အးစအပခအအးစအပခအအးစအပခအအးစအပခအ

အမတစဥ အမတစဥ အမတစဥ အမတစဥ

ဇြနလဇြနလဇြနလဇြနလ

ဘဂၤလားေဒရရထရငက

[အယဒတာမတခက- လြနခသညနစေပါငးမားစြာက

နငဘဗာရယာဟအမညတြငသညဇ၀ထနးခပမႈအသးျပျခငးျမငတငျခငးကညနငးေဆာငရြကခပါသည။

လား ေဒရမနနနကဗဟေကာမတ(MCC)

ျဖစသညထရငက-သစရြကေဆြးေျမၾသဇာျ

သည။]

နဒါနးနဒါနးနဒါနးနဒါနး

ထရငကထရငကထရငကထရငက----သစရြကေဆြးေျမျသဇာသစရြကေဆြးေျမျသဇာသစရြကေဆြးေျမျသဇာသစရြကေဆြးေျမျသဇာ((((သဘာသဘာသဘာသဘာ

ထရငက-သစရြကေဆြးေျမၾသဇာသည အကးျပမႈအေစမားျဖစသညထရင

တြင အ သးျပ သညအရာျဖစသည။ထရငကဒယမာအေစမားသညဒက

သညပစၥညးမားျဖစျပးသစရြကေဆြးေျမၾသဇာသညစကကြငးတြငးရသးနမားကကာကြယေပးသညမႈ

ေဆာငေပးပါသည။

ထရငကဒယမာကမညသညေနရာမရရနငသနညး။ထရငကဒယမာကမညသညေနရာမရရနငသနညး။ထရငကဒယမာကမညသညေနရာမရရနငသနညး။ထရငကဒယမာကမညသညေနရာမရရနငသနညး။

ထရငကဒယမာသညသဘာ၀မရရနငသညအကးျပမႈအမးအစားျဖစသည။သန႔စငသညထရငကဒယမာအမးအစားကရရရန

ယငးသညေျမဆနငသးသန႔ျဖစေနရနလအပသည။မၾကးထြားရနအပင၏အျမစနယပယရေျမဆနမနာမားကသန႔စငထားသညေရ

ျဖင၁၀၆ၾကမအားေပာေစကာပးသတထားသညအားလးသၾကားပစ

ဖဒေအၾကးထြားမႈၾကားခပစၥညးရမႈအပစမား

တညသညၾကးထြားမႈၾကားခပစၥညးတြငသန႔စငစြာထားရပါသည။ေျမဆနမနာေပာ

အား မလအပသညမႈအျဖစထကၾကးထြားမၾကားခပစ

ထရငကဒယမာကာကြယပစၥညးသညလတဆတသန႔စငသညထရငကဒယမာအမးအစားပစ

ေဆြး ေျမၾသဇာျပငဆငရနအတြကအသးျပပါသည။ယငးကအမားအားျဖငဓါတခြခနးတြငျပလပၿပးအျခားမအမးအစားမားပါ

ေၾကာငသန႔ရငးမႈမရျခငးမျဖစေစရနအတြကတကသညထရငကဒယမာအမးအစားမားကၾကးထြားမၾကားခပစ

သန႔နငမားျပားေစနငပါသည။

အးစအပခအအးစအပခအအးစအပခအအးစအပခအ အာရမတတမးမား၊အာရမတတမးမား၊အာရမတတမးမား၊အာရမတတမးမား၊

အမတစဥ အမတစဥ အမတစဥ အမတစဥ ၂၄၂၄၂၄၂၄

ဇြနလဇြနလဇြနလဇြနလ၂၀၁၅၂၀၁၅၂၀၁၅၂၀၁၅

ၤလားေဒရရထရငက-သစရြကေဆြးေျမၾသဇာျပလပျခငး

မကမ႔ခလာစာရာမနနငဖးလစမကသရးဘာေခ

လြနခသညနစေပါငးမားစြာကECHO အာရသညသတသနလပငနး၊သငတနးပ႔ချခငးနင

ထနးခပမႈအသးျပျခငးျမငတငျခငးကညနငးေဆာငရြကခပါသည။

(MCC) နငဘဂၤလားေဒရစကပးေရးသေတသနသငတနးေကာငးဘာရ

ၾသဇာျပလပျခငးနညးပညာမားအသးျပျခငး၏အကးေကးဇးမားကအက

သဘာသဘာသဘာသဘာ၀၀၀၀ေျမၾသဇာေျမၾသဇာေျမၾသဇာေျမၾသဇာ))))ဆသညမာအဘယနညး။ဆသညမာအဘယနညး။ဆသညမာအဘယနညး။ဆသညမာအဘယနညး။

အကးျပမႈအေစမားျဖစသညထရငကဒယမာ အေစမားက ေျမၾသဇာျဖစေစသညျဖစစ

သညအရာျဖစသည။ထရငကဒယမာအေစမားသညဒကၡေပးနငသညမေျမာကမားစြာကသဘာ

ညးမားျဖစျပးသစရြကေဆြးေျမၾသဇာသညစကကြငးတြငးရသးနမားကကာကြယေပးသညမႈ-တကဖ

ထရငကဒယမာကမညသညေနရာမရရနငသနညး။ထရငကဒယမာကမညသညေနရာမရရနငသနညး။ထရငကဒယမာကမညသညေနရာမရရနငသနညး။ထရငကဒယမာကမညသညေနရာမရရနငသနညး။

မရရနငသညအကးျပမႈအမးအစားျဖစသည။သန႔စငသညထရငကဒယမာအမးအစားကရရရန

ယငးသညေျမဆနငသးသန႔ျဖစေနရနလအပသည။မၾကးထြားရနအပင၏အျမစနယပယရေျမဆနမနာမားကသန႔စငထားသညေရ

ၾကမအားေပာေစကာပးသတထားသညအားလးသၾကားပစၥညး(ဖဒေအ)ၾကားခကာကြယပစၥညးအျဖစအသးျပပါသည။

ညးရမႈအပစမားတြငထရငကဒယမာသညသးသန႔ (မးမန၊ေမထနမစးစမးေလလာျခငး

ညးတြငသန႔စငစြာထားရပါသည။ေျမဆနမနာေပာ၀ငမႈျမငမားျခငးသညဘကတးရးယားအပစမား

မလအပသညမႈအျဖစထကၾကးထြားမၾကားခပစၥညးတြငၾကးထြားေစရနဥးတညေပးပါလမမည။

ညးသညလတဆတသန႔စငသညထရငကဒယမာအမးအစားပစၥညးျဖစျပးထရငကဒယမာသစ

ေျမၾသဇာျပငဆငရနအတြကအသးျပပါသည။ယငးကအမားအားျဖငဓါတခြခနးတြငျပလပၿပးအျခားမအမးအစားမားပါ

ကာငသန႔ရငးမႈမရျခငးမျဖစေစရနအတြကတကသညထရငကဒယမာအမးအစားမားကၾကးထြားမၾကားခပစ

1

ပလပျခငး

အာရသညသတသနလပငနး၊သငတနးပ႔ချခငးနင ထရငကဒယမာ

ထနးခပမႈအသးျပျခငးျမငတငျခငးကညနငးေဆာငရြကခပါသည။ ဤေဆာငးပါးတြငဘဂၤ

ၤလားေဒရစကပးေရးသေတသနသငတနးေကာငးဘာရ(BARI) တ႔မေတြ႔ရခက

ပလပျခငးနညးပညာမားအသးျပျခငး၏အကးေကးဇးမားကအကဥးခပ ေ၀ငထားပါ

ေျမၾသဇာျဖစေစသညျဖစစဥ

ေပးနငသညမေျမာကမားစြာကသဘာ၀အရ တြနးလနနင

တကဖကပစၥညးအျဖစလပ

မရရနငသညအကးျပမႈအမးအစားျဖစသည။သန႔စငသညထရငကဒယမာအမးအစားကရရရန

ယငးသညေျမဆနငသးသန႔ျဖစေနရနလအပသည။မၾကးထြားရနအပင၏အျမစနယပယရေျမဆနမနာမားကသန႔စငထားသညေရ

ညးအျဖစအသးျပပါသည။

မးမန၊ေမထနမစးစမးေလလာျခငး အားျဖင)ျဖစျပး

ငမႈျမငမားျခငးသညဘကတးရးယားအပစမား

ညးျဖစျပးထရငကဒယမာသစရြက

ေျမၾသဇာျပငဆငရနအတြကအသးျပပါသည။ယငးကအမားအားျဖငဓါတခြခနးတြငျပလပၿပးအျခားမအမးအစားမားပါ၀ငမႈ

ကာငသန႔ရငးမႈမရျခငးမျဖစေစရနအတြကတကသညထရငကဒယမာအမးအစားမားကၾကးထြားမၾကားခပစၥညးတြငသးသးသန႔

2

ထရငကဒယမာစမထြကရညဆသညမာအဘယနညး။ထရငကဒယမာစမထြကရညဆသညမာအဘယနညး။ထရငကဒယမာစမထြကရညဆသညမာအဘယနညး။ထရငကဒယမာစမထြကရညဆသညမာအဘယနညး။

ထရငကဒယမာစမထြကရညသည ေျမၾသဇာအစအပမ ထြကေပၚလာသညအရည၊ယတမးျဖစျပး ယငးမထရငက သစရြကေဆြး

ေျမၾသဇာျဖစစဥကရရေစသည(နာဟာအးတေအအယလ၂၀၁၂)။ဤစမထြကရညတြငပမာဏတသစရြကေဆြးေျမၾသဇာထကပ၍

၁ယနစလငထရငကဒယမာမးမနျမငမားစြာပါ၀ငပါသည။ဤစမထြကရညတြငတနဖးရသညအစာအဟာရမားပါရျပးအပငမားအ

တြကပကဖနးရည(အားေပာပစတြင)။တနညးအားျဖငသစရြကေဆြးေျမၾသဇာျပငဆငျခငးေနာကတသတအတြကထရငကဒယမာ

ကာကြယပစၥညးအျဖစအသးျပနငပါသည(ဒသနငရကဒ၂၀၁၃)။ထရငကဒယမာစမထြကရညအသးျပပအေသးစတကဤစာတမး

ေနာကပငးတြငေဖာျပေပးမညျဖစသည။

ထရငကထရငကထရငကထရငက----သစရြကေဆြးေျမၾသဇာျပလပျခငးသစရြကေဆြးေျမၾသဇာျပလပျခငးသစရြကေဆြးေျမၾသဇာျပလပျခငးသစရြကေဆြးေျမၾသဇာျပလပျခငး

ပါပါပါပါ၀၀၀၀ငပစငပစငပစငပစၥၥ ၥၥညးမားညးမားညးမားညးမား

၂၀၀၈ခနစတြင BARI မ MCC အားထရငက-သစရြကေဆြးေျမၾသဇာ(သဘာ၀ေျမၾသဇာ)အေၾကာငးသေတသနျပ လပ ရနခညး

ကပခပါသည။ BARIမဤသစရြကေဆြးေျမၾသဇာ(သဘာ၀ေျမၾသဇာ) ျပလပသညနညးလမးက ေဖာထတခေသာလညး ဘဂၤ

လားေဒရရအဖြ႔အစညးမားနငလယသမားမားဆေလာစြာအသးျပနငရနနညးလမးမားရာေဖြသညအကအညမားလအပခပါသည။

အဘယေၾကာငဆေသာလကရစနစမာရညရြယခကမားကမျပညမေစေသာေၾကာငျဖစသည။တဖကတြင MCC မသ၏မတဖက

အဖြ႔အစညးတစချဖစသညဂရာမငးခရစေရာရဟာေ၇ာစနသာ(ဂေခအကစအကစ)ကခညးကပခပါသည။ယငးအဖြ႔သညပးမႊား

တကဖကသစရြကေဆြးေျမၾသဇာလပငနးကလပကငချပးဤသေတသနကကညပပရနသေဘာတခပါသည။သေတသနနငစမး

သပမအရတကသညအေရာအေနာကေအာကပါအတငးေဖာထတခပါသည။

• နြားေခး၂၅% (နငထရဂငျကြယ၀စြာပါရ၊ကာဗြန-မ-နကထရဂငအခး (စ -အန(န) ၈)

• လႊစာမန၅% (ကာဗြနရငးျမစအျဖစ)

• ၾကက-ဘေခး၃၆% (ကယလစယမနငနငထရဂငရရရနနငေျမဆထရမေမာလငေသာေရာဂါပးမားကေလာပါးေစရန)

• ေရေဗဒါ၃၃% (ပတကစယမရရေစရန)

• ျပာ၀.၅ % (ပတကစယမရရရန)

• ၀.၅ေျပာငးဖြန ( ကာကြယပစၥညးအားအားျဖညရန)

ပါပါပါပါ၀၀၀၀ငပစငပစငပစငပစၥၥ ၥၥညးမား၏အကးသကေရာကမမားညးမား၏အကးသကေရာကမမားညးမား၏အကးသကေရာကမမားညးမား၏အကးသကေရာကမမား

ဤေရာေႏာပစၥညးကကးေၾကာငးမားစြာအေပၚမတည၍ဆးျဖတခပါသည။ႏြားေခးနငေရေဗဒါသညဘဂၤလားေဒရတြငရရနငျပးအ

ဟာရနငေအာဂနစပစၥညးမာအတြကေကာငးေသာရငးျမစျဖစပါသည။ၾကကဘေခးမားကယငး၏အဟာရအတြကသာမကပ ကပ

ပါးေကာငမားတကဖကျခငးနငဘကတးရးယားအကးသက ေရာကမတ႔အတြက ေပါငးထညပါသည။ဘဂၤလားေဒရရMCC ၏စမး

သပမတြငအပငပတလညတြငၾကကဘေခးမားအသးျပျခငးအားျဖငခရမးခဥႏငခရမးပငမားရဘကတးရးယားပးေၾကာငအားေပာ

သြားျခငးကေအာငျမငစြာထနးခပနငခပါသည(MCCသေတသနအစရငခစာ)။ၾကကဘေခးမားကထရငက-သစရြကေဆြး ေျမၾသ

ဇာ(သဘာ၀ေျမၾသဇာ) တြငအသးျပျခငးအားျဖငသစရြကေဆြးေျမျသဇာ(သဘာ၀ေျမၾသဇာ)သညဤအရည အခငးကထနးသမး

ေပးပါသည။ၾကကဘေခးမားတြငမာ၍ေစးကပေသာအရာမားပါရသျဖငယငးသညဘကတးရးယားေၾကာငအားေပာသြားေစသည

ဘကတးရးယားဆန႔ကငသညအရာမားအျဖစလပေဆာငပါသည။ၾကကဘေခးမားသညနကထရဂငနငကယလစယမၾကြယ၀စြာ

ပါရျပးယငးသညအပငဆလမားခငမာေစရနနငအပငမားကပပါးေကာငစျပကျခငးေၾကာငအျမစထးျခငးကသ႔ေသာေရာဂါမားက

ခခနငေစပါသည(ဖာရပခအးတေအအယလ၂၀၁၁)။ထ႔ေၾကာငအဓကမကသညကးစကျခငးျဖစသညဘကတးရးယားနငမေၾကာင

ျဖစေပၚသညဘကတးရးယားေၾကာငအားေပာေစျခငးနငယတေလာေစျခငးအသးသးကကာကြယေပးပါသည။

ေရေဗဒါသညေအာဂနစကစၥမားစြာကကညေထာကပေပးပါသည။သ႔ေသာယငး၏စ-အန(န)အခးသညျမငမား၍နကထရဂငထက

ကာဗြနသည၂၈ဆပ၍ပါ၀ငပါသည(မကသယးအးတေအအယ၂၀၁၄)။ဆန႔ကငဘကအားျဖငၾကကဘေခးနငႏြားေခးတြငနကထ

3

ရဂငမားစြာပါ၀ငျပးသစရြကေဆြးေျမၾသဇာျဖစစဥတြငယငးတ႔ကလငျမနစြာထတလႊတနငကာေလထထတြငအမးနးယားအျဖစ

ေပာကကြယရနျဖစနငေျခရပါသည။အဓပၸါယမာေရေဗဒါကၾကကဘေခးနငေရာေနာျခငးသညသစရြကေဆြးေျမၾသဇာေရာေနာမ

အားလးအတြကစ-အန(န)အခးအားျမငမားေစျပးယငးသညသစရြကေဆြးေျမၾသဇာတြငနကထရဂငဆးရးမကေလာနညးေစ

ပါသည(အေျခခသစရြကေဆြးေျမၾသဇာျဖစစဥ၂၀၁၅)။ေရေဗဒါကထရငက-သစရြကေဆြးေျမၾသဇာ(သဘာ၀ေျမၾသဇာ) ျပလပ

ျခငးတြငပါ၀ငေစျခငးသညျပကြမႈျဖစစဥတြငေအာဂနစဆငအေသးအမႊားမားမနကထရဂငကပတေလာငခြငရရနျဖစသည။ ဘဂၤ

လားေဒရတြငတရစၧာနမား၏ဆးမားကထရငက-သစရြကေဆြးေျမျသဇာ(သဘာ၀ေျမၾသဇာ)ျပလပျခငးတြငအသးမျပေသာလညး

ယငးသညတနညးအားျဖငနကထရဂငရငးျမစတချဖစသည။ၾကကဘေခးအသးျပသကသ႔ေရေဗဒါပါရျခငးသညသစရြကေဆြးေျမ

ၾသဇာတြငနကထရဂငပတေလာငထားရနျဖစသည။အစမးေရာငေရေဗဒါသညလညးသစရြကေဆြးေျမၾသဇာ(သဘာ၀ေျမၾသဇာ)

ေရာတြငကာဗြနဟကဒရတရငးျမစအျဖစေဆာငရြကရနျဖစသည။ကာဗြနဟကဒရတရငးျမစအျဖစအျခားအစမးေရာငပစၥညးမား

အားအစားထးနငပါသည။သ႔ေသာေရေဗဒါေလာကကာဗြနပါ၀ငမမရေပ။

ျပာသညသစရြကေဆြးေျမၾသဇာအတြကတြငးထြကသတပစၥညးမားျဖစျပးအဓကအားျဖငပတကဆယမပါ၀ငပါသည။ ေျပာငးဖြန

သညသစရြကေဆြးေျမၾသဇာအေရာအေနာတြငထရငကဒယမာျကးထြားမနငမားျပားၾကြယ၀လာေစရနအတြကၾကးထြားမၾကားခ

အျဖစသစရြကေဆြးေျမၾသဇာျပလပသညအေစာပငးရကမားတြငအထးသျဖင ေပါငးထညထားပါသည။

လႊစာနငေရေဗဒါသညကာဗြနရငးျမစအျပငသစရြကေဆြးေျမၾသဇာအေရာအေႏာကအေမႊးဖြာမျဖစေစျပးေလ၀ငေလထြကကျဖစ

ေပၚေစသည။လႊစာသညေနာကဆးထတကန(သစရြကေဆြးေျမျသဇာ)အားကစလစ၍မာျခငးမကာကြယသျဖငမြမြရြရြျဖစေစ

သည။

ဤပါ၀ငပစၥညးမားအားလးသညဘဂၤလားေဒရတြငအျခားနညးလမးျဖငနငးယဥလငသငေတာသညေစးနနးျဖငအဆငသငရရနင

ပါသည။သ႔ရာတြင ေစးကြကနနးထားမားကဆကလက၍ ေစာငျကညစစေဆးျခငးလအပပါသည။ အေၾကာငးမာေစးႏနးနငဤ

ပစၥညးမားရရနငမသညအခနအခါအရေျပာငးလနငေသာေၾကာငျဖစသည။

ထရငကဒယမာကာကြယပစထရငကဒယမာကာကြယပစထရငကဒယမာကာကြယပစထရငကဒယမာကာကြယပစၥၥ ၥၥညးေရာေနာျခငးညးေရာေနာျခငးညးေရာေနာျခငးညးေရာေနာျခငး

ဘဂၤလားေဒရတြငအသးျပသညကာကြယပစၥညးေရာရာ၌သစရြကေဆြးေျမၾသဇာ၁တနတြငထရငကဒယမာကာကြယပစၥညး၁လ

တာကသကာရည၀.၅ကလဂရမနငေရ၂၀-၂၅လတာေရာေနာထားပါသည။ဤပါ၀ငပစၥညးမားကေရာေနာကာအထကပါစာရငး

တြငေဖာျပထားသညအတငးသစရြကေဆြးေျမၾသဇာေဖာစပျခငးတြငေပါငးထညထားပါသည။ သစရြကေဆြးေျမျသဇာနင ကာ

ကြယပစၥညးအေရာအားသစရြကေဆြးေျမၾသဇာပးၾကးထတြငမထညမေသေသခာခာေပါငးစပထားပါသည။ MCC ဘဂၤလားေဒရမ

ပထမတြငသစရြကေဆြးေျမၾသဇာအေရာကပးထသ႔ထညရာတြငအလႊာလကထညသညနညးလမးကအသးျပျပးကာကြယပစၥညး

အေရာကအလႊာထပတငးတြငျဖးလကပါသည။သ႔ရာတြငအလႊာလကထညသညနညးလမးတြငအားနညးခကမားစြာရသညအ

ေၾကာငးျပခကမားကေတြ႔ရရပါသည။ယငးသညလပအားမားစြာလအပျပးထရငကဒယမာမငစလယမကသစရြကေဆြးေျမၾသ

ဇာပစၥညးအားသမစြာေရာနာျခငးျဖငအလႊာမားအတြငးရပစၥညးမားေကာငးစြာျပကြေအာငမျကာခဏသစရြကေဆြးေျမၾသဇာက

လပခါရနလအပသည(အန႔ဆးေသာအလပျဖစသျဖငအလပသမားမားမႏစသကေပ)။လပခါျခငး၏အကးဆကမာမမားျကက

နစသကသညသဘာ၀အပဓါတရသညပတ၀နးကငကအေနာငအယကေပးသည။ ေနာကစာပဒတြငေဖာျပထားသည လကရနညး

လမးျဖစသညအမသာတြငးေခြျဖငသစရြကေဆြးေျမျသဇာျပလပျခငးသညအလြန ေကာငးပါသည။ (သစရြကေဆြးေျမျသဇာသည

ေကာငးစြာေရာေနာထားျပးစထငးမအဆငကသငေလာစြာထနးသမးကာ ေျမျသဇာအားဖသပထားျခငးမရပါ။)

4

(အထကပ)အမဒအာဖထကပအလမသစရြကေဆြးေျမျသဇာလပေဆာငခကကျပသျခငး။ေအာကတြငအျပာေရာငပလတစတစရသည။

ေခြသညထရငကဒယမာစမထြကရညကစေဆာငးရနျဖစသည။(ေအာကပ)အမဒဘာဇလာရာရစသညသစရြကေဆြးေျမၾသဇာ(သဘာ၀ေျမၾသဇာ)

ပး (သ႔)ေခြတြငးသမထညမသစရြကေဆြးေျမျသဇာပစၥညးအားေရာေနာေနစဥ

သစရြကေသစရြကေသစရြကေသစရြကေဆြးေျဆြးေျဆြးေျဆြးေျမမမမၾသဇာၾသဇာၾသဇာၾသဇာပးအရြယအစားနငအမသာတြငးေခြပးအရြယအစားနငအမသာတြငးေခြပးအရြယအစားနငအမသာတြငးေခြပးအရြယအစားနငအမသာတြငးေခြ

သစရြကေဆြးေျမၾသဇာ ျပလပရနပးအျမငသညအေရးၾကးရျခငးမာ ဖသပထညရသညအေၾကာငးရငးေၾကာငျဖစသည။သစရြက

ေဆြးေျမၾသဇာေရသည ေမႊးပြေရေဗဒါ၃၃%ပါ၀ငျပး ေဆြးျမညျဖစစဥတးတကလာသညနငအမထထညမာသသာစြာေလာနညး

လာျခငးေၾကာငျဖစသည။ ထ႔ေၾကာငေျမေဆြးျပလပမညတငလးသည လေလာကသညအျမငမရပါက ရကအနညးငယအတြငးပါး

လႊာသညအလႊာအျဖစသ႔ေလာပါးသြားကာထရငကဒယမာၾကကနစသကသညသဘာ၀အပပတ၀နးကငကမဖနတးနငပျဖစမည။

ယငးတ႔၏သေတသနတြငက ြနပတ႔၀နထမးမားမ၁၀ေပ ၅ေပx၄.၅ေပသညသစရြကေဆြးေျမၾသဇာျပလပရန ေကာငးမြနသည

အရြယအစားျဖစေၾကာငးေတြ႔ရခပါသည။ ဤအရြယ အစားသညသငေတာသညေလ၀ငခြငရရနေသးငယေသာအရြယအစားျဖစျပး

ျဖစစဥက အရနျမငရနထရငကဒယမာမအပၾကြငးကနအခ ႔ထတလပနငရနအတြကၾကးေသာ အရြယအစားျဖစပါသည။ ပးသည

5

ၾကးလြနးပါက ေလ၀ငျခငးသညအေလးထားစရာအ ေၾကာငးတရပျဖစပါသည။ပးသညအရြယေသးလြနးပါကသစရြကေဆြး

ေျမၾသဇာသည အပၾကြငးကနကဆးရးကာထရငကဒယမာ၏လပေဆာင ခကကေနးေကြးေစပါသည။

ဤလပေဆာငခကမားကေပးထားျပးေနာကMCCဘဂၤလားေဒရသညက ြနပတ႔၏ပးမားအတြကအဂၤေတတြငးအမသာေခြမားကအ

မားဆးအသးျပၾကပါသည။ဤေခြမားကသးဆငဆငထားကာေရ၂၄၀လတာေရာထားေသာသစရြကေဆြးေျမၾသဇာပစၥညး၄၀၀

ဂရမျဖညထညထားသျဖငေခြသးေခြရတေခြစတြငေနာကဆးအဆငထတကန၁၂၀မ၁၄၀ကလဂရမရရပါသည။ဤေခြမားကအသး

ျပရျခငးမာဘဂၤလားေဒရတြငလယသမားမားကယစြာရရနငျပးသငေတာမရရျခငးမာလယသမားမားတြငႏြားတစေကာငရလငသ

တ႔လအပသညအရြယအစားအခနအဆကရရနငေသာေျကာငျဖစပါသည။ထးစအရ၁၀ေပx၅ေပx၄.၅ေပတြငပးတြငအဂၤေတ

ေအာကေျခႏငေရေဖာကထတသညစနစပါရျပးယငးသညပတေလာငသညေနရာသ႔ဥးတညေနကာစမထြကရညမားသစရြကေဆြး

ေျမၾသဇာမစးထြကမကတားဆးေပးသည။

MCCဘဂၤလားေဒရ၏အမသာေခြပးမားသညစးပြားေရးအရမျဖစနငေပ။ထ႔ေၾကာငေပၚလသစပလတစတစ အလႊာကပးေအာကေျခ

တြငထားရျပးယငးသညမေပါကသ၍ယာယသးေရစခေအာကေျခအျဖစေကာငးစြာအသးျပနငပါသည။စမထြကရညကပထမ၁၀

ရကအတြငးစေဆာငးထားျပးသစရြကေဆြးေျမၾသဇာထသ႔ျပနေလာငးထညရပါမည။ပထမ၁၀ရကအတြငးထြကလာသညစမထြက

ရညသညေဆြးျမညျဖစစဥ၏အမနတကယရလဒမဟတေသးေပ။သ႔ေသာသစရြကေဆြးေျမၾသဇာအေရာမပလေသာေရ (ထရင

ကဒယမာမးမနမား နငအတ)စမထြကမမားရပါသည။သစရြကေဆြးေျမၾသဇာပးထသ႔ျပနထညထားျခငးျဖင သစရြကေဆြး

ေျမၾသဇာေရာကစထငးေစျပးျပကြမျဖစစဥကကညေပး သည။ေဆြးျမညျဖစစဥေနရာချပး၁၅ရကၾကာျပးေနာကတြငစမထြကရည

ကစေဆာငးျပးပလငးထတြငထညရပါသည။ယငးမာ ေနာကတြငေဖာျပမညမားစြာေသာအကးေကးဇးမား ေၾကာငျဖစသည။

ပလငးထသ႔ထညရာတြငသတေပးခကအသးျပရနလအပျပးအရညသညဓါတေငြ႔ထတလႊတဆျဖစသျဖငပလငးေပါကကြတတ

ေသာေၾကာငျဖစသည(ဒသနငရကဒ၂၀၁၃)။

ပးအားစစေဆးေစာငၾကညျခငးႏငပမနလပရးလပစဥထနးသမးမပးအားစစေဆးေစာငၾကညျခငးႏငပမနလပရးလပစဥထနးသမးမပးအားစစေဆးေစာငၾကညျခငးႏငပမနလပရးလပစဥထနးသမးမပးအားစစေဆးေစာငၾကညျခငးႏငပမနလပရးလပစဥထနးသမးမ

သစရြကေဆြးေျမၾသဇာကပးထတြငထားရျပးေနာကေစာငၾကညရနလအပပါသည။ MCC ဘဂၤလားေဒရ၀နထမးမားမအသတ

အသးသးကအပခနတငးကရယာျဖငအပခနတငးျခငး (တတတြငခညေနာငပါ)သ႔မဟတေသးငယသညအပခနတငး ကရယာ

ကအလယဗဟသ၇၁၅ရကၾကာတငးခထားျခငးအားျဖငစစေဆးရနအၾကေပးေထာကခပါသည။ထရငကဒယမာၾကးထြားလာ၍

ထတလပမျပေသာအခါေျမေဆြးအပခနသညျပငပအပခနနငပးအရြယအစားေပၚမတည၍၅၀-၆၀ဒဂရစငတဂရတသ႔ျမင တက

လာသငပါသည။အပခနေလာနညးျခငး၏လကၡဏာသညထရငကဒယမာအတြကစထငးမအလြနနညးပါေသာေၾကာငသ႔မဟတ

ျဖစစဥသညျပးေျမာကျခငးသ႔နးကပလာေသာေၾကာငျဖစသည။အျခားေစာငၾကညသညနညးလမးမာေျမေဆြးအလယမေအာက

ေျခသ႔တတျဖငထးၾကညျပးဆြထတကာတတတြငအေရာငကြျပားမကစစေဆးျပးေဆြးျမညပစၥညးသညတတေခာငးေပၚတြငနက

ေမာငသညအေရာငျဖစေစေသာလညးေျမေဆြးေရာ၏ေဆြးျမညမမရသညအပငးသညတတေခာငးအားနကေမာငမႈလြနကစြာမ

ျဖစေစပါ(ႏြားေခး၏သဘာ၀အေရာင)။ေဆြးျမညျဖစစဥသညအေပၚမကနာျပငတြငေအာကဆဂငရရမျမငမားသညအေပၚမကနာ

ျပငမစတင၍ေအာကသ႔ေရြ႔လားသြားျပးယငးသညထရငကဒယမာအားလငျမနစြာၾကးထြားေစပါသည။အန႔သညျပးေျမာကရနနး

စပလာရနအတြကညႊနျပသညအျခားအရာတစချဖစျပးအစပငးေျမၾသဇာ၊အပတအသးနငနငးယဥလငျပးေျမာကသြားသညေျမ

ေဆြး၏အန႔သညေမႊးပါသည။ MCCဘဂၤလားေဒရစမးသပမအရေႏြရာသတြငဘဂၤလားေဒရ၌အပခန၃၅စငတဂရတတြင ေျမေဆြး

ျဖစစဥသည၄၅ရကၾကာပါသည။ေဆာငးရာသတြငအပခန၁၀စငတဂရတသ႔ကဆငးခနတြငျဖစစဥသညရကေပါငး၇၀ထၾကာ

တတပါသည။

ထရငကထရငကထရငကထရငက ---- သစရြကေသစရြကေသစရြကေသစရြကေဆြးေျဆြးေျဆြးေျဆြးေျမၾသဇာမၾသဇာမၾသဇာမၾသဇာအသးျပျခငးအသးျပျခငးအသးျပျခငးအသးျပျခငး

ထရငက-သစရြကေဆြးေျမၾသဇာကေျမဆျပျပငျခငး အတြကအဓကအသးျပပါသည။ထးတမးစဥလာ ေျမေဆြးကသ႔ေျမဆတည

ေဆာကမကတးတကေစျပးေရထနးသမးမစြမးရညကလညးတးတကေစကာေျမဆပအပခကပမနလညပတေစျပးေျမဆအပခန

ထနးသမးမကလညးကညပပးေပးပါသည။သးႏကြငး၁ဟကကာလင၂မ၂.၅ဟကတာနနးကအသးျပသငပါသည။ေျမၾကးျပငဆင

6

မအဆငတြငအသးျပနင၍/သ႔မဟတလယသမားမား၏အပငမားအတြကအဓကမဟတသညပမာဏသ႔မဟတေကာလြနသည

ပမာဏအျဖစရပါသည။

ထရငက-သစရြကေဆြးေျမၾသဇာတြငထးတမးစဥလာေျမေဆြးနငနငးယဥပါကထပေဆာငးအကးေကးဇးမားရပါသည။

• ထရငက-သစရြကေဆြးေျမၾသဇာသညသဘာ၀မ-ဆန႔ကငသညအနရာယရမတကဖကပစၥညးအျဖစလပေဆာငသည

(Pythium sp, Sclerotiumsp,Phytophthorasp,Rhizoctoniasp, Fusariumsp, Botrytissp, Sclerotoniasp )

ေျမၾကးတြငးရေရာဂါပး မာနငမေၾကာငညးႏြမးမမားအတြကအမားဆးတာ၀နရပါသည။

• ၾကကဘေခးပါ၀ငမေၾကာငထရငက-သစရြကေဆြးေျမၾသဇာသညဘကတးရးယားေၾကာငညးႏြမးမနငကပပါးေကာငျပန႔ပြားမမ

ခခကာကြယေပးပါသည(ဂါပါစင၂၀၀၇၊နာဟာအးတေအအယလ၂၀၁၂)။

• ထရငက-သစရြကေဆြးေျမၾသဇာသညအပငမားအတြကၾကးထြားမျမငတငပစၥညးအျဖစလပေဆာငပါသည။

(စလာနငဗာလစ၂၀၀၅၊ရာဘဒရနအးတေအအယလ၂၀၀၀၊အငဘာအးတေအအယလ၁၉၉၄၊လငခအးတေအအယလ၁၉၉၁၊

ဟယ-ကာဗာဂယအးတေအအယလ၂၀၀၉)

ယခငေဖာျပထားသကသ႔ထရငကဒယမာစမထြကရညသည ထရငက-သစရြကေဆြးေျမၾသဇာ ျဖစစဥ၏ေဘးထြကပစၥညးျဖစ၍

အမးမးအသးျပနငသည။ဘဂၤလားေဒရတြငစနေခၚမတခမာထရငကဒယမာကာကြယပစၥညးသညလယသမားမားထတလပရန

အနညးငယရပေထြးမရျပးဓါတခြခနးစမးသပထတလပမလအပသည။ယငးသညလယသမားမားထရငကဒယမာကာကြယပစၥညးရ

ရေစရနခကခေစပါသည။ဤကစၥကရငဆငရနMCCဘဂၤလားေဒရသညက ြနပတ႔၏မတဖကမားနငသေတသနျပရာတြငထရငက

ဒယမာစမထြကရညသညလေလာကသညမးမနမားပါရေၾကာငးေတြ႔ရပါသည။ယငးမးမနမားကကာကြယပစၥညးအျဖစလတ

ဆတသညကာကြယပစၥညးထပမလအပခနမတငမအထသစရြကေဆြးေျမၾသဇာထတလပမမးဆက၆ဆကတငေအာငအစားထး

အသးျပနငပါ သည။ထပေဆာငးသေတသကလကရျပလပျခငးမာဤျဖစစဥသညလတဆတသည ကာကြယပစၥညးမျပလပသည

တညသညအကးေကးဇးအားလးကသစရြကေဆြးေျမၾသဇာထတလပရာတြငေတြ႔ရရနျဖစသည။

ဘဂၤလားေဒရတြငထရငကဒယမာစမထြကရည၏အျခားေသာအသးျပပမာအရြကဖနးရညျဖစသည။ယငးကအသးျပရနရညဘး

ထမထညမစစခရနလအပျပး(အဘယေၾကာငဆေသာမာေသာအမနမားပါရျခငးသညဖနးရညဘးအားဆ႔နငသညအတြက)ေရ၂၀

မလလတာ/လတာေပာ၀ငေစရနလအပပါသည။ဤဖနးရညသညအဓကအားျဖင(ကန႔သတထားျခငးမဟတ)အသးပငမားအပြင

ပြငခနတြငအပငမားမးပြားရနအေရးၾကးဆးအဆငတြငအဟာရရရေစရနနငဟမနးျမငမားေစရနကညေထာကပေပးပါသည။MCC

ဘဂၤလားေဒရသညဟငးသးဟငးရြကမားပးပငအဆငနငၾကးထြားသညအဆငတြငဖနးေပးျခငးအားျဖငေကာငးသညရလဒမားက

ေတြ႔ရရပါသည။စမထြကရညသညေသးငယသညအဟာရမားပါ၀ငသကသ႔အသးျပသသညအပငမားၾကးထြားခနတြငဖနးရညအ

သးျပမလြနကျခငးသညလညးအပငအလြနၾကးထြားကာအသးနညးျခငးရလဒကဥးတညေစပါသည(မးပြားလြနျခငးအကးသက

ေရာကမ)။ရတသမးျခငးမတငမရကအနညးငယအလတြငစမထြကရညအားအသးနငဟငးသးဟငးရြကမားအေပၚပကဖနးျခငး

သညလညးစမထြကရညေၾကာငအသးနငဟငးသးဟငးရြကမားအန႔အသကဆးရြားျခငးကျဖစေပၚေစနငပါသည။

အမဒအပဘဒလမနန၏ဇာတလမးအမဒအပဘဒလမနန၏ဇာတလမးအမဒအပဘဒလမနန၏ဇာတလမးအမဒအပဘဒလမနန၏ဇာတလမး

[ေအာကေဖာျပပါတြငဘဂရာအနးရလယသမားတဥးမထရငကသစရြကေဆြးေျမၾသဇာအသးျပမ၏အကး

ေကးဇးၾကးမားသညအေၾကာငးျဖစပါသည။]

အမဒအပဘဒလမနနသညဘဂၤလားေဒရနငငဘဂရာေဒသရဘဂၤလာလမးလယသမားတစဥးျဖစပါသည။သ၏အဓက၀ငေငြရငး

ျမစမာဟငးသးဟငးရြကစကပးျခငးျဖစပါသည။သ႔တြငသမးတစေယာကႏငသားနစေယာကရပါသည။သားသမးအားလးသည

ေကာလပအဆငတြငလကရပညာသငၾကားေနပါသည။အမဒမနနသညသ၏အသကၾကးျပျဖစေသာမခငနငလညးအတေနထငပါ

သည။အားလးေပါငးမသားစ၅ဥးအတေနထငၾကပါသည။

အမဒမနနတြငေျမ၀.၄၈၅ဟကတာရျပးနစေပါငးမားစြာယငးေျမေပၚတြငဟငးသးဟငးရြကနငစပါးကနစေပါငးမားစြာစကပးထြန

ယကပါသည။နစစဥႏစတငးအမဒမနနသညသ၏ဟငးသးဟငးရြကနငစပါးစကပးသညေနရာတြငပးမႊားမားကာကြယရနပးသတ

7

ေဆးဖနးရညပမာဏမားစြာလအပသညကေတြ႔ရခပါသည။ေျမၾသဇာေျမာကမားစြာကအသးျပရနလညးလအပပါသည။ဤသ႔

ေသာေစးၾကးသညအရာမားေၾကာငၾကးမားသညအကးအျမတမားစြာကသ႔ေကာကပသးနမားမမရရခပါ။သ၏မသားစေနထငမ

ကနကစရတကစတရညသညးခရနနငကေလးမားပညာသငစရတကနကမအတြကခကခခပါသည။

တေန႔တြငအမဒမနနသညဂရာမငးအြနနာယနပေရာကလပ (ဂယပ) အကးျဖစထြနးသတစဥးအျဖစေရြးခယခခရျပးယငးသည

MCC ဘဂၤလားေဒရ၏အစားေသာကလျခေရးစမကနးနငမတဖကအဖြ႔အစညးျဖစသည။ဂပယသညကပေရာဂါစမေရး ေပါငးစပမ

(အငပအမ)နညးပညာမားကဟငးသးဟငးရြကထြနယကစကပးမမားအတြကျဖညဆညးေပးပါသည။အမဒမနနသညအငပအမ

အေၾကာငးကဂပယျခ၀ငးအစညးအေ၀းမားတြငသရခပါသည။ျခ၀ငးအစညးအေ၀းမားသညသငတနးတမားျဖစျပးလယသမား

မားအပစလကတစတစေယာက၏ျခ၀ငးအတြငးလယသမားကြငးဆငးေကာငးကသ႔စေ၀းၾကျခငးျဖစသည။ဂပယနငMCCစမကနး

မားအေကာငအထညေဖာသညေနရာတြငျပသထားသညဆငးဘတၾကးမားနငပစတာေပၚတြငရသညအခကအလကမားက

လညးသသတျပမခပါသည။

ဂပယမကညေပးသညသငတနးမားတကေရာကျပးေနာကအမဒမနနသညထရငက-သစရြကေဆြးေျမၾသဇာနငတေျမေဆြး

(တေကာငမားျဖငျပလပထားသညေျမေဆြး)စတငျပလပခပါသည။သသညဒကၡေပးသညပးမႊားမား၏ရနမကာကြယထနးခပရန

တရစၧာနအခငးခငးအခကေပးထတလႊတဓါတပစၥညးအသးျပပကလညးသငယခပါသည။ဖမဆကဆရနထတလႊတသညဓါတ

ပစၥညးသညပးမႊားအမမားမမးတပးမႊားအထးမားကမတလကရနဆြေဆာငရနထတလႊတသညဓါတပစၥညးျဖစပါသည(ေနာဒယ၊ဖ

ကဇ၊ေဟာဖမနး၁၉၉၅)။ဖနတးယေသာအခကေပးထတလႊတဓါတပစၥညးသညပးမႊားအထးအားေထာငေခာကျဖငေထာငဖမးျပး

ေသဆးေစရနအသးျပသည။ထ႔ေၾကာငအမမားအားမတမလကရနနငမးမပြားနငျခငးတ႔ကျဖစေစသည။ေျမေဆြးနငအခကေပး

ထတလႊတဓါတပစၥညးကျပလပျပးေသာအခါေျမေဆြးကသ၏ဟငးသးဟငးရြကစကခငးတြငအသးျပပါသည။

ထရငက-သစရြကေဆြးေျမၾသဇာ၊တေျမေဆြးနငအခကေပးထတလႊတဓါတပစၥညးကအသးျပျခငးအားျဖငအမဒမနနသညေျမၾသ

ဇာနငပးသတေဆးကနကစရတကမားစြာေလာခနငခပါသည။ထပမ၍သ၏လယမအရညအခငးေကာငးသညဟငးသးဟငးရြက

သးနမားကထတလပခပါသည။မၾကာေသးမကခရမး၊ပပဇြန(လပလပပါပါရယပစ)၊ပေတာငရည၊ကငးပသးနငငရတသးတ႔က

သ႔ေျမတြငစကပးထြနယကခပါသည။ဂယပမတဆငသငယခသည ေအာဂနစစကပးေရးနညးလမးအသးျပျခငးျဖငအမဒမနန

သညသးနထြကနနးျမငမားျပးလပသညအေရာငနငအားတကစရာသးနၾကးထြားမကရရခပါသည။အမဒမနနသညယခငႏစတြင

အျခားလယေျမတပငဆငသညသာမနလယသမားတဥး၏ေဒၚလာ၂၈၈ခန႔၀ငေငြနငနငးယဥလငသ၏ဟငးသးဟငးရြကေရာငး

ချခငးမအေမရကနေဒၚလာ၈၆၅ေဒၚလာ၀ငေငြရရခပါသည။သသညအငပအမနညးပညာ၏အကးေကးဇးသကေရာကမကေတြ႔ရ

၍ေပာရႊငခပါသည။အငပအမနညးပညာမားေၾကာငသသညလြနခသညနစမားထကပ၍၀ငေငြရရခပါသည။ယခအခါသနငသ၏မ

သားစမားသညအလြနေပာရႊငၾကပါသည။အေၾကာငးမာသတ႔၏၀ငေငြမားတးတကလာျခငးေၾကာငျဖစပါသည။ဤေအာငျမငမ

ေၾကာငအမဒမနနသညအငပအမနညးပညာကသ၏စကခငးတြငဆကလကကငသးေနျပးအနာဂတတြငလညးဤနညးလမးက

ဆကလကအသးျပမညဟေျပာဆပါသည။

8

(အေပၚ) အမဒမနနသညသ၏ဘးစကခငးရအခကေပးထတလႊတဓါတပစၥညးေထာငေခာကေဘးတြငေတြ႔ရပ။ (ေအာက) အမဒမနန၏ထရငက-

သစရြကေဆြးေျမၾသဇာျပလပျခငးမေျမေဆြးျဖးခပျပသျခငး

References References References References

ကးကားခကမား

Celar, F. and N. Valic. 2005. Effects of Trichoderma spp and Glicladiumroseum culture filtrates on seed

germination of vegetables and maize. Journal of Plant Disease Protection, 112 (4): 343-350.

Deepthi, K. P. and Reddy, P. N. 2013. Compost teas – an organic source for crop disease management.

International Journal of Innovative Biological Research, 2 (1): 51-60.

Faruk, M. I., Rahman, M. L., Ali, M. R., Rahman, M. M. and M. M. H. Mustafa. 2011. Efficacy of two organic

amendments and a nematicide to manage root-knot nematode (Meloidogyne incognita) of tomato

(Lycopersiconesculentum L.). Bangladesh Journal of Agricultural Research, 36(3): 477-486.

Gapasin, D. P. 2007. Integrated pest management collaborative research support program. South Asia

(Bangladesh) Site Evaluation Report, 2p.

9

Hoyos-Carvajal, L., S. Ordua and J. Bissett. 2009. Growth stimulation in bean (Phaseolus vulgaris L.)

Trichoderma. Biological Control, 51: 409-416.

Knodel, Janet J., Curtis H. Petzoldt, and Michael P. Hoffmann, 1995. Pheromone Traps - Effective Tools for

Monitoring Lepidopterous Insect Pests of Sweet Corn. Vegetable Fact Sheets, Cornell

University.http://www.nysipm.cornell.edu/factsheets/vegetables/swcorn/pheromone_traps.pdf

Compost Fundamentals, 2015. Whatcom County Composting, Washington State

University.http://whatcom.wsu.edu/ag/compost/fundamentals/consideration_reclamation.htm

Inbar, J., M. Abramsky, D. Cohen and I. Chet. 1994. Plant growth enhancement and disease control by

Trichoderma harzianum in vegetable seedlings growth under commercial conditions. European Journal of Plant

Pathology, 100: 337- 346.

Luu, K. T. and K. D. Getsinger. 1990. Seasonal Biomass and Carbohydrate Allocation in Water Hyacinth. J. Aquat.

Plant Manage. 28: 3-10.

Lynch, J. M., K. L. Wilson, M. A. Ousley and J. M. Wipps. 1991. Response of lettuce to Trichoderma treatment.

Letters in Applied Microbiology, 12: 59-61.

Mathew A. K., Bhui, I., Banerjee, S.N., Goswami, R., Chakraborty, A.K., Shome, A., Balachandran, S. and S.

Chaudhury. 2014. Biogas production from locally available aquatic weeds of Santiniketan through anaerobic

digestion. Clean Technologies and Environmental Policies. 10.1007/s10098-014-0877-6

http://link.springer.com/article/10.1007/s10098-014-0877-6#page-1

Mennonite Central Committee (MCC) Bangladesh Research Report 33 & 34.

Nahar, M. S., Rahman, M. A., Kibria, M. G., Karim A. N. M. R. and S. A. Miller. 2012. Use of tricho-compost and

tricho-leachate for management of soil-borne pathogens and production of healthy cabbage seedlings

Bangladesh. Journal of Agricultural Research, 37(4): 653-664.

Rabeerdran, N., D. J. Moot, E. E Jones and A. Stewart. 2000. Inconsistent growth promotion of cabbage and

lettuce from Trichoderma isolates. New Zealand Plant Protection, 53: 143-146.