transparency in myanmar enterprises · 2019-08-25 · transparency in myanmar enterprises the pwint...

Transparency in Myanmar Enterprises

The Pwint Thit Sa/TiME report is intended to encourage increased transparency by Myanmar businesses. It was inspired by Transparency International’s Transparency in Corporate Reporting study.

+95 1 510069 | [email protected] | www.mcrb.org.mm

2

မပငခြင - ျမနမာစးပြားေရးက႑ တာဝနယမရေရးအေထာကအကျပဌာန (MCRB) စကတငဘာ ၂ဝ၁၆။ ျမနမာစးပြားေရးက႑ တာဝနယမရေရးအေထာကအကျပဌာန (MCRB) သည ယေကအေျခစက Institute of Human Rights and Busi-ness, ႏင ဒနးမတႏငငအေျခစက Danish Institute for Human Rights. တ႔၏ ပးေပါငးေဆာကရြကမျဖင ရနကနၿမ႕အေျခစက ဖြငလစထားေသာအဖြ႕အစညးပငျဖစပါသည။ ယေက၊ ဒနးမတ၊ ေနာေဝ၊ ဆြစဇာလန၊ နယသာလန ႏင အငယာလနႏငငအစးရမားထမ ရနပေငြ အေထာကအပရရပါသည။

MCRB စငတာတညေထာငရျခငးမာ ျမနမာႏငငတြငး တာဝနယမရေသာစးပြားေရးႏင ပတသကေသာ အသပညာ၊ စြမးရညႏင စကားဝငး မားဖနတးရနအတြက ထေရာကၿပး တရားဝင နညးလမးကေသာလမးေၾကာငး (platform) တစခေပၚထြနးလာေစရန ျဖစသည။ ေဒသတြငး လအပခကႏင ႏငငတကာစခနစညႊနးမားေပၚတြင အေျခခ၍ တာဝနယမရေသာစးပြားေရးအေလအကငေကာငးမားေပၚေပါကလာေစရန ျဖစသည။ ၎သည စပြားေရးလပငနးမား၊ လမအဖြ႕အစညးမားႏင အစးရမားအၾကား ၾကားေနကာအတအကြလပေဆာငရနျဖစသည။

ျမနမာစးပြားေရးက႑ တာဝနယမရေရးအေထာကအကျပဌာန (MCRB) သည UN GLOBAL COMPACT ၏ ပါဝငပတသကဆကႏြယမ ႏင ပတသကသည သတငးေပးပ႔ခကအား ၾသဂတလ ၂ဝ၁၆ တြင ထတျပနခၿပး UNGC သ႔ ၂ဝ၁၄ ခႏစ စတငဝငေရာကခသညမစ၍ ခမတထားေသာအေျခခမ ၁ဝ ခကႏငအည ေဆာငရြကလကရေသာ ၎၏ လပေဆာငခကမားအားလညး ေဖာျပထားပါသည။ ဤတြင ၾကညရႏငပါသည။ http://www.myanmar-responsiblebusiness.org/news/first-ungc-coe.html

ျမနမာစးပြားေရးက႑ တာဝနယမရေရး အေထာကအကျပဌာန

အမတ (၁၅)၊ ရမးရပသာလမး၊ စမးေခာငးၿမ႕နယ၊ ရနကနၿမ႕၊ ျမနမာ။အးေမလး [email protected]ဝကဆဒ: www.myanmar-responsiblebusiness.org ႏင www.mcrb.org.mm

MCRB မ ပႏပထတေဝျခငးျဖစသည။ မပငခြငရသည။ MCRB သည ဤပႏပတြင ပါဝငသည အေၾကာငးအရာမားအား လြတလပစြာ ျပနလညကးယ ထတေဝျခငးက ခြငျပသည။ ထသ႔ ျပနလညကးယ ထတေဝမညဆပါက MCRB ထသ႔ အေၾကာငးၾကားရနႏင ထကးယ ထတေဝမည စာပႏပေကာပအား အထကပါလပစာအတငး MCRB ႐းသ႔ေပးပ႔ရန ျဖစသည။ ထသ႔ ျပနလညကးယထတေဝမည ခြငျပခကအား ေတာငးခရနႏင ပႏပထတေဝမည ဘာသာျပနခကအား MCRB လပစာအတငး လပမၿပး ေပးပ႔ရမညျဖစသည။

အသမတျပေကးဇးတငလႊာ

MCRB အေနျဖင ႏငငတကာပြငလငးျမငသာမႈ (Transparency International) က မပငခြငရသည စးပြားေရးလပငနးမား၏ ပြငလငး ျမငသာမႈ အစရငချခငးမ ေမးခြနး ၁-၂ဝ အား အသးခခြငျပမႈအတြက အထးပငေကးဇးတငရပါသည။ ထပမသရလပါက http://www.transparency.org တြင ဝငေရာကေလလာႏငပါသည။

Pre-Collegiate Programme မ Raj Gautam အားလညး ၄ငး၏ အားသြနခြနစက သေတသနျပမႈအတြက ေကးဇးတငပါသည။ ဆက လကဆညးပးရမည ပညာေရးခရးတြင ေကာငးမြနပါေစရနလညး ဆေတာငးေပးပါသည။ ထ႔အျပင ၂ဝ၁၆ခႏစတြင MCRB ႏင တြဖက လပကငေပးသည Fulbright-Clinton Fellow ျဖစသ Jon Keesecker ကလညး ေကးဇးတငပါသည။ Nicolas Delange ကလညး ၄ငး၏ ပါဝငမႈအတြကလညးေကာငး။ အျခား ျဖညစြကပပးေပးသမား အားလးကလညးေကာငး MCRB က အသမတျပ ေကးဇးတငအပပါသည။

3

[email protected]+95 1 510069 www.mcrb.org.mm

၄ အႏစခပ၄ ၂ဝ၁၅ အစရငခခကမ စ၍ တးတကေျပာငးလလာမမား၆ အစးရ လပေဆာငမႈအတြက လကရအခြငအလမးမား ဥပေဒေရးရာ ျပျပငေျပာငးလမႈမား ရနကနစေတာ အတခနး အဂတလကစားမ ပတဝနးကငထခကမႈဆငရာ ေလလာဆနးစစခက၁၁ ကမၸဏ၏ ပြငလငးျမငသာမ အေပၚတြင ပါဝငပတသကဆကႏြယသမား၏ အျမငမား ႏငငတကာ ရငးႏးျမႇပႏသမားမ အျမငမား အရပဘကလ႔အဖြ႕အစညးမားမ အျမငမား ျမနမာစးပြားေရးလပငနးမားမ အျမငမား ၁၆ စမခကေဆာငရြကရျခငးႏင စနစတက ေဆာငရြကပ အဆငဆင ကမၸဏေရြးခယျခငး အပစမား ဝဘဆဒရသည ကမၸဏခြမား ကမၸဏမားႏင ဆကသြယျခငး အရတရား စစေဆးမႈမား အမတေပးျခငး၂၁ ရလဒမား ၿခငသးသပခက ရလဒဇယား ဝဘဆဒမရသည ကမၸဏမား၂၈ အပငးလက စြမးေဆာငရည အဂတလကစားမႈ တကဖကေရး အစအစဥ (ACP) အဖြ႕အစညးဆငရာ ပြငလငးျမငသာမႈ ကနးမာေရး၊ လၿခစတခရမ၊ ပတဝနးကင (HSE)၊ လ႔အခြငအေရးႏင ေျမယာ၃၄ အႀကျပခကမား ျမနမာကမၸဏမားသ႔ ျမနမာအစးရသ႔ လႊတေတာသ႔ ရငးႏးျမႇပႏသ အသငးအဝငးသ႔ မဒယာ အပါအဝင ျမနမာအရပဘကအဖြ႕အစညးမားသ႔၃၉ ေနာကဆကတြ (၁)အမတေပးစညးမဥး အဂတလကစားမႈ တကဖကေရး အစအစဥ (ACP) အဖြ႕အစညးဆငရာပြငလငးျမငသာမႈ ကနးမာေရး၊ လၿခစတခရမ၊ ပတဝနးကင (HSE)၊ လ႔အခြငအေရးႏငေျမယာ၅၂ ေနာကဆကတြ (၂) မဒယာေဖာျပခကမားႏင အရပဘကအဖြ႕အစညး အႀကျပခကမား အႏစခပ

မာတကာ

4

အဂတလကစားမႈ တကဖကေရး၊ အဖြ႕အစညးဆငရာ ပြငလငးျမငသာမႈ၊ လ႕အခြငအေရး၊ ကနးမာေရး၊ လၿခစတခရမႈႏင သဘာဝပတဝနးကင (HSE) တ႔အတြက ေမးခြနး ၃၅ ချဖင လပငနး ပမာဏႀကးမားေသာ ျမနမာကမၸဏ ၁ဝဝ ၏ ေကာပရတဝဘဆဒမားက ဆနးစစေလလာသည တတယ အႀကမေျမာက ပြငသစစ အစရငခစာက ျမနမာစးပြားေရးက႑ တာဝနယမႈရေရး အေထာကအကျပဌာန က ထတျပနခသည။

၂ဝ၁၆ ခႏစ ၏ ပြငလငးျမငသာမႈအရဆး ကမၸဏ ၁ဝ ခ၊ သ႔မပာတ ၁၅ ခမာ ၂ဝ၁၅ တြင ပြင လငးျမငသာမႈ အရဆးကမၸဏအမားစႏင အမတစဥမား အနညးငယ ေျပာငးလသြားသညမအပ အတ တပငျဖစသည။ ၂ဝ၁၆ တြင အမတအမားဆးရရသည ကမၸဏမားမာ (SPA) မ သးျခားခြထတ အမတေပးခသည First Myanmar Investment (FMI) ၊Serge Pun and Associate (SPA)ႏင မကစျမနမာတ႔ ျဖစသည။ ထပဆးတြငရေနသည ကမၸဏမားသည ဘ႑ာေရးအခကအလကမား၊ နစနာမႈကစားေရး ယႏယားမား၊ သဘာဝပတဝနးကငႏင လမဘဝသကေရာကမႈ ေလလာဆနးစစမႈ မား ထတျပနျခငးစသည နယပယမားတြင တးတကမႈမားရခသည။ သ႔ေသာလညး ကမၸဏ အေတာ မားမား (ဆနးစစေလလာခသည ကမၸဏမား၏ ၃၄ ရာခငႏနး) တြင ဝဘဆဒမရျခငး သ႔မပာတ (၄၅%) က စးပြားေရး စမအပခပမႈပငးဆငရာအခကအလက အနညးငယသာ ထတျပနခၾကသည။

ျမနမာကမၸဏမား၊ အစးရ၊ လႊတေတာ၊ အဖြ႕အစညးဆငရာ ရငးႏးျမႇပႏသမား၊ အရပဘက အဖြ႕အစညးမားႏင မဒယာမားက အႀကျပခကမား ေပးထားပါသည။

၂ဝ၁၄ ဇလငလတြင ပထမဆးအႀကမ ပြငသစစအစရငခစာက MCRB က ထတျပနခသည။1 ရညရြယခကမာ ကမၸဏမား၏ ပြငလငးျမငသာမႈအတြက ၎တ႕အား အမားျပညသေရ႕ေမာကတြင အသအမတျပေပး ျခငးျဖင ျမနမာကမၸဏမားက သတငးအခကအလကထတျပနေပးျခငးအပငးတြင ပမလပကင လစတျဖစ ေပၚလာေစရန မကလးေပး ဆြေဆာငျခငး ပငျဖစသည။

ႏစႏစၾကာလာသညအခါ ပြငလငးျမငသာမႈက႑တြင သသာသည တးတကေျပာငးလမႈအခ႕ အား ျမနမာကမၸဏမား ျပလပလာခသညက ေတြ႕ျမငႏငမည ျဖစသည။ မညသ႔ပငျဖစေစ ခ႐နဝါဒႏင အဂတလကစားမႈတ႔ႏငပတသကၿပး သသယမား ရေနျခငးေၾကာင ျမနမာစးပြားေရးလပငနးက႑က တမသလာဖးေနဆ ျဖစသည။ ထသ႔ေသာ အေျခအေနမားက ျပညတြငးသကဆငပတသကသမား၊ ျမနမာႏငငႏင ကနသြယရနႏင ျမနမာႏငငတြငး ရငးႏးျမပႏရန ႀကးပမးေနသည စးပြားေရးလပငနးမား ႏင အစးရမား၊ သ႔မပာတ ႏငငတကာဘ႑ာေရး အဖြ႕အစညးမားကသ႔ ႏငငတကာ သကဆငပတသက သမားကပါ စးရမပပငမႈမား ျဖစေစခသည။

ကမာၻ႕ဘဏက ျပလပသည ကမၸဏႀကးမား အခကအလကဆနးစစသးသပခက (၂ဝ၁၄ အခကအလကမားအရ)2 အခ႕ေသာလပငနးပငးဆငရာ ေဆာငရြကခကမား ဥပမာအားျဖင လပပင ခြငလငစင၊ ျပညတြငးသ႔ တငသြငးခြင လငစငရယျခငး၊ လပစစဆကသြယမႈပငးဆငရာ လပကငခြငရရရနေဆာငရြကျခငး သ႔မပာတ အခြနအရာရမားႏင အစညးအေဝးမား ျပလပျခငးကစၥရပမားတြင အဂတလကစားမႈမားရေနၿပး ျမနမာႏငင၏ အဂတလကစားမႈသည အာရပစဖတေဒသ၏ ပမးမထက

1 www.myanmar-responsiblebusiness.org/news/first-pwint-thit-sa-time-report.html2 http://www.enterprisesurveys.org/data/exploreeconomies/2014/myanmar

အႏစခပ

၂ဝ၁၅ အစရငခခကမစ၍တးတကေျပာငးလလာမႈမား

http://www.myanmar-responsiblebusiness.org/news/first-pwint-thit-sa-time-report.html

http://www.enterprisesurveys.org/data/exploreeconomies/2014/myanmar

5


သသာစြာ ျမငမားေနသည။ ၄ငးသည အဂတလကစားမႈ ညႊနးကနးႏင အတတပင ျဖစသည။ 3

ျမနမာျပညသမား၏ အျမငတြင ကယကယျပန႔ျပန႔ျဖစေပၚေနသညမာ (ခ႕ကားေျပာဆရမည ဆလင) ၁၉၈၈ - ၂ဝ၁ဝ အတြငး လပငနးေဆာငရြကခသည မညသညကမၸဏမဆ အဂတလကစားသည အေလအထမားႏင ခ႐နဝါဒတ႔ျဖင ေဆာငရြကခၾကျခငးျဖစသညပာ ယၾကညေနၾကသည။ ၂ဝ၁၄ ခႏစ တြင စတငထေထာငခၿပး သယဇာတတးေဖာထတယေရး လပငနးမားအေပၚ ဥးတညေစာငၾကညသည အရပဘကအဖြ႕အစညးတစချဖစေသာ Myanmar Alliance for Transparency and Accountablity (MATA) ၏ အဖြ႕ဝငမားက ျမနမာႏငငတြင ရငးႏးျမႇပႏသညကမၸဏမားသည အတတက မားယြငးမႈမား ကကစားရနႏင ပြငလငးျမငသာၿပး တာဝနယမႈရေသာ စးပြားေရးလပငနးအေလအထမားက ကငသး ေဆာငရြကျခငးမရသည ခ႐နမားႏင ၎တ႔၏ မသားစဝငမားစသည လပဂၢလမား၊ ကမၸဏမားႏင စးပြားေရးလပငနး လပကငျခငးမျပသငပာ ဆခၾကသည။4

ယခငအစရငခစာ ထတေဝၿပးခနေနာကပငး သသာထငရားေသာ တးတကေျပာငးလမႈမာ ျမနမာႏငင၏ သမငးဝင ၂ဝ၁၅ ေရြးေကာကပြမစတင၍ အမးသားဒမကေရစအဖြ႔ခပ (NLD) ဥးေဆာင ေသာ အစးရအဖြ႕သစ ဖြ႕စညးထေထာငမႈပငျဖစသည။ NLD ၏ အာဏာလြေျပာငးရယၿပး လပကင ေဆာငရြကရမညမားအနက ဥးစားေပးမာ လာဘေပးလာဘယမႈႏင အကငပကျခစားမႈတ႔အား ကင တြယေျဖရငးရနပင ျဖစသည။ အစးရဝနထမးမား၏ လကေဆာငရယလကခရာတြင လကနာရမည လမးညႊနခကမားက ထတျပနချခငးမာလညး အပါအဝငပင ျဖစသည။5 အဆပါ လမးညႊနခက မားတြင-

အခ႕ေသာကစၥရပမားတြင လကေဆာင ေပးကမးျခငးမးတြင သတမတအဆင (၂၅ဝဝဝ ကပ သ႔မပာတ ေဒၚလာ ၂ဝ ဝနးကင၊ ယခငအစးရလကထက ၃ဝဝ,ဝဝဝ ကပမ ေလာဆငးသြားျခငး) အခ႕ေသာ ကစၥရပမားတြငမ လးလးလားလား တားျမစကန႔သတထားျခငးတ႔ ပါဝငသညက ၾကညျခငး အားျဖင ႏငငတကာ ရငးႏးျမႇပႏသမား၊ ေဒသတြငး ပါဝငပတသကဆကႏႊယသမား အားလး၏ ယၾကညခကအား ရရႏငျခငးႏင စးပြားေရးလပငနးမားအတြက တနးတညမတမႈရေသာ အေျခအေနက ဖနတးေပးျခငးအားျဖင ျမနမာႏငငတြင တာဝနယမရေသာ စးပြားေရးလပေဆာငခကမား ျဖစေပၚလာ ေစရန တြနးအားေပးေသာ အေရးပါအရာေရာကေသာ ေျခလမးတစရပပင ျဖစပါသည။

အထကပါ ျပျပငေျပာငးလမႈပငးဆငရာ အေၾကာငးအရာအား ပမျမငသာေအာငေထာကျပႏငသည အခကမာ အမညမေဖာလေသာ မဒယာကမၸဏတစခ (သတငးမဒယာဌာနမား၏ ထငျမငခကမား အရ ေရႊသလြငအဖြ႕၏ တစစတတစေဒသျဖစေသာ စကငးနက) က ဧၿပ ၂ဝ၁၆ခႏစ သႀကၤနေရကစား ပြေတာတြင သမၼတ႐းအဖြ႕၏ အဖြ႕ဝငတစဥးအား လကေဆာငအေနျဖင ကပ ၅ သနး ေပးအပချခငးက သမၼတ႐းမ သတေပးခက ထတျပနျခငးပင ျဖစသည။6 မညသ႔ပငဆေစကာမ ျပညသ႔ဝနထမးမား လာဘစားျခငးႏင ပတသက၍ တကဖကရန NLD တြင ဆႏၵရေသာလညး အစးရအေနျဖင ျပညသ႔

3 လာဘထးမႈ တစးလကေဆာငေပးအပမႈ ျဖစပြားမႈပမာဏဆသညမာ လပစစဓာတအား၊ ေရ စသည ဝနေဆာငမႈလပငနးမား ရရရန၊ ပါမစမားရရရန၊ လငစငမားႏင အခြနကစၥရပမားဆငရာ လပငနးကစၥရပမား ေဆာငရြကရာတြင ၆ ႀကမတြင ၁ ႀကမ တစးလကေဆာင ေပးအပမႈ မားက လပငနးစမားအေနျဖင ေတြ႕ႀကရေသာ အႀကမေရပငျဖစသည။ လာဘေပးမႈ အတမအနကဆသညမာ ထသ႔လပငနးကစၥရပမား ေဆာင ရြကရာတြင လကေဆာင သ႔မပာတ တရားမဝငေသာ ေငြေပးအပမႈအား ေတာငးဆမႈခရေသာ ပမာဏပငျဖစသည။4 Myanmar Centre for Responsible Business, October 2014, Briefing paper on CSOs and extractives industries5 ‘NLD cracks down on nepotism’, Myanmar Times, 27 April 20166 President’s Office Calls Out Media Company For Alleged Govt Bribe, Irrawaddy, 20 April 2016ထ

ပဆးတ

ြငရေန

သည

ကမၸဏ

မား

သည

ဘ႑

ာေရး

အခ

ကအ

လက

မား

၊

နစနာ

မႈကစာ

းေရး

ယႏယ

ားမ

ား၊ သ

ဘာဝ

ပတဝန

းကင

ႏင

လမဘ

ဝသက

ေရာက

မႈ ေလ

လာဆ

နးစစ

မႈမား

ထတ

ျပနျ

ခငးစ

သည

နယပယ

မား

တြင

တးတ

ကမႈမ

ားရခ

သည

။

http://www.myanmar-responsiblebusiness.org/news/briefing-paper-csos-and-extractive-industries-myanmar.html

http://www.myanmar-responsiblebusiness.org/news/briefing-paper-csos-and-extractive-industries-myanmar.html

http://www.mmtimes.com/index.php/national-news/nay-pyi-taw/19980-nld-cracks-down-on-nepotism.html

http://www.irrawaddy.com/burma/presidents-office-calls-out-media-company-for-alleged-govt-bribe.html

6

ဝနထမးမားအား လာဘေပးေသာ ကမၸဏမားအေပၚတြင အျပစေပးအေရးယႏငရနအတြက ထပမ၍ လမးရမည ေျခလမးမားရေနေသးသည။ အကငပကျခစားမ တကဖကရနအတြက အဂတလကစားမႈ တကဖကေရးဥပေဒအား ျပျပငေျပာငးလမႈျပလပကာ ကမၸဏမားက လာဘေပးျခငးအေပၚတြင ဥပေဒ အရ တာဝနရေစရန ျပလပဖ႔လအပေပသည။ ကမၸဏမားဘကကေရာ NLD အပါအဝင ႏငငေရးပါတ မားဘကကပါ စးပြားေရးလပငနးမားမ ႏငငေရးပါတမားသ႔ ပကဆေသာလညးေကာငး၊ ပစၥညးေသာ လညးေကာငး လဒါနးလကခရာတြင ပြငလငးျမငသာမရရန မားစြာလအပေပသည။7

ျမနမာႏငငတြင လကရေဆာငရြကေနေသာ သသာထငရားသည စးပြားေရးႏင ႏငငေရးျပ ျပငေျပာငးလမႈမား ေအာငျမငမႈမားရရၿပး ျပညသလထ ယၾကညမႈရရေရးတြင စးပြားေရးလပငနး၏ အစတအပငးတြင ပါဝငေသာ ပြငလငးျမငသာမႈသည မရမျဖစ လအပသည။ ႏငငေခါငးေဆာငမား ကလညး ပြငလငးျမငသာမႈႏင သကဆငေသာ ကတကဝတမားက ထတေဖာေျပာဆလာၾကသည။8 စပြားေရးလပငနးမားႏင ပတသကၿပး ပြငလငးျမငသာမႈ ပမျမႇငတငရန ျမနမာအစးရက ခငမာသည ေဆာငရြကမႈအခ႕က ျပလပခၿပးျဖစသည။ ထသ႔ေဆာငရြကမႈမားတြင ျပညတြငးအခြနမားဥးစးဌာနကကနသြယလပငနးခြနႏင ဝငေငြခြနေပးေဆာငသ ထပတနးအေယာက ၁ဝဝဝ က ထတျပနျခငးလညးပါ ဝငသည။ ထစာရငးသည ျမနမာကမၸဏမားအၾကား အခြနထမးေကာငးမားျဖစေၾကာငး ျပသရန မန ကနသည ယဥၿပငမႈတစရပ ျဖစေစခသည။ ယခင အစးရက ေဆာငရြကခေသာ ပြငလငးျမငသာမႈဆငရာ အျခားေဆာငရြကမႈမားမာ သယဇာတ တးေဖာထတလပေရး လပငနးနယပယမား ပြငလငးျမငသာမႈ အဖြ႔၏ အဖြ႔ဝငအျဖစ ေလာကထားျခငး(လကရအစးရသစလကထကတြင အဖြ႔ဝငအျဖစသတမတႏင ရန ေစာငဆငးလကရသည)။9 ပြငလငးအစးရမတဆက(OGP)က စတဝငတစားရျခငး (အားလး မဟတသညတင)ႏင အစးရတငဒါလပငနးအခ႕တ႔ ျဖစသည။10

အခ႕ေသာ ေဆာငရြကဆဥပေဒေရးရာ ျပျပငေျပာငးလမႈမားသညလညး ကမၸဏမား၏ ပြငလငး ျမငသာမႈက ျမႇငတငရန အသးျပႏငမညျဖစသည။ အာရဖြ႕ၿဖးေရးဘဏ၏ ကညေထာကပမႈ ျဖင ရငးႏးျမႇပႏမႈႏင ကမၸဏမားညႊနၾကားမႈဥးစးဌာန (DICA)မ ေဆာငရြကေနသည ျမနမာကမၸဏမား ဥပေဒျပျပငေျပာငးလေရးသည ကမၸဏ၏ ပြငလငးျမငသာမႈလအပခကမားအတြက အခြငအလမးတစ ရပက ေပးႏငမညဟ ေမာမနးသည။ ဥပမာအားျဖင ဘ႑ာေရးမဟတေသာ ထတျပနျခငးျဖစသည။11

ယငးဘ႑ာေရးမဟတေသာ ထတျပနျခငးသညလညး လအပခကျဖစသလ စေတာအတခနးမား

7 ‘A fine line between FOC and Corruption’, Op-Ed by Vicky Bowman, Myanmar Times, 12 January 20168 ၂ဝ၁၃ တြင သမၼတသနးစနသည ၎တ႔အစးရအေနျဖင ကတကဝတျပသညမာ စးပြားေရးလပငနးမား၏ လပထးလပနညးမားတြင ပြငလငးျမငသာမႈအားရေအာင ေဆာၾသသြားမည။ ရငးႏးျမႇပႏသမားထမ ယၾကညမႈ တညေဆာကသြားမညႏင ျမနမာႏငငတြငး တာဝနယမႈ ရ ေသာ ရငးႏးျမႇပႏမႈမား ပမ ျဖစေပၚလာေစရန ေဆာငရြကသြားမညဟ ေျပာၾကားခပါသည။ ေဒၚေအာငဆနးစၾကညကလညး ပြငလငးျမငသာမႈ ရျခငး၏ အေရးႀကးေသာက႑အား မးေမာငးထး ေျပာၾကားခပါသည။ သမ ေျပာၾကားခသညမာ “ ပြငလငးျမငသာမႈ မရဘးဆရင တာဝနခမႈဆတာ လညး ရမာမပာတပါဘး။ ပြငလငးျမငသာမႈ မရသေရြ႕ကေတာ အခ ဒရငးႏးျမႇပႏမႈေတြပာာ ျပညသလထကပ အကးျပမလား မျပဘးဆတာရယ ဒါမမဟတ အနညးငယေသာ အခြငထးခ လတခ႕သာ အကးရမလားဆတာေတြက ကြနမတ႔ ဘယနညးန႔မ သႏငမာမပာတပါဘး” ဟ ျဖစသည။9 www.myanmareiti.org10 ကမာၻဘဏ၏ အေထာကအပျဖင ေဆာငရြကခေသာ၂ဝ၁၃ မဘငး၊ ဖနးလငစငတငဒါ ေခၚယျခငးသည တငဒါေခၚယျခငး လပငနး စဥမားထတြင အေကာငးဆးလပေဆာငမႈ ျပလပျပသႏငခေသာ မၾကာခဏ ကးကားမႈခရသည ျမနမာႏငင၏ ဥပမာတစခပငျဖစသည။ အမၿခေျမ ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈ က႑အတြက အစးရ၏ ေျမယာခြေဝျခငးသည လပေဆာငမႈညေသာ အေလအကငအျဖစ မၾကာခဏ ကးကားျခငးခရေပသည။ ေရကး သတငးလႊငဌာန၏ တငဒါေခၚယျခငး ဖကသမးျခငးခရမႈသည သပမၾကာေသးမက ျဖစပြားခေသာ အျဖစအပကပငျဖစသည။ ဥပမာအားျဖင ဖတ႐ႈခငပါက “This is a huge ploy, Mr.President” Eleven, June 2015.11 Asian Development Bank TA 47268-001: Strengthening Institutions for a Better Investment Cli-mate.

အစးရလပေဆာငမႈအတြကလကရအခြငအလမးမား

ဥပေဒေရးရာ

ျပျပငေျပာငးလမႈမား

http://www.mmtimes.com/index.php/opinion/18433-fine-line-between-foc-and-corruption.html

http://www.myanmareiti.org

http://adb.org/projects/details?page=details&proj_id=47268-001

http://adb.org/projects/details?page=details&proj_id=47268-001

7


အပါအဝငမားစြာေသာ ဥပေဒအရ ေဆာငရြကရန နညးလမးမားျဖင တကတြနးအားေပးလာခသည။ ၂ဝ၁၆ ခႏစ၊ ဇြနလတြငထတျပနခေသာ ကမၸဏဥပေဒမၾကမး အပဒ-၂၆၁(ခ)အရ ဒါ႐ကတာ၏ ႏစပတ လည အစရငခစာတြင ကမၸဏ၏ စးပြားေရးလပငနးစဥ ျပနလညသးသပခကတြင ကမၸဏ၏ မလ စးပြားေရးလပငနး ေဖာျပခက၊ ကမၸဏ၏ တစႏစစာလပေဆာငမႈမား သးသပခက၊ ရငဆငေနရသညအႏရာယျဖစႏငေျခမားႏင မေရရာမႈမား၊ အျခားေသာ အေၾကာငးကစၥတစရပရပတ႔က ရငးလငးေဖာျပမႈ တစရပပါရရမညဟ ထညသြငးျပဌာနးထားသည။ အဆပါလပပငခြငသည အစရငခစာပါ အခကအလက မားက တရားဥပေဒပငးဆငရာတြင လပေဆာငခသညအတငး ပမျပညစရငးလငးစြာ ေဖာျပႏငမည ျဖစသည။12

ခငမာသည ျမနမာႏငင ရငးႏးျမႇပႏမႈ ဥပေဒတစရပက မၾကမးေရးဆြျခငးသညလညး ပြငလငး ျမငသာမႈႏင တာဝနခမႈတးျမႇငရန အခြငအလမးမား ရရေစသည။ ဥပမာ-ျမနမာႏငင ရငးႏးျမႇပႏမႈ ေကာမရင (MIC) ထမ ပါမစတစခက ကမၸဏက ရယလပါက လပငနးလညပတမႈဆငရာ နစနာမႈကစား ေရးနညးလမးမားႏင ေရရညတညတဖြ႕ၿဖးမႈဆငရာ ႏစစဥအစရငခစာတြင ဤအေၾကာငးအရာႏင တကြ အျခားေသာဆကစပအေၾကာငးအရာမားက ေကာမရငအားတငျပရနႏင လကနာကငသးရန အတြက လအပခကတစခအျဖစ ေတာငးဆရန အစးရအား ျမနမာစးပြားေရးက႑ တာဝနယမႈရေရး အေထာက အကျပဌာနမျပဌာနးရန အဆျပခသည။13

ရနကနစေတာအတခနးက ၂ဝ၁၆ ခႏစ၊ မတလမစတင၍ ေဆာငရြကခရာ ကမၸဏမား၏ ပြငလငးျမငသာမႈက ေတြ႔ျမငႏငရန အခြငအလမးတစခပင ျဖစသည။ ရနကန စေတာအတခနးက ဂပနရငးႏးျမႇပႏမႈဘဏ Daiwa Securities Group ႏင မၾကာေသးမက အေမရကနႏငင၏ ပတဆ႔ တားဆးမႈစာရငးမ ဖယရားျခငးခခရသည ျမနမာစးပြားေရးဘဏတ႔ မတဖကျပထားသည။

မတလ ၂၅ ရကေန႔တြင ၂ဝ၁၆ ပြငသစစတြင ထပတနးကမၸဏစာရငးတြင ပါဝငလာေသာ FMI သည စေတာအတ(စ)ခနးတြင ပထမဥးဆးစာရငးသြငးေသာ ကမၸဏျဖစခပါသည။ ျမနမာ သလဝါ အထးစးပြားေရးဇန အမားပငကမၸဏသညလညး ေမလ ၂ဝ ရကေန႔တြင စာရငးဝငခၿပး ၂ဝ၁၆ ပြငသစစ တြင အဆင (၁၈) ရရပါသည။ အျခားေသာ ကမၸဏမားသညလညး စာရငးဝငမညဟ ေမာလငရၿပး Myanmar Citizens Bank ၊ First Private Bank ၊ Myanmar Agribusiness Corporation Limited (MAPCO) ႏင Great Hor Kham တ႔ ျဖစသည။ ၎တ႔ အားလးသညလညး ယခႏစ ပြငသစစတြငလညး ပါဝငပါသည။ မၾကာမထြကေပၚလာမည ျမနမာကမၸဏမားဥပေဒသည အစစပလပငနးမားအေနျဖင ရနကနစေတာ အတ(စ)ခနးတြင စာရငးသြငးျခငးျပလပရနႏင အေထာကအကျပမညပာ ေမာလငရ သည။ ႏငငျခားသား ရငးႏးျမႇပႏသမားက အစရယယာမား ဝယယႏငခြငရမညဟ ေမာလငရသည။14

လကရ ရနကနစေတာအတခနး ေဖာျပေသာ အခကအလကမားမာ အကန႔အသတျဖငသာ ျဖစပါသည။ စာရငးသြငးခရရန လအပခကမားအနက ထတျပနေၾကညာခက ၂ / ၂ဝ၁၅ ပဒခြ ၅ (က) အရ “(၅) ကမၸဏ၏ စးပြားေရးလပငနး လပေဆာငခက၊ စးပြားေရးလပငနး၏ ၿခငသးသပခက၊ အေျခခ

12 ဥပမာအေနျဖင ၂ဝ၁၄ အးယ၏ ဘ႑ာေရးမပာတေသာ အစရငခ ညႊနၾကားခကတြင ကမၸဏမားအေနျဖင ၎တ႔၏ စမခန႔ခြေရး အစရင ခခကအား ဖြငလစချပရန လအပခက၊ မဝါဒမား၊ သဘာဝပတဝနးကငႏငပတသကေသာ ေဘးအႏရာယႏင ရလဒမား၊ လမႈအသငးအဝနးႏင အလပသမား ႐ႈေထာငမား၊ လ႕အခြငအေရး ေလးစားလကနာမႈ၊ အဂတလကစားမႈ တကဖကေရးႏင လာဘေပးလာဘယမႈ ကစၥရပမားႏင ၎တ႔၏ ဒါ႐ကတာဘတအဖြ႕တြင မတညကြျပားျခားနားခကမား ရျခငးတ႔ လအပေပသည။13 www.myanmar-responsiblebusiness.org/further-proposals-draft-myanmar-investment-law.html14 Yangon stock exchange to open to foreign investors, Myanmar Times, 1 June 2016

ရနကန

စေတာအတခနး

http://www.myanmar-responsiblebusiness.org/further-proposals-draft-myanmar-investment-law.html

http://www.mmtimes.com/index.php/business/20612-yangon-stock-exchange-to-open-to-foreign-investors.html

8

ကေသာ လပငနးစဥမားႏင ေစးကြကမား၊ အေျခခကေသာစြန႔စားမႈမားႏင ကမၸဏ၏ ရငဆငရမည မေသခာ မေရရာမႈမား၊ အေကာငအထညေဖာျပႏငသည စာခပမား၊ သေတသနႏင ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈ စသညတ႔ ျဖစသည။ 15

စာရငးသြငးရန သတမတရက ရရထားေသာ ကမၸဏသးခအတြက ကန႔သတခကမားရၿပး ပါဝငပတသက ဆကႏႊယသမား၏ စြန႔စားရမႈမားက တငျပမႈမရပါ။ ထးျခားသညမာ သလဝါ အထးစးပြား ေရးဇနတြင ေအာငျမငေသာ ေျမသမးပကမႈ၊ ေလာေၾကးေပးအပရမႈတ႔ ရေနေသာလညး ထခကပကစး မႈမားႏင အမႈအခငးျဖစမႈမားရမသာ စဥဆကမျပတ ထတျပနေပးမႈမား ျပလပရနလအပသည။16

စာရငးဝင အမားပငကမၸဏမားက စာရငးစစျခငးႏင စပြားေရး လပငနးမား၏ စမအပခပမႈတ႔ တြင ေဒသတြငးႏင နငငတကာ စခနမေအာင လပေဆာငေပးႏငရနအတြက Securities and Ex-change Commission of Myanmar (SECM) က စတင ဖြ႔စညးခပါျဖစသည။ လကရစာရငးသြငးရန စစဥထားေသာ ျမနမာကမၸဏမားအတြကလညး အစရငခစာမား ေပးမႈမားတြင ပမတးတကေနၿပ ျဖစ သည။ ရနကန စေတာအပခနးအတြက ေရရညတညတဖြ႕ၿဖးေရး လမးညႊနမားလညး လာမညႏစမား တြင ပမခမတေပးႏငမည ျဖစသည။ စာရငးသြငးၿပး ေသာကမၸဏမားက Singapore Exchange (SGX)က ေရရညတညတခငၿမေရးအတြက အစရငခစာတငသြငးမႈအား ဇြနလတြင မတဆကခသည။ ၄ငးတြင စာရငးဝငကမၸဏမားက သဘာဝပတဝနးကင၊ လမႈဘဝႏင စးပြားေရး လပငနးမား၏ စမအပခပမႈ(ESG)အခကမား၊ ရညရည တညတဖြ႕ၿဖးေရး ဥးတညခကမားႏငသကဆငေသာ အခကမားက ႏစစဥထတ ျပနေပးရနႏင ေအာငျမငရနအတြကလပေဆာငမည ရညမနးခကမားႏင ၄ငးက အေကာငအထည ေဖာႏငရနအတြက လအပေသာ မဝါဒမားခမတရန လအပသညဟ ပါရသည။

ပါလမနအသစေနျဖင အဂတလကစားမႈ ျပနာအားကငတြယေျဖရငးရန မးေမာငးထးျပခပါ သည။ အမနတကယအေရးႀကးသည အရာမာ အထကေဖာျပခသညအတငး အစးရသစ၏ ဥးေဆာင လပကငမႈမား ရရနလအပေပသည။ အဂတလကစားမႈႏငပတသက၍ လကရ ျမနမာႏငငအစးရ၏ ဥပေဒပငးဆငရာ ေဆာငရြကမႈသည အဂတလကစားမႈ တကဖကေရးဆငရာ ကလသမၼဂၢ သေဘာ စာခပ (The UN Convention Against Corruption-UNCAC) မ ခမတထားေသာ ပဂၢလကက႑၏ အကငပကျခစားမႈ တကဖကေရး ကငတြယေျဖရငးရာတြင ျမနမာႏငငအေနျဖင လကနာရမည အခက မား ကကညမႈ မရေသးေၾကာငး ေတြ႕ရရသည။ သတမတရက ေကာလြနေနၿပျဖစသည UNCAC အေကာငအထညေဖာျခငး ပထမဥးဆး သးသပခကအစရငခစာ ထြကႏငရနအတြက မးယစေဆးဝါးႏင ရာဇဝတမႈဆငရာ ကလသမဂ႐း (UN-ODC) သည ျမနမာႏငင၏ အဂတလကစားမႈ တကဖကေရးေကာမရင (Anti Corruption Commis-sion – ACC) အားမားစြာ ေထာကပအားေပး လကရပါသည။17

15 https://ysx-mm.com/wp-content/uploads/2016/03/n_en_092015_01.pdf (English) and https://ysx-mm.com/wp-content/uploads/2015/12/n_mm_092015_01.pdf (Myanmar)16 https://ysx-mm.com/wp-content/uploads/2016/03/n_en_022016_01.pdf17 http://frontiermyanmar.net/en/features/cleaning-up-corruption-nlds-battle

အဂတလကစားမႈ

https://ysx-mm.com/wp-content/uploads/2016/03/n_en_092015_01.pdf

https://ysx-mm.com/wp-content/uploads/2015/12/n_mm_092015_01.pdf

https://ysx-mm.com/wp-content/uploads/2015/12/n_mm_092015_01.pdf

https://ysx-mm.com/wp-content/uploads/2016/03/n_en_022016_01.pdf

http://frontiermyanmar.net/en/features/cleaning-up-corruption-nlds-battle

9


UNCAC ျပဌာနးခကမားႏင ယငးတ႔က မညသ႔ကငတြယေျဖရငးရမညက ႏႈငးယဥေလလာရာ တြင ၄ငး၏ဥပေဒႏင အသကဝငေဖာေဆာငမႈၾကားရ အေသးစတကေသာ ကြာပာခကမားက ရာေဖြ၍ ေဖာထတရန ေမာမနးထားပါသည။

ရာဇသတႀကးပဒမႏင ျမနမာႏငင စးပြားေရးဥပေဒ (၁၉၁၄) တ႔အရ ျမနမာႏငငတြင လပကင ေနေသာ ျပညတြငး၊ သ႔မပာတ ျပညပလပငနးမား အေနျဖငအဂတလကစားမႈတြင ပါဝငျခငးအတြက အေရးယချခငးမရေစရဟ ဆသျဖင အထးသျဖင UNCAC ၏ ပဒမ ၂၆ အရ ျမနမာႏငငသည အဂတ လကစားမႈျပစမႈမားတြင ပါဝငျခငးအတြက ဥပေဒအရ တာဝနခမညပဂၢလ၊ သ႔မဟတ အဖြ႔က ထားရရ မည ျဖစသည။ အဂတလကစားမႈတြင ပါဝငပတသကေနသည စးပြားေရးလပငနးစမားအား ျပစဒဏေပးျခငး သ႔မဟတ တားျမစပတဆ႔ျခငး (ဥပမာအားျဖင - ဖကသမးျခငး၊ အမားျပညသႏင သကဆငေသာ စာခပ ခပဆမႈမားမ ဥပေဒအရ တားျမစပတပငျခငး၊ ဥပေဒေရးရာ သကဆငရာ လပဂၢလအား သသာထငရား စြာ ေငြေၾကးအားျဖင ဒဏတပျခငး)တ႔ မရပါ။ အနာဂတတြင တရားဥပေဒပငးဆငရာ မဝါဒမား ေျပာငး လမႈမားမရပါက အဂတလကစားမႈ ကးလြနေနသည ကမၸဏမားအား တားဆးႏငမည မဟတပါ။ ထ႔ေၾကာင အဂတလကစားမႈ တကဖကေရးအတြက ထေရာကေသာ အစအစဥမား စတငမတဆကရ မည ျဖစသည။

၂၉ ဒဇငဘာ ၂ဝ၁၅ တြင အစးရသည “ပတဝနးကငထခကမႈဆနးစစျခငးဆငရာ လပထး လပနညး” က ထတျပနခပါသည။ ၄ငးတြင ျပညသလထ ႏငစညးေဝးပြမားျပလပကာ ေဆြးေႏြးအႀကျပ ခကရယျခငးႏင (လမႈအသငးအဝငးေပၚ သကေရာကခကအပါအဝင) ပတဝနးကငထခကမႈ ဆနးစစ ခကက အမားသေအာင ထတျပနျခငးတ႔ အခနမလပရနလညး ပါဝငေပသည။ လပငနးေဆာငရြကရန အဆငတြင ေလလာဆနးစစခကမားအား ဝနႀကးဌာနသ႔ ေပးပ႔ၿပးပါက ၁၅ ရကထက ေနာကမကေစဘ လမႈအဖြ႕အစညးမား၊ ေဒသခရပရြာအဖြ႕အစညးႏင အျခားေသာ ပါဝငပတသကဆကႏြယသမားထသ႔ ေပးပ႔ၿပး ဆနးစစခကမာအား အမားျပညသသရေအာင ေဆာငရြကရနဆသည အခက (ပတဝနးကငထခကမႈဆနးစစျခငးဆငရာ ပဒမ ၆၅ ႏင ကနဥးပတဝနးကင ေလလာဆနးစစခက ပဒမ ၃၈) တ႔ ပါဝငေပသည။ အစးရအေနျဖင အမားျပညသလထ ပးေပါငးပါဝငမရလာေစရန ျမနမာႏငငအတြက လကနာရန လမးညႊနခကမားအား စတငအေကာငအထညေဖာရန ေရးဆြေနၿပ ျဖစသည။ ထအျခငး အရာသည ေဒသလက မျဖစမေနလကနာေဆငရြကရမည လမးညႊနခကအျဖစ ျဖစေပၚလာေစရန အတြက Mekong Partnership for the Environment မ ဥးေဆာငလပကငလကရသည။18

မညသ႔ပငျဖစေစကာမ ေကာငးမြနစြာ အေကာငအထညေဖာမႈႏင ေဆာငရြကရမည လပငနး အစအစဥမားက လကနာကငသးေအာငျပလပရနမာ အဓကကလေပသည။ ၂ဝ၁၆ မတလ၌ ေရနႏင သဘာဝဓာတေငြ႕ဆငရာ ကမၸဏမား အေပၚတြငMCRB က စစတမးေကာကယ ခရာ တစဝကနးပါးေသာ ကမၸဏမားမာ ကနဥး သဘာဝပတဝနးကင ေလလာဆနးစစခကမား (Initial Environmental Exam-inations – IEEs) သ႔မပာတ သဘာဝပတဝနးကငဆငရာ ပတဝနးကငထခကမႈဆနးစစျခငး (EIAs)

18 ေဖေဖာဝါရလ ၂ဝ၁၆ တြင MCRB ႏင MPE တ႔ အတတကြ ဥးေဆာငကာ EIA လပငနးစဥတြင အမားျပညသလထ ပးေပါငးပါဝငမႈ လပငနး စဥတြင ရရခေသာ သငခနးမားအား ေဆြးေႏြးပြတစရပအား ကငးပခပါသည။ http://www.myanmar-responsiblebusiness.org/news/pointers-for-public-participation-environmental-impact-assessment.html

ပတဝနးကင ထခကမႈဆငရာ ေလလာဆနးစစခက

http://www.myanmar-responsiblebusiness.org/news/pointers-for-public-participation-environmental-impact-assessment.html

http://www.myanmar-responsiblebusiness.org/news/pointers-for-public-participation-environmental-impact-assessment.html

10

တ႔အား ထတေဝထားျခငးမရသညက ေတြ႔ရသည။ သ႔ေသာလညး ဤက႑သည ထတျပနေၾကညာမႈ အပငးတြင ေကာငးမြနစြာ လပကငေဆာငရြကေနသညပာ ဆႏငသည။19

၂ဝ၁၆ ပြငသစစအစရငခစာအတြက ေလလာသးသပျခငးခရေသာ ကမၸဏမားအနက အနညး ငယသာလင EIAs အား ထတျပနထားျခငး ရပါသည။ (သ႔ေသာ အခ႕မာ ျပလပေဆာငရြကထားျခငး ရမညပ မေပၚလြငေပ။) အစးရပငးဆငရာ အေနျဖင ပြငလငးျမငသာမႈ ပမတးတကလာေအာင လပေဆာငႏငသည အျခားေသာ စညးမဥးစညးကမးပငးဆငရာ အခြငအလမးမာ ဝယယေရးလပငနးစဥတြင ပါဝငရနျဖစ သည။ (အထကတြင ႐ႈပါ။) သ႔မပာတ သဘာဝပတဝနးကင အရငးအျမစႏငဆငေသာ စာခပမားအား ထတျပနျခငး (အထးသျဖင ေရနႏင သဘာဝဓာတေငြ႕က႑ ၊ သတတးေဖာေရးက႑၊ ေရအားလပစစ က႑) အျခားေရြးခယစရာအခကမာ ၄ငးက႑တ႔႔ကလညး ျမနမာႏငင EITI ၏ အစတပငးအျဖစ ပါဝငေအာင လပေဆာငရနျဖစသည။

19 www.myanmar-responsiblebusiness.org/news/mixed-picture-disclosure-environmental-impact-as-sessments.html

http://www.myanmar-responsiblebusiness.org/news/mixed-picture-disclosure-environmental-impact-assessments.html

http://www.myanmar-responsiblebusiness.org/news/mixed-picture-disclosure-environmental-impact-assessments.html

11


ကမၸဏ၏ပြငလငးျမငသာမ အေပၚတြင ပါဝငပတသကဆကႏႊယသမား၏အျမငမား

ႏငငတကာ

ရငးႏးျမႇပႏသမားမ

အျမငမား

ယခင ပြငသစစ အစရငခစာမားသည ျမနမာကမၸဏမားႏင ပတသကၿပး ပမသလၾကသည ႏငငတကာ စးပြားေရးစးပြားေရး အသငးအဝငးႏင အစးရအသငးအဝငး ႏစရပစလး၏ စတဝငစားမႈက ရရခသည။20

အေနာကတငးမသာမက MCRB ႏငေတြ႕ဆခေသာ ႏငငျခားရငးႏးျမႇပႏသမားႏင ၎တ႔၏ အတငပငခမားက အလြနတရာ သလၾကသညမာ သတ႔ အမနတကယ လကတြမည သ႔မဟတ လက တြရန အလားအလာရသည ျပညတြငးလပေဖာကငဖကမားက ပြငလငးျမငသာမႈက မညသ႔ေဆာငရြက ၾကသည၊ စးပြားေရးလပငနး ဂဏသကၡာ၊ ကနးမာေရး၊ လၿခစတခရမႈႏင သဘာဝပတဝနးကငမားက ၎တ႔ မညသ႔ ျဖညဆညးေဆာငရြကသညႏင လ႔အခြငအေရး ေလးစားလကနာမႈ ရ၊ မရတ႔ ျဖစသည။

ျမနမာကမၸဏမားသည ယခင အေရးယပတဆ႔မႈမားႏင ျမနမာကမၸဏမားႏင လပဂၢလမား ပါဝငေနေသးသည အေမရကန၏ Specially Designated Nationals (SDN)21 အေရးယ ပတဆ႔မႈ စာရငးတ႔၏ အကးဆကေၾကာင အနညးဆးမဟတဘ အလားအလာရသည စးပြားေရးမတဖက အစတ အပငးအျဖစ စးပြားေရးလပငနးမားအေနျဖင မမတ႔၏ လပငနးလညပတမႈေၾကာင လ႔အခြငအေရးဆငရာ ႏင လမႈ၊ သ႔မဟတ သဘာဝပတဝနးကငတ႔က တက႐ကျဖစေစ၊ သြယဝက၍ျဖစေစ ထခကနစနာမႈမား က ႀကတငသရႏငရန ဥပေဒေရးရာ စစစျခငးတြင ပမးမအထကတြင ရရနလအပမည ျဖစသည။

ယငးစာရငးမားတြင မပါဝငသည ကမၸဏမားသညပင စစတပ၊ သ႔မပာတ ႏငငေရးအရ ဆက စပေနသည ပဂၢလမားႏင22 ၎တ႔ၾကား အခတအဆကမား ရေနျခငး၊ အဂတလကစားမႈ အေလ အထမားႏင လ႔အခြငအေရး ခးေဖာကမႈစြပစြခကမားျဖင ပမနသကေရာကမႈမားက ႀကတငသျမငရန ႏင ထခကေစေသာ အေၾကာငးအရာမားက ႀကတငတားဆးျခငးလပငနးမားတြင ျပစခကမား ရေန ႏငေပမည။

ကမၸဏမားအကဥပေဒအတြက ရငးႏးျမႇပႏမႈႏင ကမၸဏမားညႊနၾကားမႈ ဥးစးဌာန (DICA)က အာရဖြ႕ေရးဘဏ၏ ကညေထာကပမႈတြင အြနလငးမ ကမၸဏစာရငး တငသြငးျခငးလညး ပါဝငသည။ ယငးက ေဆာငရြကရာတြင DICA က လပငနးေဆာငရြကလညပတမႈ မရေသာ ကမၸဏမားအား ထတ ပယျခငးလပငနးစဥအား ပထမေျခလမးအေနျဖင စတငေဆာငရြကၿပ ျဖစသည။ သ႔ေသာလညး အခက အလကအေၾကာငးအရာမားသည လးဝဥ မနမမနအား သသယျဖစဖြယရာမား ရေနေသးေပသည။ ရငးႏးျမႇပႏမႈႏင ကမၸဏမားညႊနၾကားမႈဥးစးဌာန (DICA) ၏ ဝဘဆဒအသစတြင ကမၸဏမားအား ရာေဖြရနေနရာတြင ပမေကာငးမြနလာကာ ဒါ႐ကတာမား၏ နာမညႏငအတ မတပတငနပါတမား လညး ပါရလာပါသည။23 www.opencorporates.comသည DICA ၏ အခကအလကမားက ယကာ hyperlinks မားဖနတးၿပး ဒါ႐ကတာခငးတေနေသာ ကမၸဏမားႏငလညး ခတဆကကာ ေဖာျပထား သည။

20 2014 TiME/Pwint Thitsa report ၂ဝ၁၄ ပြငသစစ အစရငခစာသည အႀကမေပါငး ၁ဝဝဝ ေဒါငးလပဆြျခငးခခရၿပး စာအပ ေပါငး၂ဝဝဝ ေကာ ျဖန႔ေဝခပါသည။ 21 www.treasury.gov/resource-center/sanctions/Programs/pages/burma.aspx. ကမၸဏတစခ/ လပဂၢလတစဥး ( ဒဂ/ဥးဝငးေအာင) သည ယခ အစရငခစာ ထတေဝသညအခနတြင US SDN စာရငးမ ပယဖကေပးျခငးခခရသည။22 The OECD ၏ Financial Action Task Force လမးညႊနခကအရ ႏငငေရးအရ ေဖာထတျခငးခရသည လပဂၢလဆသညမာ ျပညသလထမား အၾကားထငရားေသာ ယၾကညျခငး အပႏခရေသာ လပဂၢလက ဆလျခငးျဖစသည။23 www.dica.gov.mm/en/company-search

http://www.myanmar-responsiblebusiness.org/news/first-pwint-thit-sa-time-report.html

http://www.treasury.gov/resource-center/sanctions/Programs/pages/burma.aspx

http://www.dica.gov.mm/en/company-search

12

ျမနမာႏငငတြင စးပြားေရးလပကငေနေသာ မညသညကမၸဏမဆ အထးသျဖင ေျမာကအေမ ရကႏင ဥေရာပမလာေသာသမားသည လာအ၊ ကေမာၻဒးယား၊ သ႔မပာတ ဗယကနမတ႔တြင ရငးႏးျမႇပႏ မႈတြင မေတြ႔ရႏငေသာ ေစေစစပစပ စစေဆးျခငးမးက ႀကေတြ႕ရေလရေပသည။

ဤအရာသညလညး ကလသမဂၢမ ခမတထားေသာ စးပြားေရးႏင လ႕အခြငအေရးဆငရာ လမးညႊနခက24 အတငး စးပြားေရး လပငနးမားအေနျဖင မမတ႔၏ လပငနးလညပတမႈေၾကာင လ႔အခြင အေရးဆငရာႏင လမႈ၊ သ႔မဟတ သဘာဝပတဝနးကငတ႔က တက႐ကျဖစေစ၊ သြယဝက၍ျဖစေစ ထခကနစနာမႈမားက ႀကတငသရႏငရန စစစျခငး (due diligence)မားအား လပေဆာငရန တြနးအား တစချဖစကာ အမားစမာလညး လပေဆာငၾကေပသည။

တာဝနယမႈရေသာ ရငးႏးျမႇပႏမႈမား ပမျဖစေပၚလာေစရန အားေပးသညအေနျဖင အေမရကန အစးရက ၎တ႔၏ ျမနမာႏငငတြင ရငးႏးျမႇပႏေနေသာ ႏငငသားမားအား အစရငခတငပ႔ရမည လအပခကက စတငမတဆကခပါသည။25 ၂ဝ၁၆ တြင ေဒၚလာ ၅ဝဝ,ဝဝဝ တန မ ေဒၚလာ ၅ သနးတန ၾကား ရငးႏးျမႇပႏမႈႏင ေရနႏင သဘာဝဓာတေငြ႕က႑တြငမ မညသညရငးႏးျမႇပႏမႈ ပမာဏမဆ ရငးႏးျမႇပႏမႈ အစရငခစာတငပ႔ရန သတမတခပါသည။ ၾသဂတလ ၂ဝ၁၆ ေရာကရခနတြငမ ၄၉ ခက အစရငခစာ ထတျပနၿပးျဖစကာ ျမနမာႏငငတြင ကနသြယမႈႏင ရငးႏးျမႇပႏမႈျပလပေနေသာ အေမ ရကနကမၸဏမားက လပေဆာငေနေသာ စးပြားေရးလပငနးမားအေနျဖင မမတ႔၏ လပငနးလညပတမႈ ေၾကာင လ႔အခြငအေရးဆငရာႏင လမႈ၊ သ႔မဟတ သဘာဝပတဝနးကငတ႔က တက႐ကျဖစေစ၊ သြယ ဝက၍ျဖစေစ ထခကနစနာမႈမားက ႀကတငသရႏငရန စစစျခငး (due diligence) ေျခလမးမားအား ေတြ႕ျမငႏငသလ အသးဝငေသာ အခကအလကမားစြာလညး ပါရေပသည။26

ပြငသစစေမးခြနးအပငး(၃) အားၿခငၿပးၾကညပါက MCRB သည အေမရကနႏငငသ႔ အစရင ခစာ တငပ႔ရာတြင လအပခကမားကလညး ထညသြငးျပစထားျခငးျဖစသည။ အေမရကနအစးရသည ျမနမာႏငငရ ကမၸဏမားအားလးႏင SDN စာရငးတြငပါဝငေသာ ကမၸဏမားအပါအဝင စာရငးမ ပယဖကျခငးက ခလေသာသမားအေနအားလညး အလားတနညးအားျဖင ၎တ႔၏ လပငနးေဆာငတာ မားအား ပြငလငးျမငသာမႈရစြာျဖင လပေဆာငရန တကတြနးအားေပးေပသည။

အျခားေသာ ဥပေဒလမးေၾကာငးအရ ႏငငျခားကမၸဏမား၏ လပေဆာငရန လအပခကမာ မတဖကလပငနးမား အပါအဝင ၎တ႔၏ လပငနးလႈပရားေဆာငရြကမႈမားေၾကာင လ႔အခြငအေရး အေပၚ သကေရာကခကမားႏင ပတသကသည အခကအလကမားအား ထတျပနရနပငျဖစသည။ ဥပမာအားျဖင ၿဗတန၏ ေခတသစကြနျပမႈ အကဥပေဒ ၂ဝ၁၅ အရ စးပြားေရးလပငနးမားသည ႏစစဥကြနျပမႈႏင လကနကးမႈစာတမးႏင ၎တ႔၏ စးပြားေရးလပငနးႏင ကနသြယမႈကြငးဆကတြင ကြနျပမႈႏင လကနကးမႈမား ျဖစေပၚျခငးမရေအာင တာဝနယလပေဆာငေသာ ေျခလမးမားအား

24 www.ohchr.org/Documents/Publications/GuidingPrinciplesBusinessHR_EN.pdf25 အေမရကန အစရငချခငးဆငရာ လအပခကမားအရ “ ယခငတနးကဆလင ပြငလငးျမငသာမႈ မရျခငႏင အမားျပညသလထ အလြယတက ရရႏငေသာ သတငးအခကအလက မရျခငးသည ျမနမာႏငငတြင ႏငငတကာရငးႏးျမႇပႏမႈပငး လပငနးေဆာငတာမားအား ၾကညပါက အကင ပကျခစားမႈမားႏင ျပညသ႔ဘ႑ာအား အလြသးစားလပျခငးႏင အမားျပညသ၏ ယၾကညအားထားမႈ ယယြငးပကစးလာမႈႏင လမႈေရးပဋပကၡ မား ျဖစေပၚလာရေပသည။ အထးသျဖင တငးရငးသားလနညးစမားေနထငရာ ဝနးကငတြင လ႕အခြငအေရး ခးေဖာကမႈမားႏင အစးရႏင စစတပထမ ဖႏပမႈမား ပမႀကေတြ႕ေနေပသည။ အမားျပညသလထမားထသ႔ သတငးအခကအလက ဖြငလစချပျခငးသည အေမရကန၏ အသစလာမည ရငးႏးျမႇပႏမႈမားက ပြငးလငးျမငသာမႈရရန အားေပးရာလညးေရာကၿပး အစးရ၏ ျပျပငေျပာငးလမႈ လပငနးစဥတြငလညး အေထာကအပျဖစရာ ေရာကပါသည။ ထအခကသည ျမနမာႏငငအေပၚ ထားရေသာ အေမရကန၏ အခကအခာကေသာ ႏငငျခားေရး မဝါဒလညး ျဖစေပသည။26 http://burma.usembassy.gov/reporting-requirements.html

http://www.ohchr.org/Documents/Publications/GuidingPrinciplesBusinessHR_EN.pdf

http://burma.usembassy.gov/reporting-requirements.html

13


ႏစစဥထတျပနရန လအပခကက ျပဌာနးထားပါသည။27

ဥပမာအားျဖင အလပသမား ပြစားခမားမတစဆင အေၾကြးမားတငျခငးနင အလပသမား မတပတငႏငဆငေသာ စာရြကစာတမးမားအား ထနးသမးထားျခငးတ႔ပင ျဖစသည။ ျမနမာကမၸဏ မားသည ယငးကသ႔ ျဖစႏငေျခရသည အႏရာယမားက အမားသေအာင တာဝနယေျဖရငးႏင ေၾကာငးအား သကေသသာဓကႏင လကေတြ႕ျပႏငပါက ယဥၿပငရာတြင ႏငငျခား စးပြားမတဖကမားအား ဆြေဆာငရာ၌ အားသာခကရရမည ျဖစသည။ ႏငငျခား စးပြားေရးလပငနးမားကလညး ၎တ႔၏ မခငႏငင၏ ေတာငးဆခကအရ ထသ႔ေသာအခကမားႏင ျပညစမသာလင ရငးႏးျမႇပႏမႈ ျပလပႏငမည ျဖစသည။

အရပဘကလ႔အဖြ႕အစညးမားႏင လ႔အခြငအေရးလႈပရားသမားႏင ေတြ႕ဆမႈမားစြာတြင ၂ဝ၁၅ ပြငသစစအစရငခစာႏင ပတသက၍ ျမနမာစးပြားေရးက႑ တာဝနယမႈရေရး အေထာကအကျပဌာန က ရငးလငးေျပာၾကားခၿပး ျမနမာကမၸဏမားႏင လပကငေဆာငရြကရာတြင အေျခအေန တးတက ေျပာငးလမႈမားက အရပဘကအဖြ႕အစညးမားထမ တ႔ျပနအႀကျပခကမားလညး ရယခသည။

ကမၸဏ၏ တာဝနခမႈရေအာင ေဆာငရြကရာတြင အဓကစနေခၚမႈမားအနက တစခမာ နစနာမႈ မားကလကခၿပး ေဆာငရြကျခငးႏင သကဆငပတသကသမားႏင ထေတြ႕ေဆာငရြကျခငးအတြက တာဝနယလသည ကမၸဏဝနထမးက ရာေဖြရျခငးျဖစသညပာ MCRB အား အရပဘက လ႔အဖြ႕အစညး မားက ထပမေျပာၾကားသည။ ယငးသည အထးသျဖင ကမၸဏက ဝနႀကးဌာနအေပၚလႊခရန သ႔မပာတ ေဒသဆငရာအာဏာပငမားက ကမၸဏကျပနလႊခရန စသညျဖင အစးရႏင ပးတြလပကငသည လပ ငနးမားတြင ျဖစတတေသာ ယငးသ႔ စနေခၚမႈမားႏင ၾကေတြ႕ရတတသညပာ ဆသည။

ထ႔အျပင ျမနမာကမၸဏအခ႕ကသာ ျပငပသကဆငသမားႏင ပတသကၿပး တ႔ျပနေျဖရငးေရး က တာဝနယထားသည ဌာနကထားရၾကသည။ (ရမညဆလင ရပရြာ၊ ျပညသ၊ ျပငပ သ႔မပာတ ေကာပ ရတဆကဆေရး၊ သ႔မပာတ ေရရညတညတေရးဌာနပာ ေခၚဆရေပမည။) ယငးလပငနးမားအတြက လအား၊ ေငြအားစကထတသးစြသည ကမၸဏမားသည ပြငသစစအစရငခစာ၏ ပြငလငးျမငသာမႈ ညႊနး ကနးတြင စြမးေဆာငမႈအေကာငးဆးမား ျဖစၾကေပမည။ ၎တ႔သည ယငးဌာနက ထေထာငၿပး ေကာငးမြနေသာ ႏငငတကာအေလအထမား ေရးဆြႏငရန ႏငငျခားအႀကေပးမားက ရဖနရခါေခၚထား ေလလညး ရၾကသည။

ျမနမာကမၸဏမားက စတငအသမတျပလာၾကသည ျမနမာကမၸဏပြငလငးျမငသာမႈအတြက ရငးလငးေသာ ကစၥရပတစချဖစသည။ ၂ဝ၁၆ ၾသဂတလေရာကခနတြင ျမနမာစးပြားေရးလပငနး ၃၅၄ ခသည UN Global Compact28 အဖြ႕ဝငျဖစခၾကကာ ေရႊေတာငႏင ေကအမဒတ႔ကသ႔ေသာ ကမၸဏ မားစြာသည အရညအေသြးျပညဝေသာ ႏစစဥဆကဆေရးတးတကမႈ Communication on Progress (COPs) က ထတျပနခၾကၿပးျဖစသည။

27 www.legislation.gov.uk/ukpga/2015/30/section/54/enacted28 www.unglobalcompact.org/what-is-gc/participants

အရပဘကလ႔အဖြ႕အစညးမားမ အျမငမား

ျမနမာစးပြားေရး

လပငနးမားမ အျမငမား

http://www.legislation.gov.uk/ukpga/2015/30/section/54/enacted

https://www.unglobalcompact.org/what-is-gc/participants

14

ယငးစးပြားေရးလပငနးမားသည တာဝနယမႈရေသာ စးပြားေရးလပငနးျဖစရနအတြက (UN Global Compact ၏ အေျခခမ ၁ဝ ခကက လကနာျခငးျဖင) ႏငငတကာ စခနစညႊနးႏင ကကည ေအာငေဆာငရြကရသည တနဖးက အသမတျပ လပေဆာငခၾကသည။ ယငးအေျခခမ ၁ဝ ခက ဥပမာ - လ႔အခြငအေရး၊ သဘာဝပတဝနးကငႏင အဂတလကစားမႈ စသညတ႔ႏငစပလဥးၿပး ၎တ႔၏ တာဝန ယမႈရေသာ စးပြားေရးလပငနးေဆာငရြကမႈမားက ပြငလငးျမငသာစြာလညး ေဆာငရြကရနျဖစသည။ ယငးသ႔ ေဆာငရြကလာျခငးသည ပရပာတလဒါနးမႈမား၏ ဓာတပမားက သာေဖာျပသည ျမနမာ ကမၸဏမား၏ အစဥအလာ CSR ဆကဆေရးမသည အဆငတစခ ေျပာငးလာျခငးျဖစသည။

ပြငလငးျမငသာမႈအရဆး ဝဘဆဒမားရၾကသည ယခင ပြငသစစအစရငခစာတြင အသအမတ ျပမႈရခသည ဥးေဆာငကမၸဏအမားစသည အမတေပးဇယားရ ၎တ႔၏အဆငက အမားျပညသ သေအာင ထတျပနလစတ ျပငးျပငးျပျပ ရၾကသည။ လကေတြ႔တြင ပြငသစစ အစရငခစာတြင မပါဝင ေသာ ပမာဏေသးငယသည ကမၸဏအခ႕ကလညး အမတေပးမႈတြင ၎တ႔ပါဝငႏငမညေလာပာ ျမနမာစးပြားေရးက႑ တာဝနယမရေရး အေထာကအကျပဌာနသ႔ ေမးျမနးချခငးကလညး ယငးသ႔ေသာ အသအမတျပမးသည ႏငငျခားလပငနးမားႏင ရငးႏးျမႇပႏသမား (အထကတြင ႐ႈပါ)ႏင လကတြ ေဆာငရြကခြငမား တးပြားေစသည အခြငလမးတစရပပာ ၎တ႔ ႐ႈျမငၾကျခငးေၾကာင ျဖစသည။ ၂ဝ၁၆ ခႏစတြငလညး ျမနမာစးပြားေရးက႑ တာဝနယမႈရေရး အေထာကအကျပဌာနသည အလတစား ကမၸဏမားအတြက စညႊနးသတမတတငးတာခကမား ျပလပႏငရနအတြက မနပြငသစစစမခကအား လပေဆာငရန ထတျပနခပါသည။29

၂ဝ၁၆ ခႏစတြင ေရရညတညတမႈပငးဆငရာ အတငပငခ Yever မ Nicolas Delange သည အလားတေလလာမႈမးက ျမနမာကမၸဏမားႏင UN Global Compact အဖြ႕ဝငမား အေပၚတြင ေဆာင ရြကခရာ ရလဒမာ ပြငသစစ ရာေဖြေတြ႕ရခကမားႏင ဆငတေၾကာငးေတြ႕ရရသည။ ရာေဖြေတြ႕ရမႈမား ၏ ကြျပားျခားနားခကမာ ေယဘယအားျဖင စးပြားေရးစမအပခပပ အစရငချခငးႏငစမခန႔ခြမႈက Yever ေလလာခကတြင ပမအထးျပထားၿပး အပစမားႏင အပစခြမားအား ေလလာခဥးကပပျခငးကြျပားျခားနားျခငးသာ ျဖစသည။

ထ႔ျပင စးပြားေရးလပငနးအတြငး ေလလာဖြယကစၥရပတစခလညး ျဖစသည။ ဝဘဆဒတစခ ႏင ေဖစဘြတစာမကႏာ တစခတ႔သညလညး ကမၸဏတစခအတြက မမ၏ဝနထမးမားႏငထေတြ႕ ဆကဆရန၊ အသေပးရနႏင စတခြနအားေပးဖြယရာ ပဓာနကေသာ နညးလမးတစရပလညး ျဖစသည။ ျမနမာႏငငတြင မဘငးလဖနးႏင အငတာနကထးေဖာကမႈသည ၂ဝ၁၂ ခႏစ ႏစစတြင ၇ ရာခငႏႈနးရရာ မ ၅ဝ ရာခငႏႈနးအထ တးတကလာခသည။ ဝဘဆဒေပၚတြင ကမၸဏ၏ တာဝနယမႈရေသာ စးပြားေရး လပငနး နညးလမးမားႏင ေနာကဆးရ သတငးအခကအလကမားက အလြယတက ရယႏငသည ဝနထမးမားသည ၎တ႔၏အလပခြငတြင ၄ငးအခကအလကမားက ပမျပနလည အသးျပႏငၾကသည။

ထသတ႔သည ျပငပသကဆငပတသကသမားႏင ကမၸဏၾကား ဆကဆေရးအတြက ပမ ေကာငးမြနသည သတမနမားလညး ျဖစလာေပမည။ ပြငလငးျမငသာသညဟ နာမညဂဏသတငးရ သည ကမၸဏတြင လပကငရျခငးသည ျမနမာကမၸဏမားစြာေျပာၾကသည အျဖစအမားဆး ျပနာ တစချဖစေသာ ဝနထမးမားေခၚယျခငးႏင လပငနးခြငၿမေစျခငး ျပနာအတြကလညး အားေပးမႈ

29 www.myanmar-responsiblebusiness.org/pwint-thit-sa/mini.html

http://www.myanmar-responsiblebusiness.org/pwint-thit-sa/mini.html

15


အေျဖတစခ ျဖစသငသည။ အကယ၍ သတငးအခကအလကမား အလြယတက ရရမညဆလင ကမၸဏသည မမ၏ လပငနးေဆာငရြကမႈမားႏင ပတသက၍ ပမတကေသာ မဒယာေဖာျပခကမားက လညး ရရႏငမည ျဖစသည။

ပထမဥးဆး ပြငသစစအစရငခစာ ၂ဝ၁၄ တြင ထတျပနခၿပး ကတညးက ယခ အစရငခစာတြင ပါဝငသည ကမၸဏ၁ဝဝ ကသာမကပ ပြငသစစအစရငခစာတြင ပါဝငသည နယပယမားတြင မမတ႔၏ စြမးေဆာငရညတးတကလသည ျမနမာကမၸဏမားက အေထာကအကေပးရန ျမနမာစးပြားေရးက႑တာဝနယမႈရေရး အေထာကအကျပဌာနက ႀကးပမးခသည။ အဂတလကစားမႈတကဖကေရး (စက တငဘာ ၂ဝ၁၄ ႏင မတလ၂ဝ၁၆)30, လ႔အခြငအေရးမဝါဒမား (ေအာကတဘာ ၂ဝ၁၄ ႏင စကတငဘာ ၂ဝ၁၆)၊ လ႔အခြငအေရး အစအရငချခငး (ႏဝငဘာ၂ဝ၁၄)31 ႏင မေကနပမႈမားက တငၾကားျခငးႏင နစနာမႈမားက ေျဖရငးျခငးဆငရာ ထေရာကမႈရေသာ လပငနးစဥေဖာထတေရး အလပ႐ေဆြးေႏြးပြ (ဇြန၂ဝ၁၅)32 စသည အလပ႐ေဆြးေႏြးပြမားက ကငးပခသည။ ယငးအလပ႐ေဆြးေႏြးပြမား၏ ေဆြးေႏြးတငျပခကမား အားလးက ျမနမာစးပြားေရးက႑ တာဝနယမႈရေရး အေထာကအကျပဌာန ဝဘဆဒတြင ရယႏငပါသည။

ျမနမာႏငင၏ လကရအေနအထားအရ ဝဘဆဒမားအားေမခြနး ၃၅ ချဖင ေလလာအမတေပး ျခငးသည ျပညတြငးကမၸဏမားအတြက ျမငမားသည စသတမတခကတစရပ ျဖစေပမည။ ေဒသတြငးရ သကတမးရင အေျခခငၿပးေသာ ကမၸဏမားစြာပင ယငးစႏႈနးမားက အျပညအဝ မမေပ။ ထ႔ေၾကာင အမတခကျပႏငသည အခကမာ ပမာဏေသးငယေသာ ျမနမာကမၸဏမားသည ပြငလငးျမငသာရန ႀကးစြာေသာ အားထတမႈက ဆကလကေဆာငရြကလာၾကၿပ ျဖစသည။

အထကတြငေဖာျပထားသကသ႔ စပြားေရးလပငနး၏ ပြငလငးျမငသာမႈ ပမရျခငးသည ကမၸဏ ဝဘဆဒမား လႊငတငထားျခငးထက ပသည။ ယငးတြင မဒယာအပါအဝင အရပဘက အဖြ႕အစညး သကဆငပတသကသမား၊ စးပြားေရးလပငနးမားႏင အစးရတ႔က ေဆာငရြကသည လပငနးမားက ေဖာျပရနလညး လအပသည။ ျမနမာစးပြားေရးက႑ တာဝနယမႈရေရး အေထာကအကျပဌာနက ကမၸဏမား၊ အစးရ၊ ရငးႏးျမႇပႏသမား၊ မဒယာႏင အရပဘကအဖြ႕အစညးမားသ႔ အထကပါအၾကာငး အရာအား အငတကအားတက ဆကလကေဆာငရြကသြားရန အႀကျပခကမား ေပးအပထားပါသည။

(အႀကျပခကမားအား ေအာကတြငၾကည႐ႈပါရန)

30 www.myanmar-responsiblebusiness.org/news/workshop-anti-corruption-programmes.html. ဤ အလပ႐ေဆြးေႏြးပြတြင Transparency International’s ‘Business Principles for Countering Bribery’ (SMEs edi-tion) ျမနမာဘာသာျပနစာအပ ေဝငျခငးကလညး ျပလပခပါသည။31 www.myanmar-responsiblebusiness.org/news/pwint-thit-follow-up-mcrb-workshops.html32 www.myanmar-responsiblebusiness.org/news/workshop-developing-effective-grievance-mecha-nism.html

http://www.myanmar-responsiblebusiness.org/news/workshop-anti-corruption-programmes.html

http://www.myanmar-responsiblebusiness.org/pdf/2014-11-04-TI-Guide-Business-Principles-for-Countering-Bribery.pdf

http://www.myanmar-responsiblebusiness.org/pdf/2014-11-04-TI-Guide-Business-Principles-for-Countering-Bribery.pdf

http://www.myanmar-responsiblebusiness.org/news/pwint-thit-follow-up-mcrb-workshops.html

http://www.myanmar-responsiblebusiness.org/news/workshop-developing-effective-grievance-mechanism.html


16

အျပညျပညဆငရာ ပြငလငးျမငသာမႈအဖြ႕ႀကး၏ Transparency in Corporate Reporting (TRAC)-Assessing the World’s Largest Companies TRAC report 33 က အတယၿပး ပထမဆးအႀကမ ပြငသစစအစရငခစာက ပမာဏႀကးမားေသာ ျမနမာကမၸဏ ၆ဝ ၏ ဝဘဆဒမားက ေလလာခသည။

TRAC ၏ စနစတက လပေဆာငပအဆငဆငမာ ကမၸဏမားက ၎တ႔၏ ဝဘဆဒေပၚတြင ထတျပနထားသည သတငးအခကအလကမားက ေလလာဆနးစစျခငးအေပၚ အားျပသည။ ေလလာ သးသပသည နယပယသးရပမာ အဂတလကစားမႈတကဖကေရး၊ အဖြ႕အစညးဆငရာ ပြငလငးျမငသာ မႈႏင နငငတစႏငငျခငးအလက အခြနေပးေဆာငမႈ အပါအဝင အေရးပါေသာ ဘ႑ာေရး အခက အလကမား ေဖာျပျခငးတ႔ ျဖစသည။ အငတာနကေပၚတြင သတငးထတျပနၿပး ကယကယျပန႔ျပန႔ ရရႏငသည သတငးအခကအလကမားအေပၚတြငသာ အမတေပးျခငးသည အစရငခစာ၏ ရညရြယ ခကျဖစသည။

ယငးက ျမနမာႏငင၏ စးပြားေရးလပငနးအေျခအေနမားႏင ကကညေအာင MCRB မျပလပခ သည။ ျမနမာကမၸဏမားသည ႏငငစေကာပေရးရငးမား မဟတသညအတြက အမးမးေသာ တရားစ ရငေရးမားေအာကတြင အခြနေပးေဆာငရန မလေပ။ ျမနမာႏငငႏင သကဆငသမားသည ေျမယာ၊ လ႔အခြငအေရးႏင HSE မားက အထးအာ႐စကသည။ ထ႔ေၾကာင ရလဒအားျဖင ပြငသစစစမခကတြင ေအာကပါနယပယသးရပက ေလလာသည။ ယငးတ႔မာ-

၁။ အဂတလကစားမႈ တကဖကေရးအစအစဥ - ၎တ႔၏ စးပြားေရးလပငနးႏင ကနစည ဝနေဆာငမႈကြငးဆကအတြငး အဂတလကစားမႈက တကဖကရန ကမၸဏက မညသ႔လပေဆာင သညက အဂတလကစားမႈတကဖကေရး အစရငချခငးက ျပသသည။

၂။ အဖြ႕အစညးဆငရာ ပြငလငးျမငသာမႈ - ၎တ႔၏ ပမာဏ၊ ဖြ႕စညးတညေဆာကပႏင စးပြားေရးလပ ငနးမားႏင ပတသကၿပး ကမၸဏတစခသည မညသ႔ပြငလငးျမငသာမႈရသညက ျပသသည အေျခခ အကဆး ညႊနးကနးတစခ ျဖစသည။

၃။ လ႔အခြငအေရး၊ ကနးမာေရး၊ လၿခစတခရမႈႏင သဘာဝပတဝနးကင - ယငးနယပယမားတြင ကငသးသည မဝါဒမားကထတေဖာၿပး ၎တ႔၏ အေကာငအထညေဖာမႈမားက အစရငချခငးသည စးပြားေရးလပငနးတစခက ၎၏ အလပသမားမား မညသ႔ကာကြယသညႏင သဘာဝပတဝနးကငကမညသ႔ကာကြယသည၊ လ႕အခြငအေရး ခးေဖာကမႈမားက မညသ႔ႀကတငကာကြယသညႏင ထေရာက ေသာ ကစားမႈတစခရခြငအတြက အေထာကအပ ျဖစသလားဆသညက ျပသသည။

ယငးဝဘဆဒမားက အမတေပးရန ေမးခြနး ၃၅ ခက MCRB က ျပငဆငခသည။ ပထမ အမး အစားႏစချဖစသည အဂတလကစားမႈတကဖကေရးႏင အဖြ႕အစညးဆငရာ ပြငလငးျမငသာမႈက႑ မားအတြက ေမးခြနးမားက TRAC ၏ စနစတက ေဆာငရြကပအဆငဆငမ ယထားသည။ တတယ အမးအစားအတြကမ ျမနမာႏငငအတြက အေမရကနအစရငခစာ တငသြငးျခငးလအပခကမား၊ ကမၻာ လးဆငရာ အစရငခေရးအဖြ႕(GRI)34 ႏင လ႔အခြငအေရးအစအရငချခငးႏင လကနာေဆာငရြကေရး မေဘာငမားအဖြ႕ (RAFI) ႏင 35 အျခားကြမးကငသ အႀကေပးခကမားမ ေကာကႏတျပစထားသည။

33 http://gateway.transparency.org/tools/detail/310 © Transparency International. All Rights Re-served. For more information, visit www.transparency.org.34 www.globalreporting.org35 www.shiftproject.org/project/human-rights-reporting-and-assurance-frameworks-initiative-rafi

စမခကေဆာငရြကျခငးႏင စနစတက ေဆာငရြကပအဆငဆင

http://gateway.transparency.org/tools/detail/310

http://www.transparency.org

http://www.globalreporting.org

http://www.shiftproject.org/project/human-rights-reporting-and-assurance-frameworks-initiative-rafi

17


၂ဝ၁၅ခႏစတြင ဝဘဆဒမားက အမတေပးရန အသးျပထားသည ေမးခြနး ၃၅ ခက ၂ဝ၁၆ တြငလညး မားမားစားစား ေျပာငးထားျခငးမရေပ။ (ေနာကဆကတြတြင ႐ႈပါရန)

ေမးခြနး နပါတ ၂ဝ ႏင ၂၁ ႏစခ ေပါငးစပလကျခငးမာ (လပငနးလညပတသည ႏငငႏင မတပတငထားသည ႏငငတ႔) က ေမးခြနးတစခတညးတြင ေပါငးစပလကၿပး ဆကလက၍ ဒါ႐ကတာ ႏင အႀကးတနး စမခန႔ခြမႈပငးဆငရာတ႔အား ဖြငပာထတေဖာေျပာၾကားရန စသည ေမးခြနးအသစ ထည သြငးထားမႈပင ျဖစသည။ အမတေပးျခငးပငးဆငရာႏငပတသက၍ အနညးငယ ျပျပငေျပာငးလခက မား ရပါသည ၎တ႔က အမတေပးျခငးဆငရာ ေခါငးစဥေအာကတြင ဖတ႐ႈႏငပါသည။

ယခငအစရငခစာ ကသ႔ပင ျမနမာကမၸဏ (၁ဝဝ)က ေရြးခယထားပါသည။ ၂ဝ၁၄-၂ဝ၁၅ ဘ႑ာေရးႏစအတြက ျပညတြငးအခြနမားဥးစးဌာနက ထတျပနသည ကနသြယလပငနးခြနႏင ဝငေငြ ခြနေပးေဆာငသ ထပတနး (၁ဝဝဝ) စာရငးက အေျခခၿပး ကမၸဏမားက MCRB က ေရြးခယခသည။ ႏစစဥ ထပတနးအခြနေပးေဆာငသမားစာရငးမာ အေျပာငးအလမား ရေနေသာလညး အၾကမးအားျဖင ဤအစရငခစာပါ ကမၸဏ ၁ဝဝ အနက သးပႏစပမာ ၂ဝ၁၅ ခႏစ အစရငခစာတြင ပါဝငေသာ ကမၸဏ မားသာျဖစသည။ ထပမျဖညစြကထားသည ကမၸဏေျခာကခမာ အခြနမားဆး ေပးေဆာငသမားစာရငး တြင မပါဝငေသာလညး ျမနမာစးပြားေရးက႑တြင အေရးပါေသာအခနးက႑တြင ရပတညေနသည လပငနးမားျဖစသည။ ဥပမာအားျဖင ျမနမာသလဝါအထးစးပြားေရးဇန အမားပငကမၸဏသည ပထမ ဆးေပၚေပါကလာေသာ ရနကနစေတာအတခနးတြင ကနဥးစာရငးဝင ကမၸဏႏစခတြင ပါဝငသည။

ျမနမာႏငငတြင အပစဟသညစကားလးက ေရ႕ေနာကညညြတမႈမရဘ အသးျပၾကသည။ အခ႕ေသာအပစမားသည ရငးလငးေသာ ဥပေဒအၾကာငးအရ ကမၸဏခြမားျဖင ဖြ႕စညးတညေထာင ထားသည။ အခ႕ေသာ အပစမားသည အပစတစခအျဖစ အမားသထားေသာလညး ေလာရရဖြ႕စညးမႈ သာရၾကၿပး ဥပေဒအေၾကာငးအရ ခငမာသညဖြ႕စညးပ မရၾကေပ။ ကမၸဏမားတြင အဓကရယယာရင တစဥးရၿပး ၄ငးသည မတကြျပားေသာ အျခားလပငနးက႑မားတြငလညး လပကငေနသည။ ယငးတ႔ က ကြျပားေသာလပငနးမားအျဖစ စမခန႔ခြၿပး ေငြစာရငးလညး သးျခားထားရသည။ အႀကးတနးစမခန႔ခြမႈ အဖြ႔မား၏ ေတာငးဆခကအရ ယခႏစေလလာမႈတြင သးျခားခြထတၿပး ေလလာခသည။36 သ႔ေသာ လညး အပစမားႏင ၎တ႔၏ ဖြ႕စညးတညေဆာကပမားႏင ပတသကၿပး ပြငလငးျမငသာမႈ မရသျဖင ကမၸဏ၏ အဖြ႕အစညးဆငရာ ဖြ႕စညးတညေဆာကပမားႏင ပတသကၿပး ရငးလငးမႈအတြက ဆက သြယေမးျမနးသညအခါ အခ႕ကမၸဏမားက ျပနလညေျဖၾကားျခငး မရသျဖင ေလလာမႈအတြက အပစ တစခက ရာေဖြေဖာထတရန ယခႏစအစရငခစာတြင အသးျပသညနညးလမးသည တစထပတညး ကမညမဟတေပ။ ကမၸဏဖြ႕စညးတညေဆာကပႏင ပတသကသည သတငးအခကအလကမား ပမ ရရလာပါက အနာဂတကာလ၌ ယငးက ျပနလညျပငဆငသြားရန MCRB က ႀကးပမးသြားမညျဖစသည။

36 ကမၸဏမား သးျခားခြ၍ ေလလာဆနးစစမႈ ျပလပခရသည ကမၸဏမားမာ မက(စ)အပစႏင ဧရာဝတဘဏ (ဥးေဇာေဇာ ဘရယယာပငရင) ႏင သသာထငရားေသာ ကမၸဏမား ပငဆငသ ဥးသနးထြနး၊ ျမနမာဂးဒငးစတားႏင Myanmar Consolidated media (ျမနမာတမး(စ)) က ပငဆငသည။

ကမၸဏေရြးခယျခငး

အပစမား

18

ကမၸဏခြမားသည ေယဘယအားျဖင ၎တ႔၏ မခငကမၸဏ သ႔မပာတ အပစေအာကတြင အစလကရၾကသည။ ၂ဝ၁၅ တြင ေဆာငရြကခသကသ႔ပင ဝဘဆဒေလလာမႈအတြက ပဓာနကေသာ ရညညႊနးခကအျဖစ အပစ၏ဝဘဆဒက အသးျပခသည။ ဥပမာအားျဖင ယခႏစတြငမ အပစဝဘဆဒ မရသည ကမၸဏမားအတြကမ ကမၸဏဝဘဆဒခြမားက ထညသြငးေလလာ အမတေပးခသည။ သက ဆငသည သတငးအခကအလကမား ေတြ႕ရရသညအခါ အျခားကမၸဏခြမားက ယငးမဝါဒမားက ကငသးျခငးမရပာေသာ ယဆခကျဖငမၿပး အမတေပးသညစနစျဖင ယငးဝဘဆဒမားက အမတေပး သည။ ၂ဝ၁၆ တြငမ ဤအခကသည ကမၸဏမားအေပၚအမတေပးရာတြင အနညးငယသာ သက ေရာကမရခသည။37

ကမၸဏမားက အခ႕အဆငမားတြင ဆကသြယခသည။ မတလတြင ကမၸဏအသးသး၏ ႐းခပမားသ႔ မတဆကစာမား ေပးပ႔ခၿပး ဆကသြယရန အးေမးလလပစာရသည သ႔မပာတ MCRB ႏင လပဂၢလခငးသသည ကမၸဏရ ပဂၢလမားထသ႕ အးေမးလလညး ပ႔ခသည။ စာမားသည MCRBက သေတသနက စတငျပစေနၿပျဖစေၾကာငးႏင စမခက၏အပငးအသးသးအတြက ဝဘဆဒမားႏင ပတသကၿပး ဆကသြယေဆြးေႏြးလပါက ဆကသြယႏငသည ေနာကဆးသတမတရကမားအား ကမၸဏမားသ႔အေၾကာငးၾကားျခငးျဖစသည။

ကမၸဏဝဘဆဒမားက သေတသနျပလပၿပးေနာက ဇြနလလယတြင ကမၸဏမားသ႔ အမတ ေပးျခငး လမးညႊနႏငအတ ကနဥးရမတမား ေပးပ႔ခသည။ ရမတမားသည ဇလငလကနတြင ဝဘဆဒ၌ ေတြ႕ရသညအခကမားအေပၚ အေျခခထားေၾကာငး ကမၸဏမားက အေၾကာငးၾကားခသည။ ကစၥရပ မားကရငးလငးရန၊ ေဖာျပထားသည သျခားအခကအလကမား ကနေနလင အသေပးရနႏင ဝဘဆဒ မားတြင သတငးအခကအလကမား ပမတငထားပါက အသေပးႏငရနတ႔အတြက MCRB ႏင ဆက သြယေဆာငရြကရန ၎တ႔အား တကတြနးခသည။

၂ဝ၁၅ တြင ျဖစသကသ႔ပင ဝဘဆဒမရျခငးေၾကာင အခ႕ေသာကမၸဏမားႏင မမတ႔ ဆက သြယႏငမႈတြင အဟန႔အတားျဖစခရၿပး ယၾကညရေလာကသည သတငးအခကအလကမားက သးကာ အဆကအသြယရာေဖြၿပး ဆကသြယခရသည။ ကမၸဏမားတြင ဝဘဆဒတစခရသညတင ပြငသစစ စမခကႏငပတသကေသာ သတငးအခကအလကမားသည သကဆငရာ မနေနဂာမားထသ႔ ေရာကပ မေပၚေပ။ အခ႕ကမၸဏမားတြင ယငးသ႔ေသာစမခကမားက ကငတြယလပေဆာငရန ေကာပရတ လပေဆာငမႈမရျခငးေၾကာင ျဖစသည။

သ႔ေသာလညး အၾကမးအားျဖင ကမၸဏ (၂ဝ) ေကာအား MCRB ၏ ဝနထမးက လ ကယတငဆကသြယခၿပး အခ႕ကလညး စာလကခရရေၾကာငးက MCRB သ႔ ဆကသြယလာခသည။38 ကမၸဏမားစြာသည တ႔ျပနမႈအျဖစ ၎တ႔၏ဝဘဆဒမားတြင သတငးအခကအလကမားက တငခၾက သည။

37 အပစခြမား၏ ဝဘဆဒတညရျခငးသည ဧဒင၏ ၿခငရရေသာ အမတတြင ေထာကပကညရာ ေရာကခပါသည။38 AYA bank, City Mart Holdings Limited, Htoo, KBZ, Myanmar Awba, Max Myanmar, MPRL, Parami Energy, SPA, Shwe Taung, SMART, UPG, Zawgyi Premier, Dagon Group of Companies, Kayay Trading , Min Zar Ni Group of Companies, FMI, Myan Shwe Pyi Tractors, Great Hor Kham Public Co. Ltd., Ya Thar Cho Industries, Shwe Than Lwin Group of Companies, International Beverages Trading Co. Ltd. (IBTC), UMEHL.

ဝဘဆဒရသည ကမၸဏခြမား

ကမၸဏမားႏင

ဆကသြယျခငး

19


ယခသေတသန၏ စနစတကေဆာကရြကပ အဆငဆငဆငရာ အဓကအားနညးခကမာ ကနးမာေရး၊ လၿခစတခရမႈႏင သဘာဝပတဝနးကင (HSE)၊ လ႔အခြငအေရးႏင အဂတလကစားမႈ တကဖကေရးဆငရာမားတြင ကမၸဏ၏ လပေဆာငမႈမားအား တငးတာမႈ မျပလပႏငျခငးပငျဖစသည။ ယခနညးတြင ကမၸဏဝဘဆဒအသးသးတြင ထတျပနထားသည သတငးအခကအလကမား၏ ပမာဏ ကသာ တငးတာႏငသည။ ထတျပနထားသည သတငးအခကအလကမား၏ တကမႈကစစေဆးျခငး သ႔မဟတ ေဖာျပထားသည မဝါဒမားႏင စခနစညႊနးမားက ကမၸဏျပငပ၌လညးေကာငး၊ ကမၸဏအတြငး ၌လညးေကာငး ကမၸဏက မညသ႔အသးျပေနသနညးဆသညက ေလလာဆနးစစရန MCRB က မျပ လပႏငခေပ။ သ႔ေသာလညး ၎တ႔၏ဝဘဆဒမားတြင ယငးကစၥရပမားက ေဖာျပသညက ေတြ႔ရျခငး အားျဖင ကမၸဏက ကငတြယေျဖရငးေနၿပး ယငးသ႔ေသာ မဝါဒမားသည ၎တ႔အတြက အေရးႀကးမက အသအမတျပထားသညဟ မမတ႔က ယဆပါသည။ ထ႔ျပင ယငး၏လပငနးမား၊ ကတကဝတမားႏင ပတသကၿပး ပြငလငးျမငသာစြာ ေဖာျပထားသည ကမၸဏသည ယငးပြငလငးျမငသာမႈအငအားေၾကာငပငကတကဝတမား တာဝနယမႈရမရက ကမၸဏႏင သကဆငပတသကသမား အရပဘက လ႔အဖြ႕ အစညးမားက သတျပမၿပး ေထာကျပေပးႏငေသာေၾကာင လကေတြ႕တြင ပမေကာငးမြနေသာ စြမး ေဆာငရညမား ရရမညျဖစသည။

ျဖစႏငေခရေလာက အထလညး လပေဆာငသြားမညျဖစၿပး ထအခကအလကမားအား ဇလငလတြင ကမၸဏမားထသ႔ ေပးပ႔ကာ ၎တ႔ဝဘဆဒႏင ပတသကေသာ ေမးျမနးခကမားႏင ကမၸဏမားအေနျဖင ျပနလညေျဖရငးလသညမားအား ျပလပႏငရန ဖတေခၚခပါသည။ ဤအေၾကာငး အရာအား ေနာကဆကတြတြင ထညသြငးထားပါသည။ ဒတယအခကအေနျဖင အခ႕ေသာ ေမးခြနး မား၏ အမတေပးစညးမဥးအား မြမးမထားပါသည။ ထသ႔ျပလပရျခငးမာ မဝါဒပငးဆငရာ အေကာင အထညေဖာမႈပငး၏ အစရငခမႈအပငးအား ပမအာရစကလေသာေၾကာင ျဖစပါသည။ ဤအေၾကာငး အရာႏငပတသကေသာ အခကအလကမားအား ေအာကပါအပငးတြင ေဖာျပထားပါသည။.

သ႔တင ႐းခပမေရးဆြထားေသာ ဆြေဆာငမႈရသည မဝါဒမားက ထတျပနေသာလညး လကေတြ႔ အေကာငအထညေဖာျခငးမရသည ကမၸဏမားႏငပတသကေသာ စးရမပပငမားက ေျဖရငး ရနအတြက ယခႏစအတြက MCRB သည ကငတြယေျဖရငးရန နညးလမးႏစလမး စဥးစားထားပါ သည။ ပထမတစနညးမာ ၂ဝ၁၅ ေလလာခကအတငး ၿပးခေသာႏစအတြငး ကမၸဏအေပၚ အမား ျပညသလထ၏ သးသပခကႏင သတငးမဒယာမားမ ေဖာျပခကမားက ျပနလညသးသပရနျဖစသည။

ေနာကဆးအေနျဖင ကမၸဏ၏ လပငနးေဆာကရြကခကမားတြင မဝါဒမားအား အျခားမ ကးယေဖာျပကာ အေၾကာငးအရာမားသညလညး အပစပမႈမရဘ အမတရခငယ သကသကျဖငေသာ လညးေကာငး နညးစနစအား အကြကဆငရန သသာထငရားေသာ ႀကစညအားထတမႈ ေတြ႕ရပါက ကြႏပတ႔၏ ဆနးစစေလလာခကတြင ထတပယလကပါသည။ ယခကစၥရပႏင ပတသကၿပး ေျပာရမည ဆပါက ကြႏပတ႔၏ သေတသနရာေဖြခကအရ www.yuzanagroup.com ဝဘဆဒတြင ကငဝတပငး ဆငရာ စသတမတခကမား၊ လ႔အခြငအေရးပငးဆငရာ မဝါဒႏင ေျမယာတးတကဖြ႕ၿဖးမႈပငးဆငရာ မဝါဒမား ေဖာျပပါရေသာလညး ကမၸဏႏင ၎၏ လပရားမႈပငးဆငရာ အခကအလကမားအား ေဖာျပ ထားျခငးမရေပ၊ ၎တ႔၏ ႐းခပဌာနလပစာအားပင ေဖာျပထားျခငးမရေပ။ ယဇနကမၸဏအဖြ႕ႏင ၎၏ ဝဘဆဒပငးဆငရာ ကစၥရပအား ေဆြးေႏြးႏငရနအတြက အဆကအသြယရရရန ႀကးပမးခေသာ လညး မေအာငျမငခေပ။ MCRB ၏ ေလလာဆနးစစစစေဆးျခငး လပေဆာငလာေသာ ႏစ ၃ ႏစ

အရတရား စစေဆးမႈမား

20

ေတာကေလာကတြင ကမၸဏႏင အဆကအသြယရရရန ႀကးပမးခေသာလညး မေအာငျမငခေပ။ ထ႔ေၾကာင ထဝဘဆဒေပၚတြငရေသာ အခကအလကအေၾကာငးအရာမားအား ထညသြငး စဥးစားျခငး မရခပါ။

အမတေပးျခငး စနစတကလပေဆာကပ အဆငဆငသည ႏငငတကာ ပြငလငးျမငသာမအဖြ႕ ၏ TRAC အစရငခစာအေပၚတြင အေျခခကာ သးထားျခငးျဖစသည။ ေမးခြနး ၃၅ ခအတြငး ေမးခြနး တစခစလင ဝဘဆဒတြငေဖာျပထားသည သတငးအခကအလက ပမာဏေပၚမတညၿပး “ ၁ ”၊ ဝ.၅၊ သ႔မပာတ “ ဝ ” မတေပးပါသည။ (ေနာကဆကတြတြင ႐ႈပါ)။ အကယ၍ ေမးခြနးတစခသည အဖြ႕ အစညးႏင မဆေလာလင မသကဆငဟေပးထားၿပး အမတမားေရတြကရာတြငလညး ထညသြငး တြကခကျခငး မျပပါ။

အမတက စသတမတခကအမတ အျဖစ အမားဆး ၁ဝ ေပးရန အပငးအသးသးမ ရရလာသည အမတမား၏ ပမးမကတြကခကျခငးျဖင ပမးမအမတရရလာသညအေပၚ ဝ မ ၁ဝ အထ ျပနေပးျခငး ျဖစသည။ ႏငငတကာပြငလငးျမငသာမႈအဖြ႕၏ စနစတက လပေဆာကပအဆငဆငႏင အလားတပင ျဖစသည။ အပငးအသးသးအတြက အမတမားမားရရျခငးသည ကမၸဏ၏ တရားဝငဝဘဆဒတြင သကဆငရာ သတငးအခကအလကမားမား ထတျပနထားျခငးေၾကာင ျဖစသည။

၂ဝ၁၆ ခႏစတြင MCRB သည အမတေပးစညးမဥးအား အနညးငယေျပာငးလ ခပါသည။ အေၾကာငးမာ ပြငလငးျမငသာမႈအရဆး ကမၸဏမားအၾကား မတညကြျပားျခားနားမႈမားအား ခြငျပရန ႏင အနညးငယ အဆငျမႇငတငထားျခငးပင ျဖစပါသည။ ယခႏစတြငမ ကြႏပတ႔သည အခ႕ေသာ ေမးခြနးမားအတြက အမတေပးျခငး စသတမတ ႏႈငးယဥခကအား အနညးငယျပျပငေျပာငးလထားပါသည။ ထသ႔ျပလပရျခငးမာလညး အခ႕ေသာ ကမၸဏမားအေနျဖင ပမျမငမားေသာ စသတမတခက အတငးလပေဆာငရန ဆႏၵရေသာေၾကာင ျဖစေပသည။ စးပြားေရးစမအပခပမႈ အခကအလကမားက လညး ျမနမာဘာသာျဖင ထတျပနျခငးက အားေပးလ၍လညး ျဖစသည။

ေမးခြနး ၃၅ ခမ ၁ဝ ခခန႔၏ အမတေပးစညးမဥးမားက ေျပာငးလခၿပး တစဝကေလာကသည လ႕အခြငအေရး၊ ကနးမာေရး၊ လၿခစတခရမႈႏင ပတဝနးကငႏင ေျမယာတ႔ႏင ဆကစပသကဆင လကရသည။ ေမးခြနးမားက ျပနလညျပငဆငရာတြင ကမၸဏ၏ မဝါဒမားအား ၎တ႔၏ ေပးသြငးသမား ႏင ကနထ႐ကတာမားပါ ပါဝငေအာင လပေဆာငရန အာ႐စကခပါသည။ သ႔မဟတလငလညး ကမၸဏမ လပကငေဆာငရြကမည အေလအကငမားႏငပတသကသည အေသးစတ အခကအလက မားအား ေဖာျပရနပင ျဖစသည။ ျပျပငေျပာငးလခကမားသည စးပြားေရးလပရာတြင ပြငလငးျမငသာမႈ ရရနအတြက ႏငငတကာစခနစညႊနးႏငအည ျပလပခပါသည။ အထးသျဖင ဂ-4 ကမာၻလးဆငရာ အစရငချခငး လမးညႊနခက၏ ကမာၻလးဆငရာအစရငချခငး ပဏာမေျခလမးေပၚတြင အေျခခခပါသည။ အျခားေသာ ကစၥရပ(၆)ခတြငမ ကမၸဏ၏မဝါဒမားအား ျမနမာဘာသာျဖငပါ ဖတ႐ႈႏငရန လအပခက အား ထညသြငးခပါသည။ အျခားကစၥရပမားတြငမ အမတအမားဆး ၁ မတ၊ အမတ တစဝက ရရ ရနတ႔အတြက အနညးငယ ေျပာငးလထားပါသည။

အစရငခစာတြငပါဝငေသာ မညသညကမၸဏအတြကမဆ ၂ဝ၁၅ မ ၂ဝ၁၆ တြင အမတတးျခငး၊ ေလာျခငးသည ကမၸဏ၏ပြငလငးျမငသာမႈႏင အမတေပးစညးမဥး ေျပာငးလမႈမားေၾကာငသာျဖစသည။

အမတေပးျခငး

21


မညသ႔ပငဆေစကာမ အတတဆးအားျဖင ကမၸဏမားအေပၚ သကေရာကမႈအား မတမႈ ရေစ ရန ျဖစႏငေခရသည အရာမားအားလးအား ျပနလညဆနးစစသးသပခကမား ျပလပခပါသည။ ဥပမာ အားျဖင ျပနလညဆနးစစ သးသပခကမား ယခငႏစတြငး ကမၸဏမားစြာ ေကာငးစြာလပကငေဆာင ရြကႏငခေသာ ေမးခြနးမားအေပၚတြင အာ႐စကခသည။ ေနာကဆးတြင အမတမားအား ျပနလည ဆနးစစ သးသပခကမားသည ေယဘယအားျဖင ၿခငၾကညလင အမတနညးျခငးအေပၚတြင သက ေရာကမႈအနညးငယသာရၿပး ကမၸဏမားႏငသကဆငသည အဆငသတမတျခငးအေပၚတြငလညး သကေရာကမႈ အနညးငယသာရသညဟ MCRB အေနႏင ယၾကညပါသည။

ၿခငသးသပခက

ၿခငၾကညပါက ၂ဝ၁၅ တြင ပြငလငးျမငသာမႈအရဆးဟေသာ ကမၸဏမားသည ၂ဝ၁၆ တြင လညး ထတေဖာဖြငဟခကမား ပမျပလပလာၾကသည။ ထအခကေၾကာင ထပတနးကမၸဏမားသည မေျပာငးလေပ။ First Myanmar Investment (FMI) သာ မတလ ၂ဝ၁၆ တြင ပြငသစစစာရငးတြင စတငပါဝငလာကာ ယခႏစမ ပထမဥးဆး အမတေပးျခငးခရေသာ ကမၸဏျဖစသည။

ၿခငေျပာရမညဆလင အမားအားျဖင ထပတနးစာရငးဝင ကမၸဏမားသည ၎တ႔၏ အဆင က တစခႏငတစခ ယဥ၍ထနးထားႏငၾကပါသည။ စးတးမတ (City Mart)၊ ေရႊေတာငကမၸဏ (Shwe Taung)ႏင ပါရမတ႔သည ၂ဝ၁၆ ခႏစတြင ၎တ႔၏အဆငမား ေလာကခေသာလညး ၎တ႔၏ ပြင လငးျမငသာမႈမာ ေလာကသြားျခငး မရေပ။ အမနတကယေတာ ၎တ႔မာ ပမ၍ပင တးတကမႈ ရလာ ခပါသည။ SMART ႏင AYA ဘဏတ႔မာမ ပမအားစကထတမႈမား ျပလပလာခၿပး ၎တ႔အသးသး၏ အဆငမာလညး တးတကလာခသည။

၂ဝ၁၆ ခႏစ ပြငသစစအစရငခစာတြင ပြငလငးျမငသာမႈအရဆး ကမၸဏမားမာ FMI ၊ Serge Pun and Associate (SPA)၊ မက(စ)ျမနမာ (Max Myanmar Group) တ႔ပငျဖစသည။ ထ ထပတနး လပေဆာငမႈ အေကာငးဆးကမၸဏမားျဖစသည SPA ႏင Max တ႔သည ၂ဝ၁၅ ပြငသစစအစရငခစာ စာရငးတြင ထပတနးကမၸဏမား ျဖစၾကသည။ အျခားေသာ ျမနမာကမၸဏႀကးမားႏငယဥလင ပြင လငးျမငသာမႈ၏ မညသညအပငးတြငမဆ ၎တ႔၏ လပေဆာငခကမာ ပမေကာငးမြနခပါသည။

၂ဝ၁၆ ခႏစ ထပတနးကမၸဏ ၁ဝ တြင SPA ႏင Max Myanmar အေနျဖင အျခားေသာ ကမၸဏမား၏ေရ႕မ ဝငေရာကခၿပး ၎တ႔၏ ပြငလငးျမငသာမႈအား ဆကလက၍ တးတကေအာငျပ လပလကရပါသည။

၂ဝ၁၆ ခႏစ ပြငသစစစမခက အစရငခစာတြင ယခငႏစမားကသ႔ပင ထပဆးတြင ရေနေသာ ကမၸဏ ၁၅ ခသည အျခားေသာကမၸဏမားၾကားမ ထးထြကေနျခငးမာ အျခားသမားထက ပ၍ ပြငလငး ျမငသာမႈရျခငးႏင သသာထငရားေသာ တးတကေျပာငးလမႈမား ျပလပရနအတြက အားစကထတမႈမား ျပလပချခငးေၾကာငပင ျဖစသည။ ဤကမၸဏမား အေနျဖင ေလလာမႈျပလပခေသာ အျခားေသာ ျမနမာကမၸဏမားထကစာလင လပငနးေဆာငရြကခကမားမာ ပမသာလြနေသာေၾကာငး ေတြ႕ရရ သည။ သ႔ေသာလညး ၎တ႔ထတြငမ မားျပားကြျပားေသာအမတမား အသးသးရရၾကသည။ (FMI) က အျမငဆး(၉.၃၂)မတႏင ေဇာဂပရးမးယားက (၂.၅၁)မတျဖင အနမဆး ရရခၾကပါသည။ အမတမရရ

ရလဒမား

22

သေလာကနးပါးနညးေသာ ကမၸဏမားႏင အမတရရမႈနညးေသာ ကမၸဏမားအၾကား ကြျပားျခားနား ခကမာ အမတရရမႈနညးေသာ ကမၸဏမားအေနျဖင ၎တ႔တြင အလပခန႔အပထားျခငးဆငရာႏင အဂတလကစားမႈႏင ပတသကသည တစခထကပေသာ ကမၸဏမဝါဒမားအား ထတျပနထားျခငး ေၾကာင ပငျဖစပါသည။ ေယဘယအားျဖင ၎တ႔သည လပငနး၏ အဖြ႕အစညးတညေဆာကမႈပငး ဆငရာ အခကအလကမားအား ေဖာျပေလရၾကသည။ ၄ငးတ႔၏ အားသာခကမားက ေနာကပငးအခနး တြင ပမေဖာျပေပးပါမည။

ကမၸဏ ၄ဝ ပါဝငေသာ ဒတယအပစထတြင ကမၸဏအပစႀကး အေတာမားမားပါဝငကာ ၎တ႔သည ၿပးခေသာ ၁၂-လ အတြငးတြငမ ပြငလငးျမငသာမရေအာင အနညးငယသာ၊ သ႔မပာတ မညသညလပေဆာငခကမးမ လပေဆာငျခငးမရသညက ေတြ႕ရသည။ ထကမၸဏ အေတာမားမား သည ႏငငတကာမတဖကလပငနးစမား၊ သ႔မဟတ ႏငငတကာ ေငြေၾကးအဖြ႕အစညးမားႏင ပတ သကမႈရၾကသည။ ဥပမာ IBTC (Heineken)၊ Myanmar Gold Star (Carlsberg)၊ Myanmar Distribu-tion Group (Nestle)ႏင စနဝတမႈန (BAT)၊ Myanmar Oriental Bank၊ ျမနမာၾသဘာ (IFC) စသညျဖင ျဖစသည။

၄ငးႏငငတကာကမၸဏမား၏ စးပြားေရးလပငနးမားအေနျဖင မမတ႔၏ လပငနးလညပတမႈ ေၾကာင လ႔အခြငအေရးဆငရာႏင လမႈ၊ သ႔မဟတ သဘာဝပတဝနးကငတ႔က တက႐ကျဖစေစ၊ သြယ ဝက၍ျဖစေစ ထခကနစနာမႈမားက ႀကတငသရႏငရနစစစျခငး (due diligence)က ျဖတေကာႏငရန ႏင မတဖကလပငနးစအျဖစ တညေထာငႏငရန ျမနမာကမၸဏအေနျဖင မျဖစမေန ကတကဝတမားက ေဆာငရြကရနႏင အဂတလကစားမႈတကဖကေရး လပငနးစဥတြငလညး ပါဝငကာ အတတႏငဆး ထနးသမးေဆာငရြကရန လအပေပသည။ ထအရာမားအားလညး မညသညအရာမား ျဖစသည ဆ သညကလညး ၎တ႔အေနျဖင ထတျပနရနလအပသည။ ေကာငးမြနေသာ စးပြားေရး စမအပခပမႈ ရေၾကာငးျပသသည ေယဘယဆနသည အခကမားထကပ၍ လပေဆာငရန လအပေပသည။

ဆကလက၍ ဤအပစထတြင MAPCO ၊ Great Hor Kham ႏင First Private Bank တ႔သည ရနကနစေတာအတခနးတြင မၾကာမတြင စာရငးသြငးျခငး ျပလပရန ေမာလငရေပသည။ သ႔ေသာ ၎တ႔၏ သကဆငရာဝဘဆဒမားတြင အခကအလကအနညးငယသာ ေဖာျပထားျခငးသာ ရပါသည။ စစတပပင စးပြားေရးလပငနးစ ျမနမာစးပြားေရးေကာပေရးရငးသည ယခႏစတြငမ ဝဘဆဒ စတင တညေထာငမႈေၾကာင စာရငးထ ပါဝငလာခၿပျဖစသည။ ဝဘဆဒေပၚတြင ၎တ႔၏ ပငဆငမႈမားႏင ယခငက ပႏပထတေဝထားေသာ စာအပထမ အခကအလကမားအား ျပနလညကးယေဖာျပထားျခငး သာ ျဖစေပသည။ မညသ႔ပငဆေစကာမ ထဝဘဆဒထတြင အပခပမႈပငးဆငရာ အခကအလကမား မပါရေပ။ ျမနမာ၏ အျခားေသာ စစတပပငကမၸဏျဖစသည ျမနမာစးပြားေရးဥးပငလမတကသည ယခတစေခါကတြငလညး ၎၏ ျမဝတကနသြယေရး၏ ဝဘဆဒေၾကာင အမတခြေဝမႈမ အမတမား ရရလာသည။ ၄ငးဝဘဆဒသည မေျပာပေလာကေသာ ေကာပရတ အပခပမႈပငးဆငရာ သတငး အခကအလကမားသာ ရေပသည။

အခ႕ေသာ အဖြ႕အစညးမား အေနျဖင စးပြားေရးလပငနးမားစြာက ပးေပါငးတညေထာငၿပး လပကငလႈပရား လညပတေနသညပာ သရရေသာလညး အပစဝဘဆဒ တညရျခငး မရေပ။ ျမနမာ ေအပက(စ)ဘဏႏင ဧဒင အပနးေျဖေနရာ၊ ဧဒငအပစ၏ အစတအပငးျဖစၿပး (ေဟးလတန၏

23


မတဖကျဖစသည) ၄ငးတ႔၏ ဆဒမားသည မားကတတငးလပရန ရညရြယခကျဖငသာ တညရေနၿပး စးပြားေရး စမအပခပေရးပငးဆငရာ အခကအလကမားပါရျခငး မရေပ။ ေရႊသလြင (စကငးနက သတငး) မာလညး ထနညးလညးေကာငးပင ျဖစသည။

အၾကမးဖငးအားျဖင မဒယာကမၸဏမားအေနျဖငလညး သတငးအခကအလကမား ထတျပန ရာတြင ေရသ႔ေရာကရန ေမာလငထားရေသာလညး ပြငသစစအစရငခစာအတြက ဆနးစစရာတြင ၎တ႔၏ လပေဆာငခကမားမာ ဆကလကၿပး အားနညးေနသညက ေတြ႕ရရပါသည။ ေရႊသလြင အေနျဖင ဝဘဆဒတေထာငရန လအပေပသည။ တစဖကမာေတာ Myanmar Consolidated Media and Eleven အေနျဖင ေကာပရတအခကအလက အနညးငယသာ ထတျပနျခငးရေပသည။

တတယအပစျဖစေသာ ကမၸဏမားအေနျဖင ဝဘဆဒရေသာလညး အဓပၸာယရေသာ သတငး အခကအလကမား မရေသာေၾကာင သည အမတရရျခငး ျဖစသည။ ထထတြင ယဇနအပစလညး ပါဝငေပသည။ (အထကတြင ၾကညပါ) ဆဒမားထတြင ျပငဆငမႈ ျပလပေနဆဆဒမား (Ruby Drag-on)၊ လညပတမႈမရေသာဆဒမား (ဆငျဖကြနး)၊ သ႔မပာတ Ipsem Dolor စာသားသာ ပါရေသာဆဒမား (ျမတအေျႏၵ) မားလညး ရေပသည။

၂ဝ၁၆ ခႏစတြင ေလလာဆနးစစမႈ ျပလပခေသာ ကမၸဏ ၁ဝဝ ထမ ၃၄ ခသည ေအာက ေျခအပစထတြင ပါဝငသည။ ၎တ႔တြင ဝဘဆဒမရၾကေပ။ ၂ဝ၁၅ တြင ဝဘဆဒမရေသာ ကမၸဏ ၃၉ ခသညလညး အနညးငယတးတကမႈ ရလာခသည။ ထထတြင ပါဝငေသာ အမားစေသာကမၸဏမာ ေကာကစမးႏင ေကာကမကရတနာ ကမၸဏမားပငျဖစသည။ ၎တ႔သည ထပတနး ၁ဝဝ တြင ပါဝင ျခငးမာ ၎တ႔၏ အခြနထမးေဆာငသမား စာရငးတြင ပါဝငေသာေၾကာင ျဖစသည။ ထအပစထတြင ႏငငတကာ ကမၸဏမားႏင မတဖကလပကငေနေသာ ျမနမာလပေဖာကငဖက အခ႕လညး ပါဝငေပ သည။ ဥပမာအားျဖင Pinya Manufacturing (ကကာကလာ) ႏင IGE (Petronas) တ႔ျဖစသည။

အခ႕ေသာ ကမၸဏမားအတြက ဝဘဆဒမားႏင စးပြားေရးလပငနးစမအပခပပ အခက အလကမားအား အဂၤလပဘာသာျဖငသာ ထတျပနျခငးရေပသည။ ျမနမာဘာသာျဖင ဝဘဆဒတြင ထတျပနထားျခငး မရေသာေၾကာင ၎တ႔၏ အဓက ပါဝငပတသကဆကႏြယေနသမားျဖင ဆကသြယ ရာတြငလညးေကာငး၊ ၎တ႔၏ အလပသမားမားအေနျဖင၄ငး ခမတထားေသာမဝါဒမားအား နား လညမႈ ရ၊ မရဆသညမာ ေမးခြနးထတစရာ ျဖစေနေပသည။ အထကပါေဖာျပထားသညအတငး ကမၸဏ၏မဝါဒႏင ပတသကသည ေမးခြနးေျခာကခထတြင ျမနမာဘာသာလအပခကအား ထညသြငး ထားေပသည။ ယခႏစတြင ပြငလငးျမငသာမႈ အရဆးကမၸဏမားသည မဝါဒမားအား ျမနမာဘာသာျဖင ထတျပနရာတြင တးတကမႈအခ႕ရပါသည။39

39 အဂတလကစားမႈ တကဖကေရးမဝါဒ သ႔မဟတ ဝနထမးကငဝတက ျမနမာဘာသာျဖင ထတျပနထားေသာ ကမၸဏ ၁၅ ခမာ FMI, SPA Group, Max Myanmar, KBZ, SMART, MPRL E&P, AYA Bank, City Mart, Shwe Taung Group, Dagon Group of Companies, Great Hor Kham, Asia World, Parami, Htoo Group ႏင United Paint Group တ႔ျဖစသည။

24

Company Name Website 2016 Position 2015 Position Anti-Corruption Organisational Transparency

Health, Safety, Environment and Human Rights Total Score UNGC Member Media Report

First MyanMar investMent (FMi) fmi.com.mm 1 NA 2.82 3.33 3.17 9.32 √

serge Pun & associates (sPa) spa-myanmar.com 2 1 2.82 2.92 3.17 8.91 √

Max MyanMar grouP maxmyanmargroup.com 3 2 3.08 2.41 3 8.49

"Max Energy, Max Myanmar Hotels, Max Highway Co, Shwe Yaung Pya

Agriculture

√

sMart technical services smartmyanmargroup.com 4 5 2.95 2.78 1.83 7.56 √

MPrl e&P grouP mprlexp.com 5 8 2.44 1.67 2.83 6.94 √

aya Bank (ForMerly ayawaddy Bank) ayabank.com 6 9 2.56 2.33 2 6.89 √

kBZ grouP kbzgroup.com.mm 7 3 2.56 2.64 1.67 6.87 √

city Mart holding coMPany cmhl.com.mm 8 4 2.56 1.85 2 6.41 √

ParaMi energy grouP parami.com 9 6 2.31 2.04 1.67 6.02 √

dagon grouP dagon-group.com 10 10 2.18 1.48 0.83 4.49 √

shwe taung grouP shwetaunggroup.com 11 7 2.5 1.11 0.83 3.99 √

asia world asiaworldcompany.com 12 12 2.44 0.37 0.67 3.48 √

great hor khaM PuBlic coMPany greathorkham.com 13 NA 1.92 1.39 0 3.31

htoo grouP htoo.com 14 41 0.9 1.3 0.67 2.87 Htoo Foundation, AGD Bank

Zawgyi PreMier zawgyipremier.com 15 43 0.51 2 0 2.51

united Paint grouP (uPg) upgpaint.com 16 19 0.77 1 0.17 1.94 √

MaPco mapco.com.mm 17 NA 0.13 1.53 0 1.66

MyanMar thilawa seZ holdings mtshmyanmar.com 18 NA 0.64 1 0 1.64 √

young investMent grouP yigmm.com 19 NA 0 1.11 0.17 1.28

uMg grouP umgmyanmar.com 20 NA 0 1.11 0 1.11

sein wut hMon swh.com.mm 20 26 0 1.11 0 1.11

a1 grouP a1companies.biz 22 33 0 0.93 0 0.93

suPreMe grouP supremegroupcompanies.com 22 NA 0 0.93 0 0.93

tahMoenye chan thar grouP tahmoehnyechanthar-group.com 22 NA 0 0.93 0 0.93

caPital diaMond star cdsg.com.mm 25 16 0 0.74 0 0.74 √

MyanMar consolidated Media holdings mmtimes.com 25 40 0 0.74 0 0.74

MyanMar citiZen Bank mcb.com.mm 27 14 0 0.67 0 0.67

new day energy newdayenergymm.com 27 32 0 0.67 0 0.67

Myan shwe Pyi ltd mspcat.com.mm 27 21 0 0.67 0 0.67

aPex oil & gas PuBlic coMPany apexgasnoil.com 30 22 0 0.56 0 0.56

t.Z .t.M grouP tztmgroup.com 30 28 0 0.56 0 0.56

dawn (ah yone oo) construction ahyoneoo.com 30 20 0 0.56 0 0.56

ok grouP ukyufamily.com 30 47 0 0.56 0 0.56

MyanMar awBa grouP awba-group.com 34 37 0 0.37 0 0.37 √

MyanMar golden star (Mgs) mgsgroup.net 34 18 0 0.37 0 0.37

taw win FaMily tawwinfamily.com 34 NW 0 0.37 0 0.37

25




First MyanMar investMent (FMi) fmi.com.mm 1 NA 2.82 3.33 3.17 9.32 √

serge Pun & associates (sPa) spa-myanmar.com 2 1 2.82 2.92 3.17 8.91 √

Max MyanMar grouP maxmyanmargroup.com 3 2 3.08 2.41 3 8.49

"Max Energy, Max Myanmar Hotels, Max Highway Co, Shwe Yaung Pya

Agriculture

√

sMart technical services smartmyanmargroup.com 4 5 2.95 2.78 1.83 7.56 √

MPrl e&P grouP mprlexp.com 5 8 2.44 1.67 2.83 6.94 √

aya Bank (ForMerly ayawaddy Bank) ayabank.com 6 9 2.56 2.33 2 6.89 √

kBZ grouP kbzgroup.com.mm 7 3 2.56 2.64 1.67 6.87 √

city Mart holding coMPany cmhl.com.mm 8 4 2.56 1.85 2 6.41 √

ParaMi energy grouP parami.com 9 6 2.31 2.04 1.67 6.02 √

dagon grouP dagon-group.com 10 10 2.18 1.48 0.83 4.49 √

shwe taung grouP shwetaunggroup.com 11 7 2.5 1.11 0.83 3.99 √

asia world asiaworldcompany.com 12 12 2.44 0.37 0.67 3.48 √

great hor khaM PuBlic coMPany greathorkham.com 13 NA 1.92 1.39 0 3.31

htoo grouP htoo.com 14 41 0.9 1.3 0.67 2.87 Htoo Foundation, AGD Bank

Zawgyi PreMier zawgyipremier.com 15 43 0.51 2 0 2.51

united Paint grouP (uPg) upgpaint.com 16 19 0.77 1 0.17 1.94 √

MaPco mapco.com.mm 17 NA 0.13 1.53 0 1.66

MyanMar thilawa seZ holdings mtshmyanmar.com 18 NA 0.64 1 0 1.64 √

young investMent grouP yigmm.com 19 NA 0 1.11 0.17 1.28

uMg grouP umgmyanmar.com 20 NA 0 1.11 0 1.11

sein wut hMon swh.com.mm 20 26 0 1.11 0 1.11

a1 grouP a1companies.biz 22 33 0 0.93 0 0.93

suPreMe grouP supremegroupcompanies.com 22 NA 0 0.93 0 0.93

tahMoenye chan thar grouP tahmoehnyechanthar-group.com 22 NA 0 0.93 0 0.93

caPital diaMond star cdsg.com.mm 25 16 0 0.74 0 0.74 √

MyanMar consolidated Media holdings mmtimes.com 25 40 0 0.74 0 0.74

MyanMar citiZen Bank mcb.com.mm 27 14 0 0.67 0 0.67

new day energy newdayenergymm.com 27 32 0 0.67 0 0.67

Myan shwe Pyi ltd mspcat.com.mm 27 21 0 0.67 0 0.67

aPex oil & gas PuBlic coMPany apexgasnoil.com 30 22 0 0.56 0 0.56

t.Z .t.M grouP tztmgroup.com 30 28 0 0.56 0 0.56

dawn (ah yone oo) construction ahyoneoo.com 30 20 0 0.56 0 0.56

ok grouP ukyufamily.com 30 47 0 0.56 0 0.56

MyanMar awBa grouP awba-group.com 34 37 0 0.37 0 0.37 √

MyanMar golden star (Mgs) mgsgroup.net 34 18 0 0.37 0 0.37

taw win FaMily tawwinfamily.com 34 NW 0 0.37 0 0.37



excellent Fortune efdgroup.com 34 NA 0 0.37 0 0.37

golden key (Mikko grouP) mikkogroup.biz 34 13 0 0.37 0 0.37

Fortune international fortune-myanmar.com 34 NA 0 0.37 0 0.37

international Beverages trading (iBtc) ibtcgroup.com 34 45 0 0.37 0 0.37

aa grouP (PaciFic aa grouP ) pacific-aa.com 41 51 0 0.33 0 0.33

new golden gate (1991) agribizmm.com 41 60 0 0.33 0 0.33

yathar cho industries yumyummyanmar.com 41 50 0 0.33 0 0.33 √

naing grouP nainggroupcapital.com 41 38 0 0.33 0 0.33 Naing Group Construction

kMa grouP oF coMPanies kmagroup.net 45 17 0 0.28 0 0.28 CB bank √

ace grouP oF coMPanies acegroupmm.com 46 25 0 0.19 0 0.19

thirawMani grouP oF coMPanies thirawmani.com 46 NA 0 0.19 0 0.19

ayeyar hinthar ayeyarhinthar.com 46 NA 0 0.19 0 0.19

MyanMar econoMic corPoration mecwebsite.com 46 NW 0 0.19 0 0.19 √

First Private Bank firstprivatebank.com.mm 50 NW 0 0 0 0

MyanMar oriental Bank (MoB) mobmyanmar.com 50 31 0 0 0 0

union oF MyanMar econoMic holdings (uMehl) myawaddytrade.com 50 53 0 0 0 0 √

MyanMar distriBution grouP myanmardistributiongroup.com 50 23 0 0 0 0

elite tech elitetech-group.com 50 NA 0 0 0 0 √

aung kan Bo trading aungkanbo.com 50 44 0 0 0 0

eden grouP mabbank.com 50 52 0 0 0 0

ever sunny industries (esi) Food esifood.com 50 56 0 0 0 0

ruBy dragon grouP oF coMPanies rubydragongroup.com 50 NW 0 0 0 0

eleven Media grouP elevenmyanmar.com 50 29 0 0 0 0

Myat eaindray grouP democrystal.com/myateaindray 50 NA 0 0 0 0

good Brothers gbs.com.mm 50 NA 0 0 0 0

kha yay trading khayaytrading.com 50 NA 0 0 0 0

Min Zarni minzarnigroup.com 50 NA 0 0 0 0

shwe than lwin skynetdth.com 50 NW 0 0 0 0

yuZana www.yuzanagroup.com 50 55 0 0 0 0 √

sin Phyu kyun sinphyukyun.com 50 NA 0 0 0 0

Companies Surveyed Who Do Not Have a Website:

Asia Energy Trading Ben Hur Trading Bhome Yaung Chi Europe & Asia International Ever Winner Farmer Phoyazar

Global Myanmar Trading Gold Uni Investment Information Technology Central Services International Group of Enterpreneurs (IGE) Kaung Wai Yan Gems Kian Sein

LM Jewellery Lin Htet Aung Gems Mya Gae Trading Myat Myittar Mon Gems & Jewellery Myint Mahar Trading Co North East Gate Fruit

Pinya Manufacturing Pyae Phyo Tun Sein Ngwe Mya Shining Star Light Gems & Jewellery Shu San Industry Shwe Byain Phyu

Shwe Gaung Gaung Gems Shwe Me Six Winner Brothers Tin Win Tun International Trading Tun Akaree Wai Aung Gabar Gems

Win Lei Yadana Win Pine Kyaw Trading Enterprise Xie Family Zaykabar

28

အဂတလကစားမႈ တကဖကေရး အစအစဥ တြင ကမၸဏေပါငး ၆၆ ခထမ ကမၸဏ ၁၈ ခ ေလာက သာ ပါဝငခပါသည။ မညသ႔ပငဆေစကာမ ပါဝငလာေသာကမၸဏ အေရအတြကသည ၂ဝ၁၅ ထကစာလင ႏစဆနးပါ တကလာျခငးသာျဖစသည။ ထပတြငဥးေဆာငေသာ ကမၸဏမား၏ အဂတ လကစားမႈတကဖကေရး အစအစဥက႑သည တးတကမႈအမားဆးရေသာ က႑ပငျဖစသည။

အဂတလကစားမႈတကဖကေရး အစအစဥတြင အမတမားတးတကလာရျခငးမာ ကမၸဏ အမားစက အမတမား အနမဆးမ အျမငဆးအထ လပေဆာငခကေကာငးမား ရေနျခငးေၾကာငျဖစ သည။ ၂ဝ၁၆ တြင ကမၸဏမားစြာကလညး အဂတလကစားမႈတကဖကေရး ဥပေဒအား လကနာရန ျခြငးခကမရ တကျပတသားစြာ ကတကဝတျပလာၾက သည။

မတသားသငေလာကေသာ တးတကမႈရေသာ အပငးႏစပငး ရေပသည။ပထမဆးအေနျဖင AYA ဘဏ ႏင MPRL တ႔ကသ႔ ကမၸဏမားသည ၎တ႔၏ အဂတလကစားမႈ တကဖကေရးမဝါဒမား အား အလပသမားမားအတြက သာမက ဒါ႐ကတာမား၊ ေထာကပသမားႏင ကမၸဏအတြက အလပ လပေနေသာ အျခားေသာေအးဂငမား အားလးပါ ကငသးရန ေဆာငရြကလာသည။ (ေမးခြနး ၄-၆) ။

ဒတယအေနျဖင ၂ဝ၁၆ ခႏစတြင ကမၸဏအေတာမားမားသည သတငးေပးသမား၊ အစေဖာ သမားအား ကာကြယရနႏင မဝါဒခးေဖာကမႈမားအား တငၾကားရာတြင အမညမေဖာလသမားအတြက လၿခစတခရေသာ တငၾကားမႈျပလပႏငရန နညးလမးမားအား ျပလပေပးမည ကတကဝတအသစအား ျပလပခပါသည (ေမးခြနး ၁ဝ)။ တစဖကမာေတာ ကမၸဏတငးက ထေရာကမႈရေသာ လပငနးစဥ မရေသးေပ။ ထပတနးကမၸဏ ၁၅ခ နးပါးတြငမ ထရညမနးခကအား ရေအာငျပလပရန အမားျပညသ သေအာင ကတကဝတ ျပခၾကပါသည။ ထထတြင လကတစဆပစာေသာ ကမၸဏမားသညလညး လပငနးအဆငေျပရန ေပးအပျခငးႏင လကေဆာငလကခရယျခငး စသညတ႔ႏင ပတသကသည ၄ငးတ႔၏ အေျခအေနက ေဖာထတရငးျပခသည။ (ေမးခြနး ၈ ႏင ၉)

UN Global Compact ၏ အေျခခမ ၁ဝ ခကသည ပြငသစစအစရငခစာ ပါဝင ကတ ကဝတျပေသာ ကမၸဏအေရအတြကက ၾကညျခငးအားျဖင “စးပြားေရးလပငနးမားအေနျဖင မညသည

အပငးလကစြမးေဆာငရည

အဂတလကစားမႈ တကဖကေရး အစအစဥေရးဆြျခငး

အဂတလကစားမႈ တကဖကေရး အစအစဥေရးဆြျခငး

29


နညးအားျဖင မဆ အဂတလကစားမႈ တကဖကရာတြင သာမက လာဘေပးလာဘယမႈႏင ၿခမးေျခာက ေငြညႇစမႈမား အပါအဝင အတတကြပါဝငလပေဆာငရန။” UNGC အေနျဖငလညး ကမၸဏအဆငမေန တစဆင အဖြ႕အစညးဆငရာ ေျပာငးလမႈမားမ အေကာငအထညေဖာေဆာငရြကရမည ျဖစေၾကာငး အႀကျပလကပါသည။40

ဆကလက၍ ႏငငေတာအဆငအေနျဖင စေပါငးအငအားျဖင က႑မးစမ ပါဝငပတသက ဆကႏႊယသမားႏင ေဆြးေႏြးပြကငးပရနႏင စကမလပငနးရငမားႏင သေဘာတလကနာရန စာခပ ခပဆျခငးအားျဖင ပးေပါငးလပကငျခငးအား ျမႇငတငရနပငျဖစသည။

အတတအား ျပနလညၾကညမညဆပါကလညး ျမနမာႏငငတြင ထသ႔ေသာ စေပါငးပးေပါငး လပကငမႈမး မရေသးေပ။ စာရငးပါ ကမၸဏမားအေနျဖင ဤနညးက အစျပသးျခငးအားျဖင ၎တ႔၏ ကတကဝတႏင ဥး ေဆာငမႈပငးဆငရာအား ပမအားေကာငးေအာင အားျဖညႏငပါသည။ ကနဥးစြာ မညသညက႑မားတြင အာ႐စကရမညအရာမာ ကမၸဏတငဒါေခၚယသည လပငနးစဥမား ပမေကာငး မြနေသာ ပြငလငးျမငသာမႈမား ရလာေစရန၊ အခြနေကာကချခငးႏင အေကာကခြနရငးလငးေရး ပငး ဆငရာတ႔တြင ျဖစသည။

အမတေပးျခငးခရေသာ ကမၸဏဝဘဆဒ ၆၆ ခထမ ၄၉ ခေသာ ကမၸဏမားသည အဖြ႕ အစညးပငးဆငရာ ပြငလငးျမငသာမႈတြင အစရငခခၾကေပသည။ ဤက႑သည ျမနမာကမၸဏမား အေနျဖင အခကအလကမားစြာေပးေသာ အပငးပငျဖစသည။ ထပတနး လပေဆာငမႈေကာငးေသာ ကမၸဏမားမာ ေအာကပါ ဇယားအတငးပင ျဖစသည။

40 UN Global Compact ၏ အေျခခမ ၁ဝ ခကအရ ကမၸဏမားအေနျဖင ၎တ႔၏ စးပြားေရးနညးဗဟာမားႏင လပငနးမားတြင အဂတ လကစားမႈ တကဖကေရးမဝါဒထားေရးႏင ေလးစားလကနာျခငး တငးတာခကမားလညး ထညသြငးေပါငးစပထားရမညျဖစသည။ ၎တ႔၏ ကယပင လပငနးေဆာငရြကရာတြင ျပမေဆာငရြကရမည လမးညႊနခကမား အဂတလကစားမႈ ကလးဝလကမခသည မဝါဒႏင လကေဆာငကစၥႏင ပတသကသည စညးမညးစညးကမးမား၊ ႏငငေရးတြင ပါဝငမမား၊ လဒါနးမႈမားႏင ခရးသြားလာေရးစသညတ႔ ပါဝငရမည ျဖစသည။ ထ မဝါဒမားကလညး လကေတြ႕အသးခရမည ျဖစသည။ ထသ႔ ေဆာငရြကမႈမး အေကာငအထညေဖာရန လအပေပသည။ ဆကလက၍ အမညမေဖာတငၾကားမႈမး ျပလပႏငရန ဆကသြယႏငသည လငးထားရရန၊ အလပသမား စြမးရညျမႇင သငတနးမား၊ ကနသြယမကြငးဆက စမခန႔ခြမႈမား၊ ေဘးအႏရာယဆနးစစမႈမားႏင စညးမဥးစညးကမးပငးဆငရာ တငးတာခကမား စသညျဖငလညး ပါဝငရမည ျဖစသည။ အခက အလကမား ထပမရယလပါက ဤတြင ၾကည႐ႈႏငပါသည။ https://www.unglobalcompact.org/take-action/action/anti-corruption-in-business

အဖြ႕အစညးပငးဆငရာ

ပြငလငးျမငသာမႈ

အဖြ႕အစညးပငးဆငရာ ပြငလငးျမငသာမႈ

https://www.unglobalcompact.org/take-action/action/anti-corruption-in-business

30

၂ဝ၁၆ ခႏစတြင ဥးေဆာငကမၸဏမားအေနျဖင အဖြ႕အစညးပငးဆငရာ ပြငလငးျမငသာမႈ ပငးတြင ေကာငးမြနေသာတးတကမႈမားအား လကေတြ႕ျပသခပါသည။ တးတကမႈ၏ တစစတ တစပငးအေနျဖင အပခပစမခန႔ခြမႈပငးတြင ေမးခြနးအသစအား ထညသြငးလာခေသာေၾကာငပင ျဖစသည။ (ေမးခြနး ၂၁)။ မားေသာအားျဖင ကမၸဏမားမာ အနညးငယေသာ အခကအလကကပင ေထာကပျခငးမရေပ။ အခ႕ေသာ ကမၸဏမားမာ ေငြစာရငးဇယားပငးဆငရာ အစရငချခငး၊ အခြနေငြ ေပးေဆာငမႈမားႏင အပစခြမား၏ အေျခအေနမား၏ အခကအလကမားအား ေဖာျပခၾကပါသည။ မညသ႔ဆေစကာမ အဖြ႕အစညးပငးဆငရာ ပြငလငးျမငသာမႈတြင ၿခငၿပးၾကညမညဆလင တးတကမႈ မား ရလာေစျခငးမာ ကမၸဏမားအေနျဖင သငတငေကာငးမြနေသာ အမတမားရရချခငးေၾကာင ျဖစသည။ ဤအပငးတြငပါဝငေသာ အမတမားသည အမတေပးစညးမဥး ေျပာငးလမႈမားေၾကာင တစစတစရာ အကးသကေရာကျခငး မရခေပ။ (ဤအမတေပးစညးမဥးသည ဆကလကၿပး လငပငး ဆငရာအလက အလပခန႔ထားမႈအပငးတြင အခကအလကမား ထပမ ေဖာထတထားခပါသည။)

သးသန႔အရငးအျမစမားမ လးဝေသခာ ခငမာေစေသာ အခကအလကမားမရသည ၾကားမ ကမၸဏမားအေနျဖင ၎တ႔၏ စးပြားေရးလပငနးစမားႏင အပစခြမားအား ဖြငပာချပျခငးအား ဆး ျဖတျခငးသည စနေခၚမႈမားႏင ျပညႏကေနသည။ MCRB အေနျဖင သသယျဖစသညမာ က႑စတြင လပကငေနသည လပငနးႀကးမားက ၎တ႔၏ဝဘဆဒအား ရငးထတျဖစျခငးပငျဖစသည။ ၎တ႔၏ အျငငးပြားဖြယရာ ဥပေဒပငးဆငရာက႑၌ ဆကလကပတသကမႈမားအား ၎တ႔အေနျဖင ေဖာထတ ချပျခငးမရေပ။ အထးသျဖင ေကာကစမးႏင အျခားေသာသတတးေဖာမႈ အပငးမားႏင သစေတာႏင လယယာစကပးမႈ လပငနးပငးဆငရာ ဥပမာအားျဖင ဆအနးတ႔ျဖစသည။

ထတျပနၿပးေသာ သတငးအခကအလကမားအရ တခ႕ေသာ ကမၸဏမားအေနျဖင စစတပ အပခပမႈလကေအာက ရဆကာလတြင ေကာကစမးတးေဖာမႈႏင အနးဆ လပကငခြငရခၿပး ဆက လက လပကငေဆာငရြကမႈ ရ၊ မရမာေတာ ေသခာစြာ မသရရေပ။

ေကာကစမးေရာငးဝယသည လပငနး၊ သ႔မဟတ ေကာကတးေဖာသည လပငနးတြင ပါဝင ပတသကေနသည အေတာမားမားေသာ ကမၸဏမားသည ဝဘဆဒမရၾကေပ။ ထထတြင UMEHL အပါ အဝငျဖစသည။ ဝဘဆဒမားရၿပး ေကာကစမးက႑တြင လပငနးမားအား ပးေပါငးလပကင ေဆာင ရြကေနၾကသညဟ သရရေသာသမားမာ ေအးရားေဝၚလ၊ ထး ၊ Myanmar Economic Corporation တ႔ျဖစၿပး သတငးထတျပနျခငး မရေပ။ ကေမာၻဇကစၥရပတြငေတာ ၎တ႔၏ ေကာကစမးလပငနးႏင ပတသကသည လပငနးေဆာငတာ အခကအလက သတငးအနညးငယသာ ေဖာျပထားသည။41

၂ဝ၁၆ ခႏစ၊ ဇနနဝါရတြင ေအးရားေဝၚလက ရတနာေတာငတနးကမၸဏႏင ခြထြကထားၿပဟ ဆေသာလညး ၄ငးကမၸဏဒါ႐ကတာမားမာ ရတနာေတာငတနးတြင ပါဝငေနသည။42

မညမပင ျပနာမားႏင စမအပခပမႈပငးဆငရာတြင အားနညးမႈတစစတစရာ ရေသာလညး ေကာကစမးစးပြားေရးတြင လပကငေနေသာ၊ ထ႔အျပင အဂတလကစားမႈတကဖကေရးႏင ကနးမာ ေရး၊ လၿခစတခရမ၊ ပတဝနးကငပငးဆငရာတြင ကတကဝတျပၿပးေသာ ကမၸဏမားအေနျဖင ထ

41 Jade: Myanmars Big State Secret’, Global Witness October 2015. မက(စ) ျမနမာ ေျပာဆခကမာ ၎သည ဤက႑မ ထြကသြားခၿပဟ ဆသည။ See http://www.maxmyanmargroup.com/index.php/news-room/news-re-lease/189-max-myanmar-group-ceased-jade-mining-activities-since-201242 http://www.asiaworldcompany.com/pdf/2016jan27-awc-press-release-restructuring.pdf

http://www.maxmyanmargroup.com/index.php/news-room/news-release/189-max-myanmar-group-ceased-jade-mining-activities-since-2012

http://www.maxmyanmargroup.com/index.php/news-room/news-release/189-max-myanmar-group-ceased-jade-mining-activities-since-2012

http://www.asiaworldcompany.com/pdf/2016jan27-awc-press-release-restructuring.pdf

31


က႑တြင ကတကဝတမားအတငး မညသ႔ လကေတြ႕အေကာငအထညေဖာ ေဆာငရြကမညျဖစ ေၾကာငး လပကငေဆာငရြကျပရန လအပပါသည။

၎တ႔အေနျဖင အဂတလကစားမႈ တကဖကရာတြင လပကငေဆာငရြကျပႏငသည နညး လမးမားထမ နညးလမးတစခမာ ၎တ႔ဖြငလစချပေသာ အခကအလကမားသည EITI ၏ စခနစညႊနး ႏငအည ဖြငလစချပျခငး ဥပမာအားျဖင ၎တ႔လကကငရရထားေသာ သတတးေဖာခြင လငစငမား၊ အစးရအားေပးေဆာငေသာ အခြနေငြပမာဏႏင အျခားေသာ ေပးေဆာငရသည အရာမား၊ ၎တ႔၏ ထတလပမႈအဆင ပမာဏမား၊ ၎တ႔၏စာခပတြင ပါဝငေသာ အခကအလကမားႏင ၎တ႔၏ အဓက အႀကးမားဆးပငရငမားမာ မညသမညဝါျဖစေၾကာငး စသညျဖငျဖစသည။ ေကာကစမးက႑မ ဆကလကလပကငမႈမရ ႏတထြကသြားေသာ သမားအေနျဖငလညး ၎တ႔၏ မလပကငရ ေတာသည အေၾကာငးအရာ အျပညအစအား ေဖာျပသငပါသည။

၂ဝ၁၅ ခႏစတြင ရရထားေသာ အစးရ သတငးအရငးအျမစမားက ကးကားၿပး ေဖာျပထားသည Flora and Fauna International (FFI) ၏ စားအနးဆ အစရငခစာအရ ၂ဝ၁၆ ခႏစ ပြငသစစ အစရငခစာတြငပါဝငေသာ အခ႕ေသာကမၸဏမားသည တနသၤာရေဒသတြင စားအနးဆလပကြကမားအားရရထားၿပး ျဖစသည။ အခ႕သည ဤအေၾကာငးအရာအား ၎တ႔၏ ဝဘဆဒေပၚတြင ေဖာျပထား ျခငးမရေပ။43

အထးသျဖင စားအနးဆ ႀကတခြစက႐ႏင စကပးေရးလပကြကရေသာ Asia World ၊ Myan-mar Economic Corporation ႏင ထးအပစအေနျဖင ၎တ႔၏ဝဘဆဒတြင စားအနးဆ စကပးမႈ အေၾကာငး ေဖာျပထားျခငး မရေပ။ FFI ၏ စာရငးဇယားအရ လပကြကရေသာ ေရႊသလြင၊ သ႔မပာတ ယဇနတ႔အေနျဖငလညး ဝဘဆဒမရေပ။ Dagon Timber မာမ စားအနးဆ လပကြကရေၾကာငးအား ၎တ႔၏ဝဘဆဒတြင ေဖာျပထားေပသည။

43 Myanmar Oil Palm Plantations: A Productivity and Sustainability Review, Flora and Fauna Interna-tional, 2016

http://www.fauna-flora.org/news/fauna-flora-international-calls-for-oil-palm-moratorium-to-protect-myanmars-rainforest/

32

ဤအပငးသည MCRB ၏ အဓကကေသာ လပေဆာငမႈအပငးျဖစၿပး စတဝငစားမႈ အမားဆး ရေသာ အပငးလညးျဖစသည။ ဤက႑တြငလညး သသာေသာ တးတကေျပာငးလမႈမား ေတြ႕ခရ ပါသည။ ကမၸဏ ၆၆ ခမားထမ ၁၅ ခမာ ကနးမာေရး၊ လၿခေရးႏင သဘာဝပတဝနးကင (HSE) ႏင လ႔ အခြငအေရးပငးဆငရာတ႔တြင အစရငခခၾကပါသည။ အဂတလကစားမႈ တကဖကေရး အစအစဥတြင ပါဝငခေသာ အေရအတြကမာလညး ၂ဝ၁၅ ခႏစႏင ယဥလင ႏစဆနးပါး တကလာခေပသည။ ဤအပငးတြင ေျမယာသမးဆညးမႈပငးႏင ျပနလညေနရာခထားေပးျခငးႏငဆငသည မဝါဒပငး ဆငရာတ႔ ပါဝငေပသည (ေမးခြနး ၃၂ ႏင ၃၃)။ ဤက႑သည မဒယာႏင အမားျပညသလထ စတပါ ဝငစား အာ႐စကခရေသာ အပငးျဖစသညသာမက ျမနမာဥပေဒေဘာငပငးဆငရာ အားနညးေသာ အပငးလညးျဖစသည။ ကမၸဏမားအေနျဖင IFC မ ခမတထားေသာ ႏငငတကာစခနစညႊနးမား ႏငအည (အထးသျဖင လပကငေဆာငရြကမႈ စညႊနးအမတ ၅ ) အတငး လကနာေဆာငရြကသညသာ အေကာငးဆး အႀကေပးခကျဖစသည။

ယခႏစတြင ကမၸဏအေတာမားမားသည ၎တ႔၏မဝါဒမား၊ လပငနးစဥမားႏင ပတသက၍ သသာေသာ တးတကမႈမားရသညက ေတြ႕ရႏငပါသည။ အထးသျဖင မားစြာေသာကမၸဏမား အေန ျဖင အမားျပညသလထ ရရႏငေသာ မေကနပမႈအားတငၾကားႏငမည ယႏရားမားအား ချပထားေပး သည။ သ႔ေသာ အေကာငအထညေဖာသည အခကအလကအျပညအစအား အမားျပညသအားလး သေအာငျပလပထားျခငး မရေသးေပ။ MPRL ၏ မေကနပခကအား တငၾကားမႈျပလပႏငသည ယႏရား ႏင အစရငချခငးလပငနးစဥမာ အေကာငးဆးေသာ အေလအကငအျဖစ ႐ႈျမငႏငပါသည။44

အခ႕ေသာကမၸဏမားအေနျဖငလညး ေျမယာ၊ လ႔အခြငအေရးႏင ကနးမာေရး၊ လၿခေရးႏင သဘာဝပတဝနးကင (HSE)ဆငရာ မဝါဒမား ထပျဖညလာၾကပါသည။ ထပမ၍ ေျပာရမညဆလင ဤမဝါဒမားအား အေကာငအထညေဖာျခငး အခကအလကမား ပါရေနျခငး မရေပ။ ဥပမာအားျဖင

44 http://www.mprlexp.com/index.php/csr-says-a-grievance-mechanism-is-important-to-build-a-part-nership-between-stakeholders and http://www.myanmar-responsiblebusiness.org/news/workshop-de-veloping-effective-grievance-mechanism.html

ကနးမာေရး၊ လၿခေရးႏင

သဘာဝပတဝနးကင၊

လ႔အခြငအေရးႏင ေျမယာ

ကနးမာေရး၊ လၿခေရးႏင သဘာဝပတဝနးကင၊ လ႔အခြငအေရးႏင ေျမယာ

http://www.mprlexp.com/index.php/csr-says-a-grievance-mechanism-is-important-to-build-a-partnership-between-stakeholders

http://www.mprlexp.com/index.php/csr-says-a-grievance-mechanism-is-important-to-build-a-partnership-between-stakeholders



33


ကမၸဏအခ႕အေနျဖင လ႔အခြငအေရးပငးဆငရာ (စးပြားေရးလပငနးမားအေနျဖင မမတ႔၏ လပငနး လညပတမႈေၾကာင လ႔အခြငအေရးဆငရာႏင လမႈ၊ သ႔မဟတ သဘာဝပတဝနးကငတ႔က တက႐က ျဖစေစ၊ သြယဝက၍ျဖစေစ ထခကနစနာမႈမားက ႀကတငသရႏငရနစစစျခငး) due diligence အတငး လပကငေဆာငရြကမညျဖစေၾကာငး ကတကဝတျပထားေသာလညး ထအရာႏငပတသကသည လပငနးစဥအခကအလက အနညးငယသာ ေဖာျပထားသည သ႔ျဖစပါေသာေၾကာင ကလသမၼဂ၏ စး ပြားေရးႏင လ႕အခြငအေရးဆငရာ လမးညႊနအေျခခမမားတြင အႀကျပထားသည သထားေသာ လ႔ အခြငအေရးဆငရာမား ကယတငလညး ကငသးမည။ အမားသေအာငလညး ျပသမညဆသည အပငး တြင အားနညးေနပါသည။ မက(စ)ျမနမာတြငမ ေကာငးမြနသည အေလအကငအား ေတြ႕ျမငႏငသည။ ၎တ႔သည ကမၸဏ၏ ေျမယာသမးဆညးျခငးႏင ပတသကသည မဝါဒ အေကာငအထညေဖာျခငးပငးဆငရာႏငအတ သလဝါဆပကမးတြင ေလာေၾကးေပးျခငးပငးဆငရာ အခကအလကမား ေဖာျပထား ေပသည။45

သ႔ေသာလညး ကနးမာေရး၊ လၿခေရးႏင သဘာဝပတဝနးကင(HSE)ႏင လ႔အခြငအေရး ပငးဆငရာ အစရငခရာတြင အျမငဆးအဆငရရေသာ ကမၸဏမား၏ အမတမားသည ၂ဝ၁၅ ခႏစႏင ယဥပါက သသာထငရားစြာ ျမငတကလာျခငး မပာတေပ။ ဤအပငး၏ တစဝကနးပါးေသာ ေမးခြနးမား ၏ စတငးတာခကမာ ၂ဝ၁၆ ခႏစတြင ျမငတကလာျခငးသာ ျဖစေပသည။ အမတ ၁ ရေစရန တကယလကေတြ႕ အေကာငအထညေဖာျခငးႏင ပတသကသညတြင အခကအလကမား ပမ လအပ လာသည။ ကနးမာေရး၊ လၿခေရးႏင သဘာဝပတဝနးကင (HSE)ႏင လ႕အခြငအေရးပငးဆငရာ မဝါဒ မား အေကာငအထညေဖာျခငးဆငရာအား အစရငခရာတြင လကေတြ႕ကစၥရပမားႏင ကနးဂဏနး အခကအလကမားျဖင ေဖာျပေစျခငးသည အေကာငးဆး အျပညျပညဆငရာ လပငနးမားအတြကပင စနေခၚမႈတစရပ ျဖစေစသည။ ထ႔အတြကေၾကာင ဤအပငးတြင ကမၸဏအနညးငယသာ အမတအမား ဆးရရျခငးမာ မထးဆနးေပ။

45 http://www.maxmyanmargroup.com/index.php/news-room/latest-news

http://www.maxmyanmargroup.com/index.php/news-room/latest-news

34

• အလပသမားမားႏင ပါဝငပတသကဆကႏႊယသမားတ႔ျဖင ေျပာဆဆကသြယရာတြင ၎တ႔ ၏ဝဘဆဒတြင ကမၸဏလပငနးဆငရာ သတငးအခကအလကမား (အထးသျဖင ပြငသစစေမးခြနး ၃၅ ခလးပါလင ပမေကာငးမြနမညျဖစသည။) အား ျမနမာဘာသာႏင အဂၤလပဘာသာျဖင ေဖာျပထားရန။

o အမားျပညသသ႔ အစရငခစာတြင လပငနး၏ခယခက၊ ရညမနးခကႏင စတနဖးထား မႈမားက ထညသြငးႏငသည။ ေန႔စဥ ေဆာငရြကသည လပငနးစဥမားတြင အဆပါလပငနး၏ ခယခက၊ ရညမနးခကႏင စတနဖးထားမႈတ႔ႏင မညသ႔ခတဆက၍ ရႏငေၾကာငးႏင ၎ တ႔၏ ေငြေၾကးဆငရာႏင ဘ႑ာေရးပငး မဟတသည ျဖစႏငေခရသည ေဘးအႏရာယမား အား မညသ႔ေဖာထတေနေၾကာငးႏငေလာပါးေအာင မညသ႔ျပလပေနေၾကာငးတ႔က ထည သြငးရန။

• (Global Reporting Initiative – GRI) ကသ႔ အသမတျပသည ကမာၻလးဆငရာ အစရငချခငး မေဘာငမားအား လကခကငသးရန။

• ႏစစဥ ဒါ႐ကတာမား၏ အစရငခစာအား စေဆာငးသညအခါ (အကယ၍ အတညျပျဖစပါက ကမၸဏမား ဥပေဒအရ လအပခကတစရပအေနျဖင ျဖစလာမည ျဖစသည) အတြငးႏင ျပငပ ပါဝင ပတသကဆကႏြယသမားအားလးႏင ထေတြ႕ဆကဆမႈျပလပကာ“ ျဖစႏငေခရေသာ ပတဝနးကင လမႈႏငအျခားေသာ လပငနးပငးဆငရာထခကမႈ အကျဖတဆနးစစခက” ျပလပသညအခါ ကမၸဏ အတြက ျဖစႏငေခရသည အႏရယမားအား ေဖာထတျခငးျပလပရန ။

• အဖြ႔ဝငမျဖစေသးပါက UN Global Compact တြင ပါဝငရနျဖစသည။ ျပဌာနးထားသည အစ ရငချခငးလမးညႊနခကမားအား အသးခကာ တးတကမအေျခအေနႏင ပတသကသည သတငးဆက သြယေပးပ႔ခကအား ၿပးေျမာကေအာငလပေဆာငရနႏင ကမၸဏ၏ ဝဘဆဒမေနတစဆင ထအစရင ခခကမားအား အလြယတက ဖတ႐ႈေလလာႏငေအာင ေသခာစြာျပလပထားရန ။

• အဓကကေသာ ကစၥရပမား အပါအဝင သငတနးမား(ဝနထမးမားအျပင ဒါ႐ကတာမားကပါ ပါဝငေစၿပး) ျပလပျခငး၊ အဂတလကစားမႈ တကဖကျခငး အစအစဥ တညေထာငျခငးႏင လကေတြ႔ အေကာငအထညေဖာျခငးႏင စးပြားေရးဂဏသကၡာတြင အျမငဆးရရေအာင ဥးေဆာငျပျခငးတ႔ ျပ လပၿပး မညသ႔အေကာငအထညေဖာသညကလညး ဝကဆဒတြင ေဖာျပရန။

o Transparency Internationalက လာဘေပးလာဘယမႈ တကဖကေရးအတြက စး ပြားေရးလပငနး အေျခခမမား (အေသးစားႏင အလတစားစးပြားေရးလပငနးမား)က လမးညႊန ေပးထားၿပး ျမနမာဘာသာျပနက MCRB ဝကဆဒတြင ရရႏငပါသည။

• အျခားေသာ စးပြားေရးလပငနးစမားႏင အတတကြ စေပါငးအငအားျဖင အဂတလကစားမႈ တကဖကျခငးက လကေတြ႔အေကာငအထညေဖာရန၊ ဥပမာအားျဖင အမားျပညသႏငဆငေသာ တငဒါလပငနးစဥမား သ႔မပာတ အေကာကခြနရငးလငးေရး ကစၥမားတြင။

• အလပသမားအေရအတြကအပါအဝင ကမၸဏအပစခြမား၊ ပတသကဆကႏြယေနသည လပ ငနးမား၊ အစစပလပငနးမားႏင အျခားဆကစပလပငနးစမားႏင ပတသကသည အခကအလကမား က သတငးထတျပနရန ။

အႀကျပခကမား

ျမနမာကမၸဏမားသ႔

35


• သငေလာသည အခါမးတြင သဘာဝပတဝနးကငႏင လမႈပတဝနးကင သကေရာကမႈ ဆနး စစခကမား ထတျပနရနႏင ျမနမာအစးရထ တငျပၿပးျဖစေသာ ျပငပစာရငးစစ စစေဆးၿပးသည ဘ႑ာေရးစာရငး အခကအလကမားအား ထတျပနရန။ ပတဝနးကငထခကမႈမားအား ေလလာ ဆနးစစျခငး (EIA) ျပလပရာတြင အရညခငးရသည အတငပငခပဂၢလမားႏငသာ ေဆာငရြကရနႏင ဆနးစစခကမ ရရေသာအခကအလကမား၊ ပတသကေနေသာ အႀကဉာဏမားႏင ဖြငလစချပခက မားအား ေသခာ ေအာငျပလပရနႏင ပတဝနးကငထခကမႈမားအား ေလလာဆနးစစျခငး (EIA) ျပ လပရာတြင လအပေသာ လပငနးစဥအတငး ေဆာငရြကမႈရရန။

• အျခားေသာ ကနးမာေရးႏင လၿခမႈပငဆငရာ ကနးဂဏနးအခကအလကမားႏင အေကာင ထညေဖာမႈပငး ဆငရာအခကအလကမားအား ထတျပနရန၊ လ႔အခြငအေရး (စးပြားေရးလပငနးမား အေနျဖင မမတ႔၏လပငနးလညပတမႈေၾကာင လ႔အခြငအေရးဆငရာႏင လမႈ၊ သ႔မဟတ သဘာဝပတ ဝနးကငတ႔က တက႐ကျဖစေစ၊ သြယဝက၍ျဖစေစ ထခကနစနာမႈမားက ႀကတငသရႏငရနစစစျခငး)လပေဆာငခကမားႏင မေကနပမႈမားက တငၾကားရာတြင ေျဖရငးသညယႏရား အတငးလပကငေဆာင ရြကသည အေသးစတအခကမား ထတျပနရန။

• ကမၸဏအေနျဖင ေကာကစမးက႑တြင ပါဝငပတသကေနခမႈရလင ဖြငလစထတျပျခငး သ႔မဟတ အျခားေသာ စြန႔စားရမႈမားေသာ က႑မားျဖစသည သတတြငး ၊ ေရနႏင သဘာဝဓာတေငြ႕ ႏင ေရအားလပစစက႑မားတြင ပါဝငပါကလညး ေဖာထတေျပာျပရန။

• ေကာကမကရတနာႏင ေကာကစမး၊ သတတးေဖာမႈႏင ကးသနးေရာငးဝယမႈ ျပလပေသာ ကမၸဏမားအေနျဖင EITI ၏ စခနစညႊနးႏငအည အခကအလကမားအား ဖြငလစချပရန။ ဥပမာ အားျဖင ၎တ႔လကကငရရထားေသာ သတတးေဖာခြင လငစငမား၊ အစးရအားေပးေဆာငေသာ အခြနေငြပမာဏႏင အျခားေသာ ေပးေဆာငရသညအရာမား၊ ၎တ႔၏ ထတလပမႈအဆင ပမာဏမား၊ ၎တ႔၏စာခပတြင ပါဝငေသာ အခကအလကမားႏင ၎တ႔၏ အဓက အႀကးမားဆးပငရငမားမာ မညသမညဝါျဖစေၾကာငး ေဖာျပရန။

• သကဆငသည ဝနထမးမား အေနျဖင MCRB မ ပ႔ခေသာ သငတနးမား တကေရာကမႈ ရ၊ မရ သညမားအား ေသခာေအာငျပလပျခငးႏင www.mcrb.org.mmမ အခကအလကမားအား အသးခ ျခငး။

36

• ျမနမာကမၸဏမား အကဥပေဒအသစ လကေတြ႔ေဖာေဆာငသညအခနေရာကပါက “အက ဥပေဒပါ အေၾကာငးအရာမား”၊ အပဒ ၂၆၁(ခ) ေအာကတြငပါေသာ ဒါ႐ကတာမား အစရငခစာတြင ဘ႑ာေရးမဟတေသာ စြန႔စားရသညကစၥမား ပါထညသြငးတငျပေစျခငး၊ အဂတလကစားမႈ အခက အလကမား၊ ေျမယာအသးခသည အခကလကမား၊ ကနးမာေရး၊ လၿခေရးႏင သဘာဝပတဝနးကင ဆငရာအခကမားႏင အလပသမားႏင လ႔အခြငအေရး ဆငရာအခကအလကမား ပါဝငတငျပေစျခငး။46 ကမၸဏမားအား အထကပါကစၥတ႔ႏငပတသကၿပး ျဖစႏငသည အႏရာယမားအား အကျဖတ ဆနးစစျခငးအား အားေပးမႈျပလပရန။

• ရနကနစေတာအတခနးတြင ပါဝငသည ကမၸဏမားလညး အလားတ ဖြငလစချပျခငးအား လအပခကအေနျဖင ျပလပရနအတြက ထတျပနေၾကညာခက ၂/၂ဝ၁၅ အားျပငဆငရန။

• ဒါ႐ကတာမားႏင ရယယာပငဆငမႈမားႏင တငျပထားေသာ အစရငခစာႏင စာရငးမားပါ ရာေဖြႏငသညအထ DICA ၏ အြနလငးေပၚတြင ရာေဖြႏငသည မတပတငစာရငးသြငးထားေသာ ကမၸဏမား၏ သတငးအခကအလကမားက တးခ႕ေဖာျပရန ။

• ျမနမာရငးႏးျမႇပႏမႈေကာမရင လပကငခြင လကခရရၿပးေသာ ကမၸဏမားအတြက လပေဆာင ရနလအပသညမာ -

o ကမၸဏ၏ ဘ႑ာေရးႏစ တစႏစအၿပးတြင ၆ လအတြငး ၎တ႔၏ ႏစစဥ ေရရညတညတမႈ ပငးဆငရာႏငပတသကေသာ အစရငခခကအား ျမနမာဘာသာျဖငသာမက လအပသညေနရာတြင အျခားေသာ ဘာသာစကားျဖငလညး ထတျပနရန။ ထအစရငခခကတြင ကမၸဏအေနျဖင ျမနမာႏငင တြင မညသ႔တာဝနရစြာျဖင ရငးႏးျမႇပႏမႈ ျပလပေနသညက ေဖာျပရန (လမးညႊနခကအား အထကတြင ၾကည႐ႈပါရန။) ထအစရငခစာသည ကမၸဏ၏ဝဘဆဒေပၚတြင ထတျပနထားရမညျဖစၿပး အစရငခစာ ဝဘလငအားလညး DICA သ႔ အေၾကာငးၾကားရန ။

o MIC ထမ ခြငျပခက လကခရရၿပးပါက ၆ လ အတြငး သကေရာကမႈခရမည ပါဝငပတသကဆက ႏြယသမားႏငပးေပါငးကာ ထေရာကမႈရသည မေကနပခကမားအား တငၾကားမႈျပလပႏငမည ယႏရားအား အေကာငထညေဖာရန။ ဤအေၾကာငးအရာအား DICA ႏင အျခားသကဆငသည ဝနႀကး ဌာနအား တာဝနရသညအရာရမ နာမညႏင ဆကသြယရန အခကအလကမားႏငတကြ ေပးပ႔အေၾကာငး ၾကားရန။ ဤတငၾကားမႈယႏရားအား ကမၸဏ၏ဝဘဆဒေပၚတြင ထတျပနေၾကျငာထားရနႏင ကမၸဏ၏ လပငနးစဥမားေၾကာင သကေရာကမႈရမည မညသမဆ သရရနလညး ျပလပေပးထားရန။ ႏစစဥ ေရရညတညတမႈပငးဆငရာ ႏငပတသကေသာ အစရငခခကတြငလညး ထမေကနပခကမားအား တငၾကားမႈျပလပႏငမည လပငနးစဥယႏရား အေကာငအထညေဖာျခငးက အတခး အစရငခခက ထညသြငးရန။

46 ယခလ လအပခကမးအား ပေဖာသညအခါတြင ျမနမာအစးရအေနျဖင ယေကကမၸဏမား အကတြင ပါဝငေသာ နညးလမးကစြာ အစရငချခငး လအပခကမားအား ၾကည႐ႈႏငပါသည။ တတကကေျပာဆရမည ဆလငျဖင ပဒမ ၄၁၄၁ (က) ထတြင ပါဝငေသာ အဓက အခကမား ျဖစသည The Companies Act 2006 (Strategic Report and Directors’ Report) Regulations 2013. အးယ ၏ ပဒမ ၁၉က (ေငြေရးေၾကးေရး မဟတေသာ စာတမး) Directive 2014/95/EU on disclosure of non-financial and diversity information by certain large undertakings and groups ထအရာသည အလပသမား ၅ဝဝ ထကပေသာ လပငနးႀကးမား အေပၚလညး အကးသကေရာကမႈရသည။ ထ႔ေၾကာင ကမၸဏႀကးမား အေနျဖင ၎တ႔၏ စမခန႔ခြမႈ အစရငခစာတြင ေငြေရးေၾကးေရး မဟတေသာစာတမး။ ထစာတမးတြငကမၸဏႀကး၏ ဖြၿဖးတးတကမႈမားႏင ပတသကသည နားလညရနလအပသည အခကအလကသတငးမား လပေဆာငမႈစြမးရည၊ အေျခအေနႏင ထလပငနးေၾကာင သကေရာကမႈ မားအား အနညးဆးျဖစႏငသည အခကမား၊ သဘာဝပတဝနးကင၊ လမႈအသငးအဝနးႏင အလပသမားအေျခအေနမား၊ လ႕အခြငအေရးႏင အည လပေဆာငသညအခကမား၊ အဂတလကစားမႈ တကဖကျခငးႏင လာဘေပးလာဘယမႈ ကစၥရပမား။

ျမနမာအစးရသ႔

37


• ထထတြငလညး ဘ႑ာေရးမဟတေသာ အခကမား၊ အမားျပညသဆင တငဒါႏင ဝယယေရး လပငနးစဥမားတြင တာဝနယမႈရေသာ စးပြားေရးလပငနး၏ လပေဆာငခကမား အတငးပြငလငးျမငသာမႈရစြာျဖင ေဆာငရြကပတ႔ကလညး ထညသြငးရန ။

• EITI ၏ စသတမတခက ၃.၁၂ ခ လအပခက အတငးျဖစေျမာကရနအတြက (ထအရာမာ ေရန၊ သဘာဝဓတေငြ႔ႏင တြငးထြကပစၥညးမားအား ရာေဖြတးေဖာျခငးႏင ၎တ႔အေပၚတြင စးပြားျဖစ အျမတထတျခငးတ႔တြင အစးရ၏စာခပပငးဆငရာႏင လငစငမားအား ဖြငပာချပျခငးအား EITI အစရငခစာတြင ထညသြငးရသည။ ) ေရန၊ ဂတ(စ)ႏင တြငးထြကပစၥညးမားအေပၚတြင စးပြားျဖစ အျမတထတျခငးတ႔အတြက စာခပပါသေဘာတညခကပါ သတမတထားသညအခကမားအား ဖြငဟ ထတေျပာျခငးေျခလမးအား အစျပရန ။ (၃.၁၂ (က)တြငလညး တကတြနးအားေပးထားသည။)

• ျမနမာကမၸဏမား အကဥပေဒမၾကမးႏင ျမနမာရငးႏးျမႇပႏမႈဥပေဒမၾကမးအား ျပငဆငခကျပ လပသညအခါတြင အထကေဖာျပပါ အႀကျပခကမားအား ထညသြငးစဥးစားရန ။

• အမားျပညသႏငသကဆငသည တငဒါေခၚယသညအပငးႏင ဝယယေရးလပငနးစဥမားတြင ဆကလကၿပး ပြငလငးျမငသာမႈရေအာင တကတြနးရနႏင ေမးခြနးထတဖြယရာ ျဖစေနေသာ ဆးျဖတ ခကမားအား အမားျပညသသရေအာင မးေမာငးထးျပျခငးမား ျပလပရနျဖစသည။

• ျမနမာကမၸဏမားက တာဝနယမႈရေသာ စးပြားေရးလပငနးျဖစေစရန ျပမေဆာငရြကရာတြင ႏငငတကာ စသတမတခကမားႏငအည သ႔မဟတ ေကာလြန၍ျဖစေစ လပေဆာငမႈ ရ၊ မရအား ေသခာေအာင ဆကသြယေျပာဆျပလပရနႏင ထကမၸဏမားအေနျဖင ၎တ႔၏ လပကငေဆာငရြကေန ေသာ လပငနးစဥမားႏင ဆကႏြယေနေသာ ေဘးအႏရာယမားႏင သကေရာကမႈမားအား ၎တ႔၏ ကနထ႐ကတာမားႏင ကနသြယမႈကြငးဆကႏင ပတသကသညမားက မညသ႔ ကငတြယေျဖရငးပ တ႔အား အားသြနခြနစကစြာျဖင အစရငချခငး ျပလပေစရန။

• ကမၸဏမားအား (တတယအဖြ႕စညးတစခခမ စစေဆးၿပးသည) ယၾကညစတခရေသာ သတငး အခကအလကမား ထတျပနရနအတြက ဖအားေပးရန။

လႊတေတာသ႔

ရငးႏးျမႇပႏသ

အသငးအဝနးမားထသ႔

38

• ကမၸဏမားမထတျပနေသာ သတငးအခကလကမားအား အသးခၿပး ထအရာမားျဖင ၎တ႔ အား တာဝနခခငးရန၊ ကမၸဏမားက လ႕အခြငအေရး၊ ကနးမာေရး၊ လၿခစတခရမႈႏင ပတဝနးကငႏင အလပသမားအခြငအေရး ပငဆငရာတ႔တြင ျပလပမညဟ ျပညသလထအား ကတကဝတျပသညမား က ေလလာေစာငၾကညရန။ ကတကဝတပကကြကသည ကမၸဏမားထသ႔ ထကစၥရပမားႏင ပတ သကၿပး ေထာကျပရန။

• ပတဝနးကင ထခကမႈမားအား ေလလာဆနးစစခက (EIA) ႏင ပတသကသည ညႇႏႈငးတငပင ေဆြးေႏြးပြမားတြင ပါဝငျခငးႏင ကမၸဏမျပလပသည ပါဝငပတသကဆကႏြယသမား ေစစပေဆြးေႏြး ပြအား တကေရာကရန။

မဒယာ အပါအဝင

ျမနမာအရပဘက

လ႔အဖြ႕အစညးမားသ႔

39


ေနာကဆကတြ

ျမနမာစးပြားေရးလပငနးမား ပြငလငးျမငသာမႈ- သေတသနေမးခြနးလႊာ

အဂတလကစားမႈႈ

တကဖကေရးအစအစဥ

၁။ အဂတလကစားမႈတကဖကေရး လပငနးမားေဆာငရြကျခငးလပငနးက ကမၸဏက လသ ရငၾကား ထတျပနထားမႈရပါသလား။

၁ မတ - အဂတလကစားမႈက လးဝခြငမျပျခငး၊ (သ႔မဟတ) ယငးနငတညေသာ ရငးလငး သညထတျပနခက တစခရလင။ (ဥပမာ - အဂတလကစားမႈ လပေဆာငမႈတငးက ႀကတငကာကြယျခငးနင တကဖကျခငး )

ဝ.၅ မတ - အဂတလကစားမႈ တကဖကေရး ေယဘယထတျပနခက မရဘျပညသ႔က႑/ အစးရဆငရာ အဂတလကစားမႈကသာ ရညညြနးျခငး။

တက႐ကထတျပနမႈနညးလင အားေလာသည။ ကမၸဏသည UNGC တြင အဖြ႕ဝင ျဖစၿပး အေျခခမ (၁ဝ) က ေဖာေဆာငေၾကာငး ရငးလငးစြာေဖာျပထားလင။

သည - သကဆငေသာမဝါဒမားရလငပင ရငးလငးေသာလပေဆာငမႈ၊ ထတျပနခက မရ လင။

ကမၸဏသည UNGC တြင အဖြ႕ဝငျဖစၿပး အေျခခမ (၁ဝ)က ေဖာေဆာငေၾကာငး ရငးလငးစြာ မေဖာျပႏငလင။

၂။ အဂတလကစားမႈ ဥပေဒမားအပါအဝင သကဆငရာဥပေဒအားလးအား လကနာေဆာငရြက မႈက ကမၸဏက လသရငၾကားထတျပထားမႈရပါသလား။

၁ မတ - ကမၸဏလပငနးလညပတရာတြင ဥပေဒအားလးအတြက ယငးသ႔ေသာ လကနာ ေဆာငရြကမႈမး ရငးလငးစြာ ေဖာျပထားျခငးရလင။

၄ငးတ႔က ရငးလငးစြာ ေဖာျပထားျခငးမရပငလင ဥပေဒအားလးက လကနာသည ဟေသာ ေဖာျပခကတြင အဂတလကစားမႈတကဖကေရး ဥပေဒလညးပါဝငသညဟ မတယရမည။

သည - ဥပေဒမားက လကနာသညဟ ရငးလငးေသာ ေဖာျပမႈမရျခငး သ႔မဟတ ဥပေဒမား ကလကနာသည ေဖာျပခကတြင အဂတလကစားမႈဥပေဒက ဖယထတထားျခငး သ႔မဟတ ထတပယထားျခငး ရလင။

၃။ အဂတလကစားမႈတကဖကေရးအတြက ကမၸဏေခါငးေဆာငမႈပငးက (ဘတအဖြ႕ သ႔မဟတ စမခန႔ခြမႈ၏ ထပပငးတာဝနရသမား) အေထာကအပေပးမႈ ရပါသလား။

၁ မတ- ကမၸဏေခါငးေဆာငပငး (စမခန႔ခြေရး သ႔မဟတ ဘတအဖြ႔၏ ထပပငးအဖြ႕ဝင) က ကမၸဏ၏ အဂတလကစားမႈ တကဖကေရးလပေဆာငမႈက အထးတလည ေဖာျပ ထားသည ကယတငထတျပနမႈ တစခရလင။

ကမၸဏေခါငးေဆာငပငး (စမခန႔ခြေရး သ႔မဟတ ဘတအဖြ႕၏ ထပပငးအဖြ႕ဝင ) က ကမၸဏ၏ ကငဝတ သ႔မဟတ အလားတကငဝတႏင အဂတလကစားမႈ တကဖကေရးမဝါဒမားပါဝငသည ကင ဝတကေထာကခသည ကယတငစာတစေစာင ထတျပနထားလင။

40

သည - အကယ၍ ကမၸဏေခါငးေဆာငပငး၏ ေဖာျပခကသည အဂတလကစားက သးျခား ရညညႊနးျခငးမရလင သ႔မဟတ ဝနထမးကငဝတတစခထတြင ထညသြငးထားျခငး မရလင။ ထတျပနခကက သငေလာသညသက ထတျပနျခငးမဟတလင။ ယငးသ႔ ေသာ ထတျပနခကမး မရလင-

၄။ ကမၸဏ၏ လကနာရနကငဝတမား/အဂတလကစားမႈတကဖကေရး မဝါဒမားက ဝနထမး အားလးႏင ဒါ႐ကတာမားအေပၚ ရငးလငးစြာကငသးပါသလား။ (ဒါ႐ကတာ = ဒါ႐ကတာအဖြ႕ = ႀကးၾကပေရးဘတအဖြ႕)

၁ မတ - ကငဝတမား ၊ မဝါဒမားက ဝနထမးအားလးအျပင ကမၸဏရာထႀကးငယ မခြျခားဘ ဒါ႐ကတာမား အားလးလကနာမညဟ ရငးလငးစြာေဖာျပထားလင။ လပငနးလည ပတသည မညသညႏငငမဆ ျခြငးခကထားျခငး မရေစရ။ မဝါဒမာလ ျမနမာ ဘာသာျဖင ပႏပထားျခငး ရရမည။

ဝ.၅ မတ - မဝါဒသည ဝနထမးအားလးကငသးရန ျဖစေသာလညး ဒါ႐ကတာမားႏငပါ သက ဆငေၾကာငး အတအလငး ေဖာျပထားျခငးမရလင၊ သးသန႔ဝနထမးအပစတစစ (ဥပမာ - မနေနဂာမားသာ သကဆငသညဆလင)

သည - ကငဝတသည ဝနထမးအားလးႏင ဒါ႐ကတာမားအားလးအတြက သကဆင ေၾကာငးရငးလငးစြာ ေဖာျပထားျခငးမရလင။

၅။ ကမၸဏ၏ လကနာရနကငဝတမား/အဂတလကစားမႈ တကဖကေရးမဝါဒမားက ဝနထမး မဟတေသာလညး ကမၸဏ၏ ကယစားေဆာငရြကခြငရသ သ႔မဟတ ကမၸဏကကယစားျပသ (ဥပမာ- ေအးဂငမား၊ အႀကေပးမား၊ ကယစားလယေတာမားသ႔မဟတ ၾကားပြစားမား)အေပၚ ရငးလငးစြာ ကငသးပါသလား။

၁ မတ - ယငးသ႔ေသာ ပဂၢလမားက မဝါဒကမျဖစမေန လကနာကငသးရမညဟ ေဖာျပထား လင။

သည - မဝါဒက လကနာကငသးရန ယငးသ႔ေသာ ပဂၢလမားအား တကတြနးထား႐သာ ဆ လင။ အဂတလကစားမႈ တကဖကေရးမဝါဒမားသည ယငးပဂၢလမားႏင မသကဆင လင သ႔မဟတ မဝါဒကလကနာျခငး လအပခကမ ၄ငးတ႔က သးျခားဖယ ထတထားလင။

၆။ ကမၸဏ၏ အဂတလကစားမႈတကဖကေရး လပငနးအစအစဥက ကနထ႐ကစာခပအရ ကန စညႏငဝနေဆာငမႈမား ေပးသြငးသည မမကမၸဏထနးခပမႈ ေအာကတြငမရသည လပဂၢလမား၊ သ႔မဟတ လပငနးမား (ဥပမာ- ကနထ႐ကတာမား၊ လကခြကနထ႐ကတာမား၊ ပစၥညးေပးသြငးသမား) အေပၚကငသးပါသလား။

41


၁ မတ - ေအာကပါအခကသးခကစလး ျပညစလင-

(၁) ယငးသ႔ေသာ ပဂၢလမား / အဖြ႕မားသည ကမၸဏ၏ အဂတလကစားမႈ တကဖကေရး ပ႐ဂရမ၊ ကမၸဏကထတထားသည ယငးႏငအလားတ သ႔မဟတ ပစၥညးသြငးသမား ကငဝတက လကနာကငသးရန လအပသည။

(၂) ယငးသ႔ေသာ ပဂၢလမား / အဖြ႕မားအေပၚ ကမၸဏက အကငပကျခစားမႈ တကဖက ေရး due diligence (စးပြားေရးလပငနးမားအေနျဖင မမတ႔၏ လပငနးလညပတမႈ ေၾကာင လ႔အခြငအေရးဆငရာႏင လမႈ၊ သ႔မဟတ သဘာဝပတဝနးကငတ႔က တက ရကျဖစေစ၊ သြယဝက၍ ျဖစေစထခကနစနာမႈမားက ႀကတငသရႏငရန စစစျခငး၊ ထခကႏငသည အေၾကာငးအျခငးအရာမားက ႀကတငကာကြယတားဆးရန အစ အမမား ေဆာငရြကျခငးအစရသည သငျမတေလာကန ေအာငေဆာငရြကမႈမား) ကငသးျခငးႏင

(၃) ယငးသ႔ေသာ ပဂၢလမား / အဖြ႕အစညးမားက ကမၸဏက ေစာငၾကညၾကပမတျခငး။

၀.၅ မတ - ယငးသ႔ေသာ ပဂၢလမား/အဖြ႕မားက မဝါဒအားလကနာကငသးရန အားေပး႐သာ အဆငရျခငး သ႔မဟတ အထကပါ ၃ ခကမ ၁ ခကသ႔မဟတ ၂ ခကသာ ျပညစျခငး။

သည - ယငးသ႔ေသာ ပဂၢလမား / အဖြ႕အစညးမားက ရညညြနးထားျခငး မရျခငး။ သ႔မဟတ ၄ငးတ႔သည ကမၸဏ၏ မဝါဒ၊ သ႔မဟတ အလားတကစၥက လကနာကငသးရန သးသးသန႔သန႔ မလအပျခငး။

၇။ ကမၸဏဝနထမးမားႏင ဒါ႐ကတာမားအတြက အဂတလကစားမႈ တကဖကေရးသငတနး အစအစဥ ကမၸဏတြင ရပါသလား။ (ဒါ႐ကတာ = ဒါ႐ကတာအဖြ႕ = ႀကးၾကပေရးဘတအဖြ႕)

၁ မတ - ဝနထမးမားႏင ဒါ႐ကတာမားအတြက ျပလပသည အဂတလကစားမႈ တကဖကေရး သငတနးရေၾကာငး ပ႐ဂရမတစခခက အမားသေအာငထတျပနထားလင။ ကမၸဏမ သငတနးေပးျပးေသာ ဝနထမးမားႏင ဒါ႐ကတာမားအတြက အခးအစားအေပၚ မတညကာ အခကအလကမားက ေထာကပေပးျခငး။

ဝ.၅ မတ - ကမၸဏမ ျပလပသညယငးသ႔ေသာ သငးတနးအစအစဥတစခက ကမၸဏက အမား သေအာငထတျပနထားၿပး ယငးသငတနးသည ဝနထမးမားႏင ဒါ႐ကတာမား အတြက ျဖစလင၊ ဝနထမးမားႏင ဒါရကတာမားအတြက ကငဝတဆငရာ / ဂဏ သကၡာဆငရာ ကစၥရပအားလးႏင ပတသကေသာ သငတနးပရဂရမတစခအေၾကာငး ထတျပနမႈရလင၊ ယငးသငတနးတြင အဂတလကစားမႈတကဖကေရးမဝါဒမားပါဝငသညဟ ကၽြႏပတ႔ ယဆႏငလင။

သည - ယငးသ႔ေသာ သငတနး အစအစဥတစခႏင ပတသကေသာ ထတျပနထားခကမး မရလင။

42

၈။ လကေဆာငပစၥညးမား၊ ဧညခမႈမားႏင အသးစားရတမားအေပၚ မဝါဒတစခ ကမၸဏတြင ရပါ သလား။

၁ မတ- ေပးရနကမးလမးျခငး၊ လကေဆာငေပးျခငးႏင လကချခငး၊ ဧညခမႈ သ႔မဟတ အပအသးစားရတ စသညတ႔အေပၚ စညးၾကပထားသည မဝါဒတစခကမၸဏမာ ရ လင၊ မဝါဒသည ေအာကပါအခကမားႏင ကကညရမည။ ၎သည ျမနမာဘာသာ ျဖင ပႏပထတေဝထားျခငး ရရမည။

(၁) ထသ႔ပစၥညးမား ေပးရနကမးလမးျခငး သ႔မဟတ ေပးျခငးႏစမးစလး

(၂) ထသ႔ပစၥညးမားလကချခငး

(၃) လကေဆာငပစၥညးမား၊ ဧညဝတျပျခငးမား သ႔မဟတ အပအသးစရတမား အတြက ပမာဏအတငးအတာ အတအလငးရျခငး (စာသားျဖငေသာလညးေကာငး ၊ ကနးဂဏာနး ပမာဏျဖငေသာလညးေကာငး)က အဓပၸာယဖြငဆျခငးအျပင ဤက သ႔လကေဆာငပစၥညး၊ ဧညခမႈမား မျဖစမေနလကခရရလင လပေဆာငရမည နညး လမးမား ၊ တငၾကားရန လအပခကစသည လပငနးစဥမား အတအကရလင )

ဝ.၅ မတ - အထကပါအခကမားအားလး မဟတေသာလညး အခကအခ႕ပါလင။

သည - ယငးသ႔ေသာ မဝါဒက ကမၸဏက အမားသေအာင ထတျပနထားျခငး မရလင။

သတျပရန - ဝနထမးမားအတြက လမးညႊနအတအကက အမားသေအာင ထတျပနရန မလေပ၊ ယငးသ႔ေသာ လမးညႊနခကရၿပး အထကပါ အခကအလကအားလးႏင ကကညေၾကာငး အတအလငး ေဖာျပထားလင။ )

၉။ လပငနးအဆငေျပေအာင ေငြေပးရျခငးကရငးလငးစြာ တားျမစသည မဝါဒတစခရပါသလား။

လပငနးအဆငေျပေအာင အပေငြေပးရျခငးဆသညမာ လပငနးအဆငေျပေအာင သ႔မဟတ ပမန အစးရလပငနးတစခ၏ လပေဆာငမႈကရရရန အရာရတစဥးဥး၊ ႏငငေရးပါတႏင ပါတအရာရက ေပးျခငးျဖစသည။

သတျပရန - လပငနးအဆငေျပေအာင အပေငြေပးျခငးသည ႏငငအမားစတြင တရား မဝငျဖစေသာလညး US Foreign Corrupt Practices Act ကသ႔ အခ႕ႏငငမား၏ ႏငငျခားလာဘေပးမႈ ဥပေဒမားတြင တားျမစထားျခငး မရေပ။ သ႔ေသာ ကမၸဏလပငနး လညပတသညႏငငမား အားလးတြင တားျမစရန ကၽြႏပတ႔ေမာလငထားသည။

၁ မတ- ယငးသ႔ေသာ ေပးျခငးမးက အားမေပး႐သာမက ရငးလငးတကေသာ တားျမစမႈ တစခရလင။ (အသကႏငခႏၶာက ၿခမးေျခာကသည အေျခအေနမးတြငေပးရသညက ျခြငးခကအျဖစ အသအမတျပထားရသည) ယငးသည ျမနမာဘာသာျဖင ပႏပ ထတေဝထားျခငး ရရမည။

သည- ယငးသ႔ေသာ ေပးျခငးမးက ကမၸဏတြင အားမေပး႐ အဆငသာဆလင။ (ဥပမာ - မနေနဂာက အတညျပၿပးလင ခြငျပျခငးမး )

ယငးသ႔ေသာ ေပးျခငးမးက ျပညတြငးဥပေဒအရ ခြငျပထားသညအတြက ခြငျပလင။

43


လပငနးအဆငေျပေအာင အပေငြေပးရျခငး အေၾကာငးႏငပတသက၍ မညသည ေဖာျပ ခကမမရျခငး၊ သ႔မဟတ အထးခြငျပထားလင။

၁ဝ။ ဝနထမးမားႏင အျခားသမားက စးရမပပနမႈမားႏင ခးေဖာကမႈမားအစရငချခငးက ဒဏျပန မခရဘ ျပလပႏငသည လပငနးအစအစဥရပါသလား။

၁ မတ- ခးေဖာကမႈမားက ထတေဖာေျပာဆျခငး၊ သ႔မဟတ တငျပျခငး (ေဖာေကာငလပျခငး) အတြက မညသညဝနထမးမာ ရာထးချခငး၊ အျပစေပးျခငး၊ သ႔မဟတ အျခားေသာ ဒဏခတျခငးမား မရေစရဟေသာ မဝါဒက ထတျပနထားလင။

သည - ယငးသ႔ေသာ ဒဏခတျခငးမးက တားျမစသည ရငးလငးတကေသာ မဝါဒမရလင။

၁၁။ အဂတလကစားမႈ တကဖကေရးမဝါဒမား၏ သသယျဖစဖြယ ခးေဖာကမႈမားက ဝနထမး မားက တငျပႏငမည လမးေၾကာငးတစခ ကမၸဏတြငရပါသလား။ ယငးလမးေၾကာငးသည လ႕ဝကႏင/ သ႔မဟတ အမညမေဖာဘတငျပျခငး (ေဖာေကာငလပျခငး) ျပလပႏငပါသလား။

၁ မတ- ယငးသ႔ေသာ လမးေၾကာငးတစခက အျပညအဝလ႕ဝကစြာႏင/ သ႔မဟတ အမည မေဖာဘ တငျပႏငသည ပစတစချဖင အမားသေအာငထားၿပး ေနာကဆကတြ ေဖာထတမႈမားအတြက တစခခလအပလာလင ေဖာထတသႏင ႏစလမးသြား ဆကဆေရးထားရလင ကမၸဏမလညး တငၾကားခကႏငပတသက၍ အႀကမအေရ အတြက ၊ အမးအစားႏငပစမားအား ပမန အစရငခခကမား ျပလပျခငး။

ဝ.၅ မတ - အကယ၍ ယငးလမးေၾကာငးသည အမားသသာျမငႏငသညႏငအည လ႕ဝကႏင / သ႔မဟတ အမညမေဖာဘ တငျပျခငး၊ ယငးသ႔ေသာ လမးေၾကာငးမးရျပး ေနာက ဆကတြ ေဖာထတမႈမားအတြက တစခခလအပလာလင ေဖာထတသႏင ႏစလမး သြားဆကဆေရး ထားရလင။

သည- ယငးသ႔ေသာ လမးေၾကာငးမးမရျခငး သ႔မဟတ လမးေၾကာငးသည တငျပရာတြင လ႕ဝကစြာလညး မထားႏင၊ အမညမေဖာဘလညး မျပလပႏငလင။

၁၂။ လပငနးအစအစဥ၏ ေရရညတညတမႈ၊ အရညအေသြးျပညဝမႈႏင ထေရာကမႈ၊ သငေလာ သလ တးတကမႈမား အေကာငအထညေဖာမႈတ႔က ျပနလညသးသပရန အဂတလကစားမႈ တက ဖကေရး လပငနးအစအစဥ၏ပမန ေစာငၾကပကြပကမႈက ကမၸဏက လပေဆာငပါသလား။

“လပငနးတစခသည အဂတလကစားမႈတကဖကေရး လပငနးအစအစဥ၏ စဥဆကမျပတ တးတကမႈက အေထာကအပျပသည ကမၸဏတြင အျခားလပငနးစဥမားႏင တ႔ျပနအႀကျပႏငသည ယႏယားတစခ ထေထာငသငသည။ ကမၸဏ၏ ထပတနးအဆငမနေနဂာမားသည အဆပါ အဂတ လကစားမႈ လပငနးအစအစဥက ကြပကၿပး လပငနး အစအစဥ၏ သငေတာမႈ၊ အရညအေသြးျပညဝမႈႏင ထေရာကမႈတ႔က ကာလအပငးအျခား တစခစအလက ျပနလညသးသပသငကာ သငေလာသလ တးတကေအာင ေဆာငရြကသငသည။” (TI ၏ အဂတလကစားမႈ တကဖကေရးအတြက စးပြားေရး လပငနး၏ စညးမဥးမား )

44

၁ မတ- အဂတလကစားမႈ တကဖကေရးလပငနးက ပမနသ႔မဟတ စဥဆကမျပတ ေစာင ၾကညကြပကျခငးႏင သကဆငေသာ သတငးအခကအလကက ထတျပနျခငး၊ ျပန လညသးသပ လပငနးစဥအေပၚ အေသးစတသးသပခက၊ ဆနးစစသးသပျခငး၏ အဓကအခကမား၊ အဓက စစမးေတြ႕ရခကမား အစရသညတ႔ ပါဝငသည။

ဝ.၅ မတ - အကယ၍ ပမန/စဥဆကမျပတ ေစာငၾကညကြပကမမားႏငပတသတသည သတငး အခကအလကမားတြင ေစာငၾကညကြပကမမား၏ ရလဒမားပါ ပါဝငပါလင။

သည - အခ႕ေသာ ေစာငၾကညကြပကမႈမားရေသာလညး ပမနသ႔မဟတ စဥဆကမျပတ လပငနးစဥ မဟတျခငး၊ ပ႐ဂရမ၏ သငေလာမႈ၊ အရညအေသြးျပညဝမႈ၊ ထေရာက မႈတ႔က သးသပထားသည အေသးစတေဖာျပခကမားမရဘ လကနာေဆာငရြကမႈႏင ပတသကသည ေစာငၾကညကြပကမႈတစခတညးကသာ ကငသးလင။

အဆပါ ပ႐ဂရမမးရေၾကာငးမသာ ေဖာျပထားလင။

ေစာငၾကညကြပကမႈက လသရငၾကား ေဖာျပမထားလင။

၁၃။ ဤသ႔ေသာ ပါဝငပကသကမႈက တားျမစသည သ႔မဟတ မတားျမစဟ ႏငငေရးအရ ပါဝင ပတသကမႈႏငဆငသည မဝါဒတစခ ကမၸဏတြငရပါသလား။ ယငးသ႔ေသာ ပါဝငမႈမားက လသ ရငၾကား ထတေဖာေျပာဆ ထားပါသလား။

‘’ႏငငေရးတြငပါဝငမႈ’’ဆသညမာ ႏငငေရးပါတတစခ၊ အေၾကာငးကစၥ သ႔မဟတ ကယစား လယေလာငးအတြက ေငြအား၊ သ႔မဟတ လအားျဖင ေထာကချခငး။ တက႐ကႏင သြယဝကပါဝငျခငး ႏစမးစလးျဖစသည။ ဥပမာ ကမၸဏတစခ၏ အသငးအဖြ႕မားမ တစဆငျဖစလငလညး ထညသြငး စဥးစားမည ျဖစသည။

သတျပရန - ႏငငေရးတြင ပါဝငမႈက ကမၸဏက တားျမစရနမလအပေသာလညး ယငးနယပယတြင ပြငလငးျမငသာမႈရရန လအပပါသည။ ပါဝငမႈအား အားလးသ႔မဟတ ယငးသ႔အား တားျမစျခငး အားလးက လသရငၾကားထတေဖာထားျခငးျဖင ယငးသ႔ေသာ ပြငလငးျမငသာမႈက ရရႏငသည။

၁ မတ - ႏငငေရးတြင ပါဝငမႈမားက တားျမစထားျခငး သ႔မဟတ အမားသေအာင ထတျပန ထားျခငးမား ျပလပလင။ (လပငနးလညပတရာ ႏငငအားလးတြင)။ ၎သည လညး ျမနမာဘာသာႏင ပႏပထတေဝထားျခငး ရရမည။

သည - ႏငငေရးတြင ပါဝငမႈက စညးမဥးခမတထားေသာလညး တားျမစျခငး သ႔မဟတ ေဖာထတျခငး မျပလင။ (ဥပမာ - ယငးသ႔ေသာ ပါဝငမႈမားအတြက ကမၸဏတြငး အထးအတညျပေပးသည လပငနးစဥႏင ကမၸဏတြငး အစရငခရသညတစခရေသာ လညး အမနတကယေပးရျခငးက အမားသေအာင ထတျပနမႈမျပျခငး။

ႏငငေရးတြင ပါဝငမႈက ႏငငတစႏငငအတြကသာ ေဖာထတျခငး။ ဥပမာ - ကမၸဏ၏ မခငႏငင အတြကသာ။ ကမၸဏ၏မဝါဒသည ဝနထမးမား၏ ပါဝငမႈကသာ ရညညႊနးၿပး ကမၸဏ၏ပါဝငမႈက ထညသြငးျခငးမရလင။

ႏငငေရးတြင ပါဝငမႈက စညးကမးခမတမထားျခငးႏင / သ႔မဟတ မေဖာထတျခငး။

45


အဖြ႕အစညးဆငရာ

ပြငလငးျမငသာမႈ

၁၄။ ကမၸဏသည မမစာရငးတြင အျပညအဝပါဝငသည လပငနးခြမားအားလးက ေဖာျပထားပါ သလား။

၁ မတ - ယငးလပငနးခြအားလး၏ စာရငးအျပညအစေဖာျပထားလင။

ဝ.၅ မတ - အဓကလပငနးခြမားကသာ ေဖာျပထားလင။

သည - မျပညစေသာ လပငနးခြစာရငးက ေဖာျပထားလင/ယငးလပငနးခြစာရငးမား မရ လင။

၁၅။ မမစာရငးတြင အျပညအဝပါဝငသည လပငနးခြတစခခငးစတြင ပငဆငသည ရာခငႏႈနးက ကမၸဏက ေဖာျပထားပါသလား။

ရမတ - ေမးခြနး ၁၄ အတြက လမးညႊနခကက ၾကညပါ။

၁၆။ မမစာရငးတြင အျပညအဝပါဝငသည လပငနးခြတစခခငးစအတြက မတပတငထားသည ႏငငမားကကမၸဏက ေဖာျပထားပါသလား။


၁၇။ မမစာရငးတြင အျပညအဝပါဝငသည လပငနးခြတစခခငးစအတြက လပငနးလညပတေန သည ႏငငမားက ကမၸဏက ေဖာျပထားပါသလား။


၁၈။ ကမၸဏသည မမစာရငးတြငအျပညအဝမပါဝငသည လပငနးခြမားအားလးက ေဖာျပထားပါ သလား။

ေမးခြနးနပါတ ၁၈ ႏင ၂ဝ အတြကမ မမစာရငးတြင အျပညအဝမပါဝငေသာ ကမၸဏမားတြင ေရာငးရငးကမၸဏမား၊ ဖကစပလပငနးမား၊ equityျဖင စာရငးသြငးသညလပငနးမားကသ႔ မမစာရငး တြင အျပညအဝမပါဝငေသာ လပငနးမားပါဝငသည။

၁ မတ - ယငးသ႔ေသာ ကမၸဏစာရငး အျပညအစရလင။

ဝ.၅ မတ - မခင ကမၸဏက ပငဆငသညဟ လသမားေသာ ကမၸဏခြမားကသာ ေဖာျပျခငး။

သည - ယငးသ႔ေသာ ကမၸဏစာရငး အျပညအစ မရလင။

ျပညတြငးလပငနးမားစာရငး၊ သ႔မဟတ အျခားမျပညစေသာ သတငးအခကအလက တစခ သာ ေဖာျပထားလင။

N/A - ကမၸဏတြင မမစာရငးတြင အျပညအဝမပါဝငေသာ လပငနးတစခခမ မရလင။ (ေမးခြနးက အမတေပးရာတြင ထညသြငးတြကခကမည မဟတေပ။)

46

၁၉။ မမစာရငးတြင အျပညအဝမပါဝငသည လပငနးခြတစခခငးစတြင ပငဆငသညရာခငႏႈနးက ကမၸဏက ေဖာျပထားပါသလား။

ရမတ - ေမးခြနး ၁၈ အတြက လမးညႊနခကက ၾကညပါ။

N/A - ကမၸဏတြင မမစာရငးတြင အျပညအဝ မပါဝငေသာ လပငနးတစခခမ မရလင။ (ေမးခြနးက အမတေပးရာတြင ထညသြငးတြကခကမည မဟတေပ။)

၂ဝ။ မမစာရငးတြင အျပညအဝမပါဝငသည လပငနးခြတစခခငးစအတြက မတပတငထားသည ႏငငမားႏင လပငနးလညပတသည ႏငငက ကမၸဏက ေဖာျပထားပါသလား။

၁ မတ - ယငးသ႔ေသာ ကမၸဏစာရငး အျပညအစရလင။

ဝ.၅ မတ - မခင ကမၸဏက ပငဆငသညဟ လသမားေသာ ကမၸဏခြမားကသာ ေဖာျပျခငး။

သည- ယငးသ႔ေသာ ကမၸဏစာရငးအျပညအစမရလင။

ျပညတြငးလပငနးမားစာရငး သ႔မဟတ အျခားမျပညစေသာ သတငးအခကအလက တစခ သာ ေဖာျပထားလင။

N/A - ကမၸဏတြင မမစာရငးတြင အျပညအဝမပါဝငေသာ လပငနးတစခခမ မရလင။ (ေမးခြနးက အမတေပးရာတြင ထညသြငးတြကခကမညမဟတေပ။)

၂၁။ ကမၸဏသည ၄ငး၏ အမေဆာင စမခန႔ခြမ ေကာမတတြင ပါဝငေသာ ဒါ႐ကတာမားႏင အဖြ႕ဝငမား၏ နာမညက ေဖာျပျခငးရပါသလား။

၁ မတ - ကမၸဏသည ၄ငး၏ အမေဆာင စမခန႔ခြမ ေကာမတတြင ပါဝငေသာ ဒါ႐ကတာမား ႏင အဖြ႕ဝငမား ေဖာျပျခငး ရ႐သာမက တျခားေသာ ကမၸဏတြင ဒါ႐ကတာ ျဖစေန ေသာလမားအား ေဖာျပထားျခငး။

ဝ. ၅ မတ - ကမၸဏသည ၄ငး၏ အမေဆာငစမခန႔ခြမေကာမတတြင ပါဝငေသာ အခ႕ေသာ ဒါ႐ကတာမားႏင အဖြ႕ဝငမားအား ေဖာျပျခငး။

သည - ကမၸဏသည ၄ငး၏ အမေဆာငစမခန႔ခြမ ေကာမတတြင ပါဝငေသာ အခ႕ေသာ ဒါ႐ကတာမားႏင အဖြ႕ဝငမားအား ေဖာျပထားျခငးမရျခငး။

၂၂။ ကမၸဏ၏ မလပငရင (တစနညးအားျဖငကမၸဏ၏ စးပြားေရးက၊ တက႐ကေသာလညးေကာငး၊ သြယဝက၍ေသာလညးေကာငး ပငဆငျခငး၊ သ႔မဟတ ထနးခပျခငးျပလပေသာ သကရထငရားလ) ၏ အမညအားလးက ေဖာျပထားပါသလား။

၁ မတ- ၄ငးတ႔၏ အကးအျမတ ခစားခြငရသည ပငရငမားက ကမၸဏက ထတျပနလင။ အႀကးဆး ရယယာရင၏ပငဆငမ ရာခငႏႈနး အပါအဝင ေဖာျပျခငးရလင။

ဝ.၅ မတ - အကးအျမတ ခစားခြငရသည ပငရငအခ႕က ကမၸဏက ထတျပနလင။

သည- အကးအျမတခစားခြငရသည ပငရငအမညမားက ကမၸဏက လးဝမထတျပနလင။

47


လ႔အခြငအေရး၊ ေျမယာ၊

ကနးမာေရးနင

လျခစတခရမႈ

သဘာဝပတဝနးကင

သကေရာကမႈ

၂၃။ ကမၸဏသည မမ၏အဖြ႕အစညးအရြယအစား (ဥပမာ- ဝနထမးအေရအတြကက) ေဖာျပ ထားပါသလား။

၁ မတ- ကမၸဏအပစအဆငရ ဝနထမးအေရအတြကက ကမၸဏကထတျပနလင ကား/မ အေရအတြက အပါအဝင ေဖာျပထားျခငး ရလင။

ဝ.၅ မတ - အခ႕ေသာ ကမၸဏခြမား၏ ဝနထမးအေရအတြကက ကမၸဏက ထတျပနထားလင

သည- ကမၸဏက ၄ငး၏ ဝနထမးအေရအတြကက မထတျပနလင

၂၄။ ယၾကညစတခရသည ျပငပစာရငးစစဝငၿပးေသာ ဘ႑ာေရးဆငရာတငျပမႈက ကမၸဏက ျပလပပါသလား။

၁ မတ- စာရငးစစဝငၿပးေသာ ဘ႑ာေရးအစရငခစာက ကမၸဏက ထတျပနထားလင။

သည- စာရငးစစဝငၿပးေသာ ဘ႑ာေရးအစရငခစာက ကမၸဏက ထတျပနမႈမရလင။

၂၅။ အစးရက အခြနအေကာကႏင အျခားမညသညတ႔က ေပးကမးေၾကာငးကမၸဏက ေဖာျပထား ပါသလား။

၁ မတ- ကမၸဏက အခြနႏင အျခားေပးေဆာငမႈမားအားလး၏ ကနးဂဏနးအျပညအစက ေဖာျပလင။

ဝ.၅ မတ- အစးရသ႔ေပးေဆာငရသည အခြန၊ သ႔မဟတ အျခားေပးေဆာငမႈ အစတအပငး တခ႕က ထတျပနလင။

သည- အစးရသ႔ ေပးေဆာငရသည အခြန သ႔မဟတ အျခားေပးေဆာငမႈမားႏင ပတသကၿပး တစခမ မထတျပနလင။

၂၆။ ကမၸဏသည ၄ငးတ႔ႏင ပါဝငပတသကေနေသာ လမား မညသျဖစသည၊ ထသမားႏင မညက သ႔ ညႇနငးခတဆက ေဆာငရြကေနသည စသည အခကအလကမားက ရငးလငးတငျပ၍ စစမး လသမားအတြက ဆကသြယရန ပဂၢလ၊ လပစာစသညမားက ထတျပနထားပါသလား။

၁ မတ - ကမၸဏတြင ၎၏ အဓက အတြငး/ျပငပ ပါဝငပတသတေနေသာသမားအား သတ မတထားၿပး ကမၸဏသည ၄ငးတ႔နင ပါဝငပတသကေနေသာလမားနင အျပနအလန ဆကသြယခတဆကရန မညကသ႔ စစဥလပေဆာငသညက တငျပ၍ စစမးလသမား အတြက ရငးလငးေျပာျပနငသည လတစဥးတစေယာက ထားရျပး ထသက မညက သ႔ ဆကသြယႏငသညက ထတျပနထားလင။

ဝ.၅ မတ - ရငးလငးေျပာျပနငသည လတစဥးတစေယာကထားရၿပး ထသက မညကသ႔ ဆက သြယႏငသညက ထတျပနထားေသာလညး ကမၸဏသည ၄ငးတ႔နင ပါဝငပတသက ေနေသာလမားႏင အျပနအလန ဆကသြယခတဆကရန မညကသ စစဥလပေဆာင သညက တငျပထားျခငးမရလင။

48

သည - စစမးလသမားအတြက ရငးလငးေျပာျပနငသည လတစဥးတစေယာက လးဝ မထား ရလင။ အထကေဖာျပပါ အခကမား တစခကမ မရလင။

၂၇။ ကမၸဏတြင မမတ႔ေဆာငရြကေနေသာ လပငနးမား၏ သကေရာကျခငး ခရႏငေသာ လအမား ၏ အခြငအေရးမားက အသအမတျပ ေလးစားလကနာရန ကတျပျခငး၊ မမတ႔ေဆာငရြကေနေသာ လပငနးမားေၾကာင လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈ ျဖစေပၚႏငေသာ အေျခအေနမားက ေဖာျပျခငး အပါ အဝင ႏငငတကာ စခနစညႊနးနငညေသာ လ႔အခြငအေရး ေလးစားလကနာရန လသရငၾကား ကတ တာဝနခသညမဝါဒ ရပါသလား။

၁ မတ - ကမၸဏတြင International Bill of Human Rights ၊ the UN Guiding Principles on Business and Human Rights (သ႔မဟတ) ILO အေျခခမ မားႏင IFC စႏႈနး မားကသ႔ေသာ ႏငတကာစခနစညႊနးမားနငညေသာ လ႔အခြငအေရး ေလးစား လကနာရန ကတတာဝနခသည မဝါဒတစခ (မဝါဒတစခအေနႏင ျဖစေစ၊ ကမၸဏ မဝါဒ၏ တစစတတစေဒသအေနနငျဖစေစ) ထတျပနထားရလင။

ဝ.၅ မတ - ကမၸဏတြင ေရးသားထတျပနထားေသာ လ႔အခြငအေရးမဝါဒ (သ႔မဟတ) လ႔ အခြငအေရးေလးစား လကနာပါမည အေၾကာငးေဖာျပခက ထားရေသာလညး မမတ႔ ေဆာငရြကေနေသာ လပငနးမားေၾကာင လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈ ျဖစေပၚနင ေသာ အေျခအေနမားက ထတျပနမထားလင

သည - ကမၸဏတြင လအခြငအေရး ေလးစားလကနာျခငး မဝါဒ (သ႔မဟတ) ၄ငးႏင သက ဆငေသာ လပေဆာငမႈတစခခ လသရငျကား ထတျပနထားျခငး မရလင။

၂၈။ ကမၸဏတြင လအခြငအေရး ေလးစားလကနာရန လသရငၾကား သႏၶ႒ာနထားျပး ထ ကတ တာဝနခခကက အေကာငအထညေဖာသည လပေဆာငခကမားက ကမၸဏက ထတျပနထားပါသလား။

၁ မတ - ကမၸဏတြင လအခြငအေရး ေလးစားလကနာရန လသရငၾကား သႏၶ႒ာနထားျပး ကနပစၥညးေထာကပသမား၊ contractors မား အပါအဝင ထကတတာဝနခခကက အေကာငအထညေဖာထားသည လပေဆာငခကမားက ကမၸဏက ထတျပနထား လင။

ဝ.၅ မတ - ကမၸဏတြင လအခြငအေရး ေလးစားလကနာရန ကတတာဝနခေသာလညး ထကတ တာဝနခခကက အေကာငအထညေဖာသည လပေဆာငခကမားက ကမၸဏက မထတျပနထားလင (အျပနအလနအားျဖင)

သည - ကမၸဏတြင လအခြငအေရး ေလးစားလကနာျခငး မဝါဒရေၾကာငး မညသည အေထာက အထားမ မေတြ ရလင။

49


၂၉။ ကမၸဏတြင ေအာကပါတ႔ႏငေလာညေသာ ဝနထမးမဝါဒတစခ ရပါသလား။

• မမ၏ဝနထမးမားအတြက တရားမတၿပး အတနအသငေကာငးမြနေသာ လစာ။

• လြတလပစြာ သငးပငးဖြ႕စညးခြငႏင စေပါငးညႏႈငးအေပးအယလပျခငး

• ဝနထမးေခၚယမႈႏင ရာထးတးျခငး၊ ေန႔စဥ လပငနးခြင အစရသညတ႔တြင ခြျခားဆကဆမႈ မျပေရးမဝါဒ။

• အတငးအဓမၼခငးေစမႈ မရျခငး။

• ကေလးလပသား မထားရျခငး။

၁ မတ - အထကပါအခကမားအနက အနညးဆး(၄)ခကက ၿခမသည ဝနထမးေရးရာ မဝါဒ မား ထတျပနထားရလင။ ျမနမာဘာသာျဖငလညး ရရမည။

ဝ.၅ မတ - အထကပါအခကမားအနက (၂)ခက (သ႔မဟတ) (၃) ခကက ၿခမသည ဝနထမး ေရးရာမဝါဒတစခ ကမၸဏတြငရလင။

သည - အဆပါ ဝနထမးေရးရာမဝါဒက ဝကဘဆကတြင မထတျပနလင။

၃ဝ။ ကနးမာေရး၊ လၿခစတခရမႈႏင သဘာဝပတဝနးကငဆငရာ မဝါဒမား ကမၸဏတြင ရပါသ လား။ မဝါဒမား မညကသ႔လပေဆာငေၾကာငး အမားျပညသသ႔ တငျပမႈ ကမၸဏက လပပါသလား။

၁ မတ - ကမၸဏတြင ကနးမာေရး၊ လၿခစတခရမႈႏင သဘာဝပတဝနးကငဆငရာ မဝါဒမား ထတျပနထားၿပး ၎တ႔မာ ႏငငတကာ အဖြ႕အစညးမား၏ စခနစညြနးႏငအည အသမတျပထားၿပး ၄ငးတ႔က အေကာငအထညေဖာ ေဆာငရြကျခငး ရ၊ မရက ထတျပနထားလင။

ဝ.၅ မတ - ကမၸဏတြင ကနးမာေရး၊ လၿခစတခရမႈႏင သဘာဝပတဝနးကငဆငရာ မဝါဒမား ရေသာလညး ၄ငးတ႔က အေကာငအထညေဖာေဆာငရြကျခငးမရလင (သ႔မဟတ) အေကာငအထညေဖာေဆာငရြကျခငးရသညဟ ထတျပနထားေသာလညး ထမဝါဒ မား မရလင။

သည - ယငးသ႔ေသာ ကနးမာေရး၊ လၿခစတခရမႈႏင သဘာဝပတဝနးကငဆငရာ မဝါဒမား ကေသာလညးေကာငး၊ ၄ငးတ႔က အေကာငအထည ေဖာေဆာငရြကျခငး ရ၊ မရက ေသာလညးေကာငး လးဝ မထတျပနထားလင (သကေသ အေထာကအထားမရ လင)။

၃၁။ ကမၸဏသည မမတ႔လပငနးခြငရ ကနးမာေရး၊ လၿခစတခရမႈႏင မေတာတဆ ထခက (ဒဏရာရ)မႈ ကနးဂဏနး အခကအလကက ထတျပနမႈမး ျပလပပါသလား။

၁ မတ - ကမၸဏသည မမတလပငနးခြငရ ကနးမာေရးႏင လၿခစတခရမႈ မေတာတဆထခက (ဒဏရာရ)ေသာ ကနးဂဏနးအခကအလက အျပညအစက ဝဘဆဒတြင ထတျပန ထားလင။

50

ဝ.၅ မတ- ကနးမာေရးႏင လၿခစတခရမႈ မေတာတဆထခက (ဒဏရာရ)ေသာ ကနးဂဏနး အခကအလကအခ႕ (သ႔မဟတ) အနညးအကဥးက ထတျပနထားလင။

သည - ကနးမာေရးႏင လၿခစတခရမႈ မေတာတဆထခက (ဒဏရာရ)ေသာ ကနးဂဏနး အခကအလကမားက လးဝ မထတျပနထားလင။

၃၂။ မမတ႔လပငနးမား တညရရာ ေျမယာမား အပါအဝငကမၸဏ၏ ေျမယာပငဆငမမားက မညက သ႔ရရ၍ မညကသ႔အသးခ စမခန႔ခြရမညဟ သတမတခက (သ႔မဟတ) မဝါဒမား လပငနးစဥမား ရပါသလား။ ရခလငထ မဝါဒမားက မညကသ အေကာငအထညေဖာေၾကာငး ထတျပနပါသလား။

၁ မတ - ကမၸဏ၏ ေျမယာပငဆငမႈႏင ပတသက၍ နငငတကာ စခနစညႊနးနင ကကညေသာ ေဖာျပပါမဝါဒမား ထားရ၍ မညကသ အေကာငအထညေဖာေၾကာငး ထတျပနထားၿပး ေျမယာပငဆငမႈမားက စာရငးျပစထတျပနထားလင။

ဝ.၅ မတ - ယငးကသ႔ မဝါဒ၊ လပငနးစဥမရေသာလညး ကမၸဏက ေျမယာမားက မညကသ႔ ရရသည။ အငားခခသည။ အသးခသည စမခန႔ခြသညက တစစတတစပငး ျဖစေစ ရငးျပလင။ (အျပနအလနအားျဖင)

သည - ေဖာျပပါမဝါဒမား ခမတျခငးျဖစေစ၊ အေကာငအထညေဖာ ေဆာငရြကျခငးျဖစေစ၊ မရလင။

၃၃။ ကမၸဏတြင မမတ႔ေဆာငရြကေနေသာ လပငနးမားေၾကာင ေနရာေရႊ႕ေျပာငးခထားျခငး (သ မဟတ) ျပနလညေနရာခထားျခငးႏင ပတသကေသာ မဝါဒတစခ ရပါသလား။ ရခလင ထမဝါဒက မညကသ႔ အေကာငအထညေဖာသညဟ ထတျပနျခငး ရပါသလား၊

၁ မတ - ကမၸဏတြင ေရႊ႕ေျပာငးခလအမား၏ အသကေမြးဝမးေကာငးက မလအေျခအေန အတငး ျပနလညေရာကရေစရန လပေဆာငမညဟ ကတကဝတျပျခငးအပါအဝင ႏငငတကာ စခနစညႊနး (ဥပမာ- IFC Performance Standard 5) နင ကကညေသာ မဝါဒတစခရၿပး ထမဝါဒက မညကသ႔ အေကာငအထညေဖာသညဟ ထတျပနျခငး ရလင။

ဝ.၅ မတ - ယငးသ႔ေသာ မဝါဒမရေသာလညး ေျပာငးေရႊ႕ျခငးနင ျပနလညေနရာခထားျခငးနင ပတသကေသာ အခကမားက အမားျပညသသ႔ တငျပမႈလပငနးစဥကမၸဏတြင ရလင။ (အျပနအလနအားျဖင)

သည - ေျပာငးေရႊ႕ျခငးနင ျပနလညေနရာခထားျခငးနင ပတသကေသာ မဝါဒ (သ႔မဟတ) သတငးအခကအလကမား လးဝမေတြ ရလင။

၃၄။ ကမၸဏသည မမတ႔အေကာငအထညေဖာ ေဆာငရြကရန လအပသည (သ႔မဟတ) လအပ သညဟခယသည သဘာဝပတဝနးကငႏင လမႈဘဝ သကေရာကမႈအေပၚ ဆနးစစမႈမား ေဆာငရြကၿပး စမခန႔ခြေရးအစအစဥမားက ထတျပနမႈမး ျပလပပါသလား။ ထတျပနမႈျပခလင ထေလလာဆနးစစမႈ

51


မားႏင စမခန႔ခြေရးအစအစဥမားသည လ႔အခြငအေရးဆငရာ သကေရာကမႈ အခကအလကမားက ထညသြငးစဥးစားပါသလား။

၁ မတ - ကမၸဏသည လ႔အခြငအေရးဆငရာ သကေရာကမႈ အခကအလကမားက ထည သြငးစဥးစားသည သဘာဝပတဝနးကငႏင လမႈဘဝ သကေရာကမႈအေပၚ ေလလာ ဆနးစစမႈမားႏင စမခန႔ခြေရးအစအစဥမား အားလးက ထတျပနထားလင။

ဝ.၅ မတ - အျပညအစမဟတေသာလညး အခ႕ေသာ သဘာဝပတဝနးကငႏင လမႈဘဝ သက ေရာကမႈအေပၚ ေလလာဆနးစစမႈမားနင စမခန႔ခြေရးအစအစဥမားက ထတျပန ထားလင နင/သ႔မဟတ ယငးထတျပနခကမားသည လ႔အခြငအေရးဆငရာ သက ေရာကမႈ အခကအလကမားက ေလာညေအာင ထညသြငးစဥးစားထားျခငး မရ လင။

သည - သဘာဝပတဝနးကငႏင လမႈဘဝသကေရာကမႈအေပၚ ေလလာဆနးစစမႈမားနင စမခန႔ခြေရး အစအစဥမားက လးဝ မထတျပနထားလင။

၃၅။ ကမၸဏတြင ဝနထမးမား၊ ေဒသတြငးရလမားက ကမၸဏက မေကနပခကမား တငၾကားရနႏင နစနာခကမားေျဖ႐ငးရန လသရငၾကား ထတျပနထားေသာ လပငနးစဥ ရပါသလား။

၁ မတ - ဝနထမးမားႏင ေဒသခ ရပရြာ ၂ ခစလး၏ နစနာမႈမား (သ႔) တငၾကားခကမား ေျဖ ရငးသည လပငနးစဥတစရပရၿပး လပငနးစဥနင မညကသ႔ အေကာငအထည ေဖာသညကလညး ဝနထမးမားနင ရပရြာနစခလးသေအာင လသရငၾကား ထတျပန ထားလင (ျမနမာဘာသာျဖငလညး ရရမည)။ တငးၾကားမႈ အမးအစားမား အခက အလကမားႏငပတသကၿပး ေျဖရငးၿပး မၿပးဆသညကလညး အကဥးခပေဖာျပ ထားရမည။

ဝ.၅ မတ - ဝနထမးမားနင ေဒသခ ရပရြာ ၂ ခစလး၏ နစနာမႈမားနင တငၾကားခကမား ေျဖ ရငးသညလပငနးစဥ တစရပရေသာလညး ယငးလပငနးစဥႏင မညကသ အေကာင အထညေဖာသညက ဝနထမးမားနင ရပရြာနစခလးသေအာင လသရငၾကား ထတ ျပနထားျခငး မရလင။

သည - ယငးသ႔ေသာ တငၾကားျခငးနင နစနာမႈမားေျဖရငးသည လပငနးစဥ၏ အေထာက အထားမား လးဝ ထတျပနထားျခငး မရလင။

52

MCRB သည ေလလာဆနးစစခေသာ ကမၸဏ ၁ဝဝ ၏ ကနးမာေရး၊ လၿခေရး၊ သဘာဝ ပတဝနးကင၊ လ႔အခြငအေရးႏင ပါဝငပတသကဆကႏႊယသမား ေစစပေဆြးေႏြးျခငး ကစၥရပမားႏင ပတသကေသာ ေဝဖနသးသပခကမား ပါဝငသည ဇလင ၂ဝ၁၅ ႏင ဇလင ၂ဝ၁၆ အၾကား ကာလအတြငး ေဖာျပသည ျမနမာႏင အဂၤလပဘာသာ အြနလငး သတငးအရငးအျမစမားက ေလလာခသည။

ေအာကပါ သတငးေဖာျပခကမားသည မဒယာ၊ အရပဘကအဖြ႕အစညးႏင အမားျပညသ လထ ေဝဖနခကမားသည အလးစၿပးျပညစေသာ ေဖာျပခကမား မဟတေပ။ ထအေၾကာငးအရာ မားသည ပြငသစစ အစရငခခကတြင ပါဝငေသာ အေၾကာငးအရာအခကမားႏင ဆကႏြယေနေသာ အေၾကာငးအရာမား ျဖစသညအျပင အငတာနကေပၚတြင ရာေဖြရလြယကေသာ အခကမားပင ျဖစေပ သည။ အျခားေသာ သတငးေဖာျပခကမား လညးရႏငပါေသးသည။ အြနလငးေပၚတြင မပါဝငေသာ သတငးမား၊ ကမၸဏ၏ နာမညျဖင ေဖာျပထားျခငးမရေသာ သတငးမား သ႔မဟတ တငၾကားခကမား ရေနဆ သ႔ေသာ ၿပးခေသာ ႏစအတြငးတြင သတငးေဖာျပခကမရခေသးသည သတငးမားလညး ရႏငပါသည။ သပမၾကာမ လမားအတြငးမာပင ျမနမာျပညတြငး မဒယာအခ႕ အေနျဖင ကမၸဏႀကးမား ၏ အခကခာက အေရးႀကးေသာ စးပြားေရးလပငနး အေလအကငလပေဆာငခကမားအား ထတျပန ခြငရရလာၾကသညဟ ခစားရလာၾကေပသည။

ကမၸဏ၏ ဝဘဆဒေပၚတြင မဝါဒမားအား ေရးဆြကာ အေကာငအထညေဖာျပလပမည ဆ ေသာလညး ယခ ဤသတငး ေဖာျပခကမားတြင ပါဝငေသာ စြပစြခကမား မနကနမႈ ရ၊ မရ အား MCRB အေနျဖင အတညျပႏငရန စစေဆးျခငး မျပလပႏငေသးေပ။ အေတာမားမားေသာ ကစၥရပမားတြင ထ မဒယာသတငးထတျပနခကမားအား ကမၸဏအေနျဖင ျပနလညတန႔ျပနမႈ ရ၊ မရ သ႔မဟတ ေျပ လညသြားျခငး ရ၊ မရအား MCRB အေနျဖင ေဖာထတႏငျခငးလညး မရေပ။ လကရ တညရေနေသာ ကမၸဏ၏ ဝဘဆဒအား ၾကည႐ႈကာ ၎တ႔အေနျဖင ျပနလညေျဖရငးထားျခငး ရ၊ မရအား ေလလာ ဆနးစစခၾကေပသည။ MCRB က လပေဆာငႏငသညမာ သတငးအကဥးခပအား ထကမၸဏထသ႔ ေပးပ႔ကာ ၎တ႔၏ ထငျမငသးသပေျဖရငးခကအား ေတာငးချခငး ျဖစသည။ ကမၸဏမား အေနျဖင လညး ၎တ႔၏ အေရးႀကးေသာ အေၾကာငးအရာအခကအလကႏင ပတသကသည သတငးအခက အလကမားႏင မနကနမႈမရေသာ သတငးထတျပနခကမားႏင ပတသကသည ျပငဆငခကမားက လညး ဝဘဆဒေပၚမတဆင ေဖာျပရန တကတြနးခပါသည။ မက(စ) ျမနမာ ကမၸဏသည ထသျပလပ ေသာ တစခတညးေသာ ကမၸဏျဖစသည။ MCRB အေနျဖငလညး ယခအစရငခစာတြင ပါဝငေသာ အေၾကာငးအရာမားႏင ဆကႏႊယေသာ ကမၸဏ၏ အေလအကငမားအေပၚ တ႔ျပနသးသပခကမား အား ေပးပ႔ရန အရပဘကလ႕အဖြ႕အစညးမားထသ႔ ဖတေခၚလကပါသည။

ျမနမာစးပြားေရး ဥးပင လမတက

ဇနနဝါရလ၊ မဂၤလာဒၿမ႕နယတြင ငါးလပငနးႏင ေမြးျမေရးဝနႀကးဌာန ပငေျမေနရာမ အမေျခ ၄၇၈ မ မသားစမားသည ေရႊ႕ေျပာငးျခငး ခခၾကရၿပး အမမားသည ဖကစးခခၾကရသည။ ထေျမသည ျမနမာစးပြားေရးဥးပငလမတကထသ႔ ငားရမးထားျခငး ျဖစသည။ မဒယာ သတငးထတျပနခကအရ ၂ဝ၁၄ တြင ေနထငသတစဥးမာ ေျမက ဝယယခေၾကာငး သတငးရရထားခပါသည။47

47 Hundreds of families evicted from Mingaladon, Myanmar Times, 27 January 2016

ေနာကဆကတြ (၂)

မဒယာေဖာျပခကမားႏင

အရပဘကလ႔အဖြ႕အစညး

အႀကျပခကမားအႏစခပ

http://www.mmtimes.com/index.php/national-news/yangon/18672-hundreds-of-families-evicted-from-mingalardon.html

53


စစကငးတငးေဒသႀကး၊ ဆားလငးႀကးၿမ႕နယမ လကပေတာငး ေၾကးနစမကနးမာ ၂ဝ၁၆ တြင ျပနလညလပကငလာၿပး ဆႏၵျပမႈမားႏင ဆကလက၍ ႀကေတြ႕ရဆျဖစသည။ ထစမကနးတြင ျမနမာ စးပြားေရးဥးပငလမတကက ရယယာအမားဆး ပငဆငထားသည။ ထစမကနးႏင ပတသကၿပး ျဖစေပၚ လာေသာ ပတဝနးကငဆငရာ ညစညမးမႈမားႏင ေျမယာသမးဆညးမႈမားက ေဒသခမားက ဆႏၵျပမႈ မားစြာ ျပလပခၾကၿပး ဖမးဆးခရမႈမားလညး ရခၾကသည။48

ျမနမာ စးပြားေရး ေကာပေရးရငး

မေကြးတငးေဒသ၊ ေအာငလၿမ႕နယ ေကာကဆြ႐းရြာအနးတြင သမဏစက႐ တညေဆာကရန အတြက ၁၉၉၇ ခႏစတြင ေျမ ဧက ၄ဝဝ ေကာ သမးဆညးျခငးခရေသာ စြခကျဖင ျမနမာစးပြားေရး ေကာပေရးရငးထမ ေဒသခမားက ေလာေၾကးရရရန ဆကလကေတာငးခဆ ျဖစသည။49

ရနကနၿမ႕ ဗလတေထာငၿမ႕နယ လငးစေတာငး MEC ဂတ(စ) စက႐ေပါကကြမႈတြင အလပ သမား ၃ ေယာက ဒဏရာရရခသည။ ထစက႐သည လေနရပကြကတြင တညရၿပး ထနားတစဝက ေနထငေသာ အမနးနားခငးမားအေနျဖင စက႐၏ လၿခစတခရမႈ အေပၚတြင စးရမစတမကငး ျဖစေန ၾကသည။50

International Group of Entrepreneurs (IGE)

IGE ႏင တ႐တတ႔မ ပးတြ အေကာငအထညေဖာလကရေသာ မငးတန ေရအားလပစစစမ ကနးသည ထဝနးကငဧရယာအတြငး ေနထငေနေသာ တငးရငးသားမားက ဆန႔ကငေနၾကၿပး ၎တ႔ ၏ EIA လပေဆာငခကမာလ ဆႏၵျပျခငးက ခေနရပါသည။ 51

မက(စ) ျမနမာ

မြနျပညနယ ဘးလငးၿမ႕ရ လယသမား အေယာက ၂ဝ က ၎တ႔၏ လယေျမမားထမ စြန႔ ခြာရန မက(စ)ျမနမာထမ ဖအားေပးျခငးခခရသညဟ စြပစြေျပာဆခကအေပၚ အဆပါ ေရႊေရာငျပ ရာဘာစကပးေျမအတြက နစနာေၾကး သငတငေလာကပတစြာ ေပးအပၿပးၿပပာ မက(စ)ျမနမာက တန႔ျပနခက ေျပာၾကားခသည။ 52

. ဧဒင MCRB မ စစဥေဆာငရြကခေသာ ခရးသြားလပငနးႏင လ႔အခြငအေရးႏင သကဆငေသာ က႑ေပါငးစမ ပါဝငပတသကဆကႏြယသမား အလပ႐ေဆြးေႏြးပြတြင ေဒသခပတသကဆကႏႊယသ မားက ၎တ႔ေဒသမ ေဒသခေနထငသမားထမ ေျမမားက စစတပကသမးယထားၿပး ထေျမေပၚတြင

48 Farmers protest resumption of letpdaung coppermine, Irrawaddy, 5 May 201649 Compensation claimed for MEC Steel Mill Land grab, Irrawaddy (in Burmese), 20 May 201650 Police charge junior engineer over fire at MEC Gas Factory, Myanmar Times, 24 August 201551 Thanlwin dam projects unjust: civil society, Myanmar Times, 9 July 201552 At a southern plantation, laments for lost land, Irrawaddy, 24 May 2016. Max Myanmar ၏ တန႔ျပနမႈက ၄ငးတ႔၏ Newsroom တြင ေတြ႕ႏငပါသည။ future strategy for the rubber plantation at Shwe Yaung Pya.

http://www.irrawaddy.com/burma/farmers-protest-resumption-of-letpadaung-copper-mining.html

http://burma.irrawaddy.com/news/2016/05/20/114540.html

http://www.mmtimes.com/index.php/national-news/yangon/16124-police-charge-junior-engineer-over-fire-at-mec-gas-factory.html

http://www.mmtimes.com/index.php/national-news/15416-thanlwin-dam-projects-unjust-civil-society.html

http://www.irrawaddy.com/burma/at-a-southern-plantation-laments-for-lost-land.html

http://www.maxmyanmargroup.com/mm/index.php/news-room/latest-news

http://www.maxmyanmargroup.com/index.php/news-room/latest-news/219-shaping-the-new-strategic-perspectives-of-shwe-yaung-pya

54

ဧဒင ငပလပာတယ တညေဆာကျခငးႏင ပတသက၍ စးရမေၾကာငၾကမႈအား ေဖာထတေျပာဆခၾက ပါသည။ ပဂ ေရးေဟာငးယဥေကးမႈ ဇနအတြငးမာလညး ထသ႔ပငျဖစသည။

ေဇကမာၻ

၂ဝ၁ဝ တြင ျဖစခေသာ ေျမယာအျငငးပြားမႈကစၥရပ ဆကစပေသာအားျဖင ဧၿပလတြင မဂၤလာ ဒၿမ႕နယရ ဘနးႀကးေကာငး၏ တစစတတစေဒသအား ဖကစးမႈျဖင ေဇကမာၻသည စြပစြျခငး ခထားရ ေပသည။ ေဇကမာၻ၏ စကမႈဇနအသစ တညေဆာကျခငးအတြက ေျမယာသမးဆညးျခငးမ စတငကာ ေဇကမာၻႏင ေဒသခေနထငသမားအၾကား သေဘာမတညမႈမားမ စတငကာ ပဋပကၡျဖစပြားလာျခငး ျဖစသည။53

ယဇန

ဖားကန႔ၿမ႕နယအတြငးရ လယသမားမား၏ လယေျမမားက ၂ဝဝ၇ တြင ယဇနကမၸဏက သမးယခၿပး ျမနမာအစးရ က လယသမားမားအား ျပနလညေနရာခထားေရးတြင ၾကားဝင ဝငေရာက ျဖနေျဖေပးရန ကခငျပညနယမ ရြာသရြာသား အေယာက ၈ဝဝဝ သည သမၼတ ဥးထငေကာထသ႔ အတဖြငေပးစာ ေပးပ႔ခသည။54 ထ အတဖြငေပးစာထတြင ပါရသညမာ ရြာ ၉ ရြာ သည ျပနလည ေနရာ ေရြ႕ထားျခငးခခရၿပးေနာက ၄ ရြာမာ ထဧရယာအတြငး စကပးထတလပေျမ ခ႕ထြငႏငရနအတြက ဖကစးျခငးခခရေၾကာငး ပါရသည။

ေကာငးျမနမာေအာင အပစ (ေကအမေအ)

၂ဝဝ၉ ခႏစ ကြနးပငစကပးမႈ မတငခငတြင ေကာငးျမနမာေအာင ကမၸဏအပစအေနျဖင ေျမဧကေပါငး ေထာငခအား သမဆညးမႈ ျပလပခသညဟ ပခးတငးေဒသ၊ ေတာငငရ လယသမား အေယာက ၂ဝ က စြပစြခသည။ တရားစြဆရန တငၾကားထားေသာ အခ႕ေသာ လယသမားမားအေန ျဖင ကမၸဏ၏ ေျမယာအသးခမႈအေပၚ ဆကလကဆႏၵျပလကရၿပး ပငနကကးေကာမႈႏင အသေရ ဖကမႈျဖင အေရးယျခငးခထားရေပသည။55

Capital Diamond Star

အလပသမား၊ လဝငမႈႀကးၾကပေရးႏင ျပညသ႔အငအား ဝနႀကးဌာနသည Capital Diamond Star ပင ပရမယာေကာဖအား အလပသမားဥပေဒ ခးေဖာကမႈျဖင တရားစြဆထားပါသည။ အခနပ လပခလစာျဖတပငးႏင နားရကမားႏင ပတသက၍ စးရမေၾကာငၾကေနေသာ အလပသမား ၃ဝဝ နးပါး ထမ တငစာမားအား ဝနႀကးဌာနအေနျဖင အတညျပစစေဆးခပါသည။ ကမၸဏမ မေပးရေသးေသာ အခနပေၾကးမား ျပနလညေပးအပၿပးေသာအခါမာ အဆပါကစၥရပမာ ေျပလညသြားၿပ ျဖစပါသည။56

53 Zaykabar company accused of destroying monastery, Myanmar Times (Burmese), 27 April 201654 Kachin Farmers urge government to address Yuzana land confiscation, Irrawaddy 11 May 201655 Toungoo farmers restate claims of landgrabbing against well-known businessman, Irrawaddy, 12 February 201656 Premier Coffee pays back overtime, lawsuit dismissed, Myanmar Times, 26 July 2016

http://myanmar.mmtimes.com/index.php/business/property-news/18799-2016-04-27-09-38-41.html

http://www.irrawaddy.com/burma/kachin-farmers-urge-govt-address-yuzana-land-confiscation.html

http://www.irrawaddy.com/burma/taungoo-farmers-restate-claims-of-land-grabbing-against-well-known-businessman.html

http://www.mmtimes.com/index.php/national-news/yangon/21579-premier-coffee-factory-pays-back-overtime-lawsuit-dismissed.html

55


56

AddRESS:15 shan yeiktha street,

sanchaung, yangon, Myanmar

P. +95 1 510069E. [email protected]

www.mcrb.org.mmwww.myanmar-responsiblebusiness.org

http://www.mcrb.org.mm

http://www.myanmar-responsiblebusiness.org