1

CAD / CAM Software

TopSolid Programının açılış ekranında File Menüsünden New komutunu seçtiğimizde aşağıdaki ekran (new document) karşımıza gelecektir. TopSolid Programı makine, kalıp ve otomotiv sektöründe çalışan her firmaya hitap eden modülleri içerdiği için bu ekranda çalışacağımız modülü belirtmemiz gerekmektedir.

Buradan hangi modülde çalışacaksak o menü aktif hale getirilip OK ikonuna piklenir.Örneğin biz tasarım yapmak için Design imlecine basılıyken OK dersek eğer ve yeni bir Design sayfası açmış oluruz.Aşağıda gördüğümüz çift oka bastığımız zaman burada yapacağımızçizimin inch yada mm yapılacağı ve oluşturduğumuz parçanın ilişkileri ile ilgili bazı seçenekler bulunmaktadır. Burada istediğimiz değişiklikleri yaptıktan sonra OK imlecine basıp yeni bir tasarım sayfası açmış oluruz. Yeni bir tasarım (design) sayfası açtığımızda ise karşımıza şu ekran gelir:

2

Tasarım sayfasında katı ve yüzey modelleme aynı ortamda yapılabilmektedir.(Hybrit) Ayrıca Tasarım sayfasında parça modellemenin yanında birçok modülü ile aynı sayfada işlem yapabiliyorsunuz. Bunlardan bazıları şunlardır:

- Assembly (montaj modelleme): Herhangi bir montajı(makine,kalıp,aparat vb.)oluşturmak için komutları bulunan bir modül.

- Kinematik(hareket): Herhangi parçanıza veya montajınıza kinematik hareket verme ve istediğiniz parçaların çarma analizini yapabildiğiniz bir modül.

- Piping(borulama): Borulama işlemlerini daha hızlı ve standartlara göre yapabildiğiniz bir modül.

- Sheet Metal(saç tasarımı): Saç parçaların modellenmesi, dışarıdan gelen dataların sheet metale çevrilmesi ve saç açınımı alabilen bir modüldür.

Ayrıca makine ve kalıp imalatında kullanılan bağlantı elemanları , kalıp parçaları, ve bazımakine parçalarının istediğiniz standarda göre hazır getiren standart kütüphanede bu tasarım sayfasının içerisinde bulunmaktadır.

Görüntü için kullandığımız ikonlar şunlardır:

Çizim Ekranı

Tolerans AyarlarıLayerlar

Ürün Ağacı

Kayar Menüler Tasarım İkonları

3

Oluşturduğumuz tasarımın görüntü ayarlarını ise aşağıdaki ikonlar yardımı ile yapıyoruz.

İkon Görev ismi Açıklama

Top view

Üst görünüş

Aktif olan plane’e göre X,Y koordinatlarına karşıdan bakmamızı

sağlayan bir ikondur.

Perspective

view

Perspektif

Aktif olan plane’e göre çizime perspektif olarak bakmamızı

sağlayan ikondur.

Orient view

Yönlendirme

Aktif olan plane’e göre diğer görünüşleri göstermeye yarayan bir

ikondur. Örneğin yandan, alttan,üstten,isometrik görmek

istediğimizde bu komutu kullanıyoruz.

Split view

Görüntü

bölmeÇizim yaptığınız ikiye bölmek amacıyla kullanılan ikondur.

Delete view

Görüntü

silme

Çalışmak istemediğiniz görüntüleri silmek amacıyla kullanılan

komuttur.

Configure

view

Görüntü

ayırma

Çizim yaptığınız ekranı birden fazla görüntüye ayırarak birden

fazla ekranda çizim yapma olanağı sağlayan komuttur

4

5

Layer Tanımlama:

Ekranda görünmesini istemediğimiz bazı unsurların geçici olarak gizlenmesi gerekebilir. Bunun için layerler’ı kullanıyoruz. Bir nesneyi farklı layer’a atmak için:

Attribute / Layer komutuna girilir. Name kısmına kaçıncı layer’e atmak istiyorsak onun numarası girilir. Daha sonra gizlenecek nesne maus ile seçilir ve o layer’a atanmış olur. Gizlenmiş nesneyi görünür yapmak için o layer’ın üzerine piklenir.

CURVE MENÜSÜ:

2 boyutlu çizim yapmak için kullandığımız komutlar bu menünün içerisindedir.Curve menüsünde yeralan ve ençok kullandığımız bazı komutlar şunlardır:

Sürekli Line ile geometrik şekil elde etme komutudur. Autodimension ile otomatik ölçülendirme yapılır.

Sketch Line yatay yada dikey yardımcı çizgi atma komutudur.Contour ile Sketch Line üzerinden 2D kesit çizilerek 3D görünüş çıkartılır. Yardımcı çizgileri üstteki menüden opsiyonlara girerek açılı olarakta çizebiliriz.İstenilirse offset’liyerek çoğaltabilir.

Çizgi çizme komutudur. Komuta girdiğimizde bizden ilk noktayı piklememizi isteyecektir.İlk noktayı pikledikten sonra mausu serbest olarak hareket ettirdiğimizde o çizginin uzunluğunu açısını ve aktif UCS ye göre X ve Y koordinatlarını gösterecektir. İstediğimiz yere ikinci nokta piklenir. Çizginin ölçüsel değişikliklerini Dimension komutuyla daha sonradan değiştirmemizde mümkündür. Not: Line ile çizdiğimiz kapalı bir kontura katı yükseklik veremeyiz.Çünkü hepsi birer ayrı yüzeydir.Bunun için konturu sew komıutuyla birleştirmemiz gerekecektir.Ancak Contour komutu ile çizildiyse kendisi otomatik sew edeceği için buna gerek kalmaz.

Dikdörtgen çizme komutudur. Komuta girdiğimizde bize dikdörtgenin X ve Y ölçülerini soracaktır.İstersek bu ölçüleri girerek istediğimiz yere ekranda pikleyerek çizebiliriz. Yada

6

komuta girdiğimizde sağ tuşa basarak ekranda dikdörtgenin iki çapraz noktalarını pikleyerekte dikdörtgen çizebiliriz.Daha sonra bu piklediğimiz iki nokta arasına Dimension ile ölçü vererek gerçek ebatlarına getirebiliriz.

Daire çizme komutudur.komuta girildiğinde direk radüs değeri vererek piklediğimiz yere daireyi çizebiliriz. Yada komuta girdiğimizde ekranda merkez noktası piklenir serbest olarak dış radüste piklenir ve yine Dimension komutu ile radüs gerçek değerine getirilir.İstenilirse merkezden başkabir noktaya olan uzaklığıda ölçülendirilebilir.

Serbest olarak formlu çizgi çizme komutudur. Noktalar ölçülendirilerek gerçek boyutuna sonradan getirilir.

Bir curve’yi istediğimiz yerden kesme komutudur. Burda kalıcak curve’nin kalıcak yerini piklememiz ve daha sonra bunun kalıcak sınırlarını piklememiz yeterlidir.Yada komuta girdiğimizde Automatic opsiyonuna girerek kalıcak yeri pikleyerek curve’nin kesiştiği ilk noktadan kesilmesini sağlayabiliriz.

İki ayrı geometrik curve’nin kalmasınıistediğimiz yerlerini seçerek diğer yerleri otomarik trim eden ve iki kesiti birleştiren özel bir komuttur.

2 boyutlu çizimlerde Radüs ve Pah kırma komutlarıdır. Komuta girildiğinde radüs değeri yada pah genişliği verilir ve çizimlerde işlem yapılacak yer seçilir. Sağ tuşa basıldığındaişlem sonlanmış olur.

Axis komutu ile dairesel objelere eksen çizgileri yerleştirilir.Komut Curve menüsü içerisinde veya araç çubuğunda bulunan ikonun üzerine tıklanmasıyla çalışır. Komut çalıştırıldıktan sonra görülen ileti satırındaki opsiyonları incelersek;

7

İleti satırındaki Reference elements bölümündeki imleç görüldükten sonra direk olarak mause ile eksen yerleştirilecek obje seçilerek işlem tamamlanır.

Eğer çizim alanındaki iki obje merkezleri eksenle birleştirilecek ise AXİS BETWEN TWO ELEMENTS kısmı tıklanır.Mode seçeneğinde ALL AXES düğmesi aktif ise hem X hem Y ekseni oluşur.ONE AXES aktif ise sadece yatay eksen oluşacaktır.İlk önce birinci daire daha sonra ikici daire seçilir ve OK diyerek eksen

çizgileri tanımlanır.

Standart curve komutu ile bazı standart profiller otomatik olarak oluşturulabilir. Komut çalıştırıldıktan sonra karşımıza Standart profils insertion diyalog penceresi açılacaktır. Açılan pencerenin sol tarafında bulunan standart profillerden uygun olan profil seçilir ve sağ taraftaki bölümde yer alan profile ait ölçüler üzerine seçilerek istenilen ölçü değişiklikleri gerçekleştirilir ve OK ile seçmiş olduğumuz profil ekran üzerine bırakılır.

Komut çalıştırıldıktan sonra ekranınızda açılan iletim satırında Thickness bölümüne çizgi kalınlığı olacak olan mesafe girilir.

OBJE END TYPE-LİNE END TYPE-CIRCLES OUTSIDE

END TYPE-CIRCLES INSIDE

8

Symmetric YES Opsiyonu mause ile Symmetric NO olarak değiştirilir ise Second thickness bölümüne ikinci ofsetleme mesafesi girilmelidir. Beliren kırmızı ok mause ile tıklanarak girilen ofsetleme mesafesinin yönünü belirler.

EDİT MENÜSÜ

Çizilmiş objeler üzerinde değişikler,düzenlemeler yapabilmek için Edit mönüsündedeki komutlardan faydalanırız.

Delete komutu çizim alanındaki istenilen objeleri silmemizi sağlar. Komut çalıştırıldıktan sonra ekranımızda açılan iletişim satırında imleç Elements to delete bölümündeyken silinecek obje mause ile seçilerek silme işlemi tamamlanır. ALL ELEMENTS kısmı işaretlenerek aktif hale getirilirse Confirm deletion of all elements NO YES iletişim satırı görülecektir YES kısmını mause ile tıklandığımızda çizim alanındaki tüm objelerin silindiği görülür.NO kısmınıtıkladığımızda ise bir önceki ileti satırına dönülecektir.

Bazı objeler birleşik çizgilerden oluşur(Çokgenler gibi).Yada birleşik çizgi kullanarak oluşturulan objeler Explode komutu ile patlatılarak(dağıtılarak)birbirinden bağımsız çizgilerden oluşmuş objelere dönüştürülebilir. Komutu çalıştırdığımızda hangi objeler patlatılacaksa seçilir.

Modify komutu ile objeler üzerindeki şekil değişiklikleri yapabilir. Çizim alanımıza ve koordinat sistemimizi düzenleyebiliriz. Komutu çalıştırdıktan sonra ekranda iletisi

9

Görülür. İmleç Element to modify bölümünde iken obje geometrisine uygun üzerinde bazı şekil değişiklerini yapabiliriz. Ölçülendirme işlemlerinde ölçü rakamlarının yerlerini de yine Modify komutunu kullanarak değiştirebiliriz.

Opsiyonuyla açılan diyalog penceresini kullanarak koordinat düzlemi ile ilgili düzenlemelere gitmek mümkündür. Örneğin Grid ve Snap noktalarınıayarlamak,sınır çizgilerini büyütmek Örnek: Contour komutu kullanarak oluşturulmuş bir dikdörtgenin köşelerinin Modify komutu ile yuvarlatılması gösterilmektedir. Buradaki önemli nokta ise işaretlemenin köşeye yakın bir yerden yapılmasıdır. Aksi halde kenarla ilgili düzenlemelerin yer alacağı bir ileti satırı görülecektir.

Move parents komutunu kullanarak objelerimizi istenilen koordinatlara veya noktalara taşıyabiliriz. Komut çalıştırıldıktan sonra ekranda iletisi görülür. İmleç Element to move bölümünde iken obje mause ile seçilir. İşaretlemede dikkat edilecek husus ise obje hangi köşeye yakın noktadan işaretlenirse o köşe taşıma noktasıkabul edilir.Daha sonraki iletide End point yani hedef nokta sorulmaktadır. Hedef nokta mause gösterilebileceği gibi koordinat noktaları klavyeden girilerek de verilebilir. Opsiyonu mause ile hala getirilir ise ilk ileti satırında

Taşınacak obje mause ile seçilir. İletisinde tasıma noktası (0,20) veya mause ile belirtilir. Sonraki iletide ise hedef nokta mause veya klavyeden koordinatlar (0,30) girilerek komut sonlandırılır. Eğer objeyi köşe noktalarından işaretlersek objenin ebatlarını değiştirebilir.

10

COPY OPSİYONLARI

POİNT SYMMETRY=Seçilen noktaya göre objelerin simetrisini oluşturulur. AXIS SYMMETRY=Belirlenen eksene eksene göre objenin simetrisi oluşturulur. MIRROR=Belirlenen noktaya veya düzleme göre aynalama işlemi gerçekleştirilir. SCALING FROM POINT= Belirlenen noktaya veya düzleme göre istenilen katsayıda Ölçekler(Büyütür-Küçültür) TRANSLATION-ROTATION=Seçilen objeyi kopyalarken aynızamanda istenilen açıda döndürür.

Komut parametrik çogaltma komutudur. Duplicate komutu ile Copy komutunun, ileti satırlarının ve uygulanmasının çok benzemesiyle beraber aralarındaki en büyük ve önemli fark Duplicate komutunun parametrik çalışmasıdır. Yani duplicate komutu ile oluşturulan objelere, kaynak objede yapılan boyut ve şekil değişiklikleri aynen yansımaktadır.

Komut çalıştırıldıktan sonra birin ileti satırıOluşur. İmleç Transformation or firstpoint iken objenin parametrik kopyalamaya esas olacak nokta mause ile işaretlenir(Şekil-1)Daha sonraki iletisine bir sonraki nokta yani hedef nokta yine mause ile belirlenir.(Şekil-2) iletisine kopyalanacak obje gösterilerek komut sonlandırılır.(Şekil-3).

(Şekil-1) (Şekil-2)

(Şekil-3)

11

Duplicate komutu ile kopyalamaya kaynak olan obje üzerinde Modify Element komutunu kullanarak çokgenin kenar sayısını değiştirelim. Bu değişikliğin Duplicate komutu ile oluşturulmuş objelere nasıl yansıyacağı görülecektir.

Duplicate komutunun sı kullanıldığı durumlardan biriside koordinat sisteminin(çizim düzleminin)kopyalanmasıdır.(Şekil-4).Komut çalıştırıldıktan sonraki iletişim satırında

Kısmı mause ile seçilir. Oluşan iletişim satırında ise kopyalamanın yönü seçilmelidir. Bu işlemi Mause ile il ve son noktalar belirtilerek, klavyeden koordinat noktaları girerek veya kopyalama yönlerini gösteren düğmelerden uygun olanını seçerek geçekleştirebiliriz.(Şekil-5) Bu seçimde pusulaya bakarak yön tespitimizi yapabiliriz. Yani kopyalanacak mesafeyi girdikten sonra Enter demeliyiz. Son işlem kopyalanacak düzlemi secmeliyiz. (Şekil-6).

(Şekil-5)

(Şekil-4)

(Şekil-6)

Bu işlemi diğer objelere de uygulayarak kopyalama yapmamız mümkündür.

12

Şimdide bir MİRROR uygulaması yapalım. İlk olarak yapmamız gereken uygun komutu çalıştırarak MİRROR opsiyonunu seçmek olacaktır. Uygun komut diyoruz çünkü MIRROR opsiyonu Edit mönüsündeki COPY-DUPLİCATE-TRANSFORM PARENTS gibi komutlarda da bulunmaktadır. Duplicate komutu çalıştırıldıktan sonra oluşan ileti satırında POINT SYMMETRY kayar menüsüneki MIRROR opsiyonu mause ile seçilir. Bir sonraki iletide aynalama düzlemini belirlememiz istenmektedir. Aynalama düzlemini belirlerken pusuladan faydalanabiliriz. Uygun seçim mause ile seçildikten sonra oluşan iletide aynalanacak obje maus ile seçilir.

Komutu çalıştırmak için araç çubuğundaki Modif Parameter ikonu mause ile seçilir. Objenin boyutlarında yapılacak değişiklikler için objenin doğru biçimde ölçülendirilmiş

olması gerekmektedir. Komutu çalıştırıldıktan sonra birinci ileti satırı oluşur. İmleç Parameter to modify bölümünde iken mause yardımı ile değişiklik yapılacak objeninilgili ölçüsü işaretlenmelidir. Oluşan ileti satırında ki Nominal value bölümüne objenin yeni boyutu girilir ve enter tuşuna basılır.

13

SHAPE MENÜSÜ

3 Boyutlu katı ve yüzey modellemenin yapıldığı komutların bulunduğu menüdür.

Other Sahpes kısmından yüzey modellemeye ait komutlar ekrena gelecektir.

Other Operations kısmında ise modelleme için gerekli olan diğer komutlar bulunmaktadır.

Bu menüde kullandığımız komutları şimdi inceleyelim:

Extrude komutu ile 2 boyutlu olarak çizilmiştaslaklara kalınlık verilerek 3 boyutlu hale getirilir. Burada taslakların kapalı komutlar olmasına dikkat edilmelidir. Aksi halde oluşturulan obje 3 boyutlu kat bir model olmayacaktır. Komut çalıştırılmadan önce 2 boyutlu taslağın çizilmiş olması gerekir. Taslak çizildikten sonra komut çalıştırılır. Section Curve olarak çizilen taslak mause ile işaretlenir. Daha sonra iletişi satırında aşağıdaki parametreler görülecektir.

Alignment Normal durumunda iken taslağımız vereceğimiz değer kadar istediğimiz bir yönde kalınlaşacaktır. Alignment Normal üzerine mause ile tıkladığımızda durumuna gelecektir. Bu durumda iken vereceğimiz değer kadar taslağımız her iki yönde kalınlaşacaktır. Type kısmındaki solid seçiliyse oluşturacağımız obje bir katı model olacaktır. Solid üzerine mause ile bir defa tıkladığımızda durumuna gelecektir. Bu halde iken oluşturacağımız objemiz ise bir yüzey modeli olacaktır. Mode kısmındaki height seçiliyken taslağımıza vereceğimiz kalınlık değerini klavyeden yazabilir veya mause ile dinamik olarak grafik ekranda belirliye biliriz. Height üzerine mause ile bir defa tıkladığımızda

14

Durumuna gelecektir. Bu halde iken ise kalınlaştırma işlemi referans bir düzlem veya düzlemsel yüzeye kadar gerçekleştirilebilir. Oluşan taslağa 25 mm kalınlık verilerek katı model oluşturulur.

Revolved 2 boyutlu çizilmiş taslakları bir eksen etrafında döndürerek 3 boyutlu katı model haline getiren komuttur. Komut mause ile Revolved ikonuna basılarakseçilir. Komut çalıştırılmadan önce 2 boyutlu taslağın çizilmiş olması gerekir.

Taslak çizilikten sonra komut çalıştırılır. Aşağıdaki ilrtim satırıçıkacaktır.

Section curves olarak çizilen taslak mause ile seçilir. Taslak seçildikten sonra iletişim satırında aşağıdaki parametreler görülecektir.

Döndürme ekseni olarak seçilecek çizgi mause ile seçilerek işaretlenir.

Sonraki iletişim satırında OK işaretlenir. Daha sonrada iletişim satırında aşağıdaki parametreler çıkıcaktır. Angle kısmına taslağın kaç derece döndürülmek istendiği girildikten sonra mause ile OK işaretlenerek katı model oluşturulur.

15

Pipe komutu ile daire, elips gibi2 boyutlu objeleri bir Kılavuz eğri boyunca uzatarak 3 boyutlu katı modeller elde edilir. Kılavuz eğri ve 2 boyutlu objenin çizim düzlemlerinin birbirine dik olmasına dikkat edilmelidir.2 boyutlu obje kılavuz eğri birbirine dik olacak şekilde çizildikten sonra komut çalıştırılır.

Aşağıdaki iletişim satırı açılacaktır.

Guide curve (klavuz eğri)olarak spline mause ile seçilir.

Daha sonra iletişim satırındaki section curves(uzatılacak obje)olarak daire seçilir.

16

Kırmızı renkli ok üzerine mause ile tıklanarak ok yünü değiştirilir.

Böylece daireyi klavuz eğri boyunca uzatarak 3 boyutlu model oluşturulmuş olur.

Drilling komutu ile katı modellerin düzlemsel,silindirik ve silindirin alın kısımlarınaçeşitli özelliklerde delikler delinir.

CONSTRAINT= Face to drill olarak delinecek düzlemsel yüzey mause ile işaretlenir. Bu işaretleme yapılırken delik merkezlerinin koordinatlarının mause hareketi ile değiştiği görülür. Daha sonra Drilling

models diyalog penceresi açılır burdan istediğimiz herhangi bir deliği seçebiliriz. RADIAL= Radial komutu ile silindir parcalar üzerine bir plane tanımlamadan delik delme işlemi. Delik delinecek silindirik düzlem üzerine gelindiği

zaman silindirik kısımda kordinatların merkeze olan acısıve kenera olan mesafeleri görülür mause hareket ettirdiğimiz zaman bu değerlerin değiştiğini görebiliriz. Mause ile ölçüleri uygun biyere bırakıpdaha sonra Drilling models diyalog penceresi

17

açılır burdan istediğimiz herhangi bir deliği seçebiliriz.Daha sonradan Modify parameter komutu ile ölçüleri geğiştirebiliriz.

POLAR=Polar komutu ile silindir parcaların alındüzlemlerine delikler delebiliriz. Delik delinecek alındüzleme geldiğimizde eksene olan açı ve eksene olan

mesafeleri görülür mause hareket ettirdiğimiz zaman bu değerlerin değiştiğini görebiliriz. Mause ile ölçüleri uygun biyere bırakıp daha sonra Drilling models diyalog penceresi açılır burdan istediğimiz herhangi bir deliği seçebiliriz. Daha sonradan Modify parameter komutu ile ölçüleri geğiştirebiliriz.

Bu diyalog penceresinde çeşitli özellikte delik tiplerinden seçim yapmamız mümkündür.

CONSTRAINT

Blind= Deliğe mesafe verir. Through one=Diğer bir yüzeye kadar deler. Through all= Boydan boya deler. Diameter=Delik çapı.Depth= Derinlik girilir. Bottom Angle=Deliğin dibindeki uç açısıdır.

18

RADIAL POLAR

*Radial ve Polar komutlarında da delik delinecek yüzeyleri seçtikten sonrada Drilling models diyalog penceresi açılacaktır.

Trim komutu ile bir doküman içerisindeki birden fazla sayıdaki 3 boyutlu objelerin budama işlemini gerçekleştirir. Komut çalıştırıldıktan sonra aşağıdaki iletişim satırıçıkacaktır.

Trim metotlarından; By Shape:3 boyutlu objeleri kullanarak budama, By Face: Düzlemsel yüzeyler kullanılarak budama, By Plane: Düzlemler kullanılarak budama, By Sweeping curve:3 boyutlu parçalar üzerinde 2 boyutlu cizgiler kullanarak budama, Extended Cut: Standar elemaları uzatarak ve keserek budama işlemi, By Imprinting Curves: Düzlemsel yüzeylere 2 boyutlu çizgilerin izdüşümleri alınarak budama, Reciprocal Trimming: İki ayrı yüzeyi tek bi seferde budama işlemi, BY SHAPE

İlk önce budama yapılacak olan katı model seçilir daha sonra hangi katı model ile budama yapılacaksa o yüzey seçilir. Çıkan ok yönü daha sonra mause üzerine gelerek değiştirilir. ve OK kısmına mause ile tıklanır.

19

BY FACEÖnce katı model mause ile seçilir daha sonra diğer yüzey seçilir. Daha sonrada

hangi yüzeyle ile trim edilecekse o yüzey seçilir ve OK kısmı tıklanır. Çıkan ok yönü parçada gidiçek olan kısmı gösterir ok yönünü mause ile ok üzerine gelip tıkladığımızda parçada budanacak olan kısmın yönünü değiştirebiliyoruz. Aşağıda işlem sırası şekillerle gösterilmiştir.

BY SWEEPING CURVEBy Sweepıng Curve komutu ile katı modeli kesen bir çizgi ile budama

işlemi ilk yapacagımız komut içerisine girdikten sonra katı modeli seciyoruz daha sonradan curve(yani çizgiyi)seçim işlemi yapıyoruz çıkan ok yönü gidecek olan kısmı gösterir mause ile üzerine gelip bir kere tıkladığımızda ok üzerine budanacak olan kısmın yönünü değiştirebilir gidicek olan kısmı belirledikten sonra OK dememiz gerekir.

RECIPROCAL TRIMMINGReciprocal Trimming komutu ile iki ayrı yüzeyi tek bir seferde

gidecek olan kısımları seçerek hızlı bir şekilde budama işlemi. Komutu çalıştırdıktan sonra ilk önce birinci yüzeyi mause ile seçiyoruz ve OK diyoruz daha sonra ikinci yüzeyi mause ile seçip yine OK diyoruz. Eğer ok yönleri doğru ise OK diyerek geçiyoruz. *Çıkan ok yönlerini mause ile üzerine gelip gidecek olan kısımlarını değiştirebilir.

Chamfer komutu ile 3 boyutlu(katı)objelerin kenar çizgilerine veya düzlemsel yüzeylerine ölçü veya açı değerleri girilerek pah kırılır. Komutu çalıştırdıktan sonra aşağıdaki iletişim satırı çıkacaktır.

20

Chamfer seçeneklerinden; Lenght/Length ile iki pah mesafesi verilerek komut kullanılır. Follow tangent edges seçeneği YES konumunda ise First lenght olarak verilen ilk pah ölçüsü ile ikinci pah ölçüsü eşit olacaktır. NO konumunda geldiğinde ise iletişim satırına

Second lenght(ikinci pah ölçüsü) eklenecektir. İstenirse bu değer değiştirilerek iki ölçüsü birbirinden farklı olan pah kırma işlemi gerçekleştirilir. İlk önce pah kırılacak kenar seçilir daha sonra ise 10’luk kısmın hangi tarafa verileceğini belirlemek için bir yüzey secilir ve daha sora iletişim satırından Compute Chamfer kısmı mause ile seçilir.

Length/Angle ile mesafe ve açı değeri verilerek pah kırma işlemi gerçekleştirilir. Bu seçenekte iletişim satırında mesafenin yanında açı değeride girilecektir.

Edge or face seçeneğinde ise mause ile pah kırılacak kenar

çizgisi ve yüzey seçilir. Kenar çizgisi seçilirse sadece seçilen kenara pah kırılır. Eğer yüzeye bağlı olan tüm kenarlar seçili konuma gelecek ve hepsine pah kırılacaktır.

Seçim işlemleri yapıldıktan sonra işaretlendiğinde veya mause sağ tuşunabasıldığında pah kırma işlemi tamamlanır.

Filet komutu ile 3 boyutlu katı objelerin kenarlarına yuvarlatma işlemi. Filet komutunu çalıştırdıktan sonra aşağıdaki iletişim satırı çıkacaktır.

ONE RADIUS: Kenar boyunca aynı radius kullanılarak yapılan yuvarlatma, SEVERAL RADIUS: çoklu yuvarlatma işlemleri için, VARIABLE: Aynı kenarın değişik noktalarından değişken yarıçaplarda yuvarlatmalar için, BETWEEN FACES: Yüzeyler arasında yapılacak yuvarlatmalar, 3 FACES: 3 yüzey arsında yuvarlatma yapmak için kullanılır.

21

Follow tangent edges seçeneği YES konumunda iken kenar çizgisine teğet olan çizgilerde seçili konuma gelecektir. Radius olarak yapılacak yuvarlatmanın yarıçap değeri yazılır. Edge or face seçeneğinde ise mause ile pah kırılacak kenar çizgisi ve yüzey seçilir. Kenar çizgisi seçilirse sadece seçilen kenara pah kırılır. Eğer yüzey seçilirse yüzeye bağlı olan tün kenarlar seçili konuma gelecek ve hepsine pah kırılacaktır.

Seçim yapıldıktan sonra işaretlendiğinde veya mause sağ tuşuna basıldığındayuvarlatma işlemi tamamlanacaktır.

Draft komutu ile 3 boyutlu katı objelerimizin belirlenen yüzeylerine istenilen değerlerde açı verilir. Komutu çalıştırdıktan sonra aşağıdaki iletişim satırı çıkacaktır.

Draft seçeneğindeki Normal verilen açı değerinin seçilen referans düzleme göre dik olacağını gösterir. Root face seçeneği NO konumunda iken temel alınacak yüzey sorulmayacaktır. YES konumunda getirildiğinde ise iletişim satırınaEklenecek ve temel alınacak yüzey mause ile işaretlenerek gösterilir. Draft Angle kısmına verilecek olan açı değeri yazılır. Face to draft bölümünde ise açıverilecek yüzey mause ile işaretlenir.

Seçim yapıldıktan sonra iletişim satırındaki işaretlenir. Bundan sonra iletişim satırında

aşağıdaki seçeneklerden çıkacaktır.

Bu seçeneklerden referans alınacak olan işaretlenir. Seçim yapıldıktan sonra seçilen yüzeydeki eğim verme işlemi tamamlanacaktır.

Shell komutu ile 3 boyutlu katı modellerimize istene yüzeylerin açık bırakarak et kalınlığı verebiliriz. Komut çalıştırıldıktan sonra iletişim satırında aşağıdaki seçenekler çıkacaktır, burada ilk olarak et kalınlıgı

Verilecek obje Shape to hollow/shell seceneği mause ile işaretlenir.

22

Seçim yapıldıktan sonra iletişim satırınaet

kalınlığı yazılır. Daha sonra iletişim satırındaaşagıdaki seçenekler çıkacaktır.

SAME THICKNESS FOR ALL FACES seçeneği verilen et kalınlığının tüm yüzeylerde aynı olması isteniyorsa. SPECIAL FACES seceneği ise istenen bazı yüzeylere değişik et kalınlıkları verilmek isteniyorsa kullanılır. Face to Pierce seceneginde ise parçamızın üzerinde kalması istenen yüz veya yüzeyler işaretlenir.

Açık kalıcak yüzeyler işaretlendikten sonra iletişim satırında OK işaretlenir v

ve ya mausen sağ tuşuna tıklanır. Böylece et kalınlığı verme işlemi tamamlanmış olur.

Pocket komutu ile önceden çizilmiş 3 boyutlu katı modellerimizin üzerinde çeşitli profillerden yararlanarak boşluklar(Cepler)oluşturulur. Komutu çalıştırmadan önce cep boşaltma için 2 boyutlu taslağımızın uygun düzleme ve ya düzlemsel yüzeye çizilmesi gerekir.

Komut çalıştırıldıktan sonra iletişimsatırında aşağıdaki seçenekler çıkar.

burada ilk olarak referans alınacak yüzey seçilir.(Reference faces).Daha sonra 2 boyutlu çizgi seçilir.Seçim yapıldıktan sonra aşağıdaki diyalog penceresi çıkacaktır.

23

Bu pencerede ; Depth sekmesindeki seçenekler ile cep derinliği, ölçü Vererek veye boydan boya tanımlanabilir. Bottom radius

ile oluşturulan cep dibindeki radius.Vertikal radius ile dikey radius değeri verilebilir. Blend sekmesindeki

seçeneklerden Filet ile cebin üstündeki radius (Top radius),Chamfer ile yatay (Horizantel Lenght) ve dikey (Vertical Lenght)uzunlukları verilen pah kırma işlemi gerçekleştirilir. Draft angel ile olusturulan cep istenilen bir açıda oluşturulabilir.

Boss komutu ile önceden çizilmiş 3 boyutlu katı modellerimizin üzerinde çeşitli profillerden yararlanarak çıkıntılar oluşturulur. Komutu çalıştırmadan önce çıkıntı yapmak için 2 boyutlu taslağımızın uygun düzleme ve ya düzlemsel yüzeye çizilmesi gerekir.

Komut çalıştırıldıktan sonra iletişim satırında aşağıdaki seçenekler çıkar. Burada ilk olarak referans alınacak yüz seçilir. .(Reference faces).Daha sonra 2 boyutlu çizgi seçilir.Seçim yapıldıktan sonra aşağıdaki diyalog penceresi çıkacaktırSecim yapıldıktan sora aşağıdaki seçenekler çıkacaktır.

NEW CONTOUR ile çıkıntı yapmak için kullanılacak 2 boyutlu taslak yeniden çizilebilir. Hide curves YES konumunda 2 boyutlu taslağın çizgileri görünür, NO konumuna getirildiğinde ise bu çizgiler görünmez. EXTRUSION DIRECTION ile yapılacak çıkıntının yönü değiştirilebilir. Curve(s) ile çıkıntı yapmak için kullanılacak 2 boyutlu taslak mause ile seçilir. Bu seçimi yaptıktan sonra aşağıdaki diyalog penceresi çıkar.

24

Burada; Top radius oluşturulan çıkıntının üst kısmındaki radiusu. Vertical

radius ile dikey radius değeri verilir. Blend sekmesindeki seçenek- lerden Filet ile çıkıntının alt kısmındaki radius.(Blend radius) Chamfer ile yine çıkıntı alt kısmındaki yatay(Horizantal Lenght) ve dikey (Vertical Lenght)uzunluklarını verdiğimiz pah kırma işlemi gerçekleştirilir. Draft angle ile oluşturduğumuz çıkıntı

istenilen bir açıda oluşturulabilir. Draft angle reference ile verilen açının (top)doğru veya aşağıya (bottom) doğru olacağını

belirler. Gerekli parametreler tanımlandıktan sonra aşağıdaki şekil oluşur.

Bu komut ile silindirik yüzeylere istenilen ölçülerde vida dişi açmak için kullanılan komuttur. Komut çalıştırıldıktan sonra iletişim satırında ilk olarak vida açılacak silindirik yüzün işaretlenmesi istenecektir. Face to thread sekmesi aktif halde iken vida açılacak yüz mause ile seçilir.(Şekil-1) Seçim yapıldıktan sonra aşağıdaki iletişim satırı çıkar. Burada vida açma işleminin başlayacağı referans düzlem iletişim satırında bulunan seçeneklerden işaretlenebileceğigibi gerek ekrandaki parça üzerinde mause ile seçilebilir.(Şekil-2)

Şekil–1 Şekil–2 Referans düzlemi seçildikten sonra threading isimli diyalog penceresi çıkacaktır.

25

Parameters sekmesinde bulunan Standart seçeneğinde açılacak olan vidanın standardı belirlenir. Complete threading işaretli iken vida açmak için seçilmiş olan yüzün tamamına vida açılır. İşaret kaldırıldığında ise vida boyu Lenght sekmesinden belirlenir. Automatic işaretli iken ise vida açmak için seçilmiş olan yüzün çapı otomatik olarakbelirlenir. İşaret kaldırıldığında vida çapı

manuel olarak girilebilir. Complementary parameters sekmesinde bulunan

Pitch ile açılacak vidanın adımını.Thread number ile açılacak vidanın ağız sayısıLeft way ve Right way ile açılacak vidanın yönü belirler.

Tüm parametreler tanımlandıktan sonra vida açma işlemi tamamlanır.(Şekil-3)

Şekil–3

Bu komutla 3 boyutlu katı modellerimizin istenen yerlerine sadece bir curve’den yararlanarak destek(feder) parçaları oluşturulur. Komutu kullanırken feder oluşturmak için kullanılacak curve’nin uygun düzleme veya yüzeye çizilmesine dikkat edilmelidir. Aksi halde feder oluştururken sorun çıkacaktır. Komut çalıştırılmadan önce feder için kullanılacak curve’nin çizilmesi gerekir.

Curve çizildikten sonra komut çalıştırılır. İletişim satırındailk olarak feder oluşturmak için

kullanılacak referans yüz seçilir.

Seçim yapıldıktan sonra feder için kullanılacak curve mause ile seçilir. Curve işaretlendikten sonra Rib parameters isimli diyalog penceresi açılacaktır.

26

Height ile federin yüksekliğiWidth ile federin genişliğiTop filet radius ile federin üst kısmınaoluşturulacak radius değeri.

Blend fillet radius ile federin taban kısmınaoluşturulacak radius değeri.

Draft angle ile federe verilecek açı değeri belirler. Parametreler belirlendikten sonra OK

işaretlenerek feder oluşturma işlemi tamamlanmış olur.

Remove komutu ile 3 boyutlu katı modellerimizin istenilen yüzeyleri katıdan çıkartılarak silinebilir. Katı model üzerinden bir yüzey silindiğinde modelimiz katı(solid)olmaktan çıkarak bir yüzey(surface) haline gelecektir. Komutu çalıştırdıktan sonra ilk olarak silinecekyüzeyin seçilmesi istenecektir. Mause ile silinecek yüzey işaretlenir.

Seçim yapıldıktan sonra iletişim satırındaOK işaretlenir.

veya mausen sağ tuşu tıklanır. Böylece seçilen yüzey

silinmiş olur.

Seçilen yüzey silindikten sonra Analyze menüsündeki Element komutu çalıştırılarak

parmızın üzerine bir yüzey seçilir.

Daha sonra çıkan Element information diyalog penceresinde modelimizin artık bir katı(solid) değil, bir yüzey(surface)olduğunu görebiliriz.

27

3 boyutlu katı modelleri birbirinden çıkarmaya yarayan komuttur. Komutu çalıştırmadan önce birbirinden çıkarılacak katıların çizilmiş olması gerekir.(Şekil-1)

Şekil-1 Şekil-2 Şekil-3 Şekil-4

Komut çalıştırıldıktan sonra ilk olarak çıkarma işleminin yapılacağı obje grafik ekrandan mause ile seçilir(Şekil-2)sonraki aşamada çıkarma aracı olarak kullanılacak olan objeler yine mause ile seçilir.(Şekil-3) seçim yapıldıktan sonra çıkarma işlemi tamamlanır.(Şekil-4)

Komutu çalıştırmadan önce birleştirilecek katıların çizilmiş olmasıgerekir.Şekilde görüldüğü gibi toplama yapılacak iki katı gövde birbirinden farklırenklerdedir.

Komut çalıştırıldıktan sonra ilk olarak

birleştirme işleminin yapılacağı katı gövde grafik ekranda mause ile seçilir. (Şekil-1) Sonraki aşamada toplama işleminde kullanılacak diğer katı

gövde grafik ekranda mause ile seçilir.(Şekil-2) Seçim yapıldıktan sonra işlemi gerçekleşir.İşlem tamamlandıktan sonra

ikinci olarak seçilen katı gövdenin renginin ilk seçilen katı gövdenin rengini aldığı görülür.(Şekil-3)

Şekil-1 Şekil-2 Şekil-3

28

Bu komut ve alt seçenekleri ile 3 boyutlu katı gövdelere çeşitli yöntemlerle çoğaltma operasyonları gerçekleştirilir.Komutu çalıştırmadan önce çoğaltma yapılacak objelerin ayrı bir katı gövde olarak çizilmiş olması gerekir.

Komutu çalıştırdıktan sonra ilk olarak çoğaltılacak obje mause ile seçilir.(Şekil-1) Seçim yapıldıktan sonra grafik ekranda seçilen katı obje kaybolacaktır.İletişim satırındaki seçeneklerden

LINEAR doğrusal

çoğaltmalarda ,CIRCULAR ise dairesel çoğaltmalarda kullanılır.İlk olarak LINEAR seçeneğimause ile işaretlenir.İletişim satırında doğrusal çoğaltmanın yapılacağı ilk yön seçilir. Yön seçimi eksenlerin üzerine mause ile tıklanarak yapılabileceği gibi parça üzerinde bir referans kenar seçilerek de yapılabilir.Kenar seçimi yapıldıktan sonra çoğaltmanın yönü ok ile belirlenir. (Sekil-2)Eğer yön ters ise ok üzerine mause ile bir defa tıklanır okun yönü değiştirilir. (Sekil-3)ok yönü değiştirildikten sonra iletişim satırından çoğaltmanın yapılacağı toplam ölçü

değeri girilir ve Enter basılır..Bu değerden sonra katı gövdenin kendisiyle beraber toplam çoğaltma sayısı yazılır.Klavyeden Enter tuşuna basıldıktan sonra çoğaltma işlemi tamamlanır.(Sekil-4)

Aynı anda birden çok eksende çoğaltma yapılmak istenirse katı gövde seçeneklerinden sonra iletişim satırından MATRIX seçeneği

Yapılacagı birinci yön ,toplam ölçü ve çoğltma sayısı girilir.Daha sonra çoğaltmanınyapılacağı ikinci yön (Sekil-1) toplam ölçü 40 ve çoğaltma sayısı girilir.Klavyeden Enter tuşunabasıldıktan sonra çoğaltma işlemi tamamlanır.(Sekil-2)

Sekil-3 Sekil-4

Sekil-2 Sekil-1

Sekil-1 Sekil-2

29

CIRCULAR (DAİRESEL) çoğaltma yapmak için iletişim satırındaki CIRCULAR seçeneği mause ile

işaretlenir.Komut çalıştırıldıktan sonra ilk olarak çoğaltılacak obje mause ile grafik ekrandan seçilir.Seçim yapıldıktan sonra çoğaltma ekseni iletişim satırından veya grafik ekrandan seçilir. Eksen seçimi yapıldıktan sonra toplam döndürme açısı yazılır.Eğer 360 derece olarak kalmasını isterse klavyeden ENTER veya mause sağ tuşu tıklanır.Daha sonra çoğaltma sayısı girilir.klavyeden ENTER tuşuna basıldıktan sonra çoğaltma işlemi tamamlanır.

SURFACE MENÜSÜ

Yüzey modelleme komutlarıyla oluşturulan yüzeylerin hacmi ve kalınlığı yoktur. Sadece alanları vardır.Özellikle karmaşık yapıdaki geometrilerin tasarlanmasında tercih edilir.TopSolid’in bir “hybrid” katı yüzey modelleme programı olması nedeniyle yüzey modelleme ve katı modelleme komutları kullanılabilmekte ve birbiri arasında kolay geçişimkanı sağlayabilmektedir.

Flat komutu ile daha önceden oluşturulmuş 2 boyutlu kapalı komutlardan yüzey elde edilir.Komut çalıştırıldıktan sonra il olarak daha önceden oluşturulan taslağımız grafik ekrandan mause ile işaretlenir.Seçim yapıldıktan sonra yüzey modelimiz oluşur.

30

Bu komut kullanılarak çeşitli eğriler (daire,yay,çizgi,spline gibi)kılavuz eğriler boyunca süpürülerek yüzey modeller elde edilir.Komut kullanılmadan önce süpürülecek ve kılavuzluk edecek eğrilerin çizilmiş olması gerekir.Bu eğrilerin birbirine dik düzlemlerde oluşturulmasına dikkat edilmlidir.Komutu çalıştırdıktan sonra karşımıza Swept shape menüsüaltında 3 seçenek çıkacaktır. Aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi;

1.si One gudie and one section curves= bir süpürülecek eğri ve bir kılavuz eğrinin kullanıldığı Swept yöntemidir.Bu seçenek işaretlendiğinde ilk olarak kılavuz eğri ve süpürmenin yapılacağı yön oklar yardımıyla belirlenir mause ile işaretlenir (Şekil-1)Daha sonra ise hangi obje süpürülecekse mause ile seçilir.(Şekil-2)Tüm işlemler yapıldıktan sonra iletişim satırında OK seçilir ve süpürme işlemi tamamlanır.(Şekil-3)

*Not:İletişim satırındaki Mode=CONSTANT olursa sekil yukarıdaki gibi olur.Eğer Mode=VARIABLE olursa sekil aşağıdaki örnek gibi olur.

Bu menüde : Initial ratation angle: Başlangıç açısıFinal ratation angle: Yolun sonunda dönerek sürülecek olan açıLength before rotation: Yolun kaç mm mesafeden sonra döndürmeye başlayacağı Length after rotation: Yolun sonunda kaç mm önceye kadar döneceği mesafe Initial scaling factor: Kesitin başlangıçta bulunduğu scale büyüklüğüInitial scaling factor: Yolun sonuna geldiğinde kesitin scale ölçüsü Length before scaling: Yolun kaç mm mesafeden sonra başlangıç scale vereceğiLength after scaling: Yolun sonunda kaç mm önceye kadar scaleyi uygulayacağı mesafe.

31

2.si One guide and several section curves= Birden fazla süpürülecek eğri ve bir kılavuz kullanıldığı swept yöntemidir.Bu seçeneği kullana bilmek için önceden bir kılavuz eğrinin ve buna dik olarak süpürülecek eğrilerin çizilmiş olması gerekir. (Şekil-1)Komut çalıştırıldıktan sonra ilk olarak kılavuz eğri mause ile seçilir.Seçim yapıldıktan sonra yön kontrolü yapılarak (Şekil-2)Daha sonra birinci eğri seçilir.(Şekil-3) Süpürülecek ilk eğri seçildikten bu eğrinin kılavuz eğriye bağlanacağı nokta masue ile seçilir.İletişim satırında çıkan ile süpürülecek diğer eğri mause ile seçilir.(Şekil-4) süpürülecek ikinci eğri seçildikten sonra bu eğrinin kılavuz eğriye bağlanacağı nokta mause ile işaretlenir.Süpürülecek eğrilerin seçimi tamamlandıktan sonra iletişim satırından seçilir.İşlem yine iletişim satırından işaretlenerek veya mausen sağ tuşu tıklanarak tamamlanır.(Şekil-5)

3.sü Two guide curves= Bir eğrinin sürülmesi için birden fazla kılavuz eğrinin kullanıldığı yöntemdir.Bu seçeneği kullanabilmek için önceden bir eğrinin ve kılavuz olarak kullanılacak eğrilerin zilmiş olması gerekir.Buradaki örnekte eğrilen tek bir düzlemde çizilmiştir. (Şekil-1)Komutu çalıştırdıktan sonra ilk olarak birinci kılavuz çizgi seçilir.Daha sonra ikinci kılavuz eğri seçilir.(Şekil-2ve3) Daha sonradan iletişim satırından komutu seçilir. Komutu ile süpürülecek eğri seçilir(Şekil-4-1)ve ile pozisyonlama işlemi yapılır.(Şekil-4-2)Daha sonradan ikinci süpürülecek eğri seçilir.(Şekil-5-1) ile ikinci pozisyonlama işlemi yapılır.(Şekil-5-2) Pozisyonlamı işlemleri bittikten sonra iletişim satırından işaretlenir. yine iletişim satırından OK işaretlenir.Bu işlemler bittikten sonra süpürme işlemi tamamlanır. (Şelik-6)

Şekil-1 Şekil-2

Şekil-5Şekil-4

Şekil-3

Şekil-1 Şekil-2

32

Loft komutu ile birbirine paralel düzlemlerde oluşturulan iki yada daha fazla eğri uzatılarak yüzey meydana gelir.Komut çalıştırmadan önce uzatılacak eğrilerin önceden çizilmiş olması gerekir.(Şekil-1)Komut çalıştırıldıktan sonra ilk olarak Uzatılacak birinci eğri mause ile seçilir.(Şekil-2)Daha sonra sırasıyla diğer eğriler yine mause ile işaretlenir.(Şekil-3)eğrilerin seçimi yapıldıktan sonra iletişim satırından İşaretlenir veya mausen sağtuşu tıklanır.Bu işlemden sonra yine iletişim satırından veya mausen sağ tuşu tıklandığında loft komutu ile yüzey oluşturulacaktır.(Şekil-4)

Şekil-3 Şekil-4-1

Şekil-5-1Şekil-4-2

Şekil-5-2 Şekil-6

Şekil-1Şekil-2 Şekil-3 Şekil-4

33

Bu komut ile birbirine paralel düzlemlerde oluşturulan açık veya kapalıkonturlardan oluşan eğriler uzatılarak yüzey modeli meydana getirilir.Komutu çalıştırmadan önce uzatılacak eğrilerin çizilmiş olması gerekir.(Şekil-1) Komut çalıştırıldıktan sonra ilk olarak ile birinci eğri seçilir(Şekil2)daha sonra yine mause ile ile ikinci eğri işaretlenir.(Şekil-3)Son olarak iletişim satırından tıklanarak işlem tamamlanır.(Şekil-4)

3-4 Curves komutu ile birbirinden ayrı düzlemlerde çizilmiş ikiden fazla eğriden tek yüzey elde edilir.Komutu çalıştırmadan önce yüzey oluşturulacak eğrilerin çizilmiş olması gerekir.(Şekil-1)Komutu çalıştırdıktan sonra sırasıyla 4 eğri mause ile seçilir.(Şekil-2)Daha sonra iletişim satırından tıklanır.(Şekil-3)Çıkacak olan yeni iletişim satırından yine tıklanarak 3-4 curves komutu ile yüzey modelleme işlemi tamamlanır(Şekil-4)

Şekil-1 Şekil-2

Şekil-4 Şekil-3

Şekil-1 Şekil-2

Şekil-3Şekil-4

34

Dome komutu ile bir kılavuz eğri ve om dik kesen bir eğri yardımıyla yarımküreler elde edilebilir.Dome komutunu çalıştırmadan önce yüzey oluşturulacak eğrilerin çizilmiş olması gerekir(Şekil-1)Komut çalıştırıldıktan sonra ilk olarak Kılavuz eğri mause ile seçilir.(Şekil-2)Daha sonradan ile kesen eğri seçilir(Şekil-3)iletişim satırından tıklandıktan sonra ekranda döndürme ekseni görünür (Şekil-4) ve tekrar iletişim satırından iki defa İşaretlenerek dome komutu tamamlanır.(Şekil-5)

Tangent komutu ile modelimizin seçilen kenarlarına teğet olacak şekilde yüzeyi istenilen değer kadar uzatabiliriz.Kullanımı Extend komutu ile benzerlik taşır.Ancak aralarındaki fark bu komut ile oluşturulan yüzey ilk yüzeyden ayrı bir unsurdur.Extend komutu ile uzatılarak oluşturulan yüzey ise ilk yüzeyin devamıolacak ayrı bir unsur olmayacaktır.Komutu çalıştırmadan önce Copy edge komutu ile yüzey kenar eğrisinin kopyasının çıkartılması gerekir.Bu işlemden sonra komut çalıştırılır.İlk olarak seçilir(Şekil-1)daha sonra iletişim satırından curve seçeneği mause ile işaretlenir.Sonraki adımda

uzunluk değeri yazılarak mause ile referans eğri işaretlenir(Şekil-2)İşaretleme yapıldığında yüzeyin ayrı bir unsur olarak oluştuğu görülür.(Şekil-3)

Şekil-5

Şekil-1 Şekil-3

Şekil-4

Şekil-2

35

Perpendicular komutu ile modelimizin seçilin kenarlarına dik olacak şekilde yüzeyi istenilen değer kadar uzatabiliriz.Komut çalıştırılmadan önce copy edge komutu ile yüzey kenar eğrisinin kopyası çıkarılması gerekir.Bu işlemden sonra komut çalıştırılır.İlk olarak seçilir(Şekil-1) daha sonra iletişim satırından curve seçeneği mause ile işaretlenir.Sonraki adımda uzunluk değeri yazılarak mause ile refrans eğri işaretlenir.(Şekil-2) işaretleme yapıldığında yüzeyin ayrı bir unsur olarak oluştuğu görülür.(Şekil-3)

Fill hole komutu ile yüzeyde bulunan ve kapalı konturlardan oluşan boşluklarıdoldurulur.Komut çalıştırıldıktan sonra mause ile doldurulacak kapalı konturun kenar eğrisi seçilir.(Şekil-1)daha sonra İletişim satırından OK işaretlenirve işlem tamamlabır(Şekil-2) Eğer yüzey değil katıoluşturulmak istenirse Type seçeneğinin SOLİD yapılması yeterli olacaktır.

Şekil-2Şekil-1 Şekil-3

Şekil-1Şekil-3Şekil-2

Şekil-1 Şekil-2

36

Extend komutu ile modelimizin kenarlarını istenilen değer kadar uzatabiliriz.Kullanımı Tangent ve Perpencicular komutu ile benzerlik taşır.Ancak bu komutla oluşan yüzeyler esas yüzeye eklenir,yani yüzey tek obje olur.Ayrıca copy edge komutu ile yüzey kenar eğrisinin kopyası çıkarılmasına gerek olmadan uzatma işlemi yapılabilir.Komutu çalıştırdıktan sonra ilk olarak Uzatılacak yüzey mause ile işaretlenir(Şekil-1)daha sonra Uzatılacak mesafe grilerek kenar mause ile seçilir.(Şekil-2) seçim yapıldıktan sonra uzatma işlemi tamamlanır(Şekil-3)

Sew komutu ile birbirinden farklı unsurlar şeklindeki yüzeyler dikilerek birleştirilir ve tek unsur haline getirilir.Komut çalıştırıldıktan sonra dikilecek ilk yüzey mause ile seçilir.(Şekil-1)daha sonra dikilecek diğer yüzey /yüzeyler seçilir.(Şekil-2)Dikilecek yüzeylerin seçimi tamamlandıktan sonra iletişim satırından OK işaretlenir,artık yüzey tek bir yüzey gibi hareket edecektir.Seçim yapıldığında bu durum görülebilir(Şekil-3)

Şekil-1 Şekil-3Şekil-2

Şekil-1

Şekil-2

Şekil-3

37

Patchwork komutu ile uygun düzlemlerde çizilmiş 5 ve daha fazla eğriyi birbirine yamalayarak yüzey oluşturulur.Komutu çalıştırılmadan önce curve’lerin uygun düzlemler seçilerek önceden çizilmiş olması gerekir(Şekil-1) komut çalıştırıldıktan sonra ilk olarak mause ile bir pencere açılarak tüm objeleri seçmeliyiz(Şekil-2) ve daha sonra iletişim satırında OK tıklandığında yüzey oluşturma işlemi tamamlanmış olur(Şekil-3)

Blend komutu yüzey modellerin istenilen yerlerine yuvarlatma işlemleri uygulanır.Komut çalıştırıldıktan sonra yuvarlatma yapılacak yüz mause ile seçilir.(Şekil-1)daha sonra yön kontrolü yapılarak ok üzerine mause ile tıklanarak istenilen yön elde edilir.(Şekil-2) ve iletişim satırından OK tıklanır.Sonraki iletişim satırında ise yuvarlatmanın yapılacağı ikinci yön işaretlenerek (Şekil-3) yön kontrolü yapılarak ok üzerine mause ile tıklanarak istenilen yön elde edilir(Şekil-4) ve iletişim satırından OK tıklanır.

Seçim yapıldıktan sonra yandaki diyalog penceresi ekrana gelir.

Şekil-1 Şekil-3Şekil-2

Şekil-1 Şekil-2 Şekil-3 Şekil-4

38

Bu diyalog penceresinde: Parameters sekmesindeki seçenekler ile yuvarlatma tipleri(sabit,değişken ,konik) ve ölçüleri, Blend parameters sekmesindeki seçenekler ile yuvarlatma yapılırken uygulanacak trim(budama)seçenekleri, Constrains parameters sekmesindeki seçenekler ile yuvarlatma yapılırken uygulanacak otomatik ilişkilendirme seçenekleri istenilen özelliklere göre düzenlenir. Gerekli parametreler girildikten sonra diyalog penceresinin altındaki OK tıklanarak yuvarlatma işlemi tamamlanır.(Şekil-5)

Draft sheet komutu ile splines veya curveler üzerindeki noktalara açı vererek açılıyüzeyler elde etmek için kullanılır.Komutu çalıştırmadan önce çizgimizi çizmeliyiz (Şekil-1)daha sonra ile çizgiyi secelim(Şekil-2)daha sonra ise yüzeyin yapılacağı yön seçilir Z+ sonradan iletişim satırına curve üzerindeki noktalara verilecek açı değerleri girilir(Şekil-3) veiletişim satırından OK tıklanır daha sonra uzunluk değeri girilir klavyeden Enter basılır ve sonra iletişim satırından ok işaretlenir ve yüzey açı verme işlemi tamamlanır.(Şekil-4)

Şekil-5

Şekil-2Şekil-1

Şekil-4Şekil-3

39

Constrained komutu ile değişik şekillerde açıklık olan yüzeyleri kapatmak için kullanılan komutlardır.Constrained komutunu çalıştırdığımızda aşağıdaki Constraint shape with elements menüsü çıkacaktır buradaki işlemleri sırasıyla tanıyalım.

1.si Could of points= Could Of Points opsiyonu ile ölçme cihazından alınan nokta bulutu dediğimiz geometrilere yüzey model oluşturabiliyoruz.Nokta bulutu olan data açıldıktan sonra komuta girilir ve noktalar pencere içerisine alınır(Şekil-1)Bir sonraki işlem sırasında Plane(düz) , Sphere(küresel) , Minenergy (yumuşak) seçeneklerinden bir tanesi seçilip iletişi satırından OK tıklanır ve nokta bulutuna yüzey oluşturulur.(Şekil-2)

2.si Boundary constraint= Birbirine bağlı sınırlardan oluşan curve’ler arasını yüzey olarak kapatmak için kullanılan komuttur.Burada sınır sayısı yoktur.Komuta girildikten sonra sınırı oluşturan curve’ler seçilir.(Şekil-1)Bir sonraki işlem sırasında Plane(düz) , Sphere(küresel) , Minenergy (yumuşak) seçeneklerinden bir tanesi seçilip iletişi

satırından OK tıklanır ve yüzey oluşturulur.(Şekil-2)

Şekil-1 Şekil-2

Şekil-1 Şekil-2

40

3.sü Inner constraint= Inner constraint ile iç kesitleri olan curvelere yüzey örmek için kullanılan komuttur.Komutu çalıştırmadan önce iç kesitler olan çizim yapılır(Şekil-1)daha sonradan ile birinci kesit seçilir(Şekil-2)sonra yine ile ikinci kesit seçilir(Şekil-3) daha sonra ise iletişim satırından üç kere OK tıkladığımızda iç kesitlerden geçen yüzey oluşturulur(Şekil-4)

4.sü All constraint= All constraint ile hem iç kesitleri hem de dış kesitleri olan curvelere yüzey örmek için kullandığımız komuttur.Komutu çalıştırmadan önce iç ve dış kesitleri olan çizimi yapmamız gerekir(Şekil-1)daha sonra ile dış kesiti mause ile seçiyoruz(Şekil-2)sonra ile iç kesitleri mause ile seçiyoruz (Şekil-3) sonradan iletişim satırından üç defa masue ile OK tıklanır ve yüzeyimiz oluşur(Şekil-4)

Şekil-1 Şekil-2

Şekil-3 Şekil-4

Şekil-1

Şekil-2

Şekil-3

Şekil-4

41

İzdüşüm alma komutudur. İstediğimiz bir yüzey üzerine bir curve’den izdüşüm alarak o formu ayırmak için kullanılan bir işlemdir.Komuta girildikten sonra izdüşüm alınacak model seçilir.Daha sonra izdüşümü alınacak 2B curve seçilir.İzdüşüm alınacak yön seçildikten sonra yüzey seçilir ve işlem OK ile sonlandırılır.

Bir model üzerindeki birleşik yüzeylerini diğer yüzeylerden patlatarak ayırma komutudur.Örneğin komuta girdikten sonra bir katı modelin yüzeyine tıklayıp OK ile sonlandırırsak o yüzeyin katı modelden ayrı bir yüzey olduğunu görürüz.

ASSEMBLY MENÜSÜ

Ayrı ayrı oluşturulmuş ve farklı dosyalara kaydedilmiş katı modellerimizi(3D parçalarımızı)uygun biçimde birleştirerek montaj resimlerimizi oluşturabiliriz.Çalışma sayfamızda yer ala Asssembly çekme menüsündeki komutlar yardımı ile montaj işlemleri gerçekleştirilir.Montaj işlemlerini yeni bir çalışma sayfası açarak gerçekleştirebileceğimiz gibi,montajı oluşturan parçalara ait çalışma sayfalarında da montaj işlemini gerçekleştirebiliriz.Montaj işlemini gerçekleştirebilmek için daha önceden çizilmiş ve kaydedilmiş,en az iki 3D parça resmi gereklidir.Ayrıca TopSolid programına ait standart parça kütüphanesini kullanarak hazırparçaları da montaj resimlerimize ekleyebiliriz.(Şekil-1) Montaj resimlerimizi oluştururken ürün ağacını açarak ilişkilendirmeleri kontrol etmemiz bize hız ve kolaylıksağlayacaktır.Birbiri ardına yapılan ilişkilendirme işlemleri mantıksal olarak birbirini takip etmelidir.Yoksa montaj işlemi istenilen ilişkilendirmelere yanıt vermeyecektir.Tüm ilişkilendirmeleri kaldırmak yerine ürün ağıcından montaj işlemlerini takip ederek gereken ilişkilendirmeleri kaldırmak montaj işlemini kolaylaştıracaktır.

Şekil-1

42

Bu komutu kullanarak daha önceden çizilmiş ve kaydedilmiş parçalarımızımontaj sayfamıza ekleyebiliriz.Komutu çalıştırmadan önce montaj işlemi uygulanacak parçaların hazırlanıp kaydedilmesi gerektiğini unutmayalım.Include sub assembly/part komutu çalıştırılır ve oluşan iletişim satırında

PARTIAL INCLUDE düğmesine mause ile tıklanır.Montajlanacak parça mause kullanarak işaretlenir(Şekil-1)Bu işlemin ardından yeni açılan montaj sayfasına işaretlenen parçanın taşındığını ve konumlandırmak üzere serbest olarak hareket ettiğigörülür(Şekil-2) bu arada istediğimiz yere parçamızı mause ile bırakabiliriz.(Şekil-3) Montajlıyacağımız tüm parçaları bu şekildi yeni açtığımız montaj sayfasına aynışekilde montaj sayfamıza çağırıyoruz.

Şekil-1

43

Şekil-2

Şekil-3

44

Montajlıyacağımız tüm parçaları montaj sayfasına aktaralım ve daha sonra montajlama işlem geçebiliriz.(Şekil-4)

Add constraints komutu ile montajlama işlemi yapılır.Komuta girildikten sonra Komutu ile ilk önce montajlanacak parça işaretlenir(Şekil-1)daha sonradan iletişim satırında su kısım belirir Buradaki kısımdan AUTO seçilir ve iletişim satırında

Kısmı çıkar buradan nasıl bir montajlama işlemi yapılacaksa o kısım seçilir. Mate:Yüzeylerin üst üste istenilen aralıklarda yerleştirerek ilişkilendirme. Alignment:Yüzeylerin veya kenarların aynı hizaya getirilerek ilişkilendirilmesi. Orientation:İstenilen yönde ve açıda döndürerek ilişkilendirme. Point on Point:Anahtar noktaları kullanarak ilişkilendirme. Axıs on Axıs:Dairesel kesitli parçalarda eksenlerin çakıştırılması ile ilişkilendirme. Plane on Plane:Yüzeyleri istenilen aralıkta aynı düzleme yerleştirerek ilişkilendirme. Point on Plane:Anahtar nokta ile yüzey ilişkilendirilmesi. Axis on Point:Eksen ve anahtar nokta ilişkilendirmesi. Axis on Plane:Eksen,yüzey ilişkilendirilmesi. Plane on Point:Yüzey ve anahtar nokta ilişkilendirilmesi. Plane on Axis:Yüzey ve eksen ilişkilendirilmesi. Cylinder on Axis:Silindir yüzeylerle eksenlerin ilişkilendirilmesi. Buradaki kısımdan Axis on Axis komutu seçilir ve sonradan hangi parçayıilişkilendirmek için seçtiysek o parçayı tekrar seçip hangi eksenle çakıştırılacaksa o ekseni seçmemiz gerekir(Şekil-2-3) eksenleri çakıştırma işlemi bittikten sonra iletişim satırından STOP kısmını işaretlememiz gerekir.Daha sonradan STOP dedikten sonra yine parçamızı seçip tekrar AUTO seçeneğini işaretlememiz gerekir ve bu sefer ise Plane on Plane komutunu kullanarak silindirik parçaların düz yüzeylerini ilişkilendirme işlemi yapıyoruz(Şekil-4-5) ve diğer komutları kullanarak montajlama işlemimizi tamamlıyoruz(Şekil-6)

45

Montaj dosyasında bulunan parçaları kopyalamak için Copy component komutu kullanılır.Komutu çalıştırdıktan sonra oluşan ileti satırındakopyalanacak objenin gösterilmesi istenmektedir.Obje mause ile gösterilip istenen ilişkilendirme opsiyonları kullanılarak yerleştirilir(Şekil-1)

Montaj edilmiş parçaların bir biri ile olan ilişkilendirilmesini kaldırmak için kullanılır.Komut çalıştırıldıktan sonra mause yardımı ile montaj gösteriliyor.Böylece montajı oluşturan parçalar arasında ki ilişkilendirmeler kaldırılmış olur.

Şekil-1 Şekil-2-3

Şekil-4-5 Şekil-6

46

KINEMATICS MENÜSÜ

Montaj resimlerindeki her parçaya çalışma prensiplerine ve geometrilerine uygun olarak hareket verebiliriz.Böylece montajlanmış sistemleri sanal ortamda çalıştırarak görsel olarak test etme şansı yakalarız.Animasyon işlemleri Kinematics çekme menüsü altındaki komutları kullanarak gerçekleştirilebilir.Bu bölümde bu komutlardan yararlanarak animasyonların nasıl hazırlanacağını inceleyeceğiz.

Rigid set animasyonun ilk adımıdır.Animasyonda sabit duracak objeler Rigid set komutu ile belirlenir.Komut çalıştırıldıktan sonra ürün ağacının açıldığı görülür (Şekil-1) oluşan ileti satırında imleç bölümünde iken sabit kalacak obje mause ile işaretlenir ve düğmesine basılır (Şekil-2)

Joint komutunu kullanarak parçanın yapacağı hareket belirlenir.Komut çalıştırıldıktan sonra oluşan ileti satırında hareket seçenekleri belirir.(Şekil-1) Bu komutlardan bazıları;Weld:Beraber hareket ettirilmesi istenen parçaları birbirine kenetler. Pivot:Parça kendi ekseni etrafında dönme hareketi sağlar. Cylindrical:Parçanın silindirik hareket etmesini sağlar. Prismatic:Parçanın doğrusal hareket etmesini sağlar. Spherical:Parçaya spiral şeklinde hareket verir. Bu seçeneklerden istenen harekete uygun opsiyon mause ile işaretlenir.Bu sırada ürün ağıcıda aktif hale geçmiştir.Örnek olarak opsiyonunu kullanalım.Oluşan ilk iletide dönme hareketinde sabit duracak parçayı göstermemiz istenmektedir (Şekil-2) iletisinde ise hareketli parçanın gösterilmesi istenmektedir (Şekil-3) sonraki iletide ise dönme işleminin hangi eksen etrafında gerçekleşeceğinin seçimidir. Pusuladan da yararlanarak seçim gerçekleştirilir. (Şekil-4) daha sonraki iletide harekete bir isim verilmesi istenir. ve enter tuşuna basılarak hareket kaydedilmişolur (Şekil-5)

Şekil-1

Şekil-2

47

Scenario komutu ile yapacağımız animasyona bir senaryo hazırlarız.Yani hareketli parçaların hangi sürede ne kadar hareket etmesi gerektiğini belirleriz.Komutu çalıştırdıktan sonra oluşan diyalog penceresi açılır(Şekil-1)

Şekil-2 Şekil-3

Şekil-1

Şekil-5

Şekil-4

Şekil-1

48

Scenario diyalog penceresindeki ilk yapılması gereken New scenario bölümüne bir isim verilerek OK tuşuna basılır.(Şekil-2)

Date(s) bölümüne zaman dilimleri hareket ismi bulunan bölümlere ise gerçekleştirilecek harekete uygun ilerleme değeri girilir.(milimetre,derece gibi) (Şekil-3)Animasyonu görmek için düğmesine onaylamak için düğmesine basılır.

Hazırlanan senaryolar Animate komutu ile çalıştırılır.Komut çalıştırıldıktan sonra oluşan Animate yöneticisinden hazırlanan animasyon izlenebilir.(Şekil-1) Ayrıca hazırlanan animasyon Avi dosyası olarak kaydedilebilir.(Şekil-2) Mekanizmanındoğru olarak çalışıp çalışmadığını tespit edilebilir.

Şekil-2

Şekil-3

Şekil-1

Şekil-2

49

SHEET METAL MENÜSÜ

Sac parçaların tasarlandığı kısımdır.Menü içerisindeki çeşitli komutlar yardımıyla farklı Fikstür modelleri kolayca tasarlana bilir,açılımları alınabilir.Açılımı alınmış modelin dış konturu Lazer kesim tezgahlarına aktarıp çevre kesme işlemi yaptırılabilir. Dışarıdan farklı uzantılarla gelen bir datayı ‘sheet metal’ olarak tanıtıp,dataların dahi açılımını alma,bükümlerini iptal edebilme gibi işlemler yapılabilir.Sheet metal kısmında tasarlanan veya dışarıdan farklı uzantılarla gelen fakat sheet metal’e dönüştürülmüş modeller. ‘Top progress’ modülünde adımlıkalıpları dizayn edilebilir.

Çizilen kapalı bir kontura kalınlık vererek sac haline getirme komutudur. Kapalı kontur sheet metal olabildiği gibi yüzeylerde sheet metal olabilir. •’Create sheet metal’ komuta girilir. •[Use curve],[Surface to convert in sheet metal] iletileri gelir ‘Use curve’:Kapalı kontur kullanılması istendiğinde seçilir. ‘Surface to convert in sheet metal’:Yüzey kullanılmasıistendiğinde seçilir

Yüzey kulanarak sheet metal tasarlanırken istenildiği takdirde tüm kenarlara radüs verilebilir.

Kontur

Yüzey

50

InvertContact

Parametre tanımlama amaçlı kullanılan komuttur.Kullanılacak olan sac kalınlıklarına isimler tanımlanır,ve çalışma esnasında rakamlarla değil,rakamlara kaydedilmiş isimlerle çalışılabilir. •’Thicknees parameters’ komuta girilir. •’Create sheet metal’komutu ile belirli bir kalınlık tanımlanan model seçilir.(modelin kalınlığı referans alınır.) •isim verilir.↵Böylelikle modelin kalınlığı bir isim altında kaydedilmiş oldu.Çalışma esnasında kalınlık

istenen her yerde kaydedilen isimler yazılabilir.

Bir modeldeki kalınlık özelliğini başka bir modele aynen aktarır. •’Update thicknees’komuta girilir. •Et kalınlığı referans gösterilecek olan model seçilir. •Kalınlığı değişmesi istenen model seçilir. •[Same thicknees value]-[Same thickness parameter] iletileri gelir. ‘Same thickness value’:Sadece kalınlık değerini aktarır. ‘Same thickness parameter’:Kalınlık değerini aktarır ve referans modelin kalınlığı bir parametre (Thickness parameter) ile verilmiş ise değişecek olan modele parametresinide aktarır.

Farklı konumdaki‘sheet metal’ parçaları hizalama konumlandırma işlemi yapar.

Rotation

Translation

→Komuta girildiğinde soldaki menü ekrana gelir.İlk olarak‘Contact’komutunun kullanılması gerekir.

‘Contact’: Komut çalıştırıldığında; •Taşınması istenen modelin,hizalanması istenen yüzeyi seçilir.(origin) •Sabit kalması istenen modelin hizalanması istenen yüzeyi seçilir.(destination) *Diğer komutlarda kullanılabilir konumdadır.

51

‘Invert’:Taşındıktan sonra modelin konumunu ters ve düz olarak değiştirir. ‘Translation’:Modeli bir referans noktasına göre istenen birim kadar taşır. ‘Rotation’: Modeli bir referans eksenine göre istenen açı değeri kadar döndürür.

Model kenarlarını istenilen birimde ve açıda uzatmakta kullanılan komuttur.

→Komuta girildikten sonra ‘With trimming faces’=’Yes’yapıldığı takdirde şekildeki gibi yüzeye kadar uzatma işlemi yapıla bilir.

Parameter menüsü bazı sheet metal komutları içerisinde bulunmaktadır.örneğin:‘Exturude a flange’.Komut içerisinde ‘Parameter’ butonuna basarak gerekli ayarlar yapılabilir.

Uzatılacak kenarın başlangıçnoktasına göre konumu.

Uzatılacak kenarın bitiş noktasınagöre konumu.

Uzatılacak kenarın başlangıçnoktasından itibaren daralma açısı.

Uzatılacak kenarın bitişnoktasından itibaren daralma açısı.

Uzamanın sıfır derece yönüne göre açısı. (uzama yönü)

Kenarda oluşacak radüs değeri.

Uzama mesafesinin referansı.

�

→Komuta girildikten sonra modelin kenarı seçilip istenilen yönde yüksekliğiverilmeyerek oluşturulur. Yüksekliği ise ‘Modify element’ komutu ile istenilen ölçüye getirilir.

Offset verilmiş konum

52

→Modellerin kapalı olan köşelerini açma amaçlı kullanılır.Komuta girip model seçildikten sonra aşağıdaki menü ekrana gelir.

‘Tool type’:bölümünde kesme tipinin nasıl olacağı seçilir ve o kesme tipiyle ilgili parametreler belirlenir.

Parametreler belirlendikten sonra modelin açılması istenen köşelerine tıklanır.Bütün köşelerin açılması isteniyorsa yukarıdaki menüden ‘AUTO’ seçeneği aktif edilmelidir.

→Örnekten de anlaşılacağı gibi modelin kenarlarını ’Shifting value’ kısmına verilen değer ölçüsünde açma amaçlı kullanılır.

→Modelin kenarlarını açma amaçlı kullanılır fakat ‘Break edges corner to corner’ dan farklı olarak dip kısmının da boşaltılması ve istenilen kenarın kesilmemesine imkan verilen komuttur. •Komuta girildiğinde;’Hide length(0=optimized)’ve‘Shifting value’ kısımlarına değerler verilmesi gerekir.

•Hide length(0=optimized):Kesilmesi istenmeyen kenarın ölçüsü (3).•Shifting value:Kesilmesi istenilen kenarın kesilme boyu (2).�Komut içerisinde ok yönü ile, kesilmesi istenmeyen kenar belirlenir.Diğer kenarınkesilmesi istenmiyorsa ok üzerine tıklanarak yön değiştirilir.

CYLINDRICAL RECTANGULAR

53

→Model üzerinde açılması istenilen bir kenarı ve o kenara bağlı olan köşeleri açmakta kullanılır.

•‘Slot’:Komuta girilir. •İşlemin yapılacağı model seçilir. •Kesilmesi istenilen kenarın uç noktası seçilir.Fakat örnek resimdeki gibi başlangıçta bir delme işleminin olması isteniyorsa nokta tıklanmadan önce‘Without’ butonuna basarak delik çeşidi seçilir. • Kesilmesi istenilen kenarın son noktası seçlir. •’Slot width value’kısmına kanalın genişliği yazılır. •OK

Hide length=0 Hide length=Sac kalınlığı

Hide length=Sac kalınlığı/2

Hide length>Sac kalınlığı

54

→Modelin istenilen kenarlarına verilen değerde radüs kırma işlemi yapar.İstenildiği takdirde komut içerisinde ‘AUTOMATIC SELECTION’ butonuna basarak modeldeki tüm kenarlara radüs kırması istene bilir.

→Seçilen kenara kıvrım eklemekte kullanılır.

•Komuta girildikten sonra modelin bir kenarı seçilmelidir ekrana gelen menüde gerekli parametreler belirlenir. ‘Notches’:Bölümünde kıvrım kenarlarındayırtılmanın olup olmayacağı belirlenir.

55

→Referans çizgiye göre bükme işlemleri yapar. •Bend angle:bükmenin açısı•Internal bend radius:Kenarda oluşacak radüsün değeri •Type of bending:Bükmenin tipi •Invert bending side:Çizgiye göre bükülmesi istenilen taraf belirlenir (kırmızı ok). •Invert bending direction:Bükülmesi istenilen yön belirlenir (mavi ok).

56

→Model üzerindeki bükme işlemlerini,radüs işlemlerini geçici bir süre için geri alır.

→’Un bending’ ile geçici olarak alınan bükme veya radüsler tekrar verilir. •Bükmenin üzerine delik delmek zorunda kaldığımız durumlarda ‘un bending’ve ‘rebending’ komutlarını kullanarak bükmeyi geçici bir süreliğine alırız delik delme işlemini gerçekleştirdikten sonra bükmeyi tekrar veririz.

→Seçilen konturla modeli kesmekte kullanılır.

•‘Create cut out’komuta girilir. •Referans yüzey seçilir. •Kesme işlemini yapacak kontur seçilir.

Model2.Delme işlemi

3.Bend rebending

1.Bend unbending

57

→Model üzerine form vurmakta kullanılan komuttur. •’Form via a component’Komuta girilir. •Model seçilir. •Ekrana gelen menüde vurulacak formun seçilmesi gereklidir. �Menüde standart bölümünden ‘SHEETMETAL 3D’seçilmelidir.Alt kısımda belirlenen kılasörlerden sadece ‘forms’kılasörü içindeki formlar kullanılabilir.

•Form seçildikten sonra model üzerine herhangi bir yüzeye bırakılır.

Form vurulmuş modeller

•Modelin açılımını alma amaçlı kullanılır. Modeli açabilmek için sabit kalması istenen referans yüzey seçmek yeterlidir.

Boru türü modelleri çevresinde bir noktadan istenen genişlikte kesme amaçlıkullanılır.

Böylelikle boru şeklindeki modeller açılıma hazır hale getirilir.

•Farklı uzantılarda olan sac fikstür niteliğindeki modeller programda açıldıktan sonra,üzerinde açılım alma,bükümlerin iptali,adımlı kalıp tasarımı vb. işlemlerin yapılabilmesi için ‘sheet metal’e dönüştürülmesi gereklidir. Modeli ‘sheet metal’e dönüştürmeden önce ‘Create model’ komutu ile düzlem kontrolü yapılır.

58

‘Create model’ komutu çalıştırıldığındamodelin yüzeyleri şekildeki gibi farklırenklere girer.Her renk modelin düzlemini ifade etmektedir.Modelin açılımınıalabilmek için renklerin hangi düzlemde bulunduğu önemlidir. Örneğin:modeli açılmış gibi düşünürsek Kırmızı renk sacın üst düzlemi,yeşil renk sacın alt düzlemi,sarı renk kesit düzlemini belirtir.

‘Create model’ komutu ile düzlem kontrolü yapıldıktan sonra,herhangi bir yüzey olmasıgereken renkte değil ise ‘Refine faces’komutu ile yüzeyin rengi değiştirilir. •’Refine faces’komuta girilir. •’CHANGE FACE SİDE’-‘REBUILD LATERAL FACES’iletileri gelir.

•’Change face side’parametresi seçilir. •Rengi değişmesi istenen yüzeyler seçilir. •OK •Referans renkte olan yüzey seçilir.

→Farklı uzantıta gelen dosyaya yukarıda bahsedilen işlemler (‘Create model’ ’Redefine faces’) yapıldıktan sonra ‘Sheet metal’tanımlaması yapılması gerekmektedir. Modelin yüzeyleri olması gereken renklerde ise ‘sheet metal tanımlaması yapılabilir.Ve bu konumdan sonra modelin açılımı alınabilir.

Create model komutu ile renk analizi yapılan modelin renk analizini kaldırmak amaçlıkullanılır.

59

DRAFT MENÜSÜ

TopSolid programının modüllerinden biride DRAFT modülüdür.Bu modülü kullanarak tasarımlarımızı 2D(2boyutlu) gerçekleştirebiliriz.Daha önceden 3D(3boyutlu)oluşturulan katı modellerimizi ve bunlarla oluşan montajların istenilen görünüşlerini otomatik olarak çizdirebiliriz.Bu resimler üzerinde ölçülendirme,kesit alma gibi işlemleri rahatlıkla uygulayabiliriz.Draft modülünün bir özelliğide TopSolid programının diğer modülleri ile parametrik çalışmasıdır.Yani görünüşleri çizdirilen model veya montajda yapılan tasarım değişikliklerinin görünüşler üzerinde otomatik olarak gerçekleşmesidir.

Yeni Bir Çizim Sayfası Hazırlama

TopSolid programı çalıştırıldığında yeni çizim dokümanı açmak için NEW seçeneğikullanılır.Açılan New Documant diyalog penceresindeki Draft modülü işaretlenir.Aynı zamanda bu pencerede çeşitli Standard antetli resim kağıdıseçenekleri sunulur.Without template seçeneği ile yeni bir sayfa oluşturulurken bizden kullanacağımız ölçü birimi,kullanmak istediğimiz uluslar arası standart çeşidi,standart kağıt boyutu ve şekil,ölçek gibi bilgileri içerir.Gerekli bilgiler girilip OK tuşuna basılarak yeni çalışma sayfası açılmış olur.(Şekil-1)

Şekil-1

60

Konunun başında da bahsettiğimiz gibi daha önceden oluşturulan 3D modellerden ve montajlardan otomatik olarak görünüş elde edebiliriz.Bunun için yapılması gereken ilk iş 3D modelin çizilmiş ve kaydedilmiş olmasıdır.Draft modülünde açtığımız yeni sayfa ile 3D çizilmiş modelimizi aynı ekranda yan yana veya alt alta getirecek şekilde ekranımıza yerleştirmeliyiz.(Şekil-1) Main Views komutu çalıştırılır.Komutu çalıştırdıktan sonra görünüşlerini çıkartacağımız 3D model seçilir.(Şekil-2) View creation isimli diyalog penceresinin açıldığı görülecektir.(Şekil-3) Bu penceredeki opsiyonları kullanarak istenen görünüşler istenilen parametrelerde çizim kağıdına yerleştirilir.Bu parametreler;

Şekil-1

Şekil-2

61

İlgili görünüşün büyültme veya küçültme ölçeği belirlenir.

Smooth edge ile ilgili görünüşün kavisli köşe çizgilerinin çizgi çeşidini düzenler(Şekil-4) SOLID LINE ile sürekli çizgi.

HALF INTENSITY ile saydam sürekli çizgi. HIDDEN ile çizgi gizlenir.

Şekil-3:View creation diyalog penceresi

Hidden Half intensity Solid line

Şekil-4

62

Hidden lines ile ilgili görünüşün görünmeyen kenar çizgilerinin çeşidini düzenler.(Şekil-5)

SOLID LINE ile sürekli çizgi. HALF INTENSITY ile saydam sürekli çizgi. HIDDEN ile çizgi gizlenir. STIPPLE kesik çizgi.

Görünüşleri gölgelendirerek (boyalı)Çizim ekranına taşır.

Color,renk opsiyonları ile çizgi renkleri belirlenir. Visible lines sürekli çizgi renk ayarı

Hidden lines görünmeyen kenar çizgi renk ayarıHatch lines tarama çizgilerinin renk ayarıShading boyama renk ayarı

Title, opsiyonları ile görünüşlerin altına metin yazılabilir.Görünüşün üstüne,altına,serbest yerleştirme metni ölçekleme,metin yüksekliği ve açısı gibi seçenekler mevcuttur.

Hidden Half intensity Solid line Stipple

Şekil-5

63

Bu bölümde ise parçaya çizdirilecek bakış yönü ön izleme penceresinin altındaki okları kullanarak seçilir.Uygun görünüş elde edildiğinde OK tuşuna basılarak 2d görünüş

çizim sayfasına alınır.Aynı işlem Camera penceresinden de gerçekleştirilebilir.

View creation penceresindeki ilgili düzenlemelerin ardından OK tuşuna basıldığındakursörün ucunda görünüş belirir ve çizim sayfasında konumlandırılır.(Şekil-6)

Şekil-6

64

Diğer izdüşüm görünüşleri elde etmek için araç çubuğunda ikonu işaretlenir.Oluşan ileti satırında referans görünüş işaretlenir.Sonraki ileti satırında çizgi ayarları yapıldıktan sonra düğmesine basılarak mause hareketi ile diğer izdüşüm görünüşleri çizi kağıdına konumlandırılır.(Şekil-1)

Yardımcı izdüşüm görünüşleri elde etmek View along direction komutu kullanılır.Komutu çalıştırdıktan sonra oluşan İleti satırında

yardımcı izdüşüm görünüşü alınacak yüzeye ait kenar mause ile gösterilir.(Şekil-1) Bir sonraki iletide çizgi tipleri ve opsiyonu ile bakış yönü düzenlenmesi yapılır ve OK düğmesine basılır .(Şekil-2)

Şekil-1

Şekil-1

Şekil-2

65

Görünüşlerin bazı bölümlerinin daha net anlaşılabilmesi-görülebilmesi için seçilen bölge büyütülmelidir.Bu detay görünüş işlemleri Detail view komutu ile gerçekleştirilir.Komut çalıştırıldıktan sonra oluşan ileti satırında detaylandırılacak bölgenin büyültme ölçeği ve sınır çevresinin şekli belirlenmelidir.CIRCLE opsiyonu ile dairesel RECTANGLE opsiyonu ile de dikdörtgen bir sınır çevresi oluşturulur. Ve görünüş mause ile konumlandırılır.(Şekil-1)

Seçilen görünüş geçirilen kesme düzlemine göre tam kesit işlemine tabi tutulur ve kesit görünüş oluşturulur.Komut çalıştırıldıktan sonra oluşan ileti satırında

opsiyonu seçilir.Görünüş üzerinde kullanabileceğimiz bir kesme düzlemi çizgisi yoksa opsiyonu seçilir.Oluşan iletisinde kesme düzleminin başlangıç noktası mause ile işaretlenerek düzlem seçilir ve düğmesine basılır.Oluşan ileti satırında (Şekil-1) opsiyonu ile kesit alma yönü değiştirilebilir. Opsiyonu ile kesme düzleminin yeri değiştirilir. Düğmesine basılarak kesme düzlemi tamamlanır.

Daha sonraki ileti satırında görünmeyen kenarların çizgi çeşitleri ile ilgili opsiyonlar yer almaktadır.HIDDEN seçeneği ile görünmez kenarların çizgileri saklanacaktır.SOLID LINE ile sürekli çizgi,HALF INTENSTY seçeneği ile saydam çizgi,STIPPLE seçeneği ile de kesik çizgi çeşidi kullanılacaktır. Düğmesi ile işlem tamamlanır.Bir sonraki iletide Alignment YES seçeneği ile kesit görünüşün kesit alınan görünüşle aynı hizada olması sağlanır.View position

Şekil-2

Şekil-1

Tam kesit

66

seçeneğinde ise kesit görünüşün kursör ile birlikte hareket ettiği görülecektir uygun pozisyonda mause tıklanarak kesit görünüş yerleştirilir.(Şekil-2)

Tam kesit komutunun benzeri bir komuttur.Sadece kesit yüzeyleri belirlenir. Komutun uygulanışı tam kesitle aynıdır.

Tam kesit(sadece yüzey taraması)

67

Görünüş üzerinde (bölgesel) olarak kesit alma işleminde kullanılır.Komut çalıştırıldıktan sonra oluşan ileti satırında kesit alınacak bölgenin gösterilmesi için eğri 2opsiyon yer alır. Opsiyonu sınırıeğrilerden oluşan opsiyonu kullanırsa bir sonraki iletide Rectangular opsiyonu seçilir. İletisinde kesme bölgesinin birinci İletisinde ikinci uç noktası mause ile gösterilerek kesme bölgesi oluşturulur.Kesme bölgesi çizildikten sonra oluşan iletisinde mause yardımı ile kesit bölgesinin ait olduğu görünüş işaretlenir.(Şekil-1)

Hizalı kademeli kesit(sadece yüzey taraması)Seçilen görünüş geçirilen kesit düzlemine göre hizalandırılmış kademeli kesit işlemi tabi tutulur ve kesit görünüş sadece yüzeyle taranarak oluşturulur.Komut uygulanış aşamaları tam kesit alma işlemi ile aynıdır. iletisi okeylendikten sonra oluşan ileti satırında kesme düzlemi gösterilir ve OK tuşuna basılarak görünüşkonumlandırılır.(Şekil-1)

Şekil-1

Şekil-1

68

Hizalı Kademeli kesit Seçilen görünüş geçirilen kesit düzlemine göre hizalandırılmış kademeli kesit işlemine tabi tutulur.İşlem basamakları Aligned section işlemi ile aynıdır.(Şekil-1)

Bölgesel(Kısmi)kesit Parçanın belli bölümüne uygulanan kesit işlemidir.(Şekil-1) Komut uygulanmasındaherhangi bir fark yoktur.

Bölgesel kesit(sadece yüzey taraması)Sadece kesme işlemine tabi olan yüzeyler taranır(Şekil-1)

Şekil-1

Şekil-1

Şekil-1

69

Boyunca profilinde değişiklik göstermeyen uzun parçaların görünüşlerinin boyunu kısaltmak için Interrupted view komutu kullanılır.Komut çalıştırıldıktan sonra Oluşan ileti satırındakoparma çizgilerinin tipi belirlenir.LINE seçeneği işaretlendiğinde iletisinde çizginin başlayacağı nokta mause ile gösterilir. İletisinde ise bir sonraki nokta gösterilir. İletisinde ise oluşturulan çizgiye paralel bir çizgi oluşturulur.Bu çizgiler koparma aralığımızdır.Sonraki iletide STOP düğmesine basılarak koparma işlemi gerçekleştirilir.(Şekil-1)

Fold/unfold komutu ile koparma işlemi geri alınabilir.

Görünüşlerimize şekil ve konum toleransları verebilmek için temel alınacak yüzeyleri, kenarları veya eksenleri belirlememiz gerekmektedir.Bu eksenleri veya yüzeyleri resim üzerinde göstere bilmek için Tolerance reference seçeneğinin mause ile işaretlenmesi ile çalıştırılır.Komutu çalıştırıldıktan sonra ile ilgili yüzey,kenar veya eksen mause ile gösterilir.Oluşan iletisinde Reference name kısmına bir harf yazılır ve sembol konumlandırılır. Sembolün büyüklüğü ile ilgili ayarlamalar yine Detailing komutu ile gerçekleştirilebilir.

Şekil-1

70

Şekil ve Konum Tolerans Sembolleri Görünüşlerimizin uygun yüzey,kenar ve eksenlerine şekil ve konum tolerans sembollerimizi yerleştirebiliriz.Bu işlemi yapmak için Geometric tolerance komutu kullanılır.Komut çalıştırıldıktan sonra oluşan ileti satırında (Şekil-1) tolerance symbol seçeneğinde çeşitli tolerans sembolleri bulunur.Burada verilecek toleransa göre sembol seçilir.

Bölümünde ise tolerans değeri belirlenir.Eğer belirlenen tolerans belirli bir mesafede uygulanacak ise bu uzunluk değeri bölümüne girilir.OK tuşuna basılarak düzenleme bitirilir. bölümünde tolerans uygulanacak yer gösterilir. İletisinde sembol uygun bir yere mause yardımı ile konumlandırılır. düğmesine basılır. başka bir tolerans verme işlemi için ANOTHER TOLERANCE opsiyonu,komutu tamamlamak için OK opsiyonu kullanılır.(Şekil-2)

Şekil-1

Şekil-2

71

72