trazhgimia kulturore e ne trevat shqiptare
TRANSCRIPT
![Page 1: Trazhgimia kulturore e ne trevat shqiptare](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061406/55cefcf4bb61ebaf438b4687/html5/thumbnails/1.jpg)
Trashegimia natyrore e kulturore ne trevat shqipetare
Trashegimi natyore do te quajme teresine e vlerave te mjedisit fizik dhe jetesor te trasheguat brez pas brezi.
![Page 2: Trazhgimia kulturore e ne trevat shqiptare](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061406/55cefcf4bb61ebaf438b4687/html5/thumbnails/2.jpg)
Historike Arkitekturore Arkeologjike
Fetare Artisitike
Mjedisore
Gjuha Vallet Zakonet Kenget Traditat Letersia
Vlera materiale Vlera jomateriale
Trashëgimia kulturore shqiptare
![Page 3: Trazhgimia kulturore e ne trevat shqiptare](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061406/55cefcf4bb61ebaf438b4687/html5/thumbnails/3.jpg)
•Në territorin e Shqipërisë gjenden një varg kështjellash të cilat
datojnë që prej periudhave antike e deri në mesjete.E veçanta
është se disa prej tyre vazhojnë të banohen edhe në ditet tona.
Disa nga kalate me te njohura jane:
Kalaja e Krujës Kalaja e Beratit
Kalaja e Elbasanit Kalaja e Shkodrës
Kalaja e Tepelenës Kalaja e Tiranës
Monumentit të Ali Pashë Tepelenës është prej bronxi, me
peshë 4 ton. Ai është vendosur në qytetin e Tepelenës. Ceremonia
e inaugurimit u zhvillua me veprimtaritë e shumta për dy ditë
resht, më 21 dhe 22 shtator të vitit 2002.
Monumente Historike
Monumente Arkitekturore-Tempulli “Ngjallja e Krishtit”
-Amfieatri I Butrintit, I Bylisit,I Durresit, I Apollonis etj.-Pazari I Krujes-Varri i Kapllan Pashës-Banesa e Shijakasve-Ura e Tabakeve, e Beratit, Mesjetare (Elbasan) etj.
Monumente ArkeologjikeTerritori i Shqiperise njihet si nje nga vendet me
nr te larte zonash arkeologjike qe deshmojne qytereimin e lashte ilir. Te tilla jane qyteti I: -Durresit -Vlores -Sarandes-Elbasanit -Beratit -Gjirokastes-Tiranes -Tepelenes -Shkodres
![Page 4: Trazhgimia kulturore e ne trevat shqiptare](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061406/55cefcf4bb61ebaf438b4687/html5/thumbnails/4.jpg)
Monumente Fetare Manastiri i Mesopotamit (Sarande) Xhamia Mbret (Berat) Xhamia e Hysen Pashës (Berat) Xhamia e Ethem Beut (Tirane) Teqja e Dollmës (Kruje) Teqeja e Zallit (Gjirokaster) Tyrbja e Kapllan Pashës (Tirane) Kulla e Dervish Aliut (Vlore) Katedralja Fjetja e Shën Mërisë
(Berat) Kisha e Shën Premtes (Kavaje) Kisha e Grabovës (Gramsh) Kisha e Shën Sotirit (Permet) Faltorja (Shkoder)
Monumente Fetare
![Page 5: Trazhgimia kulturore e ne trevat shqiptare](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061406/55cefcf4bb61ebaf438b4687/html5/thumbnails/5.jpg)
Monumente Artistike
Mozaiku I Tiranes Mozaiku i Orfeut (Durres) Skulptura e skenderbeut Skulptura “I Urituri” (Odise
Paskali) Monumenti i Pavarësisë
![Page 6: Trazhgimia kulturore e ne trevat shqiptare](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061406/55cefcf4bb61ebaf438b4687/html5/thumbnails/6.jpg)
Monumentet mjedisore
perbejne vlera te trashegimise
kombetare, duke u radhitur
nw kategorine e trete te
zonave te mbrojtura.Ato
gezojne mbrojtjen e
kategorise se pare. Te tilla
monumente jane:
-Kanioni i osumit
-Liqeni I Luleve
-Shpella e pirateve
-Burimi i syrit te kalter
-Shkembi I Kavajes
-Liqeni I Deges
-Liqeni I Ohrit
-Hinka e Kosoves
-Shpella e Kabashit
Monumente Mjedisore
![Page 7: Trazhgimia kulturore e ne trevat shqiptare](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061406/55cefcf4bb61ebaf438b4687/html5/thumbnails/7.jpg)
Letërsia Shqiptare
Qëndresa në fushën e kulturës u shpreh në radhë të parë përmes
lëvrimit të shqipes nepermjet botimeve të teksteve fetare. Reforma
protestante gjallëroi shpresat e zhvillimit të gjuhës e të traditës letrare
vendëse kur prifti Gj. Buzuku ne 1555 shkroi vepren e pare ne shqip
‘Meshari’.
Në kulturën e shqiptarëve ka lënë gjurmën e saj të thellë historia e tyre e brendshme dhe e jashtme. Gjate sundimit osman jeta kulturore u fashit, monumentet e kulturës materiale e shpirtërore u zhdukën nën rrënojat e shkatërrimit të luftërave; gjysmëhëna e uli kryqin dhe gati dy të tretat e popullatës në fund të shek. XVII ishin konvertuar në fenë islame.
![Page 8: Trazhgimia kulturore e ne trevat shqiptare](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061406/55cefcf4bb61ebaf438b4687/html5/thumbnails/8.jpg)
Veshjet popullore, janë pa dyshim një nga manifestimet më të fuqishme të kulturës tradicionale. Ato janë trashëguese e transmetuese të shumë elementëve, që vijnë nga lashtësia dhe nga koha e mesme, por janë njëkohësisht edhe shprehje e marrëdhënieve kulturore me popuj të tjerë gjatë shekujve.Veshja me fustanelle
Kjo veshje burrash kete emertim e merr nga njefund i bardhe, i bere me pelhure pambuku dhe me shume rrudha. Nen kete fund vishen te mbathura te gjata, mbi te cilat nga nyje e kembes e deri tek gjuri visheshin kallei prej shajaku. Ne pjesen e siperme vishej nje kemishe e shkurtw me menge te gjera, jeleku dhe mengorja. Ne bel vinin nje brez te gjere leshi, mbi te dhe nje tjeter prej lekure te zbukuruar mbi te cilin futeshin e vareshin armet e brezit.Ne koke vihet nje feste e bardhe me nje thumb ne mes. Deri ne fillim te shek. XX kjo veshje eshte mbajtur ne te gjitha trevat shqiptare, qe nga Kosova e deri ne cameri. Me pas ajo u kufizua vetem ne Shqiperine e Jugut.
![Page 9: Trazhgimia kulturore e ne trevat shqiptare](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061406/55cefcf4bb61ebaf438b4687/html5/thumbnails/9.jpg)
Punoi:Keisi Mecaj