పరథ క మదయల పమ (D.El.Ed)

1

మNIమ-3 చరతర

రరణం

పరచయం

అభయస లకషయయలు

చరత మకక అరం

చరతమకక స వం

పరద క సరయవదచరతమకకముఖయం రలు

సరం క రసరంపరఠయపణళకలచరతబ ధన - పరముఖయత

గ అరం చసుకనుటల చరతక మ నం

పరథ క సరయల చరత ర ండు అ యయలు మన – త వన

ంహవ లకనం చదువుటకు మరయు సంప ంచుటకు సూ ంచబ నమ

పరఠరయ ంతర అ యసరలు

పరథ క మదయల పమ (D.El.Ed)

2

3. పరచయము

గత పరఠంల, వు బ ళక మరయు ఇతర అవసర న సమచరర సరం క రసర పరఠయ పణళక రర రరచుకక వు అఅ మడడవ మ గము న ల . ఈ పరఠరయంశము ముఖయము ర చరతమకక అరము మరయు స వము మవరసు ం ఇక ముందు చరతమకక ముఖయ న అం రలను ఈ సరం క రసర పరఠయపణళకల బ ంచబడుత ం అ మధం ర సరం క రసర పర ధకులు గతంను అరం చసుకనుటకు మ న మధము ర చరతక ఉ హరణలు ఆలచనలుల మలు ర త పదర నకు ఈ మ గముల ఆపర ం రచు

అభయసన లకషయయలు

ఈయడ టకదవడం రర రచు ఇమ చయయగలరచు

• చరతఅరంమవరంచండo

• చరతస ర మవరంచండo

• పరథ కసరయలచరతమకకఅం రలను సమరంచడం

• పసు తసందరభంలసరం క రసరంపరఠయపణళకలచరతమకకపరముఖయతనుమవరంచండo

గతచరతనుపర ం ,ఇతరచుల పంచుకవ కచరతకరరచులపరతనుకషుణణం ర మవరంచం

• ఆలచ మ లు మరయు చరతక రస రలను సమచరం వన త పద రర ఉదహరంచం

పరథ క మదయల పమ (D.El.Ed)

3

చరత - అరం

Image of Peloponnesian War

Map of the Peloponnesian War.

అల రజ ండర మకక గురచువు అరసర టల గురం రచు చ మ ఉండవచుక అతను రకు నగరర క చం న రడు రరజఞ నంమరయు మమ టలు జ ం నమషయలలఒకటచరత ఇ ఆంగపదం సరర అ ర ర కు మ రచకముఅయన

సట రయ నుప ం ం , న అరంమచరణ, పర ధన, అ ర షణల సమచరం పర న రకు చరతకరరచులు, ర టస అ మಳ మ - మಳ మ మరయుత డస అ -

మಳ మ రరమనవజఞ గతంగురం మచరణల పర ధన రర మయజయబ న తరచు రతఒకకమపద ల అభవృ చయబ ం ర టస ను సరరఆఫరదర అ లవబ రర టస అ మಳ మ - మಳ మ సట - రయనుయ లగురం రర రరచు, న లమరయస, ఎఫడబుుసమచరం,

ముఖయం రపురరతనఈ యనుమరయుపరయనుసంబం ం న మరర న, సట య-పరయనుయదంగురం న అం రలను త రయ మలఅభవృ చ రడు

పరథ క మదయల పమ (D.El.Ed)

4

అతనుసరకషయయ రరలఆ రం రపూర ర ల యనుయ లను గురం ర ంచడు క గల కరరణలుమరయుప రలమధయసంబం చూ ంచడు

లప ర యనుయద తం లప ం ర యనుయదపటం

లప యన

త డస అ -ca మಳ మ మకక తం

లపట ర యన యుదంమకకచరత, అతనుదృష డుత ం త డస అ -ca మಳ మ మకక తం

లపట ర యనుయదంమకకచరత, అతనుదృష డుత ం

జఞనన అ మటల రచరతఅ ర ఒకమవరణతకఅం రలు జర నసంనటనలు ర ఈ ర చనంనుం అ సపషం ర లుసు ం చరతప నం రగతసంనటనల వయవహరసు ం చరతలమవరణఉం . అమ రసవసంనటనలు మత మసరకర లల

అ ం పవంమకకప దచరతకరరచుడుచరతనుమకషంచరచు ర పపవయకు ల మతచరతర రమరయుఇ మనవసరఫలయంమకకరకరరచుడ , మరయు , పపఆతల కలయక

పరథ క మదయల పమ (D.El.Ed)

5

కూ వుoటుo ఒకరకఒకమ యతచరయచలసమయంఉం మతం రమ క , మతంనగరర క ల మతం ర క పప రచుమరయుకర ం ం ప సరరటుండస అ ఇంకరమనజఞ రచుగుపరచరచు పురచుష లుచ న రట , రరచుచ పన రటక , చ న రట ర - “చరత రఅ ఇందుల చపరపరచు అం మమ లషణ

అ ర పకయను, ప బంబంచచరయను మరయుగతంలజర నఅ లు చరత ర ఏరపడటంప నసంప యం మరం ప సర ఎర అ సం,,ల అతనుచ పనపుపడు మషయలనుజతచయట కఒకకతకణ కమ ఉ డు రచరత అన ర

సమజఞలల మంచపురచుష లకథ ర సమడహం ను సూ ంచఒకకత వన సృజ తకఆలచనలుమరయుసరం కతమరయు రసంకలపలు, ప సపందనలు అ ట మకకఆసక మరయు పపపరముఖయతను ప ందుత ం ఇ చరత ర చన మ ంసులల ఎర రర హం అ మకక ర చనంఅతయంతముఖయ న ప సర ఘస అ మకకమటల, రచరత ర రయఅధయయనంమరయు రరరణ అ ర రర పూరవయకగతం ర ర సరరఅ ర ఒక రసరం, ఇ చరతకరరచుల పర ధనల మనకు లుసు ం సరం క వులు పపపురచుష ల పుటు క రరవయకగతమరయుసరమడ కతను , రరరరక మన క

పరణమలను,సలంమరయుసమయం రర రణయంచబ న రస రలు మరయు కరరణలను సూ oచ ర చరత మమ ఈ ర చనంఅ పరథ కకరరయకలపరలలసంభమసు ం మ ర స న పప ర చ లల మమ ఏరస బర హనమమ అతయంత ముఖయ న ర చనంఅ , " సరర అ ర ఒక రసరం, ఇ రర పర ధనల మరయు రట

అం సు ం మన క - రరరరక కరరణల సందరభంల సలం మరయు సమయం రర రణయంచబ న రస రలను,చరత మయజసు ం పురచుష లు రర కరరయకలపరల

పరణమలు, రర వయకగత అల సర రణ మరయు సరమడ కతను సూ ంచ సరం క వులు ర ఈ ర చనం అ పరథ క కరరయకలపరలల ఇ సంభమసు ం చరతక

సరధనలు ఇ మజఞ న రసరం, ఎందుకంట ఇ వయవ కృత జఞ కమ ఉంటుం మతం మకక రసమకతలను మరయు సంనటనలు గురం జఞ క జర ం మరయు పురరణం

పరథ క మదయల పమ (D.El.Ed)

6

ల ఊహ ఆ రం ర లదు ర ండవ , ప న కరవయం రట పదర ంచడం ఉ శయం మతం మకక జఞలు దరరయపు ఉం రర సర న సందరభంల కర మరంత ముఖయ న ప రర కరరణ మవరంచడం, సమసయను కను , సమసయను లత ల పరమమసు ం మరయు దృ షయ అరం చసుకం మడలం నుం వర ము ంపు వరకు మడలం మన క కలయకల ఉంటుం ఒక రష సమయంల రషం ర రణయంచబ ప ర కరరకరలు ,సలం జఞలు, కరబట పర ంచబడ య,

పురగ ల మరచుపకు సంబం ం నమ వయక మకక కరరయకలపరలకు సంబం ం నంతవరకు మ ష మకక సరనం అయ రత శ చరతల మ క సరంప యం ఉం పర న ర య మజయలు యకులు 'సరగస' మరయు 'గతస'

రూపంల సంరకషంచబ డ రచు బ రచుడ లు మరయు ఇతరపజల పనుల రర లుసుకవ క ఉపమ ంచరచు, ఎందుకంట రచన మరయు ముదణ పుసకరల కళ మయదు చరతక సంనటనలు సర తయ, కళతక, రరజకయ మరయు మతపర న

పమజ లకు గమ కలు ఉపమ ంచబ డ య 'పూర' మరయు రత శంల ఇతర చరతక రచనలు కమబద న మరయు కరలకమనుసరర కమంల ఏరరపటు చయబడలదు

ఆంగ మ య వయవసల రరర ల మరయు మధుల పశంసలు ఎకుకవ, చరతను రత శంల ఒక పరఠ రల అంశం ర పరచయం చయబ ం అందువల యడర యన

పర ధకులు చల ముందున పుసక రచనలను ర ంచరచు

వరకు మనవులకు సంబం ం న పపంచ వయవహవరరల చరత చరత వయవహరం ంద చపపడం సరపట త ం

అi) కంద ఇ కన ప శంల జ రబును రయం

అii) యడ ట ము ంపుల ఇ కన రట సమ లను పట లకం ?

పరథ క మదయల పమ (D.El.Ed)

7

బక టల టరల ఫరల రరయం

a) ఆంగ పదం ' సరర అ ర ' సట రయ'' అ ర రకు పదం నుం సుకబ ం అ

బ ర టస చత ల యన యుదం జరపబ ం అ

) త సు చరతకు మహు ర లుసర రచు అ

) పర న ర య యకుల మజయలు 'సరగస' మరయు ' రథస' రూపంల భదపరచబ డ య అ

ఇ ఆంగ వయవస 'చరత' ను రత శంల ఒక పరఠ రల అంశం ర పరచయం చ ం అ

చరత అరం గురం ప న రణయలు కం జఞబ ల రరయం

పురరతన ర య మజయలు 'సరగ' మరయు 'గ ' రూపంల ఎందుకు సంరకషంచబ డ య?

పరథ క మదయల పమ (D.El.Ed)

8

చరత మకక స వం

చరత మనవుల అధయయనం యుగయు రల రర మనవుల మకక పయ లను మరయు సర ం న మజయలకు సంబం ం న , ఇ మ హర న ర ఉంటుం ఎ యు రల రర మనవ గరకత అభవృ చం న కథ మ ంధు లయ గరకత, ఆరయ గరకత, మడ గరకత, మదలనమ కమబద న సమజఞ

సర ంచడంల మ ష మకక పయ లను చూ సు ం

చరత పసు మవరసు ం గతంలనుం పసు తం ఎల ఉదభమం ంద పశలల ఒక సం హం మన ర రరర మతపు ఒక అల రటును ఒక ఉ హరణను సుకుం ం, అంట పసు త ర రణ వయవస అడమల పురరతన మ ష

ఉపమ ంచ మధం ర లవబ రమంగ కలప మ నం నుం కమ పరణమం మకక ఫమతం చరత పరణమం ఈ పరణమ అధయయనం చయడం ఎంచుకున సంనటనల మధయ సంబం లను తవ కరలను చూ ంచబడ య, ఇ సంనటనల మకక స ర బ రగతం చయ క మరయు చట లను రూప ం ంచ క సహవయపడుత ం చరతకరరచుడు మకక ప రచు పసు తం గత పుణయం కమ ఉం

చర తక సంనటనలు రంతరo ప ం క నమ ఏ ఒకక మనవ నట మనయం నుం పుటలదు; అ మునుపట సంనటనల పు దుల నుం పుడుత ం త రర, మునుపట సంనటనలు నుం సంభమసు న సంనటనలుఅనుసం ంచబ , పరసపర మభన అం రల పరటు కత సంనటనలు మరయు పగ మల పకయ కనసరగుత ం ఉ హరణకు, రత శంల పరయల రచుగుబటు అ మకక ఫలయం రత శంల పరం య సరయల మమధ ఆయుధ రచుగుబటుకు ర ం , ఇ

జఞ య రద ఉదయమం మకక రచుగుదలకు మరయు రత జఞ య కరం స ఏరరపటుకు హదం చ ం

పరథ క మదయల పమ (D.El.Ed)

9

చరత పసు తం మరయు గ ల మధయ ఒక రశ త సం షణ మనకు మ నంత వరకు, మనకు ప చరతకరరచుడు కంత ర కను ,, కత సమచరర జ ంచడం రర ల కత మవరణను అం ంచడం రర రసమకతకు దగగర ర వసు ం ఇవ

పసు తం చరతల ఉన చరతకరరచు క మరయు గతంల ఉన సంనటనలకు మధయ చల స త సంబం లను కమ ఉంటుం గ క సంబం ం న వసు వు తన ముందు ఉండకపట య , అతడు వయకగత రరలు, పతయకష సరకషులు ల రకరరచుడ లను ఒక వయక ల వయక కరకుం రర వయక తయరచుచ న పరధ క ల య మడలల నుం సమచరర కరసు ం , తన ఆ ఊహవతక శక న క ఉపమ సు ం , ఈ అం రలను ప బంబసు ం మరయు గతంల ఒక సం షణలక ప రమసు ం గత మరణ ం న ట అత ఆ సంబషణల i రర మతం ర సుకురరబ ం

5. చరత భమషయత చరతను అంచ రయడం గతం మకక రయఖయనం ఈ కణంల భమషయత మకక అరవంత న తయరర గురం చరతల ఉం చరతక సంనటనలకరలం ఆప శంల చటుచసుకు య చర తక సంనటనల మకక సహజ సంబంధం, ర త శక మకక స వం ఒక మనవ స వం కమ ఉంటుం ఉ హరణకు, రత శంల మతతత పర లుసుకవడం,బరత శం బటష రర చరకలు ఉపసంహరంచుకవడం రపథయంల ర యుల ఆ ర రలను అంచ ర ం ఇ జరగలదు ఆధు క తయ మరయు ప శం మకక మ మ మ నం ఖ గత సంబం త అనుభ రలు సుకవడం రణయంచబడుత ం

6. చరతకు సంబం ం చర క దళలు సరళ నమ, అల చకయం ర ఉంటయ చరత మకక సరళదృశయం గురం , భమషయత రర మ న ట రర గత టను గడరకన చరతను ఒక సరళ రఖ ర చపపవచుక అం కరదు, అ అకకడ ఉం చరతల స త న కనసర ంపు మరయు ఒక నుం మరక క ఒక లుసుకటు మ నం ర చరత మకక వృ కరర దృశయం చరత వృతంల కదులుత ం ఒక పరరంభ బందువు అ క చరవరకు క క ల ఉదయమం అటు మట అ కం క

పరథ క మదయల పమ (D.El.Ed)

10

కదమపట త నపుపడు అ తకుకవ సరనమును కనపుపడు వరకు కం క కదమకలు అమరకబడ య అ సంసకృత ల రచుగుదల మరయు పతనం ఈ నమడ కు అనుగుణం ర ఉంటుం ఉ హరణకు, ఈ యన, బబల యన, ంధూ లయ,

హవరరడ న చ స, రక, రమన, ఇసర క, యడర యన మదలన అ పప గరకతలు ఈ సూ క లబ ఉ య

చరత మకక పరజఞ నం అసంపూర ర ఉం

చరత మకక స ర రచు రగ అరం చసుకవ క, చర తక పద మరయు ప యకం లపరలను మనము పరమమంచమ ఉంటుం చరతక బ రల గురం అ సంబం త సమచరర గురంచ పయతం ఈ పద పరరంభమవుత ం చరతకరరచుడు రరచు ర గత అధయయనం చయలనందున, అతను ఆ తపప సర ర ఆ రరలు ఆ రప మ ఇకకడ మనము జ న చరత మరయు మ న చరత మధయ వయ యసం చయమ చరతక సంనటన మకక కరలం మరయు ప శంల రస ర క సంభమం న రస ర ర రసమక చరత అంటరచు , అయ చరత కవలం మపట యన అ తకుకవ సరకషయం మత పజలు తమ జఞ పకరలను రర జఞ పకం చసు రచు క మనవ కళకృత లు శ బలు ర మనుగడ సర సు య మకు తకుకవ ఏ కరదు అ ర ను

చరత మరచుత ం చరత గణంకరలు కరదు; చరత మన అభపరయలు రంతరం కత ఆమషకరణలు ర మరచుత య, మునుపట జఞ నంలమ ర సపద న సం హవలు ఉ య కు ముందు టల జన యుదం పూర ర ఒక పురరణం ర మంచబ ం ; మచు చుక మరయు చ మకక టరర కరట నయం గురం మయలదు చరతక సంనటనల నూతన మవరణలు తరచూ పరత అభపరయలను స రలు చయట క వసర య మనటన చరకల తన వయసుల ఉన రండస రరజకుమర ర ఉ ? ల ఇటవల చ పనటు ర, తకుకవ పఖయత వయక ర ఉ ? ఇటువంట నూతన,

ప యమయ మవరణలు పునరచు టనలు చరత ర రకనబ డ య చర తక గ క

పరథ క మదయల పమ (D.El.Ed)

11

సంబం ం న పజఞ అవ రహన మరయు ఖరచులను మరక క ఒక పముఖ తం కూ పబమతం చయగలదు

చరత స వం చల కష న ఇ మమధ మవరణలకు కూ ఇసు ం చరత మకక ఏ ఒకక రఖ అయ మపరరత న సంకష దృ షయం మకక ఒకక సంగహవవకు కంట ఎకుకవ ర ఉం ఏ , చరత మకక గ మల స ర ఎవరూ మ రదం చయయలరచు, ఇ ఒక ఉ శయం మరయు ఒక రణత అరర కమ ఉన మతం మకక ఎపపటకపుపడు మరచుత న టకం సంబం లు కమ ఉంటుం

పట స - త చయం

అi) కంద ఇ కన ప శంల జ రబును రయం గమ కలు

అii) యడ ట ము ంపుల ఇ కన రర సమ లను పట లకం

చరత మకక స ర రకనం ?

చరతక శకు లు సరళం ర, చకయం ర ఎల ఉంటయ?

పరథ క మదయల పమ (D.El.Ed)

12

పరధ క ఆ రరలు మరయు చరత మకక య మడలల మధయ మ లు

మనవ జఞ పరమణంల చరత మకకమషయలు.

కు మ న, చరత పరరయవరణ అధయయ ల గం ర ఉం అEVS) కరస- V వరకు సవరం న EVS లబస, కరస IV ల లల దృష సమయం, సలం మరయు సమజంల మతం మకక మసరణ పర లక సుకురరవ క మరయు అత ల ఆయన చుటర ఉన పపంచ చూడ క మరయు అరం చసుకవ క వ కన మరగంల ఇ ఏకకృతం చయ క పయ ం ం VI-x కరస వరకు, మ యరచులు అందరచు చరతను సరం క రసర లపరఠరయం రల గం రచ రరచు

అతను ల ఆ తరచు రత బలయం మరయు పరరంభ, కమర సంవతరరలల ప రమం నపుపడు ఒక అ యసకు మకక అభవృ ముఖయ న గుణతక మరచుపలకు గురవుత ం నతనంల లల మకక అంతరగత మతంల సర కష సరమరసరయ గురం న సమయం మమ ర, చల మం మ యరచులు యజ ట మకక రఉనత పరమలనర సరయల ఈ కరల ప రశ డ రచు రకక ఆలచన పరరంభ దశల రర పరవరన ఈ సంవతరరల వయసుల చరకలు జరపరరచు ఈ సంవతరరలల

మ యరచుల ఆలచనలు ఎకుకవ ర మయుక మరయు బహుమ య నమ రరచు బహుళ రకరలన టల త ల తక మ లషణల పరలగగ నగలరచు, లు, ప ం న ట మరయు అంచ రయడం రర పరకలపనలను అభవృ చయడం మరయు పరరకషంచడం జరచుగుత ం

పరథ క మదయల పమ (D.El.Ed)

13

ఈ మ యరచుల ఆసక మరయు దృష స రలు చ శకవంత న మ లషణ పకయలు ర య ట గరకతల మకక మడలం మరయు అభవృ ఆసక ఇమ

అనుసరంచవచుక కర రర పుణయలను అ రక రకరల రరణల మయపు, ర ండు- మరయు మడడు- ననల చరచు లు టను పదర ంచ క, సమయ పంకు లు మదత ఇ ర మ ఇటువంట సూచనల సహవయం మ యరచులు కష నమ చయగలుగు రచు

జఞ కజర ం పురరణంల ఊహఆ రం రలదు ర ండవ , ప న కరవయం రట పదర ంచడంఉ శయం మతంమకక జఞలను దరరయపు చయమవుం రరసర నసందరభంల కర మరంతముఖయ నపనులను రట కరరణ మవరంచడం,

సమసయనుకను , సమసయను లత లపరమమసు ం మరయుదృ షయ అరంచసుకం మడలంనుం వరము ంపువరకు మడలంమన కకలయకలఉంటుం ఒక రషసమయంలమరయు రషం ర రణయంచబ ప రకరరకరలుసలం జఞలు, కరబటపర ంచబడ య, పురగ ల మరచుపకుసంబం ం నమవయకమకకకరరయకలపరలకుసంబం ం నంతవరకుమ ష మకకసరనం అయ రత శచరతలమ కసరంప యంఉం పర న ర యమజయలు మరయుచలుబటుఅయయయఅనుమత లనుమవరంచండo జరచుగుత ం

తరగ నుం , వరకు - చరతమషయల ర యసమజం గతం దృష డుత ం మరయు రర శంమకకఅభవృ మరయుపపంచంల పరతగురం మసృత నమవరణ మ యరచులనుఅం సు ం గతంకరలంనుం పరఠరలుపసు తంమరయుభమషయత కజఞ నయుక న రణయలు సుకవ కఎలఉపమ ంచలమ యరచులు రరచుకకుంటరచు

ఈ గంచరతలపరముఖయతనుగురం ఒకచర కజఞ నంమరయుఅవ రహననుఅభవృ చయట కఇ సహవయంచసు ం గత, ఆరక, సరం క, రరజకయ,

పరథ క మదయల పమ (D.El.Ed)

14

మరయుసరంసకృ కమషయలగురం రస రలస రమ యరచులుచరతనుఅధయయనంచయవల నఅవసరంఉం - చర తకం ర, చరతకఆ రరలఆ రం ర రరచుచర తకం రఆల ంచడం రరచుకక రమ మ యరచులపకయలుమరయుసంనటనలమధయఅంతరగతఅనుసం లనుప ందడం, ఒకసలంలమరయుమరక మధయఅభవృ , మరయుమమధవరరగ లుమరయుసంనలచరతలమధయఉనసంబం గురంచడం ఈమడ ళ ల అVI - VIII ఈదృష ప నం ర రతచరత ద, పరరంభకరలంనుం ఇపపటవరకూఉంటుం ప సంవతరంఒకకరలకమనుసరరంఅధయయనంచయబడుత ం మటలక సరమ క, ఆరక, రరజకయ, సరంసకృ కపకయలనుఅరంచసుకు రపయతం ఈమ లు ర, చరతఅధయయనంసమజంల హదపడట కమ యరచులనుపట త సు ం మరయుసంకషసమజంలబహుళజఞ , రగవంత నసరంక క, ఆరక, రరజకయ, మరయుసరం కమరచుపలలకషణలనుకమ ఉనబధయతగలపరచులు రమరం

6వ తరగ నుం వ తరగ వరకు వునకరచుల మకక మరకలుమరయుప నఉపమరకలు ంటలరడఅ కండరరఎడుయకషన అ బఎసఈ, కందఇవ బ డ య

తరగ గతoల ము-

ఎపపుడు ? ఎకకడ? ఎల? *అధయయనం కంద సమయ చటంమదట * ళక చటం *వనరచులు పతకలం నట సమజం *మ ష మతంల రట రరజయ మసరణ- అభవృ

. కతత ఉపయలు *ఉప షత లు *జ న మతం * బదమతం- వనరచులు

*మదట సమ జ ం

*సరమజయంమకకమసరణ

పరథ క మదయల పమ (D.El.Ed)

15

రర ప ముటు- రట ఉపమగం మ య మషయం దకకన పరంతం మదట ర తులుమరయుశమకులు *వయవసరయం పమపట షణ

మకకప రలు *పంటలకుపురరవసు ఆ రరలు, జంత వులు, ఇళళ ,పరతకరలం ట వసు వులు , కుండలు ,సమధులు

మ యమషయం ఉతర –పమకమ మరయ

తూరచుప-ఉతర

మదట నగరలు *హరపరప గరకత

మకకపరషరకరనమడ లు

* ప యక రరణమ లషరలు

*పంటల ఉతప *పటణ రదంమకకఅరం

*మ యమషయం ఉతర-ప కమ

వతం యకక వవధమర లు

ర లుమనకుఏ చబు య

*అ కు మతం, *పరపరలన

పటణలుమరయు రమలల మతం ర ండవపటణకరణ

వయవసరయ వత

మ యమషయమ త ళ డు

సుదూరపరం ల ఉనసంబం లు కనసర ంపుకు నరకరమక చరకలు

,

వయవసరయ వత

మ యమషయమ త ళ డు

సుదూరపరం ల ఉనసంబం లు కనసర ంపుకు నరకరమక చరకలు

సూ ం నపరం లు త ళపరంతం ఇ

* ఆ యఆ య ఖండంల పమకమం రమసరం ం *సుదూర పరం లనుం ఆకమణ రచులు *ఉతర,పమకమ మరయు పమకమ రత శం

*బదమత రయ

పరథ క మదయల పమ (D.El.Ed)

16

సమకరమన సమసయల పరషరకరం

మ య అంశం ర ఉతర –పమకమ మరయు దకకన పరంతం పర రంభరషటర లు జఞనప లు మరయు మహవజనపర లు

మ య మషయం బహవర, మగధమరయు సమఖయ

కరస VII మగతకరలం -

ఎకకడ, ఎపుపడుమరయుఎల?

ఉపఖండంమరయు పరం లు వరణంచందుకుఉపమ ంచ బంధనలు సంబం త పటం

ప న పర మలగురం న సమయం మరయు మ

వనరచుల మడలల కుపచరక

కత రర లు ,రరజఞయలు రరజకయరూపరంతరము మಳ మ - జర న పరణమలు చళళల వయవసరయం సహవఅధయయనము, త ళపరంతంలమసరణ

* ఉతర రత శంమధయఆ య

రరజకయఅభవృ

*గుపసరమజయం

* హరవరనుడు

* పలవులుమరయుచళళకుయలు

*సంసకృ మరయు తయం పురరణలు, సంసకృతంమరయు త ళపనులు. పరరంభంల ఇజ రంగ మఠరలుమరయుఆలయలు మలపం, యంటంగ అజం లు

పటరణలు, వ పరులుమరయుచతపనులు పటణకం లరకరలు - కరచు పటణలు, రయతకం లు

,ఓడరవులుమరయు రయపరరపటణలు. మ యమషయం: హం ,

పరథ క మదయల పమ (D.El.Ed)

17

దసులత నసఆఫఢలల

ఒకఅవలకనం

కరచు మకకపరముఖయత,

పభువులు మరయుభడ యంతణ

మ యమషయం త గక

ఒకసమ జ సృషఢర పరం య రచుగుదలవృ మకకఆకృ

మనలమజయం.

పరపరలన, మరయుకరచు . వయవసరయసంబం లు. కసట . అకర మలపకళశక: కటలుమరయుపమతసలలు సరరకరల రకరలు

శంల మమధపరం లలషరజహవ రరణలు . కసట మలపకళకుపట షణ

వ తరగ మగతం ఎకకడ, ఎపుపడు, ఎల కరలంమకకఅవలకనం. ళకవరరగ లు గురం కతపరచయం

సమయంమకక మఆకరరం. వనరచుల పరచయం దఎసర బలష ంటఆఫకంపనపవర

రయపరర మరయు రణ జయ-యు లు.

మసుమపటం , సూరత.

సమ కమరయు : సంచర కముయ టలు గల చరకలు సరమ క సమడహవలు. కుల రరణంలమరచుపలు. రరషఏరరపటుమకకకసట స: ండస, అహమ. ఉనత న నమకరలుమతపర న వకృత మ ర స-వయవసలమకకఅవలకనం,

ఆచరరలు, య కులు, మరయు ంకటకకల. కసట : కబర.

సమ కమరుు: మబ ల రయుసఢరపడరుకమడయ టల గల చరకలు, సంజలుమరయుపయణ కులసమడహవలు .

కుల రరణంలమరచుపలు. రరషఏరరపటుమకకకసట స : ండస, అహమ.ముఖయ న నమకరలుమరయుమతపర నమ ర స ఉప యసరలు మత -వయవసలమకకఅవలకనం,

ఆచరరలు, య కులు, మరయు ంకటకకల.

కసట : కబర.

పరం యసంసకృ - మకరసం

పరం యoమకకఅవలకనం షలు, సర యలు, యంటంగ, సం రతం.

పరథ క మదయల పమ (D.El.Ed)

18

భడ గంకసంపట రరటం, రతపరలకుల యు లు

వలస నయంమకక రచుగుదలమరయు పర వనం పరం య పరపరల దృష త ళ డు

ర ణ మతం మరయు సమజం వలస రదవయవసరయమ లు ర త లుమరయుభడసర ములు ద

రట పబవం రణ జయపంటల రచుగుదల

ర త ల రచుగుబటు మమందు దృష

పరం యదృష బం రలరయుబహవర

తరచు రతక పట మకల పంజఞబ అభవృ వలస రదంమరయు రజనసంనలు

పం శ బంలసమజఞలు మరయు రజనఆరకవయవసలలమరచుపలు

రజన రచుగుబటులు బరర ముం దృష ,

పరం యదృష చట గపూరరయు ఉతర మరయు తూరచుప

కసట : బం రల

స తంతఅవలకనంమరయుస తంతరరషర లు ఉపఖండం

కసట మరరఠరలు మ ళలుమరయుసంసకరణ

స చుటర మ ర లు, రయ పునర రహo, లలమ రహంమరయువయసు

సమ

మమధసంసకరలఆలచనలు

మ ళలుమరయుమ ళలసరనం

చదువు

పరం యదృష మహవరరషమరయు బం రల

కులవయవస ఎదురకంటున స రళళ

కులసంసకరణలకసంజర న రదనలు,పరణమలుమ., మరశమంగం, మ రరయణగురచు, రయర,

రం న, అంబదకర.

మరయుసంనసంసకరలకరరయకలపరలు. పరంతం: మహవరరష, ఆంధ.

వలసవదంమరయుపటరణమరుడ-పటరణకరణకతపటణలుఆమరరభవం. వలసరరజయపరల లప వంమరయుసంసలు - పురపరలకసంనలు, పబక రక, పర ంగ,

పరథ క మదయల పమ (D.El.Ed)

19

పంటలు & పరశమలు హసతకళలకషణత

పం శ బoల బప రచుగుదల సూచన,

ఇరవయయవశ బంలపరశమలు

తరుగుబటు 5 -5

నయంల రచుగుబటుమరయు ఉదయమం రయ , ల పరలగగ నడంల సర కుల మరయుర త లస వం పరం యదృష

వద మరయుబలరటషటులన

కతమ యవయవస, కరకు పరఠ రలలుకళ రలలు, మశ మ యలయలు, సరంక కమకషణ మకక లబస

• మయవయవసలమరచుపలు 'జఞ యమదయ' వృ . మ య మషయం బర , అమగఢ

ర ల మంకులు, పట మసు.

కసట : మ.

కళలుమరయు సర తయం, ఆరకటకకర, కతటకరల ప వంమరయుసంసలు: కళలు, పరఠ రలలు, ముదణ అచుక మ నం

. పర రకతయమ య మమరయుజఞ య రదకళ.

కళలపదర నలలమరచుపలు - సం రతంమరయునృతయంపజలలకప రమసర య

. కతరచనలరూపరలు

.కత రరణం. కసట స: ముంబ, చ .

జఞ య రదఉదయమం జఞ య రద మకకఅవలకనంఉదయమం 1870 నుం 1940. లపలమభనపట కడలు ఉదయమం

రరజఞయంగమరచుపల సంబం లుకసట : లఫటు నసహకరరం.

సర తంతుంతరచు రత రత శం జఞ యమరయుపరం య

నుం అభవృ ఇతర రల సంబం లు

భమషయత గ రం

పరథ క మదయల పమ (D.El.Ed)

20

3.5 సరమ కచరతలపరముఖయత

పరథ కసరయలసరం క రసరపరఠరయం రలచరతనుఎందుకుఅధయయనంచయమ ?ఈపశకుఅ రకసమ లుఉ య.

ఈపశనుమవరం రచరకంచ కముందు ముసూ ల సరం క రసరంమకకచరకల గురం నరదృష ఆదర ం ర సుక రమ సమజఞ అధయయనంచయడంల సరమ క రసరంవయవహరసు ంద కు లుసు మనవసంబం ల.గురం అధయయనం చయ క, అధయయ క కరవల నజఞ నం సహవయపడుత ం సమజమును గురం న అవ రహనమరయుమనవసంబంధం, అ కూ ఒక చ సహవయం మరయుజఞ అం సూ మం , యువకులను తయరచు చ బధయతను ర రరచుసు ం రరమకక సమజం మరయు శము, పురగ కమ ఉండటం .ఈ

రంగంలమ య రతలుమరయు మ యరచులుచరత-సరమ క రసరం,మకకసంకషతలనుగ ంచల ముకరచుకుంటు ము సరం క,

ఆరకమరయురరజకయసమసయలను, . రట పరషకరంచ గమ సరమరుంకమ వు ర అనుకుంటు రర?ముఖయ న ఏ రట మధయ లను . సరం క రసరంల మ రల రరఅం ంచబడు త ం మ యరచులు రర ఆలచనలు, సంనటనలుమరయువయకు లుకరలనుగుణం రమరచుపనుఉతప చయట క డపడ య మనవుల మ కనసర ంచ పర త లను,బలలనుగురంచ కమనవ సంనలు.వు య ఇ సరం క రసరంమకకచరక అయ , ఇపుపడు బ ధనఎలఉం ?చరతకసంనటనలు,మనవసమజంమరయు సంబం లు అధయయనంచయ క హదంచసర య

వశ బంలసరంక కమపవం. రం యుత వనంకసంభడ దమనవుడు వ పర , పరసపరమం అవసరరలు గురం పపంచ రయపం ర దమరయు న రలమధయ ఒక

పరథ క మదయల పమ (D.El.Ed)

21

అవ రహన. అందువలన, ఒకరకకరచుబ ర మ నపజలలఒకసర రణకరకఉం . ఈచరతఅధయయ రమ రరఅవసరరలు ర రరచుసు ం .

ర ండవ , ఇ చరతనుఒక కమకమచరణ చయ క రకకం రఉం , న కవయ రకం రఇతరఅం రల రరచుకకున రస రలుఏరరపటుచయబడ య.

నమరయుమయథ టకలలమనసులచరతనుం ఇతరఅం రలు రరచుకకుంటరచు; ఇంకరచరతమకకసు త నపణళకరరచన, ర రయఆమషకరణలను రణయంచట కసహవయపడుత ం

ఒకచరతకదృకపథంలగణ త రసరపదత లనుకను నడం.కసంఉ హరణకసరధ లు, యం లర రణ, సమచరకథలను,ఆహవరరలుమరయుమందులు, లల జఞ మరంతమసృతoచయ కమజఞ నమరయుగణ త రసరంమకక అవ రహన. ఉ హరణ ర చపపవచుక

మడడవ ర, చరతబ ధనఅ యసకులల కమలువలను ంచుత ం . ఇ ఒపుప ల తపుపమకకయువమనసులల కచట లను గురం న ధనలన ంచుత ం ఇ మన లల శభక , రరచుజఞ నం రరగర ంచద న ర అనుభమసర రచు మన శo మకక పపసరంసకృ క రరసత ం,పూర భవం,మతృభడ మను కలుగజసర య .

లుగవ , చరతమకకఅధయయనం మ యరచుడ ల మకకఆసక ఎకుకవ చయవచుక పపపురచుష లపనులు., పప రర మ లనుఅధయయనంచయట క,ఆసక ంచ క

సహవయపడుత ం .అ కఆదరర లు మరయుమలువలు కమ న ర,పురచుష లు ఈఅధయయనo , రర రలను ఏకం చ ం

పరథ క మదయల పమ (D.El.Ed)

22

ఐదవ , చరతబ ధ మషయలు పట మన లలుఏమధం ర ఉ రఅరంచసుకవ కఇ సహవయపడుత ం మమధ సమయలల మరయుప రలల జఞ గురం ,పరథ కపశల యయంమరయువయకగతబధయతల గురం రరచు వయవహరంచ రచు ఎలవుం చూడం రడుమనవ సమజ అధయయనం, ఆలచనలుపరమమంచడం రర పపఆలచ పరచులు రను , ప నమ లుమరయుప న కసంప యలు లుసుకు రటపుపడు మన

మ యరచులుచలఇబందులుఎదురకంటునమమధమరరగ లు ప బంబసర య రడుమనం ఎలంటపరణమలు అయ సమయం, మరయు కసమసయలు, వయకకరణల ఆ రం ర పరమమసర రచు వర ర, మన లలజఞ పకశక , కలపనను, రకక సర ంచడంలమనకు చరతసహవయపడుత ం

పట స - త చయం

అi కందఇ కనప శంల జ రబును రయం అii యడ టు ంపులఇ కన రట సమ లనుపట లకం

లల, కమలువలనుచరతఎలఅభవృ చసు ం ?

పరధ కసరయలఅ యసనచరతమకకమడడుసరం కమలువలను రకనం ?

పరథ క మదయల పమ (D.El.Ed)

23

చరతకదృకపథంల నమరయుగణ త రసర ఎల రరచుకకవచుక?

చరతనుఅంచ రయ కచరతపూర నపద

మన గురం మనం లుసుకు రందుకు చరతఅధయయనం ఒక కరరణం ముగతంగురం లుసుక రలనుకుంటు ము, ఎందుకంటఅ ఎ స రళ ను , రరశ, ఉ జకర న, సం షకర న, రచు హకర న నమక న ,

పురచుష లమరయుమ ళల మ లకుమన అనుభ ర మసరంచడం రర , రర రచుసమయల, రరచు రరచు సలలల మనచరత, మనoఇతరచులగురo ,చరతమలు నమషయలుబ సు o . గతచరత (సమచరం, రస రలు, సంనటనలు, మదలనమ) చరతకరరచులు ర ఎలసంపర ంచలఇపుపడు లుసుకవట క రచుఆసకకమ ఉంటరచు. రచుగతంలఎవర ననరూపంలఅందరకముం ఉండకపట వచక కు లుసు.

గతంగురం లుసుకు రందుకు ముసర రణం రపలువనరచుల ఆ రపడ ము. ఉ హరణకు, రత శంలమదట సర తంతుoయుదంమకకకరరణలనుకమపద లమవరంచ ఒకఒకమడలం రత శంఅందుబటులలదు. అందువల, పజలు, రరర ప కలు, యుధలనుం బులటు, కరలం పరటు ర నపుసకరలు, చరకలుమరయు పుణుల ముఖము ఇంటరూ ులవంటపలుమడలలను ముపరగణనలక సుకుంటము. ఇపుపడు ముఈమషయ ము ఎందుకుపరమమసర మoట.

మనలఏఒకకరూఆకరల కచం న రరచుకరదు, మనకుకంటసరకషులుఉంటరచు. అం కరకుం , కరరణలమదత ఏమడలల రదనలను ముఖం ంచలము. అందువల,

కరరణలను ము ంపులచరచుకకవ కపలువనరచులనుం ప ం నఅ రకమ య యసరలకు

పరథ క మదయల పమ (D.El.Ed)

24

సంబం ం న మవరణల ముఉపమ ంచుకవచుక.

అ మధం రచరతకరరచులుపురరతనకరలంనుం ఎపపటకపుపడు ర నపర న, చర కరకరరచుడ లవంటమ, గతంలపర ధనచ న , చలప యక నసరరకకట లు, రరణలు , రస ల కరల

గురంచ కర మకరర రడటంగ ంటసరంక కపరజఞ ఉపమ ంచడంవంట రట పరగణలక సుకుoటరచు . ,పురరతనఫ లుకనం కథలు, సట రలు పరతజఞ పకరలు, డ బ మలు , మలపలు ,గుహలల లు ఉ య .

గతచరతనుచటుకు రందుకుచరతకరరచుల వద క ఆ రరలుఉ య.

నచ పనచరకఆ రం ర సరమ క రసర రతలు షరపకషకం ర గ గడరక తవ ట కఅ రకమడలలనుఉపమ సు ర సపషంచ ం . ఈపరణమలను అ ట గతంల పరమమ చర తకపద లను ప న నపద లను వసర య.

అందువలన, అ రకరల సరం క రసర రతలుగతంనుఅరంచసుకవ కచరతకమ అనుసరంచరచు. చరతమకకమమధవనరచులనుచరకంచడo జర ం .

చరతమకకమమధవనరచులు (లభయతఆ రం ర)

గతసంనటనలగురం సపష నసమచరంప ంద కచరతకరరచులుఎలపుపడూపలుఅం రల ఆ రపడుత ర సపషమవు ం . పురరవసు వనరచులు, సర తయమడలల,

మ కసంప యలమకకకషుణణం ర, మపులం ర పరమమ ం .

1. పురరవసు ఆ రరలకు మడడురకరలవనరచులుఉ య:

ఎ)భవ లు, లు, కుండలమరయుఎరకటబ మలుమరయుఇతరవసు వుల సహవసరరక హవలు

పరథ క మదయల పమ (D.El.Ed)

25

బ) ణలఅధయయనంనుం గతకరల క సంబం ం న రచులను సరకషయo ర కరంచబడుత ం .

)రర కట లు, సం లు, మలలు, రర ఫలకరలు, భవ ల డలు, సునపు ఇటుకలు, రర ముదలుమరయు ల రస లుఉ య.

సర తయమడలలు:ఈమడలలుమడడుసమడహవలకందమభ ంచబడ య:

a)పమతల మతపర నసర తయం - ర లు, పురరణలు, బదమతసర తయం, జ నులమతపర నపుసకరలుమదలనమ .

బ)మత ర త సర తయం - ఇ ర ండుతరగత లు రమభ ంచవచుక -

ర రట తయంమరయుఅ కరరకసర తయం. ర రట తయం టకరలు, నవలలు, ప యలు, రయకరణంమరయుఖ ళ రసరం పుసకరలు, ఔష లు ,కళ, మతచరతలు, యచరతలు, రరలు, ట లరర లు, . అ కరరకఆ రలు, పం ణలు, స డస, యయసర ల రణయలుఅ కరరకసర తయంమకకమ గంలవసర య.

) ఫర యన, గస స ంటమ మయులచ రయబ నమ మగం లు - ఈవరగంలక వసర య 3. మకక పదధత,సర కచరతగురం సమచరర , రరలను అందజయడంలచలసహవయకరర రఉంటుం సరమనయ మరయు పప వంశ మషయలు ఈమడలంకందకువసర య .

చరతమకకమమధవనరచులుమషయల ఆ రం ర): పుసకరలల అ చరతకసంనటనలు మువరరగకరం నటయ , రట ర ండుప నమరకలు-పరథ కవనరచులు మరయు య వనరచులు

కందమబ ంచవచుక ఈమడలలగురం మవరం రచరకంచం . 1) పరధ కవనరచులు ఈమడలలుపతయకషం రసంనటన సంబంధంకమ ఉనవయకు లచరూప ం ంచబ నల ప

పరథ క మదయల పమ (D.El.Ed)

26

తయకష సరకషులు ర ఉ య. పరర ంటరరమరయు యయవయవహవరరల మంత లు,, చట లు, ఒపపం లు, రరషర లఅ కరరకప లు, యచరతలుఈఆ ననంలకవసర య పజలు, మ మ లుుటజ, ర మ, రరర ప కలు, , పుసకరలు, కళలుమరయు రరరరకఆమషకరణలమధయ,సమయలనుం కరం నసరకషయయలసమయలనుం వ కనసరకషయయలు, సమధులు, ఆయుధ పరకరరలు కూ ఈ కవలకవసర య

2) య వనరచులు ఇమ జ నసంనటనలనుం దూరమయనవయకు లచతయరచుచయబ నవనరచులుకర రట తయరచుచయడంలపతయకష సరకషుల సహవయం సుకునమ. సర రణం రఅసలుసరకషయయల ఆ రం రమమధకరలలమకకపరమణ క,చర కరచనలుఒకకరలంల జర న చరకలు, ఇటవమ కరలంల రరర ప కలు, కంతకరలం పుణుల జర న ముఖము లు,మదలన రటల రయబ నపుసకరలవంట యమడలలు ర వరరగకరంచబ డ య. చరతకమ కమరగదర కరలు, చరత ఆ రం ర మమర పకయల రరచరతకసమచరమును రరబటు కవచుకను,

ఇ ర ండురకరలఅబహయమరయుఅంతరగత . బహయమమర లు, అంతరగతమమర లకంద,

రరప లసర రణం రచరతకరరచులుఉపమ ం నమరగదర కరలనుఈకం రట సంకష కరసు ం . బహ వమరశ: (పరమణ కతమరయు రసమకత)

బహయమమర లు టమకకపరమణ కతల రసమకతను మయజసర య అవమషం రఉం ?లక జ న ? ల ఫట రజరర నమదుచయల? జఞయ కరకు అ రకపరరకషలుఅమలుచయబడవచుక. ఉ హరణక, కటలుయ చత రయబ నఅర రసరహంమకక జఞయ లుసుకనుటకుమనముకర తం

మకకవయసుల రచయత మకక మత కరలం లుసుక రమ, ఇ సంతకం, చ రత,

షల రకం, రతలల తపుప ఒపుపలు, ష మకక రడకం , దసర ర లు,జఞ నంపరరకషలఅవసరంమరయు మ న అనుగుణయత ఇ రరయబ న రరమకక కమరయురసరయనపరరకషలనుకమ యంటు కర తంమదలనమ

ఉండవచుక, ఈఅం రలు మ నవయకకసంబం ం నమషయలల రస రలను, పరజఞ నం రను మరయుకరలంమకకసరంక కత కమ వుంటుం

పరథ క మదయల పమ (D.El.Ed)

27

అంతరతవమరశ అచరతకమశ స యత

చరతకప ల ల ఆవ లషరల మశ స యతప ం న తరచు రత, రరఖ కతత ంల మలువనుమడలయంకనంచ నపపటక క oట సమసయఇపపటకఉం రరచు రసవ నపపటక, జ న ల సర రర? రరచుసమరవంత న న, జఞయ గల , షరపకషక న రట గురం రస ర క రస రలను లుసుకు రర?

ల ? రరచుతమ పర ధనలనువకకరంచ కఎటువంటఉ రయలనుకమ ఉ రర? ఈ ంటరర త ఎంతకరలం వరకు రరచు రరసరకషయంరకరరచుడ తయరర గురం , రరచుఏ ఖ కతం రగురచు ంచుకగమ రరచు? రరచుఇతరసమరసరకషుల ఒపపందంచసుకు రచు?

చరత సరయల మమచరత మకక ర ండు అధయయ ల సం షణ పటములు మయపఅ ర ఒక వన మ యరచులకుఒకమషయంమకకపరజఞ ప బంబసు ం మరయుప బంబసూ సహవయప ఒకరక న ర కరర హణ , మయ ంగఅ ర సకమం ర, సర ర తయరచు చ నటు అయ ఒక సరయన వన కలుగుత ం మ యరచులకు అ కసరయజఞ నప రచునుచరచుకవ కఒకశకవంత నసరధనం మయప ఇ ఒక వన హం మత కర అ యససరధనంకరదు, కర కసంఒకఆదర అంచ సరధనం ర తయరచుచ రరచు రచుయడ ట అ యయం వరల మ యరచులప రచునుఅంచ రయడంల ఉపమ ంచవచుక మ యరచులు తమ వనపటలనురూప ం సు ండటం , రరచుతమస ంతప లనుఉపమ ం ఆలచనలనుపునరచు టసర రచుమరయుతపుపడుఆ

లచనలను, వనలనుగురంచడంలసహవయంచసర య ఆపర ల రచుమ యరచులనుఅరంచసుకలర గమ ంచగలరచు మ యరచులకు ఇంకరపూరఅవ రహనల పరం లనుఅంచ రయ కఖ కత న, లకషయ నమరరగ అం సర రచు ఒక వనమయపును అంచ ర అభవృ చ పకయకంద ఒక వన ర ఇ చరకంచబ ం

పరథ క మదయల పమ (D.El.Ed)

28

చరతల రరణత వ పటలను ఎల తయరచు చసర రచు ?

చరత పటలుసర రణం రకమనుగతం రఉంటయ, అ న న వనలుమరయుమమ పప ర హణను ప నం మమ వన నుం ఈ ఆలచనలు

ఉతపనమవు య ఈరక న ర కఆరగ జరమరచుపలను మరయుకత వనలనుచరక కఎలపుపడూఅనుమ సు ం

• ప నఆలచ మషయలుఉపరయల పరరంభంచం వనను మయప యకకసందరరభ గురంచ కఒకఉపమగకర నమరగంఏ టంట,పరషరకరంకర రమనఅవసరంల చరచుకవల నము ంపు ఎంచుకవడం అంశంల పశ రణయం నతరర త, మయప యకక వనను కమనుగత రరణంసులభంఅవుత ం అ నన వనలను రణయంచం : ముఖయఆలచనను రటకఅనుసం ంచ రట సర లను మయజ అ నన వనలనుకను నం చలసరమనయ న వనలు ఒక కకట కలుపుక మదట ర వసర య, తరచు రత న మరయు

ప యక న వనలకుసంబం లను కలుపు య

• అనుసం న-

అనుసం ంచపదబం లనుమరయుప లనుసృష ంచడం రరము ంచుట : వనలమధయపరథ కసంబం లుఏరప నతరర త,

మయప యకకమమధపరం ల వనలనుఅనుసం ంచకరస-మంకనుజ ంచం , మరంతమవరంచ క సంబం లుమరయుఅంశం మ యరమకకఅవ రహనమరయుజఞ బల తంచయడంసరం క రసరపరఠయపణళకమకకచరత పరటయ పుసకమునుం ఒకఉ హరణ సుకుం ం

కరస-VII

ట క ల పరయల రచుగుబటు,తరచు రత

పజల రచుగుబటుకుకరరణలు

పరథ క మదయల పమ (D.El.Ed)

29

పరయ రచుగుబటు 1857

ల రర రచుగుబటు రపరరంభ ం బటషర రచు రచుగుబటు చయు రర ఉర నపపటనుం మదలం మరకలప ద రచుగుబటు రచుడు అ రట వద మంగళపం 1857 బటషరపలనను శనం చయ క దసరయుధప నటనకు మకమరక ఫరస చ రడు బహదూరరహజఞఫరరర రర యకు ర

పకటంచరచు ఆరర లగకతతూటను ఉపమ ం న అనుమనంఅ కరరచులకు వ కం ఆ తూటలను ఆవులుకవు , పం కవు పూతపూ నమ కరవున అ కరరచులు అమ యత ర మం 85 మం పరయలను న నుం ల ం , 10 సంవతరరలు జ లు మ ంచరచు క సపందన ర పరయల మదత ఝ రరణ లకషబయ పరయల రతృత ంల నపరలకులుజ లుకు ళరచు, జ లుమబరరల వద రర మడుదలకు పప రచుగుబటు రయ ం ం , బటష పరలనకు వయ రకం రఉన బహదూరరహజఞఫరచు

1862 లజ లుమకష మ ంచరచు అతను రంగడ జజలులమరణ ంచడు, రరణ లకషబయయుదంలఓ పట య, 1858 లబటష రర చత చంపబ ం ,

పరథ క మదయల పమ (D.El.Ed)

30

పరథ క మదయల పమ (D.El.Ed)

31

పరథ క మదయల పమ (D.El.Ed)

32

పునః శకరణ

చరతమనవులఅధయయనం. ఇ పయ లకుసంబం ం న యు రలనుం మనవులమజయలను, సంనటనల లణుల ఇ వయవహరసు ం ఇ సమయం, క,మరయుఒక రషసమయంలజర ంన ళకపరరయవరణం

చరతకసంనటనలు రంతరప ం క నమ,. బుటు వులమనవ జం నుం పుటం ; ఇ మునుపట సంనటనలనుం , పు దులనుం పుడుత ం . చరతభమషయత ను అంచ ర ఉ శయం గతంమకక రయఖయనం అ రచు . ఇ సమకరమనతను కమ ఉం చరత అ ర గతమరయు పసు క మధయఒక రశ తసం షణ ఇ పసు తం అపసవయ శల రచుగు ంద ఒక ను న గురం లుసుకవ క

చరతకంతవరకుసహవయపడుత ం న పకరరం భమషయత ను ఆమంచడం. ఇ క పకయల పకరరం ఇ సరళం రఉంటుం . చరత అ రకచరతకకరలలమనకుచలతకుకవ ర లభసు ం ఎందుకంట న క త న ఆ రరలులనందునఅసంపూర ర. అందువలన,

మ నగతంఅసలుగతకంటతకుకవ రఉంటుం . చరతసర టకరకదు; నూతన ఆమషకరణలు చ టపుపడు చరత మకక మఅభపరయలు రంతరం మరచుత య మునుపటజఞ నం సం హం ప డ రచు. అయ , ఎవర ఉనత న మ రదంచయవచుక ఎపపటకపుపడు మరపట త న మతం మకక టకం సంబంధం ఉనచరత మకక స ర క ఒక పమజనం మరయు అరం ఉం వతరగ కసం చరత కరచులు, మరకలు, మరయు ప న ఉపమరకలను ంటలరడఅ కండరరఎడుయకషన సంస చరతను వ తరగ క సూ ంచ బ ం ( బఎసఈ, 2006). ఈ మషయలు రర అం ం న జఞ నం మ యరచులకు మలు కమపసు ం ఆలచనలు, సంనటనలు

మరయు వయకు ల మదయ మరచుపలను కలుగజయడం ఎల కృతజతలు కరలక ణ అల కనసర ంపు కనసర ంచ పర త లు మరయు బలలను గురంచడం మనవ సమజఞలల. గత చరతను పర ంచ వయకు లు చరతకరరచులు రర నపురరతన చరతక రకరరచుడ ల వంట పరమలనల చల మడలలు ఉ య ఎపపటకపుపడు పురరతన పజలు, ర మకరర రడటంగ ంట సరంక కత ఉపమగం ఒక రషసరరక, రరణం, రస లు ర న వయసును గురంచందుకు, వృదుల నుం వ కన కథలు, సట రలు పరత

పరథ క మదయల పమ (D.El.Ed)

33

జఞ పకరలు, డ డలు, రరళళ మరయు గుహలల ఉ య. ఈ చరతలు గతచరతను లుసుకవట క సకటకసర య.

3.9 చదువరచుల సలహవలు మరయుసూచనలు మరర C. హ లరయు రలరరవ ర. (2001). నమద నవనరచులనుం : ఒకఇంటడకషను సట రకలథడస.కరర లూయ వరట స. ఆం బడ జ (2002).

యంగు సట ర స: ఎ డు సర రకమ రకమరయురరయడం. హర రడమడన. అబమ, రరబర,

క , స, యుయుమ, రక. "ఒక సహకరర సర తయం రవూయకర పర ము ం యకక. " అరకఫులరం ర రూరపట ప . http://www2.ucsc.edu/mlrg/clr-

conceptmapping.html (18-జనవర 2002). టండస, రక మయమఇ న, J. & J.

A., అలు కరంటబ యన, కంబ జ శ మ యలయముదణ, 10 రలూయము, 1922-

1958. ల, న. జఞరజయపర నుం "కర పర ము ం ర ుండసఅవుట"

హవయండసఅవుటుకరలజ.

రక,జ ఫD." యరరఅండర లయం రక పర ముపఅం టుకం టమ."

ఇ టటరయటరూ ుమనఅం ష నఇ ంగ. (18 జనవర 2002). ఘష, పర య (2007). మభజనమరయుదకషణఆ యప రసులు: ఉపఖం మసరంచడం. నూయయరక: రటడసజ . ISBN 0-415-42409-7 బరర హం, ఇ. (1889). లహరచుచడరరకర క

టు . మ జగ: రర ర నడంకర & హంబ ట. B. చర సరయు S. P. హవరర (1980).

రర ర కమథడస ఇ జబష ప: టకక అండస ఇంటర రటషన. అకరడ క రస: నూయయరక, NY, కండరర ఎడుయకషనక షన (1953) ర క. మదయమం త రఖ, రత పభుత ం, నూయ మ. మ యసంనం మకక ర క, 1964-66, మదయమం త రఖ, రత పభుత ం, నూయ మ. కరకులంఫరటనఇయరూల: ఎ మ రక, 1975, ఎ NCERT, నూయ మ.

రషనలకరకులంఫరఎమ ంటరరఅం కండరరఎడుయకషన: ఎ మ రక, 1988, ఎ NCERT,

పరథ క మదయల పమ (D.El.Ed)

34

నూయ మ. రషనలకరకులం మ రకురూలఎడుయకషన, 2000, NCERT, నూయ మ.

సరనం పరఇ ంగఆఫట షలన, (2006). జఞ యపరఠయపణళక, NCERT, నూయ మ.

3.10 వర యడ ట రయయమలు

1. చరతఅ రప కఅరంఏ ట?

2. చరతకు జఞ కమ ఎవరచుఇచకరచు?

3. చరత ర చ లుఎందుకుమభనం రఉంటయ? రటక యయంచయట క వు ఏ చసర వు?

4.మనవులకు సంబం ం న పపంచ వయవహవరరల చరతవయవహరసట ంద రచు అం రకరసు రర? మవరంచం .

5."ఎవరూ మతం మకక ఎపపటకపుపడు మరపట త న టకం సంబంధంఉన చరతమకక గ మలస ర రరకరంచవచుక."

ఈపకటనమకక లుగులచరతమకకస ర చరకంచం .

బఎస ఈ సూ ం న మధం ర పరథ క మ యసంసలకు సరం క ఠరయం రల

చరతల లబస నద రచు అనుకుంటు రర? బల నతనుసూ ంచం ?

రట ల ంచ క సలహవలను ఇవ ం

సరమ క రసరపరఠరయం రల గం రచరతమకకపరముఖయతనుచరకంచం

చరతఉపర యయు ర, పరథ క మరయు య వనరచులను ఉపమ ంచడం రర

మ యరచులను చరతను ఎల రరచుకకుంటరచు?

పరథ క మదయల పలమ (D.El.Ed)

1

Unit 4 - భూగళశసతరం

రరణం

4.0 పరచయం

4.1సరధన లకషయయలు

4.2 బ ధన మకక ఉదదశయం - భూ ళ రసతరం రచుకవడం

4.3 భ ళకం ప ంబలు

4.4 భూ ళ రసర బ ం ద మ లు

4.5 భ ళక పరంతం

4.6 పరథ కనత సర యల భూ ళ రసతరం బ ధన

4.6.1 సతూతం మరయు లకషయయలు

4.6.2ఇ వృతం మకక ఆకృతులు

4.7 ర రణ పరఠయ పణళక

4.8 మనం సతమమళనం దద ము

4.9పదకశం మరయు సతంకషపత

4 సతూచంచన ర ంగస మరయు సతూచనలు

4.11 యూ ట ము ంపుఅభయసతములు

పరథ క మదయల పలమ (D.El.Ed)

2

4.0 పరచయము

ఈ సతమయ క, సరమ క రసర లు పరఠయపణళకలల ఒకట ర గురంచబ య ఇద మదయరచ లను సతమజం మకక రషటమ న అవ రహనను అభవృద దయ క మలు కలపసతు ంద చరత, భూ ళ రసతరం, రరజకయ రసతరం, ఆరక రసతరం మరయు సరమ క రసతరం నుంచ కరంచన మసతృత సతమ ల సతహ సరం క రసర లు సతమజం మకక మభన మలకషణములు ఎల ఉ మ కూ రచ గర ం లప ఉపర యయు ర, రచ ఈ మజఞ న రసర ల మకక అ మభ రలను బ ం ద అనుభ ర కలప ఉండవచుు,

అయనపటక పరఠ రల లద కళ రల ర లల ఈ మభ రల గురంచ రచ అధయయనం దయకప య ఉండవచుు మరయు క సతందరరలల ఈ మభ రలను

ర ంచ క రచ అసకరయం ర భమంచవచుు ఈ మషయ మనసతుల ఉంచుకుంట, సరమ క రసర ల మకక ప న మభ రలకు అవ రహనకు పూర పయతం దసర రచ మునుపట యూ ట ల, రచ చరతను సరం క రసర లల ఒక భగమ లుసతుకు రచ చరతల ఏం జర ంద లప ంద చరతకరరచలు తమ ప ఎల

దసర రచ?మన చరతను మన౦ ఎందుకు బ ం లప? పసతు త యూ టలల , రచ భ ళక రసతరంల మరక ముఖయమ న అంశ౦ లుసతుకుంటరచ రచ ర ండు ముఖయమ న పశలకు

సతంబం ంచ మరంత సతమ రర లుసతుకగలరచ ఈ యూ ట ద రర రచ భ ళక మషయలు మరయు మ లు ఎల మభనమ న కూ లుసతుకగలరచ

సరం క రసతరంల ఇతర మభ రల కంట భూ ళ రసతరం మరయు ఇతర మషయలకు మధయ ఏద అమ భవ సతంబ౦దం ఉంద లద రచ మరంత లుసతుకవచుు

సరం క రసర ల మకక భగ౦ల పరధ కనత సర యల భ ళక బ ధన మకక పరముఖయతను రచ లుసతుకుంటరచ రచ దశల పరధ కనత భ ళకంల

పరథ క మదయల పలమ (D.El.Ed)

3

ఇ వృతం మకక ఆకృతులను గమ ంచ క అవకర ర ప ందు రచ ఈ మభగంల ఇంకర, రచ ర రణ ట క మషయంల ఒక మద ర పరఠయ పణళకను లుసతుకుంటరచ

4.1 మకషణ లకషయయలు

ఈ యూ ట ద రర రచ ఇమ దయగలరచ:

• భ ళక అధయయనం మకక అవసతరర చరుంచండ౦

• భ ళక సత భ ర మవరంచండమ

• భ ళక మషయలను మ లల ంచండమ

• భ ళక రఖల వరకరణసరం క రసర లల భూ ళ రసతరం మకక సర అంచ యండమ

• ఉనత పరధ క సర యల భ ళక బ ధన మకక సతూ సతమరంచడంమరయు

భూ ళ రసతరంల పరఠం పణళకను రూప ంద ంచుట

4.2బ ధన మకక ఉదదశయం - భూ ళ రసతరం రచుకవడం

పరధ కనత దశల సరం క రసర లను బ ం దటపుడు, చరత, భూ ళ రసతరం,

అర రసతరం మరయుపర రసతరం పసతు తం రరజకయ మజఞ న రసతరం కసతం ప దయక పుసతకరలు ఉ య చరత, భూ ళ రసతరం, ఆరక రసతరం మరయు క ఇతర సతందరరలల క అ యయల ఒక పుసతకము ఉ కల ఉనపటక, సరమ క రసర ల ఒక పుసతకం ఉంద ఇకకడ చరత సతరహదు లు, భ ళక రసతరం, రరజకయ రసతరం, ఆరక రసతరం మరయు సరమ క రసతరం క ం ద అంత సతులభం కరదు ఈ మభ రల నుంచ గర ంచబ న సతమదనం క సరమ క దృ షయలు మరయు పకరయలను అధయయనం

పరథ క మదయల పలమ (D.El.Ed)

4

దయ క సతమమళనం దయబ ంద మన దదశంల అ క రరషటరట లల , సరమ క రసర ల కసతం అ క పరఠయపుసతకరలు ఉ య మరయు తరగ ల ఆ పరఠయపుసతకరలను మ లషణము దయగల ఉపర యయులు కూ ఉ రచ ఐ ద , రచ పరఠ రల మరయు కళ రల ర లల భ ళక అధయయనం ద ఉండకప వచుు, కర అనుభవం ద రర లద మరయు రషట మవరణల ద రర రచ మదయరచ లకు భూ ళ రసతరం బ ధన

దసతు నపుడు, రచ పపంచంల భ ళక సత భవం మరయు రర రవ రచ భ రల దృ షయలకు సతంబం ంచన మమధ అం రలను చూడవచుు

కరరయకలప౦-1

రచ 'భూ ళ రసతరం' అ అంశం బ సతు న మమధ అం రలను జఞ దయం

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

రచ మదయరచ లకు మభూ , సర వయవసత, ర వరణం, యర, లప యర,

లయం రమస, ర వరణం, సతహజ మరయు మనవ వనరచలు, పరం లు, దద రలు, ఖం లు, ఆరక కరరయకలపరలు, వయవసరయం, పరశరమల రణజయం, ర రణ మరయు సతమ రం , మమధ అంతరర య సతమసతయలు, ర వరణ మరచ, భూ పం, , ఎల ,

ట వనరచలు, పకృ పర యలు, దరకం, రచద యగం, పరరయవరణ కషణత మదల న అం రలను రంచం

మదయరచ లకు ఈ మషయలు ఎందుకు బ ం లపన అవసతరం ఉంద పశ కు తల తు తుంద? రక మటల పరలంట, మమము భూ ళ రసర ఎందుకు అధయయనం

పరథ క మదయల పలమ (D.El.Ed)

5

దసర ర పశ కు కలప ఉంట ంద మనవు ర, మన రళ మకక రసతము మరయు ఇతర వన రూపరల గురంచ మనము లుసతుక రల ఆసతక ఉ మ

జం ర రచ అం కరసర రచ భ ళక అధయయనం మన గరహల మరయు ద వయవసతల సతంపూరణ వయకగత అవ రహనను అంద సతు ంద భూ ళ రసర అధయయనం ద రరచ మన భూ గరహం పభమతం ద మషయలను అరం దసతుకు ందుకు బ ర సరయప రచ మరయు భూ ళ రసర అధయయనం ద రరచ దద రలు, సతంసతకృతులు, నగరరలు మరయు రట మధయ పరం ల మధయ, మరయు దద రల మధయ పరం ల మధయ జరచగుతున పపంచ రరజకయ సతమసతయలను అరం దసతుకవ కసరయప రచ మన పరసతరరలు అ క మ లు ర మన మ లను పభమతం దసర య మకు లుసతు మనవ సత భవం పరట , పరరయవరణం లభల పరముఖయతను అధయయనం దయడం మనం లదకుకకవ క చుట ట పకకల పరం లవనరచల ఆ రపడ ము ఈ సతహజ మరయు మనవ వనరచల పం ణ మనం లుసతుక రలప మనం భ ళక సతందరంల పరంతం, రరషట ం మరయు దదశం గురంచ లుసతుక రలప రమ న అభవృద కసతం మమధ పరం లు మరయు దద రల పరసతరర అరం దసతుక రలప సతలంల రవ రచ ర ఉన మమధ అం రలను మనం అరం దసతుక రలప మభనమ న భూములు మరయు పజల గురంచ మనం లుసతుక రలప కరలకరమమణ జర వ మరచలను మనంఅరం దసతుక రలప భూ ళ రసతరం మన దనంద న మ లల మనం ఎంచుకున పదద రలల, మర కట కరట రలను లకషయం ర ట ట కవడం, పం ణ ట రక, అతయవసతర పర తులకు ప సతంద ంచడం వంట పరతను, భ ళక రసతరం మధయతను గురం లప భ ళక రసతరంసతమయం మరయు అంతరకష పరజఞ నం ద మ యలను సతృ టం ద బధయతలను పర సతు ంద మరయు సరమ క రసర ల మకక ఈ ముఖయమ న అం ర అధయయనం దసతు ంద

పరథ క మదయల పలమ (D.El.Ed)

6

4.3 భూ ళంల ప ంబలు

కనసరగుతున మభగంల, మనం భ ళకర ఎందుకు అధయయనం దసతు ర లుసతుకు రచ

ఇపుడు రచ అ వ తదుపర పశ; జఞగర అంట ఏ ట?

జఞగర ఎల ప దసతు ంద ? ఈ మభగంల, రచ భ ళక లకషణల గురంచ లుసతుకుంటరచ

కు సరం క రసర ల భ రల కరమమకషణ మమధ అం రలనుం ఆకరసతు ంద లుసతు కుంటరచ

చరతల కరమమకషణ ల కరలం కరతం ఉదమంచంద భూ ళ రసతరం సతుమరచ 2200సతంవతరరలకు ముందద ఉంద

రకులు 276-194B.C) ఎరరటల ట స భ ళక పదం అ లుసర రచ

శబపరం ర, ఈ పదం రకు భష నుం ర ండు మూలలు నుం సతుకబ ంద

మ అన ర భూ మరయు గర అన ర మవరణ వరణన అ అరం

భూ పూర పు మభగంల మనము భూ అరం దసతుకు మ పబ ంద ఐ ద భూ ఉపరతలం ద భ క ర వరణంల అల వ సరంసతకృ క పరరయవరణంల వయ యసరలు ఉ య అ రచ ఎపు గమ ం రర?

పరథ క మదయల పలమ (D.El.Ed)

7

కరరయకలప౦ - 2

భూ మకక భ క ర వరణం,సరంసతకృ క పరరయవరణంద ఉపరతలం మ యలను జఞ దయం

భ క పరరయవరణం:

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

సరంసతకృ క పరరయవరణం:

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

రచ ద భ క ర వరణంల మరయు సరంసతకృ క పరరయవరణంల భూ మకక ఉపరతలం మమధ మ యలను జఞ ద రరచ అ క ఇతర అసతమనతలు, పలు రవ రచ మషయలు ఒకవ మధం ర ఉంటయ రచ కూ గమ ం రచ

ఈ దృ షయం సతలం నుం సతలంలక లద ఇతర పదలు ర మరచతుండటం రట సతలకృ ఉపశమనం , మ షణ , లలు, వృకషయలు, సతహజ మరయు మనవ వనరచలు మరయు సతంసతకృ ల పరం క వయ యసరలు మనం పగలము ఇపుడు భూ ళ రసతరం

పరథ క మదయల పలమ (D.El.Ed)

8

'ఏరయల రవషన' అధయయనం అ రద ంచగలరర? భూ ళ రసతరంల, మనం భూ ఉపరతలం ఉన దృ షయంల మ యలను మతమమ అధయయనం దయడం మతమమకరక ఈ వయ యసరలకు కరరణమ న ఇతర అం రల సతంసతల ద రర అధయయనం

దసతు ము ఉదహరణక, ఏకకృతజ భ పరం ల నుం రచ ర ఉంట ంద కర జ భ మకక రఢతల ఈ మధయం భ క లకషణలు, ర వరణం, లలు, సతహజ వృకషయలు, ఖ జ వనరచల లభయత, మతం, ఆహర అల రట ల , సతంసతకృ , పజల మదయ సర య సర ంచడం ఆ మధం ర భూ ళ రసతరం పరద ర ండు దృ షయలు లద ఒకట కంట ఎకుకవ దృ షయం మధయప దయక సతంబం కను నడం VIII- VIII తరగ నుం భ ళకంల NCERT పరఠయపుసతకరల నుం సతుకున క ఉదహరణలను చూద ము

• అమ జఞన పరంతంల అటమ రూలన ల మసతృతమ న పభ రలను కలప ఉంద ఎగువ ల వరపరతం కలప నద మరయు దటటమ న అడవులు బంజరచ భూభగంలక

మరప తు య కరల స VII, పటర VIII, మనవ- ర వరణం -సతంకరణ౦ రచ ఈ కవసతుల కరరణలను మరయు పభవ సతంబం గమ ంచగలరర?

మమధ పరం లల రవ రచ పంటలు రచగు య కరల స VIII, పటర 4, అ రకలుర భూ ళ రసతరంల, మనం కరరణలు గురం లప ఒక భూ ళ రసతర డు పభవ సతంబంధం మకక కరరణంను దృషటరట ంతం మవరసర డు, ఎందుకంట ఇద మవరణల సతహయం

దయడమమకరక భమషయతు దృ షయ కూ చూసతు ంద

రచ కరయమల౦ ర , ఎపటకపుడు మరప తున పపంచ మరయు సతమజంల వ సతు ర రచ గురం లప భ ళక దృ షయ౦ల , ర ండుభ కం రనూ మరయు

మనవ పరం ర , రం ర ఉండవు కర అమ ల కరయమల౦ రఉ య అమ మరచతూ ఉంటయ మరచ మకక గం గం ర లద మద ర ఉంట ంద

పరథ క మదయల పలమ (D.El.Ed)

9

కరరయకలప౦ - 3

గత ర ండు ద రబ లల సత పంల రచ గమ ంచన మరచలను జఞ దయ౦ ?

ఉపశమనం మ రర ం ల

ఉషటణ గరత

వరపరతం

ల మకక ణయత

సతహజ వృకషసతంపద

అటమ మతం

పజలు

ఆహర అల రట ల

దుసతు లు

సరంకవ క పరజఞ నం టకరల

ర రణ సకరరయలు

కమూయ కవషన సకరరయలు

రణజయ౦

పరథ క మదయల పలమ (D.El.Ed)

10

రచ ఈ పకరయ అ ద ర ండు ద రబ ల కరల వయవ ల ర ండుసరరచలు మరచ ంద నద గమ ంచగలరచ కరబటట ఈ పకరయ కరల వయవ సతంబంధమ లనటటద ర రచ గురం లప ఇపుడు రచ ఈ మరచలు ఎందుకు ట దసతుకుంట మ రచ

రయఖయ ంచగలరచ రంతరంమరచలకు లనవుతున భూ క మరయు ఎడ గ మరయు చురచక న మనవుల మధయ పరసతర చరయల కరరణం ర ఈ పకరయ జరచగుచునద మనము గురం ల? లద రక కరరణం ఉంద? పకృ మనవ

మతం మకక మమధ కణలను పభమతం ద నందువలల ఈ మరచలు జరచగుచునవ రచ గర ం లప ఆహరం, దుసతు లు, ఆశరయం మరయు ఆకరమణల ద ముదణను

గమ ంచవచుు మనవులు అనుసతరణ మరయు మరచ ద రర సత భవం అరం దసతుకవల ఉంట ంద అందువలన, ఇద భూ ళ రసతరంల మర కణ వరణసతు ంద

ఇపుడు, భూ ళ రసతరం మనవులు మరయు రర పరరయవరణం మధయ పరసతర సతంబం లను అధయయనం ద ఒక అంశం ర మనం యయవచుు

భూ ళ రసతరం మకక అంశం ఇతర సరం క రసర ల నుం భనం ర ఉంట ంద భ ళక సత రూపం ఒక సతల క సతంబం ంచనద , అందువలన ద అంతరకష రసతరం అ కూ అంటరచ భూ ళ రసతరం అ ద మఏ మ, మఎకకడమ మరయు మఎందుకుమ అ మషయలను అ పకరయలలనూ సతూచసతు ంద భూ మకక ఉపరతలం క ం ద లకషణలు, దృ షయం మరయు పకరయలను గూరు ఈ రసతరము పర ద సతు ంద మనము భూ ఉపరతలం రట లకషణలను, పకరయలను, మరయు రట మ నములను ఎల ఉ మ లుసతుకు ందుకు కకలప ఉ హం చూ సర ము న లప నట వంట ఈ ర ండు అం రల ద రర మనము రట మకక మసతరణ మరయు పదద ర బటట సతహజ మరయు సరంసతకృ క అం రలను మఎపుడుమ మఏ మ ఎల ట దసతుకు మ

లుసతుకవచుును

పరథ క మదయల పలమ (D.El.Ed)

11

ఇద కల యల కరలంల ల రచ రంచన మ నం ఈ ర ండు పశల మతమమ భూ ళ రసతరంను ర రయ కరమబదకరణ దయబడలదు మూడవ పశ ఐన మఎందుకుమ అ పశ ద రర రట మదయ గల లకషణలు, పకరయ మరయు మ లు మదయ గల సతహజ సతంబందల మ లలషణ ద రర ఇద కరమ బదకరణ దయబ ంద ఈ మఎందుకు అ పశ భూ ళ రసతరంకరమబదకరణకు ఒక ర రయ గురంపును చు టటనద ఈ ఆధు క కరలంల అభవృద దద నట వంట భ ళక సతమ ర వయవసత GIS), రమట ంగస మరయు కంపూయటర సతహయక కరరట గర వంట అభవృద ందుతున పరజఞ నం ద రర మట మధయ గల లకషణలు, పకరయలు మరయు మ నములు ద రర మట మదయ గల సతంబందలను లుసతుకనుటకు మరయు భ ళక రసత కరమబదకరణకు ట

దసతు నమ

ఈ మధం ర భ ళక రసతరం టల యుగంలక ప మంచ మరయు సతహజ సతంబం ల ద రర మవరణలను, అవ రహనను అంద సతు నద భూ ళ రసతరం భూ ఉపరతలం మకక మవరణ సతంబంధం కలప ఉంట ంద

–రచర హర ర

భూ ఉపరతలం మకక మమధ సర రణ భ రలకు సతంబం ంచన మషయల మకక వయ యసరలను భూ ళ రసతరం అధయయనం దసతు ంద - Hettner

'సతలం' మరయు రటల ర ం ద, లద రటల అం రలను మవరం ద లద రటల పజలు, రచ, నమకరలు, టల దట మతమమ మసర రమ న మరయు అసతమనమ నద ర ఉం ద ఒక మభ ర క ంద నమ - టర మనఘన

మనం భూ ళ రసర వరకరంచనపుడు, క లకషణలుబయటపడ య మనం రటల క ప న లకషణలను పరగణనలక సతుకనుట జర ంద భూ ళ రసతరంల,

పరథ క మదయల పలమ (D.El.Ed)

12

సతలంల లద రషట పరరయవరణం మకక పరమలన పరకష వరణన ముఖయమ నద ఇపట వరకు, ల భ ళక రచనలు గణ యమ ర కషవత సర యల మగమ ర కృ

ద నమ ఇకకడ పదదశం మకక సర నం కకలప ముఖయమ నద పదదశం మకక సర నం సతంపూరణ మరయు సతంబం త కణంల అధయయనం దయబడుతుంద మనం భ క మరయు మనవ అం రలకణంల సతలం మకక లకషణమును అధయయనం దసర ము

భూ ళ రసతరంల, రవరణంల, ర వరణంల, యరల పకరయలు మరయు నమూ ల దృ ట కవందకరసర ము తరచు ర భూ సతహజమరయు మనవ రత ఒ లు పభవం చూ సతు మ అ అం రలను లపయజవసతు మద

భూ ళ రసతరంల, మనవ-పరరయవరణ సతంకరణలను అరం దసతుకవడం మరయు పరరయవరణం మనవ కరరయకలపర ఎల ఆకళమపు దసతు మద , మనవ కరరయకలపరలు పరరయవరణ ఎల రూప ంద సతు ంద గమ ంచం రక మటల పరలంట, పజలు సతహజ పరరయవరణం ఎల వయవహరసర ర గమ ంచం

మనవుడు పరరయవరణ క అనుగుణం ర మర ? లద పరరయవరణమును అనుకూలం ర మరచుకుంట ?లద ?పరరయవరణం ఆ రపడు ?

పదద రల మదయ సతంబం లు, ముఖయం ర పరం ల పరణ మరయు అభవృద అ అం రలు ఎకుకవ పర నయతను సతంతరంచుకు య పరం లల అధయయ లు ప దయక పరంతం మకక లకషణల దృ ట సరరం య ప దయక లకషణలను చూడటం మరయు మరక పరంతం ఒక పరం ప లుడం పరం లు ఎల ఏర య మరయు రరచ ఎల మరచ ందుతు రనద ఆసతక ంచుతు య అధయయనం ద న పరం లు శుషక పరం ల వంటమ లద సత ఈసట ఏ య పరంతము వంట ప దయక పరంతము వంటమ కలప ఉంటయ

పరథ క మదయల పలమ (D.El.Ed)

13

యల మ లలషణ భ ళక పం ణ మరయు నమూ ల మధయ అం రల మధయ సతంబం చూసతు ంద ఇద సతలంల ఉదయమ అధయయనం దసతు ంద పజలు, వసతు వులు మరయు ఆలచనలు సతలల మధయ ఎల కదులుతుంద అరం దసతుకవ క ఇద పయ సతు ంద

ఇపుడు మనము భూ ళ రసతరం కరంద మధం ర మవరంచవచుు:

• భ ళక రసతరం కరమమకషణ ర పరదదమక లకషణలకు సతంబం ంచనద

• ఇద పం ణ, సతలం మరయు పదదశంల దృ షయం మకక ఏకకృత అధయయనం, రట మవరం దద , మరయు ఈ నమూ ల మవరణలను లుసతుకుంట ంద

• మనవులు మరయు రర భ క ర వరణం మధయకరయమల సతంకరణ ఫలపతం ర జర వ మషయల మధయ

సతంబందలను మరయు అంతర-సతంబం ల గమ కలను ఇద సతుకుంట ంద

పురగ -1 త ఖ దయం

గమ క: a) సతమ ల కసతం స కరంద ఇవ బ ంద

( యూ ట ము ంపుల ఇచున ర సతమ లను ప లుం

1. భూ ళ రసతరం అంట ఏ ట?

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

పరథ క మదయల పలమ (D.El.Ed)

14

2. భ ళక రసతర అధయయనం దయ క గల కరరణలను మవరంచం ______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

3. భ ళక పరఠయ పుసతకం నుం భూ ళ రసతరం మకక పరతను ఉదహరంచం

(i) భ ళక రసతరం కరమమకషణ ర పరదదమక లకషణలను కలప ఉంట ంద ________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

(ii) పం ణ, పదదశం మరయు దృ షయం మకక సతలలను మరయు మవరణలు ఇద అధయయనం దసతు ంద _______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

(iii) మనవులు మరయు రర రరరక ర వరణం మధయ కరయ మల సతంకరణ ఫలపతం ర జర వ మషయల మధయ సతంబందలను మరయు అంతరత సతంబం ల గమ కలను ఇద సతుకుంట ంద _______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

పరథ క మదయల పలమ (D.El.Ed)

15

4.4 భూ ళ రసర బ ం ద మ లు

భూ ళ రసతరం బ ం దటపుడు రచ ఇతర మభ రలల బ ంచబ ద అ క మషయలు ఉ య అ రచ లుసతుకు రచుక రలప ఉదహరణకు, పజల మరయు సతమజం మకక అధయయనం సరమ క రసతరంల కూ జరచగుతుంద మకకల అధయయనం కూ వృకష రసతరం ద రర జరచగుతుంద ; భూ మకక అధయయనం కూ భూగర రసతరం ద రర జరచగుతుంద ఈ ఆరటకల భూ ళ రసతరం మకక అంశం ఉంద ఇద భ క లద సతహజ మజఞ న రసతరం మతమమ కరదు, సరమ క రసతరం మరయు మజఞ న రసతరం కూ అందువలన భూ ళ రసతరం మలనం లద ఇంట వరటడ న మరయు మజఞ న సతంమజనం, బ క రసతరం ల ప ప దయక మభగం ఇతర మభ రల సరరచపయత కలప ఉంటయ

మనం ఈ అంశం రరభయ మభగంల లుసతుకనగలము

ముందట భగంల భూ ళ రసతరం, ర వరణ రసతరం, జయయ ష రసతరం, టల ల ,

వృకష రసతరం, వ రసతరం మరయు సరం క రసర లు, ఆరక రసతరం, జ భ రసతరం,

రరజకయ రసతరం, చరత, తత రసతరం, ఆం పరల , మరయు భూగర రసతరం సరమ క రసతరంముల మ లలషణ ద రర రటల అం రల ట సతంగర ంచబ ంద ఇద ఒక అంతర ర రయ మరయు మమధ ర రయకరమపద ల అధయయన అంశం ర రర రంచబ ంద

ప మషయం ఒకట లద అంతకంట ఎకుకవ మ ల ద రర అధయయనం దయబడుతుంద భూ ళ రసతర అధయయనం మషయ క వ ర ండు ప న మ లు

ఉ య

• సతటమటక అప చ: కరమ పద లఅధయయనం దయ క ఇద సతంపూరణ పద ల ఒక రషట అం ర అధయయనం ద ఒక సతమమచత పద కూ

గురసతు ంద ఉదహరణకుఒక ర వరణం అధయయనం దయవల ఉంట, మదయర

పరథ క మదయల పలమ (D.El.Ed)

16

ర వరణంమకక మమధ అం రల భవననుఅధయయనం దసర రచ అమ ర వరణం,మ షణ అం రలు, ర వరణ రకరలు, మరయు పపంచంల ర వరణ పరం లు

• పరం య అప చ: పరం య పద ల, పపంచం రవ రచ పరం లల మభ ంచబ ంద మరయు అధయయనం దయబ ంద ఈ పరం లు సతహజ, రరజకయ లద

య ంచబ న పరం లు ర ఉండవచుు ఒక పరంతంల దృ షయం భన క సతంపూరణ పద ర అధయయనం దయబడుతుంద ఉదహరణకుమమము ఒక పరం ఎంచుకునపుడు, మనం ఉపశమనం, పరరచదల, ర వరణం, లలు, సతహజ వృకషయలు, ఖ జఞలు, మనవ వనరచలు, ఆరక కరరయకలపరలు, రణజయం, ర రణ మరయు సతమ ర పసరరం గురంచ అధయయనం దసర ము ఈ సతందరంల పరం య మ నం ఉంద

4.5 భ ళక పరంతం

భూ ళ రసతరం మకక పరద మసర రమ నద భూ ళ రసతరం మకక మషయం పర ంచబడుతుంద ద రఖలు కరమబదమ న మరయు పరం యమ ర ర ండు మ ల ఆ రప ఉంటయ భ క భూ ళ రసతరం పకృ రసర ల అనుసతం ం ద రఖ మనం ఈ రఖలు గురంచ మరంత లుసతుకుందం

భ క భూ ళ రసతరం: ఇద భూగర రసతరం మరయు ఇతర సతహజ రసర ల నుం ఉదమంచంద రసత ర క, ఇద సరం కక ఒక సతహజ మజఞ న రసతరం రరరక భూ ళ రసతరం పరరయవరణ వయ యసరల సతంబందలను కలప ఉంద

• ర వరణం

• రరయ రకం మరయు అమరక, ఉపశమనం మరయు పరరచదల సతహగురచ లు

పరథ క మదయల పలమ (D.El.Ed)

17

• జంతుజఞలం మరయు వృకషజఞలం

• లలు

• అటమవృకషయలు

• ఈ వయ యసరలమధయ సతంబం లు

(i) మమరరల అ ద భ ళక పదద రల అధయయ క అంకతమ ంద మరయు

భ ళక పదదశం మకక పరణమం మరయు సతంబం త పకరయలకు ంద నద

(ii)మ షణ ర వరణం మరయు మ షణ , ర వరణ రకరలు మరయు పరం ల

మకక రరణం మకక అధయయ కలప ఉంట ంద

(iii) ల సతముదలు, సతముదల ఉపరతలం ట , సతరసతులు, నదులు మరయు ఇతర ట వనరచలు మరయు మమధ రకరల వన రూపరల ద పభ రల సతహ అధయయనం దసతు ంద

(iv) మటట భూ ళ రసతరం మటట రరణం, ల రకరలు, రట సతం త , పం ణ మరయు ఉపమగం మకక అధయయ క అంకతమ ంద

2. మనవ భూ ళ రసతరం సతమజ పరదదమక సతంసత సతంబంధం కలప ఉంట ంద పరరంభంల, పజలు వ ంచన సతలల వరణన దృ ట టట రచ ఇటవల, వనరచలు మరయు ఆరక కరరయకలపరల పం ణ కంత పర నయత ఆరక కరరయకలపరలు మరంత శరద వ సతు ంద పరరయవరణ సతమసతయలు కూ పరదనయత కలప ఉంటయ కర మనవుల పదదశం మకక పభవం దృ ట కలప ఉంట ంద

పరథ క మదయల పలమ (D.El.Ed)

18

(i) సతమజం మకక సరమ క సరంసతకృ క భ ళక అధయయనం మరయు ద పరదదమక గ రసతరం మరయు సతమజం ద అంద ం ద సరంసతకృ క అం రలు

(ii) జ భ మరయు టల ంట జఞగర జ రసరల భ క రసతరం రర ణ మరయు పటటణ ఇద జ భ రచగుదల మరయు పం ణ అధయయనం, సరందత, లపంగ ష మరయు వయసతు రరణం వలసత, వృ రరణం మదల నమ టల ంట భూ ళ రసతరం రర ణ మరయు పటటణ సర యల లకషణలను అధయయనం దసతు ంద

(iii) వయవసరయం, పరశరమ, పరరయటకం, వరకము, ర రణ, మలపక సతదుపరయల మరయు వలు మదల న పజల ఆరక కరరయకలపరలను ఆరక భ ళక అధయయనం అధయయనం దసతు ంద

(iv) సరట రకల మగర , రతక పకరయలను అధయయనం దసతు న సతలలను అధయయనం దసతు ంద ప ర పసతు త సర ంచ క ముందు క రతక అనుభ రలు ట దసతుకు య భ ళక లకషణలు కూ కలపక మరచలను అనుభమసర య మరయు ఇమ రతక భూ ళ రసతరం మకక మమషటతను ఏరరచసర య

(v) ప లపటకల భూ ళ రసతరం రరజకయ సతంఘటనలు, సతరహదు ల అధయయ లు, ప రచగు మభ రల మధయ పదదశ సతంబం లు, మజకవరర లు, ఎ కల దృషటరట ం లు మరయు

మజకవరర ల పరదుల ఏరరట మరయు ఎ కల కరరయకలపరల కరక మవరణతక రూపకలన ద రర జ బ మకక రరజకయ పవరన లుసతుకనుమధం ర డతుంద

3. బమ మగర

రరరక భూ ళ రసతరం మరయు మన రళ భ ళకం మధయ ఉన అంతరరగం బమ గర అభవృద క దర ంద :

పరథ క మదయల పలమ (D.El.Ed)

19

(i) రర ఆ రసరలల సతహజ వృకషయల మకక పరదదమక నమూ అధయయనం ద మకకల భూ ళ రసతరం

(ii) జంతుపదర న రలలు మరయు భ ళక లకషణలను మరయు రట ఆ రసరల గురంచ అధయయనం ద భ ళకం

(iii) రవరణ రసతరం పరరయవరణ వయవసతలు జఞతుల ఆ రసరలు మరయు లకషణలు ర రయ అధయయనం వయవహరసతు య

(iv) ఎ రర ంటల పరరయవరణ మగర పరరయవరణ ఆందళనల మరయు సతమసతయల వయవహరసతు ంద

4. పరం య భూ ళ రసతరం

(I) ర నల సతట స ఏరయ సతట స: అండరరటం ంగస మకర , మమస మరయు మ కర ర నల సతట స

(ii) పరం య పణళక: అరవంత దదశం రర ణ – పటటణ పటటణ పరణలపక

(iii) పరం య అభవృద

(iv) పరం య మ లలషణ

ఈ ప న రఖల భగం ర, ప కరమబదకరణలనూ ర ండు అం రలు కలప ఉ య:

(i తత రసతరం

(ఎ భ ళక భవన

( భూ మరయు మనవ సతంకరణలు మనవ సతమ లయం

పరథ క మదయల పలమ (D.El.Ed)

20

(ii) పుణయలు మరయు మ లు

(ఎ కంపూయటర మరయు సరదరణమనవ చత రూపకలన

( పరణమతక పుణయలు మ లలషణతక పదతులు

( భూ వరమలన మ లు

( మ-ఇనరరటక టకరల సతహ రమట ంగస, ఐఎస, ఎస,

మదల నమ

పరథ క మదయల పలమ (D.El.Ed)

21

చతం 4.1 కరమపద ఆ రం ర భ ళక ముఖ చతం

పరథ క మదయల పలమ (D.El.Ed)

22

చతం 4.3 భవనలు మరయు పదతుల ఆ రం ర భూ ళ రసతరం

పురగ -2 త ఖ దయం

గమ కలు: a) సతమ ల కసతం స ఖళ కరంద ఇవ బ ంద

( యూ ట ము ంపుల ఇచున రట సతమ లను ప లుం

1) అభయసతన – భధన : భూ ళ రసతరంల పరం య మరయు కరమ పద ల ఉన లకషణలను సతుకురం ______________________________________________________________________________________________________________

పరథ క మదయల పలమ (D.El.Ed)

23

______________________________________________________________________________________________________________

2) భ ళక పరఠయపుసతకర గమ ంచం మరయు భూ ళ రసతరం వయవహరంచడంల మ రూప ంద ంచ క పయ ంచం

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

4.6 పరధ కనత సర యల భ ళక రసతరబ ధన

ఇపటవరకు, భ ళక రసర సరమ క రసతరంల ఒక భగం ర అధయయనం దసరరచ ఈ సతమయ క మనకు భ ళక రసతరమ మకక అవసతరం గురంచ, ద సత భవం , ద అం రలు , మ లు మరయు రఖలను గూరు మనకు అవ రహన కలదు ఈ మభగంల, పరథ కనత దశల భూ ళ రసతర బ ధన మకక ప దయక తువు వయవహరసర ము మరయు ఈ దశల బ ధ లకషయయల మకు పరచయం దసర ము సరం క రసర ల బ ధన-బ ధన పరఠయపణళకలల అంతరరగమ నద రచ లుసతుకవచుు ఈ మదయపణళక మకక పరముఖయత పరఠ రల మదయ మకక అ సర యలల అంట పరధ క, పరధ కనత, ద య, మరయు ఉనత ద య పరం ర సతుకనబ ంద

రసత ర క, సత భవం, కంటంట, మరయు మ నం మరచతుంటయ పరథ క సర యల ఈ మషయం పరరయవరణ రసతరం ర బ ంచబడుతుంద ఇద మతం పరథ క దశల సత కృత పరఠయపణళక ర గురంచబ ంద ఈ దశల పరరయవరణ మజఞ న రసతరం మకక

లబస కుట ంబం మరయు తుల, ఆహరం మరయు ఆశరయం, రచ, పయణం

పరథ క మదయల పలమ (D.El.Ed)

24

మరయు మమము ద పనులను మరయు పనుల వంట లలల మ క దగర ర ఉన ఆరచ సర రణ ఇ వృ లు భూ ళ రసతరం పరరయవరణ క ఎంత సతంబంధమునద రచ

పగలరర? ద గువ పరథ క తరగ I-II వద, EVS భ రలు భష మరయు గణ ల అనుసతంద ంచబ య అంట EVS తకుకవ పరధ క సర యల పరఠయ పణళక ర జఞ య పరణలపక రరణం 2005 ఆ రం ర సతుకున EVS మకక లబస, లలల దృ ట సతలం, సతమయం, సతలం మరయుమదయర చుటటట ఉన పపంచం పరధ కనత సర యలసతమజంల మ క ఆకరంచబ ఈ పకరయ కనసరగుతుంద , కర రషట మషయలు మరయు సరం క రసర ల దృక లు అభవృద ంద న మభ రలకు ప శరద ఇవ బ ంద

4.6.1 సతూతం మరయు లకషయయలు

ఈ ఉపమభగంల జఞ య పరణలపక రరణం2005 మకక జఞ య పరఠయ పణళకను మమము ప ందుపరచసర ము ఇద సరం క రసతరంల అంతరరగమ న అంశమ మనకు

లుసతు ఈ దశల రచుకవడమమకరక రరచ మసతు న పపం అరం దసతుకవ క అవసతరమ న పరథ క అం రలను పరచయం దసర ౦ మమధ పరం లు మరయు దద రల పరసతర సతంబంధం మకక అవ రహనను మ రచగుపరచ క భూ ళ రసతరం పరచయం

దయబ ంద

సతమకరలన సతమసతయలకు పపంచ ఆరక వనరచల పం ణ,లపంగ, అటటడుగు గూర పు మరయు ర వరణం అం రలుమరయు పపంచకరణ వంట అం రలను గూరు మదయర రచుకనగలడు

కనసరగుతున ఈ దశల, మన రళ మకక రసత పరంతం ర, పరరయవరణం, వనరచలు మరయు మమధఈ సర యలల ఈ రసతరం భూ మన రళ మకక పరసతరరలు ర,

పరథ క మదయల పలమ (D.El.Ed)

25

పరరయవరణ అధయయనం,వనరచలు, పరసతరరల అభవృద - సర క, పరం య జఞ యఅభవృద లపయజవసతు ంద

భ ళక బ ధన మకక లకషయయలను మకు లపయజవయం షనల కరకులం మస వరక 2005) ఆ రం ర

ఈ కర మకక ముఖయ ఉదద రలు ఈ కరంద మధం ర గలవు

భూ మరయు మనవజఞ మకక రసత మరయు ఇతర రూపరల గురంచ ఒక అవ రహన ంప ంద ంచుకం

పపంచం అ అంశంల మదట ర అభయసతకు తన మకక స ంత పదదశం,రరషటం మరయు దదశ రసతకు ర పరచయం దయుట

పరం లు మరయు దద రల మదయ అంతరహత ఆ రరలను అరం దసతుకవడం

పపంచ వనరచల పం ణ మరయు పపంచకరణ మకక కనసరగుతున పకరయను ప శ టటడ౦ మమధ పరం లు మరయు దద రల మధయ అంతరత ఆ రరలను

లుసతుకనుట

4.6.2మషయ సతూచక మకక ఆకృ

ఈ ఉప మభగంల, పరధ కనత దశల సరమ క రసర ల భ ళక రసతరంల రం ద కంటంట మకక ఆకృతులను మమము అంద సర ము ఈ కరచ మకక ఆకృ షనల కరకులం మ రక 2005) ఆ రప ఉంద లబస రూపకరల ద రూప ంద ంచబ న అభయసత లకషయయల మనము రచుకుందము

తరగ VI: భూ మన రసత౦

పరథ క మదయల పలమ (D.El.Ed)

26

మషయలు లకషయయలు

పరల ట: సర వయవసతల భూ

ల బ: భూ మకక నమూ , అకషయం రలు మరయు ప డవు, భూ మకక కదలపకలు, భమణం మరయు మపలవం

మయపస: మయపుల దూరం, ఆదద రలు మరయు చహల అవసతరరలు

భూ మకక లుగు రరజఞయలు; లప యర, యర, ర వరణం మరయు రవరణం; ఖం లు మరయు మహసతముదలు

భూ మకక ప న ఉపశమనం లకషణలు

సర వయవసతల భూ మకక ప దయకమ న సతలమును అరం దసతుకు ందుకు, మనవుల సతహ అ రకరల రలకు అను న పర తులను అంద సతు ంద ;

భూ మకక ర ండు కదలపకలను మరయు ర పభ రలను అరం దసతుకు ందుకు;

మయపస ర ంగుల పరథ క పుణయలను అభవృద దయ క;

భూ మకక పర తుల అంతర సతంబం అరం దసతుకవ క;

మనవ మతం భూ , ర వరణం,

వృకష మరయు వనయపరణుల పభ ర

పరథ క మదయల పలమ (D.El.Ed)

27

భరతదదశం మరయు పపంచం: భరతదదశ-

పర లు, ఠభూములు మరయు మ ద ల భ ళక మభ రలు; ర వరణం;

సతహజ వృకష మరయు అడమ మతం; రర పరరకషణ కసతం అవసతరం

అరం దసతుకవ క;

పరరకషంచవల న అవసతరర అభనంద ంచ క

సతహజ వృకష మరయు వనయపరణ

తరగ VII: మ పరరయవరణం

మషయలు లకషయయలు

పరరయవరణంను మతము ర ; సతహజ మరయుమనవపరరయవరణం సతమమళనం

సతహజ పరరయవరణం: భూ-అంతరత భూ ,

రరళలల మరయు ఖ జఞలు, భూ కదలపకలు మరయు ప న భూ రూపరలు ఒక భూకంపరలు సతంబం ంచన కవసతు అధయయనం,పరచయం

సతహజ మరయు మనవ పరరయవరణల మమధ అం రలను పూర ర పరరయవరణభగం కరంద అరం దసతుకనుట

సతహజ పరరయవరణమల భ రలను వరణంచుట

ఈ మభ రల మదయ అంతరత ఆ రరలను మన మతం ల ర క గల పరముఖయతను మవరంచడం

పరథ క మదయల పలమ (D.El.Ed)

28

మ క -కూరచ, ర వరణం మకక రరణం, ర వరణ అం రలు మరయు ర వరణ-ఉషటణ గరత, డనం, దమ

మరయు రలులు ట జఞ మరయు పం ణ

ప న ట వనరచలు, సతముద జలలు మరయు రట పం ణ సతు లకు సతంబం ంచన ఒక కవసతు అధయయనము ప శ టటబ ంద

సతహజ పరరయవరణం: పరషటరకరం, ర రణ మరయు కమూయ కవషన

మనవ-పరరయవరణ పరసతర చరయ; కవస సతట స - ఎ రచలల - సతహరర మరయు లడక; ఉషణమండల మరయు ఉపఉషణమండల మతం

పరం లు- అమ జఞన మరయు గం ర-

ర వరణం మరయు ద అం రల గురంచ అరం దసతుకవ క

భూ ద ట పం ణ గురంచ లుసతుకనుటకు

మమధ వృకషజఞలం మరయు జంతువుల సత భ ర లుసతుకవ క

సతహజ పరరయవరణం మరయు మనవ రసత

పరథ క మదయల పలమ (D.El.Ed)

29

బహపుత; సతమమ షణ పరం లల వనం – మ ద లు

మధయ సతంబం మవరంచ క

ర రణ మరయు కమూయ కవషన అవసతరర అభనంద ంచ కమనవులకు రర పరరయవరణ క మధయ సతంకరణ౦

తరగ VIII, వనరచలు మరయు అభవృద

మషయలు లకషయయలు

సతహజ మరయు మనవవనరచలు మరయు రట రకరలు

సతహజ వనరచలు; రట ఉపమగం మరయు

పరరకషణ, భూ మరయు ల, రచ, సతహజ

వృకష, వనయపరణ, ఖ జ మరయు శక

వనరచలు ప దయకమ న పపంచ నమూ లు

భరతదదశం సతూచన

వయవసరయం: వయవసరయ రకరలు, ప న

పంటలు, బర, పర యలు, వయవసరయ

అభవృద -ర ండు కవసతు అధయయ లు- ఒకట

వనరచల మకక అరం లుసతుకవడం రటల రకరలు, రట

సర నం మరయు రట మసతరణ పం ణ గూరు లుసతుకవడం

దరఘకరలపక వనరచల అభవృద కరకు, యయమ న చటటబదమ న ఉపమ ంచుట

రమ న అభవృద కసతం వనరచల అవ రహన కలపంచడం

పరథ క మదయల పలమ (D.El.Ed)

30

భరతదదశం మరయు ఇతర అభవృద ంద నమ

దదశం సతంయుక దరరల ండ ఆ ట లపయ

పరశరమలు: పరశరమల వరకరణ

పరమణం, ము పదరం, యజమనయం ఆ రం ర

ప న పరశరమలు మరయు పం ణ;

అవసర పన మరయు అభవృద ఐరన మరయు

టల జం డూర మకక తుల తక అధయయనం

మరయు USA ల ఒక కవందం టయట

వసతర పరశరమ అహదబద మరయు

ఒసరకర

పరరకషణ మరయు రవ సతుకవడం

పరరకషణ పకరయ,

మమధ రకరల న వయవసరయం గురంచ లుసతుకం

ర ండు రవ రచ వయవసరయ పరం ల అభవృద

తయర పరశరమల ముఖయమ న రూపరలను అరం దసతుకవ క

దదశ ఆరక వయవసత అభవృద ల మనవ వనరచల పరతను అరం దసతుకు ందుకు

పరథ క మదయల పలమ (D.El.Ed)

31

ఇనరవషన టకరల బ ంగళూరచ మరయు

లపకరన రయల

మనవ వనరచలు- కూరచ,జ భ మరచ, పం ణ మరయుసరందత

4.7 ర రణ పరఠయ పణళక

అవలకనం

ఈ మభగంల భ ళక దృకథంల ఒక సతమసతయ ర మమము 'ర రణ' అ అంశంను వయవహరసర ము బ ధన ముఖయం రలు యడం, అభయసత లకషయయలను రకంటట, సతర న బ ధన వూయహలను అనుసతరంచడం ద రర కు సతహయపడట క అంచ

యబడుతుంద క రరషటరట లల క ఉదహరణలు మడూయలల ఇవ బ య రచ ర రణ గురంచ అరం దసతుకవ క రరషటరట మరయు ద పరసతరరల పమజ ప ందవచుు ద ద రర మదయరచ లకు పరఠయపుసతకర దట, రర అనుభ రలను మ రచగుపరచచుకు అవకర రలు కూ ఉ య

లకషయయలు

ఈ పరఠయ పణళకను అధయయనం దయడం ద రర రచ ఇమ యయగలరచ:

• ర రణ ఇ వృత౦ మ లల ంచ క

పరథ క మదయల పలమ (D.El.Ed)

32

• అభయసతకు క రచుకనుటకు మలు ర కరమ పద ల మషయలను రూపకలన దయడం

• అ యయం మకక అభయసత లకషయయలను చద ందుకు

• వూయహలను సతూచంచ క

• గురంచ క మరయు ఉపమ ంచ క

• అభయసత లకషయయలను సర ంచ క చరయలను రరయడం మరయు అమలు దయడం

• ఫల పటలు, రవఖచ లను యం

పరఠం మకక అ దశలల పటలను ఉపమ ంచ క

భధన ముఖయం రలు

ర రణ మ లు - రహదరచలు, ర ల లు, జల మరర లు మరయు ఎయరవ స

జ భ పం ణ ర రణ పభవం,

ఆరక అభవృద మరయు సరంసతకృ క మరచ

భధన - సరధన వనరచలు

నగరం మకక భ ళక-భ క, పరరయటక మయపస

చ లు - ర రణ మరర లను, మనవ సర వరరలు, భూభగం, కండచరయలు, రహదర-

అడు పడటం

మత అనుభ రలు

పరథ క మదయల పలమ (D.El.Ed)

33

చతం 1 భరతదదశం: జఞ య రహదరచలు

పరథ క మదయల పలమ (D.El.Ed)

34

చతం 2 ఇం య ఆకరశ మరర లు

పరథ క మదయల పలమ (D.El.Ed)

35

చతం3: భరతదదశం: ర ల స

పరథ క మదయల పలమ (D.El.Ed)

36

చతం : 4 గవంతమ న రహదరచలు

చతం5: పర త పదద రలల మరర లను చూపుట

పరథ క మదయల పలమ (D.El.Ed)

37

కరమనుగత చరయలు:

సర రణం రప ఉపర యయుడు త న మషయ అవ రహన పూర ద న తరర త తరగ క ళ రచ ఒక పరఠం రచుకవడం ల ముఖయమ నద ర రణ అ యయం పరకంచ౦

మరయు కల పరయంట ల గురంచం రటల క కరంద ఇవ బ య:

- మ ర రర మతంల ర రణ ల ముఖయమ న పరత ప సతు ంద

- ర రణ లభయత మమధ అం రల ఆ రప ఉంట ంద

మమధ మరర లు మరయు ర రణ మరర ల ఉ య

- ఈ రనయ రరషటరట లల ర రణ మరర లు సర రణ మరం ర ఉ య

జఞ య రహదరచలు: జఞ య రహదరచలు, రరషట రహదరచలు, లల రహదరచలు మరయు రర మ రహదరచలు - రహదరచలు అ క మరర లు

అ యయం నుం ఇతర కవందకృత అం రలను గురంచ, కరంద ఇచున టటల రరయలనుకుంట రర?

బ ధన మషయలను గుర౦చన తరర తబ ధన కసత౦కరమ మకషణ ర ఉ౦ లప న ర న అ బ ధ ముఖయం రలనుమరయు కరంద ఇవ బ న సతలంల చూడం

పరథ క మదయల పలమ (D.El.Ed)

38

ఇ వృతం ముఖయం రలను గురంచ, కరమబదకరంచన తరచ రత, కరంద ఇ వృతం ఉన అభయసతన లకషయయలను లపయజవయడం అవసతరం

ర రణ మకక పరముఖయతను అ ంచ క

ర రణ మకక మమధ రతులను గురంచ క

రడుల రకరలను గురంచ క

రచ రచుకు లకషయయలను ఎల రూప ంద ం ల కు లప నద ఆమసతు ము రచ లపన 'ర రణ' అంశం క అభయసతన లకషయయలను రూప ంద మచగలరర? రచ

కరంద ఇచున టటల రయవచుు

ఇపుడు రచుకు మదయరచ లకు ర రణకు సతంబం ంచన కరరయకలపరలను తయరచ దద ము

తరగ ల ఏ మషయం చరుంచ క ముందు, ఆ మషయం సతంబం ంచన మదయరచ లు అనుభ రలు ఉపమ ంచడ౦ మంచద చరును రర అనుభ ర ఉపమ ంచ ఎల సతృ టం ల చూద ం

భూ పకంపనలు లద మనవ చరయ వలల అ భమంచ 'రహదర అడంకులు' ఏర నవ ఉ ంచ, రర అనుభ రలను జయ ంచ అందుకు గల కరరణలను మరయు ద పభ రలను రర సతంభమంచమ మదయరచ లను కరం

పరథ క మదయల పలమ (D.El.Ed)

39

చరు క పశల మదల ఉండవచుు క ఉదహరణలు కరంద ఇవ బ య:

ఎవరచ రడు అడమకులను అనుభమం రచ?

ఎకకడ రహదర అడమకులుఉ య?

ఇద ఎంతకరలం?

ఎందుకు రడు ప షటంభన జర వద ?

కదలపకలను అద ఎల పభమతం ద ంద ?

ఇద పజల మకక ర రర ప ఎల పభమతం ద మద ?

పరథ క మదయల పలమ (D.El.Ed)

40

రరచ ఆ పశలకు సతమ నం న తరచ రత , రర ఒక జఞ నం కూ న ఆలచనకు గుర దయం అందువలల , ఒక రరం పరట రడు అడంకులు అల కనసర ద పజలకు తమ ర రర మతంల కలుగు ఇబబందులను లపయ జవయమ కరం ఈ రడు అడంకుల నుం ఎల అ ర మ ద మరర లను గూరు లుపమ కరం

చరయ ద రర మదయరచ లు మకక మర రణమకక పరముఖయతను గూరు లుసతుకుంటరచ

ర రర ఉపమ ం ద క క సరమ రల రచల లుపమ మదయరచ లను అడగం మరయు అదద జఞ ను బల క బ రచ రయమ కరం ఇద సర కం ర మరయు ఇంతర పరం లల తయరచ దయబ న వసతు వులను వరకరంచమ కరం ఆ వసతు వులు రరక ఎల సతమకురంద అమ షటరపుల నుం ఇతర టల కు ఎల దరంద అడగం

ఈ మధం ర రరనుం 'ర రణ'అను మటను రర ద రర ప ందల ఉదదశయం పశలను మదయరచ లను అడగం

రడు మరర లు, ర ల లు, జలమరర లు మరయు భరతదదశం మకక ఆకరశయన౦ మకక మయపలను పదర ంచం ఈ రనయ భరతదదశం, జమూ కరమర, మచల పదదశ,

ఉతరరఖండ, మదల నమ నలుపు బ రచ జఞ ల రచ మదయరచ లకు రవఖచతం యడం అన ర చతం.6 ర రణ మ ల త నంత చరు దయం

పరథ క మదయల పలమ (D.El.Ed)

41

చతం 6: ర రణ రతులు

మమధ రకరల న ర రణ మరర ల ద రర అనుసతం ంచబ న ముఖయమ న సతలలను కూ మదయరచ లు కరవచుు

పయణకులు ర రణ మ లకు పరచయం దయబ న తరర త, రరచ భరతదదశంల ర రణ అ షణ మరయు చరు కసతం పణళకను అనుమ సర రచ మదయరచ ల సతమూహంల మదయరచ లు తమను ము సతమూహం దయమ కరవచుు రరక ర రణ

దయట క త న సతమయం మరయు చఛ ఇవ ం రట ఎంచుకున ర రణ మ నం మకక లభయతను చూ ం ద సతమ రం, చ లు మరయు మయపలను

కరంచమ రర అడగం రరచ సతర న మరరమలల మర రవశం దయబడ రచ పర ధన ము న తరచ రత, సతమూహం రషట అం రలను మరయు రట కరంచన సతమ రం మకక ర మరయు ఒక చరు తరచ రత తరగ రరక అంద సతు ంద రచ ఇపుడు కలషటమ న మభ ర క రర తరలపసర రచ అందుల ర రణ మకక క సతం ఒక పమజ లుసతుకవ క ప మదయర అడగం

బల క బ రచ న జఞ ను రయం

మూడు నుం లుగు ఉపమ రలను అండర లలన దయమ తత ద రర ఖ జఞలు మ మగ సతరచకుల గూరు చరుక వచు మ యరల ఆరక మషయలల అభవృద

పరథ క మదయల పలమ (D.El.Ed)

42

జర వందుకు దహదం దసతు ంద మరయు మ యరచ లను ర రణ, ఒక దద ర క ఏమదం ర డడుతుంద అడగం అ సతలములల మమధ వసతు వులు లభంచవ లపయజవయం

కరబటట ఈ మషయంల ఒకద ఒకట ఆ రప ఉంటయ పం ఈ ట అ క సర యలల – పరం య పరదదమక,జఞ య మరయు అంతరర యమ ర ఉండవచుున

లుపం రర పదదశం నుం ఇంక పదద ర క,ఇంక పదదశం నుం రర పదద ర క, ఎగుమ – ద గుమ ఐయయ వసతు వులను గూరు చరుం ద మధం ర మదయరచ లను

రవ ంచం ఈ కరంద లుపబ న మధం ర సతరవ ద రర మదయరచ లకు లప పయతం దయం

రడు ద రహ ల మకక మ రణ ద రర:

తరగ క సతమూహలు ర మభ ంచ రరక రర ఫ అంద ంచ రరమకక పదద ర గురంచమ అడగం ప ఒకక సతమూహముల ప ఒకకర 10 షటరలపరట రడు

ళలు రహ లను లకకంచమ అడగం

జంతువుల బండుల , ద చకర రహ లు, మూడుచకరర ల - రహ లు, ల ట రహ లు కరరచల , భర రహ లు టకుకలు మరయు బసతుల సతంఖయ రర రరషట ం కరకుం ఇతర

రహ ల ర ట షన కూ గమ ంచం రరచ రరషట ంల తరలపం ద టకుకల ద రర ర రణ ద న మషయల గురంచ దల నుం సతమ రర కరంచమ పం

మదయరచ లు సతరవ పూర ద న తరర త, రట సతమూహలల కూరచు రహ ల సతంఖయను పరమలపంచం మరయు ద గువ పటటకల రహ ల రకర ఏకకరంచం

సర క ర రణ పరత:

పరథ క మదయల పలమ (D.El.Ed)

43

సతమూహల సతంఖయ:

తకషణ పరమలనలు:

సతమయం:

వయవ : 10 షటరలు

రహన రకం గమ ంచన

రహ ల సతంఖయ

నమదు

రరషట రహ లు

నమదు

ఇతర రరషట ం

ఎడలబండుల గురరబండుల

ద చకర రహ లు

మూడుచకరర ల- రహ లు

ల ట రహ లు లుగు చకరర ల రహ లు

భర రహ లు బసతులు

భర రహ లు టకుకలు

సతరవ నుం ప ంద న సతమ రం మతం తరగ క సతంఘటతం దయబడవచుు మరయు పజల మరయు వసతు వుల ర రణల చరుంచబడవచుు కరలుషయం కూ త ంచవచుు

న న మ రణ సతమ రర , ఆరక అభవృద ల ర రణ పరతను లుసతుకు ందుకు కు ఉపమ ంచవచుు

పరథ క మదయల పలమ (D.El.Ed)

44

క ముఖయమ న పశలను అ తత ద రర తరగ గద ల చరు మదల యయ మధం ర దయం అటట పశలను ఈ కరంద బకషస నందు రయం

భరతదదశం మకక ర రణ పటమును ఉపమ ంచ రకరకరల మరర ల ద రర దయబ ద ర రణను గూరు లప ద ల అందుబట లగల మరయు అందుబట ల ల ర రణమరఘల గూరు, అందుకు గల కరరణలను గూరు పమ అడగమ ద బలపర ద సతమ రం ను చరుంచుట ద రర మరయు క పరఠయపుసతకరలల ల దృ రయలను , చూ ంచుట తద రర ర రణ చరు మదల యయ మదం ర దయవచుు

అసరం ఎందుకు మంచ జలమరర లను కలప ఉనద ?

కకంల ఎందుక ర ల మరర లు లవు?

అ ఈ రనయ రరషటరట లల రవ ర రణ మరర ల ప లప రడు ర రణ మరరఘ లు బ ర అభవృద ంద నద ? ఎందువలల?

క పదద రలల జంతువులను ర రణకు ఉపమ సర రచఎందువలల?

ఇచున పదదశంల మమధ రకరల న ర రణ మ ల లభయత మరయు లభయతకు అ క కరరణలు బధయత అ మదయరచ లు అరం దసతుకవచు భమమచవచుు

పరథ క మదయల పలమ (D.El.Ed)

45

ఇపుడు రచ పపంచంల రరషటరట సత పం ర చూడవచుు రచ ద ఎల దసర రచ?

దయ ద కరంద ఇచున టటల ద మవరంచం

పరఠయపుసతకరలల ఇవ బ నద కంట మదయరచ లందరూ ఎకుకవ ర లుసతుక రలనుకుంటరచ ఇంటల లద ప రచగుఇంట రరల వృదు ల చరుంచ రర రర కరలంల ర రణ గూరు లుసతుకమ రచ అడగమ అభయసతకులను ఆ కరలంల

అల ఎందుకుఉ ర, ఇపటకరలంల ర రణల మరచలూ ఎందుకు ట దసతుకు మ? లుపం అపట పదతులకు మరయు ఇపట ర రణ

పదతులల వచున మరచలను పురసరకరంచుక పశం సతూ అభయసతకులకు లపయజవయునట ల మలు కలపంచం పూర పు ర రణ మరరఘ ల చరు తరచ రత భరత

దదశంల ర రణ గూరు పరచయం దయం ర రణ ఉన దదశ పటలను గూరు పదర ంచ అభయసతకులను చదవమ అడగం రచ మదయరచ లను క పశలను అ తత ద రర దద రపటములనుం రషట సతమదనలను రరబటట పయతం దయం అ గదలచన పశలను కరంద పటటకల రయం

గం ర నద మకక ఏ పరంతం పయణ క అనువు ర ఉంట ంద లపం ?

- ఎందువలల గంగ నద పయణ క అ పరం లు అనువు ర ఉండ లపం

పరథ క మదయల పలమ (D.El.Ed)

46

- జము &కరమర, ఈ రనయ పరంతంల ర ల స మరయు ఎయరవ స మకక ట రక ను గమ ంచం

రచ ఏ ద గమ ౦ రచ? ఎందుకు అల?

- షనల కరర రచల మరయు ల న కర లటరల గురంచం అమ పయణం దయు రరషట మరర ల జఞ

ఈ మరర ల పమజ లు ఏ ట?

న ఇవ బ న పశలల వ, రచ మదయరచ లను క పశలను రర అనుభ రల ఆ రం ర పమ అడగం

రచ మనవ రసరల చ లను పదర ంచవచుు దటటమ నలద చకక జ రసతం మరయు ద రన లద లల దుర న జ రసతంగూరు

దటటమ నలద చకక జ రసతం

మమమమaమమೠ మaమೠమೠమమమమమమೠ

ద రన లద లల దుర న జ రసతం

మమaమೠమೠమమೞమమ మaమೠమೠమమమమమమೠ

చ లను పరమలపంచ, అలంట సర వరరల కసతం కరరణలను ఇ ర ల మదయరచ లను అడగం ఒక సతలం నుం మరక పరం క పజల వలసతలు చూడం క సర క ఉదహరణలు ఇవ ం ఉంట, అకకడ జ భ మకక కంత పం ణ - దటటమ న మరయు

ద రనమరయు జ భ మకక పం ణక కరరణలను ప ంద క పయ ంచం ఇద ర రణ పభ రల జ భ పం ణ అరం దసతుకవడంల మదయరచ లకు సతహయం దసతు ంద ర రణ ఒక పరంతం మకక సతంసతకృ మరచసతు ంద అ రచ లుసతుకుంటరచ

పరథ క మదయల పలమ (D.El.Ed)

47

మదయరచ లను ఈ మషయ అరం దసతుకవ క, రచ తరగ ల ఏ సతుక రల సతూచసర ర కరంద ఇచున టటల రరయం

4.8 పునః శురణ మమమೠ మೡమ మమೡమమೡమ

ఈ మభగంల, రచ సరం క రసర ల మకక ముఖయమ న భ రలల ఒకద బ రతం దసర రచ ఈ ప దయక భగంల ఇద ఖచుతం ర అవ రహన మసతరసతు ౦ద భూ ళ రసతరం

అ ద భూ మకక ఉపరతలం ద ప ద మమధ మషయలను సతహజ మరయు మనవ అధయయనం ద ఒక పరదదమక రసతరం అ రచ గర ం రచ భ ళకం ర వయవసతను ఎల అధయయనం దయల కూ మనం లుసతుకు ము ఆ తరచ రత, రచ భూ ళ రసతరం మరయు ఆరక రసతర అం రల మమధ ప ంబలను లుసతుకు రచ

నమూ లు, మనవులు మరయు రర రరరక ర వరణం మధయ కరయమల సతంకరణ ఫలపతం ర ఏర న మషయల మధయ సతంబందలు మరయు అంతర-సతంబం ల గమ కలను లుసతుకు రచ

ఈ యూ టలల , మమధ భ ళక మరయు సరం క రసర ల నుం భూ ళ రసతరం లఖన౦ మకక మసతృ మనం కను ము ఈ మభగంల, రచ ఉనత పరధ క దశల స షల స కరకులం ల భ ళక పదదశం గురంచ లుసతుకుంటరచ పరధ కనత దశల భ ళక బ ధన మకక మషయము మరయు ఉదద రల మషయల గురంచ రచ ముఖయ౦ రవరచసత ర ఆరవ, ఏడవ మరయు ఎ ద తరగతులల లుసతుకు రచ ఈ

పరథ క మదయల పలమ (D.El.Ed)

48

అం రల వయవహరంచ క వూయహల గురంచ లుసతుకనుటకు, జఞ అభవృద దయుటకు ఈ అం రలకు రం ద వనరచలను కూ రచ లుసతుకుంటరచ

4.9 పదకశం మరయు సతంకషపత

కరరట గర : కళ, మజఞ న రసతరం మరయు సరంకవ కత

రమట ంగస: ఇద వసతు వు సతంబంధం లకుం , ఒక వసతు వు లద రషట అం ర క గురంచ సతమ రర ప ందడం ఆధు క రడుకల, ఈ పదం సర రణం ర భూ వసతు వుల గురంచటకు, మభ ంచుటకు, ఉపరతలం ర వరణంమరయు సతముదలు ర ం ంటక పసరర సతంకవ లు మ క ర సరంకవ కతను ఉపమ ంచుటను సతూచసతు ంద ఉద: మదుయదయసరకంత రవ యషన మమనం లద ఉపగరహలు

భ ళక సతమ ర వయవసత GIS): ఇద సతంగర ంచుటకు , దచుటకు , మ పుయలట, మ లల ంచ క, ర ంచం క మరయు భ ళకం ర అ రకరల దట పసర మంచన పసతు త రూప ంద ంచన ఒక వయవసత సతరళమ న పదలల, GIS అ ద కరరట గర , గణంక మ లలషణ మరయు సతమ ర సరంకవ క పరజఞ నం మకకకలయక భూ ళ రసతరంల మంచ పరదదమక మవరణలను ప ందడంఅ ద ఆధు క సరంకవ క పరజఞ నం

ల బల ప ష ంగస సతటం ఎస : GPS గురంచ మరంత సతమ రం అంద ం ద స-

బస ల బల మ వషన ఉపగరహ వయవసత GNSS) ఇద

కర ంటటటవ టకక: గణంక గణత లద గణన సరంకవ కత ద రర సరమ క దృ షయ మకక వయవ కృత అనుభమక పర ధనను సతూచసతు ంద

స న: ఇద ఒక మదయ మభగం ర మ రణ దయడం, భ ళక సతమ ర వయవసతలు, కరరట గర మరయు గర అంతరకష, మజఞ న రసతరం, మ లలషణ మరయు భూ , ద భ క

పరథ క మదయల పలమ (D.El.Ed)

49

లకషణలు మరయు అంతరరత ర వరణం గురంచ మవరసతూ పరదదమక సతమ రర పదర ంచడం పరదదమక మజఞ నం సర రణం ర అభవృద ందుతుంద

పదదశ భదం: భూ ళ రసర అధయయనం దయ క ఇద ఒక పద , ఇద భూ ఉపరతలం ఎల ప దయకం ర ఉంద మవరసతు ంద .మనవ మరయు భ క పకరయ భూ మకక ఉపరతలం ఎల మరచతుంద , రప న పపంచం మకక మ యలను మవరం ద లకషయం ర ఉంద

ల : భూ అధయయన న

4.10 సతూచంచన ర ంగులను మరయు సతూచనలు

అ కర, సతుదపర 2004): మ రర క ట మకక పరధ కం రలు, తనయ,అలహబద

దకషత, R.D. (2000): మ రర కల ట: ఏ కంటకుటువల సతట ర ఆఫ ఐ యస, ంటస హల,

హర ర, రచర 1959): మగర భ ళక సత భవం, రరండ,మ కలల మరయు క , చకర

ను ల, ఆర 1970): మగర మకక పకృ మరుడం, హచనన మశ మదయలయంల బర, లండన

NCERT (2005): షనల కరకులం మ రక, NCERT, నూయ లల

NCERT (2006): కరల స VI స షల న; రసతము కరకు భూ , NCERT, నూయ లల

NCERT (2006): కరల స XI, మగర టకట బుక, ఫండమ ంటల ఆఫ కలభ ళకం,

NCERT, నూయ లల

NCERT (2006): షనల కస గూర పస ప షన పర ఆన టచంగస ఆఫ స షల న, NCERT, నూయ లల

పరథ క మదయల పలమ (D.El.Ed)

50

NCERT (2007): కరల స VII, స షల న; మ పరరయవరణం, NCERT, నూయ లల

NCERT (2008): కరల స VIII, స షల న; వనరచలు మరయు అభవృద , NCERT,నూయ లల

లన, రంక ఆర 2010): న జ రర ఫర కసతం భ ళకం, పచురంచబ ంద

పభుత ఇ టటటయట, లమత, యు టడ కంగం

4.11యూ ట ము ంపుఅభయసతములు

• రరషట ంల అందుబట ల ఉన భూ ళ రసతరం సరం క రసతరం పరఠయ పుసతకం ఆ రం ర, ఈ కరంద పరయంట ల సతంబం ంచ పరమలనలను రయం :

(a) భ ళక బ ధన మరయు అభయసతన అవసతరం

( భూ ళ రసతరం మకక మషయం

( సరం క రసర లు భూ ళ రసతరం బ ం ద మ లు

• VIII తరగ క భూ ళ రసతరం బ ంచ క ఒక పరఠయ పణళక దం దయం రచ అభయసత లకషయయల న వనరచలను రచుకవడం, వరచసత అధయయన కరరయకలపరలు మరయు మూలయంకనం మకక పదతులను సతషటం ర రకన౦

పరథ క మదయల డపమ (D.El.Ed)

1

యూ ట –

రజ త సతరం, ఆరధక సతరం, సమ క సతరంల అంతరగత గం సం క మరధయు రజకయ వతం

పఠయ రణం

ఉప దఘ తం అధయయన లకషయయలు పరధ క సర యల సరం క రసతరంల సరం క మరయు రరజకయ మతం

పరధ క సర యల సరం క రసతరంల సరం క మరయు రరజకయ

మతం ఒక అంశం ర రరజకయ రసతరం ఆరక రసతరం సరమ క రసతరంల సరం క మరయు

రరజకయ మతం అంతరగత గం ర

సరం క రసతరంల సరం క మరయు రరజకయ అం రలు రరజ రసతరం, ఆరక రసతరం మరయు సరమ క రసర ల మంయంల

సరమ క రసతర తలు అనుసతరం న పదతులు మరరగ లు సరమ క రసతర తలు రరజ రసతరం అరం చసతుకవడంల

అనుసతరం న పదతులు మరరగ లు

సరమ క రసతర తలు ఆరధ క రసతరం అధయయనంల అనుసతరం న పదతులు మరరగ లు

సరమ క రసతర తలు సతమజ రసతరం అధయయనంల అనుసతరం న పదతులు మరరగ లు

సరం క రసతర పరఠరయవళల సరం క మరయు రరజకయ మతంల పరముఖయత

సరం క రసతర పరఠరయవళల సరం క మరయు రరజకయ మతం పరముఖయత

సరం క రసతర పరఠరయవళ రరజకయ మరయు సరం క మతఘం రల

పరథ క మదయల డపమ (D.El.Ed)

2

బ ధ ఘ సతూతఘలు సరం క రసతర పరఠరయవళ రరజకయ మరయు సరం క మతఘం రల

పరఠయ పణఘళక అభవృదధ మ ఘనం పరఠయ సత కష పద సతముదఘయం కుప పద మవరణ పగ సతరచూసతుకవడఘ క సతమ ఘ ఘలు అ ధక సతమచఘరం కసతం పరఠయ పుసతకరల పటటక అంకం ము ంపున పరఠయ కసతరతు

పరథ క మదయల డపమ (D.El.Ed)

3

ఉప దఘ తం

సరం క రసతర పరఠరయవళ అధయయనంల పరధ క సర యల ముఖయం ర మూడు ముఖయ రలు కమ ఉంటయ అమ, చరత, భూ ళ రసతరం మరయు సరం క, రరజకయ మతఘం రలు ఈ పరఠరయవళ పరంపరల యూ ట - మరయు యూ ట - ల చరత,

భూ ళ రసర లను ముఖయ అం రలు ర చదధమ యు ఘరధ ఈ యూ ట ల సరం క మరయు రరజకయ మతం సరం క రసతరంల ముఖయంశం ర చదువుతఘరధ ఈ యూ ట పరధ కం ర మూడు అం రలను మకు పరచయం చసతు ందధ

పరధ క మధయ సర యల సరం క మరయు రరజకయ పరఠయ అం రలు, సరం క రసతర తలు రరజ రసతరం, ఆరక రసతరం మరయు సరమ క రసతర అధయయనంల అనుసతరంచ పదతులు మరరగ లు సరం క మరయు రరజకయ మతం పరముఖయత

ఈ యూ ట ల ఉన త పటలు బసతం య సరం క రసతర పరఠరయవళ ద ర ం న దఘ ంత గరంధం నుండ సతుకబడ ఘయ అద మధం ర సరం క రసతర పరఠయ

యమవళల రరజకయ మరయు సరం క అం రల పరఠయ బ ధ ఘ పణఘళక నుండ కూడఘ త పటలు వకరంచబడఘ య ఈ యూ ట ల దఘ ంత మంయ చర లు, ఊహజ త

పరజకు అనుభ రలు, రరజకయ మరయు సరం క మంయల సరం క రసతర అధయయనంల సత కృత అనుభ రలు ర చూపంచడమయనదధ

పరథ క మదయల డపమ (D.El.Ed)

4

ఆధయయన లకషయయలు

ఈ అంకం యూ ట అభయసతనం పూర అయయయసతరక, ఈ కరందధ మంయలను అరం చసతుకు ఉంటరధ

చరత నుం సరం క మరయు రరజకయ మతఘం రలను రధపరచడం మరయు సరం క రసతర పరఠరయవళ నుం భూ ళ రసతరంను మడ ర అరం చసతుకవడం

సరం క మరయు రరజకయ మతఘం ర రరజ రసతం ఆరక రసతరం సరమ క రసతరంల సత కృతం ర చూడటం

సరం క రసతర పరఠయవళల సరం క రరజకయ అం రలను గురంచడం సరం క రసతర తలు అనుసతరం న పదతులు మరరగ ల మవరణ రరజ రసతరం,

ఆరక రసతరం మరయు సరమ క రసతర అధయయనంల

సరం క రసతర పరఠరయవళల సరం క మరయు రరజకయ మతఘల ఆవశయకత

సరం క రసతర పరఠరయవళ సరం క మరయు రరజకయ మతఘల అధయయ ఘ క బ ధ ఘ సతూతఘలను ఉదహరంచడం

సరం క రసతర పరఠరయవళ ల సరం క మరయు రరజకయ మతఘం రలను బ ధనకు పరఠయ పణఘళకను తయరధచయడం

పధ క వదఘయ స యల సం క సతరంల సం క మరధయు రజకయ వదఘయం లు

సరం క రసతరం అధయయనం చయడం మనవజ అవతరం నప టట నుం ఉనదధ పర న సతంఘంల సరం క రసతర అ ఘయయ ఘ క సతరయ న, అ ధకరర పూరక న పద లదు సరం క రసతర అధయయనం సతచ ందం రను, వయకగతం రనూ మరయు అ ధకరర పదతులల సర దధ కర , సతమకరమన వయవసతల సరం క రసతర అభయసతనం సతకరమం రనూ మరయు సతమగరం రను సరగుతుందధ ఇదధ సరధయపడట క కరరణఘలు కంతర న సరం క వయవసత జన రయప మరయు పర న బహుళతర న అవసతరరలు మరయు కరకలు మన

పరథ క మదయల డపమ (D.El.Ed)

5

పరధ క మదయల సరం క రసతరం పరఠరయవళల పరరయవరణ రసతరం ర ప శ పటబడందధ ఉనత పరధ క మదఘయభయసతనంల పరఠరయవళల సరం క రసతరం ర చర డ నదధ ఉనత పరధ క మదఘయ బ ధన పరఠరయవళల సరం క రసతర అధయయనంల మూడు మదఘయం రలు ఉ ఘయ చరత భూ ళ రసతరం మరయు సరం క – రరజకయ మతఘంశం ర ఉ ఘయ

సం క మరధయు రజకయ వతం పధ క వదఘయ స యల సం క సతర అధయయనంల గం

పరధ క మదఘయసర యల ముఖయం ర, ఉనత పరధ క సర యల సరం క రసతరం మూడు రలు కమ ఉంట ందధ అమ చరత, భూ ళ రసతరం మరయు సరం క, రరజకయ

మతం పరధ క, ఉనత సర య మదయ నుం వ తరగ క చ ందధ ఉనందున, చరత, సరం క, రరజకయ మతం మరయు భూ ళ రసతరం, ఈ తరగతులు అ ంటటక గ ఉంట ందధ పరధ క ఉనత మదఘయ యసతన సర యల, సరం క రసతరం మదఘయం రలు మన రసర ల ంటటల సత కృతం అయ ఉంట ందధ ఇంక మటల చ పర లంట, పరధ క ఉనత

మదఘయ యసతన సర యల, సరం క రసతర అభయసతన, నుం వ తరగతులకు చ ందధన చరత, భూ ళ రసతరం మరయు సరం క రరజకయ మతం పుసతకరలల ళత ఉంట ందధ

పధ క ఉననత స య వదఘయ యసతనల చరధత అభయసతనం

చరత చదవడం వలన మదఘయరధ లు మమధ కరలల దశం నందు మరయు పపంచం నందు జర న పరణఘమలల పరచయమవుతుందధ

పధ కననత స య వదఘయ యసతనల భూ ళ సతర అభయసతనం

భూ ళ రసతర పఠనం వలన మదఘయరధ లు పకృ , పరసతర రతఘవరణ, వనరధలు మన పదఘరర లు ఏ ఏ పరంతఘలల ఏ మధం ర లభయమవుతఘయ రధ కుంటరధ

పరథ క మదయల డపమ (D.El.Ed)

6

పధ కననత స య వదఘయ యసతనల రజకయ – సం క వత అభయసతనం

పరధ కనత మదఘయ యసతనల సరం క మరయు రరజకయ మత అభయసతనం రరజ రసతరం ఆరక రసతరం సరమ క రసర లల ళత ఉంట ందధ ఏ మధం ర సరం క-

రరజకయ మత అభయసతనం రరజ రసతరం ఆరక రసతర అభయసతనంల ముడ పడ ఉంట ంద దధ, ఈ కరంద మవరంచడం జర ందధ

సం క-రజకయ సతరం రజ త సతరం ఆరధక సతరం సమ క స లత సత కృత అభయసతనం

సరం క-రరజకయ అభయసతనం ఉనత సర య అభయసతనల సరం క రసతర పరఠరయవళల గం రను పర పర రసర వయం సతూ , ఆసర నంల వ ందధ ఎం ఫ ఈ

మధం ర రయఖయ ం ఉందధ మపర రసతరం వలసతపరలనల సరం క రసతర పరఠరయవళల గం ర ఉమచబడందధ ఎందుకంత వలసతపరలనల వలసత రరజయ ధకరరం ద అమ యత

పర ందధ అందువలన పర రసతరంల మనయం మరయు మ యతల ద పరముఖయత ఉంచడం జర ందధ అయ ; రరజకయ – సరం క మత రసతరం జ మతం ద ఆ ఘరపడ ఉందధ అందుల గం ర, పలలకు రళ య ఘర మత అనుభ రల నుం

రధ కు అవకరశం కమ సర రధ పరధ కనత మదఘయసర యల మదఘయరధ లు రర మతంల యదఘర కుట ంబ మరయు సరం క మతంలక వ అనుభ రలను తరగ

గదధల సతుక వసర రధ రటట మదఘయ యసతన పరతఘలు ర వకరంచడం జరధగుతుందధ

సరం క – రరజకయ మతం చఘల వరకు రరజ రసతరం, ఆరక రసతరం, సరమ క రసతరం నుం అనుభ రలను వకరసతు ందధ రరజ రసతరం మదఘయర పజసరమయ పదతులకు పరచయం చసతు ందధ ఆరక రసతరం ఆరక వయవహరరలు అయన ఉత , మ మగం, పం పటడం,మర డ మంయలను త మయజసతు ందధ సరమ క రసతరం మదఘయర సతంఘంల

పరథ క మదయల డపమ (D.El.Ed)

7

సతభుయ ర, కుల, అంతసత మరయు మట మంయలను అ ధక ం పవరంచడం రధ తుందధ

సం క మరధయు రజకయ వతం అం లు సం క సతరం పరుగుదల ఏ వధం దహదం చసతత నఘనయ

మసరం క రరజకయ మతంమ సరం క రసతరంల పరఠరయంశం ర ఉంటూ, దఘ గతంల పర రసతరం ర పలవబడందధ పన, సరం క మరయు రరజకయ మతం పర రసతరంను ఏ మధం ర తల ం , దఘ సర నం ఆకర ం ందధ చూసర ం ఈ సతందరభంల ఆదర పరఠరయవళ

రరణంల ఈశర య సతంఘం చ న లబస క, ంనల ఫ కస గూర ప తయరధచ న లబస ల ఉంట ందధ

ఈశర య పటల క ట సరం క రసతర దనల గం ర పర రసతరం దనకు ఆదర పరఠరయవళ మంయ సతూ కను ఈ మధం ర తయరధచ ందధ

పర సతరం VIవ తరగత – పర వతం

సతంఘ మతపణఘళక ,సతహకరరసతంఘం ,సతంఘ మత అభవృదధ

రర ణసర క సతంసతల పరపరలన

మటట అవసతరం , రరణఘకరరం మరయు మధులు

పటణ సర క సతంసతల పరపరలన

రరణం మరయు మధులు

ల పరపరలన రం భదతలు ,పర సతదుపరయలు సతంఘ ఆసతు ల పరరకషణ పజల ఆసతు ల పరరకషణ మరయు చఘరతక మమంఠ త

కటడఘలు పరజకు ప పరధల శక సరమరర లు పంచవల న ఆవశయకత రటట

మరరగ లు

పరథ క మదయల డపమ (D.El.Ed)

8

పర సతరం తరగత VII : రత రజయంగం

రరజయంగ ముఖయ లకషణఘలు పరధ క సతూతఘలు, జ య మరయు రరం పభుతఘలు, హకుులు మరయు మధులు, ఆదమక సతూతఘలు మరయు జ య హలు

చట తయర మ ఘనం పరర ంట, రరం రసతన సతభలు మరయు చట రరణ పదతులు

చటలు అమలుపరచ మ ఘనం

రత రరం ప , ప ఘనమం , మం వరగ సతభుయలు, గవరర, రరం సతమఖయ మం , సతహచర మం వరగం మరయు ముఖయ పజ

వలు చట మవరణ సతుపవం కరధ, కరధ మరయు కరందధ కరధలు పరజకు ప

పర సతరం తరగత VIII) – సత తంత రతదశం వజయలు, సత ళళు

మనదశ లకషయయలు పజసరమయం, సరమయ రదం, లకక రదం మరయు అంతరర య సతహకరరం

పజసరమయ పరరకషణ పజసరమయంల పరసతతం మరయు రతదశంల అకషరరసతయత

సరం క మరయు ఆరక పునన రరణం పదరకం, జ ఘ , ఉపర ధ సతమసతయ మరయు కులతతం

పంచవర పణఘళకలు – లకషయ సరధ ఘలు మరయు మఫలములు వయవసరయం,పరశరమలు మరయు రర ణ మతం

పరథ క మదయల డపమ (D.El.Ed)

9

దశరకషణన ఆయుధ బం రలు, పరదమక నయం, సతరహదుు రకషణ నయం, ఎన , ఏ పరధలు మరయు రకషణ

రతదశం మరయు పపంచం పరసత ర సతహకరర ఆవశయకత, కల మంచటం మరయు అంతరర య సతంసత

పజకుు ప

సరం క రసతర బ ధనకు, జ య సర య లకషయ సతమూహం, సరం క రసతర పరఠరయవళల సరం క రసతరం మరయు రరజకయ మతం పరధ క ఉనత మదఘయసర య ఈ కరందధ పరఠయ అం రలు కమ ఉండఘల సతూ ం ందధ

తరగత VI (భననత ం మరధయు స తంతయం

యూ ట – భనతం

యూ ట – పభుతం

యూ ట – సర క పభుతం

యూ ట – వన మ ఘనం

యూ ట – VII (పజస మయం మరధయు సతమనత ం

యూ ట – పజసరమయం

యూ ట – రరం పభుతఘలు

యూ ట – పచఘర మధయమలను అరం చసతుకవడం

యూ ట – మంగ మవకషత

యూ ట – మన చుటూ ఉన మపణ వయవసత

పరథ క మదయల డపమ (D.El.Ed)

10

తరగత VIII

యూ ట – రరజయంగం

యూ ట – పరర ంటర పభుతం

యూ ట – ఘయయ వయవసత

యూ ట – సరం క ఘయయం మరయు అణ రరన వరరగ లు

యూ ట – పభుతం మకు ఆరక కలపరలు

అభయసతన పురగత – దక

పశన సరం క మరయు రరజకయ మతం రరజ రసతరం, ఆరక రసతరం మరయు సరమ క రసతరం ఏ మధం ర ముడపడ ఉందధ?

గమ క జ బు ఈ కరంద చన సన సతలంల యం మ జ బునత నమూనఘ జ బుల ప లచన స చూసతతకం మ

____________________________________________________________

____________________________________________________________

____________________________________________________________

రజకయ సతరం, ఆరధక సతరం మరధయు సమ క సతర అభయసతనకు సం క సతర తలు అవలంభంన పదతులు

సరం క మరయు రరజకయ మతం రరజ రసతరం, ఆరక రసతరం మరయు సరమ క రసర లత సత కృతం అయ ఉండ అయనప టటక రరజ రసతరం, ఆరక రసతరం మరయు

సరమ క రసతరం టటక పతయక రసర ల , రటట బ ధన, అభయసతన పదతులు టటక

పరథ క మదయల డపమ (D.El.Ed)

11

పతయక నవ కూడఘ మనకు త లుసతు టటక ఈ రసర ల ంటట పరఠరయం రలు, రటట రధత నులు భనం ర ఉంటయ అందువలన సరం క రసతర తలు ఈ రసర ల

గర ంపుకు ఒక రక న మరరగ లు మరయు పదతులు రడరధ ఏ ఏ రసర లకు అవసతర న పదతులను, ఆ మధం ర అనుసతరసర రధ ఈ కరందధ గంల ఏ ఏ రసర లకు ఏ ఏ మరరగ లు, పదతులు రడఘల – సరం క రసతర తలు రరజ రసతరం, ఆరక రసతరం మరయు సరమ క రసర లక – త నట ర మవరంచడ నదధ

సం క సతర తలు రజ త సతరం గర ంపునకు అనతసతరధంన మరగ లు మరధయు పదతులు

సంపదఘయ పదతులు ఆధత క పదతులు రరజ రసతరంను పభుత మరయు దమయ సతంసతల అధయయన రసతరం ర పరగణసతు ందధ

రరజ రసతరంను అ ధకరరం మరయు రణయ అ ధకరర రసతరం ర అభయసతన

రరజకయ వయవసత మకు అ కృత రం రల ద దృష పభుతం, సతంసతలు, రరజయం

రరజకయలను కరయ పూరక చరయ ర, వలకు అనుసతరంచ పదు ర మంచడం

దఘంత పూరకం ర పరమమంచడం మ లంణ పూరకం ర పరమమంచడం

రరజ రసతరంను అనుచరణము కర మరయు ఎకుువ మలువ కమ న రసతరం ర

రరజకయలకు అనుచరణయ న మలువలక అ తం ర మంచడం

ఆదర సతంఘ రరణఘ క అ ధకషపంచ గుణపూరక నదధ ర మంచడం

రరజకయలను గణనకు మలు ర, బయట నుం అభపరయలను చూ ందధ ర మరయు ర వ రయ పద ల జన పూరకం ర

రరజ రసర వయకగతం రనూ, దఘ ంత పూరకం రనూ మరయు లకషయ

రరజ రసర వయక రలక అ తం రను, ర వ రయం రను మరయు

పరథ క మదయల డపమ (D.El.Ed)

12

దధక మమధ సర యల ఆచరణకు రరజ రసర రల ర, ఉప రరజ

రలు ర సరం క మరధ లకు యంతణకు లబడన పర తులు

ఉపకరణం ర మంచడం రరజకయలను వయవసతలక ఏ మధం ర ప మతం చసర య

సరంపదఘయ పదతులల ఉన తడఘలు ఎపు డూ సతంపూరణం ర, పరసత ర మరధదం ర ఉండవు సరంపదఘయ మరయు ఆధు క పదతుల మధయ ఉన సతంబంధం చఘల సతందరరభలల కనసర పద ర ఉంట ందధ చఘల సతందరరభలల, ఈ త ండంటట మధయ పరసత ర కరరయ కరయ చరయలు ఉంటయ రరజ రసతరమును అరం చసతుకవడఘ క చఘల మరరగ లు మరయు పదతులు ఉంటయ ఇపు డు మనం రండు ముఖయ న సరంపదఘయ పదతులను దఘంత పూరక మరగం మరయు ఘయయ వయవసతల మరరగ లను మరయు రండు ముఖయ ఆధు క పదతులను పవర ఘ యమవళ మరగం మరయు మన క పవర ఘ మరగంను రరజ రసతరమును అరం చసతుకవడఘ క త లుసతుకుందఘం

దఘంత దఘ ంత పూర క పదత

ఈ పద చఘల వరకు ఊహజ తం ర మరయు గుణఘతకము ర ఉంట ందధ చఘల వరకు సరంపదఘయ దఘంత దఘ ంత పూరక పద పరమలన లకుండఘ, రణయలకు ము ంపు రరవడం జరధగుతుందధ ఈ పద చఘల వరకు అ సతమగరం ర ఉంట ందధ పరట మరపబలకమ మరయు హబస మల తఘనమ ఆదర ం ర కరకప య ఘ, అ ఘకృ ర ఉంటయ చఘల మందధ రరజకయ దఘ ంత కరలు ఆలచ ఘ సతరళ పద మరయు కరరణ గర ంపు పద ల రరజయం, ఘయయం, చటం, చఘ మరయు పజసరమయంలు మవరంచడ నదధ కరరణ గర ంపు పద దఘరర ఈ రరజకయ దఘ ంత కరలు రర రణకు మలుకర , రటట అంతట అమ సత ంమగ అవ రహన అయయయ రరజకయ పవరన మరయు పభుత రూపరలక సతంబం ధం న

పరథ క మదయల డపమ (D.El.Ed)

13

అం రలను చర ంచఘరధ కర , ఆధు క పదతులను అనుసతరసతు న రసతర తలు పర న పదతులను అనుసతరసతు న రసతర తలను అవయక ర త మరయు ముందు ర దకర ల గురం ఊహజ త రణయలు ర ఉండఘల మమర సర రధ ఈ రరజకయ దఘ ంతం, ఆధు క రదుల మమర కు గుర అయనప టటక, మటట మలువ మటటక ఉందధ లక, అరసరటటల, చఘణకయ, పరట తుదధ మరల ఈ ర క కూడఘ ముఖుయల

నఘయయ వయవసతల రజయంగ పూర క మరగం

ఘయయ వయవసతల రరజయంగ పూరక మరగం ఈ ర క కూడఘ ప వం ఉన పద ఈ పర ఘనయత అరసరటటల రకు నగరరల రరజయంగ మవరణ కరలం నుం ఉందధ ఈ పద రరజకయ అ కృత వయవసత ద దృషవకరణ కమ ఉంట ందధ పభుతం, పభుత సతంసతలు, రరజయంగ మరయు రరషటర లు ద ఈ పద పకరరం, అ కృత వయవసతల సతంసతల రట మధయ ఉన సతంబం ఘలను ఘయయ పర న సతూతఘలు, ఆచఘరరల మవరంచడం మరయు మ లషంచడం దఘరర జరధగుతుందధ ఈ మవరణ మరయు మ లంణ అ ధకరర పూరకం ర లభయమయయయ వనరధలు మరయు దధకల ద ఆ ఘరపడ ఉంట ందధ ఈ పకరయ దఘరర ఒక మమసత అవ రహన కూడన ము ంపు రణయలు సతుకవడం జరధగుతుందధ ఈ పద దఘరర కంద, రరం పభుతఘల ప రధ మరయు సతంబం ఘలను, రటట ప రధ మ ఘ ఘ గమ ంచవచు ఈ పద వ ర త మరయు మరధ ర త గుణం ర రసరురర క గుర కరబడుతుందధ ఎందుకంట రరజకయలు అనుకష ంకం ర మరధ చ ందుతూ, రూపరంతరం చ ందుతూ ఉంటయ ఈ పద నకబడ ఉన మరయు తకుువ ర అభవృదధ చ ందధన సతమజల రరజకయ వయవసత అ ఘయయ ఘ క ఉపమగపడదు ఎందుకంత అంతరర యం ర వయవ వకృత న వయవసతలు ఉండవు మరయు ఉన వయవసతలు

ంసరపూరత రతఘవరణంల ఉంటయ

పరథ క మదయల డపమ (D.El.Ed)

14

పవరనఘ మరగం

పవర ఘ మరగం రరజ రసతరం, సతంవతరం నుం ఈ ఘటటక వరకు ల న పరణఘమలు అభయసతనకు ఉపమగపడతఘయ సరంపదఘయ పదతులు, సతంఘటనలు,

రరణఘలు, ఆదర దఘ ంతఘలు మరయు రరజకయ వయవసతల పరమలన ద ఆ ఘరపడత, ఈ పవర ఘ మరగం వయకు ల పవరన ద, లదఘ న సతమూహల మ లంణ ద ఆ ఘరపడ ఉంట ందధ రరబర డఘహల పవర ఘ మ ఘనం ఒక ఉదయమం ర, రరజకయ రంగసతల నట ల పవరనను మ లషంచడఘ క ఉపమగపడుతుంద త మయజసర డు ఈ పద రర రణక మలు ర ఉండ సతమచఘరం ద ఆ ఘరపడ రణయ క వసతు ందధ కర ఈ పద మమర ంచ రరధ, మనవ పవర ఘ మ ఘనం పమ రలక అనుగుణం రను, సర ఘరణకర మరగం రను, గణఘంకరల దఘరర ఖ త న రణయలు చయట క మలుకరద అభయంతరం చ బుతఘరధ ఈ పద ల అ బహయం ర కనబడ గుణం ఒకటట ఉంట ందధ దఘ మక

యవచు న కర అంతరగత గుణఘల మక యడం కుదరద కూడఘ మమర కులు మసర రధ

మన క పదత

రర హం రల మకు హయయమన చర ఇన పరమటటక అ గరంధం పచురణ అయన దగగర నుం మన క వయవసత పరమల ఘ పద పరముఖయతను సతంతరంచుకుందధ ఈ పద ఉపమ ంచ రరధ రరజకయ వయవసతలను, కరరకరలను మన క శకు ల రూపంల వయవహరసర రధ ఈ పద ఏ త మయజసతు ందంట మ ష మకు రరజకయ కరయల కరరణఘలు మరయు జ ద క వయవహరరల ద నడ రడవు అదధ మనవు మకు మన క పర , దృక ధం మరయు ఉద రల ద ఆ ఘరపడ ఉంట ందధ అందువలన చఘల మందధ రరజ రసతర లు పజభపరయం మరయు ఎ క మ ఘ ఘల ద పర ధన చసతు నపు డు వయకతం, దృక ధం, కరకలు మరయు ఆత రవం మదలనమ మలు న

పరథ క మదయల డపమ (D.El.Ed)

15

సతమచఘరం ర మసర రధ కర ఈ పద మమర ంచ రరధ రరజకయ పరతదఘరధల వయకతం మరయు మన క లకషణఘలు కరరణ రూప న జ రరు రణ చయడం కంమ

మసర రధ ఇమ కరకుండఘ, రరజ రసతరంల రరజకయ పవర ఘ మరయు రరజకయ లకషణఘలను అభయ ంచడఘ క తుల ఘతక పద , వయవసత మ లంణఘ పద , రరణం- ప మ ఘ ఘలను మ లంణఘ పద మరయు మరుషట పద మదలనమ ఉ ఘయ

ఆరధక స న అభయసతనక సం క సతర తలు అమరధక పదతులు మరగ లు

ఆరక రసతరం ఒక ర న అరం కల మజన ర క కరదు ఈ ఆరక రసర ఒక పద ల అవ రహన చసతుకవడం కుదరక, మమధ ఆరక రసతర తలు మమధ కరలంల మమధ రకరలు ర అరం చసతుకు ఘరధ ఆరక వయవసత అను అంశం పరధగుదలకు మరయు అభవృదధక చ ందధనదధ ఆరక రసర అరం చసతుకవడఘ క రకరకరలు ర పదతులు మభన రసతర తలు అవలంభం నప టటక, ఈ కరంద క పముఖ న పదతులు గురం త లుసతుకుందఘం

ఆడమ త సతంపద పద :

ఆరక రసర లక తండ వంటట ఆడమ త ఆరక రసర , సతంపదక సతంబం ధం న రసతరం ర మంచఘడు రంచఘడు ఆడమ త ల దశ సతంపద; ఆరధ, కరరణఘలు An

Enquiry into the Nature and causes of wealth of Nation) అ పుసతకర పచురంచఘడు ఈ పుసతకం సతంపద ఉత మరయు మసతరణ గురం , ఆడ త పముఖం ర చర ంచఘడు ఆడ త పకరరం, ఆరక రసతరం, సతంపద ఉత , పంపణ మరయు మ మ రలను చర సతు ందధ త ఏ చ పర డంట, ఆరక రసతరం, మదశ సతంపద మరయు ధనం రణయ కరరకరలను గురం పర ధన జరధపుతుందధ మఆడమ త పకరరం దశ సతంపద ఉత మరయు అభవృదధ , ఆరక రసర క సతంబం ధం న అం రలు; కర ద మమర కులు సతంపదను కూడపటడం మనవు క సతంబం ధం న పరధ క గుణం ర అం కరంచఘరధ ఘగరక పపంచంల మనవ వయవహరరలు ఆరక కరరణఘల ద పూర ర

పరథ క మదయల డపమ (D.El.Ed)

16

ఆ ఘరపడవు త మమర కులు, ఆరక రసతర రచనంల త ఎకుువు ర సతంపద ద వటట పలకడం ఆమ ధంచలకు ఘరధ ఇంక మటల చ పర లంట సతంపద పద , మఫల నద చ ప వచు ఎందుకంట

ఆల ఫడ మరల సతంపద పదత

ఆల ఫడ మరల సతంవతరంల మఆరక రసతర సతూతఘలుమ Principles of Economics) గరం ఘ ర ంచఘడు తన మఆరక రసతర సతూతఘలు బంధనలుమ పుసతకంల ఆరక రసర సతంకషమ రసతరం ర, మరల అభవరణంచఘడు ఆడమ త ఆరక రసతర రచ ఘ మమర సతూ , సతంపద అం మ లకషయం కరదు సతంపద మనవ సతంకషమ కరరకము ర ఉండఘమ మరల ఈ మధము ర అంటడు మఆరక రసతరం మనవ ద నందధక మతముల ల రదమలను అధయయనం చసతు ందధ ఈ రసతరం వయకు లు మరయు సరం క కరరయకలపరల వ ఘ క సతంబం ధం న రసతు సత కరణకు మరయు మ మ ర క చ ందధ ఉంట ందధ మరల ఆరక రసతర రచనంల మూడు ముఖయం రలు ఉ ఘయ ఆరక రసతరము మనవు పముఖ

సర నం ఆరక వయవహరరలు ఏ మధం ర ఉంద చూపుతుందధ ఇంక మటల చ పర లంట, మనవుడు ఏ మధం ర చ పర లంట, మనవుడు ఏ మధం ర సతంపదను సతమకూరధ కుంటడ మరయు మ మ సర డ త మయ జసతు ందధ రండవ అంశం ర, మనవుడు ద నందధన రయపరర ల రదమలు అన ర, అన ర మనవుడు తమ మనుగడ ఏ మధం ర సతంపరదధసర ర, ఖరధ పడతఘర త మయజసతు ందధ మూడవ అంశం అంట, ఆరక రసతరం ముఖయ ఉదుశం ఏ టట అంట వసతు మ మగ మనవ సతంకషమ పంప ందధంచడం ఆరక రసతరం మతం ర మనవ సతంకషమ చూడదు ఇదధ పతయకము ర వసతు మ మయ సతంపద సతంకషమ అం ర గమ సతు ందధ మరల ముఖయం ర వసతు సతంపద మ మయ సతంకషమం గురం కు వకరుణంచఘడు కర కంతమందధ మమర కులు, మరల పద ల అసత ంత ఉనట ర

మసర రధ ఎండువలన అంట మనవ ద నందధన రయపరర ల రదమలను సత ంం ర

పరథ క మదయల డపమ (D.El.Ed)

17

ర ం నందు వలన మరల ఆరక రసతరం వం వసతు మ మయం ద ఆ ఘరపడ ఉందధ కర రరబలన అ మమర కుడు మరల ఆరక రసతర వజలంల వసతు ర త మంయలక సతము త సర నం లదు కర అమ కూడఘ ఆరక రసతర అభయసతనల గం ర ఉంటయ అంతకరకుందఘ, రరబలన ఆరక రసతరం అంట సతంకషమం ర మంచడఘ ఆకషపంచఘడు ఎందుకంట అ ఆరక ల రదమలు సతంకషమం కరందకు రరవు పమదకర వసతు వులు అయన గరట మరయు న, వంటట అధయయనం ఆరక రసతరం కరంద సతంకషమ రూపం ర రరవు అంతకరకుండఘ సతంకషమం అ దధ మ షక మ షక, పర బటట మరధతుందధ అంతకరకుందఘ దఘ సతంకషమ ప మ మత గణంచగలము

లచ ల రబనస కక తకుకవ అందతబటుల ఉందటం మరధయు ఎ నక ద ఆధఘరప మ ఉం పదత

లచ ల రబనస కక కరత మరధయు ఎంపక వధఘనం

మమ ల రరబలన మమధ కరత మరయు ఎంపక మ ఘనం ఆడమ త మరయు మరల క ఘ సతు తము ర మరయు ఖ తం రనూ ఉంట ందధ రరబలన ద ఒక పముఖ న పుసతకం మఆరక రసతరం మకు రధ ద మమంత ద ఒక రయసతంమ An Essay on the

Nature on the significance of economic Science) అ పరధత సతుకువచఘ రధ ఈ పుసతకంల ఆరక రసతరం అంట మకరత మరయు ఎంపక మ ఘనం అ ర ంచఘడు రరబలన ఆలచనల పకరరం, ఆరక రసతరం అంట మనవ పవరనను అధయయనం చయడం, అల మనవ పవరనకు వనరధలు మరయు కరతకు ఉన సతంబం ఘలను పరమమసతు ందధ రరబలన మ ఘనం ఈ కరందధ మంయల ద ఆ ఘరపడు తుందధ

మనవుల కరకలు అనంతం

కరకలత ప మ , వనరధలు లబల తకుువ

పరథ క మదయల డపమ (D.El.Ed)

18

వనరధలను అ క రకరలు ర ఉపమ ంచ మ ఘనం ఉందధ

ఆరక రసతరంక వనరధలు మరయు వలు సతంకషమ క తడ డుతుంద లద అ దధ అనవసతరం ఆరక రసతరం మటట అభయసతనం చ యయమ అమ మనుంుయల అవసతరరలను రధసతు ఘయ లదఘ అంశం ద ఆ ఘరపడ

ఆరక రసతరం సతంఘం వనరధలను, సతంఘం అవసతరరలక కటయంచఘల అం ర అధయయనం చసతు ందధ

మూయల సతనస కక అభవృద పధం

ఆధు క ఆరకర సతర త అయన రమూయల సతన ఆరక రసర ు అభవృదధ కరరక న రచ ఘ చఘ డు ఈయన పకరరం, ఆరక రసతరం పజలు మరయు సతంఘం డబుుత కర

డబుు లకుండఘ కర , సతంఘంల ఉన పర త వనరధలను, వసతు వులను ఉత చయుటకు మరయు సతమజముల రటట పంపణ చ యయటం అధయయనం చసతు ందధ ఈ

రచనం నుం ఈ కరందధ గుణగ ఘలను గమ ంచవచు ను

రమూయల సతన సరమనయ జనుల ద ప వం చూప పర త న ఉత వనరధలకు పరముఖయత చఘ డు

ఆరక రసతరం, కరత ర ఉండ ఉత వనరధల రడకం మరయు రటట పంపణ గురం మశదకరసతు ందధ

ఈ రచనం రరబలన సతన మకు రచనం క ఘ మ రలం ర ఉంట ందధ ఎండువలన అంట ఇదధ కరత మరయు అభవృదధ లదఘ పరధగుదల రండం గూర ఉంట ందధ కరబటట

పరథ క మదయల డపమ (D.El.Ed)

19

ఈ పద నగదు మరయు వసతు మర డ మరరగ ల సతమసతయలను, ఆరక రసర ల దృషటర మ లంణ చసతు ందధ

సమ క సతరంనత అరం చసతతకవ ఘ క సతర తలు అనతసతరధంన మరగ లు పదతులు

సరమ క రసతరం అంట సతమజ అధయయనం చ రసతరం సరమ క రసతరం సతమజముల ఉన భన అం రలన, సతమజ పదతులు, కట బట , మలువలు, సరం క

రరణఘలు, మధులు మదలగునమ అధయయనం చసతు ందధ కర సతమజ రసతరం మతఘ అధయయనం చయట క ఒక ఒక, ఏక పదతంటూ లదు అందువలన సరమ క రసతర తలు అంరక పదతులు అవలంభసర రధ ప పద క, అధయయనం చ సతమజం మకు పతయక లకషణఘలు బటట, బలలు మరయు పర తులుంటయ ఇకుడ రధ సరమ క రసతర తలు సరమ క రసతర అ ఘయయ ఘ క మ మ ం న క ముఖయ మరరగ లు పదతులు త లుసతుకుంటరధ

చఘరధతక పదత

సరమ క రసర క పతృ సతమనులన ఆగంు కర , రుర న రరరయు కరర మరు ఈ పద అనుసతరంచఘరధ వరమన కరలంల, హర హస, సతర మరు ఓపన మర ఈ పద క మదతు త మపరరధ చఘరతక పద , మపూర సతమజలల జర న సతంఘటనలు, పదతులు, వయవసతలను అధయయనం చసతు ందధ ఎందుకంత వరమన సతమజ పర తులకు పరకరలు అయన పరత సతంఘటనలను త లుసతుకవల న అవసతరం ఉందధ,” అ మసతు ందధ చఘరతక సతమజ రసతరం, లదఘ, సతమజ రసతరం అధయయనం చఘరతక సతంఘటనల ద ఆ ఘరపడ చయడం వరమన సతమజ పర తులు అరం చసతుకనట క, బ ర పూర సతమజలను అల కర డ కరలం కరతం సతమజలను అధయయనం చసతు ందధ చఘరతక పద సతమజ అధయయయనం చయట క రండు మరరగ లు ర ఉంట ందధ i. చఘరతక పద

పరథ క మదయల డపమ (D.El.Ed)

20

రరరక పరణఘమం ద ఆ ఘరపడ ఉంట ందధ Ii. రండవ ర రతక పద ఆరక మవరరల దఘరర ప మతం కరవటం మదట పద సతమజలు పుట క, రటట అభవృదధ కరమము

ద దృష పటట ఉంటయ కర మరయు నర సతమజ అ ఘయయ ఘ క ఈ పద మ మ ంచఘరధ రండవ పద ముఖయం ర మక బర బర , పట బడదఘర వయవసత పుట క, ఆధు క ఉద యగ వయవసత అభవృదధ మరయు పపంచ మతఘల ఆరక ప వమును అధయయన చయుటకు రడఘరధ

తులనఘతక పదత

తుల ఘతక పద సరం క కరరకరలను అరం చసతుకవడఘ క ప కరర కరరకరలను తల ంచడఘ క, తఘరుక పద దఘరర అసతలు కరరణఘలు త లుసతుకుంట ందధ తుల ఘతక పద , సరమ క రసతర అధయయనంల ఒక కరమ న ఎంపక మ ఘనం దఘరర గతంల కర వరమనంల క సతమజలను మరయు సరమ క వయసతలను ఎంపక చసతుకు అధయయనం చసతు ందధ ఈ పద దఘరర అధయయనం చసతూ , ప మక మరయు మరరగ లు దఘరర క సతరయ న సరమ యకరణలు చసతు ందధ ఏ వరమన సతమజలకత సతమం ర రరజకయ, చఘరతక లకషణఘలు ఉంటమ, రటట అధయయనం చయుటల తుల ఘతక పద రడకం జరధగుతుందధ పకృ రసతర అధయయనంల రసతర తలు పమ రల దఘరర కరరణభూత న సతంబం ఘలను కనుకుగలరధ కర సతమజంల ఉన

రరణఘలను పమ రల దఘరర త లుసతుకవడం కంం అందువలన సరమ క రసతర అధయయనంల, సరమ క రసతర తలు కరరణ భూత పద దఘరర రండు కర అంతక ఘ ఎకుువ ప మకలు ర , ప మకలు లకప వడం దఘరర కర మంయలు త లుసతుకవడం జరధగుతుందధ ఆ మధం ర తుల ఘతక పద దఘరర, సతంఘంల, ఏ మధం ర క సరం క కరరణఘలు ఒక దఘ క ఒకటట అనుబంధం ర ఉందటం కర లదఘ, ఒక కరమ పద ల ఆ కరరకరలు ఏర డతఘమ, అధయయనం చయడం జరధగుతుందధ డరుయమ

పరథ క మదయల డపమ (D.El.Ed)

21

మరు బర మరయు ఇతర సరమ క రసతర తలు సరం క కరరకరల హకుుల మ ఘనం అధయయనం చయడఘ క ఈ పద రడఘరధ ఈ అధయయన పద దఘరర, మమధ సతమజలల, గుంపులల, వయకు ల మధయ సతం వం ద ఆ సతమజల ఆతహల

రణ ఉంట ందధ ఎకుడ త ఎకుువ సతం వం ఉంద , ఆ సతమజంల ఆతహతయల దృక ధం ఉంట ందధ

కరయకరమం మరధయు ప వధఘన పదత

ఆధు క సరమ క దఘ ం కరణల కరరయకరమ ప మ ఘన పద ఎంత ప వం చూపందధ ఈ పద , ఒక రకం ర చ పర లంట, పరణఘమ కరమపద క ప కరర చరయ ర వ ందధ కరరయకరమ ప మ ఘన పద , జం చ పర లంట, అ ంణ ర ఉంటూ, మవరణ పద ర ఉంట ందధ కరరయకరమ పద ప మ ఘన పద , సతమజ అ ఘయయ ఘ క కరరయకరమ ప మ ఘనం ర సతమజ చూడటం జరధగుతుందధ ఒక వయవసత మకు కరయలు, ఆ వయవసత ఆరగయకరము ర ఉండట క, ఎంతవరకూ ఉపమగపడుతు ఘయ అంశం ద ఉంట ందధ ఈ పద ఒక వయవసత రలు, ఆ వయవసత ఉండట క కరరకరలు ర ఉంటయ అ వం ద ఆ ఘరపడ ఉంటయ ఈ మధం ర సతమజం, అ క రలు కమ ఉన వయవసత ఆ వయవసతల మతం, ఆరక వయవసత మరయు రరజకయలు ముఖయ రలు ర ఉంటయ ఎవర ఘ సతమజ కరరయకరమ ప మ ఘనంల అధయయనం చయల అనుకుంట ఆ వయవసతల ఉన మతం, రరజకయలు మరయు ఆరక వయవసతలు రటట పరసత ర అవ రహన మ ఘనం ర చూడఘమ అగషట కర , రుర నర సతమజ కరరయకరమ ప మ ఘన పద ల చూడట క పు ఘదులు రరధ డరుయమ Durkheim) సరమ క కరరకరలను ఈ పద ల అధయయనం చయడంల పధముడు

సరమ క రసతర తలన, రరడ కఫ మరయు మరన ఉ వు సరం క కరరకరల అధయయనం చయడఘ క ఈ పద క యడఘరధ

పరథ క మదయల డపమ (D.El.Ed)

22

గణఘంక పదత

వ శతఘబం నుం సరం క లకషణఘలు కరరకరలు అ ఘయయ ఘ క గణఘంక పద రడటం జరధగుతుందధ ఈ పద సరం క లకషణఘలు కరరకరలను సతంఖయ పరమగ ను ం కష పరతం రనూ అధయయనం చయట క ఉపమగపడుతుందధ సరం క మంయలన,

పుట క మరయు మరణం, మడఘకులు, రం, వలసతప వడం, ఆరక గతులు, పజభపరయం మదలగు వంటట రటట చకు ర అభయసతనం చయట క ఉపమగపడుతుందధ మమధ సరం క కరరకరలు లకషణఘలు రటట మధయ ఉన సతంబం ఘలను త మయజయట క ఈ పద ఉపమగం ర ఉంట ందధ ఒక రకం ర చ పర లంట చఘల వరకు, సరం క కరరకరలు లకషణఘల పరంపర గుణఘతకం ర ఉనప టటక, గణఘంక పద ఉపమ సతూ , సరం క కరరకరలు లకషణఘల మంయ పరంపరను ం కష పరతం రనూ, సతంఖయపరం రను మ లషసతు ఘరధ డ ంగస Giddings) మదలగు రసతర తలు సరమ క పర ధనలకు ఈ పద ఎంచుకు ఘరధ

ఈ పద కరకుండఘ, ఇంకర, సతందరభ పరమలన పద మరయు పరణఘమ కరమ పద

సరం క లకషణఘల కరరకరల అభయసతనను రడుతు ఘరధ

పగత పరకషమంచం మ –

పశన రబనస Robbins) కక ఎంపక మరధయు కరత పదత కక లకషణఘలనత తలచయజయయం మ

____________________________________________________________

____________________________________________________________

____________________________________________________________

పరథ క మదయల డపమ (D.El.Ed)

23

సం క సతర పఠయవళ ల సం క మరధయు రజకయ వతం కక పముఖయత

సరం క రసతం మన పరఠరయవళల ఎందుకు ప ందు పరచఘరంటట, మదఘయరధ లుకు సతమజము మకు సరం క మరయు సతంసతుృ క మంయల ద అవ రహన ఏర రచడము కరకు అల , మదఘయరధ లు సరం క యదఘర పర అరం చసతుకవట క, సరం క రసతరం పఠన దహదం చసతు ందధ ఈ పర మదఘయరధ లల క పరథ క లకషణఘలను, శక యుకు లను పంప ందధం కనట క, రటట దఘరర సతమజముల సరం క, రరజకయ, సతంసతుృ క మరయు ఆరక సతమసతయలను పరంురంచగలరధ ఈ పరఠరయంశం మదఘయరధ లు పజసరమయ సతమజంల, ఉతఘహం రను, పముఖం రను సతభుయలు ర వయవహరంచగలరధ

సం క సతర పఠయంశంల సం క, ర కయ వతం పముఖయత

ఇంతకు ముందు సర క, రరజకయ మతం పరఠరయంశం పర రసతరం ను ఏమధం ర తల ం , దఘ సర నం వ ంద కు త లుసతుకు ఘరధ ఇపు డు, సర క, రరజకయ

మతం అ దధ సరం క రసతరంల ఏమధము ర గం ర ఉంద త లుసతుకనుము సర క, రరజకయ మతం సరం క రసతర పరఠరయవళ, చరత మరయు భూ ళ శసతరంల ఒక ముఖయ అంశం ర ఉంట ందధ చరత ఏ మధం ర అయత, మదఘయరధ లకు గతం అవ రహనకు సరం క రసతర పరఠరయవళల గం ర చ యయబడంద , అల , భూ ళ రసతరము ఏ మధం ర

మదఘయరధ లకు తమ పర ర పరంతఘల బటటక, పకృ పర న సరం క, సరంసతుృ క మంయల ద అవ రహనకు చర బడంద , అదమధం ర సరం క రరజకయ మతం, సరం క రసతర పరఠయవళల గం ర, మదఘయరధ లకు తమ సతమజ, సరం క, రరజకయ మరయు ఆరక పర తుల అవ రహన సతంమగపడుతుందధ ఉనత పరథ క సర యల, సరం క మరయు రరజకయ వయసతనం, ఈ ఉదు రలను కమ ఉంట ందధ

పరథ క మదయల డపమ (D.El.Ed)

24

మదఘయరధ లల సరం క, రరజకయ మరయు ఆరక మలువలు పంప ందధంచట క మదఘయరధ లల దశభక, సతహకరరం మరయు సతహనం పంప ందధంచట క మదఘయరధ లను సతమజంల కరయమలక వయకు ల ర తయరధ చయట క మదఘయరధ లను భన మరయు మ రదఘసత ద సరం క, రరజకయ మంయలను సతమసతయలను పరసతురం వయకు లు ర తయరధ చ ందుకు మదఘయరధ లల పజసరమయ, రరజయంగ మలువలు పంప ందధంచట క మదఘయరధ లకు సరం క, రరజకయ మరయు ఆరక సతంసతల ప రధ పట అవ రహనకు మదఘయరధ లల రం , పరసత ర అవ రహన మలువలను కలగజయట క

సం క సతర పఠయవళ కక ప వం ఉననత పథ క వదయ ద ఎనస ఎఫ NCF) అవ హన ఉనత పరథ క సర యల 'సర క రసతరం' తన పరఠరయం రలను చరత భూ ళ రసతరం మరయు ఆరక రసతరం నుం సతుకుంట ందధ చరత , రతదశంల మమధ పరంతఘల

అబలవృదధ , అల పపంచంల మమధ పరంతఘల అభవృదధ త మయజసతు ందధ భూ ళ రసతరం పకృ ల, వనరధలు మరయు అభవృదధ ఒక సతమతులయ పద ల సర క పదశం నుండ పపంచ సర య వరకు ఏమధం ర ఉండఘల త మయ చసతు ందధ రరజకయ రసతరం, సర క, రరం మరయు కంద సర యల పభుతఘలు ఏరర ట రటట ప రధను త మయచసర య ఆరక రసతరం గం ఆరక వయవసతలన కుట ంబం, మరుట మరయు రరసర ల మకు ప రధను

త లుసతుకవటం కరకు ఉపమగపడతఘయ అదమధం ర, ఒక గం ర, ఈ కరంద అం రల , 'బహుల పరఠరయంశవళ' అభయసతన ర ఉంటయ

'జతపరధశలన సతమూహం' సం క సతర బ ధన ద 'సం క మరధయు రజకయ వతం' బ ధనఘ ఆవశయకత మరధయు ఉద లనత ఈ కరంద వధం తలచయజసతత ంద

పరథ క మదయల డపమ (D.El.Ed)

25

ఆవశయకత

పరధ క దశల మదఘయరధ లను మమధ రకరలన రరజకయ, సరం క మరయు ఆరక అం రలకు పరచయం చయపడతఘరధ ఈ అవ రహన పరధ కము ర రతదశ పజసరమయం ప మ ఘనం మరయు రటటల ముఖయ అం రలు మరయు జనం ద ఆ ఘరపడ ఉంట ందధ ఈ అం రల అవ రహన పలలకు అర ర ల, ఒక ఊహపర న మవరణ దఘరర, రర ద నందధన మతంల ముడపడ మధము ర చ ప డం జరధగుతుందధ కర ఈ దశల రతదశ పజసరమయం మకు రరణమునకు సతంబందధం న అ అం రలు చ ప డం జరగదు కర మతం ద కూలంకంం ర, ఒక కుతూహలం కమ న పరధడ ర, ఒక అవ రహన కమ టట చ యయడం జరధగుతుందధ ఈ మవరణ జ మతంల వయవసతలు, ఆదరర లు, రరజకయ మరయు సరం క అం రలు మధయ ఉన సతంబం ఘలు, అల ఈ రండంటట మకు ఆరక రణయలు ద ఏ మధము ర ఉంట ంద త మయజసతు ందధ

ఉద లు

మదఘయరధ లల రర ద నందధన మంయలకు, పఠన పుసతకరలల అం రలకు మధయ సతంబంధం మంయముల అవ రహన కమ ంచటం

మదఘయరధ లల రత రరజయంగం పట, దఘ ఆదరర ల పట అవ రహన కమ ంచటం

మదఘయరధ లల రత పజసరమయం, పజసరమయ వయవసతలు ప మ ఘనం ద పట పంచడం

ఈ పరఠరయం రలల అం రల ంటట ద మంగ సత వ ప వమును అరం చసతుకనడం

అణ రరన వరరగ ల దృక ధం నుం , ఈ ఆరక, సరం క, అం రల అభవృదధ మకషంచడం

ఈ వరరగ ల రర , రరజకయలు రర ద నందధన మతం ద ఎట వంటట ప వం చూపుతు ఘమ త లుసతుకవడం

పరథ క మదయల డపమ (D.El.Ed)

26

సం క సతర పఠయవళల సం క, రజకయ వతం బ ధనఘ పదతులు

పరధ కం ర 'సరం క మరయు రరజకయ' పతనకు పమ రతక మరయు పరసత ర అవ రహ ఘలత కూడన బ ధ ఘ పదతులు అవసతరం మదఘయరధ లు జ మతంల ఈ అం రల అభయసతన జర రమ ఈ సరం క, రరజకయ పఠన మంయంల మదఘయరధ ల మకు సరం క, రరజకయ పర తులకు అతయంత పర ఘనయత ఇ రమ ఈ పరఠరయం ర బ ధ ఘ పదతులు మదఘయరధ లల సతృజ ఘతకత, మచకషణత కూడన అవ రహన మరయు సతమసతయలను పరంురంచ శక చకూరధ తఘయ ఈ బ ధ ఘ పదతులు అభయసత ఘ ఒక ఆట రనూ, ఒక ప దఘరర ర ఒక సతంతం కరరకము ర ఉండటట చసర య 'రరజకయ మరయు సరం క మతం' బ ధ ఘ పదతులు కరరయ కందము ర ఏ మధం ర ఉంద ఈ కరంద అం రల పరం రత మయజయండ

కరయచరణ కందం - కరయచరణ కందము మం సం క అల టుు ) అభయసతనం

a) కరయచరణ రూపం తరగ గదధ వ తరగ సర య అభయసతన అంశం సరం క రసతర పరఠరయవళల 'సరం క, రరజకయ, మత అంశం' అభయసతనఅంశం లం ర

: మం సరం క అల రట

ముఖయ అభయసతన ఉదుశయం

మదఘయరధ లల మం సరం క అల రట ను పంప ందధంచడం, అల చ డు సరం క అల రట ను రూమంచడం

కరవల న వసతు వులు

మం మరయు చ డు సరం క అల రటను ప బలంబలంచ , క త పటలు

వూయహం త పటములక ఎదురధ ర మసతరయ నమ లదఘ మతప మ గురధ లను పట ట

మ ఘనం వయక గతం

పరథ క మదయల డపమ (D.El.Ed)

27

b) అనతపరధంచవల న కరయకరమం

ఈ కరయ కరమ ఆచరణ లల , ఉపధఘయయుడు వదఘయరు లనత మరగ దర కత ం వ స రు

పయ న వదఘయరు లర ఈ ప తంల అ క తపటలు ఉ ఘయ ఆ త పట , సతమజంల వయకు లు రర సరం క అల రటను పరరంబలసతు ఘయ సతరయ న త పరతఘలను ఎనుక , రటటల మం సరం క అల రట ఉన రటట , అల , చ డు సరం క అల రట ప బలంబుసతు న త పటలను, మం , చ డు రక, మడమడ ర గురంచండ c) కరయచరణ ఆధఘరత న తపూర క పకరయలు ఇదధ మదఘయరధ లకు అభయసతన చకూర వతపూరక పకరయలు ఈ వత పూరక అభయసతన చకూర పకరయలు మదఘయరధ లు ర ంచడఘ క, ఉపరదఘయయుడు ఈ కరందధ మధము ర సతహకరసర డు మదఘయరధ లురర! ఈ కరందధ క పనులు కు ఇషటరపూరకము ర ఉండటట రూప ందధంచడ నదధ ఆ పనులను పూర చ , చర లకు మరయు పరమలనకు పటండ

రధ ఒక కథ ర , దఘ క మమం సరం క అల రట రమ ఘమ కరణంచ యయండ

పరథ క మదయల డపమ (D.El.Ed)

28

ఒక రయసతం రయండ మచ డు సరం క అల రట రటట దుం పరణఘమలు మం సరం క అల రట ద, క త పటలు తయరధ చయండ పరఠ రల పరంగణంల జర న క చ డు సరం క అల రటను గురం , రటటదధ

ఉపర ఘయయుడక దన పూరకము ర త మయచ యయండ

అబవృద పగత పరకషమంచం మ – పశ సరం క రసతర పరఠరయవళల సరం క రరజకయ మతం అంశం అభయసతనకు కరవల న బ ధన మరరగ లు ఏ టట?

____________________________________________________________

____________________________________________________________

____________________________________________________________

సం క సతర పఠయవళల ఉనన సం క రజకయ వత అంశం బ ధనకు పఠయ పణఘళక అభవృద చయడం

మ అభయసతన కరకు మరధయు చరన సకు, సం క సతర పఠయవళ ల సం క, రజకయ వతం ల పఠయమునకు ధన పఠయ పణఘళక

ఈ పరఠయ పణఘళక ధనకరకు , మ రత దశంల భనతం మరయు ఏకతంమ గురం ఆరవ తరగ సర యల తయరధ చయబడందధ ఈ పరఠయ పణఘళక మ రరణఘతక పద మ దఘరర తయరధ చయబడందధ ఈ పద ల ఉపర ఘయయుడు ఒక మరగదర ర ఉండ టట ర ఆచరంచబడనదధ

పరథ క మదయల డపమ (D.El.Ed)

29

వవరణఘతక పణఘళక ఈ కరంద చవ బ మంద

a) పఠయసతందరభం

తరగ ఆరవతరగ సర య అభయసతన మంయం సరం క రసతర పరఠరయవళల సరం క మత మంయం అంశం భనతం మరయు ఏకతం రత దశంల కరలపర ఒక తరగ కరలం అభయసతన మరగం రరణఘతక మ ఘనం

b)పఠయ అభయసతన ఉద యలు ఈ పరఠయం అభయసతనర తరధ రత, రధ ఇమ చయగలుగుతఘరధ

రతదశంల ఉన భనతఘలు మతపర న భనతం, కుల పర న భనతం, సరం క తరగ సర య ద ఆ ఘరపడ ఉన భనతం గురంచఘడు

మమధ రకరలన భనతంకు కరరణఘలు త లుసతుకవడం రతదశంల ఉన భనతం రతదశం జకయం ర ఉండట క దహద

పడుతుంద త లుసతుకవడం రత దశ పటంల ఎకుడ కుడ భనతఘలునదధ, దఘ క కరరణఘలు

త లుసతుకవడం రతదశ భనతంల ఏకతంకు సతంబం ధం న పణఘళకలు చ యయగలడం

c) అభయసతన పదత ఉపర ఘయయుడు తరగ గదధలక వ న తరధ రత, తరగ గదధ అంతఘ సత ఘయం ర ఉందఘ, లదఘ అ పరమమసర రధ మును ముందు ర, తరగ గదధల కరమమకషణ ఉండటట ర చూ , తరధ రత మదఘయరధ లను అభయసతనం పుకు ప త ంచ చరయలు సతుకంటడు ఈ

పరథ క మదయల డపమ (D.El.Ed)

30

తరగ గదధ ముఖయము ర రరణ పద అభయసత ఘ క రడుతుందధ ఈ అభయసతనం ధనల ఉపర ఘయయుడు కరరయకరమ రహణ పద , ఈ కరంద త మపన మధము ర ఉంట ందధ d) అం క ఉప దఘ తం మదఘయరధదులను, ప త ంచడఘ క, ఈ కరందధ త పటలను చూపసర రధ బక ల మమధ మతఘలు త మయ చయట క, అల క తఘలు పట క సతంబం ధం ఉ ఘయ

ఉపధఘయయు కరయలు వదఘయరు ల నతం ఆశంన కరయలు ఈ త పటల మధయ తడఘలను గురంచగలరర అవును ఈ త పటల మధయ తడఘకు కరరణఘలు ఏ టట? తడఘలకు భనమతఘలు కరరణం ఈ తపటలు అ ఒక మతఘ క సతంబం ధం ర కరదు మమధ మతఘలకు

సతంబం ధం నమ

ఇకుడ పరకున, మతఘలు అ , రతదశంల ఉ ఘయ?

అవును

పరథ క మదయల డపమ (D.El.Ed)

31

e) పఠయ అం న పకట ంచతట మదఘయరధ లత పన పరకున అం రలు చర ం న తరరత, రతద ర క భన మతములు అ అంశం ముఖయ నదధ ఈ మధ న భనతం, మన ఏ అంశంల ఘ ఉందఘ అ మంయం చర దఘు ం

f) వయకకరణ ఈ దశల, ఉపర ఘయయుడు భన మరరగ లు పదతులల రతదశ భనతం మరయు ఏకతం గురం చర సర డు ఈ పదతులు మరరగ లు ఈ కరందధ రలల మవరం ర చర ంచడ నదధ కషన A & B) కషనస A: భననత పరధ త అధయయన రణం బకస - భననత పరధ త -

పరథ క మదయల డపమ (D.El.Ed)

32

ఉపధఘయయు కరయలు వదఘయరు ల నతం ఆశంన కరయలు పన ఉన తంల సత రళన ఆసత రలు భనం ర ఎందుకు ఘయ, చ ప ండ

మదఘయరధ లు రర అనుభ రలను బటట, భన పర తులను అరం చసతుకుంటరధ

రతదశం, ఈ భన పర తులు, భన అనుభ రలు ఏ మధం ర కమ ఉంట ంద త మప మవరణల కూడన రయసతం రయండ

మ ఘయరధ లు రర, అనుభ ర బటట, ఈ మంయం ద ఒక రయసతం

రయగలరధ

ఉపర ఘయయుడు, మదఘయరధ లు ర న రయసరలను చర సర డు అంతకరకుండఘ తకషణ చర దఘరర, మదఘయరధ లు మరయు ఉపర ఘయయులు, ర యులు, తమ వన మ ఘనంల, ఏమధం ర అనుభవములక తచుకంటర చర సర రధ

బకస - భననత సతందరభం - 2

పరథ క మదయల డపమ (D.El.Ed)

33

ఉపధఘయయు కరయలు వదఘయరు ల నతం ఆశంన కరయలు ఈ బక - ల క త పటలు ఇవడం జర ందధ ఇమ అ , రర ణ మరయు పటణ పరంతఘ క చ ందధనమ

మదఘయరధ లు, త పటలను చూసతూ తడఘలను గమ ంచ గలరధ

రర ణ మరయు పటణ పరంత తడఘలను రటట బటట గర ంచండ

మదఘయరధదులు మన, తడఘలను కూడఘ త లుసతుక గలరధ మటటదఘరర, రతదశంల ఉన పటణ మరయు

రర ణ పరంత తడఘలను గురంచగలరర?

రణఘతక అభయసతనల పరసతపర కరయ చరయలు పన పరకకనన రండు భననత సతందరభలకు అనతబంధం

వదఘయరు లు భననత అభయసతనకు ఈ కరంద వధము రణం క స రు ఉపధఘయయు కరయచరయలు వదఘయరు ల నతం ఆశంన కరయచరయలు

రతదశంల ఇంకర ఏమధ న తడఘలను మనం చూసర ం? రటటల ఒక పటటక తయరధ చయండ

మదఘయరధ లు కులపరం ర, సర యపరం ర, షటర, సతంసతుృతలపరం ర, ఆహర అల రట , వసతర

ఘరణ, పండగులు, జంతువులు, పకషులు పరం ర ఉన తడఘలను త మయచసర రధ

రతదశంల ఉన మమధ కులలు ఏ టట?

ప మదఘయర మతం ర పరమమం , సతమ ఘనంను ఇసర రధ

కుల రదం వరమ, రపమ, అభపరయ త లుపు?

చఘల సతందరరభలల ర యుల మధయ సర యపర న, షటర పర న, పర య పర న మ దఘలను

మదఘయరధ లు ఈ దఘలక కరరణఘలు, రటట ప ఫలలను మతం ర పరమమం , ఒకర ఒకరధ

రర పంచుకుంటరధ

పరథ క మదయల డపమ (D.El.Ed)

34

చూసతు ంటము రతదశం ఒక పదు , భనరూపం

కళదశం అభపరయం పకరరం, భనతం వరమ, రపమ?

మదఘయరధ లు ఈ అం రల ద రర అభపరయలూ త మయచసతూ , చర సర రధ

కషనస – B (ఏకత సతందరభ అభయసతన రణం

ఏకత సతందరభం –

ఉపధఘయయు పకరయలు చరయలు ఈ త పట చూడండ ఈ తంల ఏ చసర రధ? చూడట క ఈ తం ఎలఉందధ ఈ

తం దఘరర, రతదశ భనత లకషణఘలు ఏ ఘ చూసర మ?

పరథ క మదయల డపమ (D.El.Ed)

35

వదఘయరు ల అభయసతన పకరయలు చరయలు మదఘయరధ లు తమ జ రబులల అ క తడఘలు ఉనప టటక, రతదశం భనతంల ఏకతఘ , పరకషసతు ంద త మయచసర రధ బకస – ఏకత సతందరభం –

ఉపధఘయయ పకరయలు చరయలు వదఘయరు ల నతం ఆశంన బ ధన పకరయ చరయలు బక - ల ఉన తఘలను చూడండ వు రతదశంల ఉన సరంసతుృ క ఘలను బటట, ఈ దశం కప ద మసర ర?

అవును

పరథ క మదయల డపమ (D.El.Ed)

36

ప తఘల నుం , రతదశం సతంసతుృ క ఏకతం ఏమధము ర సర ధసతూ ద మవరంచండ

మదఘయరధ లు రతదశం సతంసతుృ క ఏకతం ఏమధం ర సరదధసతు ంద మవరసర రధ

రణఘతక అభయసతనం పరసతపర చరయలుదఘ ర పన పరకకనన రండు ఏకత సతందరభలక సతంబంధం

మదఘయరధ లు, పన పరకున రండు సతందరరభలను ఉపమ ం , రతదశంల భనతంల ఏకతం అభయసతన రరణం చసరరధ.

ఉపధఘయయుల చరయలు మరధయు పకరయలు వదఘయరు ల అభయసతన గూరధన స ఆశంన పకరయలు

ఉపర ఘయయుడు ఒక పరరూపరయల కర తం చూపం , రత దశంల భనతంల ఏకతం ఏమధము ర ఉంద ఉదహరసర డు

మదఘయరధ ల పరరూపరయల కర తంను చూ , భనతంల ఏకత లకషణఘలు అరం చసతుకంటరధ

పపంచం, రతదశంల ఉన షటర, మత, సతంసతుృ క ఐకయతను బటట గురసతు ందధ ద

ద అభపరయం త మయచయండ

మదఘయరధ లు రర అనుభ రలను బటట ఈ మంయం రయఖయలు చసర రధ

రతదశ మహనగరరలను ఐకయత గురధ ర, ఏ మధం ర మసర మ, త మయచయండ

మదఘయరధ లు రతదశంల ట పరమటటన నగరరలల ఉన ఐకయత అం రలను గురసర రధ

రతదశంల భనతంల ఏకతం ప బలంబలంచ, పరటల ప జల పటటక తయరధ చయండ

మదఘయరధ ల బలనతంల ఏకతం సతూ ంచ పరటల, ప జల పటటక తయరధ చసర రధ ఉదఘ సరర జహ అచఘ

పరథ క మదయల డపమ (D.El.Ed)

37

g) మూలయంకనం మదఘయరధ లరర, ఈ కరందధ పరకున పనులు కు ఉదుమం నమ ఆపనులను పూర చయండ

రరం ంల జరధపుక మూడు ముఖయ న పండుగలు త మయచ యయండ రటటల పరలగగ , మత, సతంసతుృ క సతమూహల పరధ త లపండ

బలటటషట రర పరలనల, రతదశంల ఉన భన సతమూహలన పజలు ఐకయమతం ను చూపం , రతదశంను బలటటషట రర నుం , మముక చసరరధ ద ద అభపరయం త లపండ

ఈ కరంద పరకకనన కరంద వసతత వు ద ఒక బృహత యస న తయరు చయం మ పరంత లదఘ రర మ క ళ ండ అకుడ ఉన భన సతంసతుృతుల, కులల మతఘల

సతమూహలన పజలను గమ ంచండ రరల ఉన తడఘలను గమ ంచండ రర మధయ ఐకయతకు క పదతులు సతూ ంచండ?

ఈ కరందధ వరధసతలల, వరధసత - A ల ఘలుగు జ య ఘయకుల పరధ, వరధసత – B

ల ఈ జ య ఘయకుల పుటటన పద రలు ఉ ఘయ ఈ రండు వరధసతలల ఉన మంయలను జతపరచండ

వరుసత – A వరుసత – B

సతు షట చంద బ స ఉతర పదశ జవహర లల హయూ ఒరసర మహతఘ రం ధ గుజరరత బల గం రధర లక పమ మ బ ం రల

పశ ల ఘలుగ రధ దశ ఘయుకులను పసర మంచఘరధ రరధ శ ఐకయత గూర ఏ మధము ర తఘయగం చ రర, త మయచ యయండ

పరథ క మదయల డపమ (D.El.Ed)

38

పగత పరకషమంచం మ – పశ రతదశంల ఉన ముఖయ భన అం రలు ఏ టట?

____________________________________________________________

____________________________________________________________

____________________________________________________________

పఠయ సత కష చదఘ ం ఈ యూ ట ల సరం క మరయు రరజకయ మతం రరజ రసతరం, ఆరక రసతరం సరమ క రసతరంల ఏ మధం ర సత కృతం ర ఉంట ంద త లుసతుక ఘం ఈ

యూ ట, ముఖయం ర మూడు మంయల ద కందధకృతం అయయందధ పరథ క సర యల, సరం క, రరజకయ మతం ఏ మధం ర, సరం క రసతరంల గం అయయందధ, సరం క రసతర అభయసతనల, సరం క రసతర తలు రరజ రసతరం, ఆరక రసతరం, సరమ క రసతర అభయసతనకు అవలంభం న మరరగ లు పదతులు; సరం క రసతర పరఠరయవళల, సరం క, రరజకయ

మత అంశం మకు పరముఖయత; ఈ యూ ట ల వర అంశం ర, సరం క రరజకయ మతం పరఠయ నమూ ఘను, సరం క రసతర పరఠయవళ ల గం ర తయరధ చయండ

పడసతముదఘయం పడకుు పత కరణ

సం క మరధయు రజకయ వతం SPL):

ఉనత పరథ క సర య సరం క రసతర పరఠరయవళల, సరం క మరయు రరజకయ మతం ఒక గం ర ఉంట ందధ సరం క రసతర పరఠయవళల, ఉనత పరథ క సర యల, మన

రలు, చరత మరయు భూ ళ రసతరం ఉ ఘయ రరజ Raj) రరజ బలటటషట సరమజయం లదఘ రర పరపరలనను త మయచయండ పర రసతరం Civics): గతంల పర రసతరం Civics) సరం క రసతర పరఠరయవళల, ఉనత పరథ క సర యల, ఒక గం ర ఉండదధ కర , ఈ రటట, సరం క రసతర పరఠయవళల, పర రసతరం ను, సరం క, రరజకయ మతం తల ం , దఘ సర ఘ ఆకర ం ందధ

పరథ క మదయల డపమ (D.El.Ed)

39

పగరత కలచతకనడం కరకు జ బులు పగత పరధశలన –

సరం క మరయు రరజకయ మతం తన అభయసతన అం రలను రరజకయ, ఆరక మరయు సరమ క రసర ల నుం ప ందుతుందధ రరజ రసతరం మదఘయర పజసరమయ పదతులను మరయు రటటల పరలగగ మ ఘ ఘలను త మయచసతు ందధ ఆరక రసతరం మదఘయర ఆరక కరయలన ఉత , మ మగం, పంపణ, మర డ మదలగు మంయలను త మయచసతు ందధ సరమ క రసతరం మదఘయర సతమజంల ధయతగల పరధడు ర, కలల, సర య, మత అడంకులు వయక ర తయరధ చసతు ందధ

పగత పరధశలన –

రరబన, ఆరక రసతరం, మనవు పవరన ఆరక సరధ ఘలు మరయు గమయల మధయ ఉన సతంబంధం ర చూసతు ందధ రరబన మకు కరత మరయు ఎంపక మ ఘనంల ఉన ముఖయలకషణఘలు

ఈ మధం ర ఉ ఘయ మనవుల కరకలు అనంతం

కరకలల ప మ , వనరధలు తం రనూ, కరత రను ఉంటయ

ఉన వనరధలు అ క మ మ రలకు అవసతరమవుతుందధ వనరధలు మరయు వలు సతంకషమం కరకు ఉపమగపడతఘయ లదఘ అ దధ

ఆరక రసతరంకు సతమబంధం లదు ఆరక రసతరం, అమ మనవుల కరకలను ర ట క ఉపమగపడుతుంద లదఘ అ మత అభయమసతు ందధ

ఆరక రసతరం, సతమజంల ఉన వనరధలు ఏ మధము ర కటయంచఘమ, భన అవసతరరలు ర ట క, అనదధ త మయచసతు ందధ పగత పరధశలన –

సరం క మరయు రరజకయ మతం అభయసతనం, సరం క రసతర పరఠరయవళల గం ర జర రలంట, పరసత ర సతహకరర, పమ రతక అభయసతన ధ ఘతక పర అవసతరం అభయసతనం జ మత సతంఘటనలనూ ముడ పడఉంట ందధ సరం క మరయు రరజకయ

మత అభయసతనం మదఘయరధ ల మకు సరం క మరయు రరజకయ సతందరరభలకు

పరథ క మదయల డపమ (D.El.Ed)

40

పరముఖయతను ఇవవల ఉంట ందధ ఈ రక న ధ ఘ పకరయ మదఘయరధ లల సతృజ ఘతకత, మత అవ రహన మరయు ఘణయ న సతమసతయ పరషటరుర జనం చకూడట క ఉపమగపడుతుందధ ఈ పరఠరయంశ ధనల, అభయసతనం, ఆటల రూపంల, ఆనందకరం రను, ప చసతూ , రధ క టట ర ఉంట ందధ పగత పరధశలన –

రతదశంల, అ క రకరలన భనతఘలు ఉ ఘయ అమ, కుల క, సర యక, మతఘ క, ంకు, సతంసతుృ క, ఆహరపు అల రట క, వసతర ఘరణక, పండుగులు జరధపుక

మ ఘ ఘ క, పశు, పకషయదులక, రర ణ, పటణ పర తులక, రతఘవరణ పర తులల తడఘలక సతంబం ధం ఉంటయ

అధక సతమచఘరం కరకు పఠయపుసతకల పట ు క ____________________________________________________________

____________________________________________________________

____________________________________________________________

యూ ట ము ధంపున పఠయ కషరతు ఈ కరందధ అంశం ద ఒక బృహత రయసర తయరధ చయండ రర మం మ

పరమటట దర ం , రటటల దఘరద రఖకు దధగువు ర ఉన రర గురం , రరప నందధన మరయు సరం క మతంను అభయసతన చయండ రటట పర మరధ చయడఘ క, మరరగ లు చూపండ అల మ రత దశంల మంగ మవకషతమ గూర ఒక పరఠయ పణఘళక తయరధ చయండ