tÜrk‹ye’de bazi hususlarda kred‹ karti taraflarinin …

TÜRK‹YE’DE BAZI HUSUSLARDATÜRK‹YE’DE BAZI HUSUSLARDAKRED‹ KARTI TARAFLARININKRED‹ KARTI TARAFLARININHAK VE YÜKÜMLÜLÜKLER‹ VEHAK VE YÜKÜMLÜLÜKLER‹ VEKRED‹ KARTI KULLANIM ÜCRET‹KRED‹ KARTI KULLANIM ÜCRET‹

RIGHTS AND OBLIGATIONS OF CREDITRIGHTS AND OBLIGATIONS OF CREDITCARD PARTIES IN SOME ASPECTS AND USECARD PARTIES IN SOME ASPECTS AND USECHARGE OF CRED‹T CARDS IN TURKEYCHARGE OF CRED‹T CARDS IN TURKEY

Dr. Ferudun KAYA*

Öz

Geliflen teknolojiyle birlikte artan tüketici ihtiyaçlar›n› karfl›lamaya yöne-lik, yeni ödeme araçlar›na gereksinim duyulmas› kartl› ödeme sistemle-rinin geliflmesindeki en önemli etkenlerden birisidir. Kredi kart› sistemi

ile yap›lan ifllemlerde befl tarafl› iliflki söz konusudur. Kredi kart› sisteminin ifl-leyifli s›ras›nda taraflar aras›nda sözleflmelere istinaden hak ve borçlar yükle-nilmektedir. Bu sistemde taraflar aras›nda uyuflmazl›klar do¤abilmektedir. Buçal›flma ile kredi kart› uygulamalar›n› düzenleyen kanunlar›n (5464, 5411,5237 ve 4077 say›l›) taraflara getirdi¤i hak ve yükümlülüklerin araflt›r›lmas›amaçlanm›flt›r. Ayr›ca kredi kart› y›ll›k ücretinin hukuki niteli¤i ve kredi kar-t›n›n kötüye kullan›lmas› halinde Türk Ceza Kanunu aç›s›ndan hukuki durumuirdelenmifltir. Sonuç olarak kredi kartlar› amac›na uygun bir flekilde kullan›l›rise tüm taraflar aç›s›ndan faydal› bir mübadele arac›d›r.

Anahtar Kelimeler: Kredi Kart›, Banka ve Kredi Kartlar› Kanunu, Kredi Kar-t› Üyelik Ücreti.

35mali ÇÖZÜM‹SMMMO Yay›n Organ›

H a k e m l i Y a z › l a r R e f e r e e d P a p e r s

Temmuz - A¤ustosY › l : 2 0 0 8 S a y › : 8 8

�

* Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Ö¤retim Üyesi.

36 mali ÇÖZÜM‹SMMMO Yay›n Organ›


Abstract

The need to new means of payment isone of the most important factors inthe development of payment systemswith the cards to answer customers’increasing needs together with the de-veloping technology. In paymentsmade with credit card system, there isa five-party relation. In credit cardsystem's process, rights and obligati-ons are charged according to the con-tracts held among parties. In thesesystems, some conflicts may ariseamong parties. With this study, theobjective is to examine the regulati-ons (5464, 5411, 5237 and 4077 no)framing credit card applications andthe rights and regulations brought toparties with these regulations. Besi-des, legal aspect of credit cards' yearlyuse charge and legal outcomes of mi-suse of credit cards according to Tur-kish Criminal Code are analysed inthis study. As a conclusion, so long asappropriately used, credit cards are auseful means of exchange for all par-ties.

Keywords: Credit Cards, Law ofBanks and Credit Cards, Credit CardMembership Charge.

1. G‹R‹fi

Bireylerin çeflitlenerek artan istek veihtiyaçlar› ile geliflen makroekonomikfaktörler kredi kart› kurulufllar›n›nhizmetlerini geliflim yönünde de¤ifltir-

meye zorlamaktad›r. Geliflen teknolo-jiyle birlikte artan tüketici ihtiyaçlar›-n› karfl›lamaya yönelik, yeni ödemearaçlar›na gereksinim duyulmas› kart-l› ödeme sistemlerinin geliflmesindekien önemli etkenlerden birisidir. Öde-me kartlar› genel olarak dört temelgruba ayr›lmaktad›r: Kredi kart› (cre-dit card), harcama kart› (charge card),banka kart› (debit card) ve ma¤azakart› (store card). Bu çal›flma kapsa-m›nda, uluslararas› kartl› ödeme sis-temlerinin, üyeleri arac›l›¤›yla müflte-rilere sunulan kredi kart› taraflar›n›nhak ve yükümlülüklerine yer veril-mifltir.

Teknolojik de¤iflimler her sektörüfarkl› düzeylerde etkilemektedir. Bude¤iflimlerden en çok etkilenen sek-törlerden biriside kredi kart› kurulufl-lar›d›r. Türkiye’de k›sa sürede banka-lar›n bile beklemedi¤i bir talep sonu-cunda, kredi kartlar› günümüzde ban-kalar›n en önemli enstrümanlar›ndanbiri haline gelmifltir. Kredi kart›n›nkullan›lmaya bafllad›¤› ilk y›llarda,bankalar kart vermek için seçici dav-ran›rken; günümüzde sorgulama so-nucunda sorunlu geçmifli olmayan bi-reylere 20 dakikal›k bir süre içindekredi kart› verilebilmektedir.

Kredi kart› sistemi, kredi kart›n› ç›-karmaya yetkili banka veya kuruluflunbelirli limitler dâhilinde açt›klar› kre-dilere istinaden, kart hamilinin nakitkullanmaks›z›n ihtiyaç duydu¤u mal

Temmuz - A¤ustos Y › l : 2 0 0 8 S a y › : 8 8



ve hizmet al›m›n› sa¤layan veya nakitkredi çekme imkân› sa¤layan ve bututarlar› daha sonraki bir tarihte öde-mesine olanak sa¤layan bir ödemea¤›d›r. Kredi kart› sisteminin iflleye-bilmesi için befl taraf›n varl›¤› gerek-mektedir. Bu taraflar;

• Kredi kart›n› ç›karan banka veya ku-rulufl,

• Kredi kart› hamili,

• Lisans veren kredi kart› organizas-yon flirketi (Visa, Master Card gibi),

• Mal veya hizmet satan üye iflyeri ilesözleflme imzalayan di¤er bankalar ve

• Kredi kart› ile ödemeyi kabul edenüye iflyeridir.

Kredi kart› say›s›n›n ve kullan›m hac-minin artmas› neticesinde oldukçakarmafl›k iliflkiler a¤› oluflmufltur.Kredi kart› sisteminin iflleyifli s›ras›n-da taraflar aras›nda sözleflmelere isti-naden haklar ve borçlar yüklenilmek-tedir. Kredi kartlar› tüm taraflar aç›-s›ndan faydal› bir mübadele arac›d›r;fakat taraflar aras›nda zaman zamananlaflmazl›klar yaflanmaktad›r. Çal›fl-ma ile taraflar aras›nda bu olas› anlafl-mazl›klarda taraflar›n sorumlulu¤u ir-delenerek, gelecekte olas› anlaflmaz-l›klar›n yaflanmamas› için taraflarakatk› sa¤lanmas› amaçlanm›flt›r.

2. KRED‹ KARTI

19. yüzy›lda ABD’de kullan›lmayabafllanm›fl olan kredi kartlar›, farkl›alanlarda faaliyet gösteren ifl yerlerin-de para yerine kullan›labilen ve belir-li bir bölge s›n›r› olmayan ödemearaçlar›d›r (Uluda¤ ve Ar›can, 2001,139). “Plastik para” olarak nitelendi-rilen kredi kartlar›n›n kullan›mlar›;para tafl›ma riskini azaltmas›, itibargöstergesi olmas›, puan biriktirerekbedava al›fl verifl imkân› sa¤lamas› veödeme kolayl›¤› sa¤lamas› gibi avan-tajlar sayesinde her geçen gün birazdaha yayg›nlaflmaktad›r.

“Kredinin” Latince karfl›l›¤› “crede-re”dir. Manas›: “Bir kimseye emniyetve itimat etmek” anlam›na geldi¤ini,kredi kart› ç›karan kurulufl da hamilekart›n› ancak gerekli incelemeleri ya-p›p, ödemelerini zaman›nda yerinegetirilece¤ine kanaat getirdikten son-ra, verdi¤i için emniyet kart› ya da gü-ven kart›1 terimlerinin yerine kredikart› teriminin kullan›labilece¤ini ifa-de etmifltir (Teoman, 1989, 6).

Bankalararas› Kart Merkezi’ne aitresmi internet sitesinde kredi kart›;“bankalar ve ç›kartmaya yetkili kuru-lufllar›n müflterilerine belirli limitlerdâhilinde açt›klar› kredilerle, nakitkullanmaks›z›n mal ve hizmet al›m›,nakit kredi çekme imkân› sa¤lamak


1 Kredi Kart›: ‹ngilizce’de credit cards, Almanca’da kredit karte, Frans›zca’da ise cartes decredit olarak an›lmaktad›r.



için verdikleri ödeme arac›” olarak ta-n›mlanm›flt›r.

Baflka bir tan›ma göre kredi kart›;“banka ile kendisine kart verilen kifliaras›nda yap›lm›fl bir sözleflme gere-¤ince, kiflinin, bankan›n belirli koflul-larla sa¤lad›¤› kredi olana¤›n› kullan-mas›n› sa¤layan araçt›r” fleklinde tan›m-lanm›flt›r (Ekinci ve Esen, 2005, 364).

Di¤er bir tan›ma göre kredi kart›;“kart sahibine belirli iflyerlerinden na-kit ödemeksizin mal ve hizmet sat›nalma ve banka flubeleri ile otomatikpara çekme cihazlar›ndan kredi çek-me imkân› veren ödeme ve kredi ara-c›d›r” fleklinde tan›mlam›flt›r (Y›lmaz,2000, 124).

5464 say›l› Banka Kartlar› ve KrediKartlar› Kanunu’nun üçüncü madde-sinin e bendinde ise kredi kart›; “nakitkullan›m› gerekmeksizin mal ve hiz-met al›m› veya nakit çekme olana¤›sa¤layan bas›l› kart› veya fiziki varl›-¤› bulunmayan kart numaras›n›” ifadeeder seklinde tan›mlanm›flt›r. Bu ta-n›m çerçevesinde kart ç›karan kuru-lufllar›n fiziki bir varl›¤› bulunmayan,ancak kredi kart›n›n hukuki sonuçlar›-n› do¤uran kart numaralar›n› olufltura-bilmelerine imkân verilerek, teknolo-jik geliflmelere paralel olarak elektro-nik ortamda yap›lan al›flverifller içinayr› bir kart tipinin oluflturulabilmesi-ne hukuki dayanak sa¤lanm›flt›r (Ay›-c›, B›çk›n ve Artuç, 2006, 16).

Kredi kart›; bankalar ve ç›kartmayayetkili kurulufllar›n müflterilerine be-lirli limitler dâhilinde açt›klar› kredi-lerle, nakit kullanmaks›z›n mal ve hiz-met alabilmeleri, nakit kredi çekebil-meleri için verdikleri ödeme arac›d›r.K›saca kredi kart›, bankada kredi ol-mas› demektir.

3. TARAFLARIN ‹HT‹LAF

G‹DERME MERC‹LER‹ VE

‹SPAT YÜKÜMLÜLÜKLER‹

Öncelikle çal›flman›n konusunu olufl-turan kredi kartlar›n›n hukuki çerçe-vesini düzenleyen 5464 say›l› Kanunve taraflar›n ihtilaf giderme mercilerive ispat yükümlülükleri irdelenerekgetirdi¤i hak ve yükümlülükler özet-lenmifltir.

5464 say›l› Banka ve Kredi Kartlar›Kanunu, yürürlü¤e girmeden önce;kart ç›karan kurulufl, üye iflyeri ve karthamili aras›ndaki iliflkiler genellikle,Borçlar Kanununa, Tüketicinin Ko-runmas› Hakk›nda 4077 say›l› Kanu-na, Türkiye Bankalar Birli¤inin03.08.1990 tarih ve 924 say›l› “KrediKart› Uygulamalar›na ‹liflkin MeslekiTanzim Karar› Tebli¤i” ile 25 Eylül1996 tarih ve 998 say›l› “Bankalar›nTüketici Kredisi Uygulamas›nda Yü-kümlü Olduklar› ‹lkeler ve KoflullarTebli¤i” hükümlerine göre yürütül-mekteydi.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankas›




Kanunu, Basel Bankac›l›k Gözetimve Denetim Komitesi taraf›ndan ha-z›rlanan prensipler ve raporlar, 4389say›l› Bankalar Kanunu, FinansalHizmetler Kanunu Tasar›s› Tasla¤›,4077 say›l› Tüketicinin Korunmas›Hakk›nda Kanun ve son zamanlardayap›lan ülkemiz uygulama esaslar› vesektörde karfl›lafl›lan sorunlar da dik-kate al›narak haz›rlanan 5464 say›l›Banka ve Kredi Kartlar› Kanunu 1Mart 2006 tarihinde Resmi Gazete’deyay›mlanarak yürürlü¤e girmifltir.

5464 say›l› Kanunun daha yeni tarihlive özel kanun olmas› nedeniyle, çeli-flen hükümler aç›s›ndan Kanun hü-kümlerinin, 5464 say›l› Kanunda dü-zenlenmemifl konularda ise 4077 say›-l› Tüketicinin Korunmas› Hakk›ndaKanun hükümleri uygulanacakt›r.

5464 Say›l› Kanunun uygulanmas›ylailgili uyuflmazl›klarda kart hamilinintüketici olmas› halinde, 4077 say›l›Tüketicinin Korunmas› Hakk›nda Ka-nunun 22 nci ve 23 üncü maddesi hü-kümleri uygulan›r (Resmi Gazete,Banka ve Kredi Kartlar› Kanunu, 1Mart 2006 tarih ve 26095 say›l› nüs-has›, madde 44).

4077 say›l› Tüketicinin Korunmas›Hakk›nda Kanunun 23 üncü maddesi-ne göre; “Kanunun uygulanmas›yla il-gili olarak ç›kacak her türlü ihtilaflaratüketici mahkemelerinde bak›l›r. Tü-ketici mahkemeleri nezdinde tüketici-

ler, tüketici örgütleri ve Sanayi ve Ti-caret Bakanl›¤›’nca aç›lacak davalarher türlü resim ve harçtan muaft›r. Tü-ketici davalar› tüketicinin ikametgâh›mahkemesinde de aç›labilir.

Kart ç›karan kurulufllar taraf›ndankart hamilleri aleyhine aç›lacak dava-larda 1086 say›l› Hukuk Usulü Muha-kemeleri Kanununun görev ve yetkiyeiliflkin hükümleri uygulan›r (ResmiGazete, Banka ve Kredi Kartlar› Ka-nunu, 1 Mart 2006 tarih ve 26095 sa-y›l› nüshas›, madde 44/2).

Kart numaras› bildirilmek suretiyleüye iflyerinden telefon, elektronik or-tam, siparifl formu veya di¤er iletiflimaraçlar› yoluyla yap›lan ifllemlerdendo¤acak anlaflmazl›klarda ispat yüküüye iflyerine aittir (Resmi Gazete,Banka ve Kredi Kartlar› Kanunu, 1Mart 2006 tarih ve 26095 say›l› nüs-has›, madde 32/1).

Kart ç›karan kurulufl ile kart hamiliaras›nda oluflabilecek herhangi biruyuflmazl›k halinde, ifllemin hatas›zbir flekilde kaydedildi¤i, hesaba inti-kal ettirildi¤i ve herhangi bir teknikyetersizlik veya ar›za halinin bulun-mad›¤›n› ispat etme yükümlülü¤ü kartç›karan kurulufla aittir (Resmi Gazete,Banka ve Kredi Kartlar› Kanunu, 1Mart 2006 tarih ve 26095 say›l› nüs-has›, madde 32 /2).

5464 say›l› Kanun kapsam›nda, tele-fonla yap›lan bildirimlerin, konuflma-




lar›n kaydedildi¤i ça¤r› merkezlerineveya ilgili yerlerde sa¤lanan kay›t ci-hazlar› arac›l›¤›yla yap›lmas› zorunlu-dur. Kart ç›karan kurulufllar›n ilan et-tikleri ve duyurduklar› ça¤r› merkez-lerine iletilen telefonla yap›lan bildi-rimlere iliflkin ses kay›tlar›, bildirimtarihinden itibaren bir y›l süreyle sak-lan›r. Bunlardan ihtilafl› olanlar›n busüre ile s›n›rl› olmaks›z›n ihtilaf so-nuçlan›ncaya kadar muhafazas› zorun-ludur (Resmi Gazete, Banka ve KrediKartlar› Kanunu, 1 Mart 2006 tarih ve26095 say›l› nüshas›, madde 32/3).

4. BANKA VE KRED‹ KARTLARIKANUNU

5411 say›l› Bankac›l›k Kanununun,bankalar›n faaliyet konular› bafll›kl› 4.maddesinin g bendinde, bankalara;“kredi kartlar›, banka kartlar› ve seya-hat çekleri gibi ödeme vas›talar›n›nihrac› ve bunlarla ilgili faaliyetlerinyürütülmesi ifllemlerini” gerçekleflti-rebilme yetkisi vermifltir.

Banka ve kredi kartlar›n›n ç›kar›lma-s›na, kullan›m›na, takas ve mahsup ifl-lemlerine iliflkin usul ve esaslar› dü-zenlemek suretiyle kartl› ödeme siste-minin etkin çal›flmas›n› sa¤lamakamac›yla düzenlenen 5464 say›l› Ka-nun, 1 Mart 2006 tarihinde Resmi Ga-zete’de yay›mlanarak yürürlü¤e gir-mifltir. On bir k›s›m, 50 madde ve 4geçici maddeden oluflan Kanunun 2.maddesinde;

• Kartl› sistem kuran kurulufllar›n,

• Kart ç›kartan kurulufllar›n,

• Üye ifl yeri anlaflmas› yapan kurulufl-lar›n,

• Üye ifl yerlerinin ve

• Kart hamillerinin kanun kapsam›n-da oldu¤u hükme ba¤lanm›flt›r.

Ayn› maddenin 2. f›kras›nda; kendi iflyerleri ile s›n›rl› olmak üzere, mal ve-ya hizmetlerin vadeli sat›fl› ile al›c›n›nborç alacak durumunun izlenmesiamac›yla kart ç›karan veya sistemoluflturan veya herhangi bir kredilen-dirme ifllemi yap›lmaks›z›n veya he-saba ba¤l› olmaks›z›n önceden belir-lenen bir tutarla s›n›rl› olmak üzerekart düzenleyen gerçek veya tüzel ki-flilerin bu Kanun hükümlerine tabi ol-mad›¤› hükme ba¤lanm›flt›r.

Ayr›ca kurumsal kredi kartlar›, 4077say›l› Kanun kapsam›nda de¤il iken,5464 say›l› Kanun ile s›n›rl› olarakKanun kapsam›na al›nm›fl bulunmak-tad›r. Bu kanun ile tüketici lehine ba-z› düzenlemeler getirilmifltir. Bunlarözet halinde afla¤›da verilmifltir.

• Hesap bildirim cetvelindeki asgariödeme tutar› dönem borcunun yüzdeyirmisine ç›kart›lm›flt›r. Hesap özetin-de yer alan asgarî ödeme tutar› sonödeme tarihinde ödenmedi¤i takdirdekart hamili ödenmeyen tutar için söz-leflmede öngörülen gecikme faizi d›-fl›nda bir yükümlülük alt›na sokula-




maz. Asgari ödeme tutar› 3 ay öden-mezse kredi kart iptal edilir.

• Hesap özetindeki kredi kart› ile ya-p›lan ifllemler müflteriye ait de¤ilse yada mükerrerlik varsa, son ödeme tari-hinden itibaren 10 gün içinde, kart› ç›-karan kurulufla gerekçesi ile bildirerekitiraz edilebilir, 10 gün içinde itirazedilmeyen hesap özeti kesinleflse bile,dava hakk› devam etmektedir.

• Kart ç›karan kurulufllar, talepte bu-lunmayan veya sözleflme imzalama-yan kifliler ad›na hiçbir flekilde kartveremeyeceklerdir.

• Kart›n kullan›m limitinin yükseltil-mesine iliflkin olarak kefilin ilaveflartlara dair sorumlulu¤unun baflla-mas› için kefilin yaz›l› onay› al›nmas›zorunlulu¤u hükme ba¤lanm›flt›r.

• Kart›n ya da flifrelerin kaybolmas›veya çal›nmas› halinde kart sahibi, ya-paca¤› bildirimden önceki 24 saatiçinde gerçekleflen hukuka ayk›r› kul-lan›mdan do¤an zararlardan 150 TLile s›n›rl› olmak üzere sorumludur.

• Kartlar› veya kart sözleflmesini bi-reysel müflteri istedi¤i zaman bankayabildirerek iptal etme hakk›na sahiptir.

• Kredi kart› limiti, ilk y›l için ayl›kortalama net gelirin 2 kat›n›, ikinci y›liçinse 4 kat›n› aflamayacakt›r.

• Kurulufllar, kart hamilleri talep et-medikçe kredi kart› limitlerini art›ra-mayacaklard›r.

5464 say›l› Kanunun 15. maddesinegöre sözleflme imzaland›¤› ve kart›nzilliyetli¤ine geçti¤i veya fiziki varl›-¤› bulunmayan kart numaras›n›n ö¤re-nildi¤i andan itibaren kart kullan›m›n-dan do¤an sorumluluk kart hamilineaittir. Dolay›s›yla burada kredi kart›hamillerinin tafl›mas› gereken koflullarönem arz etmektedir.

4. 1. Kredi Kart› Hamillerinin Tafl›mas› Gereken Nitelikler

Kart ç›karan kurulufllar›n, talepte bu-lunmayan veya sözleflme imzalama-yan kifliler ad›na hiçbir flekil ve suret-te kart veremeyecekleri Kanununun 8.maddesinde hükme ba¤lanm›flt›r.Bunlara ilaveten kart ç›karan kurulufl-lar›n genel müdürlük veya flube hari-cinde kredi kart› talebi toplanabilecekyerlerin, Bankac›l›k Denetleme veDüzenleme Kurumu’nun uygun görü-flü al›narak Türkiye Bankalar Birli¤ive Türkiye Kat›l›m Bankalar› Birli¤itaraf›ndan müfltereken belirlenebile-ce¤i yine ayn› madde ile hüküm alt›naal›nm›flt›r (Resmi Gazete, Banka veKredi Kartlar› Kanunu, 1 Mart 2006 ta-rih ve 26095 say›l› nüshas›, madde 8).

Kart ç›karan kurulufllar ile kart hamil-leri aras›ndaki iliflkiler, ilgili mevzuatçerçevesinde en az on iki punto ve ko-yu siyah harflerle haz›rlanacak yaz›l›sözleflme ile düzenlenir (Resmi Gaze-te, Banka ve Kredi Kartlar› Kanunu, 1Mart 2006 tarih ve 26095 say›l› nüs-




has›, madde 24). Kredi kart› talepeden müflterice eksiksiz, do¤ru bir fle-kilde doldurulmufl ve onaylanm›fl (im-zalanm›fl) olan kredi kart› baflvuruformu ile birlikte, asl› görülerek kon-trol edilen kimlik belgesi (nüfus cüz-dan›, ehliyet, pasaport gibi) teminedilmektedir. Sözleflmenin bir örne¤i,kart hamiline ve varsa kefile verilir.Sözleflme hükümleri ve kart›n kullan›-m› hakk›nda kart hamiline ayr›nt›l›bilgi verilmesi zorunludur. fiayet söz-leflmede de¤ifliklik yap›lacak olur isekart hamiline bildirilmek zorundad›r(Resmi Gazete, Banka ve Kredi Kart-lar› Kanunu, 1 Mart 2006 tarih ve26095 say›l› nüshas›, madde 25).

Baflvuru sahibi taraf›ndan doldurulanbaflvuru formunun flube uygun görüflük›sm›, flube kredi komitesince isim,unvan ve kafleleri bas›lmak suretiyleimzalan›r. Daha sonra müflteri baflvu-rusu ile ilgili al›nmas› gereken belge-ler al›nd›ktan sonra (bankadan banka-ya veya kredi kart› türüne göre farkl›-l›klar gösterebilmektedir) bilgiler,bilgisayar ortam›nda sisteme girifl ya-p›larak bankan›n kredi kartlar› birimi-ne on-line olarak transfer edilmekte-dir. Baflvuru ve sözleflme formundayer alan kart hamilinin, garantörün veek kart talep edilmesi halinde ek kartsahibinin imzalar›, flube yetkilileri hu-zurunda, kimlik tespiti ile birlikte att›-r›l›r.

Baflvuru yaparak kredi kart› almak is-

teyen kiflinin, formu banka taraf›ndande¤erlendirilir ve Kredi Kay›t Bürosu(KKB) arac›l›¤› ile istihbarat yap›l›r.‹stihbarat yap›l›rken dikkat edilecekhususlar afla¤›da listelenmifltir (Saçl›,1997, 3-4).

• 18 yafl›n› doldurmufl olmas›,

• Yasal sorumluluk tafl›mas› (Mümey-yiz olmak),

• Türk vatandafl› olmas› (Yabanc›lariçin Türkiye’de oturma veya çal›flmaizni alm›fl olmas›),

• Kredi kart›n›n verilmesinde bankaaç›s›ndan yarar görülmesi,

• Ödeme gücünün yerinde olmas›(Ücret bordosu, vergi levhas›, menkulk›ymet, gayrimenkul beyan› vb. dik-kate al›n›r),

• Edimlerine ba¤l› olmas› (Karfl›l›ks›zçek keflide etmemifl olmak, protestosubulunmamak, yasal takibe u¤ramam›flolmak vb.),

• Kefillerin güvenilir ve ödeme güçle-rinin yerinde olmas›,

• Kredi talep formunda beyan edilenbilgilerin do¤ru olmas› gerekir.

Bu incelemelerin ve Kredi Kay›t Bü-rosu arac›l›¤› ile yap›lan istihbarat›nolumlu ç›kmas› sonucunda ödememoralitesi yüksek olan kiflilere kartnumaras› tahsis edilir. ‹stihbarat neti-cesinde kart verilmesi uygun görülengerçek ve tüzel kiflilere, ayl›k dönem-




ler itibar› ile as›l ve ek kartlar›n yurtiçinde ve yurt d›fl›nda yapaca¤› otori-zasyona tabi flor limit üstü harcama-lar› ile nakit avanslar› için harcama li-miti tespit edilir.

Kredi kart›, kart› ihraç eden banka ilekart talebinde bulunan ve yukar›dalistelenen nitelikleri tafl›yan kiflilere,5464 say›l› Kanunun sözleflme fleklive genel ifllem flartlar› bölümünde ge-nel hatlar›yla tan›mlanan sözleflmeyeistinaden verilebilmektedir. Kredikart› sözleflmesi ad› verilen bu sözlefl-me ile taraflar vermifl olduklar› taah-hütleri yerine getirme yükümlülü¤ün-dedir.

4. 2. Kredi Kart› Sözleflmesininfiekli

5464 Say›l› Kanunun 8. maddesinde,kart ç›karan kurulufllar›n, talepte bu-lunmayan veya sözleflme imzalama-yan kifliler ad›na hiçbir flekil ve suret-te kart veremeyecekleri öngörülmüfl-tür. Bu düzenlemeye göre, bir kifliyegerek kredi kart› gerekse banka kart›verilebilmesi için müflterinin kart ç›-karan kurulufla ya talepte bulunmas›ya da sözleflme imzalam›fl olmas› ge-rekmektedir. Kart ç›karan kuruluflla-r›n kart hamilleri ile akdedece¤i söz-leflmelerin flekil ve içeri¤inde yer al-mas› gereken asgarî hususlar BDDKtaraf›ndan belirlenmektedir.

Bir kredi kart› hamili, 30 TL olan kre-di kart› y›ll›k ücretinin tüketici hakla-

r›na ayk›r› oldu¤u iddias›yla Zongul-dak Tüketici Hakem Heyetini baflvur-mufltur. Heyet y›ll›k üyelik ücretininiptaline karar vermifltir. Banka karar›niptali için Zonguldak 1. Asliye HukukMahkeme’sine dava açm›flt›r. Mahke-me heyetin karar›n›n (Banka ve KrediKartlar› Kanunun 24’üncü maddesinegöre) iptaline karar vermifltir. Karar›ntemyizinde ise Yarg›tay’›n 13’üncüHukuk Dairesi, müflteri sözleflmesininkoyu siyah ve 12 punto büyüklükteharflerle, müzakere edilerek düzen-lenmemesini gerekçe göstererek Zon-guldak 1. Asliye Hukuk Mahkeme’si-nin vermifl oldu¤u karar› tüketici lehi-ne bozmufltur (Yarg›tay, 13. HukukDairesi’nin 2008/6088 nolu Karar›).Yarg›tay’›n bu konuda alm›fl oldu¤ukarara Yerel Mahkemenin uymas› ha-linde karar tüketici lehine kesinlik ka-zanm›fl olacakt›r. fiayet Yerel Mahke-me karar›nda ›srarc› olmas› durumun-da, konu Yarg›tay Hukuk DaireleriKurulunda ele al›nacak ve bu kuruldaal›nacak karar kesin olacak ve bundansonraki itirazlarda emsal oluflturacak-t›r. Bu karar›n ›fl›¤›nda bankalar›n,sözleflme düzenlerken bundan sonrakiuygulamalar›nda çok daha itinal› ol-mas› gerekir.

5464 Say›l› Kanunun 24. maddesi ilekart ç›karan kurulufllar ile kart hamil-leri aras›ndaki iliflkileri düzenlemekiçin getirilen hükümler afla¤›da liste-lenmifltir.




• Kart hamilinin yapt›¤› ifllemler ne-deniyle, sözleflmede yer almayan faiz,komisyon veya masraf gibi adlar al-t›nda hiçbir flekil ve surette ödeme ta-lep edilemez ve kart hamilinin hesa-b›ndan kesinti yap›lamaz. Dolay›s›ylaflekil flartlar›na uygun olarak düzenle-nen sözleflmede yaz›l› olan kart kulla-n›m ücretini bankalar›n talep etmesin-de yasal bir sak›nca görülmemektedir.

• Hak ve Yükümlülükler kanun ve di-¤er ilgili mevzuat çerçevesinde en azon iki punto ve koyu siyah harflerlehaz›rlanacak yaz›l› sözleflme ile dü-zenlenir. Sözleflmenin bir örne¤i, karthamiline ve varsa kefile verilir. Söz-leflme hükümleri ve kart›n kullan›m›hakk›nda kart hamiline bilgi verilme-si zorunludur.

• Sözleflme hükümlerinde kefilin so-rumlulu¤unu art›r›c› nitelikteki de¤i-flikliklere ve kart›n kullan›m limitininyükseltilmesine iliflkin olarak kefilinilave flartlara dair sorumlulu¤ununbafllamas› için kefilin yaz›l› onay›n›nal›nmas› flartt›r. Kredi kart› kullan›m-lar›ndaki kefalet, Borçlar Kanunundabelirtilen adi kefalet hükümlerine ta-bidir. As›l borçluya baflvurulup bor-cun tahsili için tüm yollar denenme-den kefilden borcun ifas› istenemez.

• Sözleflmede belirtilen asgarî tutar,dönem borcunun yüzde yirmisindendaha afla¤› olamaz. Hesap özetindeyer alan asgarî ödeme tutar› son öde-me tarihinde ödenmedi¤i takdirde kart

hamili ödenmeyen tutar için sözlefl-mede öngörülen gecikme faizi d›fl›ndabir yükümlülük alt›na sokulamaz.

• Kart hamilinin borcu kefile bildiril-medikçe, kefil için temerrüt durumu-nun oluflmayaca¤› sözleflmede göste-rilir.

• Kanunun 25’inci maddesi ile sözlefl-mede yap›lacak de¤iflikliklerin karthamiline bildirilerek onay›n›n al›nma-s› zorunlulu¤u getirilmifltir. Ayr›cakart hamiline, talep etmesi durumun-da kart› iptal ettirmek ve sözleflmeyifeshetmek hakk› verilmifltir.

4. 3. Kredi Kart›n›n Hamiline Teslimi

Kart ç›karan kurulufllar›n, banka kart›ve kredi kartlar›n›n as›l kart hamilineteslim edilmesini sa¤layacak önlemle-ri almakla yükümlü olduklar› hükmeba¤lanm›flt›r (Resmi Gazete, Bankave Kredi Kartlar› Kanunu, 1 Mart2006 tarih ve 26095 say›l› nüshas›,madde 8/6). Maddenin yorumundan,Kanunun yürürlü¤e girmesi ile as›lkart teslimatlar›n›n mutlaka kart ha-millerine yap›lmas› zorunlulu¤u getir-di¤i; dolays›yla kurye flirketleri tara-f›ndan kart hamillerinin yak›nlar›nateslimat yap›lamayaca¤› sonucunaulafl›lmaktad›r. Dolay›s›yla kredi kar-t›n› piyasaya süren kurum ile kart ha-mili sözleflme imzalamas›ndan sonra,kredi kart› müflteri taraf›ndan imzakarfl›l›¤›nda teslim al›n›r.

Kart ç›karan kurulufllar›n kredi kart›




tesliminde sözleflme imzalanma duru-mu söz konusu de¤il ise (özellikle ye-nilemelerde), kart hamillerinin, Tebli-gat Kanununa göre tebligat yap›labi-lecek yak›nlar›na da (anne, baba, kar-defl, efl, 18 yafl›ndan büyük çocuk,amir veya sekretere) teslim ettirdikle-ri bilinmektedir.

5464 Say›l› Kanunun 12. maddesindekart›n ya da 16’›nc› maddede2 belirti-len bilgilerin kaybolmas› veya çal›n-mas› halinde kart hamili, yapaca¤› bil-dirimden önceki 24 saat içinde ger-çekleflen hukuka ayk›r› kullan›mdando¤an zararlar›n 150 TL’lik k›sm› iles›n›rl› olmak üzere sorumludur. Hu-kuka ayk›r› kullan›m›n, hamilin a¤›rihmaline veya kast›na dayanmas› ve-ya bildirimin yap›lmamas› hallerindebu s›n›r uygulanmaz hükmü getiril-mifltir.

4. 4. Kredi Kart› fiifresinin HukukiNiteli¤i

Bankalar taraf›ndan, üye ifl yerlerindeyap›lan harcama bedelini ödeyebil-mek için ya da ATM’lerden nakit pa-ra çekebilmek için kredi kart› sahiple-

rine PIN kodu verilir. Kart hamili, üyeifl yerlerinde yapt›¤› harcamalar›n›nbedelini ödemek için kredi kart›n› biz-zat ifl yeri temsilcisine teslim eder.Üye ifl yeri temsilcisi de POS termina-line kart› yerlefltirir ve harcama tutar›-n› cihaza kodlar, POS terminali ba¤-lant›dan sonra harcama limitine yetki-lendirme3 verir. Daha sonra kart ha-mili taraf›ndan harcama tutar› kontroledilerek imza yerine geçen flifre gire-rek harcama tutar›na onay verir. Onaykabul edilir ise POS terminali iki nüs-ha harcama belgesi düzenler, ifl yeritemsilcisi bu düzenlenen harcama bel-gesinin bir nüshas›n› kart hamiline ve-rir, di¤er nüshay› da yasa gere¤i ken-disi muhafaza eder.

Üye ifl yeri, kredi kart›n›n kabul edil-di¤ine dair bir ilan›, ifl yerine asm›flise müflterilerinin kart ile ödeme tale-bini (kart› piyasaya süren kurulufl ileüye ifl yeri aras›ndaki sözleflme gere-¤i) reddedemeyecektir. Üye ifl yeri sa-dece limit afl›m› veya flifrenin (PINkodu) uygunlu¤u konusunda kart›nkullan›m›na itiraz edebilir. Üye ifl ye-ri, kart hamilinin ibraz etti¤i, kredi


2 5464 say›l› Kanunun 16. maddesi; kart hamili, kendisine tevdi edilen kart› ve kart›nkullan›lmas› bir kod numaras›, flifre veya kimli¤i belirleyici baflka bir yöntemin kullan›lmas›n›gerektiriyorsa bu bilgileri güvenli bir flekilde korumak ve baflkalar› taraf›ndankullan›lmas›na engel olacak önlemleri almak, kart›n kaybolmas›, çal›nmas› veya iradesid›fl›nda gerçekleflmifl herhangi bir ifllemi ö¤renmesi halinde kart ç›karan kuruluflu derhalhaberdar etmek zorundad›r.

3 Yetkilendirme: Kart›n limitinin müsait olup olmad›¤›, kart›n kay›p-çal›nt› kayd›n›n bulunupbulunmad›¤›n›n tespiti amac›yla telefon ve/ veya elektronik olarak yap›lan ifllemdir.



kart›n› kabul etme yükümlülü¤ü aç›-s›ndan, indirimli sat›fl ve tasfiye dö-nemleri ile normal sat›fl dönemleriaras›nda her hangi bir fark bulunma-maktad›r (Teoman, 1989, 196; Çeker,1997, 16). Üye ifl yerleri, kart› piyasa-ya süren kurulufl ile aralar›ndaki söz-leflme fesih olmad›¤› süre zarf›nda,ödeme arac› olarak kart hamilleri tara-f›ndan ibraz edilen kredi kart›n› kabuletmek zorundad›r.

Harcama belgesine4 kredi kart› flifre-sini girerek onay veren kredi kart› ha-mili bu ifllem ile üye ifl yerine ve kre-di kart›n› ç›karan finans kuruluflunakarfl› iki ayr› irade aç›klamas›nda bu-lunmufl olur. Hamil, üye ifl yerinePOS terminalinden ç›kan belgede be-lirtilen tutarda bir ürünü ya da hizme-ti ald›¤›n›, bu nedenle de borçland›¤›-n› ifade ederken, di¤er taraftan kredikart›n› piyasaya süren kurulufla daborçland›¤› tutar› üye ifl yerine öde-mesi için talimat verir (Teoman,1989, 223).

Üye ifl yeri, harcama belgesini düzen-ledikten sonra; harcama belgelerinikarfl›layacak tutarda fatura veya efl de-

¤er bir belge düzenlemek zorundad›r.Aksi takdirde vergi cezas› kesilir.5

Banka ve Kredi Kartlar› Kanunu’nun19’uncu maddesinde harcama ve ala-cak belgesi ifllemleri düzenlenmifltir.Mal ve hizmet bedellerinin banka kar-t› ya da kredi kart› ile ödenmesi veyanakit talep edilmesi halinde, üye ifl-yerleri 20’nci madde hükümleri sakl›kalmak kayd›yla, elektronik ya da me-kanik cihazlar› kullanarak harcamabelgesi veya nakit ödeme belgesi dü-zenlemek ve asl›n› sözleflmede belirti-len süre içinde muhafaza etmek ve birnüshay› da kart hamiline vermek zo-rundad›r. Bu hükme ayk›r›l›k halindesat›lan hizmet veya mal bedeli üye iflyeri anlaflmas› yapan kurulufltan (ban-kadan) talep edilemez.

Üye ifl yerleri kart kullan›larak sat›nal›nm›fl bir mal›n iadesi veya hizmetinal›m›ndan vazgeçilmesi veya yap›lanifllemin iptali halinde, alacak belgesidüzenleyerek bir nüshas›n› kart hami-line verdikten sonra di¤er bir nüshay›da muhafaza etmekle yükümlüdür.

Kanunun 20’inci maddesinde imza


4 Harcama belgesi, Sat›fl Belgesi (Sales Draft): Banka kart› veya kredi kart› ile yap›lanifllemler ile ilgili olarak üye iflyeri taraf›ndan düzenlenen, kart hamilinin ifllemden do¤anborcu ile di¤er bilgileri gösteren ve kart hamilinin kimli¤inin bir kod numaras›, flifre veyakimli¤i belirleyici baflka bir yöntemle belirlendi¤i haller d›fl›nda kart hamili taraf›ndan imza-lanan belgeye denir.

5 HDan›fltay VDGK 29.11.2002 tarih ve 2002/376 Esas ile 2002/442 karar say›l› ilam› ile har-cama belgesini karfl›layacak düzeyde fatura kesilmemesi nedeniyle vergi cezas› kesilmesikarar›n› uygun bulmufltur.



gerektirmeyen ifllemler düzenlenmifl-tir. ‹fllemin niteli¤i nedeniyle harcamave alacak belgesi düzenleme imkân›olmayan hallerde kartlar, hamil tara-f›ndan çeflitli iletiflim araçlar› ile kartnumaras› bildirilmek veya imza yeri-ne geçen kod numaras›, flifre6 ya dakimli¤i belirleyici benzeri baflka biryöntemle ifllem yap›lmak suretiyle dekullan›labilir.

Banka ve Kredi Kartlar› Kanunun20’inci maddesi gere¤i, kart ç›karankurulufllar ile kart hamilleri aras›ndaimzalanan kredi kart› üyelik sözlefl-mesi ve bankac›l›k hizmetleri sözlefl-melerinde “flifre kullan›lmak suretiyleifllem yap›lmas› halinde ifllemin karthamili taraf›ndan yap›lm›fl ifllem say›-laca¤›na ve ifllem bedellerinin hesap-lar›na borç kaydedilmesini kabul et-tiklerine” dair hükümler yer almakta-d›r. Ayr›ca banka, defter ve kay›tlar›-n›n taraflar aras›nda kesin delil teflkiledece¤ine dair bir hükme imzalanansözleflmede yer vermek durumunda-d›r. Bu maddenin hüküm alt›na al›n-mas›n›n gerekçesi; “teknolojide sa¤la-nan geliflmeler sayesinde günümüzdesat›fl belgesi olmadan ve/veya imzagerekmeksizin kartlar ile ifllem yap›-labilmesidir”. ATM'lerdeki baz› ifl-

lemler, chipli kartlar arac›l›¤›yla imzagerektirmeksizin yap›lan ifllemler iletelefon ve internet yolu ile siparifltebulunmak suretiyle gerçeklefltirilenifllemler bu duruma örnek olarak gös-terilebilir. Söz konusu madde ile “ifl-lemin niteli¤i itibar›yla harcama vealacak belgesi düzenleme imkân› ol-mayan hallerde kartlar›n, kart hamilitaraf›ndan çeflitli iletiflim araçlar› ilekart numaras› bildirilmek veya imzayerine geçen kod numaras›, flifre ya dakimli¤i belirleyici benzeri baflka biryöntemle kullan›labilmesi hüküm alt›-na al›nm›flt›r” fleklinde ifade edilmek-tedir.

Telefon ya da internet vas›tas›yla ya-p›lan sat›fl neticesinde düzenlenenharcama belgesinin üzerinde kart ha-milinin imzas›n›n bulunmas› zorunlu-lu¤u yoktur. Kart hamilinin söz konu-su al›flverifl neticesinde oluflan borçyükümlülü¤ünü kabul etmemesi ha-linde ise Yarg›tay Karar›’nda7 mal›nkart hamiline teslim edildi¤ine dairyaz›l› bir belge ile üye ifl yerinin sat›flifllemini ispat edebilece¤ini kabul et-mifltir. Üye ifl yerinin harcama belge-sini imzalatma zorunlulu¤u aranma-m›flt›r (Buhur, 2004, 50).


6 fiifre (PIN Kodu): Kart sahibini doland›r›c›l›¤a karfl› korumaya yard›mc› olmak için, kartsahibinin do¤rulanmas›nda kullan›lan genellikle 4-6 haneli numara. Kart sahibi taraf›ndanher ifllemde flifre kullan›l›r.

7 Yarg›tay 19. HD 06.03.1998 tarih ve 1998/576 Esas 1998/1627 Karar say›l› ilam›.



4. 5. Harcama Belgesinin HukukiNiteli¤i

Bilindi¤i üzere harcama belgeleri;kart hamilinin bankaya olan borçlar›-n› beyan ettikleri ve üzerinde yazantutar kadar bankaya ödeme yapmay›taahhüt ettikleri ve bu tutar kadar birbedeli ilgili üye iflyerine ödeme yap-ma konusunda bankay› yetkili k›ld›k-lar› belgelerdir. K›saca harcama bel-geleri, kart hamilinin bankaya ödemeyapma taahhüdünü içerdi¤inden bualaca¤›n banka aç›s›ndan ispat edile-bilmesi önem tafl›maktad›r. Bununlabirlikte POS terminalleri arac›l›¤› ileüretilen harcama belgelerinin düzen-lenmesi bir flekil flart›na tabi tutulma-m›fl olup bunlar Türk Ticaret Kanunuanlam›nda bir k›ymetli evrakta de¤il-dir. Sadece üyenin, kredi kart›n› ç›ka-ran kurumdan olan ve sözleflmesel ka-rakteri haiz alaca¤›n› tahsile yarayanbir ispat senedidir (Yetim, 1997, 38).Harcama belgesi sadece üye iflyerininmali talep hakk›n› ileri sürmesini ko-laylaflt›rmak amac› ile düzenlenen birkan›tlama arac›ndan ibarettir. Baflkabir ifade ile harcama belgesini, taraf-lar aras›ndaki iliflkileri ispat etmeyeyarayan bir ispat arac› olarak nitelen-dirmek mümkündür (Buhur, 2004, 47;Çeker, 1997, 46-47).

Kredi kart› ile yap›lan ifllemlerde har-cama belgesi üzerine imza al›nmadansadece flifre ile ifllem yap›lmas›, karthamilinin t›pk› banka ATM’lerinde

veya internet bankac›l›¤›nda oldu¤ugibi hesab›nda mevcut tutar›n, üçüncübir flahsa aktar›lmas› veya nakit çekil-mesi fleklindeki bir talimat›n›n yerinegetirilmesi olarak de¤erlendirilmekteve mevcut yasal düzenlemeler esasal›narak flifrenin girilmesi durumundaimza zorunlulu¤u bulunmaktad›r(TBB Kredi Kartlar› Çal›flma Grubu,2006, 94-100).

5. TÜKET‹C‹N‹N KORUNMASI

HAKKINDAK‹ KANUN

Kredi kartlar› ilk olarak 4077 Say›l›Tüketicinin Korunmas› Hakk›nda Ka-nunda de¤ifliklik yap›lmas›na iliflkin4822 say›l› Kanun ile 4077 say›l› ka-nun kapsam›na al›nm›flt›r. Kredi kart-lar›na iliflkin düzenleyici hükümler,4077 say›l› kanuna ilave edilen 10/Amadde ve bu maddenin yapt›¤› at›f ile10. maddenin ikinci f›kras›n›n (a) (b)(h) ve (›) bentleri ile 4. f›kras› hariç10. madde hükümlerine tabi k›l›nm›fl-t›r. 4077 say›l› kanunun 10/A madde-sinde kredi kart› ile mal veya hizmetal›m› sonucu nakdi krediye dönüflenveya kredi kart› ile nakit çekim sure-tiyle kullan›lan krediler de kanunun10’uncu maddesi hükümlerine tabi tu-tulmufltur. Baflka bir ifadeyle bu ka-nunda kredi kart› sözleflmesi, tüketicikredisi sözleflmesinin hükümlerine ta-bi k›l›nm›flt›r. Bu nedenle kredi kart›uygulamas›nda bir kredi iliflkisi bu-lunmaktad›r.




4822 say›l› kanunun 15. maddesi ilede¤ifltirilen 4077 say›l› kanunun10’uncu maddesinin birinci f›kras›uyar›nca; tüketici kredisi, “tüketicile-rin bir mal veya hizmet edinmek ama-c›yla kredi verenden nakit olarak al-d›klar› kredidir”. Tüketici kredisi söz-leflmesinin yaz›l› olarak yap›lmas› vebu sözleflmenin bir nüshas›n›n tüketi-ciye verilmesi zorunludur. Taraflararas›nda akdedilen sözleflmede öngö-rülen kredi flartlar›, sözleflme süreciiçerisinde tüketici aleyhine de¤ifltiri-lemez. Sözleflmede;

a) Tüketici kredisi tutar›,

b) Faiz ve di¤er unsurlarla birliktetoplam borç tutar›,

c) Faizin hesapland›¤› y›ll›k oran,

d) Ödeme tarihleri, anapara, faiz, fonve di¤er masraflar›n ayr› ayr› belirtil-di¤i ödeme plan›,

e) ‹stenecek teminatlar,

f) Akdi faiz oran›n›n yüzde otuz fazla-s›n› geçmemek üzere gecikme faizioran›,

g) Borçlunun temerrüde düflmesininhukuki sonuçlar›,

h) Kredinin vadesinden önce kapat›l-mas›na iliflkin flartlar,

›) Kredinin yabanc› para birimi cin-sinden kulland›r›lmas› durumunda,

geri ödemeye iliflkin taksitlerin vetoplam kredi tutar›n›n hesaplanmas›n-da, hangi tarihteki kurun dikkate al›-naca¤›na iliflkin flartlar, yer al›r.

Kredi veren, taksitlerden birinin veyabirkaç›n›n ödenmemesi halinde kalanborcun tümünün ifas›n› talep etmehakk›n› sakl› tutmuflsa, bu hak; ancakkredi verenin bütün edimlerini ifa et-mifl olmas› durumunda ve tüketicininbirbirini izleyen en az iki taksidi öde-mede temerrüde düflmesi halinde kul-lan›labilir. Ancak kredi verenin buhakk›n› kullanabilmesi için en az birhafta süre vererek muacceliyet8 uya-r›s›nda bulunmas› gerekir. Tüketicikredisinin teminat› olarak flahsi temi-nat verildi¤i hallerde, kredi veren, as›lborçluya baflvurmadan, kefilden bor-cun ifas›n› isteyemez.

Tüketici, kredi verene borçland›¤›toplam miktar› önceden ödeyebilece¤igibi ayn› zamanda vadesi gelmemiflbir ya da birden çok taksit ödemesin-de de bulunabilir. Her iki durumda dakredi veren, ödenen miktara göre ge-rekli faiz ve komisyon indirimini yap-makla yükümlüdür. Sanayi ve TicaretBakanl›¤› ödenen miktara göre gerek-li faiz ve komisyon indiriminin neoranda yap›laca¤›n›n usul ve esaslar›-n› belirler.

Kredi verenin, tüketici kredisini, be-


8 Muaccel: Peflin, hemen ödenmesi gereken.



lirli marka bir mal veya hizmet sat›nal›nmas› ya da belirli bir sat›c› veyasa¤lay›c› ile yap›lacak sat›fl sözleflme-si flart› ile vermesi durumunda sat›lanmal›n veya hizmetin hiç ya da zama-n›nda teslim veya ifa edilmemesi ha-linde kredi veren tüketiciye karfl› sat›-c› veya sa¤lay›c› ile birlikte mütesel-silen sorumlu olur.

Kredi verenin ödemeleri bir k›ymetlievraka ba¤lamas› ya da krediyi k›y-metli evrak kabul etmek suretiyle te-minat alt›na almas› yasakt›r. Bu yasa-¤a ra¤men tüketiciden bir k›ymetli ev-rak al›nacak olursa, tüketici bu k›y-metli evrak› kredi verenden geri iste-mek hakk›na sahiptir. Ayr›ca, krediveren k›ymetli evrak›n ciro edilmesisebebiyle tüketicinin u¤rad›¤› zarar›tazmin etmekle yükümlüdür.

Kredi veren taraf›ndan tüketiciye gön-derilen dönemsel hesap özetleri, 10uncu maddenin ikinci f›kras›n›n (d)bendinde öngörülen ödeme plan› hük-mündedir. Dönemsel hesap özetindeyer alan asgari ödeme tutar›n›n vade-sinde ödenmemesi halinde; tüketici,10 uncu maddenin (f) bendinde yeralan gecikme faizi d›fl›nda herhangibir isim alt›nda yükümlülük alt›na so-kulamaz.

Kredi veren faiz art›r›m›n› otuz günönceden tüketiciye bildirmek zorun-dad›r. Kredi veren taraf›ndan art›r›lanfaiz oran› geriye dönük olarak uygula-namaz. Tüketici bildirim tarihinden

itibaren en geç atm›fl gün içinde tümborcu ödeyip kredi kullanmaya sonverdi¤i takdirde faiz art›fl›ndan etki-lenmez.

Mal veya hizmetin kredi kart› ile sat›nal›nd›¤› durumlarda, sat›c› veya sa¤la-y›c›, tüketiciden komisyon veya ben-zeri bir isim alt›nda ilave ödemedebulunmas›n› talep edemez.

Kredi kart› kurumu, üye iflyerinin sat-t›¤› ya da sa¤lad›¤› mal veya hizmetinifa edilmemesi ya da zaman›nda tes-lim veya ifa edilmemesi halinde; karthamiline (tüketiciye) karfl› sorumluolacakt›r. Ancak sat›lan mal›n ay›pl›ç›kmas› halinde üye iflyerinin sorum-lulu¤u söz konusu olacakt›r. K›sacas›al›nan mal›n ay›pl› ç›kmas› halindetüketici tüm taleplerini üye iflyerineyöneltecek ve sadece üye iflyerinintazminat sorumlulu¤u do¤acakt›r.

6. TÜRK CEZA KANUNU

Banka veya kredi kartlar›n›n hukukaayk›r› kullan›lmas› suretiyle bankala-r›n veya kredi kart› sahiplerinin zararasokulmas›n›, bu yolla ç›kar sa¤lanma-s›n› önlemek ve failleri cezaland›rmakgerekçesiyle 5237 say›l› TCK 245’in-ci maddesi kaleme al›nm›flt›r. Kredikart› kullan›m›n›n yayg›nlaflmas› kre-di kart› arac›l›¤›yla ifllenen suçlardaart›fl olmas›, uygulamada farkl› yarg›-sal kararlar›n ç›km›fl olmas›, bankac›-l›k sisteminin de korunmas› amac›göz önüne al›narak 5237 say›l› Türk




Ceza Kanunu’nda banka ve kredikartlar› ile ifllenen suçlar ba¤›ms›z birsuç tipi olarak düzenlenmifltir (Ekincive Esen, 2005, 364). Bu Kanundabanka veya kredi kart› suçlar› “Bili-flim Alan›nda Suçlar” olarak nitelen-dirilmifltir.

5237 say›l› TCK’nun 245’inci madde-sinde banka veya kredi kartlar›n›n kö-tüye kullan›lmas› suçunun maddi un-surunda üç farkl› suç tipi düzenlen-mifltir.

• Baflkas›na ait kart›n haks›z kulla-n›m› suçu: Baflkas›na ait bir bankaveya kredi kart›n›, her ne suretle olur-sa olsun ele geçiren veya elinde bu-lunduran kimse, kart sahibinin veyakart›n kendisine verilmesi gereken ki-flinin r›zas› olmaks›z›n bunu kullana-rak veya kulland›rtarak kendisine ve-ya baflkas›na yarar sa¤larsa, üç y›ldanalt› y›la kadar hapis cezas› ve beflbingüne kadar adlî para cezas› ile ceza-land›r›l›r (Resmi Gazete, Türk CezaKanunu, 12 Ekim 2004 tarih ve 25611say›l› nüshas›, madde 245/1).

• Sahte kart düzenlenmesi veyabanka ya da kredi kart› üzerindesahtecilik yap›lmas› suçu: Baflkalar›-na ait banka hesaplar›yla iliflkilendiri-lerek sahte banka veya kredi kart› üre-ten, satan, devreden, sat›n alan veyakabul eden kifli üç y›ldan yedi y›la ka-dar hapis ve onbin güne kadar adlî pa-ra cezas› ile cezaland›r›l›r (Resmi Ga-zete, Türk Ceza Kanunu, 12 Ekim

2004 tarih ve 25611 say›l› nüshas›,madde 245/2 ).

• Sahte oluflturulan veya üzerindesahtecilik yap›lan banka veya kredikart›n› kullanmak suçu: Sahte olufl-turulan veya üzerinde sahtecilik yap›-lan bir banka veya kredi kart›n› kul-lanmak suretiyle kendisine veya bafl-kas›na yarar sa¤layan kifli, fiil dahaa¤›r cezay› gerektiren baflka bir suçoluflturmad›¤› takdirde, dört y›ldanyedi y›la kadar hapis cezas› ve befl bingüne kadar adlî para cezas› ile ceza-land›r›l›r(Resmi Gazete, Türk CezaKanunu, 12 Ekim 2004 tarih ve 25611say›l› nüshas›, madde 245/3).

• Birinci f›krada yer alan suçun; a)Haklar›nda ayr›l›k karar› verilmemiflefllerden birinin, b) Üstsoy veya altso-yunun veya bu derecede kay›n h›s›m-lar›ndan birinin veya evlat edinen ve-ya evlâtl›¤›n, c) Ayn› konutta beraberyaflayan kardefllerden birinin, zarar›naolarak ifllenmesi hâlinde, ilgili akrabahakk›nda cezaya hükmolunmaz (Res-mi Gazete, Türk Ceza Kanunu, 12Ekim 2004 tarih ve 25611 say›l› nüs-has›, madde 245/4).

7. MESAFEL‹ SÖZLEfiMELERAÇISINDAN KARTLARIN HUKUK‹ N‹TEL‹⁄‹

4822 say›l› kanunun 14. maddesinegöre 4077 say›l› Kanunun 9. madde-sinden sonra gelmek üzere mesafelisözleflmeler maddesi (9/A maddesi)




eklenmifltir. Bu maddeye göre mesa-feli sözleflmeler; yaz›l›, görsel, telefonve elektronik ortamda veya di¤er ileti-flim araçlar› kullan›larak ve tüketici-lerle karfl› karfl›ya gelinmeksizin yap›-lan ve mal›n veya hizmetin tüketiciyean›nda veya sonradan teslimi veyaifas› kararlaflt›r›lan sözleflmelerdir.

Mesafeli sat›fl sözleflmesinin akdindenönce, ayr›nt›lar› Sanayi ve Ticaret Ba-kanl›¤›’nca ç›kar›lan tebli¤le belirle-necek bilgilerin tüketiciye verilmesizorunludur. Tüketici, bu bilgileriedindi¤ini yaz›l› olarak teyit etmedik-çe sözleflme akdedilemez. Elektronikortamda yap›lan sözleflmelerde teyitifllemi, yine elektronik ortamda yap›-l›r.

Sat›c› ve sa¤lay›c›, tüketicinin sipariflikendisine ulaflt›¤› andan itibaren otuzgün içerisinde edimini yerine getirir.Bu süre, tüketiciye daha önceden ya-z›l› olarak bildirilmek kofluluyla enfazla on gün uzat›labilir.

Sat›c› veya sa¤lay›c› elektronik or-tamda tüketiciye teslim edilen gayrimaddî mallar›n veya sunulan hizmet-lerin teslimat›n›n ay›ps›z olarak yap›l-d›¤›n› ispatla yükümlüdür.

Kredi kart› kuruluflunun, üye iflyerininsatt›¤› ya da sa¤lad›¤› mal veya hiz-metin ifa edilmemesi ya da zaman›n-da teslim edilmemesi halinde; kart ha-miline (tüketiciye) karfl› sorumlu ola-cakt›r. Ancak sat›lan mal›n ay›pl› ç›k-

mas› halinde üye iflyerinin sorumlulu-¤u söz konusu olacakt›r. K›sacas› al›-nan mal›n ay›pl› ç›kmas› halinde tüke-tici tüm taleplerini üye iflyerine yönel-tecek ve sadece üye iflyerinin tazminatsorumlulu¤u do¤acakt›r.

Cayma hakk› süresince sözleflmeyekonu olan mal veya hizmet karfl›l›¤›n-da tüketiciden herhangi bir isim alt›n-da ödeme yapmas›n›n veya borç alt›nasokan herhangi bir belge vermesininistenemeyece¤ine iliflkin hükümler d›-fl›nda kap›dan sat›fllara iliflkin hüküm-ler mesafeli sözleflmelere de uygula-n›r.

Sat›c› veya sa¤lay›c› cayma bildirimi-nin kendisine ulaflt›¤› tarihten itibarenon gün içinde alm›fl oldu¤u bedeli,k›ymetli evrak› ve tüketiciyi bu huku-kî ifllemden dolay› borç alt›na sokanher türlü belgeyi iade etmek ve yirmigün içerisinde de mal› geri almaklayükümlüdür.

Mesafeli Sözleflmeler Uygulama Usulve Esaslar› Hakk›ndaki Yönetmeli¤in10. maddesi gere¤ince; “Mesafelisözleflmelerde, ödemenin kredi kart›veya benzeri bir ödeme kart› ile yap›l-mas› halinde tüketici, kart›n kendi r›-zas› d›fl›nda ve hukuka ayk›r› biçimdekullan›ld›¤› gerekçesiyle ödeme iflle-minin iptal edilmesini talep edebilir.Bu halde kart› ç›karan kuruluflun, iti-raz›n kendisine bildirilmesinden itiba-ren on gün içinde ödeme tutar›n› tüke-ticiye iade eder”. Bu madde hükmü




uyar›nca kredi kart› kurulufluna karthamilinin itiraz ederek baflvurmas›halinde, kredi kart› kuruluflu üye iflyerine harcama belgesi tutar›n› öde-memifl ise ödemekten kaç›nacak; e¤erödemifl ise, bu durumda üye ifl yerininhesab›ndan itiraz edilen k›sm› düfle-cek ya da üye ifl yerine dava açarakitiraz edilen harcama belgesi tutar›n›niadesini (istirdad›n›) faizi ile birliktetalep edecektir (Buhur, 2004, 51).

8. KRED‹ KARTI YILLIK KULLANIM ÜCRET‹

Kredi kart›, kart hamilinin kart› kul-lanmak üzere bankadan talepte bulun-mas› sonucunda bankan›n kart hamili-ni kendi kart sistemine üyeli¤e kabuletmesiyle bafllayan ve uzun süreli de-vam eden bir kredi iliflkisini ifade et-mektedir (Türkiye Bankalar Birli¤i,2007, 1-2).

Kredi kart› üyelik aidat›, kart›n talebiile bafllay›p kullan›m süresi boyuncadevam eden ve banka taraf›ndan kar-fl›lanan operasyonel faaliyetler ve çe-flitli hizmetlerin bedeli olarak kart ha-miline yans›t›lan üyelik bedelidir.

Kredi kart›n› ç›karan kurulufllar bü-yük miktarda yat›r›m yapmakta vesistemin iflleyiflini yayg›nlaflt›rarakgeliflimini sa¤layabilmek için önemlimiktarlarda maliyetlere katlanarak za-rar etme riski ile karfl› karfl›ya kalabil-mektedirler. Baflka bir ifade ile banka-

lar›n kredi kart› pazarlama kararlar›önemli maliyetler yüklenmelerini ge-rektirmektedir. Kredi kart›n› piyasayasüren kurulufllar›n yüklenece¤i mali-yetler flu flekilde grupland›r›lm›flt›r(Reserve Bank Of Austral›a, 2002,36-38):

• Kredi kart› ifllemlerine iliflkin mali-yetler,

• Kredi kart› ifllemlerindeki faizsiz dö-nemin fonlanmas›na iliflkin maliyet-ler,

• Kredi kart› ifllemlerinin yetkilendir-mesine iliflkin maliyetler,

• Sahtecilik ve sahtecili¤i önlemeyeiliflkin maliyetler say›labilir.

Bankalar, kart bas›mlar›n› kendi bün-yelerinde veya belirli birkaç firmadanhizmet alarak sa¤lamaktad›rlar. Yurt-d›fl›ndan temin edilen kartlar›n üzerle-rindeki chiplerin ve plastiklerinin ma-liyetlerinin d›fl›nda, kart›n üzerine vechiplerine kart sahibine iliflkin baz›bilgilerin yaz›lmas› sürecini oluflturanbask› süreci için de bir bedele katlan-maktad›r.

Her bir kredi kart›n›n bas›m maliyeti-nin yan› s›ra, yaz›l›m, matbuat, kargovb. çeflitli operasyonel maliyetleri bu-lunmaktad›r. Bankalar, her bir kredikart› için her ay hesap özeti üreterekmüflterilerin adreslerine ulaflt›rmakta,muhtelif risklere karfl› sigorta primle-ri ödemekte, uluslararas› sistem sa¤la-




y›c› kurulufllara bir bedel ödemekte vemüflteri hizmetlerini sa¤lamak içinyedi gün 24 saat personel çal›flt›rmak-tad›r.

Kart hamili sat›n ald›¤› bir mal ya dahizmetin ay›pl›9 oldu¤unu sonradanfark etse bile, mal›n teslimi tarihindenitibaren otuz gün içerisinde ay›b› sat›-c›ya bildirmekle yükümlüdür. Tüketi-ci bu durumda, bedel iadesini de içe-ren sözleflmeden dönme, mal›n ay›p-s›z misliyle de¤ifltirilmesi veya ay›poran›nda bedel indirimi ya da ücretsizonar›m isteme haklar›na sahiptir. Sat›-c›, tüketicinin tercih etti¤i bu talebiyerine getirmekle yükümlüdür. Tüke-tici bu seçimlik haklar›ndan biri ilebirlikte ay›pl› mal›n neden oldu¤uölüm ve/veya yaralanmaya yol açanve/veya kullan›mdaki di¤er mallardazarara neden olan hallerde imalatç›üreticiden tazminat isteme hakk›na dasahiptir. ‹malatç› üretici, sat›c›, bayi,acente, ithalatç› ve 10 uncu maddeninbeflinci f›kras›na göre kredi verenay›pl› maldan ve tüketicinin bu mad-dede yer alan seçimlik haklar›ndandolay› müteselsilen10 sorumludur. Sa-

t›lan mal›n ay›pl› oldu¤unun bilinme-mesi de bu sorumlulu¤u ortadan kald›r-mamaktad›r. Dolay›s›yla kredi kart› ku-ruluflu bir riskle karfl› karfl›yad›r.

Kredi kart›n›n kullan›m› paraya oran-la daha güvenlidir. Çünkü paras›n›kaybeden bireyin, kaybetti¤i paras›-n›n baflkas› taraf›ndan kullan›lmas›n›engelleyebilmesi oldukça güçtür. Fa-kat kredi kart›nda kart›n kayboldu¤u-nu fark etti¤iniz anda kart› iptal ettire-rek yenisini temin edebilme flans›n›zvard›r.

Bankalar, müflterilerine kredi kart›vermekle müflterilerine hizmet sun-maktad›rlar. Çünkü kredi kart› sahibi,elindeki kredi kart› ile üçüncü flah›s-lardan mal ve hizmet almakta, ald›¤›bu mal ve hizmetin bedelini ortalama1 ay sonra ödemekte, bankaca öngö-rülen sürede ödeme yapmas› halindebu geç ödeme nedeniyle faiz ödeme-mektedir. Ayr›ca müflteri bu kredikart›n›, nakit para olarak kullanabil-mektedir. Bankalar müflterilerine kre-di kart› vermekle, müflterilerine güvenve itibar kazand›rmakta, kredi açmak-tad›rlar.


9 Ambalaj›nda, etiketinde, tan›tma ve kullanma k›lavuzunda ya da reklâm ve ilânlar›nda yeralan veya sat›c› taraf›ndan bildirilen veya standard›nda veya teknik düzenlemesinde tespitedilen nitelik veya niteli¤i etkileyen niceli¤ine ayk›r› olan ya da tahsis veya kullan›m amac›bak›m›ndan de¤erini veya tüketicinin ondan bekledi¤i faydalar› azaltan veya ortadankald›ran maddi, hukuki veya ekonomik eksiklikler içeren mallar, ay›pl› mal olarak kabuledilir.

10 Müteselsil Kefil: Borcun yerine getirilmesinde aynen borçlu gibi borcun ödenmesini üstle-nen kimse.



09.07.1956 tarih ve 6762 say›l› TürkTicaret Kanununun 12'nci maddesinegöre bankalar; faaliyette bulunan tica-rethanelerdir. Kanunun 11'inci mad-desine göre, ticarethane veya fabrikayahut ticari flekilde iflletilen di¤er mü-esseseler ticari iflletme say›lmaktad›r.TTK’nin 14'üncü maddesine göre de,bir ticari iflletmeyi k›smen dahi kendiad›na iflleten kimseye "tacir" denmek-tedir. Kanunun bu aç›k tan›m›ndanbankalar›n tacir oldu¤u sonucu ç›k-maktad›r. Kanunun "Ücret istemehakk›" bafll›kl› 22'nci maddesinde,“Tacir olan veya olmayan bir kimse-ye, ticari iflletmesiyle ilgili bir ifl veyahizmet görmüfl olan tacir, münasip birücret isteyebilir” hükmü bulunmakta-d›r (Türkiye Bankalar Birli¤i, 2007, 1-2).

“Banka Kartlar› ve Kredi Kartlar› Ka-nunu”nun “sözleflme flartlar›” bafll›kl›24’üncü maddesinde, kart hamilininyapt›¤› ifllemler nedeniyle, sözleflme-de yer almayan faiz, komisyon veyamasraf gibi adlar alt›nda hiç bir flekilve surette ödeme talep edemez ve karthamilinin hesab›ndan kesinti yapamazhükmü bulunmaktad›r. Dolay›s›ylakonuya iliflkin özel yasa niteli¤indekikanuna göre, sözleflmede üyelik aida-t›na yer verilmesi durumunda y›ll›kkart kullan›m ücreti ad› alt›nda birmaliyetin yans›t›lmas›nda sak›nca gö-rülmemektedir. Kart hamili, kredikart›n› hiç kullan›lmasa dahi her y›lkart kullan›m ücreti ad› alt›nda bir

maliyete katlanmas› söz konusudur.fiayet kart hamili kredi kart›n› kullan-m›yor ise istedi¤i zaman bankaya bafl-vurarak iptal ettirebilme imkân›na sa-hiptir. Bu sunmufl olduklar› hizmetleriçin kullan›m ücreti al›nmas›n›n do¤aloldu¤u görüflündeyiz. Çünkü kart› pi-yasaya süren kurulufllar kart hamilinehizmet sunabilmek ve kartl› ödemesisteminin sa¤l›kl› bir flekilde iflleye-bilmesi için çeflitli maliyetlere katlan-maktad›r.

9. SONUÇ

Kredi kart›, kart hamilinin kart› kul-lanmak üzere bankadan talepte bulun-mas› sonucunda bankan›n kart hamili-ni kendi kart sistemine üyeli¤e kabuletmesiyle bafllayan ve uzun süreli de-vam eden bir kredi iliflkisini ifade et-mektedir.

Bu iliflkide karfl›lafl›lan sorunlar dik-kate al›narak haz›rlanan 5464 say›l›Banka ve Kredi Kartlar› Kanunu 1Mart 2006 tarihinde Resmi Gazete’deyay›mlanarak yürürlü¤e girmifltir. BuKanunun daha yeni tarihli ve özel ka-nun olmas› nedeniyle, çeliflen hüküm-ler aç›s›ndan Kanun hükümlerinin,5464 say›l› Kanunda düzenlenmemiflkonularda ise 4077 say›l› TüketicininKorunmas› Hakk›nda Kanun hüküm-leri uygulanmaktad›r.

5464 say›l› Kanunun 15. maddesinegöre sözleflme imzaland›¤› ve kart›nzilliyetli¤ine geçti¤i veya fiziki varl›-




¤› bulunmayan kart numaras›n›n ö¤re-nildi¤i andan itibaren kart kullan›m›n-dan do¤an sorumluluk kart hamilineaittir.

5464 Say›l› Kanunun uygulanmas›ylailgili uyuflmazl›klarda kart hamilinintüketici olmas› halinde, 4077 say›l›Tüketicinin Korunmas› Hakk›nda Ka-nunun 22 nci ve 23 üncü maddesi hü-kümleri uygulan›r. 4077 say›l› Tüketi-cinin Korunmas› Hakk›nda Kanunun23 üncü maddesine göre; Kanununuygulanmas›yla ilgili olarak ç›kacakher türlü ihtilaflara tüketici mahkeme-lerinde bak›l›r. Tüketici mahkemelerinezdinde tüketiciler, tüketici örgütlerive Sanayi ve Ticaret Bakanl›¤›’ncaaç›lacak davalar her türlü resim veharçtan muaft›r. Tüketici davalar› tü-keticinin ikametgâh› mahkemesindede aç›labilir.

Kart ç›karan kurulufllar ile kart hamil-leri aras›ndaki iliflkiler, ilgili mevzuatçerçevesinde en az on iki punto ve ko-yu siyah harflerle haz›rlanacak yaz›l›sözleflme ile düzenlenir. Kanunun25’inci maddesi ile sözleflmede yap›-lacak de¤iflikliklerin kart hamiline bil-dirilerek onay›n›n al›nmas› zorunlulu-¤u getirilmifltir.

Üye ifl yeri, kredi kart›n›n kabul edil-di¤ine dair bir ilan›, ifl yerine asm›flise müflterilerinin kart ile ödeme tale-bini reddedemeyecektir. Üye ifl yerisadece limit afl›m› veya flifrenin uy-

gunlu¤u konusunda kart›n kullan›m›-na itiraz edebilir. Üye ifl yeri, kart ha-milinin ibraz etti¤i, kredi kart›n› kabuletme yükümlülü¤ü aç›s›ndan, indi-rimli sat›fl ve tasfiye dönemleri ilenormal sat›fl dönemleri aras›nda herhangi bir fark bulunmamaktad›r.

Kredi kart› kurumu, üye iflyerinin sat-t›¤› ya da sa¤lad›¤› mal veya hizmetinifa edilmemesi ya da zaman›nda tes-lim veya ifa edilmemesi halinde; karthamiline karfl› sorumlu olacakt›r. An-cak sat›lan mal›n ay›pl› ç›kmas› halin-de üye iflyerinin sorumlulu¤u söz ko-nusu olacakt›r.

Sat›c› veya sa¤lay›c› cayma bildirimi-nin kendisine ulaflt›¤› tarihten itibaren10 gün içinde alm›fl oldu¤u bedeli,k›ymetli evrak› ve tüketiciyi bu huku-kî ifllemden dolay› borç alt›na sokanher türlü belgeyi iade etmek ve 20 güniçerisinde de mal› geri almakla yü-kümlüdür.

Kart hamili sat›n ald›¤› bir mal ya dahizmetin ay›pl› oldu¤unu sonradanfark etse bile, mal›n teslimi tarihindenitibaren otuz gün içerisinde ay›b› sat›-c›ya bildirmekle yükümlüdür. Tüketi-ci bu durumda, bedel iadesini de içe-ren sözleflmeden dönme, mal›n ay›p-s›z misliyle de¤ifltirilmesi veya ay›poran›nda bedel indirimi ya da ücretsizonar›m isteme haklar›na sahiptir. Sat›-c›, tüketicinin tercih etti¤i bu talebiyerine getirmekle yükümlüdür. Tüke-




tici bu seçimlik haklar›ndan biri ilebirlikte ay›pl› mal›n neden oldu¤uölüm ve/veya yaralanmaya yol açanve/veya kullan›mdaki di¤er mallardazarara neden olan hallerde imalatç›üreticiden tazminat isteme hakk›na dasahiptir. ‹malatç› üretici, sat›c›, bayi,acente, ithalatç› ve 4077 say›l› Kanu-nun 10 uncu maddenin beflinci f›kras›-na göre kredi veren ay›pl› maldan vetüketicinin bu maddede yer alan se-çimlik haklar›ndan dolay› müteselsi-len sorumludur. Sat›lan mal›n ay›pl›oldu¤unun bilinmemesi de bu sorum-lulu¤u ortadan kald›rmamaktad›r. Do-lay›s›yla kredi kart› kuruluflu bir risk-le karfl› karfl›yad›r.

Kredi kart› üyelik aidat›, kart›n talebiile bafllay›p kullan›m süresi boyuncadevam eden ve banka taraf›ndan kar-fl›lanan operasyonel faaliyetler ve çe-flitli hizmetlerin bedeli olarak kart ha-miline yans›t›lan üyelik bedelidir.

Bankalar kredi kart› vermekle müflte-riye aç›lm›fl olan gayri nakdi kredi ileilgili komisyon hizmet geliri tahsiledememektedirler. Yürürlükte bulu-nan mevzuat çerçevesinde bankalar›nmaliyetlerini y›ll›k kullan›m ücreti ad›alt›nda kart hamiline yans›tmas›ndahukuki bir sak›nca bulunmamaktad›r.

Kredi kart›n›n kullan›m› paraya oran-la daha güvenlidir. Çünkü paras›n›kaybeden bireyin, kaybetti¤i paras›-n›n baflkas› taraf›ndan kullan›lmas›n›

engelleyebilmesi oldukça güçtür. Fa-kat kredi kart›nda kart›n kayboldu¤u-nu fark etti¤iniz anda kart› iptal ettire-rek yenisini temin edebilme sans›n›zvard›r. Sonuç olarak kredi kartlar›amac›na uygun olarak kullan›l›r isetüm taraflar aç›s›ndan faydal› bir mü-badele arac›d›r. Ayr›ca kart hamiline,talep etmesi durumunda kart› iptal et-tirmek ve sözleflmeyi feshetmek hak-k› verilmifltir.

KAYNAKÇA

Ayc›, Emrullah, B›çk›n, ‹nci ve Artuç,Mustafa (2006). Bütün Yönleriyle Aç›k-lamal›-‹çtihatl›-Gerekçeli Banka Kart-lar› ve Kredi Kartlar› Kanunu (Getiri-len Yenilikler). Ankara: Kartal Yay›nevi.

Bankalararas› Kart Merkezi (1997). “Kre-di Kartlar›n›n Tarihçesi”. Pano Dergisi. 2(2005):1-4.

Bankalararas› Kart Merkezi (2006). www.bkm.com.tr/kurulus.html. [EriflimTarihi: 15.09.2007].

Bankalararas› Kart Merkezi (2007). www.bkm.com.tr/tan›mlar/tan›m.html.[Eriflim Tarihi: 14.06.2007].

Buhur, O¤uzhan (2004). Tüketici Kredi-si Aç›s›ndan Kredi Kart› Uygulamas›.Ankara: Seçkin Yay›nevi.

Çeker, Mustafa (1997). Kredi Kart› Uy-gulamas› ve Özel Hukuk Aç›s›ndanKredi Kart›n›n Hukuka Ayk›r› Kulla-n›m›. Ankara: Banka ve Ticaret HukukuAraflt›rma Enstitüsü.




Ç›rpan, Belgin (2000). Kredi Kartlar. ‹s-tanbul: Ezgi Kitapevi.

Çoflkun, Tuncay (1994). Türkiye’deKredi Kart› Uygulamas›. ‹stanbul: Tür-kiye ‹fl Bankas› Yay›nlar›.

Ekinci, Mustafa ve Esen, Sinan (2005).Anlat›ml› ve Gerekçeli Yeni Türk CezaKanununda Yer Alan H›rs›zl›k, Ya¤-ma, Doland›r›c›l›k, Hileli ‹flas, Karfl›-l›ks›z Yararlanma, Belgelerde Sahteci-lik ve Biliflim Alan›nda Suçlar. Ankara:Adalet Yay›nc›l›k.

‹flgüzar, Hasan (2003). Banka KrediKart› Sözleflmeleri. Ankara: Yetkin Ya-y›nlar›.

Kaya, Ferudun (2008). Kredi Kartlar› veBireysel Müflterilerin Kredi Kart› Ter-cihine Etki Eden Faktörlerin Belirlen-mesi Üzerine Bir Araflt›rma. (Yay›m-lanmam›fl Doktora Tezi) ‹stanbul: KadirHas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Reserve Bank of Austral›a (2002). Re-form Of Credit Card Schemes in Australi-a IV: Final Reforms and Regulation Im-pact Statement, RBA, Australia.

Say›n, Serhat (2005). Türk HukukundaKredi Kart› ve Kredi Kart›n›n HukukaAyk›r› Kullan›lmas›ndan Do¤an Huku-ki Sorumluluk. ‹stanbul: Kazanc› HukukYay›nevi.

fiaçl›, Emir Ali (1997). Kredi Kartlar›.‹stanbul: T. Emlak Bankas› A.fi. E¤itimMüdürlü¤ü

T.C. Yasalar (14 Mart 2003). 4822 Say›-l› Tüketicinin Korunmas› Hakk›ndaKanunda De¤ifliklik Yap›lmas›na DairKanun. Ankara: (Resmi Gazete 25048say›l›)

T.C. Yasalar (1 Mart 2006). Banka veKredi Kartlar› Kanunu. Ankara : ResmiGazete (26095 say›l›).

Teoman, Ömer (1989). Hukuki YöndenKredi Kart› Uygulamas›. ‹stanbul: ‹kti-sat Bankas› E¤itim Yay›nlar›

Türkiye Bankalar Birli¤i (2007). “KrediKart› Üyelik Aidat›na ‹liflkin Yasal Dü-zenlemeler”, http://www.tbb.org.tr/turk-ce/kk%20duzenlemeler.doc. [Eriflim Ta-rihi:11.02.2008].

Türkiye Bankalar Birli¤i Kredi Kartlar›Çal›flma Grubu (2006). “Banka ve KrediKartlar› Kanunu De¤erlendirme Toplant›-s›”. Bankac›lar Dergisi 56 (2006):94-100.

Uluda¤, ‹lhan ve Ar›can, Eriflah (2000).Finansal Hizmetler Ekonomisi. 2. bs.‹stanbul: Beta Bas›m, Yay›m Da¤›t›m.

Volkswagenbank (2007). www.volkswa-genbank.de/global/pdf/agb/agb_kk.pdf.[Eriflim Tarihi: 01.09.2007].

Yetim, Sedat (1997). Kredi Kartlar› veTüketici Kredileri. ‹stanbul : SermayePiyasas› Kurulu.

Y›lmaz, Eyüp (2000). Türkiye’de KrediKart› Uygulamas› ve Ekonomik Etkile-ri. ‹stanbul: Türkmen Kitabevi.


tÜrk‹ye’de bazi hususlarda kred‹ karti taraflarinin …

Documents