Trajnim me rrjetin e shoqerise civileShtator 2011

1.Legjislacioni i Menaxhimit të Mbetjeve.

A. Përcakton drejtimin e politikave të Qeverisë Shqiptare për menaxhimin e qëndrueshëm të mbetjeve deri në 2025.

B. Parashikon 4 shtylla kryesore për menaxhimin e mbetjeve

1. Planifikimi • Plani Kombëtar për Menaxhimin e Mbetjeve: është miratuar nga Qeveria më 19.1.2011. PKMM merr plotësisht në

konsideratë kërkesat e legjislacionit të BEsë në fushën e menaxhimit të mbetjeve• Planet Lokale dhe Rajonale të Menaxhimit të Mbetjeve: do të përgatiten për t’ju përgjigjur nevojave afatshkurtra dhe

afatmesme. 2. Edukimi• Njerëzit do të vënë në përdorim sistemin dhe do ta menaxhojnë atë,pra duhet të edukohen me qëllim që të realizojnë

potencialet e tyre brenda sistemit• Plan i detajuar që të lehtësojë zbatimin gradual të një sistemi të ri. 3. Financimi• Ofrimi i niveleve të nevojshme dhe të qëndrueshme të financimit

4. Legjislacioni• Paisja e sistemit me procedura dhe rregullore• Pjesë e procesit anëtarësues në BE, është edhe puna që po bëhet për transpozimin e legjislacionit të BEsë në

legjislacionin shqiptar

Strategjia dhe Politika Kombëtare për Menaxhimin e Mbetjeve

C. Përcakton parimet kryesore për orientimin e qasjeve dhe përmbushjen e objektivat statutore të menaxhimit te mbetjeve

1. Hierarkia e menaxhimit të mbetjeve2. Afërsia dhe mbështetja në forcat e veta3. Ndotësi paguan4. Opcioni Mjedisor Praktikisht më i Mirë

D. Parashikon ndryshim rrënjësor të sistemit në tërësi për menaxhimin e mbetjeve në Shqipëri

1. Mbyllje të vend-depozitimeve që nuk janë në përputhje me kërkesat e Direktivës së Landfilleve, duke zvogëluar numrin dhe përmasat e lendfilleve të reja në vend.

2. Ndryshim rrënjësor të mbështetjes në landfille, përmes zvogëlimit të përqindjes aktuale nga 90% të depozitimit të

mbetjeve, drejt qëllimeve afatgjata të zvogëlimit të kësaj sasie në vetëm 30% mbetje të depozituara në landfille dhe shfrytëzimit të pjesës së mbetur prej 70 % për ripërtëritje, riciklim, kompostim dhe prodhim energjie.

Strategjia dhe Politika Kombetare per Menaxhimin e Mbetjeve

A. Përcakton objektiva realistë për zhvillimin e qëndrueshëm të menaxhimit të mbetjeve në Shqipëri, periudha 15 vjecare

B. Shpjegon mënyrat se si Qeveria e Shqipërisë në bashkëpunim me Agjencinë Kombëtare të Mjedisit në Shqipëri (AKM), pushtetin vendor dhe aktorët e tjerë do të zbatojë politikat e saj

QELLIMI AFATGJATE Ofrimi i një sistemi të integruar mbetjesh, i cili pas vitit 2025:- do të riciklojë ose kompostojë më shumë se gjysmën e

mbetjeve,- do të groposë në lendfille më pak se një të tretën e sasisë së

mbetjeve- dhe do të shfrytëzojë pjesën e mbetur për prodhim energjie.

Plani Kombetar per Menaxhimin e Mbetjeve

Zbatimi i PKMM do të :

• ofrojë gjerësisht grumbullimin e diferencuar të mbetjeve në gjithë Shqipërinë, për letrën, kartonin, metalet, qelqin dhe plastikën;

• synojë të ndalojë shtimin e sasisë së mbetjeve urbane të prodhuara deri në vitin 2020;

(riciklojë dhe kompostojë 25% të mbetjeve urbane deri në 2015, dhe 55% deri në vitin 2020)

• shfrytëzojë për prodhim energjie sasinë prej 15% të mbetjeve urbane; • zvogëlojë nga 90% që është aktualisht, në 30% sasinë e mbetjeve urbane për

depozitim në landfille; • japë informacione dhe këshilla për bizneset lidhur me minimizimin të

mbetjeve; dhe zhvillojë tregje për materialet e riciklueshme, duke e ndihmuar këtë të fundit të bëhet i zbatueshëm dhe me kosto të reduktuara.

Plani Kombetar per Menaxhimin e Mbetjeve

I. Kuadri Ligjor.• Ligji nr.10431, dt.9.06.2011 “Për mbrojtjen e mjedisit”

PARIMET E MBROJTJES SË MJEDISIT:* Parimi i zhvillimit të qëndrueshëm* Parimi i parandalimit dhe marrja e masave paraprake* Parimi i ruajtjes së burimeve natyrore* Parimi i zëvendësimit dhe/ose kompensimit* Parimi i qasjes së integruar* Parimi i përgjegjësisë së ndërsjellë dhe bashkëpunimit* Parimi "Ndotësi paguan”* Parimi i së drejtës për informim dhe i pjesëmarrjes së publikut* Parimi i nxitjes së veprimtarive për mbrojtjen e mjedisit

• VKM 175, Datë 19.01.2011 “Për miratimin e strategjisë dhe Planit Kombëtar të Menaxhimit të Mbetjeve”.• Ligji nr. 10463, Datë 22.09.2011 “Për Menaxhimin e Integruar të Mbetjeve”.• Vendimi nr. 705, Datë 10.10.2012 “Për Menaxhimin e Mbetjeve të Automjeteve në Fund të Jetës”.• Vendim nr. 178, Datë 06.03.2012 “Për incenerimin e Mbetjeve”.• Vendim nr. 452, Datë 11.07.2012 “Për Landfillet e mbetjeve”.• Vendim nr. 765, Datë 07.11.2012 “Për Miratimin e Rregullave për Grumbullimin e Diferencuar dhe

Trajtimin e Vajrave të Përdorura”.• Vendim nr. 866, Datë 04.12.2012 “Për Bateritë , akumulatorët dhe Mbetjet e tyre”.

1. Rrymat e mbetjeve. Si i përcakton ligji shqiptar:

Mbetjet bio Ambalazhet dhe mbetjet e tyre Ndotësit organikë të qëndrueshëm Bateritë dhe akumulatorët Automjetet në fund të jetës Mbetjet e pajisjeve elektrike dhe elektronike Llumrat e ujërave të zeza Mbetjet spitalore Nënproduktet shtazore Mbetjet inerte Mbetjet e industrisë nxjerrëse Mbetjet e industrisë së dioksidit të titanit Mbetjet nga anijet dhe tepricat nga ngarkesat Mbetjet nga gomat e përdorura Rryma të tjera mbetjesh

2. Mënyra e trajtimit të Integruar dhe Përpunimit të Mbetjeve në Shqipëri.

.

3. Aktorët Përgjegjës dhe Rolet.

Ministria e Mjedisit, Pyjeve dhe Administrimit të Ujërave (MMPAU)

institucioni kryesor iNgarkuar në menaxhimin dhe politiken e mbetjeve

Agjencia e Mjedisit dhe e Pyjeve (AMP)

mbledhja e të dhënave dhe menaxhimi i tyre

Inspektorati i Mjedisit (IM )

pjesë e MMPAU-së është një organ i specializuar në

kontrollin dhe forcimin e ligjeve mjedisore

Ministria e Punëve Publike, Transportit dhe Telekomunikacionit (MPPTT)

institucioni që kryen investimet si autoritet kontraktues për koncesionet e aktiviteteve ekonomike

Ministria e Shëndetësis

ëTrajton mbetjet spitalore

Ministria e Ekonomisë, Tregtisë dhe EnergjitikësTrajton mbetjet industriale dhe

minerare

Ministria e Bujqësisë, Ushqimit dhe Mbrojtjes së

KonsumatoritTrajton mbetjet

bujqësore dhe të kafshëve

Ministria e Mbrojtjes

Trajton mbetjet

ushtarake

Ministria e Financave

Trajton taksat dhe tarifat

Qeverisja vendore•të hartojë dhe miratojë rregulloret specifike territoriale për çdo metodë të menaxhimit të

mbetjeve

4. Roli i NjQV brenda Kuadrit Ligjor.

Sipas Ligjit 8094, datë 21.03.1996 “Për largimin publik të mbetjeve” NJQVtë janë përgjegjëse për organizimin e largimit të mbetjeve dhe kontraktimin e kompanive që bëjnë pastrimin e qyteteve (Neni 20), përcaktimin e tarifave për largimin e mbetjeve nga territori që kanë nën juridiksion dhe autorizimin e personave që bëjnë grumbullimin e tyre (Neni 31 & 34);

Ligji nr.8652, dt.31.07.2000 “Mbi organizimin dhe funksionimin e pushtetit vendor” (Neni 10) e njeh aktivitetin lokal të menaxhimit të mbetjeve (grumbullimin, transportin, trajtimin dhe depozitimin) dhe e konsideron funksion të rëndësishëm në fushën e investimeve dhe shërbimeve publike. Njësitë e qeverisjes vendore janë përgjegjëse për; grumbullimin e mbetjeve dhe përcaktimin e vendeve të trajtimit të tyre; organizimin e vend-depozitimeve për të dyja llojet e mbetjeve (mbetje urbane dhe substanca të rrezikshme).

Sipas Ligjit 9663, datë 18.12.2006 “Mbi koncesionet” NJQVtë janë autoritete kontraktuese për koncesionet lokale (Neni 5). Sipas Ligjit Nr. 10119, datë 23.04.2009 “Mbi planifikimin e territoreve”, Kryetari Bashkisë/Komunës miraton lejet për

infrastrukturën lokale, që rrjedhimisht përfshin edhe landfillet (Neni 78). Sipas VKM Nr.333, datë 26.1.2011 “Mbi menaxhimin e landfilleve rajonale të mbetjeve” Këshillat e Qarqeve bashkëpunojnë me

NJQV, MPPT, MMPAU për identifikimin dhe miratimin e fushave të synuara për landfille rajonale mbetjesh. Sipas Ligjit Nr.10463, datë 22.09.2011 “Mbi menaxhimin e integruar të mbetjeve”

- çdo rajon/qark është përgjegjës për hartimin e Planit të tij të Menaxhimit të Mbetjeve, në përputhje me Planin Kombëtar të Menaxhimit të Mbetjeve dhe kërkesat e këtij ligji (Neni 12).- të gjithë personat fizikë dhe juridikë që ndërtojnë, prodhojnë, përpunojnë, trajtojnë, shesin ose importojnë produkte në baza profesionale, duhet të aplikojnë sa më shumë të jetë e mundur hierarkinë e mbetjeve (Neni 6). Ata duhet të menaxhojnë mbetjet pa përdorur metoda që mund të shkaktojnë dëme në shëndetin e njerëzve ose në mjedis (Neni 5).- Sektorët “Shtëpiak” dhe “Jo-shtëpiak” kanë detyrimin të veprojnë në përputhje me rregullin e grumbullimit të diferencuar të mbetjeve urbane, që në burim; shkarkimin në koshat përkatës pranë vendit të përcaktuar nga NJQVja. Të dy kategoritë, “Shtëpiak” dhe “Jo-shtëpiak” kanë detyrimin të paguajnë tarifën e pastrimit/mbetjeve sipas kërkesës që cilëson rregullorja e NJQVsë së tyre.

Gjeneruesit e mbetjeve (familjet, bizneset apo institucionet) janë të detyruar të nxjerrin jashtë dhe te depozitojnë mbetjet urbane ditore.

Operatori i shërbimit (kontraktuesi) ben mbledhjen e te gjitha mbetjeve te grumbulluara ne kontenieret e perbashket nga gjeneruesit dhe transportimin e tyre në vendin e përcaktuar për depozitimin final

5.Skema e menaxhimit aktual

6.Skema e Menaxhimit modern të mbetjeve

Gjeneruesi

Sistemi i kazanëve të grumbullimi

t

IncenerimStacion ndarje

DepozitimLandfill sanitar

(ripërdorim, riciklim,

rekuperim)

Depozitimhiri

Fushë tansferimi

7.Cikli i menaxhimit

• Me një drejtim – konsum burimesh

Me cikël të integruar, sa më pak ose aspak mbetje

Lënda e parë

nga vetë mbetjet

Produkte jetëgjatë

dhe miqësore

Ripërdorimdhe

RiciklimParandali

m, zona

ndarje

Minimizim

NxjerrjaLënda e

parë

Nga natyra

Pëpunimiprodukti

Dërgimi tek klienti

Konsumi

Nga sektorë të ndryshëm

Largimi

• Hedhja në kazanë• Marrja me

makina

Depozitimi

• Fushë mbetjesh

• Incenerator

8.Afatet e detyrimeve ligjore

• Hartimi i programeve per parandalimin e krijimit te mbetjeve eshte jo me vone se data 1 Janar 2017

• NjQV grumbullojne ne menyre te diferencuar mbetjet sipas nenit 16 te ligjit brenda 31 dhjetorit 2018, te pakten per keto rryma mbetjesh : leter/karton, qelq, plastike, metal

1. Identifikimi i nevojave (mbetjet qe gjenerohen)2. Rishikimi i gjendjes aktuale(si menaxhohen aktualisht)3. Kuadri ligjor ekzistues4. Kuadri vendimarres5. Vendosja e objektivave6. Aktivitetet e mundshme (parandalimi, riciklimi,

depozitimi etj)7. Krahasimi me mundesite, perzgjedhja8. Hartimi i planit dhe mbeshtetja financiare9. Zbatimi i planit (forma e menaxhimit)10. Monitorimi dhe vleresimi

9.Plani I menaxhimit te integruar te mbetjeve

• Strategjia dhe plani i menaxhimit të mbetjeve na udhëheq në ndjekjen e hirearkisë së menaxhimit të mbetjeve.

• Vlerësojmë mundësitë sipas hallkave:– A mundet njësia të vendosë sistem parandalimi të mbetjeve?– A mundet njësia të vendosë një sistem të riciklimit të mbetjeve?– A mundet njësia të depozitojë mbetjet në mënyrë përfundimtare

dhe sanitare?• Bëjmë vlerësimin e teknologjisë dhe mjeteve që nevojiten

për të vendosur një sistem të caktuar.• Vlerësojmë se në çfarë shtrirje apo pjesë të veçanta të

teritorit këto veprimtari janë të domosdoshme apo të mundshme;

10.Identifikimi i aktiviteteve te mundshme

11. Ndarja e mbetjeve ne konteniere

– kazan boje kafe ose jeshil për materialin e kompostueshem organik

– kazan blu për materialet e thata te riciklueshme

– kazan i zi për mbetjet e tjera bashkiake

Diskutim : Si ti përdorim këto detyrime

Ngritjen e sistemeve pritëse/grumbulluese të këtyre rrymave specifike dhe ato të përgjithshme

Përllogaritjen e kostove dhe përballueshmërisë së këtij sistemi Marrjen e masave në rast pamundësie për t’iu përgjigjur

kërkesave Kontribuar në gjetjen e zgjidhjeve në shkallë të gjerë

Cfare konkretisht po/do te bejne te zgjedhurit lokale Roli i OSHC (Listojmë veprimtari)

12.Shoqeria CivileHartimi i fushatave të plota për

ndërgjegjësim dhe shpjegimin e rolit të gjithësescilit në sistem

Shpjegimi i detyrimeve që lindin nga parimet e ligjit të mjedisit dhe atij të menaxhimit të integruar të mbetjeve, vecanërisht të parimit ndotësi paguan

Organzimi i takimeve teknike dhe informative me të gjithë grupet