Tom 20 A

Prawo prywatnemiędzynarodowe

Pod redakcjąMaksymiliana Pazdana

SYSTEM PRAWA PRYWATNEGO

Prawo prywatne międzynarodowe

Tom 20a

SYSTEM PRAWA PRYWATNEGO

Prawo prywatne międzynarodowe

Tom 20a

REDAKTOR NACZELNY SYSTEMU PRAWA PRYWATNEGOZBIGNIEW RADWAŃSKI†

ZASTĘPCA REDAKTORA NACZELNEGO SYSTEMU PRAWA PRYWATNEGOBOGUDAR KORDASIEWICZ

Prawo prywatne międzynarodowe

Tom 20a

Redaktor Prof. dr hab. Maksymilian Pazdan

Akademia Leona Koźmińskiego, Uniwersytet Śląski w Katowicach

Autorzy

dr Justyna Balcarczyk – Uniwersytet Wrocławski; dr hab. Monika Jagielska – profesor Uniwersytetu Opolskiego, Uniwersytet Śląski w Katowicach; dr hab. Jadwiga Pazdan – profesor Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie; prof. dr hab. Maksymilian Pazdan – Akademia Leona Koźmińskiego, Uniwersytet Śląski w Katowicach; prof. dr hab. Wojciech Popiołek – Uniwersytet Śląski w Katowicach; dr hab. Ewa Rott-Pietrzyk – profesor Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach; prof. dr hab. Mieczysław Sośniak† – Uniwersytet Śląski w Katowicach; dr Katarzyna Sznajder-Peroń – Uniwersytet Śląski w Katowicach; dr hab. Maciej Szpunar – profesor Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach; dr Marek Świerczyński – Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie; dr Paulina Twardoch – Uniwersytet Śląski w Katowicach; dr Michał Wojewoda – Uniwersytet Łódzki; dr Arkadiusz Wowerka – Uniwersytet Gdański; dr Maciej Zachariasiewicz – Akademia Leona Koźmińskiego; dr hab. Maria Anna Zachariasiewicz – Uniwersytet Śląski w Katowicach; dr Jacek Zrałek – Uniwersytet Śląski w Katowicach; dr Łukasz Żarnowiec – Uniwersytet

Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie

WYDAWNICTWO C.H.BECKINSTYTUT NAUK PRAWNYCH PAN

WARSZAWA 2014

Wydano we współpracy: z Instytutem Nauk Prawnych PAN

w Warszawie

Poszczególne części opracowali:

Justyna Balcarczyk – rozdz. IV § 20Monika Jagielska – rozdz. III § 14Jadwiga Pazdan – rozdz. V § 22; rozdz. VI § 27Maksymilian Pazdan – rozdz. I § 2, pkt III, ppkt 4; rozdz. I § 1, 4; rozdz. II § 6, 9; rozdz. III § 10; rozdz. IV § 18Wojciech Popiołek – rozdz. III § 12–13Ewa Rott-Pietrzyk – rozdz. II § 8Mieczysław Sośniak – rozdz. I § 2, pkt I, II, ppkt 1–2, 3 lit. A–B, ppkt 4, pkt III, ppkt 1–3Katarzyna Sznajder-Peroń – rozdz. III § 17Maciej Szpunar – rozdz. I § 5Marek Świerczyński – rozdz. II § 7Paulina Twardoch – rozdz. I § 3Michał Wojewoda – rozdz. V § 21Arkadiusz Wowerka – rozdz. IV § 19Maciej Zachariasiewicz – rozdz. III § 16Maria Anna Zachariasiewicz – rozdz. I § 2, pkt II, ppkt 3 lit. C; ppkt 5; rozdz. III § 15Jacek Zrałek – rozdz. VIIŁukasz Żarnowiec – rozdz. III § 13; rozdz. V § 23–25; rozdz. VI § 26

Wydawca: Joanna Ziemiecka Redakcja: Ewa Sadowska

© Wydawnictwo C.H.Beck 2014

Wydawnictwo C.H.Beck Sp. z o.o. ul. Bonifraterska 17, 00–203 Warszawa

Skład i łamanie: Wydawnictwo C.H.Beck Druk i oprawa: Białostockie Zakłady Graficzne

ISBN 978-83-255-6287-8

ISBN e-book 978-83-255-6288-5

V

Przedmowa

Tom 20 jest ostatnim tomem Systemu Prawa Prywatnego. Wieńczy więc dzieło rozpoczęte przez Wydawnictwo pod patronatem Prof. Zbigniewa Radwańskiego na początku naszego stulecia. Obejmuje rozważania o prawie prywatnym międzynaro-dowym.

Doniosłość tej dziedziny prawa, wobec intensywnego rozwoju handlu międzynaro-dowego, współpracy naukowej i kulturalnej, kontaktów sportowych, przemieszczania się ludności i osiedlania się wielu osób poza krajem ojczystym stale wzrasta. Jej roz-ległość zmusiła Wydawnictwo do podzielenia tomu na dwie części. Obecnie prezen-tujemy Czytelnikom pierwszy tom poświęcony tej problematyce (20a). Obejmuje on zagadnienia części ogólnej prawa prywatnego międzynarodowego oraz kolizyjnoprawne spojrzenie na te instytucje prawa prywatnego, które tradycyjnie zaliczane są do części ogólnej prawa cywilnego (podmioty stosunków cywilnoprawnych, czynności prawne, przedstawicielstwo i przedawnienie).

Wkrótce ukaże się drugi tom poświęcony temu działowi (20b) zawierający opraco-wanie zobowiązań umownych i pozaumownych, umów o arbitraż, prawa wekslowego i czekowego, kolizyjnego prawa morskiego, prawa rzeczowego, własności intelektu-alnej, prawa rodzinnego i opiekuńczego, aspektów kolizyjnych prawa o aktach stanu cywilnego, trustów, prawa spadkowego i reguł intertemporalnych prawa prywatnego międzynarodowego.

Prezentowany tom stanowi pierwsze, mające charakter systemu opracowanie prawa prywatnego międzynarodowego w naszym kraju. Podjęte w latach 60. pod auspicjami Instytutu Nauk Prawnych PAN wysiłki zmierzające w tym samym kierunku doprowa-dziły do wydania w 1969 roku jedynie Międzynarodowego prawa rodzinnego autorstwa Mieczysława Sośniaka, Bronisława Walaszka i Eustachego Wierzbowskiego pod redak-cją Kazimierza Przybyłowskiego (Ossolineum 1969, ss. 346).

Do niedawna prawo prywatne międzynarodowe stanowiło składnik prawa we-wnętrznego każdego państwa. Obecnie w prawie prywatnym międzynarodowym państw członkowskich Unii Europejskiej wyróżnić trzeba dwie części składowe: europejskie i krajowe prawo prywatne międzynarodowe. Wśród źródeł prawa ciągle ważną rolę odgrywają konwencje.

Ta specyfika naszej dziedziny stała się przyczyną wielu odstępstw od zasad do-tychczas przestrzeganych przy wydawaniu poprzednich tomów Systemu. Dopuszczo-no mianowicie szerszą prezentację obcych uregulowań kolizyjnych i wyrażanych na ich tle poglądów w literaturze światowej. Prowadzone analizy europejskiego prawa prywatnego międzynarodowego uwzględniają dorobek doktryny i judykatury także in-nych państw członkowskich Unii. Odmienności dotyczą też kwestii technicznych (np. systemu przyjętych skrótów).

Tom 20a Systemu jest dziełem zbiorowym dużej grupy Autorów reprezentujących wszystkie ośrodki naukowe w Polsce oraz środowiska prawnicze sędziów, adwokatów i radców prawnych. Każdy z autorów odpowiada za sposób ujęcia opracowanych przez siebie zagadnień i wyrażone poglądy.

Przedmowa

VI

Wydawnictwo oraz Autorzy wyrażają przekonanie, że tom 20a Systemu będzie sta-nowił cenną pomoc nie tylko dla sędziów, adwokatów i radców prawnych, ale także dla doktorantów i studentów oraz wszystkich innych osób interesujących się międzynaro-dowymi stosunkami prywatnymi.

Warszawa, dn. 21 sierpnia 2014 r.Maksymilian Pazdan

Spis treściPrzedmowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . VWykaz skrótów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . XI

Rozdział I. Zagadnienia ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 § 1. Pojęcie prawa prywatnego międzynarodowego . . . . . . . . . . . . . . . . 9 I. Nazwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 II. Przedmiot prawa prywatnego międzynarodowego . . . . . . . . . . . . . . . 11 III. Krajowe i europejskie prawo prywatne międzynarodowe . . . . . . . . . . 14 IV. Rola tzw. elementu obcego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 V. Fundamenty współczesnego prawa prywatnego międzynarodowego . 18 VI. Oddziaływanie stron na właściwość prawa i stosowanie prawa

właściwego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 VII. Prawo prywatne międzynarodowe a inne dziedziny prawa . . . . . . . . . 29 § 2. Rozwój nauki prawa prywatnego międzynarodowego . . . . . . . . . 34 I. Początki rozwoju zasad prawa prywatnego międzynarodowego.

Szkoła statutowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34 II. Wieki XIX i XX . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52 III. Rozwój polskiej doktryny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91 § 3. Kodyfikacja i unifikacja prawa prywatnego międzynarodowego

w Europie i poza Europą . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102 I. Kodyfikacje krajowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102 II. Unifikacja prawa prywatnego międzynarodowego . . . . . . . . . . . . . . . 115 § 4. Kodyfikacja polskiego prawa prywatnego międzynarodowego . . . 126 I. Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126 II. Ustawa z 1926 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127 III. Ustawa z 1965 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 IV. Ustawa z 2011 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131 § 5. Hierarchia źródeł prawa prywatnego międzynarodowego . . . . . . . 137 I. Uwagi wprowadzające . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137 II. Normy kolizyjne a Konstytucja RP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139 III. Normy kolizyjne a prawo międzynarodowe publiczne . . . . . . . . . . . . 146 IV. Prawo Unii Europejskiej a normy kolizyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157

Rozdział II. Normy kolizyjne prawa prywatnego międzynarodowego . . . . 187 § 6. Budowa i rodzaje norm kolizyjnych prawa prywatnego

międzynarodowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 196 I. Budowa normy kolizyjnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 196 II. Rodzaje norm kolizyjnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 199 III. Prawo wskazane a prawo właściwe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200 IV. Kolizyjnoprawne rozszczepienie sytuacji życiowej oraz

rozszczepienie (rozczłonkowanie) statutu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 201 V. Odmiany wskazania prawa właściwego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205 § 7. Łączniki w normach kolizyjnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209 I. Definicja i rola łączników . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209 II. Struktura łączników . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213 III. Rodzaje łączników . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 214 IV. Łączniki przedmiotowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 238 V. Łącznik subiektywny (łącznik wyboru prawa) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 242 VI. Łącznik a klauzula (reguła) korekcyjna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 246

Spis treści

VIII

VII. Zasada państwa pochodzenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 248 VIII. Łączniki a rozwiązania kolizyjnoprawne przyjmowane w USA . . . . . 248 § 8. Wykładnia. Wypełnianie luk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 251 I. Wykładnia norm prawa prywatnego międzynarodowego– uwagi

ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 251 II. Wykładnia i wypełnianie luk w normach kolizyjnych . . . . . . . . . . . . . 258 III. Wykładnia i wypełnianie luk w normach merytorycznych prawa

prywatnego międzynarodowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267 § 9. Problem kwalifikacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 303 I. Uwagi wstępne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 303 II. Źródła i przykłady trudności kwalifikacyjnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . 305 III. Przedmiot kwalifikacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 307 IV. Kwalifikacja pierwszego i drugiego stopnia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 309 V. Poszukiwanie metody (sposobu) kwalifikacji w doktrynie . . . . . . . . . 311 VI. Próby unormowania kwalifikacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 316 VII. Kwalifikacja rozgraniczająca. Wyjątkowa dopuszczalność zbiegu

norm kolizyjnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 318 VIII. Uwagi końcowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 323

Rozdział III. Ustalenie i stosowanie prawa właściwego . . . . . . . . . . . . . . . . 327 § 10. Kwestia wstępna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 338 I. Rozważania wstępne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 338 II. Pojęcie kwestii wstępnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 340 III. Poszukiwanie prawa właściwego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 343 § 11. Odesłanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 353 I. Pojęcie odesłania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 353 II. Uzasadnienie odesłania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 356 III. Wady odesłania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 358 IV. Rodzaje odesłania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 360 V. Odesłanie w obcym prawie prywatnym międzynarodowym . . . . . . . . 363 VI. Odesłanie w polskim prawie prywatnym międzynarodowym . . . . . . . 370 VII. Odesłanie w aktach legislacji międzynarodowej . . . . . . . . . . . . . . . . . 377 § 12. Niejednolite prawo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 381 I. Pojęcie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 381 II. Rozstrzyganie konfliktów niejednolitego prawa . . . . . . . . . . . . . . . . . 384 III. Prawo niejednolite w obcym prawie prywatnym międzynarodowym . 384 IV. Prawo niejednolite w polskim prawie prywatnym międzynarodowym 387 V. Prawo niejednolite w aktach legislacji międzynarodowej . . . . . . . . . . 390 § 13. Zmiana statutu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 395 I. Pojęcie zmiany statutu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 395 II. Przyczyny zmiany statutu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 396 III. Skutki zmiany statutu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 403 § 14. Obejście prawa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 419 I. Rozwój historyczny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 419 II. Regulacje prawne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 421 III. Pojęcie obejścia prawa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 425 IV. Przesłanki stosowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 426 V. Skutki obejścia prawa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 428 VI. Rodzaje obejścia prawa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 429 VII. Konstrukcje podobne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 429 VIII. Uwagi końcowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 432 § 15. Przepisy wymuszające swoje zastosowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 433 I. Uwagi wstępne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 433 II. Pojęcie przepisów wymuszających . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 436

IX

Spis treści

III. Rodowód koncepcji przepisów wymuszających . . . . . . . . . . . . . . . . . 437 IV. Współczesne ujęcia koncepcji przepisów wymuszających . . . . . . . . . 445 V. Skutki ingerencji przepisu wymuszającego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 461 VI. Krajowe przepisy wymuszające a prawo europejskie . . . . . . . . . . . . . 463 § 16. Klauzula porządku publicznego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 469 I. Pojęcie klauzuli porządku publicznego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 469 II. Klauzula porządku publicznego jako podstawa odmowy uznania

lub wykonania orzeczenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 472 III. Klauzula porządku publicznego a przepisy wymuszające swoje

zastosowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 474 IV. Normatywne postaci klauzuli porządku publicznego . . . . . . . . . . . . . . 478 V. Szczegółowe klauzule porządku publicznego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 480 VI. Metodologia stosowania klauzuli porządku publicznego . . . . . . . . . . . 483 VII. Kryteria stosowania klauzuli porządku publicznego . . . . . . . . . . . . . . 484 VIII. Skutki zastosowania klauzuli porządku publicznego . . . . . . . . . . . . . . 499 IX. Stosowanie klauzuli porządku publicznego w judykaturze obcej

i polskiej – przykłady . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 502 X. Rola klauzuli porządku publicznego we współczesnym świecie . . . . . 507 § 17. Zagadnienia związane z pojmowaniem i stosowaniem prawa

właściwego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 508 I. Zasady ogólne stosowania prawa obcego. Stosowanie obcego prawa

publicznego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 508 II. Sposoby usuwania niektórych trudności pojawiających się w trakcie

stosowania prawa właściwego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 537

Rozdział IV. Podmioty stosunków prywatnoprawnych . . . . . . . . . . . . . . . . 545 § 18. Osoby fizyczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 557 I. Prawo właściwe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 557 II. Zdolność prawna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 576 III. Uznanie za zmarłego i stwierdzenie zgonu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 589 IV. Zdolność do czynności prawnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 595 V. Ubezwłasnowolnienie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 612 VI. Imię i nazwisko . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 614 § 19. Osoby prawne i inne jednostki organizacyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . 625 I. Uwagi wprowadzające . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 625 II. Wskazanie statutu personalnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 631 III. Zakres statutu personalnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 673 IV. Ochrona obrotu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 693 V. Problematyka „uznania” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 696 VI. Przekształcenia transgraniczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 698 § 20. Dobra osobiste osób fizycznych, osób prawnych i podmiotów

bez osobowości prawnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 708 I. Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 708 II. Wyłączenie spod zakresu przedmiotowego rozporządzenia Rzym II . 708 III. Prawo właściwe dla dóbr osobistych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 719 IV. Prawo właściwe dla ochrony dóbr osobistych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 726

Rozdział V. Czynności prawne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 733 § 21. Dopuszczalność oraz dokonanie czynności prawnej . . . . . . . . . . . . 738 I. Uwagi wstępne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 738 II. Dopuszczalność czynności prawnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 740 III. Dokonanie czynności prawnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 740 § 22. Forma czynności prawnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 752 I. Uwagi ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 752

Spis treści

X

II. Uregulowanie formy w europejskim prawie prywatnym międzynarodowym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 758

III. Unormowania konwencyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 761 IV. Uregulowanie formy w PrPrywM z 2011 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 763 V. Szczególne unormowania formy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 780 § 23. Wady oświadczenia woli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 781 I. Uwagi wprowadzające . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 781 II. Poglądy na temat prawa właściwego do oceny wad oświadczenia

woli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 782 III. Prawo właściwe do oceny wpływu na ważność czynności prawnej

choroby psychicznej lub niedorozwoju umysłowego . . . . . . . . . . . . . . 785 IV. Regulacja właściwa do oceny wad oświadczenia woli w przypadku

umów podlegających konwencji wiedeńskiej z 1980 r. . . . . . . . . . . . . 788 § 24. Wykładnia oświadczenia woli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 792 I. Prawo właściwe dla wykładni oświadczeń woli . . . . . . . . . . . . . . . . . 792 II. Zakres zastosowania prawa właściwego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 794 III. Wykładnia oświadczeń woli stron w przypadku umów podlegających

konwencji wiedeńskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 798 § 25. Treść czynności prawnej jako przesłanka jej ważności . . . . . . . . . 799 I. Uwagi ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 799 II. Poszukiwanie prawa właściwego do oceny treści czynności prawnej . 799 III. Zakres zastosowania prawa właściwego do oceny treści czynności

prawnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 801 IV. Wyjątki od ogólnej właściwości legis causae dla oceny treści

czynności prawnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 804 V. Regulacja właściwa do oceny treści umów międzynarodowej

sprzedaży towarów podlegających konwencji wiedeńskiej . . . . . . . . . 811 VI. Prawo właściwe do oceny ogólnych warunków umów . . . . . . . . . . . . 812

Rozdział VI. Przedstawicielstwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 817 § 26. Przedstawicielstwo ustawowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 820 I. Sposób poszukiwania prawa właściwego dla przedstawicielstwa

ustawowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 820 II. Prawo właściwe dla przedstawicielstwa ustawowego w wybranych

kategoriach stosunków . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 821 III. Zakres zastosowania prawa właściwego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 830 § 27. Pełnomocnictwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 832 I. Próby stworzenia jednolitej kolizyjnoprawnej regulacji

pełnomocnictwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 832 II. Przegląd rozwiązań przyjmowanych w krajowych obcych systemach

prawnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 838 III. Poszukiwanie rozwiązań w Polsce w okresie obowiązywania

PrPrywM z 1926 r. i PrPrywM z 1965 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 853 IV. Unormowanie polskie w PrPrywM z 2011 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 857

Rozdział VII. Przedawnienie i inne postacie dawności . . . . . . . . . . . . . . . . . 877 § 28. Przedawnienie i inne postacie dawności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 878 I. Łącznik i zakres w normach kolizyjnych dotyczących dawności . . . . 878 II. Dawność w konwencjach międzynarodowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 893 III. Zmiana statutu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 903

Indeks rzeczowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 913

XI

Wykaz skrótów

1. Źródła prawa

ACQP . . . . . . . . . . . . . Acquis PrinciplesAktG . . . . . . . . . . . . . . niemiecka ustawa o spółce akcyjnej z 6.9.1965 r. (Aktiengesetz)AlbU z 1964 r. . . . . . . ustawa albańska z 21.11.1964 r. o korzystaniu z praw cywilnych przez

cudzoziemców oraz o stosowaniu ustaw zagranicznych1

AlbU z 2011 r. . . . . . . ustawa albańska z 2.6.2011 r. Nr 10428 o prawie prywatnym międzyna-rodowym2

AngU . . . . . . . . . . . . . ustawa Private International Law (Miscellaneous Provisions) Act 1995 Statutowy Instrument 1996 No. 995 (C.16), część III

ArbUAng . . . . . . . . . . angielska ustawa z 17.6.1996 r. o arbitrażuArbUBraz . . . . . . . . . . brazylijska ustawa z 23.9.1996 r. o arbitrażuArbUBułg . . . . . . . . . . bułgarska ustawa z 5.8.1988 r. o międzynarodowym sądownictwie po-

lubownym w wersji z 2007 r.ArbUChorw . . . . . . . . chorwacka ustawa z 19.10.2001 r. o sądownictwie polubownymArbUHiszp . . . . . . . . . hiszpańska ustawa z 26.12.2003 r. o arbitrażuArbUMal . . . . . . . . . . malgaska ustaw z 11.11.1998 r. o arbitrażuArbUSzwedz . . . . . . . szwedzka ustawa z 4.3.1999 r. o arbitrażuAustrU . . . . . . . . . . . . austriacka ustawa z 15.6.1978 r. o prawie prywatnym międzynarodo-

wym3

AzerU . . . . . . . . . . . . . ustawa Republiki Azerbejdżanu z 2000 r. o prawie prywatnym między-narodowym4

BelgU . . . . . . . . . . . . . ustawa belgijska z 2004 r. o prawie prywatnym międzynarodowym5

BrazLICC . . . . . . . . . . brazylijskie przepisy wprowadzające do kodeksu cywilnego6

BułgU . . . . . . . . . . . . . ustawa bułgarska z 2005 r. o prawie prywatnym międzynarodowym7

CESL . . . . . . . . . . . . . Common European Sales Law, Projekt rozporządzenia Parlamentu Eu-ropejskiego i Rady w sprawie wspólnych europejskich przepisów doty-czących sprzedaży, KOM(2011)635 wersja ostateczna

CESLReg . . . . . . . . . . Proposal for a Regulation of the European Parliament and of the Council on a Common European Sales Law (11 October 2011), COM(2011) 635 final; art 1–16

ChińskaU . . . . . . . . . . ustawa chińska z 28.10.2010 r. o prawie prywatnym międzynarodowym8 CudzU . . . . . . . . . . . . ustawa z 12.12.2013 r. o cudzoziemcach (Dz.U. z 2013 r. poz. 1650)CzeskaU . . . . . . . . . . . ustawa czeska z 25.1.2012 r.9 o prawie prywatnym międzynarodowym

1 Opubl. w: Poczobut, Kodyfikacje, s. 11–12.2 Fletorja Zyrtare 2011, Nr 82, s. 3319; tłum. na język niemiecki: JbOstR 2012, s. 361–381.3 Bundesgesetzblatt für die Republik Österreich 1978, cz. 109, poz. 304; tłum. na język franuski: RCDIP

1979, Nr 1, s. 176–184 ze wstępem F. Schwinda.4 Przekład na język niemiecki: IPRax 2003, Nr 4, s. 386–389.5 Przekład na język polski: S. van Bogaart, P. Tereszkiewicz, KPP 2005, Nr 3, s. 863–898.6 Tłum. na język niemiecki: Makarov, Quellen, 1978, s. 53–65.7 Przekład na język polski: P. Ptak, KPP 2009, Nr 1, s. 251–279.8 Tłum. na język polski: K. Sznajder-Peroń, PPPM 2011, t. 9, s. 149–159; A. Sapota, KPP 2012, Nr 1,

s. 268–273; na język niemiecki: C. Cammerer, RIW 2011, Nr 4, s. 231–241; X. Tong, Z. Guoyong, IPRax 2011, Nr 2, s. 199–202; na język angielski: L. Weidi, IPRax 2011, Nr 2, s. 2003–2005; na język francuski: C. Weizue, N. Nord, L. Bartrand, RCDIP 2011, Nr 1, s. 189–196.

9 Sbirka zákonů 2012 Nr 91. Tłum. na język niemiecki: M. T. Ondrejko, P. Dobias, IPRax 2014, Nr 1, s. 91–109.

Wykaz skrótów

XII

DCFR . . . . . . . . . . . . . Draft Common Frame of ReferenceDziesiąta Dyrektywa . dyrektywa 2005/56/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 26.10.2005 r.

w sprawie transgranicznego łączenia się spółek kapitałowych (Dz.Urz. UE L Nr 310, s. 1)

EGBGB . . . . . . . . . . . przepisy wprowadzające kodeks cywilny niemiecki10

EKPCz . . . . . . . . . . . . Europejska Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności sporządzona w Rzymie 4.11.1950 r. (Dz.U. z 1993 r. Nr 284, poz. 61)

EKGReg . . . . . . . . . . . regulamin arbitrażowy Europejskiej Komisji Gospodarczej Organizacji Narodów Zjednoczonych z 20.1.1966 r.

EstU . . . . . . . . . . . . . . ustawa estońska z 2002 r. o prawie prywatnym międzynarodowym11

GmbHG . . . . . . . . . . . niemiecka ustawa z 20.4.1892 r. o spółce z ograniczoną odpowiedzialno-ścią (Gesetz betreffend die Gesellschaften mit beschränkter Haftung)

HGB . . . . . . . . . . . . . . niemiecki kodeks handlowy z 1897 r. (Handelsgesezbuch)JapU . . . . . . . . . . . . . . ustawa japońska Nr 78 z 21.6.2006 r. o ogólnych regułach stosowania

prawa12

JugU . . . . . . . . . . . . . . jugosłowiańska ustawa z 15.7.1982 r. o rozstrzyganiu kolizji ustaw z przepisami państw13

KC . . . . . . . . . . . . . . . ustawa z 23.4.1964 r. – Kodeks cywilny (tekst jedn.: Dz.U. z 2014 r. poz. 121)

KC alg. . . . . . . . . . . . . Kodeks cywilny algierski z 1975 r.14

KC argent. . . . . . . . . . Kodeks cywilny argentyński z 25.9.1969 r. KC arm. . . . . . . . . . . . Kodeks cywilny armeński z 1998 r., obowiązujący od 1.1.1999 r.15 KC austr. . . . . . . . . . . Kodeks cywilny austriacki z 1811 r.KC biał. . . . . . . . . . . . Kodeks cywilny białoruski z 1998 r.16 KC braz. . . . . . . . . . . . Kodeks cywilny brazylijski z 2002 r.KC egip. . . . . . . . . . . . Kodeks cywilny egipski z 1948 r.17 KC franc. . . . . . . . . . . Kodeks cywilny francuski (Napoleona) z 1804 r.KC grec. . . . . . . . . . . . Kodeks cywilny grecki z 15.3.1940 r.18

KC hiszp. . . . . . . . . . . Kodeks cywilny hiszpański z 1889 r. w wersji określonej dekretem z 31.5.1974 r. oraz dekretem z 13.5.1981 r.19

KC niderl. . . . . . . . . . . Księga X kodeksu cywilnego niderlandzkiego wprowadzona ustawą z 19.5.2011 r.20

KC Kataru . . . . . . . . . Kodeks cywilny Kataru z 2004 r.21 KC Kazach. . . . . . . . . Kodeks cywilny Kazachstanu z 1999 r. 22

10 Przekład na język polski i omówienia: J. Poczobut, Nowe prawo prywatne międzynarodowe RFN, PSM 1988, s. 95–114; Poczobut, Kodyfikacje, s. 75–87; J. Poczobut, Niemiecki prawo prywatne międzynarodowe, KPP 2001, Nr 2, s. 427–445; KPP 2004, Nr 2, s. 597–613.

11 Przekład na język polski: N. Żytkiewicz, KPP 2010, Nr 1, s. 219–235.12 Przekład na język francuski: Y. Okuda, N. Toubkin, RCDIP 2007, Nr 3, s. 921–931; na język niemiec-

ki: Y. Sakurada, IPRax 2007, Nr 6, s. 560–564.13 Opubl. Poczobut, Kodyfikacje, s. 49–56.14 Tłum. na język niemiecki: D. Nelle, IPRax 2007, Nr 6, s. 557–559.15 Tłum. na język. niemiecki: Ch. Mindach, IPRax 2009, Nr 1, s. 96–100.16 Przekład na język polski: M. Trzeciaka, KPP 2010, Nr 3, s. 861–878.17 Opubl. w: Poczobut, Kodyfikacje, s. 35–38.18 Opubl. w: Poczobut, Kodyfikacje, s. 39–42.19 Tłum. na język niemiecki: W. Peuster, w: IPR-Gesetze in Europa, s. 264–297; tłum. na język polski:

Poczobut, Kodyfikacje, s. 43–48.20 Tłum. na język polski: A. Kozioł, PPPM 2012, t. 10; na język francuski: D. van Iterson, RCDIP 2012,

Nr 3, s. 674–676.21 Por. S. Klaiber, H. Krüger, Internationales Privatrecht in Katar, IPRax 2007, Nr 2, s. 149–155.22 Tłum. na język niemiecki: IPRax 2002, Nr 1, s. 55–58.

XIII

Wykaz skrótów

KC Kirg. . . . . . . . . . . . Kodeks cywilny Kirgistanu23

KC lit. . . . . . . . . . . . . . Kodeks cywilny litewski z 18.7.2000 r.24 KC Luizjany . . . . . . . . Kodeks cywilny Luizjany. Księga I: Konflikty praw z 1991 r.25

KC niem. . . . . . . . . . . Kodeks cywilny niemiecki z 1896 r.KC port. . . . . . . . . . . . Kodeks cywilny portugalski z 25.11.1966 r.26

KC québ. . . . . . . . . . . Kodeks cywilny Québec z 8.1.1991 r.27

KC ros. . . . . . . . . . . . . Kodeks cywilny rosyjski28

KC rum. . . . . . . . . . . . Kodeks cywilny rumuński z 2009 r.29

KC szwajc. . . . . . . . . . Kodeks cywilny Szwajcarii z 10.12.1907 r. (Code civil suisse, CCS)KH . . . . . . . . . . . . . . . rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z 27.6.1934 r. – Kodeks

handlowy (Dz.U. Nr 57, poz. 502 ze zm.)KM . . . . . . . . . . . . . . . ustawa z 18.9.2001 r. – Kodeks morski (tekst jedn.: Dz.U. z 2013 r.

poz. 758 ze zm.)Konstytucja RP . . . . . Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2.4.1997 r. (Dz.U. Nr 78,

poz. 483 ze zm.)konwencja brukselska z 1968 r. . . . . . . . . . . . Konwencja z 27.9.1968 r. o jurysdykcji i uznawaniu oraz wykonywaniu

orzeczeń sądowych w sprawach cywilnych i handlowych (Dz.Urz. UE L z 2007 r. Nr 339, s. 3)

konwencja genewska z 1927 r. . . . . . . . . . . . Konwencja o wykonywaniu obcych orzeczeń arbitrażowych, podpisana

w Genewie 26.9.1927 r.konwencja genewska z 1951 r. . . . . . . . . . . . Konwencja dotycząca statusu uchodźców, sporządzona w Genewie

28.7.1951 r. (Dz.U. z 1991 r. Nr 119, poz. 515 i 517)konwencja genewska z 1961 r. . . . . . . . . . . . Konwencja Europejska o międzynarodowym arbitrażu handlowym, spo-

rządzona w Genewie 21.4.1961 r. (Dz.U. z 1964 r. Nr 40, poz. 270)konwencja haska z 1905 r. . . . . . . . . . . . Konwencja dotycząca ubezwłasnowolnienia i analogicznych zarządzeń

opiekuńczych podpisana w Hadze 17.7.1905 r. (Dz.U. z 1929 r. Nr 80 poz. 598)

konwencja haska z 1961 r. . . . . . . . . . . . Konwencja haska dotycząca kolizji praw w przedmiocie rozrządzeń

testamentowych z 5.10.1961 r. (Dz.U. z 1969 r. Nr 34, poz. 284)konwencja haska z 1971 r. . . . . . . . . . . . Konwencja o prawie właściwym dla wypadków drogowych, sporządzo-

na w Hadze 4.5.1971 r. (Dz.U. z 2003 r. Nr 63, poz. 585)konwencja haska z 1996 r. . . . . . . . . . . . Konwencja o jurysdykcji, prawie właściwym, uznawaniu, wykonywaniu

i współpracy w zakresie odpowiedzialności rodzicielskiej oraz środków ochrony dzieci, sporządzona w Hadze 19.10.1996 r. (Dz.U. z 2010 r. Nr 172, poz. 1158)

23 Normy prawa prywatnego międzynarodowego zawiera rozdz. VII. Przekład na język niemiecki: H. Krüger, J. Braun, IPRax 2004, Nr 3, s. 270–275.

24 Przekład na język polski: K. Bogdziewicz, KPP 2008, Nr 1, s. 278–302.25 Tekst ustawy: IPRax 1993, Nr 1, s. 56.26 Tłum. na język niemiecki: M. Hartard, w: IPR-Gesetze in Europa, s. 108–132; na język polski: Po-

czobut, Kodyfikacje, s. 63–73.27 Tłum. na język polski: A. Wysocka, KPP 2011, Nr 1, s. 277–288.28 Unormowanie prawa prywatnego międzynarodowego pochodzi z 2001 r. Przekład na język polski:

N. Żytkiewicz, KPP 2010, Nr 4, s. 1103–1137; na język francuski: N. Bogdanova, D. Litwiński, RCDIP 2002, Nr 1, s. 182–192; na język niemiecki: S. Solotych, RabelsZ 2003, Nr 1, s. 340–352.

29 Przekład na język francuski: C. Avasilencei, L. E. Piciarca, RCDIP 2012, Nr 2, s. 459–480; na język polski: P. Twardoch, PPPM 2014, t. 13.

Wykaz skrótów

XIV

konwencja nowojorska . . . . . . . . . Konwencja o uznawaniu i wykonywaniu zagranicznych orzeczeń arbi-

trażowych, sporządzona w Nowym Jorku 10.6.1958 r. (Dz.U. z 1962 r. Nr 9, poz. 41 ze zm.)

konwencja o przedawnieniu . . . . . Konwencja o przedawnieniu w międzynarodowej sprzedaży towarów

sporządzona w Nowym Jorku 14.6.1974 r. (Dz.U. z 1997 r. Nr 45, poz. 282, 284)

konwencja rzymska . . Konwencja rzymska z 1980 r. o prawie właściwym dla zobowiązań umownych (Dz.U. z 2008 r. Nr 10, poz. 57)

konwencja wiedeńska z 1980 r. . . . . . . . . . . . Konwencja Narodów Zjednoczonych o umowach międzynarodo-

wej sprzedaży towarów, sporządzona w Wiedniu 11.4.1980 r. (Dz.U. z 1997 r. Nr 45, poz. 286)

KorU . . . . . . . . . . . . . ustawa z 7.4.2001 r.30 o prawie prywatnym międzynarodowym Repu-bliki Korei

KP . . . . . . . . . . . . . . . . ustawa z 26.6.1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.)

KPC . . . . . . . . . . . . . . ustawa z 17.11.1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (tekst jedn.: Dz.U. z 2013 r. poz. 101 ze zm.)

KPC alg. . . . . . . . . . . . algierski kodeks postępowania cywilnego i administracyjnego z 8.6.1966 r., w wersji z 1993 r.

KPC austr. . . . . . . . . . austriacki kodeks postępowania cywilnego z 1.8.1895 r., w wersji z 2006 r.KPC franc. . . . . . . . . . francuski kodeks postępowania cywilnego z 14.4.1807 r., w wersji

z 1981 r.KPC niem. . . . . . . . . . niemiecki kodeks postępowania cywilnego z 30.1.1877 r., w wersji

z 1997 r.KRO . . . . . . . . . . . . . . ustawa z 25.2.1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (tekst jedn.: Dz.U.

z 2012 r. poz. 788 ze zm.)KSH . . . . . . . . . . . . . . ustawa z 15.9.2000 r. – Kodeks spółek handlowych (tekst jedn.: Dz.U.

z 2013 r. poz. 1030 ze zm.)KZ . . . . . . . . . . . . . . . rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z 27.10.1933 r. – Kodeks

zobowiązań (Dz.U. Nr 82, poz. 598 ze zm.) KZ szwajc. . . . . . . . . . Code des obligations, Loi fédérale du 30 mars 1911 complétant le Code

civil suisseLiechtU . . . . . . . . . . . ustawa Liechtensteinu z 1996 r. o prawie prywatnym międzynarodo-

wym31

MacedU . . . . . . . . . . . ustawa macedońska z 2007 r. o prawie prywatnym międzynarodo-wym32

ModelU . . . . . . . . . . . ustawa modelowa UNCITRAL z 21.6.1985 r. o międzynarodowym ar-bitrażu handlowym

NiemU . . . . . . . . . . . . ustawa niemiecka z 25.7.1986 r. o prawie prywatnym międzynarodo-wym33 z uzupełnieniami

nowe rozporządzenie Bruksela I . . . . . . . . . . rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 1215/2012

z 12.12.2012 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych (Dz.Urz. UE L Nr 351, s. 1)

PECL . . . . . . . . . . . . . Principles of European Contract Law

30 Tłum. na język niemiecki Kwang-Jung Tsche, IPRax 2007, s. 479–48431 Tłum. na język niemiecki: IPRax 1967, Nr 5, s. 364–369; na język francuski: RCDIP 1997, Nr 4,

s. 858–873.32 Przekład na język niemiecki: Ch. Jessel-Holst, IPRax 2008, Nr 2, s. 158–168.33 Bundesgesetzblatt 1986, Nr 37, s. 1142–1155.

XV

Wykaz skrótów

PrAut . . . . . . . . . . . . . ustawa z 4.2.1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (tekst jedn.: Dz.U. z 2006 r. Nr 90, poz. 631 ze zm.)

PrCzek . . . . . . . . . . . . ustawa z 28.4.1936 r. – Prawo czekowe (Dz.U. Nr 37, poz. 283 ze zm.)

ProtGen . . . . . . . . . . . protokół o klauzulach arbitrażowych, podpisany w Genewie 24.9.1923 r. (Dz.U. z 1931 r. Nr 84, poz. 648)

ProtHaski . . . . . . . . . . protokół o prawie właściwym dla zobowiązań alimentacyjnych z 23.11.2007 r. 34

PrPrywM z 2011 r. . . . ustawa z 4.2.2011 r. – Prawo prywatne międzynarodowe (Dz.U. Nr 80, poz. 432)

PrPrywM z 1965 r. . . . ustawa z 12.11.1965 r. – Prawo prywatne międzynarodowe (Dz.U. Nr 46, poz. 290 ze zm.)

PrPrywM z 1926 r. . . . ustawa z 2.8.1926 r. o prawie właściwem dla stosunków prywatnych międzynarodowych – prawo prywatne międzynarodowe (Dz.U. Nr 101, poz. 581 ze zm.)

PrWeksl . . . . . . . . . . . ustawa z 28.4.1936 r. – Prawo wekslowe (Dz.U. Nr 37, poz. 282 ze zm.)

PWKC . . . . . . . . . . . . ustawa z 23.4.1964 r. – Przepisy wprowadzające Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 94 ze zm.)

RKorU . . . . . . . . . . . . ustawa Republiki Koreańskiej (Korei Południowej) z 2001 r. o prawie prywatnym międzynarodowym35

rozporządzenie alimentacyjne . . . . . . . rozporządzenie Rady (WE) Nr 4/2009 z 18.12.2008 r. w sprawie ju-

rysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń oraz współpracy w zakresie zobowiązań alimentacyjnych (Dz.Urz. UE L Nr 7, s. 1)

rozporządzenie Bruksela I . . . . . . . . . . rozporządzenie Rady (WE) Nr 44/2001 z 22.12.2000 r. w sprawie jurys-

dykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w spra-wach cywilnych i handlowych (Dz.Urz. WE L Nr 12, s. 1)

rozporządzenie Rzym I . . . . . . . . . . . . rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 593/2008

z 17.6.2008 r. w sprawie prawa właściwego dla zobowiązań umownych (Rzym I) (Dz.Urz. UE L Nr 177, s. 6)

rozporządzenie Rzym II . . . . . . . . . . . rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 864/2007

z 11.7.2007 r. dotyczące prawa właściwego dla zobowiązań pozaumow-nych (Rzym II) (Dz.Urz. UE L Nr 199, s. 40)

rozporządzenie spadkowe . . . . . . . . . . rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 650/2012

z 4.7.2012 r. w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń, przyjmowania i wykonywania dokumentów urzędowych dotyczących dziedziczenia oraz w sprawie ustanowienia europejskiego powiadomienia spadkowego (Dz.Urz. UE L Nr 201, s. 107)

rozporządzenie upadłościowe . . . . . . . rozporządzenie Rady (WE) Nr 1346/2000 z 29.5.2000 r. w sprawie po-

stępowania upadłościowego (Dz.Urz. UE L Nr 160, s. 1)RumU z 1992 r. . . . . . ustawa rumuńska z 1992 r. o prawie prywatnym międzynarodowym36

SłowU . . . . . . . . . . . . ustawa słoweńska z 1999 r. o prawie prywatnym międzynarodowym37

34 Dz.Urz. UE L z 2009 r. Nr 331, s. 17. 35 Przekład na język niemiecki: S. Kwang-Hyun, IPRax 2007, Nr 5, s. 479–484 oraz K. B. Pissler, RabelsZ

2006, Nr 1, s. 342–397.36 Przekład na język polski: A. Stan-Otasevici, KPP 2008, Nr 3, s. 867–897.37 Przekład na język niemiecki: M. Geč-Korošec, RabelsZ 2002, Nr 2, s. 748–776.

Wykaz skrótów

XVI

SzwajcU z 1987 r. . . . ustawa szwajcarska o prawie prywatnym międzynarodowym z 18.12.1987 r.TEWG . . . . . . . . . . . . Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Gospodarczą podpisany

25.3.1957 r. (Dz.U. z 2004 r. Nr 90, poz. 864/2 ze zm.)TFUE . . . . . . . . . . . . . Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Dz.Urz. UE C z 2010 r.

Nr 83, s. 1)TUE . . . . . . . . . . . . . . Traktat o Unii Europejskiej (Dz.U. z 2004 r. Nr 90, poz. 864/30)TunU z 1998 r. . . . . . . ustawa tunezyjska z 1998 r. o prawie prywatnym międzynarodowym38 TurU z 1982 r. . . . . . . ustawa turecka z 1982 r. Nr 2675 o prawie prywatnym międzynarodo-

wym39

TurU z 2007 r. . . . . . . ustawa turecka z 27.11.2007 r. o prawie prywatnym międzynarodo-wym40

TWCT . . . . . . . . . . . . Traktat Światowej Organizacji Własności Intelektualnej o prawie au-torskim, sporządzony w Genewie 20.12.1996 r. (Dz.U. z 2005 r. Nr 3, poz. 12)

TWE . . . . . . . . . . . . . . Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską (Dz.U. z 2004 r. Nr 90, poz. 864/2)

TWPPT . . . . . . . . . . . . Traktat Światowej Organizacji Własności Intelektualnej o artystycznych wykonaniach i fonogramach sporządzony w Genewie 20.12.1996 r. (Dz.U. z 2005 r. Nr 3, poz. 12)

UkrU . . . . . . . . . . . . . ustawa ukraińska z 2005 r. o prawie prywatnym międzynarodowym41 UNCITRALReg . . . . . regulamin arbitrażowy UNCITRAL z 28.4.1976 r., w wersji z 2010 r.UPICC . . . . . . . . . . . . UNIDROIT Principles of International Commercial Contracts WenezU . . . . . . . . . . . ustawa wenezuelska z 1998 r. o prawie prywatnym międzynarodo-

wym42 WęgU . . . . . . . . . . . . . ustawa węgierska z 31.5.1979 r. o prawie prywatnym międzynarodo-

wym43 WłoskaU . . . . . . . . . . ustawa włoska z 1995 r. o prawie prywatnym międzynarodowym44

2. Organy orzekające

AG . . . . . . . . . . . . . . . AmtsgerichtBGH . . . . . . . . . . . . . . Bundesgerichtshof (Niemcy)CA . . . . . . . . . . . . . . . Cour d’Appel (Francja)CCass. civ. . . . . . . . . . Cour de Cassation, chambre civile (Francja)CCass. com. . . . . . . . . Cour de Cassation, chambre commerciale (Francja)ETPCz . . . . . . . . . . . . Europejski Trybunał Praw CzłowiekaETS . . . . . . . . . . . . . . Europejski Trybunał SprawiedliwościLG . . . . . . . . . . . . . . . LandgerichtNSA . . . . . . . . . . . . . . Naczelny Sąd AdministracyjnyNSA (7) . . . . . . . . . . . Naczelny Sąd Administracyjny w składzie siedmiu sędziówOBG . . . . . . . . . . . . . . Oberstes GerichtOGH . . . . . . . . . . . . . . Oberste GerichtshofOLG . . . . . . . . . . . . . . Oberlandesgericht

38 Tekst francuski oraz tłum. na język niemiecki: T. Heiko, RabelsZ 2001, Nr 1, s. 102–125.39 Tłum. na język niemiecki: H. Krüger, w: IPR-Gesetze in Europa, s. 338–363; na język francuski:

N. Uluocak, RCDIP 1983, Nr 1, s. 141–157.40 Przekład na język niemiecki H. Krüger, F. Nomer-Ertan, IPRax 2008, Nr 3, s. 283–290, przedruk

w: RabelsZ 2010, Nr 2, s. 419–434 oraz na język angielski: N. Ayşe Odman Boztosun, IPIL 2007, vol. 9, s. 583–604.

41 Przekład na język polski: J. Czubak, W. Macokina, I. Kotlyarska pod kierunkiem P. Mostowika, KPP 2008, Nr 2, s. 571–590.

42 Przekład na język niemiecki: J. Samtleben, IPRax 1999, Nr 3, s. 196–200.43 Tłum. na język niemiecki: M. Benkö, W. Peuster, w: IPR-Gesetze in Europa, s. 364–409; na język pol-

ski: Poczobut, Kodyfikacje, s. 137–148.44 Przekład na język polski: K. Mironowicz, KPP 1999, Nr 3, s. 649–665.

XVII

Wykaz skrótów

SA . . . . . . . . . . . . . . . . Sąd ApelacyjnySAnt . . . . . . . . . . . . . . Sąd Antymonopolowy45

SN . . . . . . . . . . . . . . . Sąd Najwyższy SN (PS) . . . . . . . . . . . Sąd Najwyższy w pełnym składzie SN (PSIC) . . . . . . . . . Sąd Najwyższy w pełnym składzie Izby Cywilnej (w latach 1982–1989:

Izby Cywilnej i Administracyjnej)SN (PSIAPiUS) . . . . . Sąd Najwyższy w pełnym składzie Izby Administracyjnej, Pracy i Ubez-

pieczeń Społecznych (od roku 1990: Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecz-nych)

SN (7) . . . . . . . . . . . . . Sąd Najwyższy w składzie siedmiu sędziówSO . . . . . . . . . . . . . . . Sąd OkręgowySOKiK . . . . . . . . . . . . Sąd Ochrony Konkurencji i KonsumentówSP . . . . . . . . . . . . . . . . Sąd Powiatowy SR . . . . . . . . . . . . . . . . Sąd RejonowySW . . . . . . . . . . . . . . . Sąd WojewódzkiTK . . . . . . . . . . . . . . . Trybunał KonstytucyjnyTSUE . . . . . . . . . . . . . Trybunał Sprawiedliwości Unii EuropejskiejWSA . . . . . . . . . . . . . . Wojewódzki Sąd Administracyjny

3. Czasopisma i publikatory

AcP . . . . . . . . . . . . . . . Archiv für die civilistische PraxisActes et documents . . Actes et documents de la Conférence de la Haye de droit internationa

privéADR . . . . . . . . . . . . . . ADR. Arbitraż i MediacjaAEDIPr . . . . . . . . . . . Anuario Espańol de Derecho Internancional PrivadoAFDI . . . . . . . . . . . . . Annuaire français de droit internationalAfrJICL . . . . . . . . . . . African Journal of International and Comparative LawAG . . . . . . . . . . . . . . . Die Aktiengesellschaft. Zeitschrift für das gesamte Aktienwesen, für

deutsches, europäisches und internationales Unternehmens- und Kapi-talmarktrecht

AICr . . . . . . . . . . . . . . Archivum Iuridicum CracovienseAIDI . . . . . . . . . . . . . . Annuaire de l’Institut de droit internationalAJASH . . . . . . . . . . . . Acta Juridica Academiae Scientiarum HungaricaeAJCL . . . . . . . . . . . . . American Journal of Comparative LawAmJCL . . . . . . . . . . . . The American Journal of Comparative LawAmJIL . . . . . . . . . . . . American Journal of International LawAmULR . . . . . . . . . . . American University Law ReviewAPhD . . . . . . . . . . . . . Archives de philosophie du droitARIA . . . . . . . . . . . . . The American Review of International ArbitrationATF . . . . . . . . . . . . . . Recueil officiel des arręts du Tribunal Fédéral SuisseAUL . . . . . . . . . . . . . . Acta Univesitatis LodziensisAUNC . . . . . . . . . . . . Acta Universitatis Nicolai CoperniciAustralianLJ . . . . . . . . Australian Law JournalAUWr . . . . . . . . . . . . . Acta Univesitatis WratislaviensisAWD . . . . . . . . . . . . . Außenwirtschaftsdienst des Betriebs-BeratersBB . . . . . . . . . . . . . . . Der Betriebs-BeraterBGHZ . . . . . . . . . . . . . Entscheidungen des Bundesgerichtshofes in ZivilsachenBlIntPR . . . . . . . . . . . Blätter für internationales Privatrecht (1926–1931)BMS . . . . . . . . . . . . . . Biuletyn Ministerstwa SprawiedliwościBSN . . . . . . . . . . . . . . Biuletyn Sądu NajwyższegoCahDE . . . . . . . . . . . . Cahiers de droit européen

45 Nazwa sądu została zmieniona na Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustawą z 5.7.2002 r. o zmianie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz usta-wy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz.U. Nr 129, poz. 1102), która weszła w życie 15.12.2002 r.

Wykaz skrótów

XVIII

CalLR . . . . . . . . . . . . . California Law ReviewCanBR . . . . . . . . . . . . The Canadian Bar Review (Kanada)CDE . . . . . . . . . . . . . . Cahiers de droit européenCILSA . . . . . . . . . . . . Comparative and International Law Law Journal of South AfricaClunet . . . . . . . . . . . . . Journal de droit internationalColumLR . . . . . . . . . . Columbia Law ReviewCPH . . . . . . . . . . . . . . Czasopismo Prawo-HistoryczneČMP . . . . . . . . . . . . . . Časopis pro Mezinarodni PrávoD . . . . . . . . . . . . . . . . . Dalloz; Recueil Dalloz / Sirey (Francja)DB . . . . . . . . . . . . . . . Der BetriebDIZPR . . . . . . . . . . . . Deutsches Internationales ZivilprozessrechtDNotZ . . . . . . . . . . . . Deutsche Notar-ZeitschriftDP . . . . . . . . . . . . . . . . Dalloz périodiqueDPC . . . . . . . . . . . . . . Droit Polonais ContemporainDPCI . . . . . . . . . . . . . Droit et pratique du commerce internationalDPJZ . . . . . . . . . . . . . Deutsch-Polnische Juristen-ZeitschriftDz.Pr.P.P. . . . . . . . . . . Dziennik Prawa Państwa PolskiegoDz.U. . . . . . . . . . . . . . Dziennik UstawDz.Urz. . . . . . . . . . . . . Dziennik UrzędowyDz.Urz. UE . . . . . . . . . Dziennik Urzędowy Unii EuropejskiejELR . . . . . . . . . . . . . . European Law ReviewEP . . . . . . . . . . . . . . . . Edukacja PrawniczaEPS . . . . . . . . . . . . . . . Europejski Przegląd SądowyERPL . . . . . . . . . . . . . European Review of Private LawEuZ . . . . . . . . . . . . . . . Zeitschrift für EuroparechtEuZW . . . . . . . . . . . . . Europäische Zeitschrift für WirtschaftsrechtFamRZ . . . . . . . . . . . . Zeitschrift für das gesamte FamilienrechtFloJIL . . . . . . . . . . . . . Florida Journal of International LawGazPal . . . . . . . . . . . . Gazette du Palais GCDIP . . . . . . . . . . . . Giurisprudenza comparata di diritto internazionale privato GeorgiaJICL . . . . . . . . Georgia Journal of International and Comparative LawGmbHR . . . . . . . . . . . GmbH-RundschauGP . . . . . . . . . . . . . . . . Gazeta PrawnaGPR . . . . . . . . . . . . . . Zeitschrift für GemeinschaftsprivatrechtGRUR . . . . . . . . . . . . Zeitschrift für gewerblichen Rechtsschutz und UrheberrechtGRUR Int. . . . . . . . . . GRUR, Internationaler TeilGSP . . . . . . . . . . . . . . Gdańskie Studia PrawniczeGSP PO . . . . . . . . . . . Gdańskie Studia Prawnicze – Przegląd OrzecznictwaGSW . . . . . . . . . . . . . . Gazeta Sądowa WarszawskaHarvILJ . . . . . . . . . . . Harvard International Law JournalHarvILR . . . . . . . . . . . Harvard International Law ReviewHarvLR . . . . . . . . . . . Harvard Law ReviewIALR . . . . . . . . . . . . . International Arbitration Law ReviewIAmLR . . . . . . . . . . . . International American Law ReviewICLQ . . . . . . . . . . . . . The International and Comparative Law QuarterlyIECL . . . . . . . . . . . . . . International Encyclopedia of Comparative LawIIC . . . . . . . . . . . . . . . International Review of Industral Property and Copyright LawILM . . . . . . . . . . . . . . International Legal Materials, Washington D.C.ILQ . . . . . . . . . . . . . . . International Law QuarterlyILaw . . . . . . . . . . . . . . The International Lawyer (USA)IPG . . . . . . . . . . . . . . . Gutachten zum internationalen und ausländischen PrivatrechtIPRax . . . . . . . . . . . . . Praxis des Internationalen Privat- und VerfahrensrechtsIPRspr . . . . . . . . . . . . Die deutsche Rechtsprechung auf dem Gebiet des internationalen Pri-

vatrechtsJBl . . . . . . . . . . . . . . . Juristische Blätter (Austria)JbOstR . . . . . . . . . . . . Jahrbuch für Ostrecht

XIX

Wykaz skrótów

J-clDI . . . . . . . . . . . . . Juris-classeur de droit international JCL . . . . . . . . . . . . . . . Journal of Contemporary Law (USA)JCP . . . . . . . . . . . . . . . Juris-classeur périodiqueJDAI . . . . . . . . . . . . . . Journal de droit des affaires internationalesJIArb . . . . . . . . . . . . . Journal of International ArbitrationJO . . . . . . . . . . . . . . . . Journal officiele de la République françaiseJPIL . . . . . . . . . . . . . . Journal of Private International LawJR . . . . . . . . . . . . . . . . Juristische RundschauJT . . . . . . . . . . . . . . . . Journal des Tribunaux (Belgia)Jur. . . . . . . . . . . . . . . . JurystaJuS . . . . . . . . . . . . . . . Juristische SchulungJW . . . . . . . . . . . . . . . Juristische WochenschriftJZ . . . . . . . . . . . . . . . . JuristenzeitungKing’sCLJ . . . . . . . . . King’s College Law JournalKPP . . . . . . . . . . . . . . Kwartalnik Prawa PrywatnegoKPPubl . . . . . . . . . . . . Kwartalnik Prawa PublicznegoKSP . . . . . . . . . . . . . . Krakowskie Studia PrawniczeLQR . . . . . . . . . . . . . . Law Quarterly ReviewMcGLJ . . . . . . . . . . . . McGill Law JournalMDR . . . . . . . . . . . . . Monatsschrift für Deutches RechtMinnLR . . . . . . . . . . . Minnesota Law ReviewMoP . . . . . . . . . . . . . . Monitor PrawniczyMoPod . . . . . . . . . . . . Monitor PodatkowyMP . . . . . . . . . . . . . . . Monitor PolskiMR-Int . . . . . . . . . . . . Medien & Recht InternationalMSiG . . . . . . . . . . . . . Monitor Sądowy i GospodarczyNCJILCR . . . . . . . . . . North Carolina Journal of International Law and Commercial Regula-

tionNed.Jur. . . . . . . . . . . . Nederlandse Jurisprudentie NILR . . . . . . . . . . . . . Nederlands International Law Review (1975 i n.)NIPR . . . . . . . . . . . . . Nederlands Internationaal PrivaatrechtNJW . . . . . . . . . . . . . . Neue Juristische WochenschriftNP . . . . . . . . . . . . . . . . Nowe PrawoNPN . . . . . . . . . . . . . . Nowy Przegląd NotarialnyNZG . . . . . . . . . . . . . . Neue Zeitschrift für GesellschaftsrechtONSA . . . . . . . . . . . . . Orzecznictwo Naczelnego Sądu AdministracyjnegoONSAiWSA . . . . . . . . Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego i Wojewódzkich

Sądów AdministracyjnychOSA . . . . . . . . . . . . . . Orzecznictwo Sądów ApelacyjnychOSG . . . . . . . . . . . . . . Orzecznictwo Sądów Gospodarczych OSNC . . . . . . . . . . . . . Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba CywilnaOSNCP . . . . . . . . . . . . Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna i PracyOSNKW . . . . . . . . . . . Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba KarnaOSP . . . . . . . . . . . . . . Orzecznictwo Sądów Polskich OSPiKA . . . . . . . . . . . Orzecznictwo Sądów Polskich i Komisji Arbitrażowych OTK-A . . . . . . . . . . . . Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego – Seria AÖJT . . . . . . . . . . . . . . . Österreichische JuristentagÖJZ . . . . . . . . . . . . . . . Österreichische Juristen-Zeitung Pal. . . . . . . . . . . . . . . . PalestraPB . . . . . . . . . . . . . . . . Prawo BankowePES . . . . . . . . . . . . . . . Problemy Egzekucji SądowejPHZ . . . . . . . . . . . . . . Problemy Handlu Zagranicznego PiM . . . . . . . . . . . . . . . Prawo i MedycynaPiP . . . . . . . . . . . . . . . Państwo i PrawoPiZS . . . . . . . . . . . . . . Praca i Zabezpieczenie SpołecznePL . . . . . . . . . . . . . . . . Przegląd Legislacyjny