Kristalezko bolaLa bola de cristal

Segurtasunerako gaitasunak, bizitzarako gaitasunakMugikortasun segururako hezkuntza-programazioak

Competencias para la seguridad, competencias para la vidaProgramaciones de educación para la movilidad segura

Introducción

El espacio seguro

Exploro mi ciudad

Solos/as por la calle

Yo también soy responsable

En bici, usa tu cabeza

Yo elijo

¡A conducir!

¡Atención al riesgo!

Yo decido

Alcohol y conducción

Me protejo y te protejo

Reunión de madres y padres (1)

Reunión de madres y padres (2)

Reunión de madres y padres (3)

Estrés

Enseñar seguridad

Adapto mi conducción

La bola de cristal

Sarrera

Espazio segurua

Hiria esploratuko dut

Bakarrik, kalean barrena

Nire ardura ere bada

Bizikletaz, erabil ezazu burua

Neuk aukeratzen dut

Gidatzera!

Adi arriskuari!

Neuk erabakitzen dut

Alkohola eta gidatzea

Neure burua babesten dut, eta zu babesten zaitut

Gurasoen bilera (1)

Gurasoen bilera (2)

Gurasoen bilera (3)

Estresa

Segurtasuna irakastea

Nire gidatzeko modua egokituko dut

Kristalezko bola

Edición:1.ª, noviembre 2011

Tirada:1.500 ejemplares

©Administración de la Comunidad Autónoma del País VascoDepartamento de Interior

Internet:www.euskadi.net

Edita:Eusko Jaurlaritzaren Argitalpen Zerbitzu NagusiaServicio Central de Publicaciones del Gobierno VascoDonostia-San Sebastián, 1 - 01010 Vitoria-Gasteiz

Autores:M.ª Jesús Iturralde Arriaga, Martín Gil Osoro, Francesc Esteban i Amat, Brenda Pina León, Letizia di Bartolomeo y Anna D’Aniello

Coordinación:M.ª Jesús Iturralde Arriaga y Martín Gil Osoro

Diseño e ilustraciones:Tiktak Multimedia S.L.

Material audiovisual:Imago S.L.

Impresión:Sacal

ISBN:978-84-457-3219-9

Depósito Legal:VI 816-2011

Esta publicación ha sido impresa en Cyclus Print, papel 100% reciclado y cuenta,

Ecológica Europea, ISO 14001 y EMAS. Más información: http://www.cyclus.dk

Argitaraldia: 1.a., 2111ko azaroa

Ale-kopurua: 1.500 ale

© Euskal Autonomia Erkidegoko AdministrazioaHerrizaingo Saila

Internet: www.euskadi.net

Argitaratzailea: Eusko Jaurlaritzaren Argitalpen Zerbitzu NagusiaServicio Central de Publicaciones del Gobierno VascoDonostia-San Sebastián, 1 - 01010 Vitoria-Gasteiz

Egileak: M.ª Jesús Iturralde Arriaga, Martín Gil Osoro, Francesc Esteban i Amat, Brenda Pina León, Letizia di Bartolomeo eta Anna D’Aniello

Koordinazioa: M.ª Jesús Iturralde Arriaga eta Martín Gil Osoro

Diseinua eta irudiak: Tiktak Multimedia S.L.

Itzulpena: Aixe S.L.

Ikus-entzunezko materiala: Imago S.L.

Inprimatzea: Sacal

ISBN: 978-84-457-3219-9

Lege-gordailua: VI 816-2011

Lan hau Cyclus Printen argitaratu da, papera % 100 birziklatua da, eta besteak beste ziurtagiri hauek ditu: Aingeru Urdina, Iparraldeko Beltxarga, Etiketa Ekologiko Europarra, ISO 14001 eta EMAS. Informazio gehiago hemen: http://www.cyclus.dk Biblioteca General del Gobierno Vasco: http://www.euskadi.net/ejgvbibliotekakatalogoan aurki daiteke: http://www.euskadi.net/ejgvbiblioteka

Competencias para la seguridad, competencias para la vidaProgramaciones de educación para la movilidad segura

Segurtasunerako gaitasunak, bizitzarako gaitasunakMugikortasun segururako hezkuntza-programazioak

Mugikortasun segururako hezkuntza-programazioak 1

Norentzat

Adinekoentzat

Denboraren banaketa

1. saioa: 2 ordu = 2 ordu

Programazioaren erabilgarritasuna

Maiz, adinekoek bidean portaera ausartegia izaten dute. Kalea oinezkoen igarobidetik kanpo zeharkatzen dute, eta ez dituzte semaforoak errespetatzen, besteak beste.

Programazio honen helburua da adinekoei laguntzea ohar daitezen adinean aurrera egin ahala zaurgarritasuna areagotzen dela, eta bizitzako zein bideko egoera berrietara

Tartean diren gaitasunak

Gaitasunak Maila

Zaurgarritasunaren eta arriskuaren kontzientzia 3

Ingurunearen azterketa 3-4

Egokitzapena eta malgutasuna 2-3

Kristalezko bola1edukiak, gaitasunen

araberahelburuak eta

eskema orokorrainformazioorokorra

Informazio orokorra

Segurtasunerako gaitasunak, bizitzarako gaitasunak2

Kristalezko bola

Informazioak eta kontzeptuak

- Arriskua, galzoria eta zaurgarritasuna.

norberaren bizitzan dituen inplikazioak ezagutzea.

Trebetasunak Balioak eta jarrerak

Zaurgarritasunaren eta arriskuaren kontzientzia3. maila:koenetan.

Edukiak, gaitasunen arabera

1edukiak, gaitasunenarabera

helburuak etaeskema orokorra

informazioorokorra

- Segurtasun-irizpideak.- Gidari seguru bat izateko kontuan

hartu beharreko funtsezko puntuak.

- Mugikortasun-estilo prebentiboa.- Aurreratzea.

- Prebentzioa arriskuari aurrea hartzeko.

- Prebentziorako ohiturak eta estrategiak.

- Ekintza-jarraibide seguruak aplikatzea ohikoa ez duen bide-ingurunean aldaketak gertatzen direnean.

- Autoazterketaren bidez, norberaren mugak balioztatzea.

- Autoazterketaren bidez indarguneak eta ahulguneak balioztatzea.

- Arrisku-egoerak antzematea.

- Arazo beraren aurrean estrategia berriak aztertzea eta barneratzea.

- Norberaren sinesmenak eta pertzepzioak zalantzan jartzea.

- Autoezagutza.- Segurtasuna oinarrizko

printzipio gisa.- Zuhurtzia.

- Aurreratzea.- Segurtasuna.- Erantzukizuna.- Egokitzapena.

- Berria den horretarako irekitasuna, egokitzapena eta malgutasuna.

- Autobabesa.

- Behaketa: adi egotea.

Ingurunearen azterketa3. maila:ditu, bere buruaren segurtasuna eta gainerakoen segurtasuna zainduz.

Egokitzapena eta malgutasuna2. maila: Mugikortasun-egoera desberdinetara egokitzen saiatzen da, bere segurtasuna zain-tzeko.

4. maila: -matiko batetik, aldagaien arteko elkarrekintza aurreikusten du eta besteen gaineko ardura hartzeko gai da.

3. maila: Automatikoki aplikatzen du bere estrategia propioa, mugikortasun-egoera ezber-dinetara egokitzeko, arriskuei aurrea hartuz.

- Aurreratzea: segurtasuna

saihestea.- Autoezagutza.- Norberaren mugak onartzea.- Autobabesa.

Mugikortasun segururako hezkuntza-programazioak 3

Programazioaren eskema orokorra

1. saioa Kristalezko bola 2 ordu

1.1. jarduera Zer ezaugarri du? Eztabaida talde txikian 30’

1.2. jarduera Mugikortasun-egoerak Taldeko eztabaida, jokoa eta taldeko eztabaida 45’

1.3. jarduera Nola babes dezaket nire ahultasuna? Lana talde txikian 45’

Kristalezko bola

Programazioaren helburu orokorrak

gai izatea.

1edukiak, gaitasunenarabera

helburuak etaeskema orokorra

informazioorokorra

Segurtasunerako gaitasunak, bizitzarako gaitasunak4

1. Saioa. Kristalezko bola

Kristalezko bola

1.1. Jarduera. Zer ezaugarri du?

1edukiak, gaitasunenarabera

helburuak etaeskema orokorra

informazioorokorra

30 minutu

Helburuak:

Metodoa:Eztabaida talde txikian.

Nola egin:Hezitzaileak honako istorio hau kontatuko die:

«Lehengo batean, honantz etorri behar nuela esan zidatenean, hain justu, zer egin genezakeen pentsatzen ari nintzen. Bat-batean, bi autoren artetik pilota bat irten zen, ziztu bizian. Berehala gelditu nuen autoa, guztiok dakigunez, maiz, pilotaren atzean haurra etortzen baita…»

hitz egin dezaten.

Une jakin batean, talde txikietan jar daitezen eskatuko die (sei laguneko taldeetan, adibidez).

Hezitzaileak material desberdinez egindako zenbait pilota aterako ditu, eta talde txikien artean banatuko ditu. Talde guztiek ez dituzte pilota berdinak izan behar nahitaez, baina talde bakoitzean hiru pilota-tipologiak* izan daitezen saiatuko da hezitzailea.

Parte-hartzaileei eskatuko die, talde txikietan, material desberdinak deskribatzen eta pilotak desberdintzen saia daitezela.

* Hezitzailearentzako oharra:Ez dira nahitaez izan behar hemen aipatuko diren mota guztiak. Honako pilota hauek izatea da garrantzitsua: «suntsiezinak» (golfekoak, adibidez), «zula edo puska daitezkeenak» (futbolekoak edo ping-pongekoak, esate baterako) eta «hauskorrak» (kristalezkoak edo Eguberriko zuhaitzetakoak, kasu).

Mugikortasun segururako hezkuntza-programazioak 5

10-15 minutu igaro eta gero, hezitzaileak deskribapenak batera ditzaten eskatuko die parte-hartzaileei.

Baldin bateratze-lanean ikusten bada ez dutela lana sakon egin, hezitzaileak pilota-mota bakoitzari adjektiboak jar dakizkien eska diezaieke. Horretarako, pilotaren izena arbelean idatziko du (edo argazkia itsatsiko), eta, alboan, adjektiboak.

Hezitzailearentzako oharra:Bateratze-lanean eta geroko eztabaidan, garrantzitsua da «ahul» hitza ateratzea, gakoa baita programazioaren gai nagusiarekin, hau da, zaurgarritasunarekin, lotzeko.

Kristalezko bola 1

Honako material hau behar da:

Eguberritako zuhaitzeko kristalezko bola

Eguberritako zuhaitzeko plastikozko bola

Petankako pilota

Beisboleko pilota

Floorball-eko (mini-hockey) pilota

Hondartzarako pilota puzgarria

Aparrezko pilota

Golfeko pilota

Teniseko pilota

Malabarismoko pilota

Ping-pongeko pilota

Esku-pilotako pilota

Estresaren aurkako pilota

Plastikozko pilota

Kristalezko bola

Golfeko pilota

Harri biribila

Segurtasunerako gaitasunak, bizitzarako gaitasunak6

Helburuak:

Metodoa:Taldeko eztabaida, jokoa eta taldeko eztabaida.

Nola egin:Taldeko eztabaida:

Hezitzaileak mugikortasunera bideratuko du, berriz, egoera. Horretarako, parte-hartzai-

izanik (alegia, pilota izango balira, zein pilota izango liratekeen). Pilota ahula aukeratzean eta hala izango liratekeela onartzean datza ariketa.

Gero, hezitzaileak galdetuko die ea zer gertatuko litzatekeen abiadura motelean doan auto batek talka egingo balu hiru motetako pilota banarekin: pilota batek kaltea eragingo dio autoari; bigarren pilotari ez zaio ezer gertatuko, beharbada, baina puskatzeko aukera ere badago; eta hirugarrena puskatu egingo da, ziur.

Piloten zaurgarritasuna (ahultasuna) beren buruaren zaurgarritasunarekin lot dezaten eskatuko die hezitzaileak.

Jarraian, esango die berak pentsatzen zuela horren jakitun direla, hots, badakitela istripua izatea «tokatuko» balitzaie gazteek baino gehiago izango luketela galtzeko.

Hori esan eta gero, joko bat proposatuko die.

1. Saioa. Kristalezko bola

Kristalezko bola

1.2. Jarduera. Mugikortasun-egoerak

edukiak, gaitasunenarabera

helburuak etaeskema orokorra

informazioorokorra 1

45 minutu

Jokoa:

Hezitzaileak bi poltsa opaku erakutsiko dizkie. Poltsetako batean bederatzi bola zuri eta bola beltz bat sartuko ditu. Beste poltsan zazpi bola zuri eta hiru bola urdin jarriko ditu.

Mugikortasun segururako hezkuntza-programazioak 7

Kristalezko bola 1

Jokoa «kalea zeharkatzean ez dakizula ezer gerta» loteria dela imajina dezatela esango die. Baldin bola zuria ateratzen bada, arazorik gabe zeharkatu duzu kalea. Baldin bola beltza ateratzen bada, hiru hilabete emango dituzu ospitalean. Eta baldin bola urdina ateratzen bada, hiru eguneko mina izango duzu.

Hezitzaileak galdetuko die ea zein poltsa duten nahiago hartzea, eta zergatik.

Kontua da bola beltza duen poltsa ez hartzen saiatu behar dela, poltsa horretan dagoelako zaurgarritasunik handiena, nahiz eta kolorezko bola irteteko arrisku handiagoa izan bola urdindun poltsan.

Azaldutakoa erakusteko, zenbait parte-hartzaileri bola bat atera dezaten proposatuko die (gogoan izan hartutako bola berriz poltsa barrura sartu behar dela eta poltsarieragin, hurrengo pertsonak hartu aurretik).

Taldeko eztabaida:

Arriskuren bat duten bideko egoerak deskriba ditzaten eskatuko die hezitzaileak parte-hartzaileei. Kaleko edo errepideko egoerak adieraziko dituzte, seguruenik, eta egoera ho-rietan hainbat ahultasun- edo zaurgarritasun-maila agertuko dira; esate baterako: parkean oinez ibiltzea, espaloian oinez ibiltzea, errepideko bazterbidean oinez ibiltzea, oinezkoen igarobidea zeharkatzea semaforoarekin, semafororik gabe, eta abar.

Hezitzailearen laguntzarekin, egoera bakoitzean zenbateko arriskua dagoen eztabaidatu behar dute, eta egoeren «arriskugarritasunaren araberako sailkapena» egin behar dute.

Arriskuak alderatu ahal izateko, interesgarria litzateke arriskuak txartel handi batean idaztea, arbela hiru zati edo mailatan banatzea (arrisku handia, ertaina eta txikia) eta arrisku bakoitza maila batean edo bestean jarri behar den eztabaidatzea.

Segurtasunerako gaitasunak, bizitzarako gaitasunak8

Kristalezko bola

edukiak, gaitasunenarabera

helburuak etaeskema orokorra

informazioorokorra 1

Helburua:

Metodoa:Lana talde txikian.

Nola egin:Hezitzaileak ea arriskua nola murritz dezakegun galdetuko die parte-hartzaileei. «Poltsan bola zuri gehiago» jartzeko beharrera bideratu behar da eztabaida.

Horretarako, berriz talde txikietan jar daitezen eskatuko die parte-hartzaileei, etamugikortasunean gure segurtasuna hobe dezaketen jokabideak proposatu beharkodituzte.

Zer egin dezaket nire ahultasuna hain agerian ez izateko?

Jokabide seguruak (adibideak):- Semaforoaren argi berdea piztu arte itxaron.- Ez kalea zeharkatu semaforoa kolorez aldatzen ari denean.- Kaleak zeharkatzeko prestatuta dauden tokietatik zeharkatu.- Galtzadatik ibili beti.

noranzkoan ibili.

Talde txikietan lana amaitzen dutenean, berriz talde handian jarriko dira, eta taldebakoitzak bere proposamenak azalduko ditu.

1. Saioa. Kristalezko bola

1.3. Jarduera. Nola babes dezaket nire ahultasuna? 45 minutu