkun: lítill sem

enginn munur

Áhugi f. mism. hugbúnaði (1)Áhugi f. mism. hugbúnaði (1)

Leikföng eða “tæki”: kynjamunur sérstakl. Í eldri hópum - drengir m. meiri áhuga á leikjum og öfugt - jókst m. aldri?

Forritaval Lýsingar kennara Viðtöl við nemendur Könnun

Leikföng eða “tæki”: Leikföng eða “tæki”: forritaval í stæ, styttri tímumforritaval í stæ, styttri tímum

Fraction Munchers 28% af stúlkum 93% af drengjum

Leikir (DQ,SM,AT) 7% af stúlkum 67% af drengjum

Clarisworks (ritvinnsla) 71% af stúlkum 7% af drengjum

Tæki (CW, SBW, KP) 87% af stúlkum 21% af drengjum

Leikföng eða “tæki”: lýsingar Leikföng eða “tæki”: lýsingar 5. Bekkjarkennara5. Bekkjarkennara

Boys really get into the action things. If it’s a game type of activity or if it’s something where there is some form of movement or some kind of competitive program, then they’re in there an 150%. Or girls will get involved with it but the enthusiasm level is much different. The competitiveness isn’t the same.

The girls - from what I´ve seen too, the girls will be just as happy, writing another story whereas the boys….

Anything creative, they [the girls] go for. I think that’s the keyword, creativity with the computer …. They can take their own things and do what they want with them. It’s real important

Leikföng eða “tæki”: viðtöl Leikföng eða “tæki”: viðtöl við nemendur við nemendur

Svör við spurningunni: Hvernig var að nota tölvur þetta skólaár?

Dæmi um svar frá 3 stúlkum: “It’s been really fun and it’s great. You have to do things not just with paper and pencil so that if you make mistake you don’t have to do it all over again.. “ Frekari lýsingar um hvað sé þægilegt og gaman að nota ritvinnslu.

Dæmi um svar frá 3 drengjum: There’s no games! No games! No games! It was sort of fun when we had games until they got…! Yeah! Bring poker back!

Leikföng eða “tæki”: Leikföng eða “tæki”: 5.bekkjar könnun 5.bekkjar könnun

Mat á forritunum ClarisWorks (CW) og Storybook Weaver (SBW)? (How much do you enjoy using…?)

T-próf (í framhaldi af “Repeated Measures ANOVA”) sýndu að nemendurnir gáfu þessum forritum eftirfarandi einkunnir að meðaltali:

Stúlkur: 3.76 (CW) og 3.99 (SBW) Drengir: 3.10 (CW) og 3.29 (SBW)

(1= very little, 2= little, 3= so-so, 4= much, 5=very much)

Áhugi f. mism. hugbúnaði (2)Áhugi f. mism. hugbúnaði (2)

Stúlkur m. meiri áhuga f. skólaforritunum: í styttri könnunum eftir tölvutíma og í könnun í 5. Bekk - hærri einkunnir fyrir

forrit (how much do you enjoy using..?) Marktækur munur á einkunnum sjö mest notuðu forritanna (FM, DQ, OT, KP, SBW, CW, LW) hærri einkunn en drengirnir og einnig 2 öðrum forritum (WM, HC).

Áhugi f. mism. hugbúnaði (3)Áhugi f. mism. hugbúnaði (3)

Drengir m. meiri áhuga f. hömrun/leikjum sem byggjast á hraða, “stýringu”, stigagjöf

Meira áberandi í yngri hópunum Áhugi, leikni sást t.d. í samvinnu drengja,

upphrópunum Árangur drengja betri (hærri stigagjöf)

Áhugi f. mism. hugbúnaði (4)Áhugi f. mism. hugbúnaði (4)

Stúlkur virtust hafa minni áhuga en drengir á LOGO í yngri aldurshópum

Útnefning yngri aldurshópa á uppáhaldsforritum: 20% og 67% af drengjum í 2. og 3. bekk en einungis 8% og 6% af stúlkum.

Fleiri 5.bekkjarstúlkur (30%) en drengir (13%) töldu LOGO vera eingöngu f. eldri börn: “Oh, LogoWriter, I used to hate that” “Yeah, me too”, “I´ve learned a lot more stuff so now it’s a lot easier.”

Notkun tölvaNotkun tölva

Skapandi vinna: SBW, CW, LW- t.d. innihald, nákvæmni

Notkun hjálpargagna: LW - stelpur virtust reiða sig meira á notkun þeirra.

Tölvusérfræði: Fimmtubekkjarkennarar og nemendur nefndu eingöngu drengi (fáir einstakl.) sem sérfr. “ (þekkja ítarlega mörg mism. forrit, jafnvel forritun, hafa sérstakan áhuga á tölvu/tækni, lesa tölvutímarit)

Samskipti nemendaSamskipti nemenda

Samskipti mjög svipuð og tengd vinnunni en þó: Samskipti milli stúlkna innbyrðis og drengja innbyrðis

mun algengari en milli s og d. Drengir virkari en stúlkur í samsk sem ekki voru

munnleg (meira að fylgjast með öðrum og hreyfa sig en líta í átt til einhvers)

Nokkrir drengjanna, (þeir eldri), sýndu stundum merki um yfirráð (sérstakl. gagnv. hvor öðrum)

Stelpur virtust hafa meiri tilhneigingu til að vilja nota tölvur einar - e.t.v. tengt teg. forrita

Afstaða og áhugiAfstaða og áhugi

Allir mjög jákvæðir, sýndu áhuga og einbeitingu við tölvunotkun en þó:

Vísbendingar um að stúlkur væru aðeins lengur að ná sér af “tölvuhræðslu” við nýja notkun

Vísbendingar um að einbeiting drengja væri meiri við notkun hömrunarforrita en stúlkna við LOGO notkun

Ályktanir Ályktanir

Ríkti jafnrétti kynja innan Ríkti jafnrétti kynja innan skólans?skólans?

Já: Lítill munur á áhuga og afstöðu Stúlkur og drengir notuðu tölvur álíka

mikið

Hvaða innri þættir tölvumenn. Hvaða innri þættir tölvumenn. stuðluðu að jafnrétti?stuðluðu að jafnrétti?

Aldur, reynsla, námsgeta Félagslegir þættir: einstaklingsvinna,

aðgangur að vinum, fullorðnir fylgjast vel með vinnu

Hugbúnaður sem allir höfðu áhuga á, ekki síður stelpurnar

Góður aðgangur að tölvum Nýting: læra með en ekki um tölvur

Hvaða ytri þættir tölvumenn. Hvaða ytri þættir tölvumenn. stuðluðu að jafnrétti?stuðluðu að jafnrétti?

Tæknisinnað/vætt þjóðfélag Samfélag og skóli sem ýttu undir notkun og

aðgang Fjölskyldubakgrunnur Tölvuaðgangur og notkun á heimilum

svipuð

Aðrar ályktanir Aðrar ályktanir

Skoða verði kynjamun í tengslum v. tölvunotkun í samhengi við marga aðra þætti

Kynjamunur í sumum viðbrögðum háður aldri Jafnrétti í “Lakewood” mikið? Er kynjamunur

e.t.v. að minnka? Ath. Breytingar á einum eða fáum þáttum gætu

leitt til misréttis - val stúlkna á tölvunámi í framhalds- og háskólum virðist ekki vera að aukast

FramlagFramlag

Eykur skilning á hvers vegna kynjamunur kemur fram í tengslum við tölvunotkun

Lýsir tölvumenningu í smáatriðum og gefur vísbendingar um hvernig nemendur (og kennarar) upplifa/bregðast við tölvunotkun innan þeirrar menningar

GildiGildiRannsóknir: líta á kynjamun í tengslum við tölvunotkun í víðara

samhengi en oft hefur verið gert fleiri rannsókna þörf í tengslum við aðgang þörf á lengri tíma rannsóknum (longitudinal)

Tölvur í skólastarfi - jafnrétti fylgja aðferðum sem notaðar hafa verið áður tryggja lágmarksaðgang tölvuver jafnframt eða frekar en tölvur í skólastofum?

EndirEndir