trnh by nguyn y, ng i, tn cng, lin quan, nhnh bn vng ni ca ng mch nch. V hnh minh ha Mch mu, Thn kinh chi phi cm gic, vn ng cho ccc vng cng tay trc Nguyn y, ng i, tn cng, lin quan, vng ni ca ng mch cnh tay. Mch mu cung cp v thn kinh chi phi c cnh tay sau trnh by c ci v t, ng mch cung cp mu cho vng ny. thn kinh chi phi vn ng v cm gic cho vng gan tay Khi lit thn kinh tr bnh nhn mt vn ng v cm gic no bn tay. trnh by c vng i trc v sau, thn kinh chi phi cho cc vng ny. trnh by nguyn y, ng i, tn cng, nhnh bn, lin quan, vng ni ca ng mch i. V hnh minh ha. trnh by c vng cng chn trc v sau. Thn kinh chi phi cm gic v vn ng cho vng ny. trnh by mch mu v thn kinh vng gan chn. Mch mu chi trn 1.Tm lc v ng mch chi trn -ng mch di n sau khi chui qua khe sn n i tn thnh M nch -n b di c ngc ln m nch i tn thnh m cnh tay i trong ng cnh tay vng cnh tay, n ng di np gp khuu 3cm m cnh tay chia thnh m tr v m mch quay i xung vng cng tay, cui cng 2 m ny phn thnh nhiu nhnh cp mu cho vng bn tay. c im: cc ng mch chnh u nm mt gp ca chi, pha trc, trong ca chi. ng mch thng i cng tnh mch v lin quan vi thn kinh. 2. ng mch nch (arteria axillaris) 2.1. Nguyn u, ng i, c tu hnh Nguyn u: tip theo ng mch di n, t im gia b sau xng n. ng i, tn cng: i chch xung di, theo ng ni t im gia xng n n np gp khuu khi tay dng 900 so vi thn mnh. -C ty hnh: c qu cnh tay ** Lin quan: vi RTKCT: c ngc b bt cho trc ng mch v chia ng mch thnh 3 on lin quan on trn c ngc b: cc thn (thn nht) u pha trn ngoi ng mch. di xng n c quai thn kinh cc c ngc bt cho trc ng mch, l mc quan trng tm ng mch nch. Khi 3 thn to thnh 3 b th cc b ny quy quanh m nch. on sau c ngc b: +ngoi ng mch c dy tk c b. +trc m c tk gia. +trong m c tk tr, tk b cnh tay trong v tk b cng tay trong +sau m c tk quay v tk nch. on di c ngc b: Cc dy thn kinh bt u tch xa dn ng mch i vo cc khu, ch cn dy gia i pha trc ngoi ng mch xung cnh tay. *vi tnh mch: c 1 tnh mch ln i theo ng mch, nm pha di v trong ng mch, cng ln trn tnh mch cng ra trc, vo trong so vi ng mch. 2.3. Ngnh bn: c 6 ngnh bn ng mch ngc trn: tch mt trong ng mch nch, phn nhnh vo da v cc c lp nng ca thnh ngc. ng mch cng vai ngc: chui qua mc n ngc cho 4 nhnh: nhnh cng vai cp mu cho mm cng vai, khp vai. +nhnh delta cp mu cho khu delta. +nhnh n cp mu cho c di n v khp cn. +cc nhnh ngc c ngc to cp mu cho ngc b. ng mch di vai: l ngnh bn ln nht, chui qua tam gic vai tam u ra sau chia thnh 2 nhnh( m ngc lng v m m vai) chi phi c lng to, c rng trc, c gian sn v ni vi ng mch di n sau xng vai. -ng mch ngc ngoi: chy vo thnh bn ngc cho cc nhnh v ngoi. -ng mch m cnh tay trc: i pha trc c phu thut ca xng cnh tay v ni vi m m cnh tay sau. -ng mch m cnh tay sau: i pha sau c phu thut cng vi tk nch chui qua l t gic vo vng delta. 2.4. Vng ni: Vng mch quanh vai Cu to: do s tip ni ca m di vai vi m vai trn v vai sau. V tr: mt sau xng b vai. ngha: l vng ni quan trng nht v c kh nng ti lp tun hon tt nht di ch tht. Vng quanh ngc Cu to: do m ngc ngoi, m cng vai ngc tip ni vi m ngc trong, m gian sn trn ca m di n. V tr: thnh trc ngc ngha: khng c ngha trong vic ti lp tun hon cho phn di ch tht. Vng quanh cnh tay: Cu to: m m cnh tay trc ni vi m m cnh tay sau v m cnh tay su ca m cnh tay. V tr: vng delta ngha: khng c ngha trong vic ti lp tun hon cho phn di ch tht. -Lu : hai vng ni trn khng tip ni vi vng ni di nn tht m nch gia m m v m di vai rt nguy him. 2.5. Tnh mch nch: Tnh mch nch do 2 tnh mch cnh tay to nn. Tnh mch nch i pha trong ng mch nhng khi ti gn xng n th chy ra nm pha trc ng mch. Tnh mch u l tnh mch nng, cnh tay i ln ri qua rnh delta-ngc, n gn xng n th chc qua cn n ngc vo tnh mch nch. vo tnh mch nch cn c cc tnh mch i km vi ng mch nch. 3. ng mch cnh tay (a. brachialis) 3.1. Nguyn u, tn cng, c tu hnh: Nguyn u, tn cng: tip ni vi ng mch nch t b di c ngc ln, i xung ti di np gp khuu3 cmth chia 2 ngnh cng l ng mch quay v ng mch tr. ng chun ch: t nh hm nch n gia np gp khuu khi tay dang 90. C tu hnh: b trong c nh u cnh tay. 3.2. ng i, lin quan: on cnh tay: t b di c ngc to n trn np gp khuu 3 cm - cnh tay: m i trong ng cnh tay( hnh lng tr tam gic gm 3 thnh: thnh trc l trn c nh u v c qu cnh tay, di l c nh u v c cnh tay, thnh sau l vch gian c trong, thnh trong l mc nng da v t chc di da => trong ng cnh tay, ng mch lin quan vi: Thn kinh quay pha sau ng mch, dy quay cng vi ng mch cnh tay su i qua tam gic cnh tay tam u vo rnh xon khu cnh tay sau. Thn kinh tr, thn kinh b cng tay trong trong ng mch, i n gia cnh tay th dy tr chui qua vch lin c trong, i ra sau cng vi ng mch bn trong trn; cn dy b cng tay trong chc qua cn bc cnh tay. Thn kinh gia l dy tu hnh ca ng mch, pha trn th nm trc ngoi ng mch, gia bt cho pha trc ng mch vo trong cnh tay v di th nm pha trong ng mch. khuu: gii hn trn v di np gp khuu 3 cm ng mch cnh tay i trong rnh nh u trong (thnh ngoi l khi c cnh tay trc, thnh trong l khi c trn rng rc). =>lin quan: sau l khp khuu; trc l tr cn c nh u, thn kinh nng, da, t chc di da; trong l thn kinh gia; i km ng mch c 2 tnh mch. 3.3. Ngnh bn: c 3 nhnh bn *m cnh tay su: chui qua l tam gic cnh tay tam u cng vi tk quay ra vng cnh tay sau cho cc nhnh cng: Nhnh m bn gia i pha sau vch gian c ngoi -Nhnh m bn quay i pha trc vch gian c ngoi. Nhnh nui xng. Nhnh c delta. Nhnh bn tr trn: i cng thn kinh tr, chc qua vch gian c trong ra vng cnh tay sau, xung ni vi ng mch qut ngc tr sau. *Nhnh bn tr di: i xung di chia 2 ngnh: trc ni vi ng mch qut ngc tr trc, sau ni vi ng mch bn tr trn. 3.4 Mng mch khp khuu: c 2 vng ni. Vng ni quanh mm trn li cu trong: m bn tr trn ni vi m qut ngc tr sau. m bn tr di ni vi m qut ngc tr trc. Vng ni quanh mm trn li cu ngoi: +m bn quay tip ni vi m qut ngc quay. +m bn gia tip ni vi m qut ngc gian ct ng dng: S tip ni gia ng mch nch v ng mch cnh tay rt ngho nn nn vng tht mch nguy him l t ng mch vai di n ng mch cnh tay su. Tht ng mch cnh tay phi tht di ng mch cnh tay su, tt nht di ng mch bn tr trn. -V tr tht nguy him: trn ng mch cnh tay su. 3.5. Tnh mch: C 2 tnh mch su: i km ng mch cnh tay. C 2 tnh mch nng: Tnh mch u: pha trc ngoi cnh tay, i t di ln vo rnh delta-ngc vo tnh mch nch. Tnh mch nn: pha trong cnh tay, n 1/3 trn cnh tay tnh mch chui qua cn cnh tay vo tnh mch cnh tay su. 4. NG MCH QUAY (a. radialis) 4.1. Nguyn u, ng i, lin quan, c tu hnh: Nguyn u, ng i, tn cng: ng mch quay l 1 trong 2 nhnh ca ng mch cnh tay, ng mch bt u t di np gp khuu3 cm, chy chch xung di i pha ngoi cng tay. Pha trc ngoi b che ph bi c cnh tay quay( c ty hnh ca m quay). Pha trong m lin h vi c sp trn 1/3 trn v c gp c tay quay 2/3 di. 1/3 di m ta vo xng quay sau i vng ra pha sau vo bn tay qua hm lo. 4.2. Ngnh bn: Ngnh qut ngc quay ni vi m bn quay ca m cnh tay su. Ngnh gan c tay ni vi nhnh gan c tay ca m tr. Ngnh mu c tay ni vi nhnh mu c tay ca m tr. Ngnh gan tay nng gp phn vo cung gan tay nng. -m ngn ci chnh -Cui cng m quay to thnh cung gan tay su bn tay cng vi m tr, cho nhnh m ngn ci chnh v m quay ngn tr cp mu cho mt ngn ri ngoi bn tay 4.3. ng dng: Tht ng mch quay t gy tn hi. 5. ng mch tr (a. ulnaris) 5.1. Nguyn u, ng i, tn cng, c tu hnh: Nguyn u, ng i, tn cng: ng mch tr l 1 trong 2 ngnh ca ng mch cnh tay t di np gp khuu3 cm, chy chch xung di, vo trong, i pha sau c sp trn, c gp c tay quay, c gan tay di v c gp cc ngn nng. m tr i pha trc cc c bao ph xng tr (c cnh tay, c gp cc ngn su). cung x (ch ni u cnh tay tr v u quay ca c gp chung cc ngn nng) m bt cho pha sau thn kinh gia. n ch 1/3 trn v 1/3 gia m nm gia c gp c tay tr (c ty hnh) i cng tk tr 5.2. Ngnh bn: ng mch qut ngc tr chia thnh 2 nhnh trc v sau. -m gian ct chung i ti b trn mng gian ct chia thnh 2 nhnh: +m gian ct trc cng vi tk gian ct trc (nhnh ca tk gia) to thnh b mch tk gian ct trc. mt khc m gian ct trc cn cho nhnh m gia i cng tk gia. +m gian ct sau cho nhnh m qut ngc gian ct. -Nhnh gan c tay v nhnh mu c tay ni vi nhau v ni vi nhnh cng tn ca m quay. -Nhnh gan tay su gp phn to cung m gan tay su. -cui cng m mch tr to thnh cung gan tay nng bn tay cho nhnh m gan ngn chung v m gan ngn ring cp mu cho 3 ngn ri cn li ca bn tay. 5.3. ng dng: Tht ng mch tr t gy tn hi. 6. Cung ng mch gan tay nng v su: 6.1. Cung ng mch gan tay nng: Cu to: ngnh cng ca ng mch tr tip ni vi nhnh quay gan tay ca ng mch quay. V tr: Cung mch ny nm nng, sau cn gan tay gia v trc cc gn gp. Ch li nht ca cung gan tay nng tng ng ngoi vi phn gia ca np gia lng bn tay. Phn nhnh: tch 4 nhnh cho cc ngn tay. M nhnh li chia i i vo mt bn ca 2 ngn cnh nhau. 6.2. Cung ng mch gan tay su Cu to: ngnh cng ca ng mch quay ni vi nhnh gan tay su ca ng mch tr. V tr: su, nm p vo c xng t bn tay 2,3,4, sau cc gn gp. Cung su cao hn cung nng 1 cm, l cung mch chnh ca bn tay. Phn nhnh: tch ra 4 nhnh lin ct gan tay, mi nhnh lin ct li chia 2 nhnh i mt bn mi ngn tay. Ring cung su cn tch ra 3 nhnh chy ra mu tay tip ni vi cc ng mch lin ct. 7. H thng tnh mch chi trn Gm h tnh mch nng v h tnh mch su. H tnh mch su: c 2 tnh mch i km 1 ng mch (ng mch nch ch c 1 tnh mch i km). H tnh mch nng nm trong t chc di da, khng c cc ng mch cng tn i cng Ngun: chiaseykhoa.com 1.Thn kinh quay (radial nerve): 1.1.Vng cnh tay: Thn kinh quay sau khi xut pht t b sau ca m ri cnh tay (brachial plexus), th chui qua l tam gic cnh tay tam u cng vi ng mch cnh tay su (deep brachial artery) i ra vng cnh tay sau. Ti y, thn kinh i st vo rnh thn kinh quay (radial nerve groove) ca xng cnh tay (humerus), y cng l l do thn kinh quay thng d b tn thng khi gy 1/3 gia xng ny. Khi ra khi rnh, thn kinh chc qua vch gian c ngoi li i ra pha trc cnh tay, trong rnh nh u ngoi ca h khuu v chia lm 2 nhnh i xung vng cng tay.Ti vng cnh tay sau, thn kinh quay cho nhnh vn ng c tam u cnh tay (triceps brachii muscle) v cc nhnh cm gic n da vng cnh tay ngoi v sau. 1.2. Vng khuu v cng tay: Ti rnh nh u ngoi ca vng khuu, thn kinh quay chia thnh 2 nhnh, nhnh nng v nhnh su (thn kinh gian ct sau posterior interosseous nerve). Nhnh nng ca thn kinh quay i qua bao khp khuu, i xung pha sau c cnh tay quay (brachioradialis muscle), pha trc c dui c tay quay di (extensor carpi radialis longus muscle), ra pha sau, v ra di da khong 3 cm trn mm trm quay (styloid process of radius) xung cm gic cho na ngoi mu tay. Nhnh su ca thn kinh quay hay thn kinh gian ct sau i gia 2 lp c nga ri ta ra nhiu nhnh gia 2 lp c ca vng cng tay sau vn ng cho cc c vng ny. Thn kinh gian ct sau vn ng cho tt c cc c vng cnh tay sau tr c cnh tay quay v c dui c tay quay di do cc nhnh bn ca thn kinh quay chi phi. Thn kinh quay khng xung vng gan tay, ch chi phi cm gic cho 3 ngn ri ngoi ca mu tay. 1.Thn kinh tr (ulnar nerve): 2.1. Vng cnh tay: Thn kinh tr xut pht t b trong ca m ri cnh tay. i xung cnh tay theo ng mch cnh tay (brachial artery). n 1/3 gia cnh tay, thn kinh cng ng mch bn tr trn (superior ulnar collateral artery) chc qua vch gian c trong ra vng cnh tay sau. Sau qua rnh thn kinh tr khuu xung cng tay. cnh tay, thn kinh tr khng cho nhnh bn no. 2.2. Vng cng tay: cng tay, thn kinh tr i trc c gp cc ngn su (flexor digitorum profundus muscle) v sau c gp c tay tr (flexor carpi ulnaris muscle). ng mch tr (ulnar artery) i km vi thn kinh tr 2/3 di cng tay v nm ngoi thn kinh tr. pha trn c tay, thn kinh tr cho nhnh vn ng 1 c ri: C gp c tay tr v na trong c gp cc ngn su (ngn 4 v ngn 5). Thn kinh tr i ph ngoi xng u (psisform bone) v pha trc mc gi gn gp (flexor retinaculum) vo bn tay. 2.3. Vng bn tay: Thn kinh tr i vo bn tay gia xng u v mc xng mc (hook of hamate bone), pha trc mc gi gn gp, pha sau c gan tay ngn (palmaris brevis muscle) ri chia lm 2 nhnh: Nhnh nng v nhnh su. Nhnh nng chi phi cm gic cho 1 ngn ri bn trong (ngn 5 v 1/2 ngn 4), v cho nhnh vn ng c gan tay ngn. Nhnh su vn ng 3 c cn li ca m t, vng qua mc xng mc i su vo bn tay, vn ng cho tt c cc c cn li ca gan tay; tr 5 c do thn kinh gia chi phi: C dng ngn ci ngn (abductor pollicis brevis muscle), c gp ngn ci ngn (flexor pollicis brevis muscle), c i ngn ci (opponens pollicis muscle) v 2 c giun (lumbrical m.m.) 1, 2. 1.Thn kinh gia (median nerve): 3.1. Vng cnh tay: Thn kinh gia xut pht t r trong v r ngoi ca m ri cnh tay, i cng ng mch cnh tay trong ng cnh tay. trn, thn kinh gia nm pha trc ngoi ca ng mch, sau bt cho pha trc ng mch xung di nm trong ng mch. cnh tay, thn kinh gia khng cho nhnh no. 3.2. Vng cng tay: Thn kinh gia i t gia np khuu n gia np gp c tay. Thn kinh i su di c sp trn (pronator teres muscle), su hn lp c nng cng tay (gm cc c dui cc ngn nng, c gan tay di v c gp c tay quay). Thn kinh gia bt cho ng mch tr 1/3 trn cnh tay, vn ng cho tt c cc c vng cng tay trc, tr 1 c ri ca thn kinh tr ( cp trn). Ring nhnh vn ng cho c sp vung c gi l thn kinh gian ct trc (nh vy, ta thy rng d ch c gi l thn kinh gian ct sau, nhng thn kinh ny ng vai tr quan trng hn nhiu so vi thn kinh gian ct trc xem phn thn kinh quay pha trn). 1/3 di cng tay, thn kinh gia i cng vi 4 gn c gp cc ngn nng, nm ngoi nht v nng nht so vi cc gn ny. 3.3. Vng bn tay: Thn kinh gia vo bn tay pha sau mc gi gn gp (so snh vi TK tr trn). Ra khi ng c tay, thn kinh nm sau cn gan tay, chi phi cm gic cho 3 ngn ri ngoi ca bn tay v vn ng cho nm c: C dng ngn ci ngn, c gp ngn ci ngn, c i ngn ci v c giun 1, 2 (xem thm TK tr). 1.Cc thn kinh khc thuc m ri cnh tay: 4.1. Dy thn kinh c - b (musculocutaneous nerve): Thn kinh c b xut pht t b ngoi ca m ri cnh tay, i xuyn qua c qu cnh tay (coracobrachialis muscle) v i gia 2 c: C cnh tay (brachialis muscle) v c nh u (biceps brachii muscle), n rnh nh u ngoi chc qua mc nng, chia lm 2 ngnh cm gic cho mt ngoi cng tay. Dy c b cho cc nhnh vn ng cc c vng cnh tay trc (c qu cnh tay, c nh u v c cnh tay). Nh vy, nh tn gi, thn kinh c - b chi phi vn ng cho cc c cnh tay trc (c) v cm gic cho mt ngoi cng tay (b). 4.2. Dy thn kinh nch (axillary nerve):Sau khi xut pht t b sau ca m ri cnh tay, thn kinh nch i cng ng mch m cnh tay sau chui qua l t gic vng quanh c phu thut xng cnh tay chi phi cho vng delta. 4.3. Dy thn kinh b cnh tay trong (medial brachial cutaneous nerve): Xut pht t b trong ca m ri cnh tay, i qua mc nng chi phi cm gic cho phn di mt trong cnh tay. 4.4. Dy thn kinh b cng tay trong (medial antebrachial cutaneous nerve): Xut pht t b trong ca m ri cnh tay, i trong ng cnh tay n 1/3 gia cnh tay chc qua mc nng chi phi cm gic cho phn di mt trong cnh tay v pha trong cng tay. 1.Vng cm gic da ca cc thn kinh chi trn: (tham kho atlas netter) MCH MU CHI DI 1. NG MCH MNG 1.1. Nguyn u: ng mch (M) mng hay M mng trn l 1 trong 4 nhnh ngoi chu hng ca M chu trong.1.2. ng i v lin quan: t trong chu hng M mng chui qua khuyt hng to pha trn c thp i vo gia cc lp c vng mng, v vy c 3 on lin quan. - on trong chu hng: M chui gia thn tht lng cng v ngnh cng th nht ca m ri thn kinh cng. C thn kinh (TK) mng trn i km M. - on xng: M mng cng tnh mch (TM) v TK chui qua khuyt hng to pha trn c thp, M p vo cung Bouisson (do cn c mng nh bm vo khuyt hng to to nn). Hai TM di M v tip ni vi nhau trng nh ci vng m M nm trn, v vy khi tm M phi i t trn xung trnh TM, c th cm mu bng cch p cht M vo vnh xng. - on mng: M mng i vo mng v chia 2 ngnh i vo cc lp c mng. 1.3. Phn nhnh: - Nhnh su: c 2 nhnh chy theo ng bm ca c mng nh v c mng b phn nhnh vo trong c. - Nhnh nng: phn nhnh vo phn trn v phn di c mng to. 1.4. Vng ni: M mng ni vi M i v M ngi nn tht mch t gy nguy him. 2. NG MCH NGI 2.1. Nguyn u: M ngi hay M mng di l 1 trong 4 nhnh ngoi chu hng ca M chu trong.2.2. ng i v lin quan: t trong chu hng M ngi i trc c thp v qua m ri cng ri chui qua khuyt hng to pha di c thp i vo vng mng. 2.3. Phn nhnh: - Nhnh sau: chy vo c mng to v tip ni vi M mng. - Nhnh xung: chy vo cc c khu i sau tip ni vi cc nhnh xin v nhnh m ca M i su. Trong c nhnh cho dy hng to. 2.4. Ngnh ni: M ngi ni vi M mng v cc nhnh xin ca M i su nn tht mch t gy nguy him. 3. NG MCH I 3.1. Nguyn u: M i l phn tip theo ca M chu ngoi t im gia cung i. 3.2. ng i v lin quan: t im gia cung i, M i xung di vo trong v chui qua vng c khp ln i tn l M khoeo. - on i trong tam gic i (tam gic Scarpa): on ny M i theo ng phn gic ca tam gic, nm trong rnh do c tht lng chu v c lc to nn, pha ngoi M c dy thn kinh i i trong bao c tht lng chu, pha trong M c TM i. Tam gic Scarpa cu to gm cnh ngoi l c may, cnh trong l c khp nh v cnh trn l dy cung i. Ph mt trn tam gic c cn sng (cn c nhiu mch mu, thn kinh chui qua). - on i trong ng Hunter: on ny M i cng vi TM i v dy TK hin. 1/3 gia i th ng Hunter to bi thnh trc trong l c may, thnh trc ngoi l c rng trong cn thnh sau l c khp nh. 1/3 di i th ng Hunter to bi thnh trc ngoi l c rng trong, thnh sau l c khp ln cn thnh trong l cn Hunter (l cn ni t c rng trong ti c khp ln). 3.3. Phn nhnh: - ng mch di da bng hay M thng v nng. - ng mch m chu nng. - ng mch thn ngoi trn. - ng mch thn ngoi di. - ng mch i su: tch ra di dy cung i khong 4-6 cm, M ny i mt sau c khp nh (M i i mt trc c khp nh). M i su nui dng cho hu ht cc c i, M i su cho ra cc nhnh bn l: + ng mch c t u + ng mch m ngoi hay m trc + ng mch m trong hay m sau + Cc mch xin - ng mch gi xung (hay M ni ln): tch ra trc khi M i chui qua vng c khp ln. 3.4. Vng ni: - Ni vi M chu ngoi bi nhnh di da bng, nhnh m chu nng v nhnh thn ngoi. - Ni vi M khoeo bi nhnh gi xung. - Ni vi M chu trong bi nhnh thn ngoi v nht l bi nhnh m sau, m trc, cc nhnh xin. Tht M i su l nguy him nht (V M i su cp mu cho ton b i), tht M i th phi tht di M i su, nu phi tht trn M i su th phi tht xa ch phn chia M i su. 4. NG MCH BT 4.1. Nguyn u: l 1 trong 4 nhnh ngoi chu hng ca M chu trong. 4.2. ng i v lin quan: t trong chu hng b, M cng vi TM v TK bt chui qua l bt ng bt ti khu i trc trong. 4.3. Phn nhnh: - Nhnh sau: chy pha sau mng bt ph, vng quanh na sau l bt tip ni vi nhnh trc, hp thnh vng mch bao quanh l bt. Chia ra nhnh cho cc c (c bt trong, c bt ngoi v c khp), nhnh ci (nhnh ny cn tch mt nhnh cho dy chng trn). - Nhnh trc: chy ra pha trc hp vi nhnh sau. 5. NG MCH KHOEO 5.1. Nguyn u: l phn tip theo ca M i t vng c khp ln. 5.2. ng i v lin quan: t vng c khp ln, M i chch xung di v ra ngoi ti gia khoeo ri i thng xung ti cung c dp th chia 2 nhnh cng. M i trong trm khoeo cng vi TM khoeo v dy TK hng khoeo trong (dy TK chy), M i trong nht v su nht cn TK hng khoeo trong i ngoi nht v nng nht. 3 thnh phn M-TM-TK xp thnh hnh bc thang t trong ra ngoi v t su ra nng. 5.3. Phn nhnh: - Hai nhnh khp gi trn: nhnh ngoi v nhnh trong. - Mt nhnh khp gi gia. - Hai nhnh cho c sinh i (trong v ngoi). - Hai nhnh khp gi di: nhnh ngoi v nhnh trong. 5.4. Vng ni: - Vi M i bi nhnh gi trn trong vi nhnh gi xung ca M i. - Vi M chy trc, M chy sau v M mc bi cc nhnh gi di vi cc nhnh qut ngc chy v mc (to thnh vng mch quanh bnh ch). Tht ng mch khoeo rt nguy him v nhng nhnh ni phn nhiu l mnh khnh v chy trn nn xng si nn kh nng gin n km. Nu phi tht M khoeo th th phi tht trn nhnh gi trn v phi tht c TM. 6. NG MCH CHY TRC 6.1. Nguyn u: l 1 trong 2 nhnh cng ca M khoeo tch ra cung c dp. 6.2. ng i v lin quan: t cung c dp, M chy qua pha trn mng lin ct ra khu cng chn trc ri i dc mt trc cng chn. Khi qua pha di dy chng vng trc c chn M chy trc i tn l M mu chn. V vy M c cc on lin quan sau: - khu cng chn sau: M chy gia 2 b ca c cng chn sau tro ln b trn mng lin ct. - na trn cng chn: M chy pha trc mng lin ct, gia c cng chn trc ( trong) v c dui di ngn chn ( ngoi). - na di cng chn: M chy gia c cng chn trc ( trong) v c dui di ngn chn ci ( ngoi). 1/4 di cng chn th M nm p vo mt ngoi xng chy. Dy TK chy trc trn th nm ngoi M, nhng xung di th bt cho pha trc vo trong M. - c chn: M chy di dy chng chc v p vo da, gn c dui di ngn ci bt cho trc M i vo pha trong M. 6.3. Phn nhnh: - Nhnh qut ngc mc sau: tch khu cng chn sau. - Nhnh qut ngc chy trc v qut ngc mc trc. - Cc nhnh c: tch thng gc vi thn mch, trong c nhnh c mc i vo khu cng chn ngoi cng vi dy TK mc nng (dy c b). - Nhnh mt c trong v mt c ngoi. 6.4. Vng ni: - Ni vi M khoeo bi cc nhnh qut ngc chy v mc to thnh vng mch quanh bnh ch. - Ni vi M mu chn v gan chn bi cc nhnh mt c to thnh vng mch quanh mt c. Tht ng mch chy trc t nguy him v c vng mch trn v di. 7. NG MCH CHY SAU 7.1. Nguyn u: l 1 trong 2 ngnh cng ca M khoeo t cung c dp. 7.2. ng i v lin quan: M i xung di dc mt sau cng chn, ti 1/3 di cng chn th chy chch vo trong chia 2 nhnh cng rnh gt. ng mch i gia 2 lp c nng v su ca cng chn sau (i pha trc cn cng chn su nhng pha sau ca c chy sau v c gp chung cng chn). 1/3 di cng chn th M chy gia gn c chy sau v gn c gp chung ngn chn, c thn c gp di ngn ci che ph pha sau. 7.3. Phn nhnh: - ng mch mc: tch ra di cung c dp khong 4 cm, i chch ra ngoi v dc theo mt sau xng mc. - Cc nhnh c: tch thng gc vi thn mch. - Nhnh mt c trong. - Nhnh gt: cho da v xng gt. - Nhnh gan chn trong v gan chn ngoi (l 2 nhnh cng ca M chy sau). 7.4. Vng ni:- Ni vi M khoeo bi vng mch quanh bnh ch. - Ni vi M chy trc bi nhnh mt c v M mu chn vi M gan chn. Tht M chy sau t nguy him. 8. NG MCH MU CHN 8.1. Nguyn u: l phn tip theo ca M chy trc pha di dy chng vng trc c chn. 8.2. ng i v lin quan: t im gia ca ng ni 2 mt c trong v ngoi, M i chch vo trong gia gn c dui di ngn ci ( trong) v gn c dui chung ngn chn ( ngoi), ti u sau khoang lin ct nht th m xuyn xung tip ni vi M gan chn ngoi. Gn ca c mu chn bt cho t ngoi vo trong pha trn M. 8.3. Phn nhnh: - Nhnh mu c chn. - Nhnh mu t bn chn hay cung M mu bn chn phn ra cc nhnh lin ct mu tip ni vi cc nhnh xin ca M gan chn . - Nhnh lin ct khoang th nht. - Nhnh xin sau khoang th nht: l nhnh cng ni vi M gan chn ngoi. 8.4. Vng ni: - Ni vi M chy trc. - Ni vi M gan chn trong v ngoi. 9. NG MCH GAN CHN 9.1. ng mch gan chn ngoi: l 1 trong 2 nhnh cng ca M chy sau, l nhnh to hn chy t ng gt chch ra ngoi ti t bn chn V ri chy ngang vo trong ti khoang lin ct I ni vi M mu chn. - Trong ng gt: chy tng di, gia rnh gt ngoi v c dng ngn ci trong. - on chch: nm gia c gp ngn gan chn v c Silvius. Thn kinh gan chn ngoi lc u sau M, bt cho M vo pha trong M.- on ngang: chy t t bn chn V ti khoang lin ct I gia c khp ngn ci v c lin ct ri tip ni vi mch mu chn. on ny M tch ra cc nhnh xin sau ( tip ni vi cc nhnh xin ca M mu chn) v cc nhnh lin ct gan chn. 9.2. ng mch gan chn trong: l 1 trong 2 nhnh cng ca M chy sau, nh hn nhnh gan chn ngoi. M i thng ra trc dc theo pha trong gn c gp ngn ci bin thnh nhnh bn trong ca ngn chn ci hoc tip ni vi M gan chn ngoi. Ngun: hocvienquany.vn THN KINH CHI DI Cc nhnh thn kinh vn ng v cm gic chi di tch m ri tht lng v m ri cng. 1. m ri thn kinh tht lng (RTKTL)'' Plexus lumbalis''RTKTL do nhnh trc dy thn kinh sng tht lng (TL) I, II, III ni vi nhau to nn. Ngoi ra, tham gia to nn m ri (R) ny cn c 1 phn nhnh trc dy thn kinh (TK) sng ngc XII v TK sng TLIV. Nhnh trc ca dy ThXII v LI tch ra hai dy bng sinh dc ln v nh Nhnh trc ca dy LII tch ra dy i b. Nhnh trc ca dy LI v LII tch ra dy sinh dc i Ngnh bn trc ca dy LI, LII, LIII, LIV to nn dy i Ngnh bn sau ca dy LI, LII, LIII, LIV to nn dy bt. 1.1. Cc nhnh nh ca RTKTL * Dy TK chu h v (dy bng - sinh dc ln) - Do mt phn nhnh trc dy sng Th XII v LI to nn - Chi phi: c cho b, c ngang bng, da vng bn bng. * Dy thn kinh chu - bng (dy bng - sinh dc b) - Tch ra t nhnh trc dy sng LI - Chi phi cc c rng bng ri chui vo trong ng bn chi phi da vng mu, bu, mi ln. * Dy TK sinh dc- i - Tch ra t nhnh trc dy sng LI - LII - Chi phi cho vng bn, i, thng tinh, mng tinh hon, c bu * Dy thn kinh i b ngoi - Do cc si ca nhnh trc dy sng LII to nn - Chi phi cm gic da mt ngoi i v mng 1.2. Cc dy thn kinh ln ca RTKTL 1.2.1. Dy thn kinh i - Do cc si ngnh trc bn ca nhnh trc dy TK sng t LI - LIV to nn - Dy nm trong bao c tht lng chu v cng c ny chui qua cung i xung mt trc i ( cung i dy ngn cch vi ng mch i nh di chu lc). Khi sp ra khi cung i dy chia 4 ngnh cng (cc nhnh chi phi c nm su v cc nhnh chi phi i b trc nm nng). - Cc nhnh i b trc gm 2 nhm: + Nhm nhnh ngoi gm cc nhnh xuyn qua c may chi phi cho c ny v cc nhnh chui di c may ra nng. + Nhm nhnh trong i thng xung v nm pha trong c may. Cc nhnh i b trc chui ra nng 1/3 trn v 1/3 gia ca i; chi phi cm gic cho mt trc v1 phn mt trong ca i. Nhnh i b trc ln nht l dy thn kinh hin. Dy i cng ng mch trong ng c khp v bt cho ng mch t ngoi vo trong, i xung di cng ng mch gi xung thot ra khi ng. Ri tip tc i sau c may, chy sau li cu trong xng i ti phn trn cng chn ri thot ra nng cng tnh mch hin trong chy ti mt trong cng chn. Dy cho ra cc nhnh chi phi cho da di xng bnh ch, da mt trc trong cng chn n nn ngn chn ci. - Cc nhnh c nm su chi phi vn ng cho c tht lng chu, c lc, c may, c t u i v v c khp nh. 1.2.2. Dy thn kinh bt - Gm cc si ca ngnh sau bn ca nhnh trc dy TK sng t LI - LIV to nn. - Dy thn kinh bt lc u nm pha trong dy thn kinh i, sau chy vo trong chu hng nh, n gn ch bm ca c nng hu mn v c bt, dy chy trong ng bt vo khu i trong. Dy cho ra cc nhnh: + Nhnh sau cho c khp ln, c lc, khp hng, phn sau bao khp gi, c bt ngoi. + Nhnh trc cho c khp di, khp ngn, c thon, nhnh da chi phi cm gic da mt trong ca i. 2. m ri thn kinh cngRTK cng c to nn bi thn TL- cng (do 1 phn nhnh trc dy LIV v nhnh trc LV hp thnh), nhnh trc ca 5 dy cng v dy ct to nn. m ri ny phn ra cc phn cng, phn thn v m ri ct. Phn cng do thn TL cng, nhnh trc dy cng I, II v 1 phn nhnh trc dy cng III to nn. RTK cng nm thnh bn chu hng b v cho ra cc nhnh ngn v cc dy thn kinh di. 2.1. Cc nhnh ngn ca RTK cng * Cc nhnh c - Do cc si ca dy thn kinh sng t LIV - SII to nn - Chi phi: c hnh qu l, c sinh i, c bt trong v cung i. * Dy thn kinh mng trn - Do cc si ca dy TK sng t LIV - SI to nn - Chi phi cho c mng nh, c mng b v c cng mc i. * Dy thn kinh mng di - Do cc si ca dy thn kinh sng t LV - SII to nn - Chi phi c mng to v cm gic da vng mng. 2.2. Cc dy thn kinh di ca RTK cng * Dy thn kinh i b sau - Do cc si ca dy thn kinh sng t SI - SIII to nn - Dy chui qua khe di c thp xung mt sau ca i, mng dy nm sau dy hng to v trc c mng ln. - Chi phi cm gic da vng di mng, mt sau i v h khoeo Dy thn kinh ngi L dy thn kinh ln nht ca c th gm cc si ca dy thn kinh sng LIV n SIII. Dy chui qua khe di c thp ra mng v xung khu i sau n khoeo chia thn kinh hng khoeo trong (dy TK chy trc) v TK hng khoeo ngoi( TK mc chung). Chi phi cc c khu i sau, 1 phn c khp ln v bao khp gi Dy thn kinh chy L phn tip tc ca dy TK ngi khoeo dy nm sau v ngoi ng mch, ti cng chn i gia 2 lp c nng v su ca khu cng chn sau. Xung mt sau mt c trong v chia thnh 2 ngnh (gan chn trong v gan chn ngoi), chi phi cm gic da gan bn chn. Ngnh bn: i (khoeo) dy cho nhnh c bng chn, c gan chn gy, c dp, c khoeo cng chn cho ra nhnh n: . C chy sau, c gp di ngn 1, c gp di ngn chn . Khp gi v khp c chn khoeo cho dy thn kinh hin chy (TK b cng chn trong). Chi phi cm gic da mt sau trong cng chn. 1/3 di cng chn TK hin chy ni dy TK hin mc to nn dy TK cng chn chi phi da phn ngoi cng v mu chn. Dy TK lin ct chi phi ct mc xng chy, mng lin ct v bao khp c chn. Dy thn kinh mc chung Tch ra t dy thn kinh ngi h khoeo, i t u xng mc v vng quanh u xng mc, chia thnh dy mc nng v mc su. Dy TK mc nng: nm trong ng cc c mc v ti 1/3 gia cng chn th chui ra nng xung mu bn chn. Dy cho cc nhnh ti cc c mc, nhnh b mu chn cm gic da mu chn, mu cc ngn chn (tr mt ngoi ngn IV, V v mt trong ngn II ). Dy thn kinh mc su: i pha ngoi ng mch chy trc v i xung mu bn chn.Tch ra cc nhnh: Nhnh c chy trc, dui di ngn chn, dui di ngn ci v dui ngn ngn chn Nhnh xng mc, mng lin ct Nhnh c bn chn Nhnh cho khp gi v khp chy mc Nhnh TK hin mc (TK b cng chn ngoi). 3. ng dng lm sng 3.1. Tn thng dy thn kinh i Khng dui c cng chn, teo c t u i, mt phn x gi, ri lon cm gic vng dy chi phi. 3.2. Tn thng dy thn kinh bt Ri lon cm gic mt trong i, khng vt chn n sang chn kia c, xoay chn ra ngoi kh. 3.3. Tn thng dy thn kinh mc chungLit c dui bn chn (c chy trc), c dui ngn chn (c dui chung ngn chn) v cc c lm xoay bn chn ra ngoi. Bnh nhn khng dui (gp mu) bn chn v dui cc ngn chn, khng xoay bn chn ra ngoi, cn phn x gt do vy bn chn b ri thng, hi xoay vo trong, cc ngn chn hi gp, teo c mt trc trong cng chn. Nn c dng i qut (bnh nhn nng cao chn khi qut u ngn chn xung nn, sau t ngn chn, cnh ngoi bn chn v cui cng t gt. Bnh nhn khng th ng v i bng u ngn chn). Ri lon cm gic mt ngoi bn chn, mu bn chn v ngn chn. 3.4. Tn thng dy thn kinh chyLit cc c gp bn chn (c tam u), cc c gp ngn chn, c chy sau nn mt cc ng tc ny v mt cc phn x gn gt. Teo cc c su ca cng chn v gan bn chn nn khoang gian ct rng ra v gt chn ni r, cc ngn chn dng vut kh, chn chim, bnh nhn khng i king bng ngn chn c. Ri lon cm gic mt sau cng chn, ngn chn, mu t cui ngn chn. Ngun: hocvienquany.vn