toranjske dizalice

UNIVERZITET U SARAJEVUFAKULTET ZA SAOBRAAJ I KOMUNIKACIJE

SEMINARSKI RAD ( iz predmeta Pretovarna sredstva i industrijski transport ) Tema:

Mentor: prof. dr. Abdulah Ahmi

Student: Mejri Aldin

TORANJSKE DIZALICE ______________________________________________________________________________

Sarajevo, 2010.god.1. OKRETNE I SPECIJALNE DIZALICE Osnavna konstrukciona karakteristika ovih dizalica je to imaju ugraen mehanizam za okretanje noseeg dijela dizalice koji pravi krunu putanju opisujui krugove zavisno od poloaja tereta na noseem dijelu dizalice. Pored ovog snadbjevene su i mehanizmom za podizanje i pomjeranje tereta po noseem dijelu dizalice. Primjenjuju se na ve1ikim gradilitima objekata visokogradnje, mogu posluiti na pretovarnim e1jznikim stanicama, lukama i u sline svrhe. Razlikujemo sljedee konstrukcije ovih dizalica, koje se najee primjenjuju u praksi, to su : - stubne ili toranjske dizalice, - portalne ili okretne dizalice, - plovne okretne dizalice. Postoji veliki broj specifinih konstrukcija ovih dizalica, koje u principu posjeduju velike slinosti.

2


2. TORANJSKE DIZALICEPosljednjih trideset godina ove dizalice su u sve iroj primjeni. Uinile su znaajnu racionalizaciju i humanizaciju rada u visokogradnji naroito kod prenosa kabastih tereta, sitnijih materijala i betona. U posljednje vrijeme znatno im konkuriu pumpe za beton, naravno samo kod prenosa betona. U konstrukcionom obliku postoji niz rijeenja kako u pogledu osnovnih karakteristika dizalica, tako i u pogledu njihove pokretIjivosti. Osnovne tehnike karakteristike ovih dizalica su: - konstrukcija kraka dizalice ili ruke moe biti pokretna po vertikalnoj ravni i esto je zovu igla, kao i horizontalna po kojoj se kree mehanizam za podizanje maka. - poloaj obrtnog dije1a dizalice je kod leita manjih dizalica na dnu, dok je kod veih dizalica u gornjem dije1u i okree se zajedno sa krakom. - komandna kabina najee je smjtena ispod kraka dizalice i okree se zajedno sa dizalicom tako postiui dobar pregled rada dizalice. Ima dizalica sa daljinskim prenosom komandi upravljanja, to je vrlo povoljno kod montanih radova. - konstrukcije postolja su dosta razliite, postoje stacionarne i pokretne dizalice i to, na gusjenicama, na kolosjeku i na pneumaticima. - tehniko-eksploatacione karakteristike dizalica su: brzina dizanje tereta, brzina okretanja i brzina kretanja. Kod dizalica sa makom znaajna je brzina kretanja make. Brzine se mjere u m/min. Postoji mogunost kombinovanja pojedinih operacija prenosa i podizanja materijala, to je tzv.slivanje operacija. Danas se proizvode male lahke toranjske dizalice, nosivosti 25 do 45 tm i teke, nosivosti 200 do 600 tm i vise. Na slici 1. prikazana je stubna toranjska dizalica.

3


Slika 1. Toranjska dizalice (kranovi) Osnovne komponente ove dizalice su: - postolje dizalice, - centralni balast, - stub - fiksni dio, - stub okretni dio, - krak protutega, - krak sa makom, - maka, - kabina, - stub teleskopski dio Pokretne toranjske dizalice najee se postavljaju na kolosjek, rijee na portalnu stazu i to smo za tekeke konstrukcije dizalica. Medusobno rastojanje ina kolosjeka u zavisnosti je od mase dizalice, za nesto manje dizalice ono je oko 3,5 m, a za tee, nosivosti oko 3 MNm, i do 8 m rastojanja. Pri postavljanju kolosjeka treba voditi rauna o nosivosti da i da se sine kolosjeka po potrebi ankerisu. Pomjeranje dizalice po kolosjeku je lokalno, po radilitu i ogranienog radiusa. Od posebnog znaaja je brzo prebacivanje toranjskih dizalica sa gradilita na gradilite, te se u tu svrhu na dizalice postavljaju osovine sa pneumaticima, tako da dizalica poloena na do ima oblik poluprikolice, i naslonjena prednjim dijelom (vrhom) na kamion, moe se prevoziti na druga gradilista brzinom oko 30 km na sat. Kako je radni sat dizalice dosta skup i znaajan to se posveuje panja izradi brzomontaznih dizalica, od kojih su znaajna dva naina montaze dizalica i to: - montaza toranjskih ditalica klizanjem i4


- montaza toranjskih dizalica teleskopskim izvlaenjem.

Toranjski kranovi su maine koje se koriste za prenos kabastog materijala i betona u visokogradnji. Osnovni elementi konstrukcije toranjskog krana su:

postolje - omogucava prenos teine krana i tereta koji se prenosi na tlo balast - svojom teinom pravi ravnoteu sa teretom koji se prenosi kranom toranj - svojom visinom omogucava vertikalni transport materijala strela krana (ruka) - omogucava horizontalni transport materijala

Osnovne karakteristike konstrukcije toranjskih kranova su:

Konstrukcija strele toranjskog krana: horizontalno pomeranje moe da se izvede na dva osnovna naina: postoje kranovi kod kojih je strela pokretna u vertikalnom pravcu (takozvana igla) rotiranjem oko take spoja sa tornjem i kranovi sa strelom koji je stalno u horizontalnom poloaju i po kojoj se krece ekrk krana (maka). Poloaj obrtnog dela toranjskog krana: kod manjih kranova, obrce se i toranj i strela krana, dok se kod vecih toranjskih kranova najece obrce samo gornji deo krana sa strelom Poloaj komandne kabine: komandna kabina najece se nalazi na vrhu krana, ispod strele. Ona se obrce zajedno sa strelom ime je obezbeena dobra preglednost. Postoje i (manji) kranovi kod kojih je komandna kabina na postolju i krana kao i kranovi sa daljinkom kontrolom kretanja. Konstrukcija postolja: u zavisnosti od mogucnosti pomeranja tornja krana, postoje kranovi koji se krecu po koloseku, na tokovima i na gusenicama. Takoe, postoje i nepokretni toranjski kranovi. Tehniko - eksploatacione karakteristike: osnovne karakteristike su brzina dizanja, obrtanja i kretanja kao i mogucnost njihovog kombinovanja. Kod dizalica sa makom, znaajna je i brzina kretanja make.

Primena toranjskih dizalica daje najekonominije rezultate tek kod masa vecih od 1.000 m3. Jedan kran moe da snabdeva 25 zidara kod zidanja opekom odnosno 16 zidara kod primene blokova. Kljuno je dobro snabdevanje krana materijalom koji je najece na paletama. Toranjske dizalice treba da obavljaju ceo unutranji transport, kao i dizanje i premetanje oplate, dizanje armature, maltera, stolarije itd. Srednja vrednost je od 12 do 17 ciklusa na as.

5


Montaa i demontaa dizalice su sloeni monterski zadaci i moraju se sprovoditi tano za svaki tip po uputstvima proizvoaa i svim sigurnosnim merama.

Kod prorauna uinka treba proces raaniti na pojedine operacije (zahvatanje tereta, dizanje tereta, okretanje tornja, sputanje tereta, ponovno dizanje praznog suda, okretanje tornja, sputanje praznog suda). Treba nastojati da se za vreme procesa dizalica ne krece po koloseku , nego da se sud podmece pod kuku, jer je brzina kretanja dizalice mala i kretanje cele dizalice sa teretom je neekonomino. Kod prorauna kotanja za pojedinu vrstu rada treba uzeti u obzir uece pojedine pozicije procentualno od ukupnog radnog vremena, jer toranjska dizalica ne treba da radi samo na jednoj poziciji.Takoe, obavezno treba uraunati i jednokratne trokove montae i demontae dizalice. Montaa dizalice klizanjem prikazana je na slijedecoj slici:

6


Lakse dizalice prevoze se kompletne, a na gradilistu se pomocu autodizalica ili specijalnog vitla podifu i nakon postavljanja prvog balansnog tereta montiraju i podifu u visinu. Dizalice vece mase transportuju se u segmentima i tako se montiraju produuju. Francuska firma Poten (Potain) razvila je ove dizalice sa klizajuim produivanjem, kako je shematski prikazano na predhodnoj slici. Za poetnu montau potrebna je autodizalica, dok ostale operacije oko montae i podizanja segmenata dizalice ista vrsi samostalno pomocu vlastitih uredaja za podizanje. Toranjske dizalice novije konstrukcije izraduju se tako da se nakon uspravljanja i postavljanja prvog dijela dizalice u njega uvlai sljedei segment. Uvueni dio se pomocu posebnih uredaja zajedno sa krakovima dizalice podie, i nakon dostizanja potrebne visine ucvrscuje se za predhodni segment pomocu dvodjelne spojne uvlake. Sljedeca operacija identicna je predhodnoj. Kako se produavanje dizalica vri izvlaenjem unutranjih segmenata uobiajen je naziv za ove dizalice i "teleskopske toranjske dizalice". Ove dizalice mogu dostii visinu i do 45 m, a nosivost im je do 85 tm. Imaju jednu ili dvije make i esto se pri gradnji visespratnih zgrada montiraju u prostor predviden za lift. Zahvaljujui velikom dometu mogu pokriti cijelu radnu povrinu odnosno osnovu cijelog gradevinskog objekta. U ovom slucaju mora se voditi rauna o prenoenju horitontalnih sila na konstrukciju graevinskog objekta. Rad sa ovim dizalicama je ekonomian ukoliko su potrebe za prenosenje vee od 1 000 m3. Jedna dizalica moe u toku zidarskih radova da poslui 25 zidara, ako zidaju opekom, a ako zidaju blokovima tada moe posluziti 16 zidara. Toranjske dizalice ne rade samo na jednolinoj dopremi, one u pravom smislu rijei slue za unutrasnji transport na gradilistu, dopremaju armaturu, oplatu, stolariju i ostale materijale, potrebne za ugradnju. Brzine kretanja toranjskih dizalica su: - dizanje tereta...................................20 do 70 m/min. - okretanje tornja i kraka...................0,7 do 1,2 o/min. I - brzina kretanja po kolosjeku........... 20 do 40 m/min.

7


Fazna montaza toranjskih dizalica prikazana je na sljedecoj slici 3.9.3 .

8


2.1. Toranjske dizalice

F 901 A8 -Dohvat ruke: 60 m -Visina dizanja: 57,3 m -Nosivost na kraju ruke: 14 kN -Maksimalna nosivost: 80 kN

F 902 A8 -Dohvat ruke: 70 m -Visina dizanja: 54 m -Nosivost na kraju ruke: 13 kN -Maksimalna nosivost: 80 kN

F 903 A8-B8 -Dohvat ruke: 70 m -Visina dizanja: 54 m -Nosivost na kraju ruke: 15 kN -Maksimalna nosivost: 80 kN

9


Kapacitet toranjskih dizalica proracunava se slicno proracunu kapaciteta kabel kranova, po odnosu: Qh=3600q.kv.kp/Tc (tlh,m3/h) Oznake su kao kod proracuna kabel kranova. U vrijeme jednog ciklusa (Tc) uzimaju se vremena: utovara tereta, podizanja tereta, okretanja dizalice, spustanja tereta, istovara, ponovo podizanje praznog suda okretanje tornja i na kraju spustanje praznog suda. Pri ovim radnim operacijama potrebno je obezbijediti potpun pregled puta tereta koga dizalica podize i prenosi. Pogon toranjskih dizalica je iskljucivo elektricni, a broj motora zavisi od konstrukcije dizalice, kretanja po kolosjeku, kao i za pokretanje macke po kraku ili dizanje tereta. Kod motora za dizanje tereta ugraen je termicki ureaj za otkrivanje preoptereenja i varijacije napona struje. Kod motora za okretanje dizalice uz uljnu spojnicu primjenjen je uredaj sa kliznim prstenovima za stepenasto pustanje u rad, cime je omoguena postupna promjena brzine okretanja i startanja bez trzaja. Kod motora za pokretanje make osigurano je poktretanje bez proklizavanja i trenja primjenom telamit kotura kako noseih tako i vodeih. Kod pokretnih dizalica po inama izrauju se posebni tokovi umjesto tokova sa vijencima. Odravanje kranova dosta je jednostavno. Na svakih 250 pogonskih sati (tri mjeseca) treba podmazati obrtni vijenac sa kliznim leajem. Obrtni mehanizam, kao i mehanizam za dizanje treba jedanput godinje pregledati i podmazati. Mehanizam za pokretanje make pregleda se jedanput u par godina. Uetnjae i uad zahtijevaju samo redovno podmazivanje i reviziju. Reim rada dizalice treba propisati prema specificnostima poslova koje dizalica obavlja. Svakodnevno se vre znaajna unaprijedenja kod dizalica i stoga se proizvodi itava lepeza istih. Kod nas je poznat proizvoda toranjskih dizalica RMK Zenica, Fabrika Fering iz Graanice.

10


3. KORITENA LITERATURA: Pretovarna i transportna mehanizacija, Prof.dr. Abdulah Ahmi, STUDENTSKA TAMPARIJA UNIVERZITETA Sarajevo 1996. god.

Internet

www. poslovni forum. hr

11


SADRAJ 1. Okretne i specijalne dizalice ................................................................................ 1 2. Toranjske dizalice ................................................................................................ 2 2.1. Toranjske dizalice ................................................................................... 8 3. Koritena litertura ............................................................................................... 10

12


13

toranjske dizalice

Documents