togiful;ajymif;jcif;wgif w&rqwri az:aqmifekdifrnfu vrf;amumif;rsm; … · 2019-12-19 · iv...

36
International Center for Transitional Justice June 2014 MYANMAR jrefrmEdkifiH\ toGiful;ajymif;jcif;wGif w&m;rQwrI az:aqmifEkdifrnfU vrf;aMumif;rsm; &SmazGjcif;

Upload: others

Post on 26-Mar-2020

0 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: toGiful;ajymif;jcif;wGif w&rQwrI az:aqmifEkdifrnfU vrf;aMumif;rsm; … · 2019-12-19 · iv aCrOnyMS ABSDF All Burma Students’ Democratic Front ASEAN Association of Southeast Asian

International Center for Transitional Justice

June 2014

MyanMar

jrefrmEdkifiH\ toGiful;ajymif;jcif;wGif w&m;rQwrI az:aqmifEkdifrnfU vrf;aMumif;rsm; &SmazGjcif;

Page 2: toGiful;ajymif;jcif;wGif w&rQwrI az:aqmifEkdifrnfU vrf;aMumif;rsm; … · 2019-12-19 · iv aCrOnyMS ABSDF All Burma Students’ Democratic Front ASEAN Association of Southeast Asian

rsufESmzHk;"gwfyHk - rEÅav;?2012 ckESpf/ 8888

vlxkta&;awmfyHk atmufarhzG,ftcrf;tem;rS

&GHUtdk;ESifh teDa&mifzJp/ ywfx&pfyD&mhpf? ICTJ

Page 3: toGiful;ajymif;jcif;wGif w&rQwrI az:aqmifEkdifrnfU vrf;aMumif;rsm; … · 2019-12-19 · iv aCrOnyMS ABSDF All Burma Students’ Democratic Front ASEAN Association of Southeast Asian

MyanMar

jrefrmEdkifiH\ toGiful;ajymif;jcif;wGif w&m;rQwrI

az:aqmifEdkifrnfh vrf;aMumif;rsm; &SmazGjcif;

June 2014

Page 4: toGiful;ajymif;jcif;wGif w&rQwrI az:aqmifEkdifrnfU vrf;aMumif;rsm; … · 2019-12-19 · iv aCrOnyMS ABSDF All Burma Students’ Democratic Front ASEAN Association of Southeast Asian

International Center for Transitional Justice

jrefrmEdkifiH\ toGiful;ajymif;jcif;wGif w&m;rQwrI az:aqmifEdkkifrnfh

vrf;aMumif;rsm; &SmazGjcif;

aus;Zl;wifpum;toGiful;ajymif;a&;qdkif&mw&m;rQwrI EdkifiHwumtzGJUBuD;taeESifh b,fvf*sD,HvlxkqufqHa&;

EdkifiHjcm;a&;XmerS Nidrf;csrf;a&;wnfaqmufa&;,lepftm; ,ckya&m*suftwGuf ulnDaxmufyHhjcif;

tay: txl;aus;Zl;wifygaMumif; ajymMum;vdkygonf/ ,cktpD&ifcHpmtm; Caitlin Reiger u

2013 ckESpfwGif jyKvkyfcJhaom okawoetay: tajccHNyD; Aileen Thomson \ tultnDESifh

Patrick Pierce u tqHk;owfa&;om;cJhjcif;jzpfonf/

pma&;olrsm;taMumif;Patrick Pierce onf tdkifpDwDa*s\ jrefrmEkdifiHqdkif&m½Hk;acgif;aqmifjzpfonf/ olonfjrefrmEkdifiH

vlUtcGifhta&;ESifh ywfoufí uRrf;usifoljzpfNyD; txl;ojzifh usL;vGefcH&olrsm;ESifh oufaorsm;tm;

awGYqHkar;jref;jcif;? vlUtcGifhta&;tcsuftvufrsm; odkrSD;jcif;? vlUtcGifhta&; tcsuftvufrsm;udk

cGJjcrf;pdwfjzmjcif;wdkYtm; txl;tav;jyK aqmif&Gufoljzpfonf/ olonf 2009 ckESpf ESpfOD;ydkif;wGif

tdkifpDwDa*s\ aqmfvrGefuRef;rsm;vkyfief;pOftm; wnfaxmif&efyg0ifaqmif&GufcJhNyD; ¤if;uRef;EkdifiH\

trSefw&m;ESifhjyefvnfoifhjrwfa&;aumfr&SiftwGuf enf;ynmtultnDrsm;aqmif&GufcJhonf/

Caitlin Reiger onf MopaMw;vQa&SUaewOD;jzpfNyD; b*Fvm;a'h&Sf? abmhpfeD;,mESifh [mZD*dkAD;em;?

uarÇm'D;,m;? udkvHbD,m? udkqdkAdk? vufbEGef? ruúqDudk? jrefrm? qm;AD;,m;? qD&D,mvD,Gef?

xdkif;ESifh wDarmvufpfwDEdkifiHrsm;\ y#dyu©vGefumvESifh toGiful;ajymif;a&;jzpfpOfwGif tqifhjrifh

t&nftaoG;jrifhwifjcif;? enf;ynmtultnDESifh rl0g'ydkif;qdkif&m tBuHjyKjcif;rsm;wGif us,fjyefY

aom tawGYtBuHK&Sdoljzpfonf/ rMumao;cifu ukvor*¾trsKd;orD;tpDtpOf? ukvor*¾zGHYNzdK;rI

tpDtpOfESifh uarÇm'D;,m;EkdifiHw&m;½Hk;rsm;\ txl;tqifhjrifhw&m;olBuD;rsm;tzGJUrsm;wGif tBuD;wef;

twdkifyifcHyk*¾dKvftjzpf aqmif&GufcJhonf/

ICTJ taMumif;ICTJ onf vlUtcGifhta&;csdK;azmufrIaygif;rsm;pGm &ifqkdifae&aom vlUtzGJUtpnf;rsm;twGuf

wm0efcHrI? trSefw&m; az:xkwfrI? avQmfaMu;ay;rIESifh tifpwDusL;&Sif;rsm;tay: ,HkMunfrI wnf

aqmufjcif;twGuf ulnDay;onf/ usL;vGefcH&olrsm;\ tcGifhta&;tm; a&SUwef;rS umuG,fay;jcif;

ESifh usm;rtajccH w&m;rQwrIudkjr§ifhwifay;jcif;rsm;vkyfaqmifaeaom uREkfyfwdkUonf enf;ynm

tBuHOmPf? rl0g'oHk;oyfcsufESifh toGiful;ajymif;a&;umv w&m;rQwrIenf;vrf;rsm;qdkif&m EdIif;,SOf

okawoejyKrIrsm; twGuf ulnDay;onf/ &mZ0wfrIw&m;pGJqdkrIrsm;? avQmfaMu;ay;jcif; tm;xkwf

csufrsm;? trSefw&m;ESifh trSwfw&az:xkwfjcif;rsm;? tifpwDusL;&Sif;jyKjyifjcif;vkyfief;rsm;wGifvnf;

ulnDay;onf/ ydkrdkod&dSvdkygu www.ictj.org wGif 0ifa&mufMunfh½IEdkifygonf/

© 2014 International Center for Transitional Justice. All rights reserved. No part of this publication may be reproduced, stored in a retrieval system or transmitted in any form or by any means, electronic, mechanical, photocopying, recording or otherwise, without full attribution.

Page 5: toGiful;ajymif;jcif;wGif w&rQwrI az:aqmifEkdifrnfU vrf;aMumif;rsm; … · 2019-12-19 · iv aCrOnyMS ABSDF All Burma Students’ Democratic Front ASEAN Association of Southeast Asian

www.ictj.org iii

International Center for Transitional Justice

jrefrmEdkifiH\ toGiful;ajymif;jcif;wGif w&m;rQwrI az:aqmifEdkkifrnfh

vrf;aMumif;rsm; &SmazGjcif;

www.ictj.org

rmwdum

1/ ed'gef;...........................................................................................................................1

2/ racsmarGYaom toGiful;ajymif;rI ........................................................................................ 3

3/ jrefrmEdkifiHtwGif; zGHhNzdK;wdk;wufrI - aemufcHordkif;aMumif; ....................................................... 5

4/ toGiful;ajymif;rIqdkif&mw&m;rQwrI - EdkifiHwum tjynfjynfqdkif&moHk; MoZmBuD;rm;onfhpum;vHk;rsm;ESifh vufawGYtajctaeudk csdefxdk;MunfUjcif; ................................... 7 w&m;a&;u@jyKjyifajymif;vJrI .......................................................................................9

vHkNcHKa&;^ zGHUNzdK;wdk;wufa&;qufoG,frI .........................................................................10

pD;yGm;a&;jyKjyifajymif;vJrI ............................................................................................. 11

Nidrf;csrf;a&;wnfaqmufjcif; ......................................................................................... 13

5/ toGiful;ajymif;a&;qdkif&mw&m;rQwrItwGuf jrnf;prf;Munfhjcif; ............................................. 16

6/ jyKjyifajymif;vJa&;ESifh Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOfwGif toGiful;ajymif;a&;qdkif&m w&m;rQwrIvkyfief;udk xnfUoGif;aygif;pyfjcif; ...................................................................... 19 tcsuftvufpkaqmif;jcif;^ okawoejyKjcif; ...............................................................19

tifpwDusL;&Sif;pGrf;&nfwnfaqmufjcif; ........................................................................21

ajymif;vJvdkpdwf aphaqmfcsuf ......................................................................................22

wpp wkefUjyefajymif;vJrIrsm;twGuf ae&mcsefxm;jcif; ....................................................23

7/ ed*Hk;csKyfcsufrsm; ............................................................................................................ 25

tMuHjyKcsufrsm; ............................................................................................................ 27

Page 6: toGiful;ajymif;jcif;wGif w&rQwrI az:aqmifEkdifrnfU vrf;aMumif;rsm; … · 2019-12-19 · iv aCrOnyMS ABSDF All Burma Students’ Democratic Front ASEAN Association of Southeast Asian

International Center for Transitional Justice

jrefrmEdkifiH\ toGiful;ajymif;jcif;wGif w&m;rQwrI az:aqmifEdkkifrnfh

vrf;aMumif;rsm; &SmazGjcif;

www.ictj.orgiv

aCrOnyMS

ABSDF All Burma Students’ Democratic FrontASEAN Association of Southeast Asian NationsCNF Chin National FrontDFAT Department of Foreign Affairs and Trade (Australia)DfID Department for International Development (UK)MPC Myanmar Peace CenterNCCT Nationwide Ceasefire Coordination TeamNLD National League for DemocracyUSAID United States Agency for International DevelopmentUNDP United Nations Development ProgrammeUNOCAL Union Oil Company of California

Page 7: toGiful;ajymif;jcif;wGif w&rQwrI az:aqmifEkdifrnfU vrf;aMumif;rsm; … · 2019-12-19 · iv aCrOnyMS ABSDF All Burma Students’ Democratic Front ASEAN Association of Southeast Asian

www.ictj.org 1

International Center for Transitional Justice

jrefrmEdkifiH\ toGiful;ajymif;jcif;wGif w&m;rQwrI az:aqmifEdkkifrnfh

vrf;aMumif;rsm; &SmazGjcif;

1/ ed'gef;

or®wOD;odef;pdefESifh ¤if;\ tpdk;&tzGJUonf 2011 ckESpfwGif pwifwm0ef,lcJhonfh tcsdefrSpí

jrefrmhjyKjyifajymif;vJa&;onf vltrsm;thHtm;oifhapavmufonfhtxd yGifhvif;vmcJhonf/ taemuf

EdkifiHtpdk;&rsm;? b@ma&;tifpwDusL;&Sif;rsm;? yk*¾vduu@ &if;ESD;jrKyfESHrI apmifhMunfh tuJcwf

avhvmolrsm;\ csD;usL;axmyemjyKrIudkyg wqufwnf; &&dScJhonf/1 cefUrSef;acs jrefrmjynfol oef;

60 onf ppftmPm&Sifpepf? vufeufudkify#dyu©? uaomif;ueif;pD;yGm;a&;ESifh EdkifiHa&;zdESdyfrI

atmufwGif &mpkESpf xuf0ufausmf cHpm;cJh&onf/2 'Drdkua&pDusus pD;yGm;a&;zGHUNzdK;rI? vkyfief;rsm;

ay:xGef;Edkifonfh Nidrf;csrf;a&;vIrItzGJUtpnf;wckpDodkU t"dyÜg,f&dS&dS ul;ajymif;a&;udk wdwdusus

jzpf&rnf[k tmrcHcsufray;Edkifaomfvnf; jzpfEdkifacs vrf;prsm;awGUae&onf/ ,cif ppftpdk;&rS

wm0ef,l aqmif&GufcJhrIrsm;twGuf wm0efcHrIwpHkw&may;p&mrvdkatmif 2008 zGJUpnf;yHk u

t<uif;rJh Oya'uif;vGwfcGifhESifh tumtuG,fay;xm;onf/3 jyKjyifajymif;vJa&; vkyfief;pOfwGif

twdwfumv tvGefBuD;rm;NyD;? pepfwususL;vGefcJhaom rw&m;rIrsm;udk ajz&Sif;ay;rnfh vkyfief;pOf

wjznf;jznf;xnfhoGif; roGif;qdkwm ra&r&m jzpfaeao;onf/

,cktpD&ifcHpmwGif vuf&dSjzpfapaom tcGifhtvrf;wcsdKUudk qef;ppfavhvmxm;onf/ zGHUNzdK;rI?

Nidrf;csrf;a&;ESifh EdkifiHawmfwnfaqmufa&;qdkif&m r[mAsL[mrsm;ESifh pyfvsOf;í EdkifiHawmf\ wifjy

awmif;qdkrIrsm;ESifh EdkifiHwumrS taxmuftuljyKrIrsm;wGif w&m;rQwrIudpö&yfrsm;ESifhywfoufí

rnfrQ ta&;w,laz:xm;jcif; &dSr&dSukdyg avhvmoHk;oyfxm;onf/ xdkUaemuf zGHUNzdK;wdk;wufrIESifh

Nidrf;csrf;a&;wnfaqmuf&mwGif yg0ifolrsm;aqmif&Gufaeolrsm;\ tpDtpOfrsm;? OD;pm;ay;aqmif&GufrI

rsm;udk tpD&ifcHpmoHk;oyfxm;NyD;? ¤if;udpö&yfrsm;udk oufaocHtaxmuftxm;udk tajccHaom?

vufawGUusaom? atmufajcvlxkyg0ifrIenf;vrf;ESifh rnfodkU twlwuGaqmif&GufEdkifaMumif;udkyg

oHk;oyfwifjyxm;onf/4 wcsdKUolrsm;u toGiful;ajymif;a&;qdkif&mw&m;rQwrI udpö&yfudk taESmifh

t,SufwckozG,fjrifMuonf/ tb,faMumifhqdkaomf twdwfumv csdK;azmufrIrsm;udk usL;vGefcJh

olrsm;onf ,aeUtcsdeftxd EdkifiHa&;ESifh ppfa&;wGif tmPm&dSaeqJjzpfaomaMumifh wkefYjyef

1 urÇmbPfu vrf;oHk;oG,ftajymif;tvJjzpfaeonf[k az:jyonf/ ¤if;wdkUrSm EdkifiHa&;? pD;yGm;a&;ESifh vlrIa&; (wdkif;&if;om;ESifh Armwdkif;&if;

om;trsm;pktMum; ESpfumv&Snfjzpfaeaom y#dyu©rsm;udk ajz&Sif;jcif;tygt0if) wdkUjzpfonf[kqdkonf/ International Development

Association and International Finance Corporation \ b@ma&;ESpf 2013 - 2014 ESpf jynfaxmifpkjrefrmEdkifiHtwGuf Mum;jzwfr[m

AsL[mxkwfEIwfcsuf? 2012 ckESpf atmufwdkbmv 30/

2 ppftkyfcsKyfa&;acwfumvwavQmuf w&m;0ifudef;*Pef;pm&if;rsm;rSm ,HkMunfpdwfcszG,f&mr&Sday/ 2014 ckESpfrwfvESifh{jyDvrsm;wGif jyKvkyfaom

EdkifiHvHk;qdkif&m oef;acgifpm&if;topfaumuf,lrI&v'frsm;udk 2015 ckESpftwGif; tpdk;&u tqifhqifhxkwfjyefoGm;zG,f &Sdonf/

3 jynfaxmifpkor®wjrefrmekdfifiHawmfonf EdkifiHawmfjidrf0yfydjym;rIwnfaqmufa&;tzGJYeSihf EdkifiHawmf at;csrf;om,ma&;ESihf zGHYNzdK;a&;aumifpD\ rl0g'

vrf;ñTefrIrsm;? Oya'rsm;? enf;ya'rsm;? pnf;rsOf;rsm;? trdefYjyefwrf;rsm;? aMunmcsufrsm;udk vnf;aumif;? xkdESpfzGJY\ aqmif&Gufcsufrsm;? wm0efESihf

&ykdifcGihfrsm;udkvnf;aumif; qufcHonf/ ,if;tzGJY? okdYr[kwf tzGJY0ifwOD;OD;? okdYr[kwf tpdk;&tzGJY0ifwOD;OD;&Jh wm0eft&aqmif&Gufcsufrsm;tay:

taMumif;jyKvQuf ,if;wkdYtm; w&m;pJGqkdjcif;? ta&;,ljcif;r&Sdap&}} [k jynfaxmifpkjrefrmEdkifiHzGJUpnf;yHktajccHOya' yk'fr 445 wGif az:jyxm;onf/

4 ,ckoHk;oyfcsufonf zGHUNzdK;a&;? Nidrf;csrf;a&;wnfaqmufa&; vkyfief;rsm;twGif t"du yg0ifaqmif&Gufaeolrsm;\ r[mAsL[mpmwrf;rsm;udk

t"duavhvmoHk;oyfcJhonfhtjyif 2013 ckESpf azaz:0g&DvrS arvtxd wBudrf? 2014 ckESpf ESpfapmydkif;wGif wBudrf &efukeftajcpdkuf jrefrmEdkifiH

om;ESifh EdkifiHwumrS yg0ifaqmif&Gufolrsm;ESifh aqG;aEG;rIrsm;rS &&dScJhjcif;jzpfonf/vufawGUtajctaewGif jzpfxGef;ajymif;vJrIrsm;onf aeUw"l0

jzpfaeaomaMumifh ,ckoHk;oyfcsufonf NyD;jynfhpHkaom½kyfvHk;um;csyfr[kwfonfhwdkif jrefrmhtem*gwfta&; xdpyfaqmif&Gufol rl0g'a&;qGJolrsm;

twGuf aemufxyfokawoejyKrIrsm;? aqG;aEG;rIrsm; &dSvmap&eftwGufom &nf&G,fygonf/

Page 8: toGiful;ajymif;jcif;wGif w&rQwrI az:aqmifEkdifrnfU vrf;aMumif;rsm; … · 2019-12-19 · iv aCrOnyMS ABSDF All Burma Students’ Democratic Front ASEAN Association of Southeast Asian

International Center for Transitional Justice

jrefrmEdkifiH\ toGiful;ajymif;jcif;wGif w&m;rQwrI az:aqmifEdkkifrnfh

vrf;aMumif;rsm; &SmazGjcif;

www.ictj.org2

oufa&mufrIrsm; &dSvmEdkifaomaMumifhjzpfonf[kqdkonf/5 ,cktpD&ifcHpmtaeESifh qefusifzuf

tjrifwckudk wifjyxm;onf/ ¤if;tjrifrSm twdwfumvudk udkifwG,fajz&Sif;jcif;onf rSefukefaom

Nidrf;csrf;a&;wnfaqmufjcif;? t&SnfojzifhwnfwefUrnfh zGHUNzdK;wdk;wufrI&&dSa&;twGuf rjzpfrae

vkyfaqmif&rnfh vkyfief;wckjzpfonf[k jzpfonf/ zGHUNzdK;rIESifh jyKjyifajymif;vJa&;vkyfief;wGif

yg0ifaqmif&Gufaeolrsm;tm; vufawGUvkyfief;rsm;wGif toGiful;ajymif;a&;qdkif&m w&m;rQwrI

az:xkwfa&;vkyf ief;rsm;tm; rnfodkUyl;aygif;ay;Edkifonfudk tpD&ifcHpmwGif tBuHjyKwifjyxm;onf/

5 jrefrmEdkifiHqdkif&m urÇmhukvor*¾XmaetvkyftzGJUtwGuf 2013 ckESpf Nidrf;csrf;a&;ESifh y#dyu©qdkif&mowdjyKcsufrsm; avhvmoHk;oyfcsufwGif

toGiful;ajymif;a&;qdkif&mw&m;rQwrIudpötm; y#dyu©jzpfEdkifp&mt&mwcktjzpf owfrSwfxm;NyD; tv,ftvwftqifh tEÅ&m,f&dSrItqifh

owfrSwfxm;onf/

Page 9: toGiful;ajymif;jcif;wGif w&rQwrI az:aqmifEkdifrnfU vrf;aMumif;rsm; … · 2019-12-19 · iv aCrOnyMS ABSDF All Burma Students’ Democratic Front ASEAN Association of Southeast Asian

www.ictj.org 3

International Center for Transitional Justice

jrefrmEdkifiH\ toGiful;ajymif;jcif;wGif w&m;rQwrI az:aqmifEdkkifrnfh

vrf;aMumif;rsm; &SmazGjcif;

2/ racsmarGYaom toGiful;ajymif;rI

&efukefNrdKUtajcpdkuf vlxktajcjyKtzGJUtpnf;rsm;onf ESpfumv&SnfMumpGm ydwfyifxm;cH&onfh

taMumif;t&mrsm;?vkyfief;rsm;udk aqG;aEG;Edkif? aqmif&GufEdkifaom xl;xl;uJuJ vGwfvyfcGifhudk &ae

Muonf/ rMumao;rDS tcsdeftxdyif tpdk;&wm0ef&dSolrsm;u vufeufudkify#dyu©? qif;&JrGJawrIESifh

EdkifiHa&;tusOf;usaxmifcsrI r&dSaMumif; w&m;0ifjiif;qdkaeqJjzpfonf/ 2013 ckESpf azaz:0g&Dv

wGif tpdk;& todtrSwfjyK Mum;0ifaqmif&Gufolrsm;u tpdk;&r[kwfaom vufeufudkif tzGJUtpnf;

rsm;ESifh yxrOD;qHk;tBudrfawGUqHkcJhonf/ wESpfMumaomtcg vufeufudkiftzGJUtpnf;rsm; u

wEkdifiHvHk; typftcwf&yfpJa&;vkyfief;nd§EIdif;aqmif&Gufa&;tzGJU (NCCT) udkzGJUpnf;cJhonf/ oD;jcm;

vGwfvyfaom typf&yfapmifhMunfhavhvmolrsm; xm;&dSa&;? tajccHOya'jyKjyifajymif;rIyHkpHwcsdKU

pojzifh ¤if;wdkU\ awGUqHkaqG;aEG;a&;tcsufrsm;onf qufvufaqG;aEG;aeqJjzpfonf/ 2014 ckESpf

{NyDvwGif NCCT ESifhtpdk;&\ jynfaxmifpkNidrf;csrf;a&;azmfaqmifa&;vkyfief;aumfrwDwdkUonf

wEdkifiHvHk; typftcwf&yfpJa&;pmcsKyfyg yxr tcef; (7) cef;udk oabmwlcJhonf/6 EdkifiHa&;tusOf;

om;rsm; vGwfajrmufvmNyD;aemuf or®wu vufuseftusOf;om;rsm;tqifhtwef;udk jyefvnfoHk;

oyf&ef tqifhjrifhaumfrwDw&yfzGJUpnf;ay;cJhonf/ xdkodkU tm;xkwfaqmif&Gufcsufrsm;tay:

owdxm;wkefUjyefrIrsm; &dSaomfvnf; usL;vGefcHtkyfpkrsm;ESifh EdkifiHa&;ygwDrsm;u ¤if;aumfrwDwGif

yg0ifcJhonf/ 2013 ckESpf tukefwGif EdkifiHa&;tusOf;om;trsm;pk vGwfajrmufoGm;cJhNyD;? EdkifiHa&;

tusOf;om;rsm; ulnDapmifha&Smufa&;toif;\ tcsuftvufrsm;t& yl;wGJoHk;oyfa&;aumfrwD

onf tusOf;uscHae&qJ vl 30 cefUESifh qufvufawGUqHkaeqJjzpfonf[k od&onf/7

jrefrmEdkifiH\twdkuftcHEdkifiHa&;ygwD trsdK;om;'Drdkua&pDtzGJUcsKyfacgif;aqmifa':atmifqef;pkMunfESifh

olUudk axmifcscJhol ppfacgif;aqmifa[mif;rsm;tMum; yl;aygif;aqmif&GufrIonf vltrsm; pdwf0ifpm;

qHk;t&mjzpfaeonf/ odkUaomf rSefuefaom jyKjyifajymif;vJrIrsm;ESifhywfoufí r,HkMunfrI? tqdk;jrif

rIrsm;u wcsdKUae&mwGif jrihfjrihfrm;rm;&dSaeqJjzpfonf/ txl;ojzifh topfwzef wdkufyGJrsm; jyefjzpfcJh

onf ucsifjynfe,fESifh ppfwyfcsdK;azmufrIrsm;udk rD;armif;xdk;jyaeonfh pnf;½Hk;vHIUaqmfrI tzGJUtpnf;

rsm;tMum;wGifjzpfonf/ wdkufyGJrsm;&yfoGm;aom wdkif;&if;om;a'otcsdKUwGif Nidrf;csrf;a&;vkyfief;rsm;

aMumifh tBuD;pm;pD;yGm;a&;vkyfief;rsm;twGuf ajr,modrf;rIrsm;udk rnfodkU tm;ay;tm;ajr§mufjyKae

onfudk vlUtcGifhta&;apmifhMunfhavhvmolrsm;u axmufjyaeonf/ ¤if;pD;yGm;a&;vkyfief;rsm;onf

a'ocHjynfolrsm;\ b0aexdkifrIudk rjzpfpavmufom taxmuftuljyKonf/8 typf&yfpmcsKyfaygif;

rsm;pGm a&;xdk;xm;jcif;? NCCT zGJUpnf;xm;jcif;ESifh jynfwGif;? a'owGif;ESifh EdkifiHwumrS axmufcHrI

rsm; ydkrdkrsm;jym;vmjcif;aMumifh vuf&dSNidrf;csrf;a&; pum;yGJaqmif&GufrIrsm;onf tpdk;&ESifh vufeuf

6 NCCT ESifh tpkd;&tMum; awGUqHkaqG;aEG;jcif;onf ESpfzGJUcsif;om pum;ajymrnf[laom ,cifr[mAsL[mrsm; vrf;cGJxGufjcif;\ oauFwjzpfcJh

onf/

7 ¤if;ta&twGufwGif EdkifiHa&;aMumifhESifh wdkif;&if;om;vu©HowfrSwfcsufaMumifh cGJjcm;qufqHcH? tusOf;uscHae&aom wdkif;&if;om;½dk[if*sm

&maygif;rsm;pGmryg0ifay/

8 u&ifvlUtcGifhta&;tzGJU (KHRG)/ “ajrqHk;½HI;jcif;? jrefrmjynfta&SUzufjcrf; ajr,modrf;qnf;rIrsm;ESifh pkaygif;aqmif&GufrI?” rwfv 5? 2013

ckESpf/

Page 10: toGiful;ajymif;jcif;wGif w&rQwrI az:aqmifEkdifrnfU vrf;aMumif;rsm; … · 2019-12-19 · iv aCrOnyMS ABSDF All Burma Students’ Democratic Front ASEAN Association of Southeast Asian

International Center for Transitional Justice

jrefrmEdkifiH\ toGiful;ajymif;jcif;wGif w&m;rQwrI az:aqmifEdkkifrnfh

vrf;aMumif;rsm; &SmazGjcif;

www.ictj.org4

udkif tzGJUtpnf;rsm; (t"dutm;jzifh wdkif;&if;om;vufeufudkiftzGJUtpnf; trsm;pkyg0ifonf/)

tMum; y#dyu©udk ajz&Sif;ay;Edkifrnfh taumif;tqHk;tcGifhtvrf;wcktjzpf arQmfrSef;aeMuonf/

vwfwavmjzpfay:aeaom jyóemaygif;pHkuvnf; jrefrmEdkifiH\ toGiful;ajymif;rIudk Nidrf;csrf;a&;

ESifh zGHUNzdK;wdk;wufrIvrf;aMumif;ay:odkU wGef;wif&mwGif taESmifht,Sufjzpfaeonf/ ¤if;jyóemrsm;

wGif 17 ESpfMum typftcwf&yfpJNyD;aemuf wzefjyefjzpfvmaom ucsifa'owdkufyGJrsm;? aqmufvkyf

a&;vkyfief;BuD;rsm;ESifh wjcm;aom pD;yGm;a&;zGHUNzdK;rI vkyfief;BuD;rsm; (ppftpdk;&ESifh eD;pyfaomvufa0cH

pD;yGm;a&; orm;wcsdKU OD;aqmifavh&dSonf/) twGuf vuf&JZuf&J ajr,modrf;rIrsm;tay: vlxk\

uefUuGufqE´az:xkwfjcif; &dSaomfvnf; tpdk;&wm0ef&dSolrsm;u wkefUjyefaqmif&Guf&ef tm;enf;ae

jcif;? ydkíqdk;vmaom rGwfqvifqefUusifa&;wdkufcdkufrIrsm;? tpGef;a&mufAk'–bmom0ifrsm;\ tMurf;

zufrsm;onf &cdkifjynfrSwqifh jrefrmjynftv,fydkif;ru ae&mtESHtjym;odkU jyefUESHUvmaomfvnf;

tmPmydkifrsm;u tedrfhqHk;tqifhtwGufyif umuG,f&ef? xdef;odrf;&ef ysufuGufjcif; ponfwdkUjzpf

onf/ ,if;jyóemrsm;onf tmPm&SifpepfESifh wdkif;jynf\ udk;uG,frIbmomw&m;? wdkif;&if;om;

vu©Pm rwluGJjym;rIrsm;\ &v'faMumifh rvGJraoGBuHKawGU&onfh tajctaersm; jzpfonf[k

tmPmydkif wcsdKUu ajymqdkMuaomfvnf; ,ciftwdwfumv qdk;usdK;rsm;\ aemufqufwGJtjzpf

em;vnfygu ydkrSefonf/9 ucsifjynfe,f y#dyu©jzpfyGm;aeaom a'orsm;twGif; vlUtcGifhta&;

csdK;azmufrIrsm;? ajr,modrf;qnf;rI tjiif;yGm;rIrsm;ESifh rGwfqvifqefUusifa&;tMurf;zufrsm;twGif;

aphaqmfaqmif&Gufaeolrsm;onf ,cifppftpdk;&ESifh tquftoG,f&dSNyD; Oya't&uif;vGwfcGifhudkyg

twdkif;twmwcktxd &&dS aqmif&Gufaeolrsm; jzpfyHk&onf/ ¤if; “jyóemrsm;udk zefwD;aeolrsm;” ESifhywfoufí Zpfjrpfudk ajz&Sif;zdkUtwGuf twdwfumvudk todtrSwfjyKjcif; vdktyfonf/ xdkodkU

todtrSwfjyKjcif;wGif wm0efcHrIESifh jyKjyifajymif;vJrIrsm;yg yg0if&rnf/

xdkodkUpdefac:csufrsm; &dSaeonfhwdkif or®wOD;odef;pdeftpdk;&onf 1988 ckESpfrS 2011 ckESpftxd

tkyfcsKyfcJhaom ,cif e0w? etz tpdk;&rsm;ESifh vHk;0rwluGJjym;pGm aqmif&GufEdkifcJhonf/ xdkodkU

rwluGJjym;aMumif;jyzdkUonf 2015 a&G;aumufyGJrwdkifcif tmPm&ygwD\ *kPfodu©mudk xkwfaz:Edkif

&ef r&dSrjzpf tvkyfjzpfonf/ pdwftm;wufzG,ftajctaersm;? rjynfpHkaom &v'frsm; jzpfay:ae

onfhwdkif tpdk;&ESifh vufwqkyfpmvlwef;pm;rsm;twGuf wm0efcHrI&dSvmEdkifonfhtajctaerSm ay:

xGufvmaeonf/ om"utm;jzifh ajr,modrf;qnf;rItwGuf w&m;0ifpHkprf;ppfaq;rIrsm;? jynfolU

vTwfawmf wdkifMum;a&; aumfrwDrsm;? trsdK;om;vlUtcGifhta&;aumfr&Sif zGJUpnf;jcif;ESifh tpdk;&cspm;rI

pGwfqGJcsufrsm;ESifh qE´jyolrsm;tay: &JwyfzGJU\ csKd;azmufrI ponfhudpö&yfrsm;ESifh ywfoufí vlod

&SifMum; EdkifiHa&;acgif;aqmifrsm; yg0ifaqmif&Gufjcif; pojzifh yg0ifonf/10 wm0efcHrI&dS&ef vlxk\

vlod&SifMum;awmif;qdkrIrsm;twGuf MunfMunfomomvufcHrI&dSvdrfhrnf[kawmh tmrcHEdkifjcif;

tvsOf;r&dSyg/ vufyef;awmif;aMu;eDrdkif;qE´jyrI NzdKcGJcH&rItwGuf a':atmifqef;pkMunf OuúXtjzpf

wm0ef,lcJhaom aumfrwD\ awGU&dScsufrsm;udk &efvdkwBuD;vufwkefUjyefrIrsm;wGif jrifawGUEdkifonf/

okdUaomf ,refaeUu rxd& rwdkU&jzpfaeaom tajccHOya'udk vTwfawmfu jyefvnfoHk;oyfvdkonfh

oabmqE´xkwfaz:jyvdkufjcif;aMumifh rarQmfvifhEdkifaom enf;vrf;rsm;ESifhvnf; tajymif;tvJrsm;

&dSvmEdkifonf/

9 wOD;ay:wOD;trkef;pum;rsm; tjyeftvSefajymaejcif;onf owif;vGwfvyfcGifh\ xkwfukefwckjzpfonf/ xdkUtjyif ppftkyfcsKyfa&;aMumifhvnf;

bmoma&;t&y#dyu©jzpfyGm;ap&ef tpysdK;rIjzpfcJhonf[k or®wOD;odef;pdef\ ajyma&;qdkcGifh&dSol OD;&JxG#f ajymqdkrIudk AFP u udk;um;az:jycJhonf/

(AFP “jrefrmh'Drdkua&pDvrf;aMumif;ay:rS rvGJa&SmifEdkifaom uaomif;ueif;jzpfrIrsm;” {NyD 5 2013/ abmfvfuefa'oy#dyu©jzpfyGm;rIonf aygufuGJ

vkqJ rsdK;qufvdkuf o,faqmifvmaom vlrItodkif;t0ef;rsm;tMum;trkef;yGm;rI\ a&SmifvGJr&aom &v'fwckjzpfaomfvnf; vlrsdK;jyKef; owfjzwfrI

qdkonfrSm vHkNcHKa&;wyfzGJUrsm;rS pepfwusavhusifhxm;aom ppft&Hwyfrsm;\ vkyfaqmifcsufjzpfonf[k Blazevic &Sif;jyonf/ olwdkUawG&JU wm0ef

u tNrJwrf;wyfzGJUawG? t&m&dSawGeJU olwdkU&JUEdkifiHa&;q&morm;awGeJU wdkuf½dkufqufpyfrIr&dSaMumif;jyNyD; tJ'Dvdkatmufwef;uswJhtvkyfawG vkyf&jcif;

jzpfw,f/”10 Oyrmtm;jzifh “ajr,modrf;qnf;rItajrmuftrsm;wGif ppfwyfyg0ifaejcif;/ vTwfawmftpD&ifcHpm/” Munfhyg/ {&m0wD? rwfv 5 2013/

“,cifppftpdk;&usL;vGefcJhaom &mZ0wfrIrsm;tm; rsufuG,fjyKrnfr[kwf/ [k tpdk;&aumfrwDu ajymMum;vdkufonf/” {&m0wD azaz:0g&D 22? 2013/

“AsL½dku&uf0efxrf;aygif;rsm;pGm jrefrmEdkifiH\ wm0eftajymif;tvJ t&Sif;tvif;wGif ygoGm;jcif;/ AFP azaz:0g&D 7? 2013/

Page 11: toGiful;ajymif;jcif;wGif w&rQwrI az:aqmifEkdifrnfU vrf;aMumif;rsm; … · 2019-12-19 · iv aCrOnyMS ABSDF All Burma Students’ Democratic Front ASEAN Association of Southeast Asian

www.ictj.org 5

International Center for Transitional Justice

jrefrmEdkifiH\ toGiful;ajymif;jcif;wGif w&m;rQwrI az:aqmifEdkkifrnfh

vrf;aMumif;rsm; &SmazGjcif;

3/ jrefrmEdkifiHtwGif; zGHhNzdK;wdk;wufrI - aemufcHordkif;aMumif;

jrefrmEdkifiHonf urÇmhbPfzGHUNzdK;rItpD&ifcHpm 2011 ckESpf y#dyu©?vkHNcHKrIESifh zGHNzdK;wdk;wufrI

(WDR 2011) yg tcsuftvufrsm;ESifh wdkuf½dkuf tH0if*Gifusjzpfaeojzifh urÇmhbPf\vrf;ñTefrI

&&dScGifh&Sdaeonf/ wjcm;tqif;&JqHk; LCD wdkif;jynfrsm;xuf ydkedrfhusaom zGHUNzdK;rItultnD (vlwOD;

vQif USD 7 a':vmom&onf) &&dSrI ydkenf;yg;onf/ vlom;wdk;wufrIudef;ñTef;wGif jrefrmEdkifiH

onf 186 EdkifiHteuf 149 EdkifiHjzpfaeonf[k 2013 ckESpf vlom;zGHUNzdK;wdk;wufrI tpD&ifcHpmwGif

az:jycJhonf/ jrefrmEdkifiH\ vlOD;a&;av;yHkwyHkonf qif;&JrGJawrIpnf;rsOf;atmufa&mufaeonf/

(csif;? &ckdifponfh acgifoDaom jynfe,frsm;wGif qif;&JrGJawrI tqifhonf ydkíjrifhrm;onf/ vbf

ay;vbf,lrIESifhywfoufí vlxkxifjrifcsuft& jrefrmEdkifiHonf urÇmhEdkifiH 177 EdkifiHteuf 157

ajrmufEdkifiHjzpfonf/ 2012 ckESpf tenf;i,fwdk;wufvmNyD; 172 tqihfodkU a&mufcJhonf/ odkUaomf

tvGefnhHzsif;onfhtqifhwGifom owfrSwfxm;qJjzpfonf/11 pD;yGm;a&;t& Munfhygu aps;uGufzGHUNzdK;rI

tenf;qHk;wdkif;jynfwjynftjzpf owfrSwfcHxm;&qJjzpfaomfvnf; wdkif;jynf\ ayg<u,f0aom

obm0t&if;tjrpfrsm; (toHk;rjyK&ao;onfht&if;tjrpfrsm;pGm &dSaeao;onf/) udkawmh ppftpdk;&

ESifhxdpyfaom vlenf;pkwpku xdef;csKyfxm;onf/ pD;yGm;a&;wdk;wufrIonf acwfrrSDaom tajccH

taqmuftOD;rsm;? aiGaMu;pepfESifh tao;pm;pdkufysdK;rIvkyfief;udktajcjyKxm;aom aus;vufae?

ynmrwwf tvkyftiftm; ponfht&mrsm;\ tarGudkqufcH &ifqdkifae&onf/

y#dyu©ESifh tjyif;pm; EdkifiHa&;zdESdyfrIrsm;u jrefrmEdkifiHudk ESpfaygif; 60 ausmfMum ,dk,Gif;apcJhonf/

¤if;ESpf 60 twGif; EdkifiHawmf\ axmufcHrIygaom rsm;pGmaom vlUtcGifhta&;csdK;azmufrIrsm;onf

yHkrSefjzpfaeus jzpfvmcJhonf/ vHkNcHKa&;pdefac:csufrsm;wGif rvHkaome,fpyfrsOf;rsm;? w&m;r0if

ul;oef;a&mif;0,frI (rl;,pfaq;0g;ESifh vlukeful;jcif; tygt0if)? cdkifrmaom tpdk;&r[kwfonfh

vufeufudkiftzGJUtpnf;rsm; (wdkif;jynfae&mawmfawmfrsm;rsm;udk xdef;csKyfxm;qJjzpfonf/) ESifh

wdkif;&if;om;ESifh bmoma&; tzGJUtpnf;rsm;tMum; BuD;rm;aom r,HkMunfrIrsm; yg0ifonf/ ¤if;

r,HkMunfrIonf ay:ay:wifwif&efvdkrI wcktjzpf &dSaeNyDjzpfonf/ txl;ojzifh &cdkifjynfe,f

ajrmufbuf ½dk[if*smrsm;ESifh rGwfqvifvlrItodkif;t0ef;rsm;ay: ppfaoG;<utpGef;a&muf Ak'–bmom

0ifrsm;\ qefUusifwdkufckdufrIrsm;wGif jrifawGUEdkifonf/ w&m;Oya'pdk;rdk;a&;qdkonfrSm ppfwyfu

1962 ckESpf tmPmodrf;,lcJhonfhtcsdefrSpí ppfwyftwGuf Oya't& uif;vGwfcGifh&dSaeaom

ae&mwckjzpfaeNyD; w&m;a&;pepfESifh &JwyfzGJUonf tm;enf;? t&mrxifaom tzGJUtpnf;rsm;jzpfae

qJ jzpfonf/

2013 ckESpf xda&mufaomzGHUNzdK;wdk;wufrIyl;aygif;aqmif&Gufa&; aejynfawmf oabmwlpmcsKyfwGif

jrefrmtpdk;&onf EdkifiHwumESifhydkrdkaumif;rGefaomqufqHa&;? aumif;rGefaom tcsuftvuf

aumuf,lrIrsm;rSwqifh “vlxktajcjyKzGHUNzdK;wdk;wufrI” aqmif&Guf&eftwGuf BuD;pGmarQmfvifh

11 EdkifiHwumyGifhvif;jrifomrItzGJUMuD;? Corruption Perceptions Index 2013 udkMunfhyg/

Page 12: toGiful;ajymif;jcif;wGif w&rQwrI az:aqmifEkdifrnfU vrf;aMumif;rsm; … · 2019-12-19 · iv aCrOnyMS ABSDF All Burma Students’ Democratic Front ASEAN Association of Southeast Asian

International Center for Transitional Justice

jrefrmEdkifiH\ toGiful;ajymif;jcif;wGif w&m;rQwrI az:aqmifEdkkifrnfh

vrf;aMumif;rsm; &SmazGjcif;

www.ictj.org6

xm;ygonf[k aMumfjimcJhonf/12 xdkodkUaqmif&Guf&mwGif tpdk;&taeESifh vlxktajcjyK vlrItzGJU

tpnf;rsm;? zGHUNzdK;wdk;wufa&; vkyfudkifzufrsm;ESifh yl;aygif;aqmif&Gufjcif; enf;vrf;rsm;udk usifhoHk;&

rnf/ vlUtcGifhta&;udk todtrSwfjyKay;&rnf/ w&m;a&;pepfudk usifhoHk;cGifhay;&rnf/ vlod&SifMum;

vkyfief;pOfrSwqifh wm0efcHrIudk taumif;qHk;jzpfatmif aqmif&Gufay;&rnf/

acwfrSDaps;uGufpD;yGm;a&;pepfESifh 'Drdkua&pD jzpfxGef;wdk;wufrIESifhtwl w&m;Oya'pdk;rdk;a&;ESifh

oefU&Sif;aom tkyfcsKyfrIudk OD;pm;ay;aqmif&Guf&rnfjzpfaMumif; or®wOD;odef;pdefESifh a':atmifqef;pk

MunfwdkU ESpfOD;pvHk;u xkwfaz:ajymqdkMuonf/13 2013 ckESpf Mo*kwfvwGif ¤if;vkyfief;rsm;udk

OD;pD;OD;aqmif&ef trsdK;om;jyKjyifajymif;vJa&;aumfrwDukd zGJUpnf;aMumif; or®wOD;odef;pdefu aMujim

cJhonf/ vQyfppf? a&ESifh tvkyftudkifwyfqifjcif;tygt0if tajccHvdktyfcsufrsm;udk jznhfqnf;ay;

&ef vGefcJhonf tpdk;&oufwrf;v 30 twGif; “vlxktajcjyKzGHUNzdK;wdk;wufrI” tm; txl;tav;ay;

aqmif&Gufrnf[k ajymqdkcJhonf/14 EkdifiHwumzGHUNzdK;wdk;wufrI wGJzufaqmif&Gufolrsm; uvnf;

EdkfifiHawmf\ OD;pm;ay;rIrsm;ESifhtnD ¤if;wdkUr[mAsL[mrsm;udk xdef;nd§aqmif&GufoGm;&ef oabmwlcJh

onf/ xdkUtjyif oufqdkif&m vlrItodkif;t0ef;rsm;ESifh tMuHOmPf&,ljcif;ESifh yl;aygif;aqmif&GufrIvkyf

ief;pOfrsm; ydkrdktm;aumif;apjcif;rsm;yg yg0ifonf/

,ciftcsdefrsm;wGif taemufEdkifiHtvSL&Sifrsm;onf tpdk;&tay: wdkuf½dkuftultnD ay;jcif;tm;

uefUowfxm;ojzifh ¤if;wdkU\ tultnDrsm;udk tpdk;&r[kwfaom tzGJUtpnf;rsm;rSwqifh axmufyHh

cJhonf/ odkUaomft&yfom;tpdk;&jzpfvmjcif;ESifh jyKjyifajymif;vJa&;vkyfief;pOfESifhywfoufNyD; taumif;

½IjrifrIrsm;rsm;pm;pm;jzpfvmaomaMumifh ydwfqdkUrItrsm;pkudk z,f&Sm;vdkufjcif; odkUr[kwf &yfqdkif;xm;

jcif;? acs;aiGtultnDjyefay;jcif;? ESpfEdkifiHMum;tultnDay;rIrsm; jyefvnf vrf;zGifhvmjcif;rsm;

jzpfvmcJhonf/ EdkifiHwumtvSL&Sifrsm;u usef;rma&;? ynma&;? toufarG;0rf;aMumif;rI ponfh

yHkrSefvkyf½dk;vkyfpOfrsm;udkom t"duxm; vkyfaqmifaeaomfvnf; EdkifiHawmf tifpwDusL;&Sif;rsm;

jzpfonfh tkyfcsKyfrI? w&m;Oya'pdk;rdk;rIESifh yGifhvif;jrifomrIrsm; tm;aumif;apa&; tpDtpOfrsm; udkyg

OD;pm;ay; axmufyHhulnDay;aeonf[k vufwavm pDrHudef;taxmuftxm;rsm;wGif awGUEdkif

onf/15 wjcm;tzGJUtpnf;rsm;onf Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOfESifh jyefvnfoifhjrwfa&; tm;xkwfcsufrsm;

twGuf b@maiGyHkpHjzifh axmufyHhay;onf/16 ,ckuJhodkUtajymif;tvJonf twdwfumvvlUtcGifht

a&;csdK;azmufrIrsm;udk ajz&Sif;&eftwGuf vdktyfaeaom t&if;tjrpfrsm;&&dSEdkifonfhtajctaeaumif;

wcktjzpf &dSaeaomfvnf; w&m;Oya'pdk;rdk;a&;ESifh jyefvnf&ifMum;apha&;u@ESihfywfowfí rnfol

wOD;wa,mufrS &Sif;&Sif;vif;vif; r&dSay/

12 oabmwlpmcsKyftm; 2013 ckESpf Zefe0g&Dv 20 &ufaeUwGif usif;ycJhaom yxrOD;qHk; jrefrmzGHUNzdK;wdk;wufrIyl;aygif;aqmif&Gufa&; zdk&rfu

wcJeuf twnfjyKay;cJhonf/ EdkifiHt0Srf; zGHUNzdK;wdk;wufrItwGuf ydkrdkxda&mufaom tultnDay;rI? tvSL&Sifrsm;nd§EIdif;aqmif&GufrItwGuf jrefrm

tpdk;&u ¤if;zdk&rfudk usif;yay;cJhonf/

13 or®wOD;odef;pdef\ 'kwd,vdSKif;ESifh wwd,vdSKif;rdefUcGef;rsm;udkMunfhyg/ Lex Rieffel ESifh James W.Fox wdkUu udk;um;az:jyxm;onf/

“rsm;vGef;? rjrefvGef;bl;vm;/ jrefrmEdkifiHtwGif; EdkifiHjcm;taxmuftyHhrsm;\ tusyftwnf;/” Nathan Associates Inc. rwfv 2013/

14 “jyKjyifajymif;vJa&;tpDtpOfrsm;tm; wdkuf&dkufaqmif&Guf&ef or®wOD;odef;pdefOD;aqmifaom trsdK;om;jyKjyifajymif;vJa&;aumfrwDudkoD;jcm;zGJUpnf;

cJhonf/ ” jrefrmhtvif;? Mo*kwf 10?2013

15 Mopaw;vs EdkifiHjcm;a&;ESifh ukefoG,fa&;0efMuD;Xme (DFAT)? NAdwdef EdkifiHwumzGHUNzdK;wdk;wufrIXme (DfID) ESifh UNDP tm;vHk;onf

tvm;wlvkyfief;tpDtpOftm;vHk;udk axmufyHhonf/

16 ¤if;axmufyHhay;rIwGif EU? aemfa0? USAID ESifh DfID wdkU txl;yg0ifonf/

Page 13: toGiful;ajymif;jcif;wGif w&rQwrI az:aqmifEkdifrnfU vrf;aMumif;rsm; … · 2019-12-19 · iv aCrOnyMS ABSDF All Burma Students’ Democratic Front ASEAN Association of Southeast Asian

www.ictj.org 7

International Center for Transitional Justice

jrefrmEdkifiH\ toGiful;ajymif;jcif;wGif w&m;rQwrI az:aqmifEdkkifrnfh

vrf;aMumif;rsm; &SmazGjcif;

4/ toGiful;ajymif;rIqdkif&mw&m;rQwrI - EdkifiHwum tjynfjynfqdkif&moHk; MoZmBuD;rm;onfhpum;vHk;rsm;ESifh vufawGYtajctaeudk csdefxdk;MunfUjcif;

jrefrmEdkifiHwGif txda&mufqHk; zGHUNzdK;wdk;wufrItultnDrsm;twGuf rl0g'rsm;csrSwf&mwGif y#dyu©

tuJqwfaom csnf;uyfrIrsm;? ,ciftwdwfumv tmPm&Sifpepfatmuf vlUtcGifhta&;csdK;azmufrI

tajctaersm;ESifh vufeufudkify#dyu©udk xnfhoGif;pOf;pm;&ef vdktyfonf/ WDR 2011 wGif zGHUNzdK;

qJwdkif;jynfrsm;twGuf tMurf;zufrIjzpfEdkifaom pdefac:csufrsm;udk t"duxm;az:jyxm;onf/

y#dyu©xyfcg wvJvJ jzpfaejcif;onf vlUtcGifhta&;csdK;azmufrIrsm;udkom jzpfay:onfru vlom;

ESifh pD;yGm;a&;zGHUNzdK;wdk;wufrI ESpfckpvHk;udkyg BuD;rm;aom t[efUtwm; jzpfaponf[k tpD&ifcHpmu

okawoejyKcsufrsm;udk tajccHí aumufcsufcsxm;onf/

y#dyu©oHo&mrS atmifjrifpGm½kef;xGufEdkifcJhaom wdkif;jynfrsm;onf vlxk,HkMunfrIudk twdwfumvrS

rwlcGJjcm;pGm &dSaeonf[laomtcsufudk jyEdkifí jzpfonf/ y#dyu©vGeftpdk;&rsm;onf ,ciftpdk;&

a[mif;rsm;ESifhrwl oD;jcm;pGm&yfwnf aeonfudk jyoMu&onf/ xdkodkUjyo&mwGif tm;vHk;yg0ifaom

EdkifiHa&;ñTefUaygif;rsm; zGJUpnf;&ef tm;ay;jcif;? EdkifiHom;rsm;tm; vHkNcHKrI?w&m;rQwrIESifh tvkyftudkif

rsm; wyfqifay;jcif; ponfwdkUyg0ifonf/ xdkUtjyif jyóemrsm;udk Nidrf;csrf;pGm ajz&Sif;ay;Edkifaom

w&m;0if tifpwDusL;&Sif;rsm;vkyfEdkifpGrf;udk jr§ifhwifay;aeonf[laom tjrifyg &dS&rnf/ toGiful;

ajymif;rIumv w&m;rQwrIonf tMurf;zufrIoHo&mrS ½kef;xGufvdkaom vlrItodkif; t0ef;rsm;

twGuf taxmuftuljyKaom “t"duvkyfief;tpDtpOfenf;vrf;rsm;” teuf wckjzpfonf[k

WDR 2011 tpD&ifcHpmuvnf; todtrSwfjyKxm;onf/17

rsm;jym;aom tMurf;zufrI\ tusdK;qufudk rwluGJjym;pGm wkefUjyefaqmif&Gufjcif;onf vnf;

vlxk,HkMunfrIwnfaqmuf&mwGif ta&;ygonf/ om"utm;jzifh jyefvnfavsmfaMu;ay;jcif;?

0efcsawmif;yefjcif;rsm;rSwqifh EdkifiHom;rsm;\ tcGifhta&;udk tav;xm;pOf;pm;ay;onfhtcg?

trSefw&m; az:xkwfajymqdkjcif; tavhtxrsm;rSwqifh y#dyu©\ t&if;tjrpfudk az:xkwfonfhtcg

odkUr[kwf twdwfumv csdK;azmufrIrsm;udk vlod&SifMum; todtrSwfjyKaomtcg odkUr[kwf

w&m;a&;tifpwDusL;&Sif;rsm; vGwfvyfpGm? w&m;rQwpGm aqmif&GufEdkifonfhtcg pojzifh jzpfonf/

vlUtcGifhta&;csdK;azmufrIrsm; aemufwzefxyfrjzpfa&; OD;wnfaom tifpwDusL&Sif;jyKjyifajymif;vJ

a&;rsm;tjyif txl;ojzifh todtrSwfjyKjcif;ESifh ajz&Sif;ay;jcif; vkyfief;ESpf&yfudk pkaygif; taumift

xnfaz:aqmif&Gufjcif;tm;jzifh wm0efcHrItajccHudk jyefvnfxlaxmifEdkifonf/ xdkUrSwqifh

vlrItodkif;t0ef;rsm;twGif;ESifh vlrItodkif;t0ef;rsm;ESifh tpdk;&tMum; ,HkMunfrI &dSvmEdkifrnf

17 urÇmhzGHUNzdK;wdk;wufrItpD&ifcHpm 2011/ Conflict, Security and Development, Word Bank, 2011. y#dyu©MuD;rsm; &yfwefUoGm;onfhwdkif

tMurf;zufrIrsm;onf vlrItodkif;t0ef;vkHNcHKrI?zGHUNzdK;wdk;wufrItm; taESmifht,Sufjzpfaponfh *kdPf;zGJU&mZ0wfrI tMurf;zufrIrsm;?w&m;r0if ul;oef;

a&mif;0,frIrsm; pojzifh yHkpHtopfajymif;vJoGm;onf[k tpD&ifcHpmwGif az:jyxm;onf/ Oyrm EdkifiHom;tcGifhta&;rsm;udk jyefvnfavsmfaMu;ay;jcif;

tpDtpOfrsm;? 0efcsawmif;yefjcif;rsm;rSwqifh

Page 14: toGiful;ajymif;jcif;wGif w&rQwrI az:aqmifEkdifrnfU vrf;aMumif;rsm; … · 2019-12-19 · iv aCrOnyMS ABSDF All Burma Students’ Democratic Front ASEAN Association of Southeast Asian

International Center for Transitional Justice

jrefrmEdkifiH\ toGiful;ajymif;jcif;wGif w&m;rQwrI az:aqmifEdkkifrnfh

vrf;aMumif;rsm; &SmazGjcif;

www.ictj.org8

jzpfonf/

toGiful;ajymif;a&;qdkif&mw&m;rQwrIvkyfief; aqmif&Gufcsufrsm;rS wqifh tpdk;&opfw&yf

onf w&m;Oya'pdk;rdk;rItm; rnfrQqE´jyif;jyifpGm aqmif&Gufaejcif;jzpfaMumif; az:jyEdkif

onf[k WDR 2011 tpD&ifcHpmwGif az:jyxm;onf/ tifpwDusL;&Sif; odkUr[kwf EdkifiHa&;

tajctaet& tjynfht0 ajz&Sif;Edkifjcif; r&dSao;onfhwdkif vlUtcGifhta&; csdK;azmufrIrsm;

rSwfwrf;aumuf,ljcif;? csdK;azmufcH&olrsm;tm; ulnDay;jcif;rsm;aqmif&Gufay;jcif;jzifhyif

atmufajcESifhEdkifiHawmftqifhwGif tpdk;&onf Oya't& uif;vGwfcGifhESifh tcGifhta&;csdK;

azmufrI tarGtESpfrsm;udk ausmfjzwf&ef tm;oGefcGefpdkufBudK;pm;aeonf[laom tjrifudk

jzpfapEkdifonf/18

EdkifiHwdkif;wGif tajccHvlUtcGifhta&;udk umuG,f&ef wm0ef&dSonfomru qdk;0g;aom csdK;azmufrI

cH&olrsm;twGuf xda&mufaom jyefvnfukpm;ay;rI &dSap&rnfhtjyif ¤if;csdK;azmufrIrsm; xyfrH

rjzpfyGm;ap&eftwGuf tmrcHay;&ef wm0ef&dSonf/19 twdwfumv tMurf;zufrIrsm;? z,fusOfcH&rI

rsm;udk ajz&Sif;jcif;onf tvGefodrfarGUaom vkyfief;jzpfonf[k EdkfifiHwumrl0g'csrSwfolrsm;u

oabmaygufonf/ odkUaomf tMurf;zufrI aemufqufwGJudk rajz&Sif;yJxm;ygu Oyrm csdK;azmufcJh

aom &mZ0wfrIrsm;twGuf Oya't& uif;vGwfcGifh&aejcif; odkUr[kwf tMurf;zufrI ESifhy#dyu©\

obm0udk trSeftwdkif; xkwfaz:jcif; r&dSygu rauseyfrIESifhrwnfNidrfrI qufjzpfaeOD;rnfjzpfonf/20

EdkifiHwumNidrf;csrf;a&;wnfaqmufjcif;tpDtpOf\ wjcm;vkyfief;e,fy,frsm;wGifvnf; rw&m;rItm;

udkifwG,fajz&Sif;jcif;onf vHkNcHKrIESifh zGHUNzdK;wdk;wufrItwGuf vdktyfaomt&mjzpfonf[laom wlnD

aomt,ltqrsm;pGm&dSonf/ qdk;0g;aom vlUtcGifhta&;csdK;azmufrIrsm;tm; rodusdK;uRefjyK Oya'

t& rsufuG,fjyKaejcif;onf EdkifiHwumNidrf;csrf;a&;ESifh vHkNcHKrIudk Ncdrf;ajcmufEdkifonf[k urÇmhukv

or*¾taxGaxGtwGif;a&;rSL;csKyfESifh ukvor*¾vHkNcHKa&;aumifpD ESpfckpvHk;u todtrSwfjyKvufcH

xm;onf/ “toGiful;ajymif;a&;qdkif&mw&m;rQwrIvkyfief;pOfrsm;ESifh tifpwDusL;&Sif;tvdkuf t&nf

tcsif;jr§ifhwifjcif;onf acgif;ESifhyef;uJhodkU NydKifwlaqmif&Guf&rnf/”21 tultnDay;rIrsm; ydkí

xda&mufrSefuefap&eftwGuf w&m;rQwrIonf Nidrf;csrf;a&; wnfaqmufjcif;ESifh wdkif;jynfxlaxmif

jcif;\ Mueftifvu©Pmw&yfjzpfonf[k blqefwGif jyXmef;cJhaom “New Deal for Engagement

in Fragile States” pmcsKyfwGif az:jyxm;onf/ txufwGif wifjycJhonfhtwdkif; tqifhjrifhwm0ef&dS

olrsm;\ tm;xkwf\ wpdwfwa'otjzpf rl0g'csrSwfolrsm;onf vlUtodkif;t0dkif;twGif; vkHNcHKrI &dS

r&dSESifh ppfwyf? &JwyfzGJU0ifrsm;onf Oya't& uif;vGwfcGifhudk rnfí rnfrQ&aeonfudk qufjzpf

aeaom vlUtcGifhta&;csdK;azmufrIjzpf&yfrsm;ESifh ,SOfxdk;pOf;pm;avh&dSonf/ ¤if;uif;vGwfcGifhrsm;

aMumifh xdktzGJUtpnf;rsm;tay: vlxkr,HkMunfrIjzpfaponf/ 22

18 idib. At 125.

19 urÇmhukvor*¾taxGaxGnDvmcHu EdkifiHwumvlUtcGifhta&;Oya'rsm;ESifh EdkifiHwumvlom;csif;pmemaom Oya'tm; qdk;0g;pGm csdK;azmufcH

olrsm;twGuf jyefvnfukpm;cGifhESifh jyefvnfavsmfaMu;&ydkifcGifh tcGifhta&;qdkif&m tajccHpnf;rsOf;rsm;ESifh vrf;nTefrIrsm; (2005) jyXmef;jcif;ESifh ¤if;

wm0ef0wÅ&m;rsm;udk todtrSwfjyKcJhonf/ vuf&dSwnfqJOya'aMumif;t& wm0ef&dSrIrsm;udkvnf; Oya't&uif;vGwfcGifh wdkufzsufjcif;jzifh vlUtcGifh

ta&; tm;jr§ifhwif? umuG,fay;jcif; aemufqHk;tajccHpnf;rsOf;rsm; (2005) wGif xnfhoGif;xm;onf/ 2011 ckESpfwGif urÇmhukvor*¾vlUtcGifhta&;

aumifpDrS trSefw&m;? w&m;rQwrI? jyefvnfavsmfaMu;ay;jcif;ESifh ¤if;wm0ef0wÅ&m;rsm; NyD;ajrmufa&;twGuf tpdk;&rsm;tm; ulnDay;jcif;jzifh aemuf

wzefray:aygufa&;tmrcHcsuf jr§ifhwifay;a&; ukvor*¾txl;udk,fpm;vS,f cefUtyfcJhonf/

20 Pilar Domingo and Lisa Denney, “The Politics of Practice: security and justice programming in Fragile and Conflict

Affected States,” Office of Development Initiatives, December 2012.

21 “y#dyu©ESifhy#dyu©tvGef vlrItodkif;t0ef;rsm;twGif; w&m;Oya'pdk;rdk;rIESifh toGiful;ajymif;rIqdkif&mw&m;rQwrI/” taxGaxGtwGif;a&;rSL;csKyf\

tpD&ifcHpm/ UN Doc S/2011/634, October 12, 2011 UN vHkNcHKa&;aumifpD qHk;jzwfcsuf 1894? 63 ESpfajrmuf/ Resolutions and

Decisions of the Security Council, 2009 (New York: Official Record S/RES/1894, 2009).

22 Progress Report on Fragility Assessments and Indicators,” International Dialogue on Peacebuilding and Statebuilding

Working Group on Indicators, December 4, 2012 udkMunfhyg/ Nidrf;csrf;a&;wnfaqmufjcif;ESifh EdkifiHawmfwnfaqmufjcif;twGuf CSO

rl0g'?2013 ckESpf Zefe0g&Dv? rS “Joint submission to consultation on shared indicators” t& w&m;rQwrIr&dSjcif;tay: vlxktjrifESifh

tawGUtMuHKudkomajymaeMuNyD; w&m;rQwrI 0efaqmifrIay;jcif;tay: aqmif&GufrI tm;enf;aeao;onf/ toGiful;ajymif;rIqdkif&mw&m;rQwrIvkyfief;

rsm;twGuf wdkuf&dkufaqmif&GufrI tm;enf;aeonf/

Page 15: toGiful;ajymif;jcif;wGif w&rQwrI az:aqmifEkdifrnfU vrf;aMumif;rsm; … · 2019-12-19 · iv aCrOnyMS ABSDF All Burma Students’ Democratic Front ASEAN Association of Southeast Asian

www.ictj.org 9

International Center for Transitional Justice

jrefrmEdkifiH\ toGiful;ajymif;jcif;wGif w&m;rQwrI az:aqmifEdkkifrnfh

vrf;aMumif;rsm; &SmazGjcif;

jrefrmEdkifiHwGif vlUtcGifhta&;umuG,fay;a&;ESifh usL;vGefcH&olrsm;\ jyefvnfukpm;cHcGifh tcGifhta&;

rsm;udk EdkifiHwum todkif;t0ef;rS jznfhqnf;ay;Edkifonfh tcGifhtvrf;&dSaeonf/ zGHUNzdK;wdk;wufrI

tultnDrsm;? w&m;a&;?vHkNcHKa&;ESifh pD;yGm;a&;u@jyKjyifajymif;vJrIrsm;ESifh Nidrf;csrf;a&;wnfaqmuf

a&;twGuf 0ifa&mufulnDEdkifonfh tajctaeaumif;wck &dSaeonf/ atmufaz:jyyg tcef;rsm;

onf atmifjrifaom jyKjyifajymif;vJrIvkyfief;pOftwGuf r&dSrjzpfvdktyfaom tcef;u@rsm;jzpfonfh

tjyif twlwuGaqmif&Guf&rnft&mrsm;jzpfaMumif; &Sif;vif;wifjyxm;onf/

w&m;a&;u@jyKjyifajymif;vJrI

,ckoHk;oyfcsuftwGuf tBuHjyKaqG;aEG;cJhMuonfh jrefrmEkdifiHom;a&SUaeawmfawmfrsm;rsm;u tvkyf

aumif;aumif;vnfywfEdkifaom w&m;a&;pepfr&dSyJ twdwfumvcsdK;azmufrIrsm;twGuf w&m;rQwrI

&SmazGjcif;onf tusdK;r&dS[k jrifonf/ yk*¾vduu@ oHk;oyfavhvmolrsm;uvnf; w&m;a&;u@

udk tvsiftjrefjyKjyifajymif;vJ&rnf[k oHk;oyfMuonf/ tb,faMumifhqdkaomf Oya'pnf;rsOf;rsm;

&Sif;vif;csufxkwf&ef? pmcsKyfrsm;touf0ifvmap&ef? ydkifqdkifrIypönf;ESifh twwfynmydkifqdkifrI rlydkif

cGifhudktumtuG,fay;jcif;? tvkyform;tcGifhta&;? pm;oHk;oltcGifhta&;ESifh obm0ywf0ef;usif

qdkif&mtcGifhta&;wdkYudk umuG,fxdef;odrf;jcif;tjyif EdkifiHjcm;&if;ESD;jrKyfESHrI &moDOwkwGif ,HkMunfrI&dS

vmap&eftwGufyg vdktyfonf/23 w&m;a&;pepf aumif;rGefpGm vnfywfjcif;onfOD;pm;ay;vkyfief;

wck jzpfaomfvnf; twdwfumvw&m;rQwrItwGuf wm0efcHrIudk ½IjrifonfhtcgwGif w&m;½Hk;rSom

vkyfEdkifonf[k ½IjrifMuonf/ wm0efcHrIESifh jyKjyifajymif;vJjcif;twGuf jypfrIqdkif&m w&m;rQwrIudk

t"duusaom enf;vrf;tjzpf xnfhoGif;pOf;pm;aomfvnf; jyefvnfavsmfaMu;ay;jcif;? trSefw&m;

az:xkwfjcif;ESifh tifpwDusL;&Sif;tvdkufjyKjyifajymif;vJjcif;twGuf jypfrIqdkif&mw&m;rQwrI wck

wnf; vdktyfonfr[kwf/

txufwGifaz:jycJonhftwdkif; tvSL&SifEdkifiHrsm;onf yGifhvif;vmaomjrefrmEdkifiHtm; tkyfcsKyfa&;?

w&m;Oya'pdk;rdk;a&; tpDtpOfrsm;twGuf axmufyHhrIrsm;ay;aeonf/ Mopaw;vs EdkifiHjcm;a&;ESifh

ul;oef;a&mif;0,fa&;0efBuD;Xme (DFAT) onf UNDP \ 'Drdku&ufwpftkyfcsKyfa&;tjyif w&m;

Oya'pdk;rdk;rIESifh w&m;Oya'toHk;jyKcGifh tpDtpOfrsm;udk axmufyHhonf/ UNDP onf jrefrmEdkifiH

a&SUaecsKyf½Hk;? EdkifiHawmfw&m;½Hk;csKyfESifh yl;wGJí w&m;rQwaomw&m;cGifrsm;? Oya'taMumif;t&

vGwfvyfrI? vlxktoHk;jyKEdkifrIESifh vlxktajcjyKvlrItodkif;t0ef;rS w&m;a&;pepftm;toHk;jyKEdkifrI

udpö&yfrsm; aqmif&Gufaeonf/ 2013 ckESpfwGif aqmif&GufcJhaom avhvmcsuft& USAID onf

EdkifiHawmftqifh w&m;Oya'pdk;rkd;rI r[mAsL[m ay:xGufa&;? Oya'rlMurf;a&;qGJrIrsm; wdk;wufvm

a&;? w&m;a&; u@oD;jcm;uif;vGwfrI tm;aumif;apa&;ESifh w&m;Oya'pdk;rdk;rIudpö&yf tay:

aqmif&Gufaeaom vlxktajcjyKtzGJUtpnf;rsm;\ pGrf;&nfjr§ifhwifa&;ponfhvkyfief;rsm;tygt0if

w&m;Oya'pdk;rdk;a&; tpDtpOftBuD;BuD; wck taumiftxnfaz:aqmif&Gufaeonf/ NAdwdefEdkifiH

wumzGHUNzdK;wdk;wufrIXme (DfID) onf tpdk;&r[kwfaomtzGJUtpnf;rsm;\ Oya'toufarG; 0rf;

aMumif;vkyfief;rsm;udk qufvuf axmufyHhaeqJjzpfonf/ jyKjyifajymif;vJjcif;onf tjrihfqHk;tqifh

wGif &dS&rnfjzpfovdk vlxktajcjyKvlrItodkif;t0ef;\ w&m;a&;u@ESifh xdpyfEkdifrI ydkrdk&dSvmatmif

vkyfaqmifay;oihfonf [laomtcsufudk txufaz:jyyg vkyfief;rsm;u jyqdkaeonf/

,ckpmwrf;twGuf awGUqHkar;jref;cJhonfh yg0ifaqmif&Gufolrsm;u w&m;Oya'pdk;rdk;rItay: vlxk

,HkMunfrIonf atmufajctqifh vlxkESifh xdawGUqufqHonfh tpdk;&tkyfcsKyfa&;wGif trsm;qHk;

oufa&mufrI&dSonf[k ajymqdkcJhonf/ atmufajcESifhtv,ftvwf tpdk;&AsL½dku&uf 0efxrf;rsm;\

t½dk;pGJ tvkyfaqmif&GufyHk rajymif;oa&TU EdkifiHawmftqifh jyKjyifajymif;vJa&;owif;pum;onf

atmufajcESifh tv,ftvwf0efxrf;rsm;xHokdU a&muf&ef tvSrf;uGma0;ao;onf/ rMumcP

qdkovdkyif EdkifiHom;rsm;\ topfpufpufjyef&xm;onhf tcGifhta&;toHk;jyKrIudk atmufajctmPm

23 “Reform in Myanmar: implications for business and political risks,” Risk Advisory, March 2013. udkMunfhyg/

Page 16: toGiful;ajymif;jcif;wGif w&rQwrI az:aqmifEkdifrnfU vrf;aMumif;rsm; … · 2019-12-19 · iv aCrOnyMS ABSDF All Burma Students’ Democratic Front ASEAN Association of Southeast Asian

International Center for Transitional Justice

jrefrmEdkifiH\ toGiful;ajymif;jcif;wGif w&m;rQwrI az:aqmifEdkkifrnfh

vrf;aMumif;rsm; &SmazGjcif;

www.ictj.org10

ydkifrsm;\ wkefUjyefrIrsm;ESifh BuHKae&onf/ UNDP onf atmufajctqifh w&m;olBuD;rsm;ESifh

wjcm;Oya'tusdK;aqmif0efxrf;rsm; taeESifh¤if;wdkU wm0efrsm;udk xrf;aqmifEdkif&eftwGuf w&m;

Oya'pdk;rdk;a&;Xmersm; zGifhEdkif&ef jzpfEkdifacsavhvmrIrsm; aqmif&Gufaeonf/ 2014 ckESpf yxr

ESpfywfvnfwGif Xmersm;zGifhvSpfEdkif&ef tpdk;&wm0efcH nd§EIdif;aqmif&Gufa&; aumfrwDu oHk;oyfrIrsm;

aqmif&Gufaeonf/ jyKjyifajymif;vJrIESifh ¤if;\ ajymif;vJEIef;tay:wGif ,HkMunfrIwnfaqmuf&eft

wGuf zGHUNzdK;wdk;wufa&;u@ aqmif&Gufolrsm;taeESifhvnf; ¤if;csnf;uyfaqmif&Gufenf;udk erlem

,lí atmufajcjynfolrsm;\ ajr,mjyóem? vGwfvyfpGmpk½Hk;cGifhponfh udpö&yfrsm;udk ¤if;wdkU\

vkyfief;tpDtpOfrsm;wGif xnfhoGif;oifhonf/

xkduJhodkUaom avhvmrIrsm;? vlxktBuH,laqG;aEG;rIrsm;rSwqifh w&m;Oya'pdk;rdk;rItm; tifpwDusL;

&Sif; tqifhwGif aqmif&GufonfhyHkpHwGif atmufajctqifhodkU em;vnfonfhyHkpHudk &Sif;&Sif;vif;vif;

odoGm;Edkifonf/ twdwfumv&mZ0wfrIrsm;tygt0if EdkifiHawmfw&m;a&;pepftay: ,HkMunfrI

r&dSjcif;onf jrefrmEdkifiH\ jyKjyifajymif;vJrIvkyfief;pOftwGuf t"dupdefac:csufwckjzpfonf/ wcsdKU

ae&mrsm;wGif vufeufudkiftzGJUtpnf;rsm;u w&m;a&;pepftygt0if vlxktkyfcsKyfa&; pepfrsm;udk

om ususee wnfaxmifxm;Muonf/ wcsdKUae&mrsm;wGifawmh tjiif;yGm;rIrsm;udk rd½dk;zvmenf;

ESifhajz&Sif;Muonf/24 q,fpkESpfaygif;rsm;pGmMum tcsdef,ljyifqif&rnfh w&m;a&;pepftwGuf ouf

awmifhoufomjzpfaponfh enf;vrf;rsm;udk jrefrmEdkifiHwGif Nidrf;csrf;a&;ESifh zGHUNzdK;wdk;wufa&;r[mAsL

[mESpfckpvHk;wGif xnfhoGif;oihfonf/ tvGwfoabmw&m;a&;pepfrsm;taeESifh wjcm;aom w&m;

Oya'pdk;rdk;rItifpwDusL;&Sif;rsm;tMum; rnfí rnfrQ csdwfqufEdkifonfudk aocsmpGm od&dS&efvdktyf

onf/ odkUaomf ¤if;udpö&yfrsm;onf tpdk;&ESifh tvSLay;olESpfOD;pvHk;tay:wGifomrsm;pGm rDSwnfae

ygonf/ 25

vHkNcHKa&;^ zGHhNzdK;wdk;wufa&;qufoG,frI

jrefrmEdkifiHtwGif; aqmif&Gufaeaom tvSL&SiftpDtpOfrsm;onf zGHUNzdK;wdk;wufrI tpDtrHESifh

vHkNcHKa&;udpö&yf tMum; wdkuf½dkufqufoG,fjcif;r&dSaomfvnf; jrefrmhwyfrawmfESifh wdkuf½dkufqufqH

rIwcsdKU pwifaeNyDjzpfonf/ 2013 ckESpf rwfvwGif Mopaw;vs0efBuD;csKyf *sDvD,m *Dvwf'fu

wyfrawmftaeESifh 'Drdkua&pDtoGiful;ajymif;a&;ESifh jyKjyifajymif;vJa&;udk tm;ay;aom ppfa&;

yl;aygif;aqmif&GufrIrsdK; jyefvnfaqmif&Gufrnf[k xkwfaz:ajymqdkcJhonf/26 ZlvdkifvwGif NAdwdefEdkifiH

uvnf; tvm;wlaqmif&GufcJhonf/ &efukefwGif umuG,fa&;ppfoHrSL;wOD;cefUtyfcJhNyD; vlUtcGifh

ta&;ESifh vufeufudkify#dyu©rsm; Oya'qdkif&m ppfwyf - ppfwyftcsif;csif; avhusifhoifwef;ay;&ef

pDpOfaeonf/27 tar&duefjynfaxmifpkESifh wyfrawmftMum; ueOD; qufqHa&;onf vlom;csif;

pmemaom udpö&yfrsm;? t&m&dSavhusifhoifwef;ay;jcif;ESifh vlUtcGifhta&;udpö&yfrsm;omjzpfonf[k

tar&duefjynfaxmifpkoHtrwfMuD; 'J&pfrpfcs,fu Mo*kwfvwGif ajymqdkcJhonf/28

vkHNcHKa&;u@ jyKjyifajymif;vJa&;ESifhywfoufí vuf&dSjzpfaeaom toGiful;ajymif;rI\ twdrf;t

apmif;rcHEdkifaom tajctaetay: pdk;&drfae&qJjzpfonf/ jrefrmhwyfrawmfESifh ywfoufí txl;

uRrf;usifolwOD; tqdkt& “wyfrawmfacgif;aqmifrsm;onf ,ckvkyfief;pOfudk jyXmef;? xdef;csKyfxm;

24 Mary Callahan, “Political Authority in Burma's Ethnic Minority States: Devolution, Occupation, and Co-existence,”

East-West Center, 2007.

25 usef;rma&;? ynma&;u@rsm;wGif EdkifiHawmfu aqmif&Gufaomvkyfief;rsm;ESifh oD;jcm;jyifyrS aqmif&Gufavom vkyfief;rsm; xdawGUrIudk

aqG;aEG;jcif;/ vlUtcGifhta&;csdK;azmufcHcJh&olrsm;twGuf jyefvnfukpm;ay;jcif;? rauseyfcsuf ajz&Sif;ay;jcif;rsm;twGufvnf; tvm;wlenf;vrf;rsm;

oHk;oifhonf/ vufeufudkiftzGJUtpnf;rsm; xdef;csKyf&ma'orsm;twGif; Nidrf;csrf;a&;ESifh qufEG,faom0efaqmifrI vkyfief;rsm;taMumif;aqG;aEG;csuft

wGuf Charles Petrie and Ashley South, “Mapping of Myanmar Peacebuilding Civil Society,” prepared for the Civil Society

Dialogue Network, March 2013. udk Munfhyg/ 26 Associated Press, “Myanmar to have closer ties, military cooperation from Australia,” March 18, 2013.

27 Damien McElroy, “Britain to offer military training to Burma to help end ethnic conflicts,” The Telegraph, July 14,

2013.

28 Tim McLaughlin, “US and Myanmar up military engagement,” Myanmar Times, August 1, 2013.

Page 17: toGiful;ajymif;jcif;wGif w&rQwrI az:aqmifEkdifrnfU vrf;aMumif;rsm; … · 2019-12-19 · iv aCrOnyMS ABSDF All Burma Students’ Democratic Front ASEAN Association of Southeast Asian

www.ictj.org 11

International Center for Transitional Justice

jrefrmEdkifiH\ toGiful;ajymif;jcif;wGif w&m;rQwrI az:aqmifEdkkifrnfh

vrf;aMumif;rsm; &SmazGjcif;

Edkifonf/” [kqdkonf/29 or®wtaeESifh wyfrawmftay: wu,fwrf;xdef;csKyfEdkifjcif; &dSr&dSESifh

ywfoufí ra&&mrIrsm; &dSaeojzifh ¤if;udpö\ ta&;ygrIESifh xdcdkufrcHrIudk ay:vGifaponf/ ppfwyf

tusdK;pD;yGm;wckwn;ftwGuf vkyfaeaom pD;yGm;a&;vkyfief;BuD;rsm;&dSaomfvnf; 2013 ckESpf ppfwyf

b@maiGtm; vTwfawmfodkU wifoGif;jcif;onf ta&;MuD;aom yxrqifhjzpfonf/ jynfpHkrIawmh

r&dSyg/ 2013 ckESpfatmufwdkbmvwGif wdkif;&if;om; CBO tzGJUtpnf; w&mausmfonf t*Fvef?

Mopaw;vsESifh tar&dfueftpdk;&rsm;xHodkU wyfrawmfESifhqufqHaerIrsm;tay: ¤if;wdkU\ pdk;&drfrIudk

xkwfaz:jyqdkaom pmrsm;ay;ydkUcJhMuonf/ ¤if;pmxJwGif toGiful;ajymif;a&; qdkif&mw&m;rQwrIESifh

oufqdkifaom tMuHjyKcsufrsm;? ppfwyfESifh ppfwyftMum;qufqHa&; wnfaqmuf&mwGifvnf;

ppfwyf\ vlUtcGifhta&;csdK;azmufrIrsm;udk w&m;0ifvlod&SifMum;todtrSwfjyKxkwfaz:ajymqdkoifhNyD;?

ppfwyftay: vTrf;rdk;rI&dSonfh w&m;a&;ESifh wm0efcHrIpepfrsm; wnfaqmuf&ef pojzifh tBuHjyKxm;

onf/ ppfwyfESifhwjcm; vHkNcHKa&;u@ tifpwDusL;&Sif;rsm;ESifh qufqHaeaom zGHUNzdK;wdk;wufrIta&;

aqmif&Gufolrsm; taeESifhvnf; a'ocHvlxktajcjyKtzGJUtpnf;rsm;\ pkd;&drfcsufrsm;? tBuHjyKcsuf

rsm;udk av;av;pm;pm; em;axmifoihfNyD; odkUr[kwfygu atmufajcvlxkESifh vlxktodkif;t0ef;

tMum; w&m;0ifrI qHk;½HI;oGm;rnfjzpfonf/

pD;yGm;a&;jyKjyifajymif;vJrI

jrefrmEdkifiH\ toGiful;ajymif;a&;wGif pD;yGm;a&;jyKjyifajymif;vJrIonftpdk;&\ xdyfwef;OD;pm;ay;wck

jzpfonf/ jyKjyifajymif;vJrI EdkifiHwumaps;uGufodkU a&mufatmif vrf;zGifhay;jcif;u trsm;pkjzpfonf/

txufwGif az:jycJhonfhtwdkif; or®wOD;odef;pdef vufusefoufwrf;wGif tajccHvdktyfcsufrsm;udk

t"duxm;aqmif&GufEdkif&ef trsdK;om;jyKjyifajymif;vJa&;aumfrwDrsm; zGJUpnf;cJhonf/ aumfrwDzGJUpnf;

aMumif; aMujimcsufwGif or®wu 0efBuD;rsm;tm; wm0eftrsm;pkudk jynfe,fESifh wdkif;a'oBuD;

tpdk;&rsm;xHodkU A[dkcsKyfudkifrI ajzcs&ef ñTefMum;cJhNyD; ,cifppftpdk;&vkyf[efrS z,fcGmcJhonf/ ,cif

ppftpdk;&vufxufwGif wdkif;jynfpD;yGm;a&;udk A[dkcsKyfudkifrIESifh wif;wif;usyfusyf csKyfudkifcJhonf/30

EdkifiHjcm;tultnDyHkpHjzifh &dSrnfh EdkifiHwumzGHUNzdK;rI taxmuftyHhrsm;onf ta&;ygaomfvnf; yk*¾vd

uaiGyifaiG&if;pD;0ifrIatmufwGif ao;i,foGm;vdrfhrnf/31

ESpfaygif;Mum&SnfpGmtjrpfwG,fvmonfh vlUtcGifhta&;csKd;azmufrIrsm;udk &ifqdkifajz&Sif;jcif;r&dSygu

jrefrmEdkifiH\ pD;yGm;a&;zGHUNzdK;wdk;wufrItay: oufa&mufrI &dSvmEdkifonf/32 vlxkyg0ifrI odkUr[kwf

vlxkoabmxm;&,ljcif;r&dScJhaom pDrHudef;MuD;rsm;ay: vlxk\ wkefYjyefrIBuD;rsm;u oufaojyaeNyD;

jzpfonf/ “o,HZmwusdefpmrd” rI\ aemufqufwGJ vufawGUtEÅ&m,f&dSrIrSm o,HZmwxkwfa&mif;

rIonf EdkifiHawmftqifh xkwfukefvkyfief;txd jzpfvmaomfvnf; tvkyftudkifwyfqifrI tvGefenf;

yg;cJhonf[k WDR 2011 tpD&ifcHpmwGif twnfjyKxm;onf/ jrefrmEdkifiH\ t&if;tjrpfrsm;udk vuf

iif;xkwf,la&mif;csEdkifolrSm vufwqkyfpm vlwpkomjzpfí tusdK;tjrwfudk olwdkUom cHpm;cGifh&dSNyD;

atmufajcvlxktwGuf rauseyfrIrsm;pGm jzpfaponf/ &dSNyD;om; cyf,dkif,dkif tpdk;& vlxkqufqHa&;

tajctaewGif pD;yGm;a&;jyKjyifajymif;vJrIonf obm0ywf0ef;usifESifh ,Ofaus;rItay: qdk;usdK;rsm;

jzpfapEdkifojzifh w&m;a&;u@csdeJUaecsdefwGif aemufxyf y#dyu©topfwckyif xyfjzpfvmEdkifonf/33

29 Mary Callahan, “The generals loosen their grip,” Journal of Democracy, October 2012.

30 or®wOD;odef;pdefOD;aqmifaom trsdK;om;jyKjyifajymif;vJa&;OD;aqmifaumfrwDtm; jyKjyifajymif;vJa&;vkyfief;rsm;tm; wdkuf½dkufBuD;MuyfEdkif&ef

zGJUpnf;cJhonf/ jrefrmhtvif;? Mo*kkwf 10? 2013

31 Lex Rieffel ESifh James W.Fox wdkUu udk;um;az:jyxm;onf/ “rsm;vGef;? rjrefvGef;bl;vm;/ jrefrmEdkifiHtwGif; EdkifiHjcm;taxmuftyHhrsm;\

tusyftwnf;/” Nathan Associates Inc. rwfv 2013/

32 ibid

33 tao;pdwfodvkdygu Stuart Larkin, Myanmar at the Crossroads: Rapid Industrial Development or De-industrialization,

January 1, 2012; Vikram Nehru, Myanmar's Economic Policy Priorities, The Carnegie Endowment for International Peace, November 2012.

Page 18: toGiful;ajymif;jcif;wGif w&rQwrI az:aqmifEkdifrnfU vrf;aMumif;rsm; … · 2019-12-19 · iv aCrOnyMS ABSDF All Burma Students’ Democratic Front ASEAN Association of Southeast Asian

International Center for Transitional Justice

jrefrmEdkifiH\ toGiful;ajymif;jcif;wGif w&m;rQwrI az:aqmifEdkkifrnfh

vrf;aMumif;rsm; &SmazGjcif;

www.ictj.org12

wcsdKUtaMumif;t&mrsm;onf EdkifiHwumb@ma&;tifpwDusL;&Sif;rsm;rS acs;aiGxkwfay;rnfhtcgwGif

xnfhoGif;pOf;pm;onfhtaMumif;t&mrsm;jzpfonf/ om"utm;jzifh rjzpfraeajrodrf;,l&onfhtcgwGif

vHkavmufaom avsmfaMu;ay;Edkifjcif;ESifh oufa&mufrIavhvmoHk;oyfcsufrsm; vkyfaqmifjcif; p

onfwdkUjzpfonf/34 odkUaomf tBuD;pm;pdkufysdK;a&;vkyfief; odkUr[kwf pufrIzGHUNzdK;wdk;wufa&;odkUr[kwf

obm0o,HZmwxkwfvkyfrI yHkpHrsdK;ESihfywfowfNyD; vlxk\ raumif;jrifrIrsm; &dSaeonfhtay: tm

rHcsufay;&ef cufaeao;onf/

EdkifiHjcm;yk*¾vdu&if;ESD;jrKyfESHolrsm;u csdK;azmufrIrsm;wGif yg0ifywfoufcJhzl;ol[k ordkif;aMumif;&dSol

rsm;ESifh pD;yGm;a&;vkyf&ef vufwGefUMuonf/ vlxka0zefcH&rnfhta&; odkUr[kwf w&m;Oya'aMumif;

t& wm0ef&dSrIrsm; &dSvmrnfudkpdk;&drfMuonf/ aumfydka&;&Sif;vlrIwm0efpHowfrSwfcsufwGif ukvor*¾

urÇmvHk;qdkif&m oufa&mufrIpmcsKyf odkUr[kwf obm0o,HZmwxkwfvkyfrIyGifhvif;jrifomrIpmcsKyf

(jrefrmEdkifiHvnf; yg0ifvmawmhrnf/) rsm;wGif wm0efcHrI\ ta&;ygrIudk az:jyxm;onf/35 odkYaomf

¤if;pmcsKyfrsm;u wOD;csif;t&aomfvnf;aumif;? w&m;0iftzGJUtpnf;rsm;udkaomfvnf;aumif; jzpf

vmEdkifaom w&m;pGJrIrsm;rS tumtuG,fray;Edkifacs/36 ¤if;tajctaeonf oDtkd&Dxufydkonf/

tb,faMumifhqdkaomf Unocal ukrÜPDtm; &wemydkufvdkif;wnfaqmufcsdeftwGif; tpdk;&vkHNcHKa&;

wyfrsm;\ t"r®vkyftm;ay;ckdif;aprI? rk'drf;usifhrIESifh vlowfrIrsm;wGif yg0ifrIESifhywfoufí tar&d

uefjynfaxmifpkwGif w&m;pGJqdkcJhzl;jcif;aMumifhjzpfonf/37

urÇmhukvor*¾vlUtcGifhta&;auifpDu 2011 ckESpfwGif oabmwlcJhaom urÇmhukvor*¾ pD;yGm;a&;

ESifhvlUtcGifhta&; tajccHpnf;rsOf;vrf;ñTefcsufrsm; wGif aumfydka&;&Sif;ESifh tpdk;&rsm;\ wm0ef&dSrI

ESpfckpvHk;udk &Sif;vif;pGm az:jyxm;onf/ “vlUtcGifhta&;csdK;azmufrIrsm;rS umuG,f? av;pm;?

ukpm;” ay;&rnf[kqdkxm;onf/ ¤if;enf;vrf;opfrsm;udk twdwfumvESifh vuf&dS csdK;azmufrIwdkif

Mum;csufrsm; twGuf w&m;a&;a&SUaersm;u toHk;jyKvmvdrfhrnfjzpfonf/ xdkodkUaqmif&Guf&mwGif

jrefrmEdkifiHom; (tar&dueftpdk;&\ trnfrnf;pm&if;wGif &dSaeao;olwcsdKU) ESifh tpdk;&tm;

enf;ynmtultnD (odkUr[kwf) ¤if;wdkU EkdifiHydkif oD;jcm;ukefoG,frIaqmif&Gufaeolrsm;ESifh

&if;ESD;jrKyfESHolrsm; jzpfvmEdkifjcif; &dSr&dSudkawmh apmifhMunfh&ayrnf/

,cifppftpdk;&ESifh ppfwyfpD;yGm;a&;vkyfief;rsm;ESifheD;pyfol c½dkeDpD;yGm;a&;orm;rsm;om jrefrmEdkifiH pD;

yGm;a&;zGHUNzdK;wdk;wufrIrS tusdK;cHpm;cGifh trsm;qHk; &Edkifolrsm;jzpfonf/ qufvufyGifhvif;vmonf

ESifhtrQ olwdkU\ tajctaeonfvnf; Ncdrf;ajcmufrI &dSvmEdkifonf/ ajr,mrsm; qufvufxdef;odrf;

xm;jcif;aMumifh aemufqufwGJ csdK;azmufrIrsm; qufvufjzpfvmEdkifovdk EdkifiHa&;tmPmavsmhus

vmonfESifhtrQ tcGifhxl;cHvlwef;pm;tqifhtwef;yg qHk;½HI;cH&rnfh ta&;&dSaeonf/38 vuf&dSwGif

c½dkeDtrsm;pku olwdkUudk,folwdkU w&m;0ifaom? tjyKoabmaqmifaom vlrIa&;aqmif&Gufolrsm;

tjzpf jyefyHkaz:aeMuaomfvnf; twdwfumv¤if;wdkU wm0ef&dSrIrsm;udk az:xkwfygu tqdk;zuf

odkUr[kwf taumif;zuf odkUvm;Edkifaom tajctaewckckawmh jzpfvmEdkifonf/ tvm;wltajc

taeonf tpdk;&r[kwfaom wcsdKUvufeufudkiftzGJUtpnf;ESifhvnf; oufqdkifonf/ ¤if;wdkU\ tzGJU

tpnf;0ifaiGtrsm;pkonf w&m;r0iful;oef;a&mif;0,frItay:wGif rsm;pGmrSDwnfaejcif;aMumifhjzpfonf/

34 urÇmhbPfESifh tm&SzGHUNzdK;a&;bPfonf jrefrmtpdk;&tm; aemifwGif aiGtvHk;t&if;ESifh xkwfacs;Edkifaom tajctaersdK;jzpfvmap&eftwGuf

vdktyfcsufrsm;jyifqifay;jcif;? t&nftcsif;jr§ifhwifay;jcif;rsm;udk t"duxm;aqmif&Gufaeonf/ Asian Development Bank, “ADB-Myanmar

Partnership Strategy,” www.adb.org/countries/myanmar/strategy; World Bank, “Myanmar Overview: Strategy,” April

2013, www.worldbank.org/en/country/myanmar/overview Munfhyg/

35 Extractive Industries Transparency Initiative, “Myanmar Appoints EITI Lead,” December 17, 2012, http://eiti.org/

news/myanmar- appoints-eiti-lead

36 Sam Zarifi and Benjamin Zawaki, “Myanmar needs an effective legal system, and so do its foreign investors,” South

China Morning Post, March 28, 2013.

37 2000 ckESpfwGif avmht,f*s,fvdpfc½dkifw&m;½Hk;u ppfwyf\ vlUtcGifhta&;csdK;azmufrIrSwfwrf;rsm; ododESifh EdkifiHjcm;ukrÜPDrsm; yg0ifjcif;ESifh

ydkufvdkif;wnfaqmufjcif;rS tusdK;aus;Zl;&&dSjcif;aMumifh UNOCAL tm; vlUtcGifhta&;csdK;azmufrIESifh w&m;qGJcGifhay;cJhonf/ 2015 ckESpfwGif

UNOCAL u trIudkausat;cJhNyD; w&m;vdk&Gmom;rsm;tm; avsmfaMu;aiGay;cJhonf/ www.earthrights.org/legal/doe-v-unocal-case-

history Munfh/

38 International Crisis Group, Myanmar: the Politics of Economic Reform, July 27, 2012.

Page 19: toGiful;ajymif;jcif;wGif w&rQwrI az:aqmifEkdifrnfU vrf;aMumif;rsm; … · 2019-12-19 · iv aCrOnyMS ABSDF All Burma Students’ Democratic Front ASEAN Association of Southeast Asian

www.ictj.org 13

International Center for Transitional Justice

jrefrmEdkifiH\ toGiful;ajymif;jcif;wGif w&m;rQwrI az:aqmifEdkkifrnfh

vrf;aMumif;rsm; &SmazGjcif;

Nidrf;csrf;a&;wnfaqmufjcif;

jrefrmEdkifiH\ tck 20 ruaom y#dyu©rsm;\ a&&SnfcHajz&Sif;rIonf t"duusaom EdkifiHa&;ESifh

tajccH Oya'vkyfief;abmif? trsdK;om;a&;ESifh jynfr?jynfe,f twl,SOfwGJaexdkifrI? udkvdkeDacwf

tarG? pD;yGm;a&; zGUHNzdK;wdk;wufrIESifhywfoufí qHk;jzwfcsufcsjcif;wGif yg0if&rI? tusdK;cHpm;cGifh&&dSrI

ponfht&mrsm;ESifh rjzpfrae ywfoufaeonf/39 ESpfzufyl;wGJudkifwG,fajz&Sif;Edkifrnfh bHkoabm

aqmifaom udpö&yfrsm;&&dS&ef aqG;aEG;nd§EdIif;rIrsm;pGmvkyfaqmifNyD; vkyfief;abmifwck&&dS&ef buf

aygif;pHkrS tm;xkwfaeaomfvnf; wcsdKUaomtzGJUtpnf;rsm;u oD;jcm;y#dyu© odkUr[kwf tpktzGJUrsm;

udk &nfnTef;aeqJjzpfonf/ ¤if;rwlnDrIMum;rS toGiful;ajymif;a&;qdkif&mw&m;rQwrIudpötwGuf

bHkoabmcsnf;uyfrIrsm; xGufvm rvmudkawmh apmifhMunfh&rSmjzpfonf/ EdkifiHa&;t& tusOf;csrI?

ESdyfpufcHrI cHpm;cJh&aom NrdKUjyEdkifiHa&;wuf<uvIyf&Sm;olrsm;ESifh twif;t"r®vkyftm;ay;ckdif;aprI?

a&TUajymif;cH&rI? owfjzwfrIrsm;cHcJh&aom aus;&Gmom;rsm;udk ppftpdk;&u EdkifiHawmf\ &efolrsm;?

¤if;wdkU\ tmPmudk Ncdrf;ajcmufolrsm;[k bkHrSwf,lxm;onf/ odkUaomf rwlnDaom tajctae

ESpf&yfatmufwGif cHpm;cJh&olrsm;twGuf jyefvnfukpm;ay;&mwGif emusifrIyrmP? ,Ofaus;rIESifh

EdkifiHa&;pD;yGm;a&; rwluGJjym;rItm;vHk;udk xnfhoGif;pOf;pm;&rnf/ xdkUtjyif vHkNcHKa&;ESifh w&m;a&;

tifpwDusL;&Sif;rsm;u ,cifwdkufckdufa&;orm;a[mif;rsm;ESifh t&yfom;jynfolrsm;tm;cefUtyf&mwGif

xdkolrsm;onf ,cifESifh tck tpdk;&vufxufwGif vltcGifhta&;csdK;azmufrIrsm; &dSr&dSudk ppfaq;

oifhonf/ ¤if;tifpwDusL;&Sif;tvkduf wm0efxrf;aqmifolrsm;onf ¤if;tifwpDusL;&Sif;rsm;\

*kPfodu©mtay: vGrf;rdk;rI&dSonf/40 jynfwGif;ESifh EdkifiHwum ydkrdkyg0ifaqmif&GufvmonfESifhtrQ

vkyfief;pOfwGif yl;aygif;yg0ifrI ydkrsm;vmonfhtjyif bHkwlnDcsufrsm; &,lonfhtcg ydkrdkcdkifrm vm

rnfjzpfonf/ ppfat;acwfvGef Nidrf;csrf;a&;oabmwlnDcsufrsm;wGif wm0efcHrIESifh w&m;a&;jyKjyif

ajymif;vJa&; pum;vHk;rsm;udk trsm;qHk;awGU&dS&onf/ a&G;aumufyGJESifh vHkNcHKa&;u@jyKjyifajymif;vJ

a&;udkvnf; rMumcPqdkovdk trsm;qHk;awGU&wufonf/41

jrefrmEdkifiHwGif aemufxyfta&;ygaom e,fajrwckrSm Nidrf;csrf;a&;twGuf vlxktajcjyKtzGJUtpnf;

rsm; zkd&rfESifh EdkifiHwumNidrf;csrf;a&;taxmuftyHhtkyfpk (IPSG) uJhodkUaomtpdk;&r[kwfaom tzGJU

tpnf;rsm;\ tm;xkwfcsufjzpfonf/ IPSG onf owif;tcsuftvufrsm; rQa0jcif;? w&m;0ifESifh

w&m;r0if Nidrf;csrf;a&;aqG;aEG;yGJrsm;udk csdwfqufay;jcif; ponfwdkUaqmif&Gufonf/ wcsdKUNidrf;csrf;

a&; aqG;aEG;yGJrsm;wGif aemufxyfaqG;aEG;rnfhtaMumif;t&mrsm;tjzpf w&m;rQwrI udpö&yfrsm;udk

pwifaqG;aEG;aeMuonf[laom ñGefjycsufrsm;&dSaeonf/42

Oa&myor*¾ESifh DfID tygt0if ¤if;vkyfief;rsm;wGif yg0ifaom zGHUNzdK;wdk;wufa&;aqmif&Gufolrsm;

onf Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOfrsm;ta&;tjyif twdwfumvtjzpftysufrsm; ta&;ajymqdkaom

tzGJUtpnf;rsm;twGuf qufvufulnDay;oifhonf/

jrefrmNidrf;csrf;a&; jyefvnfxlaxmifa&; A[dkXme (MPC) tm; tpdk;&\ w&m;0ifcGifhjyKcsufESifh

Nidrf;csrf;a&;vkyfief;rsm; rl0g't& xdef;nd§? nd§EdIif;aqmif&GufEdkif&ef wnfaxmifcJhonf/ tpkd;&\ Nidrf;

39 Ashley South, Prospects for Peace: Opportunities and Threats, PRIO, 2012; “Ending Burma’s conflict cycle?

Prospects for ethnic peace,” Transnational Institute, February 2012.

40 For a discussion on transitional political arrangements, power sharing and power dividing, see Charles T. Call, Why

Peace fails: The Causes and Prevention of Civil War Recurrence, Georgetown University Press, 2012.

41 A World Bank and UNDP Statebuilding project that followed the Paris Aid Effectiveness declaration examined 27

peace agreements since 1989. Although “overall almost all agreements include at least one justice-related provision,”

unlike elections and security reform, the justice provisions had fewer references to international assistance in

implementation. Astri Suhrke, Torunn Wimpelmann, and Marcia Dawes, Peace Processes and Statebuilding: Economic

and Institutional Provisions of Peace Agreements, Chr. Michelsen Institute, 2007, 24–26.

42 2013 ckESpf {NyDvwGif Nidrf;csrf;a&;twGuf vlxktajcjyKzkd&rftpnf;ta0;wckwGif yxrOD;qHk;tMudrftjzpf w&m;rQwrIESifh Nidrf;csrf;a&;taMumif;

xnfhoGif;aqG;aEG;cJhNyD; tpnf;ta0;wufa&mufolrsm;u toGiful;ajymif;a&;qdkif&mw&m;rQwrItaMumif;ESifh ¤if;vkyfief;rsm;tm; qufvufaqG;aEG;&ef

oabmwlcJhonf/

Page 20: toGiful;ajymif;jcif;wGif w&rQwrI az:aqmifEkdifrnfU vrf;aMumif;rsm; … · 2019-12-19 · iv aCrOnyMS ABSDF All Burma Students’ Democratic Front ASEAN Association of Southeast Asian

International Center for Transitional Justice

jrefrmEdkifiH\ toGiful;ajymif;jcif;wGif w&m;rQwrI az:aqmifEdkkifrnfh

vrf;aMumif;rsm; &SmazGjcif;

www.ictj.org14

csrf;a&;aumfrwDwckyifjzpfNyD; Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOftwGuf one-stop 0efaqmifrIay;aom

tzGJUtpnf;jzpfonf/ MPC onf Nidrf;csrf;a&;twGufEdkifiHwum taxmuftyHhrsm; wqifhpD;qif;

ay;aom ae&mwckvnf;jzpfonf/43 2014 ckESpf tapmydkif;wGif wdkif;&if;om;twdkuftcHtkyfpkrsm;u

Nidrf;csrf;a&;ESifh awGUqHkaqG;aEG;a&; jynfaxmifpk tifpwDusLUudkzGJUpnf;cJhonf/ vufeufudkif tzGJU

tpnf;rsm; tygt0if wdkif;&if;om;tzGJUtpnf;rsm;twGuf tpdk;&ESifh awGUqHkaqG;aEG;onfhtcg

“bHk&yfwnfcsuftoH” xkwfaz:Edkifa&;twGuf okawoeESifh avhvma&;Xmewckjzpfonf/ odkUaomf

¤if;tzGJUtpnf;rsm;onf EdkifiHa&;aqG;aEG;yGJtwGuf vkyfief;abmifwcktwGuf oabmwlnDcsuf

&&dSonfESifhwjydKifeuf rsm;pGmaom taMumif;t&mrsm;twGuf rnfodkU0efaqmifrIay;rnfudk ,cktcsdef

txdr&Sif;vif;ay/ tpdk;&onf 2015 a&G;aumufyGJrwkdifcif EdkfifiHa&;aqG;aEG;yGJ tygt0if vufeuf

udkif tzGJUtpnf;rsm;ESifh Nidrf;csrf;a&; oabmwlpmcsKyfrsm; tqHk;owf&ef arQmfvifhcsufonf tvGef

arQmfrSef;csuf BuD;vGef;vSonf[k vkyfief;pOfwGif yg0ifaeol trsm;tjym;u rSwf,lonf/

vlUtcGifhta&;csdK;azmufrIESifh ywfoufNyD; wdkif;&if;om;rsm;\ eufeufeJeJ rauseyfrIESifh vkyfief;pOf

wGif vlxkyg0ifrIydkrsm;vmEdkifonfhtvm;tvmrsm;&dSaomaMumifh aemifNidrf;csrf;a&;aqG;aEG;yGJrsm;wGif

w&m;rQwrIjzpfEdkifacsrsm; aqG;aEG;vmEdkifonf[k jrif&onf/ csufcsif;vufiif;vlxkvdktyfcsuf

twGuf ajz&Sif;ay;onfhudpörsm;wGifyif vlom;csif;pmemaom at*sifpDrsm;ESifh wjcm;aom tkyfpkrsm;

onf w&m;0iftodtrSwfjyKxm;aom vkyfief;rsm; twGufyif a'ocHwdkif;&if;om;rsm;\ r,HkMunfrI

jrifhjrihfrm;rm;&dSaeonfudk awGU&onf/ wcsdKUtzGJUtpnf;rsm;u zGHUNzdK;rItaxmuftyHhrsm;ay;jcif;tm;

udk,fydkiftkyfcsKyfa&;rSonf omrefpD;yGm;a&;t& cHpm;rIr&dSonfh tajccHrauseyfcsufrsm;udk avQmhus

oGm;ap&eftwGuf ay;aeMuonf[k oHo,ESifh½Ijrifonf/ ,HkMunfrI wnfaqmufjcif;wGif twdwf

umv trSm;rsm;udk todrSwfjyKjcif;jzifh tygt0if wjcm;enf;vrf;rsm;toHk;jyKí ¤if;tpdkiftcJrsm;udk

avsmhyg;oGm;apEdkifonf/ y#dyu©jzpfyGm;&ma'orsm;twGuf vlom;csif;pmemaom vkyfief;ESifh zGHUNzdK;wdk;

wufa&;vkyfief;rsm;tm; xda&mufap&ef? wm&SnfcHap&eftwGuf tvSL&Sif\ tultnDay;rIwGif

,HkMunfrIenf;onfh udpöudk xnfhoGif;xm;&rnf/44 wcsdefwnf;wGif enf;AsL[mtqifajyapa&;

[efaqmifvkyf&yfrsm;xufydkaom vkyfief;tqifhqifhudk aqmif&Guf&rnf/ tmPm&SifpepfrSonf EdkifiH

om;rsm;tm; tajccH EdkifiHom;tcGifhta&;ESifhtnD av;pm;vdkufemygonf[laom ½dk;om;onfh

tajymif;tvJjzpfaMumif; EdkifiHom;rsm;udk ½dk;om;aomvkyf[efjzifh qGJaqmif&rnf/

2013 ckESpf ukvor*¾taxGaxGnDvmcHwGif Nidrf;csrf;a&;oabmwlpmcsKyfrsm;a&;qGJonfhtcg vdif

tMurf;zufrItm; vGwfNidrf;csrf;omcGifhray;a&; uwdu0wfjyKjcif;udk EkdifiHaygif; 113 EkdifiHu

axmufcHtm;ay;cJhaomfvnf; jrefrmtpdk;&u axmufcH&ef jiif;y,fcJhonf/ vufeufudkiftzGJUtpnf;

rsm; uvnf; ¤if;wdkU\ w&m;r0ifrItqifhtwef;aMumifhomruyJ ¤if;wdkUusL;vGefcJhonfh &mZ0wfrI

rsm;twGuf vGwfNidrf;csrf;omcGifhay;&ef wGeftm;ay;aumif;ay;Edkifonfh tEÅ&m,f&dSaeonf/ &mZ0wfrI

t& w&m;pGJrIrsm;udkyg t[efUtwm;jzpfoGm; apEdkifonf/45 Mum;0ifaphpyfolrsm; EkdifiHwum vrf;

ñTefcsufrsm;wGif EdkifiHwumESifhoufqdkifaom&mZ0wfrIrsm;twGuf vGwfNidrf;csrf;omcGifhray;aom

EdkifiHwum vlUtcGifhta&;pHowfrSwfcsufrsm;ESifh vdkufem&ef ta&;MuD;aMumif; todtrSwfjyKxm;

jcif;udk tav;*½kjyKrSwfom;oihfonf/46

43 Oyrm *syef? tD;,lESifh wjcm;EdkifiHrsm;/

44 r,HkMunfrItwdrfteufudk txifao;í r&ay/ ausmufMuD;a'otwGif;&dS EdkifiHwGif;tdk;tdrfrJh vSnfhvnfaexdkifolrsm;twGuf jrefrmNidrf;csrf;a&;

taxmuftyHhtzGJUu ueOD;prf;oyfta&;ay:tultnDay;onfhtay: a'ocHvlxkESifh tMuHjyKaqG;aEG;jcif; tjynfht0r&dSonfhtay: vlxku qE´xkwf

az:jyocJhonf/

45 csif;trsdK;om;wyfOD; (CNF) ESifh a&;xdk;xm;aom typf&yfoabmwlpmcsKyfwGif &mZ0wfrIrsm;twGuf vGwfNidrf;csrf;omcGifhtjzpf t"dyÜg,f

aumuf,lEdkifaom tcef;wcef;yg&dSonf/ odkUaomf ¤if;tcef;wGifyif CNF odkUr[kwf qufpyfolrsm;tm; zrf;qD;jcif;udk uefUowfxm;onf[k t"dyÜg,f

,lEdkifonf/ “jynfaxmifpktqifhNidrf;csrf;a&;tvkyftzGJUtaeESifh or®wxHodkU CNF ESifh CAN pwifzGJUpnf;onfhtcsdefrSpí tzGJUtpnf;ESifhywfoufí

zrf;qD;cH? tusOf;uscHae&olrsm;udk oabmwlvufrSwfa&;xdk;onfhtcsdefrS pí vGwfNidrf;csrf;omay;&eftwGuf qufvufwifjy&ef oabmwlonf” qdkonf/ csif;trsdK;om;wyfOD;ESifhtpdk;&oabmwlpmcsKyf/ trsdK;om;typftcwf&yfpJa&;oabmwlnDcsufwGif awGUqHkaqG;aEG;a&; tpnf;ta0;rsm;odkU

vufeufudkiftzGJUtpnf;rS tzGJU0ifrsm; tzrf;tqD;r&dS c&D;oGm;vmEdkif&ef cGifhjyKxm;jcif;tm; EdkifiHwumvlom;csif;pmemaom Oya'csdK;azmufjcif;? vlUt

cGifhta&;csdK;azmufrIrsm;twGuf vGwfNidrf;csrf;omcGifhay;jcif;[k t"dyÜg,fjyefqdkEdkifonfh tEÅ&m,f&dSaeonf/

46 ukvor*¾Mum;0ifaphpyfolrsm;onf vlom;rsdK;EG,fwckvHk;tm; qefUusifaomjypfrIrsm;? ppf&mZ0wfrIrsm;? vlrsdK;jyKef;owfjzwfrIrsm; odkUr[kwf

qkd;0g;aom vlUtcGifhta&;csdK;azmufrIrsm;twGuf vGwfNidrf;csrf;omcGifhtm; oabmwlpmcsKyfrsm;wGif yg0if&ef oabmwlnDrI rjyKEkdif[k 2005-6 ckESpf

Page 21: toGiful;ajymif;jcif;wGif w&rQwrI az:aqmifEkdifrnfU vrf;aMumif;rsm; … · 2019-12-19 · iv aCrOnyMS ABSDF All Burma Students’ Democratic Front ASEAN Association of Southeast Asian

www.ictj.org 15

International Center for Transitional Justice

jrefrmEdkifiH\ toGiful;ajymif;jcif;wGif w&m;rQwrI az:aqmifEdkkifrnfh

vrf;aMumif;rsm; &SmazGjcif;

ucsifjynfe,fwGif aES;auG;pGm? owdBuD;pGm aqmif&Gufaeaomfvnf; EdkifiHa&;aqG;aEG;yGJqDodkU

wdk;wufrsm; &dSaeonf/ vufeufudkiftzGJU w'gZifausmfygaom NCCT ESifh tpdk;&\ awGUqHknd§EdIif;

a&;tzGJUrsm;onf 2013 ckESpf'DZifbmvwGif wwdkif;jynfvHk;typf&yf oabmwlpmcsKyftwGuf rlMurf;

rsm;zvS,fcJhonf/ xkdtcsdefrSpí tvGwfoabmESifhenf;ynm taxmuftuljyK tpnf;ta0;rsm;udk

usif;yí rlMurf;ESpfckudktajccHí aqG;aEG;cJhMu&m 2014 ckESpf {NyDvtv,fwGif tcef; 7 cef;yg

bHkoabmwlnDcsufwck &&dScJhonf/ wdkif;&if;om;tpktzGJUrsm; tMum;wGif 1947 ckESpfyifvHkoabmwl

nDcsufodkUr[kwf tvm;o@mefwlaom yifvHkpdwf"gwfudk tajccHaom aqG;aEG;rIrsm;p&ef ta&;BuD;

onf[k us,fus,fjyefUjyefU vufcHxm;yHk&onf/ NCCT wGifvnf; ygaom tzGJU0iftzGJUtpnf;rsm;

ESifh vlxktajcjyKtzGJUtpnf;rsm;yg yg0ifzGJUpnf;xm;onfh WGEC (wdkif;&if;yl;aygif;aqmif&Gufa&;vkyf

ief;tzGJU) u acgif;pOf 19 ckygaom tvHk;pHkaomtrsKd;om;a&; awGUqHkaqG;aEG;yGJ vkyfief;pOfudkwifjy

xm;onf/ xdkUtjyif nDvmcHrSqifh oabmwlxm;aom udpö&yfrsm;pGmtwGuf vkyfief;tzGJUESifh bm

om&yftvdkufvkyfief;aumfrwDrsm;u wckcsif;tay: aemufcHordkif;aMumif;ESifh jzpfEdkifacs rlMurf;rsm;

udk wifjyxm;onf/47

,cktcsdeftxd tpdk;&\ aphpyfnd§EdIif;a&;tzGJUu yGifhvif;rIESifh jyKvG,fajymif;vG,fjzpfrIudk az:jyxm;

onf/ odkUaomf tcsdefumvt& apmvGef;vS ao;aomfvnf; Oyrm wdkif;&if;om;vlenf;pkrsm;t

ay: usL;vGefaom vlUtcGifhta&;csdK;azmufrItay: tav;ydkí todtrSwfjyKcsdefwGif vuf&dS

rGwfqvif qefUusifa&; tMurf;zufrIrsm;onf Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOf\ tm;tay: rnfrQouf

a&mufrI &dSEdkifonfudk ajym& cufaeao;onf/ wm0efcHrIESifh jyKjyifajymif;vJa&;twGuf csnf;uyf

aqmif&Guf onfhtcgwGif wzGJUudkomap? aemufwzGJUudkemapqdkonfhcGJjcm;rIyHkpHrsdK;rjzpfap&ef owdBuD;

pGm &dS&efvdktyfonf/ udk,fydkifvu©Pm owfrSwfcsuftay:tajccHaom tcGifhta&;rsm; todtrSwf

jyKjcif;ESifh jyefvnfavsmfaMu;ay;jcif;udpö&yfrsm; tygt0ifjzpfonf/ þae&mwGif udkvdkeDacwfrl0g'

rsm; tusdK;qufuvnf; yg0ifaejyefonf/ NAdwdoQtkyfcsKyfa&;atmufwGif “jynfr” ESifh awmifwef;

a'o[k cGJjcm;xm;onf/ NAdwdoQ tkyfcsKyfrIatmufwGif wcsdKUwdkif;&if;om;rsm;udk NAdwdefwyfzGJYwGiftrI

awmfxrf;cGifh txl;tcGifhta&;&NyD; Armrsm;OD;aqmifaom udkvdkeDolykefxrI ESdrfeif;&mwGif toHk;jyKcJh

onf/ aemufqHk;wGif wcsdKUwdkif;&if;om;tkyfpkrsm;u ¤if;wdkUvdktifqE´udkz,fí wkdif;jynfvGwfvyfa&;

twGuf jyifqifcJhMuonf/48

wGif jyefvnfjyifqifxm;aom United Nations Guidance for Effective Mediation wGif &Sif;vif;pGm jyXmef;xm;onf/ Priscilla Hayner,

Negotiating Justice: Guidance for Mediators, Centre for Humanitarian Dialogue and International Center for Transitional

Justice, 2009. Munfhyg/

47 rlMurf;oabmwlnDcsufwGif oufqdkif&mtzGJUtpnf;tm;vHk;tm; “w&m;rQwrIESifh ppfrSefaom Nidrf;csrf;a&;” twGuf vdktyfcsufay: oabm

wlMu&efESifh ESpf 60 ausmf y#dyu©aMumifh temw&jzpfrIrsm;udk todtrSwfjyK&ef tMuHjyKxm;onf/ “wdkif;&if;om;rsm;tay: usL;vGefaom orkdif;

aMumif;t& rw&m;rIrsm;” udk ajz&Sif;ay;&ef vkyfief;,EÅ&m;wck zefwnf;&ef[laomtMuHjyKcsufudk ydkrdkaumif;rGefaomnd§EIdif;aqmif&GufrI vkyfief;tzGJU\

tMuHjyKwifjycsufrsm;wGif awGU&onf/ EdkifiHa&;aqG;aEG;rIvkyfief;pOfNyD;ajrmufonfhtcgwGif toGif;ul;ajymif;a&;qdkif&mw&m;rQwrI vkyfief;pOfwck

jzpfzdkUta&; arQmfrSef;xm;onf/

48 ordkif;aMumif;t&ta&;ygaomvnf; yifvHkvkyfief;pOfonf tm;vHk;yg0ifEdkifjcif; (ucsif? csif;ESifh &Srf;omyg0ifcJhonf/) r&dSovdk xdktcsdeftcgu

tjiif;yGm;zG,fwckvnf;jzpfcJhonf/ Matthew J. Walton, “Ethnicity, Conflict and History in Burma: The myths of Panglong,” Asian

Survey, Vol. 28 No. 6 (2008), 889–910.

Page 22: toGiful;ajymif;jcif;wGif w&rQwrI az:aqmifEkdifrnfU vrf;aMumif;rsm; … · 2019-12-19 · iv aCrOnyMS ABSDF All Burma Students’ Democratic Front ASEAN Association of Southeast Asian

International Center for Transitional Justice

jrefrmEdkifiH\ toGiful;ajymif;jcif;wGif w&m;rQwrI az:aqmifEdkkifrnfh

vrf;aMumif;rsm; &SmazGjcif;

www.ictj.org16

5/ toGiful;ajymif;a&;qdkif&mw&m;rQwrItwGuf jrnf;prf;Munfhjcif;

vlxkqE´xkwfaz:cGifhtwGuf tcGifhtvrf;ydkrsm;vmjcif;aMumifh w&m;rQwrIygaom awmif;qdkcsufrsm;

yg a&moGef;ygvmonf/ wzufwGif vGefcJhaom 3 ESpfrS p&cJhonfh topfpufpufvGwfvyfrIudk

cHpm;vdkonfudkvnf; em;vnfay;&rnf/ ppfwyftwGif;rSaomfvnf;aumif; wjcm;zsufvdkzsufqD;

vkyfvdkolrsm;rSaomfvnfaumif; vuf&dSjzpfay:aeaom jyKjyifajymif;vJrIaMumifh ¤if;wdkU &aeaom?

&cJhaom txl;tcGifhta&;rsm; qHk;½HI;rnfudk pdk;&drfojzifh taESmifht,Sufay;rnfudk vltrsm;u

pdk;&drfMuonf/ EdkifiHwumrS yg0ifaqmif&Gufolrsm;uvnf; ¤if;tajctaexda&mufatmif wGef;tm;

ray;&ef pdk;&drfonf/ &mZ0wfrIwm0efcHrIESifh wdkuf½dkufywfoufonf/ odkUaomf twdwf umvt

wGuf wm0efcHrItwGuf wjcm;aomyHkpHrsm;ESifh &ifqdkifajz&Sif;&ef tm;xkwfrIrsm;onf rsufESmjyifodkU

rwufvmao;onfom jzpfonf/

EdkifiHa&;tusOf;om;a[mif;rsm;ESifh 'Drdkua&pDta&;vIyf&Sm;wuf<uolrsm;xHrSm todtrSwfjyK vufcH

a&;? jyefvnfukpm;a&;twGuf awmif;qdkrIrsm;onf vlxkvIyf&Sm;rIrsm;tMum; jrifhwufvmaeonf/

olwdkUb0\ t"dyÜg,ft&dSqHk;tcsdefrsm;udk n§Of;yef;ESdyfpufcH? vlom;rqefpGmqufqHcH? EdkifiHa&;tusOf;

pHb0ESifh jzwfoef;cJh&onfh tawGUtBuHKrsm;u olwdkUcHpm;cJh&orQudk *kPfjyK&ef jyefvnfysdK;axmif&ef

twGuf tm;ay;rIrsm; &dSaeonf/49 8 av;vHk; ta&;awmfyHk 25 ESpfajrmuftcrf;tem;wGif todt

rSwfjyKjcif; awmif;qdkrIonf vlodrsm;xif&Sm;cJhonf/ ppfwyf\ usL;vGefrIwckwnf;aMumifhomr[kwf

yJ vlUtcGifhta&;csdK;azmufrIcHcJh&olrsm;u ¤if;wdkU\ cHpm;csufrsm;udk pwifyHkESdyfxkwfa0aeonf/

&efukefvufzuf&nfqdkifrsm;wGif ¤if;taMumif;t&mrsm;udk vGwfvyfpGm ajymqdkaqG;aEG;aeMuonf/

om"utm;jzifh ppftpdk;&\ 0g'jzefUcsdrIudk tm;ay;tm;ajr§mufjyK&ma&mufrSm pdk;onfhtwGuf ESpfaygif;

20 ausmfMum EIwfydwfaecJhaom 1992 ckESpftwGif ESdyfpufcH? towfcHcJh&aom jrefrmEdkifiHvHk;qdkif&m

ausmif;om;rsm; 'Drkdu&ufwpfwyfOD; &Jabmfa[mif;rsm;u pwif xkwfaz:ajymqdk aeMuNyDjzpfonf/

w&m;Oya'aMumif;t&ESifh Oya'aMumif; jyifyenf;vrf; ESpfckpvHk;ESifhyg pHkprf;rIrsm; vkyfaqmifaeqJ

jzpfonf/50

twdwfumvtMurf;zufrIrsm;ESifhywfoufí vlxkatmufarhzG,ftcrf;tem;rsm; usif;yEkdifjcif; omr

u w&m;0ifcGifhjyKcsufyif &aeonf/ 2013 ckESpfwGif 1989 ckESpf om,m0wDaxmifNzdKcGif;rI atmuf

arhzG,ftcrf;tem;usif;y&mwGif touf&Sifusef&pfcJholrsm;u tpdk;&ESifh vltzGJUtpnf;rS ¤if;wdkU\

49 Associated Press, “Forgetting the Past is the price of change in Myanmar: 2 years into reforms,” Washington Post,

March 28, 2013.

50 ABSDF touf&Sifusef&pfcJholrsm;?aqG;rsdK;rsm;u w&m;pGJqdkvdkufjcif;? jrefrmwdkif;rfpf? pufwifbm 24?2012/ Bertil Lintner “Old atrocity,

new implications,” Democracy for Burma, October 31, 2012, quoting a source as saying “if the students after 20 years

haven't forgotten and forgiven those who killed their own comrades, what about justice for all those thousands of people

who were killed by the military’s bullets in 1988 or were tortured and had to spend most of their youth in dark prison

cells?”

Page 23: toGiful;ajymif;jcif;wGif w&rQwrI az:aqmifEkdifrnfU vrf;aMumif;rsm; … · 2019-12-19 · iv aCrOnyMS ABSDF All Burma Students’ Democratic Front ASEAN Association of Southeast Asian

www.ictj.org 17

International Center for Transitional Justice

jrefrmEdkifiH\ toGiful;ajymif;jcif;wGif w&m;rQwrI az:aqmifEdkkifrnfh

vrf;aMumif;rsm; &SmazGjcif;

cHpm;cJh&rIudk todtrSwfjyK&ef? vli,frsdK;qufrsm;rS erlem,l&efESifh xdkuJhodkU &ufpufrIrsm;xyfrjzpf&ef

wuf<uolrsm;taeESifh umuG,f[efUwm;Mu&ef awmif;qdkcJhMuonf/ om,m0wDaxmifta&;tcif;

wGif axmiftmPmydkifrsm;utvkyfMurf;vkyfcdkif;jcif;udkqefYusifí tpmiwfcHEdkifiHa&;tusOf;om;rsm;

udk &uf&ufpufpufESdyfpufNzdKcGif;cJhjcif;jzpfonf/ 2013 ckESpf rwfvtv,fwGif vIyf&Sm;wuf<uol

rsm;u vlUtcGifhta&;aeU vlxktm;vyf&uftjzpf ¤if;wdkUowfrSwfxm;aomaeUwGif twdwfumv

owfjzwfrIrsm;twGuf todtrSwfjyKay;&efESifh aemufxyf xyfrjzpf&ef w&m;0ifawmif;qdkcJhMuonf/

tusOf;axmiftwGif; aoqHk;cJhol EdkifiHa&;tusOf;om;rsm;tm; *kPfjyKaom tcef;tem;wGif 88

rsdK;qufacgif;aqmif udkrif;udkEdkifu “tu,fí olwdkUwawGom ½dk;om;pGm tjypfudk0efcHr,fqdk&if

usaemfwdkU&JU trsdK;om;jyefvnfoifhjrwfa&;[m ydkNyD;jrefqefoGm;rSmjzpfygw,f/” [k ajymqdk&if; ppf

tpdk;&udk wm0ef,lzdkU awmif;qdkcJhonf/51 rMumao;cifu uG,fvGefoGm;cJhol tzGJUcsKyf wnfaxmifol

OD;0if;wifu awmif;yefzdkYudk xyfqifhawmif;qdkvdkufNyD; vGwfajrmufvmaom EdkifiHa&;tusOf;om;rsm;

twGuf jyefvnfjyKpkysdK;axmifa&;tultnDrsm; EdkifiHawmfu ay;&ef awmif;qdkcJhonf/ OD;0if;wif

onf vGwfajrmufvmaomEdkifiHa&;tusOf;om;rsm;twGuf tultnDrsm;ay;aom OD;0if;wifazmifa';

&Sif;udk wnfaxmifxm;onf/ “usaemfwdkYu tpdk;& vkyf&rnfh tvkyfudk vkyfay;ae&wmjzpfw,f/” [k ol\ azmifa';&Sif; tcrf;tem;wckwGif ajymMum;cJhonf/52

a&SUaeESifh vlxktodkif;t0ef;tzGJUtpnf;rsm;u tajccHOya'opfrS ay;aom tcGifhta&;opfrsm;

(tuefUtowfawmh &dSaeao;onf/) udk pwif prf;oyftoHk;jyKvmaeMuonf/ vufpwHk;aysmufqHk;

rIrsm;twGuf w&m;½Hk;OD;wdkufpmrsm;wifjcif;? ajr,modrf;cH&rIrsm;twGuf tcsuftvufrsm; pkaqmif;

jcif; ponfwdkU tygt0ifjzpfonf/53 tjrpfwG,faeaom cspm;rIESifh w&m;a&;pepfvGwfvyfrIr&dSjcif;

wdkUaMumifh w&m;a&;u@wGif rSefuefaom jyKjyifajymif;vJrIrsm;ESifh EkdifiHa&;qE´r&dSygu ¤if;tm;

xkwf csufrsm;twGuf &v'faumif;rsm; &dSvmOD;rnf r[kwfay/ wcsdefwnf;wGif pepfudk pdefac:jcif;

rsdK;vkyfaqmifjcif;jzifh jyKjyifajymif;vJjcif;udk rnfonfhae&mwGif wdkuf½dkufaqmif&Gufoihfonf[laom

ta&;BuD;onfh ñTefjyudef;rsm; &dSvmEdkifonf/ w&m;a&;vGwfvyfrIudk tkyfcsKyfa&;rS 0ifa&mufpGufzuf

aejcif;? w&m;a&;xifomjrifom&dSrI? tmPmydkifrsm;u qufvufEdkifvdkrif;xufvkyfaeaom Oya'

rsm; zsufodrf;a&; ponfwdkUukd OD;pm;ay;tjzpfaqmif&Gufoihfonf/ USAID ESifh UNDP tygt0if

w&m;a&;jyKjyif ajymif;vJa&;tpDtpOfESifh aqmif&Gufaom EdkifiHwumzGHUNzdK;wdk;wufa&; aqmif&Gufol

rsm;onf EdkifiHwumpHowfrSwfcsufrsm;ESifhtnD w&m;a&;vkyfief;pOf tm;aumif;vmap&ef? vGwfvyf

rI&dSvmap&ef aqmif&GufaeMuaom a'ocHa&SUaersm;? vlxktzGJUtpnf;rsm;ESifh yl;aygif;aqmif&Gufoifh

onf/ w&m;Oya'pdk;rdk;a&;u@wGif aqmif&GufaeMuaom EdkifiHwumESifh a'ocHrsm;tMum; yHkrSef

tpnf;ta0;rsm; usif;yjcif;onf tjyKoabmaqmifaom ajcvSrf;wvSrf;jzpfonf/

2011 ckESpf wdkif;&if;om;vlrsdK;rsm;aumifpDu jyKvkyfaom avhvmcsufwGif tpdk;&&mxl;rsm;wGif

wdkif;&if;om;ESifh bmoma&;t& cGJjcm;cefUtyfrIrsm;? cspm;rIrsm;ESifh typf&yfpJNyD;onfhwdkif tpdk;&

tmPmydkifrsm;\ vlUtcGifhta&;csKd;azmufrIrsm;twGuf Oya't& uif;vGwfcGifh&aejcif;rsm;udk wifjy

xm;onf/54 &Srf;tzGJUrsm;uvnf; bmompum;tcGihfta&;? ppfa&;t& wdk;csJUvmrI? v,form;rsm;

ESifh ¤if;wdkUajrrsm;udk tumtuG,fay;rI? obm0t&if;tjrpftusdK;cHpm;&rIESifh zGHUNzdK;wdk;wufrI ya&m

*sufMuD;rsm;\ aemufqufwGJ jyóemrsm;udk t"du pdk;&drfcsufrsm;tjzpf jyocJhonf/55 tvm;wlpGm

yif obm0ywf0ef;usif ysufqD;jcif;? twif;t"r®vkyftm;ay;ckdif;apjcif;? ajr,modrf;qnf;jcif;rsm;

onf vufeufudkif y#dyu©aMumifh ydkqdk;vmonf/ ¤if;csdK;azmufrIrsm;onf wdkif;&if;om;a'orsm;wGif

51 “Calls for Apology Over Deaths in Custody Under Burma’s Junta,” The Irrawaddy, January 2, 2014.

52 “Despite a Frugal Existence, a Former Inmate Spends and Spends,” The Irrawaddy, December 18, 2013.

53 Ko Htwe, “Burma’s Supreme Seat of Power,” Democratic Voice of Burma, Jul. 3, 2013 and Simon Denyer, “In Burma,

fear gives way to anger toward well-connected business elite,” Washington Post, March 26, 2013.

54 Paul Keenan, Ethnic Nationalities Council, “Discrimination, Conflict and Corruption: the Ethnic States of Burma,”

2011.

55 2012 ckESpf ZGefvwGif &Srf;tzGJUaygif; 80 ausmfonf ¤if;wdkU\ pdk;&drfcsufrsm;udk pkaygif;xkwfjyefNyD;aemuf jrdKUe,f 39 NrdKUe,frS &Srf;jynfae

jynfolaygif; 2500 ausmftm; ppfwrf;aumuf,lí &&dSaom tcsuftvufrsm;udk 2012 Edk0ifbmvwGif xkwfjyefcJhonf/

Page 24: toGiful;ajymif;jcif;wGif w&rQwrI az:aqmifEkdifrnfU vrf;aMumif;rsm; … · 2019-12-19 · iv aCrOnyMS ABSDF All Burma Students’ Democratic Front ASEAN Association of Southeast Asian

International Center for Transitional Justice

jrefrmEdkifiH\ toGiful;ajymif;jcif;wGif w&m;rQwrI az:aqmifEdkkifrnfh

vrf;aMumif;rsm; &SmazGjcif;

www.ictj.org18

jzpfonfr[kwf xm;0,ftxl;pD;yGm;a&;ZHk teD;w0dkufwGifvnf; jzpfay:aeonfudk jrifawGUEdkifonf/56

wdkufcdkufrIrsm;aMumifh tdk;tdrfrJh vlrItodkif;t0ef;\ awmif;qdkcsufrsm;onftajccH vHkNcHKrIESifh um

uG,frIay;a&;wdkUjzpfonf[k vlom;csif;pmemaom at*sifpDrsm;u pwifí tpD&ifcHvmonf/ ppfwyf

tiftm; avsmhcsay;a&;? rdkif;az:ay;a&; awmif;qdkcsufrsm;tjyif tjcm; OD;pm;ay;rsm;jzpfonfh v,f

,mvkyfydkifcGifh? zsufqD;ypönf;rsm;twGuf avsmfaMu;ay;awmif;qdkrIrsm; &dSonf/ odkUaomf Nidrf;csrf;a&;

oabmwlpmcsKyfrsm; tcdkiftrm&,l&ef cdkifrmaom EdkifiHa&;ajz&Sif;csufr&dSyJ ppfwyf odkUr[kwf

vufeufudkiftzGJUtpnf;rsm;onf ¤if;wdkU r[mAsL[mus tckdiftrm ajcukwfpcef;rsm;udk z,f&Sm;

ay;rnfr[kwfay/ vdktyfygu t&yfom;rsm;udk rdkif;&Sif;oltjzpfyif toHk;jyKaumif; jyKEkdifonf/

rwlnDaom tusdK;pD;yGm;rsm;? awmif;qdkcsufrsm;ESifh vufeufudkiftzGJUtpnf;rsm;ESifh ¤if;wdkU\ ouf

qkdif&mvlrItodkif;t0ef;rsm;tMum; qufqHa&; ydkrsm;vmjcif;aMumifh twdwfumvtwGuf w&m;rQ

wrI &SmazG&jcif;rSm vG,fulaom tvkyfwckr[kwfay/ wcsdKU aphpyfaqG;aEG;jcif;rsm;wGif yg0ifol

tzGJUtpnf;rsm;u xdkuJhodkUaom awmif;qdkrIrsm;udk ay:ay:wifwif wifjyMuonf/ om"utm;jzifh

tpkd;&ESifh yxrOD;qHk;aqmif&Gufonfh obmwlnDcsufwGif u&iftrsdK;om;tpnf;t½Hk;u EdkifiHa&;

tusOf;om;rsm; vTwfay;a&;? ajr,mtcGifhta&;rsm;twGuf ajz&Sif;ay;a&;ESifh twif;tMuyfvkyftm;

ay;cdkif;aprIrsm; &yfwefUay;a&;ponfh tcsufrsm;udk wifjycJhonf/ odkUaomf udk,fwkdifcHpm;cJholrsm;\

udk,fpm;jyKrI &,ljcif;onf rnfodkYaom w&m;rQwrI ykHpHwGifrqdk ta&;BuD;onf/ tcktcsdeftxd

¤if;udpöESifhywfoufí vkyfaqmifrI tm;enf;aeao;onf/57 Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOfwGif yg0if&ef

pdwf0ifpm;olrsm;twGuf aiGaMu;ESifh enf;ynmtultnDay;jcif;jzifh udk,fpm;jyKrItjrifrsm;ydkí

xnfhoGif;Edkifrnfjzpfonf/

56 xm;0,f?a'otwGif; ajr,modrf;qnf;rIrsm;? A (inter)national human rights concern, Paung Ku and Transnational Institute,

September 2012. See also Access Denied: Land Rights and Ethnic Conflict in Burma, Transnational Institute, May 2013.

57 A noteworthy exception was put together by the Centre for Peace and Conflict Studies as part of its “Listening Project”

in mid-2011. Its research was small in scale (23 interviews with civil society leaders and workers in Yangon) and framed

around the proposal for an international inquiry into human rights crimes, which has since lost momentum. However,

the report remains relevant in its presentation of a range of perspectives on where justice for past abuses fits with other

competing priorities, and what form justice and reconciliation mechanisms inside the country might take. See Myanmar

Voices on the Commission of Inquiry, Centre for Peace and Conflict Studies, July 2011.

Page 25: toGiful;ajymif;jcif;wGif w&rQwrI az:aqmifEkdifrnfU vrf;aMumif;rsm; … · 2019-12-19 · iv aCrOnyMS ABSDF All Burma Students’ Democratic Front ASEAN Association of Southeast Asian

www.ictj.org 19

International Center for Transitional Justice

jrefrmEdkifiH\ toGiful;ajymif;jcif;wGif w&m;rQwrI az:aqmifEdkkifrnfh

vrf;aMumif;rsm; &SmazGjcif;

6/ jyKjyifajymif;vJa&;ESifh Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOfwGif toGif ul;ajymif;a&;qdkif&mw&m;rQwrIvkyfief;udk xnfUoGif;aygif;pyfjcif;twdwfumv\ cg;oD;aomtcsdefrsm;udk todtrSwfjyK&ef awmif;qdkcsufrsm;onf ydkíBuD;rm;vm?

t&dSef&vmEdkifonf[k ,cktpD&ifcHpmwGif wifjyxm;aom taMumif;t&mrsm;teuf trsm;pku

axmufjyxm;onf/ xdkUaMumifh EdkifiHwumESifh jynfwGif;rS yg0ifaqmif&Gufrsm;u tu,fíjzpfvmyg

u tjyKoabmaqmifonfhenf;vrf;jzifh nifnifomom jzpfvmap&ef r[mAsL[mwcsdKU jyifqif

xm;oihfonf/ vufwavmtcsdefwGif aemufxyfwzef y#dyu©topfwckxyfrjzpfvmEdkifaom

tEÅ&m,fudk avsmhusoGm;atmif jyifqifaqmif&Gufxm;oifhonf/

tcsuftvufpkaqmif;jcif;^ okawoejyKjcif;

twdwfumvESifh &ifqdkifjcif; yxrtqifhonf atmufajctqifhcsnf;uyfrIESifh atmufajcrSwqifh

trsdK;om;tqihf &nf&G,fcsufESifh aqmif&Gufoihfonf/ ¤if;vkyfief;wGif pepfwuscsdK;azmufrIrsm; jzpf

ay:vm&yHk? usL;vGefcH&olESifh usL;vGefcH&onfh vlUtodkif;t0ef;twGuf vkyfaqmifoihfonfh t&m

rsm;udk em;vnf&ef? awGU&dScsufrsm;udk rl0g'rjzpf ay:xGufvmap&ef jyefvnfoHk;oyfjcif;wdkU yg0ifoifh

onf/ zGHUNzdK;wdk;wufa&; odkYr[kwf Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOf taxmuftyhHay;jcif;vkyfief;wGifyg0ifaom

EdkifiHjcm;om;rsm;twGuf twdwfumv&mZ0wfrIrsm;twGuf wm0ef&dSrIudk vlxkrS ay:ay:xifxif

awmif;qdkjcif;r&dS[laom bHktjrif&dSonf/ jrefrmEdkifiHvlUtcGifhta&;tajctaeukvor*¾txl;udk,f

pm;vS,fu trSefw&m;aumfr&SifvdkrsdK; vTwfawmfu zGJUpnf;&ef xyfcgwvJvJ awmif;qdkcJhonf/ jref

rmhxdyfydkif;acgif;aqmifrsm;uawmh ,if;wifjycsufudkpdwf0ifpm;rI r&dSrSef;vnf; odonf/58 tajza&a&

&m&m wpHkw&mr&dSonfh wifjycsufrsdK;jzpfonf/ w&m;rQwrIESifh wm0efcHrIqdkudk oufqdkifolrsm;udk,f

wdkifu rnfrQawmif;qdkaeoenf;/

pepfwuscsdK;azmufrIrsm;twGuf wm0efcHrItm; tcGifhta&;wcktjzpf jrefrmhvlUtzGJUtpnf;wGif r&dS

jcif;rSm thHtm;oifhp&m r[kwfay/ q,fpkESpfaygif;rsm;pGm zdESdyfrIrsm;\ xkwfukefjzpfNyD; vlUtcGifhta&;

xuf wdwfwqdwfaejcif;u ydkrsm;onf/ tcGifhta&;awmif;qdkrIudktajccHaom vlUtzGJUtpnf;tjzpf

jr§ifhwif&ef yxrtqifhrSm tcGifhta&;rsm;udk od&dSzdkU vdktyfNyD;? ¤if;tcGifhta&;rsm;udk tmrcHaom

EdkifiHawmfESifh EdkifiHom;tMum; qufqHa&; jzpfonf/ wm0efcHrIESifh OD;pm;ay;rI\ tm;aumif;csufudk

tcGifhta&;awmif;qdkrIrsm;ESifh ywfoufí jynfhjynfh00 odvmonfhtcg t"dyÜg,f&dSpGm aumuf,lavh

vmEdkifrnf/

58 Report of the Special Rapporteur on the situation of human rights in Myanmar, Tomas Ojea Quintana A/HRC/22/58,

March 6, 2013.

Page 26: toGiful;ajymif;jcif;wGif w&rQwrI az:aqmifEkdifrnfU vrf;aMumif;rsm; … · 2019-12-19 · iv aCrOnyMS ABSDF All Burma Students’ Democratic Front ASEAN Association of Southeast Asian

International Center for Transitional Justice

jrefrmEdkifiH\ toGiful;ajymif;jcif;wGif w&m;rQwrI az:aqmifEdkkifrnfh

vrf;aMumif;rsm; &SmazGjcif;

www.ictj.org20

,ckvwfwavmtcsdef wGif yg0ifaqmif&Gufjcif;\ tBuD;rm;qHk;aom pdefac:csufrsm;teuf wckrSm

vlxkarQmfrSef;csufESifh vdktyfcsufrsm;tygt0if rw&m;rIESifhywfoufaom tawGUtBuHKrsm;twGuf

,HkMunfpdwfcs&avmufaom tcsuftvufrsm; tm;enf;aejcif;jzpfonf/ aqmif&GufaeqJjzpfonfh

tajctaejy avhvmrIrsm;? ppfwrf;aumuf,lrIrsm;udk Oya't& uif;vGwfrI&aejcif;ESifh vlxk o

abmxm; udef;ñTef;rsm;wGif udk;um;xnfhoGif;Edkifonf/59 wdkif;jynf\ rwluGJjym;rIudk okawoejyK

&mwGif xnfhoGif;pOf;&efvdktyfNyD; twdwfumvESifh vuf&dSjzpfaeaom y#dyu©rsm;twGuf armif;ESif

aeonfht&mwcktjzpfvnf; pOf;pm;&rnf/

wdkif;jynf\ rwluGJjym;rI BuD;pGm&dSjcif;aMumifh wdkif;&if;om;vlrsdK;pk? bmomw&m;? yx0Dwnf&dSrI?

y#dyu©oufa&mufrIESifh zGHUNzdK;rItqifhrsm;tay: a,bk,saumufcs rcsrdap&ef tEÅ&m,f&dSonf/

usm;r tajccHwef;wl&nfwlr&dSrI tawGUtBuHKrsm; txl;ojzifh y#dyu©aersm;wGif jzpfonfh tawGU

tBuHKrsm;udk xnfhoGif;&ef ta&;BuD;onf/ Nidrf;csrf;a&;? w&m;rQwrIESifh zGHUNzdK;wdk;wufa&; twGuf

a,bk,svlxktjrifrsm;ESifhtwl vlUtcGifhta&;csdK;azmufrI ordkif;tarGudk ukpm;rnfh enf;vrf;rsm;udk

yg waygif;wnf; avhvmxm;&ef vdktyfonf/

vlUtcGifhta&; tajccH w&m;Oya'pdk;rdk;a&;twGuf EdkifiHom;\ tcGifhta&; (,cif? ,ckESifh tem

*gwfrnfonfhtcsdefwGifrqdk) csdK;azmufrIrsm;twGuf ,HkMunfavmufzG,f&dSaom jyefvnfukpm;onfh

enf;vrf;rsm;ESifh aygif;pnf;ay;&ef vdktyfonf/ xdkUtwGuf t"duusaomenf;vrf;wckrSm vlxkr

auseyfcsufrsm;? w&m;rIrsm;tay: jynfolrsm;tjrifESifh tcsdefESifhtrQ ydkBuD;vmonhf yHkpHrsm;ESifh ywf

oufNyD; tcsuftvufaumuf,l? oHk;oyfjcif; jyvkyf&rnf/ y#dyu©jzpfyGm;onfhae&mrsm; (vwfw

avm typf&yfxm;aom ae&mrsm;tygt0if) wGif tumtuG,fay;jcif;ESifh ppfa&;t& tiftm;

avsmhcscdkif;jcif;onf vlxk\ pdk;&drfcsufjzpfEdkifonf/ ¤if;jyóemrsm; NyD;ajrmufoGm;onfh wNydKifeuf

wjcm;pdk;&drfcsufrsm;jzpfonfh trSefw&m;? avsmfaMu;&ydkifcGifhESifh w&m;rQwrI udpö&yfrsm;tygt0if

wjcm;pdk;&drfcsufrsm; csufcsif;ay:xGufvmrnf r[kwf[k r,lqoifhay/

vwfwavm jzpfay:aeaom Nidrf;csrf;a&;aqG;aEG;rIrsm; vlxkyg0ifrIrsm;&dSaeonfhtjyif 2015

a&G;aumufyGJrwdkifcif vlxkynmay;vkyfief;rsm;ESifh tBuH,ljcif;vkyfief;pOfrsm;rSwqifh twdwfumv

csdK;azmufrIrsm;ESifhywfoufaom w&m;rQwrIudpö&yfESifh owfa&mufrIwdkUudk aqG;aEG;Edkifonfh tcif;

tusif;wck&&dSvmonf/ 2014 ckESpf oef;acgifpm&if; oHk;oyfcsuft& wdkif;&if;om;vlrsdK;pkrsm; pkzGJUrI

ESifh jzefUusufrIudk em;vnfvmvdrfhrnfjzpfNyD; y#dyu©tuJqwfonfh toGiful;ajymif;a&;qdkif&m

w&m;rQwrI az:xkwfjcif;twGuf 'DZkdif;a&;qGJ&mwGif rjzpfrae ta&;ygvmrnfjzpfonf/ oef;acgif

pm&if;aumuf,lrIESifh ywfoufNyD; tcsuftvuf vufawGUaumuf,ljcif;wGif aumuf,lonfhyHkpH

tm;enf;csufrsm;&dScJhonf/60

,ckokawoevkyfief;twGuf awGUqHkar;jref;cJholtrsm;pkonf tcsdefudkufjzpfrI\ ta&;ygykHudk

axmufjyMuonf/ tb,faMumifhqdkaomf jyKjyifajymif;vJrIrsm;onf tppftrSefjzpfrjzpfudk cefUrSef;&

cufaeao;onf/ txl;ojzifh ppfwyf\ tcef;u@? pD;yGm;a&;zGUHNzdK;wdk;wufrIyHkpHrsm;ESifh qufpyfae

jcif;aMumifhjzpfonf/ vufawGUusaom tcsuftvufrsm;rSwqifh tem*gwfwGif ydkíjynfhpHkaom

tm;xkwfrItwGuf tajccHausm½dk;wck csrSwfaumif; csrSwfEdkifrnf/

59 A useful tool for this purpose is the Impunity Watch Research Instrument: www.impunitywatch.org/en/

publication/2

60 om"utm;jzifh trsdK;orD;tdrfaxmifOD;pD;jzpfonfh tdrfaxmifpkrsm;ESifhywfoufNyD; owif;tcsuftvufaumuf,l&mwGif ¤if;tcsufrSwqifh

cifyGef;onf jzpfolonf y#dyu©aMumifhaoqHk;cJhonfvm; odkUr[kwf xGufajy;&onfvm; odEdkifonf/

Page 27: toGiful;ajymif;jcif;wGif w&rQwrI az:aqmifEkdifrnfU vrf;aMumif;rsm; … · 2019-12-19 · iv aCrOnyMS ABSDF All Burma Students’ Democratic Front ASEAN Association of Southeast Asian

www.ictj.org 21

International Center for Transitional Justice

jrefrmEdkifiH\ toGiful;ajymif;jcif;wGif w&m;rQwrI az:aqmifEdkkifrnfh

vrf;aMumif;rsm; &SmazGjcif;

tifpwDusL;&Sif;pGrf;&nfwnfaqmufjcif;

tifpwDusL;&Sif;rsm;\ pGrf;&nfjyefvnfwnfaqmufjcif;wGif txl;ojzifh w&m;a&;u@twGuf pGrf;

&nfjyefvnfwnfaqmufjcif;wGif xdyfydkif;yg0ifrI (tajccHOya'jyKjyifajymif;vJjcif;? w&m;a&;u@

oD;jcm;vGwfvyfjcif;) rsm;vdktyfonf/ odkUaomf wjcm;u@rsm;ESifhvnf; qufpyfrI&dSonf/ ppftpdk;

&ESifh tpdk;&r[kwfaomvufeufudkiftzGJUtpnf;rsm; (trSefw&m;aumfr&Sif? tpdk;&Xmersm;rS tvkyf

xkwfy,fypfjcif;? avsmfaMu;cHpm;cGifh&dSolrsm;tm; owfrSwfay;jcif;ponfh w&m;Oya't& r[kwf

aom enf;vrf;rsm;tygt0if) tm; wpHkw&m pHkprf;ppfaq;rIrsm;vkyfygu wyfrawmf armfuGef;wdkuf

ESifh tkyfcsKyfa&;pepftwGif;rS t"duusaom olrsm; yg0ifzdkU vdktyfEdkifonf[k ajzMum;olwOD;u

rSwfcsufjyKcJhonf/ toGiful;ajymif;a&;umvvuf&dStqifhwGif xdkyHkpH rjzpfEdkif/ odkUaomf Oyrm

Oya'jyKjyifajymif;vJa&;? vlxktkyfcsKyfrI pGrf;&nfjr§ifhwifa&; rl0g'rsm;wGif owif;vGwfvyfcGifhESifh

yGifhvif;jrifomrIvkyfief;rsm; axmufyHha&;twGuf tajccHausm½dk;wck a&;qGJEkdifonf/61

usdK;yJhysufpD;aeom w&m;a&;pepf odkUr[kwf vHkNcHKa&;u@rsm; jyefvnfwnfaxmifonfhtcgwGif

tvGefcufcJaom pdefac:csufrsm; &dSaejcif;aMumifh twdwfumv csdK;azmufrIrsm;ESifh aemufxyfcsdK;

azmufrItopfxyfrjzpfapa&; ESpfckMum;csdwfqufrIrsm;udk jrifawGUEkdifonf/ ¤if;u@rsm;uyif

EdkifiHawmfu axmufcHtm;ay;aom vlUtcGifhta&;csdK;azmufrIrsm;wGif MuD;MuD;rm;rm; yg0ifcJhonf/

,cktpD&ifcHpmtwGuf EdkifiHwumzGHUNzdK;wdk;wufrI vkyfief;udk,fpm;vS,fwOD;u ,ckuJhodkU ajymqdkcJh

onf/ “t&nftcsif;jr§ifhwifjcif;rpcifrSm vlppfwJhtvkyf (Vetting) udk pvkyf&r,f/ r[kwf&if

ay;csifwJholu wrsKd; &wJholu wrsdK;jzpfoGm;vdrfhr,f/” odkUaomf qefUusifzufaqG;aEG;rIu tckvdk

tm;enf;nHhzsif;wJh tifpwDusL;&Sif;xJrSmyif jyKjyifajymif;vJa&;twGuf pdwf&dSwJholawGudk vkyf&Judkif&m

vmatmif ulnDay;wJhtaeESifh tajccH&if;ESD;jrKyfESHrI vkyfoifhonf[kqdkonf/

az:jyygtaMumif;jycsufrsm;aMumifh w&m;a&;u@ESifh vHkNcHKa&;u@twGuf t&nftcsif;zGHUNzdK;wdk;

wufrI tpDtpOfrsm;wGif oifwef;rsm;? tvkyfpGrf;&nfjyefvnfoHk;csufrsm;ESifh EdkifiHwumvlUtcGifh

ta&; pHowfrSwfcsufrsm;ESifhaxmufyHhay;rIrsm;udk apmihfMunhfMuwfrwfjcif;rsm; yg0ifoihfonf/

vdifESifh usm;rtajccH tMurf;zufrIrsm;uJhodkUaom qdk;0g;aomvlUtcGifhta&;csdK;azmufrIrsm;udk pHkprf;

&ef? w&m;pGJqdk&eftwGuf txl;uRrf;usifrIonf &JwyfzGJU? w&m;½Hk;a&SUae? w&m;olBuD;rsm;ESifh a&SUae

rsm;twGuf vdktyfvdrfhrnfjzpfonf/ odkUaomftem*gwftwGufomr[kwf ,cifjzpfcJhonfh trIrsm;t

wGufyg tajccHausm½dk;jzpfvmEdkifonf/ tvm;wlyif yGifhvif;jrifomrI tm;xkwfcsufwck tjzpf

aq;zufqkdif&m&mZ0wfrIESifh ydkifqdkifrIaemufaMumif;cHvdkufjcif; uRrf;usifrIrsm;onf vlUtcGifhta&;csdK;

azmufrIrsm;ESifh pD;yGm;a&;&mZ0wfrItMum; qufpyfrIudk yD½l;ESifh zdvpfydkifEdkifiHwdkUwGif toHk;0ifaMumif;

oufaojycJhNyD;jzpfonf/62 wcsdefwnf;wGif toufBuD;olawG tNidrf;pm;,lvmav? tcGifhta&;

aumif;rsm; ydkrsm;vmavjzpfonf/ qdkvdkonfrSm ,cktcsdeftwGuf owif;tcsuftvufpk? Oya'

rsm;jyKjyif? twwfynmrsm;pkpnf;jcif; ponfhvkyfief;rsm;onf toHk;0ifonf/

61 yGifhvif;jrifomrI&dSaom tpdk;&jzpfzkdUtwGuf zGHUNzdK;wdk;wufrIta&;aqmif&Gufolrsm;pGmESifh USAID onf owif;vGwfvyfcGifhOya'rsm;ESifh tpdk;&

wm0ef&dSolrsm;rS ydkifqdkifrIxkwfaz:ajymqdkvma&;twGuf pnf;½Hk;vIHUaqmfrIrsm;twGuf OD;pm;ay; axmufyYHay;onf/ United States Agency for

International Development, Burma, www.usaid.gov/burma.

62 “A Complementary Relationship: Reparations and Development,” Naomi Roht-Arriaza and Katharine Orlovsky Roht-

Arriaza and Orlovsky, in Transitional Justice and Development: Making Connections, Pablo de Grieff and Roger Duthie,

eds. (2009), 202, citing “The Fondo Especial de Administración de Dinero Obtenido Ilícitamente a Perjuicio del Estado

(FEDEDOI) holds funds recovered from ex-president Alberto Fujimori and his officials. According to the National Human

Rights Commission, it has been used for the Comprehensive Reparations Plan. Informe CCDDHH 2006, citing Proyecto

de Ley 110-2006-PE” and Conference of the States Parties to the United Nations Convention against Corruption, Digest of

Asset Recovery Cases (Draft), November 2013 (CAC/COSP/2013/ CRP.10), 10, para. 16

Page 28: toGiful;ajymif;jcif;wGif w&rQwrI az:aqmifEkdifrnfU vrf;aMumif;rsm; … · 2019-12-19 · iv aCrOnyMS ABSDF All Burma Students’ Democratic Front ASEAN Association of Southeast Asian

International Center for Transitional Justice

jrefrmEdkifiH\ toGiful;ajymif;jcif;wGif w&m;rQwrI az:aqmifEdkkifrnfh

vrf;aMumif;rsm; &SmazGjcif;

www.ictj.org22

ajymif;vJvdkpdwf aphaqmfcsuf

jrefrmEdkifiH toGiful;ajymif;a&;aMumifh tmPmydkifawGtwGuf tpdk;&ESifh jynfolqufqHa&; ydktm;

aumif; aponfh tcGifhtvrf;&dSapEkdifonf/tpdk;&onf vlUtcGifhta&;aumifpDa&SUarSmufwGif ¤if;\

*kPfodu©mjyefvnf&&dSa&; tm;xkwfcJhonf/ odkUaomf txl;udk,fpm;vS,f uifwmem;\ 2013 ckESpf

tpD&ifcHpmudk ,ciftusifhtwdkif; vlUtcGifhta&;csdK;azmufrIrsm; wcgrS rjzpfcJhzl;[lí jiif;csuf

xkwfcJhjyefonf/63 EdkifiHwumrS jyKjyifajymif;vJa&; 0ifa&mufulnD aqmif&Gufaeolrsm; taeESifh

vnf; vlUtcGifhta&;csdK;azmufcH&olrsm;\ tcGifhta&;rsm;jzpfaom trSefw&m;? w&m;rQwrI?jyefvnf

avsmfaMu;ay;rIESifh aemufwzefjyefrjzpfa&; tm;ay;aprnfh aphaqmfrIrsm; zefwnf;ay;oihfonf/

EdkifiHwumtvkyform;tzGJUBuD;ESifh wjcm; vlUtcGifhta&;pmcsKyfrsm;atmufwGif rauseyfcsuf wdkif

Mum;jcif; vkyfief;pOfrsm;uJhodkU pepfwuswnfaqmufNyD;om; ,EÅ&m;rsm; &dSaomfvnf; vlUtcGifh

ta&;udkav;pm; vdkufemaomaMumifh jyef&vmrnfh tusdK;aus;Zl;rufvHk;rsm;? twdwfumv csdK;

azmufrIrsm;tm; jyefvnf ukpm;ay;jcif;aMumifh jyefay;Edkifrnfh tusdK;aus;Zl; &Edkifrnfh vkyfief;pOf

rsm; ra0;onfhtem*gwfwGif &dSvmEdkifonf/ topfcefUtyfvdkufaom trSefw&m;? w&m;rQwrI?

jyefvnfavsmfaMu;ay;jcif;ESifh aemufxyfjyefrjzpfa&;tmrcHcsufrsm;jr§ifhwifay;a&; ukvor*¾txl;

udk,fpm;vS,ftm; zdwfMum;jcif;tm;jzifh tpdk;&taeESifh tjyKoabmaqmifaom ajcvSrf;wck vSrf;

Edkifrnfjzpfonf/ tvm;wlpGmyif EdkifiHwumrS 0ifa&mufvkyfudkifolrsm;taeESifhvnf; ¤if;wdkU\ jyK

jyifajymif;vJa&;vkyfief;pOf yHkpHa&;qGJcsdefESifh tcsuftvufavhvmcsdefwGif Oya't&uif;vGwfcGifh

tm; wdkufzsufjcif;ESifh usL;vGefcH&olrsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajccHvrf;ñTefcsufyg vkyfief;rsm;udk

vufcH toHk;jyKoihfonf/ vlrIa&;ESifh pD;yGm;a&;wef;wlr&dSrIrsm;tm; zGHUNzdK;wdk;wufa&;OD;pm;ay;vkyfief;

rsm;tjzpf owfrSwfxm;csdefwGif jyefvnfavsmfaMu;ay;jcif; tcGifhtvef;rsm;rSwqifh uav;ppfom;

ESifh usm;rtajccH tMurf;zufrIcH&olrsm; tygt0if vkHNcHKrIuif;rJholrsm;twGuf tcGifhtvef;rsm;

ay;Edkifonf[laom pOf;pm;csufrsdK; xnfhoGif;xm;oifhonf/

ASEAN vlUtcGifhta&;xkwfjyefaMujimpmwrf;jyXmef;NyD;aemuf yxrOD;qHk; OuúXwm0ef,l&aom

jrefrmEdkifiHtzdkU Nidrf;csrf;a&;ESifh zGHUNzdK;wdk;wufrItygt0if aMujimpmwrf;yg tcGifhta&;rsm; vufawGU

toHk;csrIESifhywfoufNyD; ppfaq;cHEdkif&rnfjzpfonf/ 2015 ckESpfwGif ASEAN pD;yGm;a&;todkif;t0ef;

touf0ifvmrnfjzpfonf/ xdkodkUjzpfygu ppfwyfydkif;pD;yGm;a&;rsm;ESifh ¤if;wdkUpD;yGm;a&;ygwemrsm;\

vkyfief;rsm; twGuf ra&&mrIrsm; &dSvmEdkifrnf/

tem*gwfudkarQmfMunfhygu acgif;aqmifopfatmuf ppfwyfESifh xdawGUqufqH&rIonf toGiful;

ajymif;rI tem*gwfvrf;aMumif;ESifh wm0efcHrItvm;tvmESpfckpvHk;twGuf ta&;BuD;onf/ aemuf

aMumif;udk jyefvSnfhMunfhygu wyfrawmfonf olU\ wnf&dSrI? xkwfaz:ajymqdkcGifhwdkUudk xm;cJhNyD;

t&yfzuf acgif;aqmifrsm;tjzpf ajymif;vJcJhonf/ aemufaMumif;jyefzdkUtwGufenf;vrf;u “w&m;

rQwrItaMumif; aqG;aEG;jcif;” ESifh jzpfoGm;Edkifonf/ tifpwDusL;&Sif;ESifh wOD;csif;\ *kPfodu©mtm;

jyefvnfxlaxmifjcif;tygt0if ,ckvkyfief;pOfrS &&dSrI tusdK;aus;Zl;rsmudk vufeufudkifwyfzGJUrsm;u

jrifvm&ef vdktyfonf/

oifwef;rsm;? jyefvnfjyKpkysdK;axmifjcif;rsm;? t&if;tjrpf^tajccHtaqmuftOD axmufyHhrIrsm;ay;jcif;

ESifh wcsdKU tpDtpOfrsm;udk umuG,fa&;yl;aygif;aqmif&GufrI tpDtpOfrsm;atmufrSwqifh odkUr[kwf

wjcm; w&m;a&;Xme? &JwyfzGJU? vHkNcHKa&;jyKjyifajymif;vJrItpDtpOfrsm;atmufrSwqifh (vmbfay;

vmbf,lrI wkefUjyefaqmif&Gufjcif;tpDtpOftygt0if) aqmif&Gufay;jcif;tm;jzifh vlUtcGifhta&;

oifwef;rsm;omru qdk;0g;aom vlUtcGifhta&;csdK;azmufrItwGuf wm0ef&dSolrsm;udk jyefvnf oHk;

63 Myanmar’s second Universal Periodic Review will take place in 2015. See the official response to the Special

Rapporteur’s report at UN Document A/HRC/22/58/Add1, 6 March 2013.

Page 29: toGiful;ajymif;jcif;wGif w&rQwrI az:aqmifEkdifrnfU vrf;aMumif;rsm; … · 2019-12-19 · iv aCrOnyMS ABSDF All Burma Students’ Democratic Front ASEAN Association of Southeast Asian

www.ictj.org 23

International Center for Transitional Justice

jrefrmEdkifiH\ toGiful;ajymif;jcif;wGif w&m;rQwrI az:aqmifEdkkifrnfh

vrf;aMumif;rsm; &SmazGjcif;

oyfjcif;? z,f&Sm;jcif;rsm;udkyg qufpyfoifMum;Ekdifonf/ 2014 ckESpf rwfvwGif jrefrmEdkifiHqdkif&m

ukvor*¾taxGaxG twGif;a&;rSL;csKyf txl;udk,fpm;vS,fawmf ADa*s;erfAD;,m;u umuG,fa&;OD;pD;

csKyfAdkvfcsKyfrSL;BuD; rif;atmifvdIifESifh awGUqHkí ,ltefNidrf;csrf;a&;xdef;odrf;a&;wyftwGuf jrefrmEkdifiH

rS yg0ifvdkaMumif; aqG;aEG;cJhMuonf/ xdkUaemuf ,ltefNidrf;csrf;a&;xdef;odrf;a&;wyfzGJUXmerS jrefrm

EdkifiH\ arwÅm&yfcHcsufudk tzGJU0ifEdkifiHrsm; vkyfxHk;vyfenf;ESifhtnD pOf;pm;ay;rnf[k ajymqdkcJh

onf/64 EdkifiHwumtodkif;t0ef;ESifhydkrdk jynfhjynfh00 xdawGUcsifaom jrefrmtpdk;&\ qE´ESifh twl

toGiful;ajymif;a&;qdkif&m w&m;rQwrIpdk;&drfcsufrsm; jyo&ef tcGifhtvrf;wck jzpfvmEdkifonf/ rdrd

wdkif;jynftwGif; wOD;csif;tvdkuf vlUtcGifhta&;rSwfwrf;rsm; aumuf,ljcif;aMumifhvnf; BuD;rm;

aom wdk;wufrIrsm;jzpfEdkifonfudk awGU&onf/ eDaygEdkifiH xdyfwef;t&m&dSwcsdKUESifh zD*sDppfwyf t&m&dS

wcsdKUtaMumif; rMum;ao;rDSu az:xkwfawGU&dScJhonf/

tvm;wlpGmyif tpdk;&r[kwfaom vufeufudkiftzGJUrsm;tm; EdkifiHa&;vIyf&Sm;olrsm; odkUr[kwf a'o

wGif; vHkNcHKa&;wyfzGJUrsm;wGif xnfhoGif;ajymif;vJjcif; odkUr[kwf tpdk;&Xmersm;wGif xnfhoGif;jcif;jzifh

tvm;wljzpf&yfrsdK; jzpfvmEdkifonf/ atmufajcvlxk\ axmufcHrIESifh w&m;0ifrI&xm;aomvufeuf

udkiftzGJUrsm;onfyif twdwfumvcsdK;azmufrIaqG;aEG;rIrsm; pwifonfESifhwNydKifeuf ppfaq;rIcH&Edkif

onf/

wpp wkefhjyefajymif;vJrIrsm;twGuf ae&mcsefxm;jcif;

ra&&maomtoGiful;ajymif;rIatmufwGif vlUtcGifhta&;csdK;azmufrsm;twGuf wm0ef&dSolrsm;u

tmPmvuf0,f&dSaeonfh tcsdefwGif twdwfumvcsdK;azmufrIrsm;twGuf xnfhoGif;pOf;pm;csuf

tm;vHk;wGif tajctaeudkMunfhí tuJjzwfjcif;ESifh y#dyu©jzpfEdkifacsrsm; xnfhoGif;pOf;pm;jcif; enf;

vrf;rsm; yg0if&rnf[laomtcsufudk em;vnfEdkifonf/ ppfrSefaom jrefrmhenf;jrefrmh[ef csnf;uyfrI

onf awmiftmzd&du odkUr[kwf tif'dkeD;&Sm;yHkwlESifh xyfwlrjzpfEkdifay/ rwluGJjym;aom ordkif;

aemufcH? vlrsdK;pHk a'opHkaom wdkif;jynfwjynftwGuf wckwnf;aom trsdK;om;a&;vkyfief; abmif

ESifhyif tqifrajyEdkif[ ,lqEdkifonf/ jyKjyifajymif;vJa&;twGuf taxmuftyHhrsm;tm; wpwp

wkefUjyef jzpfxGef;rIrsm;twGuf ae&mcsefvSyfxm;oifhonf/

atmufajcjynfolrsm;u w&m;rQwrIudka&&SnfESifh a&wdk tdk;tdrfrJhrI? ajr,mydkifqdkifcGifhpepf tm;enf;

rI? bmompum; toHk;jyKrI? pD;yGm;a&;t& vGwfvyfrIESifh wdkif;&if;om;a'orsm;wGif jzpfysufaeyHkudk

Armvlrsm;pkodapcsifonf ponfh udpö&yfrsm;jzpfEdkifonf/65 usL;vGefcH&olrsm;onf w&m;rQwrIt

wGuf ¤if;wdkU\ qE´udk pwifxkwfaz:jyEkdifonf[laom tcsufudk yg0ifaqmif&Gufolwdkif;u tod

trSwfjyKxm;&ef ta&;BuD;onf/ wp&yfNcdrf;ajcmufEdkifaom “EdkifiHa&;” vHk;0rygyJ vlwOD;w

a,muf\ edp"l0 omreftaMumif;t&mrsm;vnf; jzpfaeEdkifonf/

ppftkyfcsKyfrIatmuf vlUtcGifhta&;tarGtESpfESifhywfoufNyD; jynfolvlxk aqG;aEG;rI? a&;om;rIrsm;

ydkrsm;vmonfESifhtwl jynfwGif;? jynfy rl0g'a&;qGJolrsm;onf vlxktMum;ajymqdkaeonfht&mrsm;

ESifh vlxkaqG;aEG;rIrsm; rnfodkU us,fjyefUvmonfudk tav;xm;Munfh&ef ta&;BuD;onf/ 2015

a&G;aumufyGJrwdkifrSD topfta[mif; EdkifiHa&;acgif;aqmifrsm;\ tcef;u@onf ¤if;wdkUrJqE´&Sifrsm;

udk rnfodkU arwÅm&yfcHrnf? rnfodkUyHkaz:rnfu ta&;BuD;onf/

64 “Myanmar Rights Post Set for Yanghee Lee, As UN Invites Peacekeepers,” Inner City Press, March 4, 2014.

65 Although South Africa is often referred to as the example par excellence in this regard, the truth commissions in

Peru and Guatemala, or recent transitional justice efforts in Colombia, may offer more relevant practice for Myanmar,

as those countries’ conflicts took place largely outside urban centers and impacted significantly on indigenous minority

communities. Many indigenous victims have testified to the importance of having the majority community know and

recognize what they suffered, and that the armed conflict was a continuation of a “permanent state of war” against attacks

on land, culture, language, and political self-determination. See www.ictj.org/news/transitional-justice-and-struggle-

indigenous-rights

Page 30: toGiful;ajymif;jcif;wGif w&rQwrI az:aqmifEkdifrnfU vrf;aMumif;rsm; … · 2019-12-19 · iv aCrOnyMS ABSDF All Burma Students’ Democratic Front ASEAN Association of Southeast Asian

International Center for Transitional Justice

jrefrmEdkifiH\ toGiful;ajymif;jcif;wGif w&m;rQwrI az:aqmifEdkkifrnfh

vrf;aMumif;rsm; &SmazGjcif;

www.ictj.org24

rnfonfhvrf;pOfudk udkifpGJí 0ifa&muf,SOfNydKifMurnf? atmufajc\ tjrifudk rnfodkU udk,fpm;jyKrnf

ponfht&mrsm;u olwdkUtwGuf ta&;BuD;onf/ tvm;wlpGmyif vlxktajcjyKtzGJUtpnf;rsm;? rD'D

,mESifh pD;yGm;a&;acgif;aqmifrsm;taeESifhvnf; jrefrmEdkifiH\ twdwfumvudk jyefvnfyHkaz:xkqpf

Edkifrnfh tcGifhtvrf;aumif; wckjzpfonf/ atmufajcvlxk\ bmoma&;tod odkUr[kwf rd½dk;zvm

xHk;wrf;wdkUudk tajccHaom vlxktajcjyK trSefw&m;xkaz:ajymqdkyGJrsm;? y#dyu©ajz&Sif;rIrsm;onf

vuf&dStoHk;jyKNyD;om;jzpfvdrhfrnf/ xdkt&mawGudk pepfwusavhvmí rnfodkU toHk;csEdkifrnfudk avh

vmxm;oihfonf/ jyifytaxmuftyHhtwGuf pdefac:csufonf Munfh&rnfhae&m? em;axmif&rnfh

ae&mudk rjzpfraeod&rnfhtjyif &v'ftrsm;qHk;&atmifvnf; rnfodkU vkyfaqmif&rnfudk rjzpfrae

od&rnf jzpfonf/

Page 31: toGiful;ajymif;jcif;wGif w&rQwrI az:aqmifEkdifrnfU vrf;aMumif;rsm; … · 2019-12-19 · iv aCrOnyMS ABSDF All Burma Students’ Democratic Front ASEAN Association of Southeast Asian

www.ictj.org 25

International Center for Transitional Justice

jrefrmEdkifiH\ toGiful;ajymif;jcif;wGif w&m;rQwrI az:aqmifEdkkifrnfh

vrf;aMumif;rsm; &SmazGjcif;

7/ ed*Hk;csKyfcsufrsm;

EdkifiHa&;ESifhvlrIa&;jrefjrefqefqefajymif;vJaeaom jrefrmEdkifiH ,aeUumvwGif jynfwGif;ESifh EdkifiHw

umrS EdkifiHa&; acgif;aqmifrsm;onf wm0efcHrIESifh jyefrjzpfa&;vkyfief;rsm;udk OD;pm;ay;tjzpf xnfh

oGif;jcif;r&dSao;ay/ twdwfumvtm; &ifqdkifajz&Sif;&ef qE´ odkUr[kwf r[mAsL[m r&dSao;

aomfjim; vGwfajrmufvmaom EdkifiHa&;tusOf;om;rsm;? y#dyu©owfa&mufrI vlrItodkif;t0ef;rsm;

ESifh ajr,mrJhv,form;rsm;tygt0if wdkif;jynf\ u@tpHkrS vlUtcGifhta&; csdK;azmufrIESifhywfouf

aom rauseyfcsufrsm; ay:xGufvmaeonf/ “twdwfudk twdwfrSmom xm;cJhyg” [laom tBuHjyK

csufonf rSm;,Gif;aom t,ltqjzpfNyD; ,cifppftpdk;&ESifh ,ckjyKjyifajymif;vJa&;tpdk;&tMum;

rwlnDrIudk pnf;jcm; jyjcif;yifjzpfonf/ ajrodrf;cH&aom ajr,mrJh v,form;rsm;twGuf ,cktcsdef

txd ¤if;wdkUydkifajrr&dSao;yg/ n§Of;yef;ESdyfpufcHcJh&aom? EdkifiHa&;t& tusOf;uscHcJh&aomtouf&Sif

usef&pfolrsm;twGuf pdwfydkif;ESifh ½kyfydkif;qdkif&mxdcdkufrIrsm;onf ydkí qdk;0g;vmaeonf/ NcHKMunfhygu

,cifppftpdk;&onf wdkif;&if;om;vlrsdK;rsm;? EdkifiHa&;twdkuftcHrsm;udk usL;vGefcJhaom &ufpufrIrsm;

aMumifh xkdolrsm;wGif ,cifu tpdk;&tay: ,HkMunfcJhrIrsm; ysufqD;oGm;cJhNyD jzpfonf/

,cktcsdefESifh 2015 a&G;aumufyGJumvtMum; jrefrmtpdk;&onf jyKjyifajymif;vJa&;ESifh Nidrf;csrf;a&;

vkyfief;pOfudk qufvufo,fydk;&ef pdefac:csufrsm;pGm &ifqdkifae&onfhwcsdefwnf;wGif jyKjyifajymif;

vJa&;udk taESmifht,Sufjzpfaprnfh vufiif;jyóemrsm;udkvnf; &ifqdkifae&onf/ þpdefac:csuf

tm;vHk;\ A[dkcsufonf jyKjyifajymif;vJrIESifh Nidrf;csrf;a&; tm;xkwfcsufrsm;onf rSefuef½dk;om;rI

tay: raumif;rItjrifrsm;udk z,f&Sm;ypf&efvdktyfonf/ typf&yfpJa&; oabmwlnDcsufrsm;rS trsdK;

om;EdkifiHa&; aqG;aEG;yGJwckjzpfvmapzdkU ajymif;vJzdkU tpdk;&u tm;xkwfaecsdefwGif ucsifESifh &Srf;jynf

ajrmufydkif;wGif vufeufudkify#dyu©rsm; qufvuf &ifqdkifae&onf/ 2011 ckESpfrSpí ajr,modrf;

qnf;rIrsm;tay: rauseyfcsufrsm; ydkwdk;rsm;vmonf/ rGwfqviftMurf;zufrIrsm;ydkrsm;vmojzifhwdkif;

jynfae&mawmfawmfrsm;rsm;wGif rvHkNcHKrIrsm;? aMumuf&GHUrIrsm; jzpfvmaponf/ vuf&dSy#dyu©rsm;udk

ajz&Sif;jcif;wGif ¤if;wdkU\ rl&if;Zpfjrpfjzpfaom twdwfumvudk &ifqdkifrIvnf; yg0if&rnf/

,ckuJhodkU rwnfNidrfaom umvtwGif; tpdk;&onf ,cifppftpdk;&ESifh rwluGJjym;rIudk jyEdkifonfh

tcGifhtvrf;&dSonf/ vHkNcHKa&;ESifh toufarG;0rf;aMumif; pdk;&drfcsufrsm;onf vlxktrsm;pktwGuf

OD;pm;ay;jzpfonf/ jyKjyifajymif;a&; tm*sifwmwGif toGiful;ajymif;a&;csnf;uyfrIrsm; xnfhoGif;jcif;

jzifh pD;yGm;a&;? w&m;a&? vHkNcHKa&;u@jyKjyifajymif;vJrIrsm;twGuf tm;aumif;vmaprnf jzpfonf/

twdwfumvvlUtcGifhta&;csdK;azmufrI rauseyfcsufrsm;udk ajz&Sif;jcif;tm;jzifh zGHUNzdK;wdk;wufrIrsm;

t&SnfwnfwefUaprnfjzpfaomaMumifh toufarG;0rf;rIrsm; wdk;wufvmEdkifonf[k WDR 2011 tpD&ifcHpmwGif az:jyxm;onf/ toGiful;ajymif;a&;qdkif&mw&m;rQwrIudpöonf Nidrf;csrf;a&;ESifh

jyKjyifajymif;vJa&; vkyfief;pOfwGif y#dyu©jzpfapEdkifaom t&mr[kwfay/ “yxrOD;qHk;u owfjzwf

wmawG &yfypf&r,f/ 'gayr,fh w&m;rQwrI r&dSbl;qdk&if vlxktaeeJU olwdkU&JU rauseyfcsufudk

ajz&Sif;ay;cJhw,fvdkU cHpm;&rSmr[kwfbl;/ 'gqdk&if jyefvnf&ifMum;aphzdkUtwGuf tvGefUudkcufcJoGm;rSm

Page 32: toGiful;ajymif;jcif;wGif w&rQwrI az:aqmifEkdifrnfU vrf;aMumif;rsm; … · 2019-12-19 · iv aCrOnyMS ABSDF All Burma Students’ Democratic Front ASEAN Association of Southeast Asian

International Center for Transitional Justice

jrefrmEdkifiH\ toGiful;ajymif;jcif;wGif w&m;rQwrI az:aqmifEdkkifrnfh

vrf;aMumif;rsm; &SmazGjcif;

www.ictj.org26

jzpfw,f/”66

tvSL&SifESifh EdkifiHwum tBuHay;rsm;taeESifh usL;vGefcH&olrsm;\ tcGifhta&;ESifh ukvor*¾tzGJU

tpnf;rsm;? oabmwlpmcsKyfrsm;wGif todtrSwfjyKxm;aom ¤if;wdkUtcGifhta&;rsm;udk umuG,fay;

&ef wm0efudk ¤if;wdkUrl0g'rsm;wGif uwdu0wfjyKNyD;jzpfonf/ ¤if;wefbdk;xm;rIrsm;udk jrefrmEdkifiHvuf

awGUaz:aqmifrIwGif OD;pm;ay;vkyfief;rsm;tjzpf ajymif;vJ&mwGif a'otcif;tusif;ESifhudkufnDatmif

jyifqifjcif;? rl0g'\ oufa&mufrIcH&Edkifonfh vlxkESifh xdawGUqufqHjcif;ESifh vufeufudkif y#dyu©rS

xGufay:vmaom vlrItodkif;t0ef;twGuf w&m;rQwrIawmif;qdkcsufrsm;onf tcsdefwck apmifh&ef

vdktyfaMumif;udk em;vnfvufcH&ef vdktyfonf/ &nf&SnfcHNidrf;csrf;a&;ESifh wm&SnfcH jyKjyifajymif;vJ

a&;vkyfief;pOfjzpfzdkUtwGuf ¤if;awmif;qdkcsufawGudk ajz&Sif;jcif;tay: rlwnfonf/

66 “Peace versus Justice: A False Dilemma,” (video) ICTJ, May 2011.

Page 33: toGiful;ajymif;jcif;wGif w&rQwrI az:aqmifEkdifrnfU vrf;aMumif;rsm; … · 2019-12-19 · iv aCrOnyMS ABSDF All Burma Students’ Democratic Front ASEAN Association of Southeast Asian

www.ictj.org 27

International Center for Transitional Justice

jrefrmEdkifiH\ toGiful;ajymif;jcif;wGif w&m;rQwrI az:aqmifEdkkifrnfh

vrf;aMumif;rsm; &SmazGjcif;

tMuHjyKcsufrsm;

zGHUNzdK;wdk;wufrI? w&m;Oya'pdk;rdk;a&;? Nidrf;csrf;a&;wnfaqmufa&;ESifh jrefrmEdkifiHtwGif; 'Drdkua&pD

jyKjyifajymif;vJa&;ESifh qufpyfaom wjcm;u@rsm;wGif 0ifa&mufaqmif&Gufaeom tvSL&Sifrsm;?

rl0g'csrSwfolrsm;twGuf tBuHjyKcsufrsm;jzpfonf/

zGHhNzdK;wdk;wufrIESifh Nidrf;csrf;a&;wnfaqmufa&;tpDtpOfrsm;wGif toGiful;ajymif;a&;qdkif&m w&m;rQwrItm; xnfhoGif;jcif;

¼ tMurf;zufrIoHo,udk NzdKcGif;&mwGif toGiful;ajymif;a&;qdkif&mw&m;rQwrIonf tvGefxd

a&mufaom enf;vrf;jzpfonf[k WDR 2011 tpD&ifcHpm\ vrf;ñTefcsufudk toHk;jyK&ef/

¼ Oya't&uif;vGwfcGifh wdkufzsufjcif;jzifh vlUtcGifhta&;tm; jr§ifhwif? umuG,fay;jcif; aemuf

qHk;tajccHpnf;rsOf;rsm;wGif csdK;azmufcH&olrsm;\ ukpm;cHcGifhtcGifhta&;tm; jyKjyifajymif;vJa&;

vkyfief;pOf a&;qGJjcif;ESifh taxmuftyHhay;rI avhvmcsufwGif xnfhoGif;toHk;jyK&ef

¼ Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOfwGif yg0ifaqmif&Gufaeolrsm;tm; twdwfumvudkajz&Sif;Edkifrnfhenf;vrf;

rsm;tBuHay;jcif;? enf;ynm tultnDay;jcif;wdkU jyKvkyf&ef wGef;tm;ay;jcif;/

¼ qdk;0g;aom&mZ0wfrIrsm;twGuf vGwfNidrf;csrf;omcGifhay;aom rnfonfhNidrf;csrf;a&;pmcsKyfudkrqdk

axmufyHhrI rjyKvkyf&ef/

okawoe

¼ tajctaejy avhvmjcif;ESifh ppfwrf;aumuf,ljcif;wGif Oya't&uif;vGwfcGifh&aejcif;ESifh

w&m;rQwrItay: vlxktjrifrsm;udk udef;ñTef;tjzpf xnfhoGif;toHk;jyK&ef/

¼ rw&m;rIrsm;tay: vlrItodkif;t0ef;\ rauseyfcsufESifh xifjrifcsuftay: tcsuftvuf

aumuf,ljcif;? oHk;oyfjcif;ESifh vlrItodkif;t0ef;zGHUNzdK;rIya&m*sufrsm;tay: rnfodkU oufa&muf

rI&dSEdkifonfudk oHk;oyf&ef/

¼ umv&SnfMumwnf&dSaeaom vlUtcGifhta&;csdK;azmufrI tarGtESpftwGuf jzpfEkdifacsukpm;rIrsm;

taMumif; okawoejyKrIrsm;udk axmufyHh&ef/

¼ vuf&dS atmufajcjynfolrsm;toHk;jyKaom w&m;a&;pepftygt0if trSefw&m;xkwfaz:ajymqdk

jcif; odkUr[kwf y#dyu©tajzxkwfjcif; vlxktoHk;jyKrI yHkpHrsm;udkavhvmaom? rSwfwrf;wifaom

vkyfief;rsm;udk axmufyhH&ef/

pGrf;&nfwnfaqmufjcif;

¼ oifwef;? tvkyfpGrf;&nf jyefvnfoHk;oyfjcif;ESifh w&m;a&;ESifh vHkNcHKa&;u@rsm;ESifhqufEG,f

aom zGHUNzdK;wdk;wufrI tpDtpOftm;vHk;wGif BuD;Muyfaomvkyfief;,EÅ&m;yg0if&ef/

¼ vdifESifh usm;rtajccH tMurf;zufrIrsm;uJhodkUaom qdk;0g;aomvlUtcGifhta&;csdK;azmufrIrsm;udk

pHkprf;&ef? w&m;pGJqdkEdkif&ef &JwyfzGJU? w&m;½Hk;a&SUae? w&m;olBuD;rsm;ESifh a&SUaersm;twGuf txl;

uRrf;usifrIwyfqifay;jcif; yg0if&ef/

¼ ppfwyf tcsif;csif;xdawGUqufqHrIESifh enf;ynmtultnDay;&mwGif vlUtcGifhta&;csdK;azmufrI

rsm;&dSaMumif; vlod&SifMum;todtrSwfjyK&efESifh ppfwyftay: tusHK;0ifaom w&m;a&;ESifh

wm0efcHrIpepfwnfaqmufjcif;rsm; aqmif&Gufay;&ef/

¼ umuG,fa&;yl;aygif;aqmif&GufrI oabmwlpmcsKyfrsm; odkUr[kwf vHkNcHKa&;u@jyKjyifajymif;vJ

a&;twGuf oifwef;? jyefvnfjyKpkysdK;axmifjcif; odkUr[kwf t&if;tjrpfESifh tajccHtaqmuf

tOD taxmuftyHhay;&mwGif tqkd;0g;qHk; vlUtcGifhta&;csdK;azmufrIwGif wm0ef&dSolrsm;tm;

jyefvnfoHk;oyf&efESifh z,f&Sm;ypfa&; awmif;qdkjcif;/

Page 34: toGiful;ajymif;jcif;wGif w&rQwrI az:aqmifEkdifrnfU vrf;aMumif;rsm; … · 2019-12-19 · iv aCrOnyMS ABSDF All Burma Students’ Democratic Front ASEAN Association of Southeast Asian

International Center for Transitional Justice

jrefrmEdkifiH\ toGiful;ajymif;jcif;wGif w&m;rQwrI az:aqmifEdkkifrnfh

vrf;aMumif;rsm; &SmazGjcif;

www.ictj.org28

ajymif;vJvdkpdwf aphaqmfcsufrsm;

¼ vlUtcGifhta&;csdK;azmufcH&olrsm;\ trSefw&m;? w&m;rQwrI? jyefvnfavsmfaMu;&,ljcif;ESifh

aemufwBudrfxyfrjzpfapa&;twGuf tmrcHcsufrsm; &,lcGifhtcGifhta&;rsm;udk axmufcHtm;

ay;aom zGHUNzdK;wdk;wufrI?w&m;Oya'pdk;rdk;a&;? Nidrf;csrf;a&; wnfaqmufa&;vkyfief;rsm;twGuf

taxmuftyHhrsm;&dSvmap&ef aphaqmfrIay;jcif;/

¼ vlrIa&;ESifh pD;yGm;a&;wef;wlr&dSrIrsm;tm; zGHUNzdK;wdk;wufa&; OD;pm;ay;vkyfief;rsm;tjzpf owfrSwf

xm;csdefwGif uav;ppfom;ESifh usm;rtajccHtMurf;zufrIcH&olrsm;tygt0if vkHNcHKrIuif;rJholrsm;

twGuf taxmuftuljzpfapaom jyefvnfavsmfaMu;ay;jcif; tpDtpOfrsm;tm; tm;ay;jcif;/

wppwkefhjyefajymif;vJrIrsm;twGuf ae&mcsefxm;jcif;

¼ twdwfumvppftkyfcsKyftaMumif; vlxkajymqdkaqG;aEG;rIrsm; ajymif;vJvmjcif;tm; todtrSwf

jyKí toGiful;ajymif;a&;qdkif&mw&m;rQwrItwGuf vdktyfaom tpDtpOfrsm; xGufvmrnf[k

arQmfvifhxm;&ef/

¼ atmufajcvlxk\ bmoma&;tod odkUr[kwf rd½dk;zvmxHk;wrf;wdkUudk tajccHaom vlxktajc

jyK trSefw&m;xkaz:ajymqdkyGJrsm;? y#dyu©ajz&Sif;rIrsm;onf zGHUNzdK;wdk;wufrI? Nidrf;csrf;a&;wnf

aqmufrIESifh w&m;Oya'pdk;rdk;a&;vkyfief;rsm;wGif rnfodkUtoHk;jyKEkdifonfudk az:xkwf&ef/

Page 35: toGiful;ajymif;jcif;wGif w&rQwrI az:aqmifEkdifrnfU vrf;aMumif;rsm; … · 2019-12-19 · iv aCrOnyMS ABSDF All Burma Students’ Democratic Front ASEAN Association of Southeast Asian
Page 36: toGiful;ajymif;jcif;wGif w&rQwrI az:aqmifEkdifrnfU vrf;aMumif;rsm; … · 2019-12-19 · iv aCrOnyMS ABSDF All Burma Students’ Democratic Front ASEAN Association of Southeast Asian

ICTJ New York5 Hanover Square, 24th Fl.New York, NY 10004Tel +1 917 637 3800Fax +1 917 637 3900www.ictj.org