totalitarizmi power point

7/31/2019 Totalitarizmi Power Point

1/15

Totalitarizmi

Ligjerata 9


2/15

Totalitarizmi

Cili eshte definicioni i demokracise, diktatures dhe totalitarizmit ?

Ne demokraci, gjithcka qe nuk eshte e ndaluar eshte e lejuar;

Ne diktature, gjithcka qe nuk eshte e lejuar eshte e ndaluar;

Ne totalitarizem, gjthcka qe nuk eshte e ndaluar eshte e obliguar ;

Sipas Francois Furet, utopite jane ato qe prodhojne sisteme totalitare

ne krahasim me pragmatizmin;

Totalitarizmi eshte regjim politik ku kavetem nje parti politike dhe i

cili nuk pranon asnje kundershtim te organizuar. Ne kete sistem,

shteti ka tendence ta konfiskoje totalitetin e aktiviteteve te shoqerise.

Koncepti i totalitarizmit eshte formuluar ne shekullin 20 (ndermjet dy

lufterave boterore) dhe nenkupton etimologjikisht : Sistem qe ka

tendence kah totaliteti, uniteti ;


3/15

Totalitarnenkupton se nuk eshte ne pyetje vetem te kontrollohenaktivitetet e njerezve ashtu sikur e ben diktatura klasike : nje regjimtotalitar tenton te nderhyje deri ne sferat intime te mendimit,duke imponuar gjithe qytetareve qe ti perkasin nje ideologjie teobligueshme, jashte se ciles konsiderohen si armiq tekomunitetit .

Totalitarizmi i shekullit 20 eshte sistem politik shume i ndryshemnga sistemet despotike te se kaluares;

Pjetri i Madh i Rusise ose Luigji i 14 i Frances kane qene diktator te

fuqishem mirepo, qasja dhe masa e pushtetit te tyre ka qene e kufizuarper shkak te mjeteve te komunikimit dhe te transportit, relativisht tekufizuara te kohes se tyre.

Deri ne shekullin 20, komunikimi ka qene shume i ngadalshem dheshume i veshtire sa qe, ka qene e pamundur per udheheqesit

autokratik te kontrollojne te gjithe teritorin e tyre; Ata kane pasur mundesi te kerkojne nenshtrim ndaj pushtetit te tyre

por, edhe Luigji i XIV i cili ndoshta ka qene me se afermi diktatorittotalitar, nuk ka provuar te kontrolloje gjthcka ne France.

Qytetaret ordinar kane pasur liri personale per ceshtjet e jetes se tyre.


4/15

Ne krahasim me sisteme despotike, Shtetet totalitare ne shekullin 20 kaneprovuar ti transformojne njerzit qe i kane pasur nen kontroll dhe tepercaktojne cdo aspekt te jetes dhe aktiviteteve te tyre njerzore.

Per kete arsye, Totalitarizmi eshte sistem unik qe eshte zhvilluar pas Luftes sePare Boterore dhe zhvillimi i tij eshte mundesuar nga teknologjia

moderne. Ne esence, eshte model qeverises ku, nje parti ka te gjitha pushtetet:

ekonomike, politike, ushtarake dhe juridike.

Kjo parti restrukturon shoqerine, percakton vlerat e shoqerise dhe nderhyn nejeten personale te individeve duke :

1)Kontrolluar preferencat e tyre; 2) Monitoruar dhe kufizuar levizjet e tyre;

Kjo ndryshon nga autokracia sepse udheheqesit autokratik zakonisht janeindiferent ndaj kerkesave te subjekteve te tyre.

Shteti totalitar insiston ne pjesemarrje massive ne aktivitete te jetes seperditshme dhe ben angazhime me qellim qe te provokoje entuziazem persuksesin e sitemit.

Ne koherat moderne, Shteti ka mundesi te kontrolloje aktivitetet e njerzevenepermjet mjeteve te kontrollit elektronik, deri tek ato me privatet. Teknologjiai ka mundesuar Shtetit qe te kordinoje dhe te centralizoje perdorimin eburimeve dhe te rregulloje jeten ekonomike.


5/15

Karakteristikat e perbashketa te totalitarizmit:

Zakonisht merren 6 karakteristika kryesore:

1) Nje ideologji e imponuar per te gjithe;

2) Njeparti e vetme qe kontrollon aparatin shteteror, e

dirigjuar inicialisht nga nje shef karismatik;

3) Nje aparat policor qe ushtron terorin;

4) Nje autoritet qendror per ekonomi;

5) Nje monopol te mjeteve te komunikimit masiv;

6) Nje monopol te forces ushtarake; Kater nga keto karakteristika kan qene te pamundura te arriten

ne sisteme paraindustriale dhe jane qendrore per sistem.


6/15

Nje ideologji gjitheperfshirese (All encompassing)

Ideologjia totalitare eshte mjet zyrtar e doktrines qe u takon te gjithasferave te jetes njerezore;

Ajo permban teorite e historise, ekonomise dhe te zhvillimit te teardhmes politike dhe shoqerore dhe furnizon kornizat filozofike sipaste cilave merren vendimet ;

Ideologjia e pershkruan boten bardhe ose zi, me shume pak ngjyratjera ndermjet.

Keshtu, qytetari konsiderohet se ka mundesi te jete ose me shtet osekunder shtetit.

Ideologjia totalitare flet zakonisht per nje shoqeri perfekte te cilennjerzimi do ta arrise ne te ardhmen (te marksizmi per shembull,shqeria pa klasa do te coje kah zhdukja e shtetit si i panevojshim)

Tek nacizmi eshte Reich-i 1000 vjecar

Te gjithe qytetaret duhet te perkrahin ideologjine zyrtare dhezakonisht i kushtojne kohe studimit te saj;

Mesimet per komunizmin kane qene te obliguara ne te gjitha shtetet

komuniste, dhe kjo qe nga shkolla fillore.


7/15

Nje parti unike

Vetem nje parti egziston legalisht dhe kjo parti udheheqet zakonishtnga nje person i cili identifikohet fuqishem me doktrinen dhe me fatine shtetit.

Ai krijon ate qe quhet kulti i personalitetit si diktator.

Gjate historise, Italia fashiste eshte udhehequr nga Musolini,Gjermania nga Hitleri, Mao Zedong ne Kine, Stalini ka qene lider ipakontestueshem i BRSS, deri sa kane qene gjalle;

Hyrja ne kete parti politike te vetme eshte zakonisht e kontrolluar

(anetaresimi zyrtar eshte zakonisht nen 10% te popullsise) dhekonsiderohet ni nder;

Ky anetaresim eshte i shoqeruar me privilegje. Anetari i partise idedikohet partise per te merituar privilegjet

Spastrimet dhe ekzekutimet masive zavendesohen me procese politikenepermjet te cilave eshte dramatizuar vlera dhe konformiteti dheeshte furnizuar nje forum per te promovuar doktrinen zyretare.

Statistikat per proceset kunder disidenteve kane qene momente kujane treguar limitet e lirise se shkrimit dhe te publikimit.


8/15

Monopolizimi i Komunikimit

Funksioni primar i mediave publike ne shtete totalitare eshte teindoktrinojne njerzit me ideologji zyrtare. Kultura dhe edukimi janeprona shtetrore.

Monopli i Armeve

Qeverite e shtetve totalitare kane kontroll komplete mbi armatimindhe nje pjese e madhe e industrise konvertohet ne industri te armeve.

Qellimi eshte qe tu tregojne kundershtareve per fuqine e tyre.

Ekonomi te kontrolluar

Ekonomia e shteteve totalitare eshte e centralizuar dhe u nenshtrohetrregullave rigjide. Ky kontroll I ekonomise ka dy qellime kryesore:

1)I ndihmon shtetit qe te behet i fuqishem, te gjitha burimet kryesoresherbejne industrine e rende, per prodhimin e armeve ose per tjera

nevoja te shtetit; 2) Se dyti, nje ekonomi e centralizuar sherben si instrument i

udheheqjes politike. Per shembull, njerzit shprengulen me dhune perte plotesur nevojat e prodhimit ne zona pak te populluara.


9/15

Ne sisteme totalitare, nevojat dhe kerkesat ekonsumatoreve jane sekondare ne krahasim me ato teShtetit; Plani pese vjecar Sovietik ose Reforma agrare

kineze jane shembuj te angazhimeve ekonomike edhe pserezultatet e ketyre politikave ne afatgjate jane tejkaluar;

Ne sisteme demokratike, egzistojne dhe kane egzistuarekonomi pjeserisht te kontrolluara mirepo, ne ndryshim

nga ato te parat, ketu rregullat jane te percaktuara ngaQeverite e zgjedhura demokratikisht;

Edhe ne sisteme demokratike, ne momente krize, ndodheqe shteti zbaton politika ekonomike te cilat i subordinojneinteresat individuale, interesave te pergjithshme;

Gjate Luftes se Dyte Boterore, shumica e shtetevedemokratike kane vendosur sisteme te rracionit ushqimor

per te siguruar ndamjen e ushqimit etj.


10/15

Imazhi dhe realiteti i kontrollit total

Ashtu sikur nuk ka demokraci perfekte, ashtu nuk ka asdiktature totalitare perfekte. Zakonisht, vizituesit eItalise fashiste ose Gjermanise naciste (ose Rusisekomuniste) kan qene te impresionuar nga ajo qe e kanepare gjate vizitave ne keto shetet.

Vizituesit e Italise fashiste i ka impresionuar aparencaligjore, rregula, pastertia dhe vete imazhi i asaj qe kanemenduar se eshte pushteti i nje personi;

Sot dihet se shume Italian nuk e kane dashur Musolinindhe se organizimi i planeve te tij ekonomike kane qene njespektakel dhe se nuk ka qene i vetmi ne krye te pushtetit;

Nga vdekja e Stalinit, cdo udheheqes Sovietik e kakritikuar sistemin e tij byrokratik dhe politiken e tij tespastrimeve masive etj.

Megjithate, as Krushcevi, as Brezhnevi e as Gorbacovinuk kan arrite ta rregullojen situaten ekonomike;


11/15

Ekonomia sovietike ka qene larg nga ajo e planifikuara siceshte pretenduar dhe sot e dime se pjesa me e madhe eekonomise eshte udhehequr me metoda nen tavoline qe e kanesfiduar planifikimin qendror. Punetoret sovietik kane vjedhur

gjithcka nga radiot deri tek lokomotivat dhe kane ardhur ne punete dehur ose nuk kane ardhe aspak;

Duhet te themi se modeli totalitar i prezantuar eshte vetem njemodel dhe se ne realitet nuk eshte perputhur gjithmone.

Modeli i prezantuar pershkruan nje tentim per te imponuar njekontrolle totale, jo edhe arritjen e ketij sistemi.

Dobesia e ketij sistemi eshte verejtur ne vitin 1989 kur shtetet eEvropes Lindore lirohen nga ky system, njera pas tjetres;

Edhe partite komuniste qe kane qene shume te organizuara ekane dorezuar pushtetin jokomunisteve; Terori i organizuar ehumbe forcen e vet dhe ekonomite e kontrolluara shnderrohenne ekonomi tregu. Kjo tregon se regjimet totalitare nuk kane

ushtruar kurre kontrolle totale.

T li i i i Dj h


12/15

Totalitarizmi i Djathte

Totalitarizmi i djathte si ai ne Italine fashiste dhe ne Gjermaninenacional-socialiste eshte zhvilluar ne shoqeri industrial te cilat kane

pasur depresion ekonomik, protesta popullore, konfuzion politik dhezbehje. Eshte zhvilluar ne vende ku bazat e demokracise nuk kanqene te konsoliduara .

Germania ne vitet 1920-1930 ka pasur krize ekonomike te forte dheshteti Gjerman ka qen i obliguar te paguaje demshperblime lufte te

konsiderueshme. Ka pasur papunesi dhe protestat popullore kaneqene te shpeshta, madje shpesh edhe te dhunshme. Inflacioni kashkaktuar humbjen e kursimeve te klases se mesme , te profesioneveliberale etj. Hitleri e merr pushtetin duke premtuar se do tidisciplinonte protestuesit (sindikatat), te restauroje rregullin, te

mospaguaje demshperblim dhe te refuzoje Versain (Kongresi i Versaiti jep fund Luftes se Pare Boterore). Hitleri premton gjithashtu tembroje pronen privat nga komunizmi ne lindje. Programi i Hitlerit ueshte drejtuar klasave te mesme dhe industrialistave me te fuqishem tecilet perbenin kurrizin e perkrahjes se shtetit nacist ;


13/15

Totalitarizmi i djathte

Nuk ka per qellim te revolucionarizoje shoqerine krejtesisht. Aika per qellim qe te prezervoje rregulat sociale egzistuese dhe teglorifikoje shtetin ;

Provon qe te eliminoje ato elemente te shoqerise ose atoinstitucione te cilat mendon se e pengojne shtetin te arrisemadherine (greatness).

Politikat ekonomike jane te orientuara gjithashtu kah glorifikimikombetar. Sistemet totalitare zakonisht e kontrollojne zhvilliminekonomik dhe prodhimin nepermjet Karteleve (ne ekonomiKarteli eshte marreveshje eksplicite ndermjet firmave tepamvarura te nje sektori aktivitetesh, me qellim qe te pengojne

konkurencen dhe te kontrollojne tregun dhe te maksimalizojneprofitin. Keto marreveshje mund te behen mbi volumin eprodhimit, kontrollin e shprendarjes dhe fiksimin e cmimeve, gjeqe mundeson nje mbi-profit.

Keto marreveshje behen nen mbikqyrjen e shtetit.


14/15

Edhe pse ka pasur shume kritika, analiza nepermjet prizmes se totalitarizmit

nuk ka perfunduar.

Shume kritika e kan mbrojtur vleren heuristike (shpikese, inventive) tetotalitarizmit.

Shumica e teoricieteve te totalitarizmit mendojne se nje shoqeri perfektetotalitare eshte joegzistuese mirepo, kjo nuk eshte pengese qe nje sistem tetrajtohet si totalitar.

Nese e marrim shembullin e Bashkimit Sovietik, dihet se ky sistem ka pasurndryshime te rendesisheme mbrenda mirepo, keto ndryshime nuk kane arritur

kurre ta ndryshojne komunizmin rrenjesisht. Qellimi i sistemit sovietik ka qene,ne esence, te arrise nje kontroll sa me totale te mundur;

Sipas kesaj logjike, totalitarizmi eshte nje lloj ideal-tipi , nje abstrakcion i cilinuk gjindet si i tille ne realitet mirepo, i cili na mundeson kuptimin e konceptit.Sipas kesaj logjike, fjala totalitar nuk do te thote se regjimet e caktuara kaneushtruar nje kontrolle totale mbi popullaten (sepse kjo eshte e pamundur) por,

qe nje kontrolle totale ka qene aspirim i tyre kryesor. Regjimet tentojne tebehen totalitare mirepo rezistenca e realitetit ekonomik dhe social, rezistencaaktive ose pasive e popullsise u mundeson ketyre te fundit qe te ruajne hapsirate pakontrollueshme.


15/15

Deri ne vitin 1990, historianet komunsit e kane mbrojtur

idene se BRSS ka qene i reformueshem. Megjithate,

reformat e deshtuara te Gorbacovit e bejne kete fakt te

pavlefshem.

Per disa historian, totalitarizmi mbetet koncept baze per te

kuptuar shekullin 20. Keshtu historiani i njohur italian,Enzo Traverso thote se totalitarizmi mbetet nje imazh i

shekullit 20 i cili, nese do te harrohej, do te pengonte qe te

kemi nje qasje pergjegjese persa i perket historise

prezente, si ne plan etik ashtu edhe ne plan politik.

Sipas tij, ky koncept mbetet i pashmangshem per teorite

politike dhe filozofine politike te cilat konfrontohen me

regjime radikale qe kane per qellim te eliminojne politiken.

totalitarizmi power point

Documents