tÜrkİye’de geleneĞİn reddİ ve ortaya Çikan estetİk … · 2015-02-14 · dokumalar,...

187

ÖzetProto-Türk evresinden başlayarak sanatsal kimlik süreçlerinin önemli bir değişime

uğramadan devam ettiği görülür. Dokumalar, mimari, resim geleneği ve diğer görsel ya-ratıların, birbirleriyle ilişkili gelişim aşamaları ve sürekliliği, ayırt edilebilir niteliktedir. Bu sürecin kesintiye uğraması ya da kırılmaların yaşanması, Osmanlı’nın batılılaşma dönemine denk gelir. Avrupa’da Rönesans’la birlikte Hıristiyan geleneğin reddiyle baş-layan süreç, Osmanlıya 18. yüzyıl başlarında ulaşacak ve Türk-İslam geleneğinin reddine dönüşecektir.

Doğu estetiğinin geçmiş dönemlerde Platon ve Aristo ile kurduğu bağ ortadan kal-karken, modernizmin pagan kültürünün, tek tanrılı inanç kültürü içerisinde eritilme im-kânı olmayacaktır. Geleneksel Türk sanatlarının reddi, çağdaşlaşmanın gereği olarak görülürken, yeni estetik anlayışın hangi temellere oturtulacağı sorusu, günümüzde devam eden tartışmalara konu olacaktır. Türk sanatı estetiği, geniş anlamıyla doğu estetiğinin sorunları, bu makalenin çalışma konusunu oluşturur.

Anahtar Kelimeler: Türkiye, Doğu, gelenek, estetik, sanat

Dismission of the Tradition and Emerging Aesthetic Issues in TurkeyAbstract

By starting phase of the Proto-Turkish phase, it is seen that the processes of artistic identity continue without undergoing an important change. Interrelated stages of development and continuity of textiles, architecture, painting and other visual creations can be distinguished from nature. Interrupting of this process or occurring of breaks corresponds to the period of Westernization of the Ottoman Empire. In Europe the process beginning with rejection of the Christian tradition together with the Renaissance will reach to the Ottomans in the early of 18. century and will turn into a denial of the Turkish-Islamic tradition.

While the relation that the Eastern aesthetic contacted with Plato and Aristotle in the past eliminated, it will not be possible that the pagan culture of modernism will be dissolved within the culture of monotheistic faith. While rejection of the Traditional Turkish arts is seen as a requirement of modernization, the problem on which bases the understanding of new esthetic is putted, will be subject to ongoing debates today. It seems certain that Turkish art aesthetics, the aesthetics of the east will be shaped with these debates.

Key Words: Turkey, east, tradition, aesthetic, art

TÜRKİYE’DE GELENEĞİN REDDİ VE ORTAYA ÇIKAN ESTETİK SORUNLAR

*) Yrd.Doç.Dr.,AtatürkÜniversitesi,KK.EğitimFakültesi,GüzelSanatlarEğitimiBölümü(e-posta:[email protected])

Yakup GÖKDAŞ (*)

EKEV AKADEMİ DERGİSİ Yıl: 16 Sayı: 50 (Kış 2012)

188 / Yrd. Doç. Dr. Yakup GÖKDAŞ EKEV AKADEMİ DERGİSİ

GirişGelenekseldeğimi,kavramolarakdönemlerboyuncafarklışeyleriifadeetsede,en

popüleranlamınışüphesizmoderndönemdekazanacaktır.Öncekidönemlerdedegelenekvardıvetoplumlargelenekleriüzerinekurulurveyaşarlardı.Sanatvediğerevrenseldilvedeğerlerini,gelenekselleriüzerineinşaederlerdi.FakatRönesans’labaşlayandönem-densonrabudurumtamolaraktersinedöndü/döndürüldü.ÇünkübudönemdegelenekAvrupa’daHıristiyanlıkkültürüyleeşdeğerdiveyıkılmasıgerekiyordu.BelirtmekgerekirkiRönesansbirçokaçıdanelealınmışvefarklısonuçlaraulaşılabilmiştir.Bunlariçeri-sindebudönemdekigelişmelerinDoğutesirleriylemeydanaçıktığı,İtalya’nınAkdenizlimankentlerinindoğuylaolanekonomikalışverişlerininkültürelvesanatsalcanlanmayayolaçtığıgörüşüdevardır.Ancakoluşumunneredenkaynaklandığıdeğil,buoluşumdankimlerin yararlandığı önemlidir.Nitekim öğle de olmuştur.Asyalılar bu harekete yönverip, bu gelişmeleriDoğu tesirlerine bağlayamazken,Batı’daHıristiyanlık dışı anla-yışbudönemiiyiyönetir.DolayısıylaRönesans’adamgasınıvurandüşünce;Hıristiyankültürününyerinepagankültürününgetirilmesindenbaşkabirşeydeğildir.Budönem-dehâkimolanHıristiyangeleneğininzayıflatılaraközellikle,Yahudilervediğerdinleremensupazınlıklarüzerindekibaskılarınazaltılmasıdüşüncesi,güçlübiranti-gelenekçiakımbaşlatır.

20.yüzyılagelindiğindesadeceAvrupa’dadeğil,DoğudaveTürkiye’dedahigelene-ğintümizleriyokedilmiştir.Mirasalınanşeyinenkötüşeyolduğuvemiraslarınsilinme-siylekusursuzbirtopluminşası(Shils,2003;101)moderndöneminaslagerçekleşmeye-cekhayalleriarasındadır.Artıktekbirgelenekvardır,oda;değişimgeleneği.Avrupabudeğişimgeleneğiyle,geçmişkültürleriyokederekyenioluşumlarınönünüaçar.Sonrakidönemlerde geleneksel aristokrasi yerine burjuvanın yükselişi ve demokratik haklarlaresmidindışındakiinançlaramensuptopluluklarınhaklarıkorunurken,sosyalvesiyasalanlamdamodernoluşumtamamlanır.

18.Yüzyılagelindiğindeoluşumunutamamlayanmodernizm,temelindeyatankapi-talistdüşünceyleDoğu’yayönelecektir.Birsonrakiyüzyıldaise,Osmanlı’danbaşkabatıkarşısındadirenecekgüçkalmamıştır.III.SelimdönemindebaşlatılanIslahatlar,19.Yüz-yıldaTanzimatveMeşrutiyetle,batılılaşmayönündekiönemliadımlarolarakgörülecek-tir(Ülken,2005).BatılılaşmaylabirlikteAvrupa’dayaşanangeleneğinreddi,Osmanlı’yadayansıyacakveTürklerinbinyıldanfazladırdevamedengeleneğininizlerisilinmeyeçalışılacaktır.Buaçıdan,Türkiye’degeleneğinreddiylekültür,sanat,siyasetvesosyalliktaşıyanbütündeğerleraynıdüşünceyleşekillendirilmeyeçalışılacakvedevletyönetimiolarakgelenektenkopulacaktır.

1. Türkiye’de Geleneğin Reddi ile Ortaya Çıkan Estetik SorunlarGelenekselkavramınınortayaçıkışı,18.Yüzyıldakendisindenkopuşsüreciylebaşlar.

Buayrışmanedeniyledirki,geçmişdöneminsanatlarıbuisimleanılmayabaşlanacaktır.Günümüzdehat, tezhip,ebrugibi,gelenekselsanatlar içerisindeyeralanminyatürsa-natının,AvrupatesirleriningündemegeldiğiBatılılaşmadöneminde,yavaşyavaşyerini

189TÜRKİYE’DE GELENEĞİN REDDİ VE ORTAYA ÇIKAN ESTETİK SORUNLAR

Avruparesimanlayışınabıraktığıgörülmektedir[Resim1-2].Siyasalanlayışabağlıola-rakelealınansanatlar,aynıparaleldedeğişimyaşayacaktır.Böylebirdeğişimbiçiminvekonularındışındagenelolarakestetikanlayışınköktendeğişmesi/değiştirilmesisürecineişaretetmektedir.

Medeniyetlerkurmuşköklümilletlerdenadirgörülenbudurum,toplumsalvesanatsalkırılmalarıberaberindegetirir.TürksanatınınHunlardanitibarenbinyıldanfazladevamedenüslupanlayışınındoğurduğugenelestetikkanı,kısabirsüredeyıkılmayaçalışıla-caktır.Gerekçesi isebatıyaolaneğilimvebilimsel temelleriolmayanbirhayranlıktanöteyegeçemez.Dahakararlıbir ifadeyle söylemekgerekirse;yüzyıllarboyuher türlüşartvedurumdadeneyimlerleoluşansanatsal/estetikbirikimlerinbirandakoparılmasınıngeçerligerekçesininolmasımümküngözükmemektedir.Geçmişiinkâr,kırılma,kopuşvebaşkamedeniyetegeçmeanlamınagelenböylebirdurumuntarihselörneğiyoktur.

AvrupaülkelerindebenzersorunRönesans’labaşlar.Hıristiyangeleneğininoluştur-duğudinselsanatvesoyutTanrıinancınıngörseltesirleri,budönemdeyıkılmayaçalışılır.Fakatbudeğişim,farklıbirmedeniyete(Doğu’daTürkmedeniyetigibi)geçişbiçimindedeğilde,eskiYunanveRomageleneklerinedönmeşeklindeinşaedilir.Sanatsalvees-tetikanlayışaynıminvalüzereşekillendirilir.Avrupaestetiğinde,bizdeolduğugibibirkırılmadansözetmekmümküngözükmemektedir.

Türkiye’de19.Yüzyılitibariylegelenekselinreddiylebirliktedeğişimeuğrayansa-nat/estetikanlayışınıneskiTürksanatıylailişkilendirilmemesi,bunedenleeleştirikonusuolmuştur.Günümüzdedahicevabınıbulamamışbusorun,sanatsalveestetikanlayışınoluşturulamamasınınyadaeksikkalmasınınsebeplerininbaşındagelmektedir.

OhaldeTürksanatıveestetiğiningeçmiştekitemelleriveözünedir?Sorusu,gele-nekselestetikanlayıştankopuşundereceleriniveyönünüortayakoyacakbirtanımlamayıkapsamaktadır.BaşlangıçolarakTürksanatınınilkevrelerindegörülenestetikyaratılar,sonrakisanatlariçinbelirleyenolacaktır.ÇünküHunlardanbaşlatılanTürksanatınınev-relerindesonrakisüreçitibariylebirkopuştansözetmekmümkünolmamaktadır.Sürek-lilikarzedenestetiksürecinsanatsaloluşumlarıdoğurduğuvebuoluşumlarınmimari,resimsanatı,heykel/anıtsanatıvediğerelsanatlarındaizlerinigörmeninmümkünolduğuifadeedilmelidir.

Türklerdehalısanatı,kullanılanmetaltokalar,eğerkaşlarıüzerindekimotiflerbaş-ta olmak üzere, soyut anlayışın hâkim olduğu görülmektedir.Hun hatta bazı kaynak-lardaİskitsanatınınsoyutvestilizebiçimlerininhâkimolduğu,Türksanatındaestetikanlayışın,bugörselleridesteklernitelikteolduğuşüphesizdir.“yer-gök-su”,atalardiniveŞamanizm’insoyutdüşüncesi,odönemdeestetikanlayışıntemellerinioluşturur.Budönemden itibarengelişenTürk sanatında soyutve stilizeestetikanlayış, İslamiyet’inkabulündensonradahadakökleşerekTürksanatındagenelestetikkarakterioluşturur.Osmanlıİmparatorluğu’nunsonikiyüzyılınakadargeçerliestetikanlayışbuşekildeken-dinigösterir[Resim3].

Minyatürsanatınınsoyutkompozisyonşemasınınyanındaaynıdüşünceyleyerleştiri-lengeometrikbiçimlerneise;klasikmimarininiçindeyeralantuğlavetaşişlemelerdeaynıestetikanlayışınürünüdürler.Resimlerdeyeralanstilizefigüranlayışlarınakarşılık


mimaridelotusvepalmetler,doğadanalınanbitkiseldiğermotifleraynıdüşünceyletaşayadatuğlayaişlenirler.

Böylebiranlayışdoğanınrealizminisonunakadaryaşayarakkeşfetmişfakatbure-alizmiaşandünyagörüşününsonucudur.Ayvazoğlu’nunifadesiyle:“Doğu’nunbilgisi,eşyayahâkimolmaktançok,insanıniçtekâmülünügözetenbirbilgidir.Mutlakhakikatınbilgisine,yanimârifet’evarmayolundabirtekâmül.Bu,eşyanınihmaledildiğimânasınagelmez.Ancak, eşya hakkında edinilen bilgilerin insanı ve ihtiyaçlarını aşmasına hiç-birzamanizinverilmemiştir”(Ayvazoğlu,1993;81).Görüneninbasitliğini,geçiciliği-ni,yansıtmacılığını,öbürdünyaanlayışıdüşüncesiylegörerek,değişmeyenöz’eulaşmaçözümlemesinegitmenin,böylebirsonucavarmanınönünüaçtığısöylenebilir.Müzikteşarkı sözleri anlaşılmadan tını, ritimve sesdeğerlerindennasılkiüstdüzeydebirhazalınabiliyorsa,resminelemanlarıolanbiçim,renk,çizgigibiunsurlarınverdiğihazaynışekildeüstdüzeymedeniyetlerinalgısınahitapedebilir.Türksanatınaaitbutemelözel-liklerinAvrupatarafındanalınarak20.Yüzyıladamgasınıvuransoyutsanatıoluşturmala-rı/benimsemeleriboşunaolmasagerek.FakataynıAvrupa,Türkresmindepaganfigüratifanlayışolmamasınıgerekçegöstererek,resmimizigeriolarakniteleyebilmiştir.19.Yüz-yıldakibatıyanlısı tutumunkendiiçimizdeaynıparaleldedüşünmesi,estetikbeğenidegeleneğinreddinibenimsemişvebenimsetmeyeçalışmışolmasıyladırki,batılılarınbi-zimsanatımızhakkındakidüşünceleriyleparalellikgösterilmiştir.

DoğuveBatı estetikleri ve sanatsal ayrımları üzerinedüşünmek,Türkiye’degele-nekselestetik/sanatsalanlayışınterkedilmesisonucuoluşansorunlarıntespitianlamınagelebilmektedir.TürkmimarisiüzerineönemliçalışmalarıbulunanEkremHakkıAyverdi(1899-1984)’nin,yaşamınınsondönemlerindeelealdığıvebitiremediği“TürkMimari-sininFelsefesi”adlıeserininyazabildiğiçokküçükbirbölümünün,AydınYükseltarafın-danyayımlanankısmı,butespiteışıktutacakiçeriğiihtivaetmektedir:

“BütünüyleTürkmimarisi,bunlararasındadatahsisenOsmanlıMimarisidenince,içindeinsanıngünlükhayatınıngeçeceğiveyabelirliişleriçinmuayyenzamanlardakul-lanacağı,faydalanacağıcanlı(bina)anlaşılmalıdır.

Buda,birhatırayıyaşatmakarzuvehevesini,maddeyiilahlaştırmakiddiasınıtaştadondurmak,cemadlaştırmakyerine,içidışıcanlı,hayatdolubinayapmakveboyubosu,endâmı,havası,muhiti,etrafıilebircemiyetinbenimsediği,kendindenolduğunuhisset-tiğitenasübün,kıvamınkemaliniortayakoymuşvepeşinenhiçbiriddiataşımadığıhalde,meydanaçıkanbireserin,mücerredâbideiçinortayasürülenmeziyetlerinhepsinicâmîolduğunuvebumeziyetlebirdenbirekendiliğindenâbide-binaolduğunugörüvermekde-mektir.

TürkahlâkındaMikelAnj’ın‘söyle’feveraniyleHazretiMusaheykelinindizineçekiçindirmesigibitezâhürvegururnakisesiyoktur.Hakikisan’atkâryaptığının‘ezelin’elin-dençıktığınıbilendir;sani-ihakikininkendisinetanınanimkânvesahadairesindedünyayüzündekibiricrâkârıolduğunuidraketmezsenafiledir.İşteGreko-Romenmedeniyetivekültüründen ilhamalmışbir san’atüslubundaaksak tarafbudur…” (Yüksel,1984;Ayvazoğlu,1997;300).


Sanatçının estetik algı biçimininortayakonulduğuyukarıdaki yazıdanda anlaşıla-bildiğigibi,DoğuveBatıdünyagörüşlerininfarklılığındankaynaklananestetikayırım-lar,aynı(sözüedilen)toplumlaramalolmuşdeğerlerolarakgörülmelidir.Budeğerlerinbirbirleriyleolandoğaletkileşimsüreçlerininharicindekideğişimvezorlamalar,estetiksorunlarıntemelinioluşturur.

Üzerindedüşünülmesigerekenhusus; İlahive İlahiolmayan inançanlayışları ara-sındaki ayırımdır/farklılıktır.Ayverdi’nin de bahsettiği gibi,Greko-Romenmedeniyetivedünyagörüşününçoktanrılı(pagan)inançsistemininoluşturduğusanatsalveestetikanlayışın,ilahiolanla(TekTanrıanlayışı)çatışmasındandoğanikilemin,Doğutoplum-larınayansımış/yansıtılmışolmasıdır.Türkestetiğivesanatısüreçlerindegörülmemişbirikileminyaşandığıbatılılaşmadöneminintemelkarakterideburadankaynaklanır.İlahiolaninançsistemininmeydanagetirdiğiestetikanlayışın,pagankültürünçokTanrılıfi-güratifanlayışıylaörtüştürülmesidüşüncesi,sonuçsuzvefakatkapitalizmehizmettenötebiranlamifadeedemez.Hemenbelirtmekgerekirki,Türksanatınınhemenherevresindefigüranlayışıvarolmuştur(Tansuğ,1997;20).Ancakburadabahsedilenveçelişkioluş-turduğudüşünülenhusus;Grek’inmitolojikTanrıbedenliveyarıTanrıfigürlerininTürksanatınasokulmaçabasıdır.

İnançlarçoğuzamanestetikanlayışıbelirler.Budurumdainançvedünyaalgısıde-ğişmeyentoplumlarda,estetikbeyeniğideğişimezorlamanıngetirdiğisorunlar,uzuncabirsüreTürksanatlarınıngündeminiişgaletmişgözükmektedir.Türkresmi,biçimolaraksoyut,tasviredilmesiimkânsızbirAllahinancıdüşüncesindedir.Sufigeleneğindeolduğugibibiçimdenyolaçıkılarak,ancakbiçimiterketmenoktasındainancıylabütünleşecek-tir.Böylebirestetikanlayış,‘budünya’ve‘ötekidünya’arasındakibağlarıntamolarakkurulabildiği toplumlarda oluşabilir. Bu ise ancak ilahi dinlerin öğretileriylemümkünolabilecektir.

İslamestetiği,tabiatıveeşyayıhiçbirzamaninkâretmez.Ancakeşyayıdahaüstbirestetikanlayışlayenidenyorumlar.NusretÇam’ınifadesiyle:“İslâmsanatkârı,birsanateserindekişekilvefigür, tabiattannekadaruzaklaşıpsoyutlaşırsa,onlarındünyadanokadaruzaklaşacağınıvetabiatüstükavramlarıhatırlatacağınıkabuletmiştir”(Çam,1997;64).Görüneninötesinin araştırılması, eşyanın, kendindeyazılı olanlardanhabersiz birmesaj taşıdığıdüşüncesinedayanır (Arvasi,2001;52).Bumesajınokunması,objedensubjeyegiçişmanasında,sanatçıyorumunadayanır.Buyorum,eşyadagizliolduğudüşü-nülenilahimesajınüsluplaştırılmasıdır.

Sanatçınınsubjektifliğinideğişmezhakikategötürenisebizzatsoyuttur.Pagankül-türünyeryüzüne inenyarı insan-tanrıanlayışıylasoyutaulaşmaksözkonusuolmadığıgibi,bukültürlerdeböylebiranlayışagerekdeyoktur.Çünkütanrılardâhilherşeybudünyada-varlıkâlemindedir.

Ortaçağ Hıristiyan sanatını yorumlarken Gombrich, sanatçıların nesneleri görün-düklerigibiimgeleştirmehevesindenvazgeçmelerihalinde,resmindiliningenişlediğinive yeni olanaklara ulaşıldığını vurgularken, önemli bir yargıya ulaşır.Gombrich; “Buyöntemler olmaksızın,Kilise’nin öğretileri hiçbir zaman görsel biçimlere çevrilemez-


di”(Gombrich,1992;136)ifadesinde,paganveilahidinleringörselkazanımlarınınaslauyuşmayacakkarakterininetolarakortayakoyabilmektedir.

Doğuestetiğinde,dolayısıylaTürksanatlarınınestetiğindesonikiyüzyıldırdevamedenuyuşmazlık,aynıtemellerüzerinekuruludur.BuanlamdaHunsanatınınsoyutbi-çimanlayışının,‘ötekidünya’anlayışıylaşekillendiğinisöylemekyanlışbiryargıolmaz.Ölümanlayışıveölügömmegelenekleri,ötekidünyaalgısınaaçıkolarakişaretetmekte-dir.Kurganıniçerisindeayrıbirodaya,ağaçtanoyulmuşlahitiçerisineyatırılanölünün,ötekidünyadakullanacağıeşyalarvemezarhediyelerikonması(Çoruhlu,1993;24),budünyanınötesine,mücerret algıya işaret etmektedir.Böylebirdünyaalgısı, 5.PazırıkKurganı’ndaortayaçıkanhalıüzerindekisoyutbiçimlerevesoyutestetikanlayışayansır[Resim4].Yüzyıllarboyudevamedenestetikanlamındakibutercihin,Osmanlı‘daenüstdüzeyeulaştığışüphesizdir.Selçuklusanatındanalınansoyutmimariformlarınyanın-da,minyatürsanatındaönemligelişmelerkaydedilir.

Buradabirayırımdansözetmekgerekebilir.TürksanatındasoyutanlayışınHunlarlabaşladığınınaltınıçizmemizerağmen,bazıkaynaklardasoyutunİslamiyet’inkabulündensonrageliştiğiyönünde,İslamsanatlarınındiğerülkelerdekigelişimiylebirkarıştırmaya-pılmaktadır.Emeviler’inilkdevirsüslemelerindeSasani,BizansveHelenistiküsluplarıanımsatanbazırealistmotiflerinalındığıbilinmesinerağmen,dahasonraanlayışınterkedildiğigörülmektedir.Kudüs’deKubbetüssahra(691)veŞamÜmeyye(705-715)gibiilkdönemeserlerindekisüslemelerderealizmvenatüralizmgörülmektedir.9.YüzyılınınortalarındanitibareniseEmevisanatısoyutadoğrubirgelişmegösterecektir.Abbasilerlebirlikte realist ve tabiatçı süsleme anlayışının, İslam inançvedüşüncesini yansıtmadayetersiz kaldığı düşünülerek tamamen terk edilmiştir (Çam, 1997; 62).Böylece İslamanlayışının,milletlerinsanatlarındakideğişimetesirigözlemlenirken,Türksanatındailkdönemlerindenitibarenüsluplaştırma,stilizevesoyutdöngüler,İslamiyet’tensonraan-cakçeşitlenerekgelişmegöstermiştir.

Osmanlıresimsanatınınbiçimanlayışınınyanındarenklerinözgürcekullanımı,este-tikbeğenidebirtercihinürünüdür.Minyatürlerdeöneçıkankompozisyonkurgusu,sözeyerbırakmayacakaçıklıktavebakanınhayalinizorlamayacakbirbetimlemeninsonucu-dur.Görünenevemaddeyebağımlıkalmayanbirsanatçıdüşüncesi, tabiatşartlarınadabağlıkalmamış;kışveyayazolsunağaçlardaimaçiçekli,meyvelivecanlıolaraktasviredilmişlerdir.Gecekonuluminyatürlerdebile,yüzlergündüzolduğugibinetveparlakgö-rülebilmiştir(Çam,1997;63).Doğaldünyaiçerisinderenkleringerçekderecelenmeleriniincelemekveonlaraöykünmezorunluluğuolmayansanatçınınyaratımları,budünyaöte-sininalgısını,buşekilderesimlerineyansıtabilmiştir.Altınsarısırenklervemordağlarınyanında,turuncuağaçlar,içindeyaşanılandünyanındışındaalgısıverir.Böylebirestetikalgınınbatılılaşmaylabirlikte,pagangörsellikleriylekaynaştırılmadüşüncesinin,Türkes-tetiğivesanatıadınageriyedönüş,basitedönüştenbaşkabiranlamıolmayacaktır.

SonuçTürkiye’degelenekseldenkopmagirişimlerivezorlamalarneticesinde(Berkes,2003;

133),estetikanlayışınsürekliliğiveyokedilemeyeceğihesabakatılmamışolacakki,sa-


natlarımızın yönü, ters istikamette değiştirilmeye çalışılmıştır. Batılılaşma dönemindeyalnız,-Avrupa’daolduğugibi-diningörselestetiğiterkedilmemiş,Türksanatınınbinyıldanfazladevamedenestetiği/soyutdüşüncesindendekopulmuştur.

Neticede geçmiş dönem eserlerin maddi ve manevi değerleri azalarak/azaltılarak,uluslaşmasürecindeayrıbirestetikoluşturulmayaçalışılmıştır.Fakatestetikoluşumunsürekliliğivetemelleriihmaledildiğiiçin,budönemdedahisanatlarımızınkaynağıgele-nekselsanatlarımızolmuştur.Günümüzdegelenekseldenkopuşunsonuçlarıüzerineorta-yaçıkansorunlar,yenidenelealınmayıgerektirenengellerolaraksanatçılarımızönündedurmaktadır.

Resimler

Resim 1.PierreDésiréGuillemet,“SultanAbdülaziz”,Tuvalüzerineyağlıboya,1873


Resim 2.AvSahnesi,KandilliEdipEfendiYalısı,(19.yüzyılınikinciyarısı)

Resim 3.HüseyinKutlu,Hilye-iŞerif


Resim 4.PazırıkHalısıvebordürdetayı


KaynakçaArvasi,S.A.(2001).DiyalektiğimizveEstetiğimiz.İstanbul:BabıaliKültürYayıncılık.Aslanapa,O.(1984).TürkSanatı.İstanbul:RemziKitabevi.Ayvazoğlu,Beşir(1997).GeleneğinDirenişi.İstanbul:ÖtükenYayınları.Ayvazoğlu,B.(1993).AşkEstetiği.İstanbul:ÖtükenYayınları.Berkes,N.(2003).Türkiye’deÇağdaşlaşma.İstanbul:YapıKrediYayınları.Çam,N.(1997).İslâmdaSanatSanattaİslâm.Ankara:AkçağYayınları.Çoruhlu,Y.(1993).TürkSanatınınABCsi.İstanbul:SimaviYayınları.Gombrich,E.H.(1992).SanatınÖyküsü.İstanbul:RemziKitabevi.Shils,Edward,“Tradition”,(Çev:HüsamettinArslan).DoğuBatı,Kasım,Aralık,Ocak

2003-04,sayı25,101-132.Tansuğ,S.(1997).ÇağdaşTürkSanatınaTemelYaklaşımlar.Ankara:BilgiYayınevi.Tansuğ,S.(1997).GelenekIşığındaÇağdaşSanat.İstanbul:İzYayıncılık.Ülken,H.Z.(2005).Türkiye’deÇağdaşDüşünceTarihi.İstanbul:ÜlkenYayınları.Yüksel,Aydın(1984).TürkMimarisiveDünya.İstanbul:KubbealtıNeşriyatı.

tÜrkİye’de geleneĞİn reddİ ve ortaya Çikan estetİk … · 2015-02-14 · dokumalar,...

Documents