tÜrkİye’dekİ kobİ’lerİn afet dİrencİ · 2019. 8. 7. · 4 5 sağlam kobİ projesi van...
TRANSCRIPT
TÜRKİYE’DEKİKOBİ’LERİN
AFET DİRENCİARAŞTIRMA RAPORU
AĞUSTOS 2019
İÇİNDEKİLERYÖNETİCİ ÖZETİ
ARAŞTIRMA HAKKINDA
ARAŞTIRMA HANGİ İLLERDE YAPILDI?
KOBİ PROFİLİ
HERHANGİ BİR AFET YAŞADINIZ MI?
SEL
DEPREM
YANGIN
İŞ YERLERİNDE ACİL DURUMLAR HAKKINDA YÖNETMELİK
ACİL DURUM EYLEM PLANI
EĞİTİM
TATBİKAT
ARAŞTIRMA BULGULARI
4
6
9
10
12
13
15
17
18
20
21
22
23
54
Sağlam KOBİ projesi Van depreminin yarattığı sonuçlardan ders alınması ile beraber, Türkiye genelinde KOBİ’lerin afet farkındalıklarını, hazırlık ve dirençlerini, müdahale yetkinliklerini güçlendirmek amacıyla 2013 yılından beri yürütülmektedir.
KOBİ’lerin afetlere hazırlık süreçlerine ve yaşanabilecek olası afetlerin ardından iş hayatına hızla dönmelerine destek sağlamayı amaçlayan proje kapsamında, bugüne kadar 20.000’den fazla kişiye ulaşıldı. 2013 yılından bu yana 25 ilde, 65 eğitim ve eğitmen eğitimi düzenleyen Sağlam KOBİ projesi, Türkiye genelinde yaklaşık 3000 KOBİ’ye ulaşmıştır. Proje, birebir eğitim ve eğitmen eğitimi faaliyetleri yanı sıra, çevrimiçi ücretsiz araç setleri ile de KOBİ’lerin afetlere hazırlık süreçlerini desteklemektedir. Proje kapsamında KOBİ’lerin afetlere hazırlık süreçlerine teknoloji destekli çözümler üretmek için hackathon etkinlikleri düzenlenmektedir. Yerel ölçekteki bilgi ve tecrübelerini küresele taşıyan proje, bölgesel ihtiyaçları baz alan içerikler geliştirmekte ve eğitim faaliyetleri düzenlemektedir. Proje son olarak, 2018 yılının Ekim-Kasım aylarında, SIA Insight iş birliği ile raporun konusu olan KOBİ’lerde Afet Direnci Araştırmasını gerçekleştirmiştir. Araştırma, Marmara Depreminin 20. yılınında, afet hazırlığı ve direnci konusundaki eksiklik ve ihtiyaçlarımızın ortaya konması hususunda büyük önem arz etmektedir.
Araştırma Türkiye’nin beş büyük ili olan İstanbul, İzmir, Ankara, Bursa ve Antalya’da, 1-99 arası çalışan nüfusuna sahip 400 tane KOBİ ile gerçekleştirilmiştir. Araştırma, KOBİ’lerin afet farkındalıklarını, hangi risk ve afet çeşitleriyle ne sıklıkta karşılaştıklarını, afetler hazırlık durumlarını ve afet risk azaltmaya yönelik çalışmalarını tespit etmeyi amaçlamıştır. Araştırma, afet risk azaltma ve yönetimi alanında gerçekleştirilecek akademik çalışmalara, geliştirilecek projelere ve iş fikirlerine somut katkılarda bulunmak; afet farkındalığını artırmada sorun tespitini doğru yapabilmek ve yenilikçi çözümlere ışık tutan bulgulara ulaşabilmek amacıyla dizayn edilmiş ve yapılmıştır.
Araştırma sonuçları konu illerdeki KOBİ’lerin afet farkındalığının ve dolayısıyla hazırlık düzeyinin çok düşük olduğunu ortaya koymaktadır. Afet türünden bağımsız olarak, KOBİ yetkililerinin işletmelerinin afet kaynaklı bir risk taşımadığını düşündükleri, bu sebepten dolayı afet hazırlığına kaynak aktarmanın gündemlerinde olmadığı tespit edilmiştir. Örneğin; İstanbul ili 1. derecede deprem fay hattı üzerinde olmasına rağmen, bu şehirdeki KOBİ’lerin %83’ü depremi bir risk olarak algılamamakta ve hazırlıklarda bulunmamaktadır. Bir diğer çarpıcı sonuç ise KOBİ’lerin afet hazırlık seviyeleri hakkındaki düşünceleri ve bu yolda attıkları adamlar ile alakalıdır. Araştırmaya katılan KOBİ’lerin sadece %49’u afetlere karşı hazır olduklarını bildirirken, yine bu grubun içinden sadece yarısı Acil Eylem Planına sahip olduklarını belirtmiştir. İşletme çalışanlarının afet dayanıklılığı ve hazırlığı konusunda eğitilmesi, KOBİ’ler tarafından önem verilen bir alan değildir. Bunu takiben, işletme sahiplerinin, kamu ve özel sektör ile iş birliği yapma konusunda da yeterli ilgiye sahip olmadıkları bulgusuna varılmıştır.
Araştırma sonuçlarının da gösterdiği üzere, afet dayanıklılığı ve hazırlığı acil çözümlere ve etkili iş birliklerine ihtiyaç duyan bir alan olarak karşımıza çıkmaktadır. Aksi takdirde, afet risk oranının yüksek olduğu ülkemizin ileride karşılaşacağı Marmara Depremi ve Van Depremi gibi afetlere karşı çok daha yüksek bedeller ödemesi oldukça muhtemeldir. Bu bağlamda, KOBİ’lerin afet farkındalıklarını artırmak, kamu ve özel sektör iş birliği ile etkili çözüm stratejileri geliştirmenin ve bunların yaygınlaştırılması için orta ve uzun vadeli kampanyalar ve eğitimler gerçekleştirmek, ülke ekonomisinin olası afetler sırasında ve sonrasında maruz kalacağı hasarı asgari düzeye indirilmesine ve ekonomik verimliliğin sürekli hale getirilmesine büyük katkılar sağlayacaktır.
YÖNETİCİÖZETİ
6 7
ARAŞTIRMA HAKKINDAAraştırmanın amacı: • KOBİ’lerin afetlere yönelik hazırlık durumunu tespit etmek
• Firma içindeki risk alanlarını ortaya çıkarmak
Saha çalışması:• Ekim - Kasım 2018
• Bilgisayar destekli yüz yüze görüşme (CAPI) yöntemi
8 9
ARAŞTIRMAHANGİ İLLERDE YAPILDI?
400 Anket5 Büyük İl
İSTANBUL %58
ANKARA %15
İZMİR %12
BURSA %8
ANTALYA %7
1110
KOBİ PROFİLİ
Orta ölçek53 (13,25%)
Küçük ölçek211 (52,75%)Mikro ölçek
136 (34%)
Az tehlikeli307 (76,75%)Çok tehlikeli7 (1,75%)Tehlikeli46 (11,50%)Bilmiyorum/fikrim yok40 (10%)
Kurucu/sahibi/ortağı201 (50,25%)İş güvenliği ve sağlığı uzmanı92 (23%)İşletme yöneticisi104 (26%)Diğer3 (0,75%)
Orta ölçek
Küçük ölçek
M
ikro
ölç
ek
ÇalışanSayısı
DağılımıTehlikeSınıfı
Faaliyet Sektörü%32,50
%20,25
%15,75
%9,25
%6,25
%6
%5
%1
%1
%1
%1
%1
İşle
tme Yöneticisi
Kurucu/sahibi/ortağı
İş güvenliği ve sağlığı u
zman
ı
Bilm
iyor
um/
Tehlikeli
Az tehlikeliı
Diğer
Çok tehlikeli
GörüşülenKişi
Pozisyonu
İmalat
Toptan ve perakende ticaret
Konaklama ve yiyecek hizmet faaliyetleri
Ulaştırma ve depolama
Mesleki, bilimsel ve teknik faaliyetler
Kültür, sanat, eğlence, dinlence ve spor
İdari ve destek hizmet faaliyetleri
Gayrimenkul faaliyetleri
Bilgi ve iletişim
0 5 10 15 20 25 30 35
İnsan sağlığı ve sosyal hizmetler faaliyetleri
Diğer
İnşaat
fikrim
yok
12 13
HERHANGİ BİR AFET YAŞADINIZ MI?Türkiye’deki KOBİ’lerin %97’si herhangi bir afet yaşamamış.
%2 SEL
%0.7 DEPREM
%0.3 YANGIN
SEL
Katılıyorum
Katılımıyorum
Ne KatılıyorumNe katılmıyorum
%7
%16
%77
“İş yerim sel ve su taşkını riski taşıyor.”
1514
DEPREM“İş yerim deprem fay hattı üzerindedir.”
Katılıyorum
Katılımıyorum
Ne KatılıyorumNe katılmıyorum
%9
%16
%74
*Kaynak: 1 Ocak 2019, AFAD
1716
Katılıyorum
Katılımıyorum
Ne KatılıyorumNe katılmıyorum
%11
%13
%76
YANGIN“İş yerim yangın riski taşıyor.”
1918
İŞ YERLERİNDEACİL DURUMLAR HAKKINDA YÖNETMELİKAcil durum eylem planı bulunan KOBİ’ler toplamın %31’ini oluşturuyor.
EVET HAYIR
%69%31
20 21
ACİL DURUM EYLEM PLANI• KOBİ’lerin sadece %49’u acil durum ve afetlere hazırlık!
• Bunlardan yarısının acil durum eylem planı bulunuyor!
100
95
90
85
80
75
70
65
60
55
50
45
40
35
30
25
20
15
10
5
100
95
90
85
80
75
70
65
60
55
50
45
40
35
30
25
20
15
10
5Hazır değil HazırHazır Hazır değilNe hazır ne değil Ne hazır
ne değil
%10
%71
%41
%19
%49
%10
Acil durum ve afetlere hazır mısınız?
Herhangi bir eğitim almayanların acil durum ve afetlere hazırlık yüzdesi
Hazırsanız, acil durum eylem planınız var mı?
Evet %51
Hayır
%49
EĞİTİMAcil durum ve afetlere hazır olmak için, KOBİ’lerin %46’sı
herhangi bir eğitim almamış.
Afet eğitimi
EĞİTİMLER
Arama kurtarma ve tahliye eğitimi
Yangınla mücadele eğitimi
Herhangi bir eğitim almadık
İlkyardım eğitimi
15 3520 4025 4530 50 55
%20
%21
%27
%46
%50
22 23
TATBİKATAcil durum ve afetlere hazır olmak için, KOBİ’lerin %59’u
herhangi bir tatbikat yapmamış.
Arama kurtarma ve tahliye eğitimi
TATBİKATLAR
Deprem tatbikatı
Herhangi bir tatbikat
gerçekleştirilmedi
Yangın tatbikatı
10 5020 6030 7040 80 90 100
%17
%28
%59
%36
ARAŞTIRMA BULGULARIAraştırma sonuçları, Türkiye’deki KOBİ’lerin risk
algıma düzeyinin çok düşük olduğunu gösteriyor.
KOBİ’ler bulundukları coğrafyalardaki risklerin farkında değil.
Türkiye’deki KOBİ’lerin risk algısı afet türlerine göre değişiklik göstermiyor.
Türkiye’deki KOBİ’lerin %49’u acil durum ve afetlere hazır olduklarını düşünüyor; ancak bu düşüncelerinin
arkadasında rasyonel bir nedensellik yok.
İşletmeler acil durumlara karşı hazır olduğunu düşünmesine rağmen eğitim ve tatbikat gibi
hazırlıkları hayata geçirme konusunda çok geride kalmaktadır.