troduction to computer instruction พิวเตอร...

บทนา การพฒนาทรพยากรมนษย เปนสงทมความสาคญยงในการนาพาประเทศไปสความเจรญ ความกาวหนา และความเปนพลเมองด ทมคณภาพทดเทยมกบอารยะประเทศ จากววฒนาการทางดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย สงผลตอความเปลยนแปลงทางดานเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอมของโลกในปจจบน ทาใหนานาประเทศปรบเปลยนกลยทธใหมงเนนดานการพฒนาทรพยากรมนษยมากขน โดยกาหนดเปนนโยบายและแผนพฒนาประเทศ รวมทงปรบเปลยนกระบวนการและหาวธการในการจดระบบการศกษา ใหรองรบแผนการพฒนาทรพยากรมนษย เพอใหสอดคลองกบการเปลยนแปลงตามกระแสโลก มการกาหนดแนวคดตาง ๆ ในการจดการ ศกษา โดยยดหลกสาคญ 4 ประการ ไดแก ความเสมอภาคและการกระจายโอกาสทางการศกษา (Equity) ความเปนเลศและคณภาพทางวชาการ (Excellence) ความมประสทธภาพ (Efficiency) และความเปนสากล (Internationalization) โดยมงเนนภารกจหลก ๆ ทกอใหเกดองคความรใหม ๆ โดยพงพาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแขนงตาง ๆ การศกษาระบบเปด (Opened System) และการเรยนการสอนรายบคคล (Individualized Learning) ไดเขามามบทบาทมากขนโดยเรมเขามาทดแทนการเรยนการสอนแบบปกตดงเดม ภายใตการควบคมคณภาพทางวชาการอยางเปนระบบและทกขนตอน เทคโนโลยทนาสมยดานตาง ๆ เชน เทคโนโลยคอมพวเตอร เทคโนโลยการสอสาร และเทคโนโลยดานการจดการ ไดถกนามาประยกตใชในการจดการศกษามากขน การเรยนการสอนในสถานศกษาและการฝกอบรมในสถานประกอบการ มการพฒนาไปตามกระแสแหงความเปลยนแปลงตามแนวคดและความจาเปนดงกลาวขางตน ความกาวหนาทางดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยเปนปจจยหลกในการนาเสนอองคความร โดยมการคดคน พฒนาและสรางสรรคสอการเรยนการสอนในรปแบบตาง ๆ เพอเอออานวยประโยชนใหเกดการเรยนร สอการเรยนการสอนในลกษณะของสออเลกทรอนกส (Electronic Media) ไดเขามามบทบาทสาคญตอการศกษามากขน บทเรยนคอมพวเตอร (CAI : Computer Assisted Instruction) จดวาเปนสออเลกทรอนกสประเภทหนง ทนาเสนอองคความรอยางเปนระบบและเปนขนตอน ตามหลกการเรยนร โดยใชเทคโนโลยคอมพวเตอรจดการและนาเสนอบทเรยน ซงวงการศกษาไดใหความสนใจและตนตวในการพฒนาบทเรยนคอมพวเตอรเปนอยางมากเพอนามาใชในการเรยนการสอน เนองจากบทเรยน

1 ความรเบองตนเกยวกบบทเรยนคอมพวเตอร Introduction to Computer Instruction

2 การออกแบบและพฒนาคอรสแวรสาหรบบทเรยนคอมพวเตอร

คอมพวเตอรสามารถตอบสนองการเรยนรในลกษณะตาง ๆ ทจะนาไปสการพฒนาความสามารถ ทางดานสตปญญาของมนษยไดอยางเตมท อตราการใชงานของบทเรยนคอมพวเตอรจงมแนวโนมทเพมขนอยางตอเนอง ในยคเทคโนโลยสารสนเทศทยดผเรยนเปนศนยกลางเชนปจจบน ตวอยาง ไดแก e-Learning หรอ e-Education เปนตน ความหมายของบทเรยนคอมพวเตอร บทเรยนคอมพวเตอร (Computer Instruction) เปนคาทมความหมายกวาง หมายถง การเรยนการสอนโดยใชคอมพวเตอรชวยหรอบทเรยนทนาเสนอดวยคอมพวเตอร หากพจารณาเฉพาะลงไป จะพบวามคาทเกยวของหลายคา ซงอาจจะแบงออกเปน 3 ยค ดงน 1. ยคบกเบก (ประมาณกอนป คศ. 1990) เปนยคของบทเรยนคอมพวเตอรทใชงานแบบเพยงลาพง (Standalone Based) จะหมายถงคาตอไปน ò CAI (Computer Assisted Instruction หรอ Computer Aided Instruction) หมายถง บทเรยนคอมพวเตอรชวยสอน หรอการสอนโดยใชคอมพวเตอรชวย ò CBE (Computer Based Education) หมายถง การใชคอมพวเตอรเพอการศกษา ò CBI (Computer Based Instruction) หมายถง การเรยนการสอนดวยคอมพวเตอร ò CBL (Computer Based Learning) หมายถง การเรยนรดวยคอมพวเตอร ò CAL (Computer Assisted Learning) หมายถง การเรยนรดวยคอมพวเตอร ò CEI (Computer Enriched Instruction) หมายถง การปรบปรงการเรยนการสอนโดยใชคอมพวเตอรชวย ò CBT (Computer Based Training) หมายถง การฝกอบรมดวยคอมพวเตอร ò CMI (Computer Managed Instruction) หมายถง การเรยนการสอนโดยใชคอมพวเตอรจดการ 2. ยคทสอง (ประมาณป คศ. 1990 – 2000) เปนยคของบทเรยนคอมพวเตอรทใชงานบนเครอขายคอมพวเตอร (Network Based) จะหมายถงคาตอไปน ò WBI (Web Based Instruction) หมายถง เวบชวยสอน หรอการเรยนการสอนดวยเวบ ò WBT (Web Based Training) หมายถง การฝกอบรมดวยเวบ ò NBI (Net Based Instruction) หมายถง การเรยนการสอนดวยเนต ò NBL (Net Based Instruction) หมายถง การเรยนรดวยเนต ò IBT (Internet Based Training) หมายถง การฝกอบรมดวยอนเทอรเนต ò OL (Online Learning) หมายถง การเรยนรออนไลน 3. ยคปจจบน (ประมาณหลงป คศ. 2000 เปนตนมา) เปนยคของบทเรยนคอมพวเตอรในลกษณะของสออเลกทรอนกสทใชงานบนอนเทอรเนต (Internet Based) จะหมายถงคาตอไปน

ความรเบองตนเกยวกบบทเรยนคอมพวเตอร 3

ò e-Learning หมายถง การเรยนรดวยสออเลกทรอนกส ò e-Education หมายถง การศกษาดวยสออเลกทรอนกส ò e-Training หมายถง การฝกอบรมดวยสออเลกทรอนกส ò d-Learning หมายถง การเรยนรทางไกลดวยสออเลกทรอนกส ò c-Learning หมายถง การเรยนรรวมกนดวยสออเลกทรอนกส ò m-Learning หมายถง การเรยนรดวยคอมพวเตอรแบบพกพาหรอโทรศพทมอถอ ความหมายทวไปของบทเรยนคอมพวเตอรดงกลาวขางตน จงหมายถง บทเรยนสาเรจรปทนาเสนอเนอหา สอ กจกรรม การตรวจปรบ การประเมนผล และกระบวนการเรยนรอน ๆ ดวยสออเลกทรอนกส โดยใชคอมพวเตอรนาเสนอและจดการ ความหมายทแทจรงของบทเรยนคอมพวเตอรกคอ บทเรยนและกจกรรมการเรยนการสอนทถกจดกระทาไวอยางเปนระบบและมแบบแผน โดยใชคอมพวเตอรนาเสนอและจดการ เพอใหผเรยนไดมปฏสมพนธโดยตรงกบบทเรยนนน ๆ ตามความสามารถของตนเอง โดยผเรยนไมจาเปนตองมทกษะและประสบการณดานการใชคอมพวเตอรกสามารถเรยนรได บทเรยนคอมพวเตอร จงเปนนวตกรรมทางการศกษาทประยกตใชเทคโนโลยคอมพวเตอรในการจดการเกยวกบขอความ ภาพนง ภาพเคลอนไหว เสยง และการปฏสมพนธ ผสมผสานกนอยางกลมกลนและเปนระบบ เพอนาเสนอเนอหาความรและจดกจกรรมการเรยนการสอนอยางมแบบแผนตามวตถประสงคของบทเรยน ทาใหการนาเสนอองคความรเปนไปอยางมประสทธภาพและตอบสนอง ผเรยนไดดโดยเนนความแตกตางของผเรยนเปนหลก สงผลใหการเรยนการสอนเปนเรองทสะดวกและมประสทธภาพมากขน ในยคทเครองคอมพวเตอรมราคาถกลงแตมสมรรถนะสงขนเชนในปจจบน ในทางการศกษา ถอวาบทเรยนคอมพวเตอรเปนการประยกตใชคอมพวเตอรเพอการเรยนการสอนแขนงหนง ซงยงมวทยาการแขนงอน ๆ ทสามารถประยกตใชคอมพวเตอรได ไดแก 1. การใชเพอการวจยการศกษา ไดแก งานคานวณทางสถต งานเกบขอมลงานวจย งานสรางเครองมอสาหรบการวจย เปนตน 2. การใชเพอการบรหารการศกษา ไดแก งานระบบบญช งานการจดการฐานขอมลประเภทตาง ๆ งานจดทาตารางสอน/ตารางสอบ งานควบคมวสดครภณฑการศกษา งานการพมพ เปนตน 3. การใชเพองานบรการ ไดแก งานบรการหองสมด งานบรการทางดานคลงขอมล งานวดผลและประเมนผลการศกษา งานทะเบยนประวต และงานสรางเวบไซตรายวชา เปนตน พฒนาการของบทเรยนคอมพวเตอร บทเรยนคอมพวเตอรมมานานแลว นบตงแตป คศ. 1950 ศนยวจยของไอบเอม ไดรเรมพฒนาบทเรยนคอมพวเตอรบนเครองคอมพวเตอรแบบเมนเฟรม เพอใชกบงานวจยดานจตวทยา


นบวาเปนการบกเบกศาสตรดานนเปนครงแรก ตอมา ในป คศ. 1958 มหาวทยาลยฟลอลดา ไดพฒนาบทเรยนคอมพวเตอรเพอใชสอนทบทวนวชาฟสกสและสถต มหาวทยาลยสแตนฟอรด ไดนาคอมพวเตอรมาใชชวยสอนวชาภาษาองกฤษและคณตศาสตรในระดบมธยมศกษา แตโครงการทรจกกนมากทสด กคอ The University of Illinois PLATO Project (Programmed Logical Automation Teaching Operation) ในตนป คศ. 1960 โดยอลเพรทและบทเซอร (Alpert & Bitzer) แหงมหาวทยาลยอลลนอยส เปนผนาในการผลตบทเรยนบนคอมพวเตอรแบบเมนเฟรมขนมา จานวน 150 วชา เพอใชในการเรยนการสอนในมหาวทยาลย โดยพฒนารวมกบบรษท CDC (Control Data Corporation) ตอมาในป คศ. 1972 Mitre Corporation ไดเรมพฒนาบทเรยนคอมพวเตอร โดยใชชอโครงการวา TICCIT (Time Shared Interactive Computer Controlled Information Television) ซงเปนอกโครงการหนงทประสบความสาเรจอยางสง ในการพฒนาบทเรยนบนมนคอมพวเตอร ตอมาเมอคอมพวเตอรไดแพรหลายมากขนในหมผใช ไดมการขยายตลาดการผลตเขาสเครองระดบสวนบคคล ในป คศ. 1978 ไมโครคอมพวเตอรยหอ Apple II ไดถกผลตเปนครงแรก ทาใหมการพฒนาบทเรยนคอมพวเตอรขนเพอใชกบไมโครคอมพวเตอร ตอมาในป คศ. 1981 บรษทไอบเอม บรษทชนนาดานคอมพวเตอร ไดขยายฐานการผลตเขาสเครองคอมพวเตอรระดบลาง โดยผลตเครองไมโครคอมพวเตอรทรจกกนในชอของไอบเอมพซ จดวาเปนเครองคอมพวเตอรสวนบคคลทรจกกนแพรหลายมากทสดจนถงปจจบน ทาใหพฒนาการของบทเรยนคอมพวเตอรทใชงานบนไมโครคอมพวเตอรมอตราความกาวหนาทสงอยางตอเนองจนถงปจจบน ในสวนของประเทศไทยนน ไดมสถานศกษาและหนวยงานตาง ๆ รเรมโครงการและพฒนาบทเรยนคอมพวเตอรอยางตอเนองมาโดยตลอด สถานศกษาแหงแรกทบกเบกดานบทเรยน คอมพวเตอรกคอ มหาวทยาลยสโขทยธรรมธราช โดยรวมมอกบมหาวทยาลยกเอลฟ (Guelph) แหงประเทศแคนาดา เพอรวมพฒนาระบบนพนธบทเรยน ชอ ไวทลไทย (VITAL/Thai) เพอใชเปนเครองมอสาหรบพฒนาบทเรยนคอมพวเตอรสาหรบการเรยนการสอนทางไกล ตงแตป พ.ศ. 2533 เปนตนมา ซงประสบความสาเรจในระดบหนง ศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกสและคอมพวเตอรแหงชาต หรอ NECTEC ไดสนบสนนใหมการพฒนาระบบนพนธบทเรยนเปนภาษาไทย นบตงแตระบบแรกทใชชอ ไทยโชว (Thaishow) ทเขยนขนโดยใชภาษาปาสคาล ซงใชกบระบบปฏบตการดอส ตอมาไดพฒนาขนใหม ใชชอวา ไทยทศน 1 และไทยทศน 2 (TAS : Thai Authoring System) นอกจากน ยงไดจดฝกอบรมสมมนาเกยวกบการพฒนาบทเรยนคอมพวเตอรขนเปนระยะ ๆ ในสวนของสถานศกษาระดบ อดมศกษาและหนวยงานตาง ๆ ไดมการพฒนาบทเรยนคอมพวเตอรขนใชงานเชนกน เชน มหาวทยาลยสงขลานครนทร ไดพฒนาบทเรยนคอมพวเตอร โดยใชระบบนพนธบทเรยนชอ Authorware กรมอาชวศกษา กระทรวงศกษาธการ ไดจดฝกอบรมการสรางบทเรยนคอมพวเตอร


ใหกบคณาจารยหลายครง จฬาลงกรณมหาวทยาลย ไดพฒนาระบบนพนธบทเรยนชอจฬาซเอไอขน เพอใชพฒนาบทเรยนคอมพวเตอรทางดานการแพทย ในสวนของภาควชาคอมพวเตอรศกษา คณะครศาสตรอตสาหกรรม สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ ไดพฒนาบทเรยนคอมพวเตอรในวชาชางอตสาหกรรม โดยใชทงระบบนพนธบทเรยนและใชภาษาคอมพวเตอร นอกจากนกยงมการพฒนาบทเรยนคอมพวเตอรในสถานศกษาอน ๆ ไดแก มหาวทยาลยมหดล มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร มหาวทยาลยนเรศวร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒประสานมตร มหาวทยาลยบรพา สถาบนราชภฏสวนสนนทา สถาบนสงเสรมวทยาศาสตรเทคโนโลยและการพลงงาน เปนตน ในสวนของภาครฐ กไดตระหนกถงความสาคญและความจาเปนในการใชบทเรยนคอมพวเตอร จงไดรเรมโครงการปฏรปการศกษาระดบประถมศกษาในป พ.ศ. 2539 เพอใชบทเรยนคอมพวเตอรในโรงเรยนระดบประถมศกษาทวประเทศ สาหรบกระทรวงแรงงานและ สวสดการสงคม ซงมหนาทผลตชางฝมอเขาสตลาดแรงงาน ไดรเรมโครงการพฒนาบทเรยนคอมพวเตอรเพอใชในการฝกอบรมชางฝมอทวประเทศ เมอป พ.ศ. 2540 โดยรวมมอกบมหาวทยาลยแหงรฐยทาห สาหรบภาคเอกชน บรษท เจแอสแอล จากด ไดพฒนาระบบนพนธบทเรยนขน เมอป พ.ศ. 2542 เพอใชพฒนาบทเรยนคอมพวเตอร โดยรวมมอกบโรงเรยนในเขต กรงเทพมหานคร นอกจากนยงมบรษทเอกชนรายอน ๆ ทไดพฒนาบทเรยนคอมพวเตอรสอนทเปนภาษาไทยจาหนายพอสมควร สวนใหญเปนบทเรยนเสรมหลกสตรสาหรบเดกเลก แตยงไมมการผลตบทเรยนทใชประกอบวชาในหลกสตรแตอยางใด ในสวนของการใชเพอการฝกอบรม บรษทปโตรเคมแหงชาต ไดพฒนาบทเรยนคอมพวเตอรเพอใชในการฝกอบรมพนกงานใหม เมอป พ.ศ. 2538 และยงมบรษทอน ๆ อกจานวนหนงทอยในขนทดลองใชเพอการฝกอบรม บทเรยนคอมพวเตอรกบ e-Learning เครอขายอนเทอรเนต ไดกาเนดขนเปนครงแรกจากพฒนาการของเครอขาย ArparNet ของกระทรวงกลาโหม แหงประเทศสหรฐอเมรกา เมอป พ.ศ. 2515 หลงจากนนไดมการใชงานเครอขายอนเทอรเนตอยางแพรหลาย ทงในวงการธรกจ อตสาหกรรม การแพทย การทหาร การเมอง และการใชงานทว ๆ ไป โดยเฉพาะในวงการศกษา ไดมการประยกตใชงานทกดานทเกยวกบการจดการศกษา การบรหารโครงการ การพฒนาหลกสตร การวดและประเมนผลการศกษา และการบรการการศกษา เปนตน โดยเฉพาะการใชเปนเครองมอหรอใชเปนชองทางในการสงผานองคความรไปยงผเรยนในลกษณะตาง ๆ พฒนาการของบทเรยนคอมพวเตอรทใชงานในลกษณะแบบโดยลาพงเพยงคนเดยว ไดปรบเปลยนไปสการใชงานบนเครอขายอนเทอรเนต เวบชวยสอนหรอการเรยนการสอนโดยใชเวบ จงเขามาแทนทบทเรยนคอมพวเตอรแบบดงเดม คาวาบทเรยนคอมพวเตอรในลกษณะของ CAI หรอ CBT จงถกแทนทดวยคาวาบทเรยนบนเวบหรอเวบชวยสอน ในลกษณะของ WBI หรอ WBT ทใชงานบนเครอขายอนเทอรเนต


พฒนาการของเวบชวยสอนหรอการเรยนการสอนโดยใชเวบ ในลกษณะของ WBI และ WBT ไดมสวนกระตนการใชบทเรยนคอมพวเตอรเปนอยางมาก ไมเฉพาะสถานศกษาเทานน แตยงรวมถงสถานประกอบการตาง ๆ ทไดปรบเปลยนแนวทางการฝกอบรมจากระบบดงเดมไปการฝกอบรมโดยใชเวบ ทาใหมความตองการใชงาน WBI และ WBT เปนอยางมาก ดงจะเหนปรมาณความตองการของ WBI และ WBT ในสถานศกษาและสถานประกอบการ รวมทงจานวนบรษทผผลตบทเรยนคอมพวเตอรในปจจบน จากบทเรยนคอมพวเตอรแบบดงเดม ในลกษณะของ CAI และ CBT ไดปรบเปลยนไปเปน เวบชวยสอน ในลกษณะของ WBI และ WBT และพฒนาไปเปน e-Learning ในยคปจจบน โดยมงเนนการใชงานทผสมผสานกน ระหวางการศกษาจากเนอหาบทเรยน กบการใชแหลงทรพยากรตาง ๆ ทมบรการอยบนเครอขายอนเทอรเนต ทาใหการเรยนการสอนมความสะดวก และมความหลากหลายมากขน รวมทงสามารถกระจายไปสแหลงตาง ๆ ไดอยางทวถง ในปจจบนเมอกลาวถงบทเรยนคอมพวเตอรจงมแนวโนมทจะหมายถง e-Learning มากกวา CAI/CBT หรอ WBI/WBT อยางไรกตามพฒนาการทางดานนยงคงมความตอเนอง จาก e-Learning ทใชงานบนเครอขายอนเทอรเนตทเนนการใชงานเพยงลาพง ไดเปลยนไปเปน c-Learning (Collaborative Learning) เพอเนนการใชงานหลาย ๆ คนในเวลาเดยวกน และปรบเปลยนไปเปน m-Learning (Mobile Learning) เพอใชงานบนเครองคอมพวเตอรแบบพกพา (PDA) หรอโทรศพทมอถอ นอกจากนยงมบทเรยนชนดอน ๆ ทเปนบทเรยนคอมพวเตอรทใชงานบนเครอขายอนเทอรเนตเชนเดยวกนกบ e-Learning เชน d-Learning หรอ d3-Learning ซงหมายถง การเรยนรทางไกลดวยสออเลกทรอนกส เปนตน ลกษณะการใชงาน ประโยชน และขอจากด บทเรยนคอมพวเตอร สามารถประยกตใชงานไดทงการเรยนการสอนและการฝกอบรม ลกษณะการใชงานจงเหมาะสมกบสถานการณตอไปน 1. ใชเพอสอนแทนผสอนทงในและนอกชนเรยน หรอใชสอนทบทวนเนอหาเดมทศกษาผานไปแลว หรอใชสาหรบสอนเสรมในกรณทผเรยนเรยนไมทนหรอไมเขาใจ 2. ใชเพอการศกษาทางไกล เชน การเรยนการสอนทางไกลผานดาวเทยมสอสาร เพอใชในมหาวทยาลยเปด และใชในระบบมหาวทยาลยเสมอน (Virtual University) เปนตน 3. ใชกบเนอหาทยงยากหรอซบซอน ไมสามารถศกษาไดจากของจรงหรอตองอาศยการจนตนาการ ยากเกนกวาจะเขาใจไดโดยงาย เชน การเกาะกลมกนของอะตอมภายในโมเลกล หลกการเกดกระแสไหลวน (Eddy Current) ในแกนเหลกของหมอแปลงไฟฟา เปนตน 5. ใชกบเนอหาสาระทตองการแสดงใหเหนลาดบขนการเปลยนแปลงทละขน ๆ โดยการจาลองจากเหตการณจรงทเกดขนเรวเกนไปหรอชาเกนไป ใหเหนลาดบขนการเปลยนแปลงอยางชา ๆ ซงสามารถยอนกลบหรอเดนหนาซาแลวซาอกได


6. ใชในการฝกอบรมพนกงานใหม โดยสรางเปนบทเรยนคอมพวเตอรชวยฝกอบรม เพอใหพนกงานไดศกษาดวยตนเองจากระบบเครอขายคอมพวเตอร วธการนพนกงานจะไมเสย เวลาเรมงานใหมเหมอนกบการฝกอบรมแบบในงาน (on the Job Training) แบบดงเดม 7. ใชเพอคงความเปนมาตรฐานของหลกสตรการเรยนการสอนและการฝกอบรม ใหเหมอนกนทกแหงทใชหลกสตรและเนอหาเดยวกน 8. ใชในการเรยนการสอนเพอชวยแบงเบาภาระของผสอนลง อกทงยงใชเพอลดปญหาการขาดแคลนผสอน 9. ใชเพอการแสวงหาแนวทางพฒนารปแบบการเรยนการสอนแบบใหม ๆ โดยนาเอาเทคโนโลยสารสนเทศมาใชในการศกษา ชวยใหเกดการพฒนาทดเทยมกบสาขาวชาอน ๆ 10. ใชกบการเรยนการสอนผานเครอขายอนเตอรเนต ไดแก WBI, WBT, NBI, NBT, e-Learning, c-Learning, m-Learning หรอ d-Learning เปนตน ประโยชนของบทเรยนคอมพวเตอร มดงน 1. ผลสมฤทธทางการเรยนของผเรยนสงขนเมอเรยนดวยบทเรยนคอมพวเตอร ซงเปนผลสรปจากการวจยเกยวกบการใชบทเรยนคอมพวเตอร เปรยบเทยบกบการเรยนการสอนแบบปกต หรอเปรยบเทยบกบการเรยนการสอนแบบอน ๆ 2. เวลาเรยนของผเรยนลดลง เมอเปรยบเทยบกบการเรยนการสอนปกตในชนเรยน โดยเฉพาะผเรยนทเกง จะไมเสยเวลาคอยเพอนรวมชนเรยน 3. ความสนใจของผเรยนสงขน เมอเรยนดวยบทเรยนคอมพวเตอร โดยเฉพาะผเรยนทเรยนคอนขางชา จะมผลสมฤทธมากกวาผลสมฤทธจากวธการเรยนแบบปกต 4. สงเสรมใหผเรยนมปฏสมพนธกบบทเรยนอยางแทจรง โดยมการโตตอบระหวางผเรยนกบบทเรยน ทาใหเกดการเรยนรอยางลกซง นอกจากนบทเรยนคอมพวเตอรยงเปดโอกาสใหผเรยนมปฏสมพนธมากกวาสอการเรยนการสอนประเภทอน ๆ 5. ผเรยนเปนผควบคมบทเรยนดวยตนเอง นบตงแตการจดการบทเรยน เลอกกจกรรมทตนเองถนด จนถงการประเมนผลการเรยนดวยตนเอง ทาใหสามารถตอบสนองความตองการของผเรยนไดอยางแทจรง 6. บทเรยนคอมพวเตอรนาเสนอเนอหาไดรวดเรว ฉบไว การยอนกลบหรอขามบทเรยนไปยงเนอหาถดไป สามารถทาไดงาย และสะดวกขน นอกจากนสอทใชเกบบนทกบทเรยนคอมพวเตอรมความจสง เชน ดวดหนงแผน สามารถเกบบนทกขอมลไดมากกวาหนงสอหลายเทา 7. สามารถนาเสนอภาพกราฟก ภาพเคลอนไหว ภาพ 3 มต และภาพโครงรางซบซอนประกอบบทเรยนได นอกจากน ยงใชเสยงประกอบบทเรยนในลกษณะของสอประสมได ทงเสยงบรรยาย เสยงดนตร และเสยงผลพเศษ (Sound Effect)


8. ไมมขอจากดดานเวลาและสถานท สามารถนาตดตวไปเรยนในสถานทตาง ๆ ไดตามความตองการ อกทงยงสามารถศกษาบทเรยนผานเครอขายอนเตอรเนตได 9. การไดนาคาตอบของผเรยนมาใชในการวจย นบวาเปนประโยชนอยางยงในการปรบปรงและแกไขบทเรยนในภายหลง เพอใหเปนบทเรยนทมคณภาพ และสอดคลองกบความตองการของผเรยนทแทจรง ขอจากดของบทเรยนคอมพวเตอร มดงน 1. เสยคาใชจายสงในการพฒนาบทเรยนคอมพวเตอร ทงดานฮารดแวร ไดแก ตวเครองคอมพวเตอรและอปกรณประกอบ และดานซอฟทแวร ไดแก ระบบนพนธบทเรยน และซอฟทแวรอรรถประโยชน (Utility Software) สนบสนนการพฒนาบทเรยน 2. ตองจดเตรยมผเชยวชาญหลายดานรวมระดมความคด เพอออกแบบและพฒนาบทเรยนคอมพวเตอร ทงดานหลกสตรและดานการเรยนการสอน ดานสอการสอน ดานการวดและประเมนผล และดานการโปรแกรมคอมพวเตอร 3. ใชระยะเวลายาวนานในการพฒนาบทเรยนคอมพวเตอร รวมทงเวลาสาหรบการทดสอบประเมนผลคณภาพบทเรยน และการปรบปรงแกไข 4. ยากในการออกแบบบทเรยนใหไดคณภาพด เนองจากบทเรยนคอมพวเตอรทดนนจะตองออกแบบใหมความยดหยนตอการใชงาน และเหมาะสมกบผเรยนทมความถนดแตกตางกน จงเปนเรองยากทจะออกแบบเนอหาใหสอดคลองกบกลมเปาหมายทกกลมทมความแตกตางกน 5. บทเรยนคอมพวเตอรเปนบทเรยนทถกออกแบบไวกอนทจะมการเรยนการสอน จงมขนตอนการเรยนรตามแผนการสอนทวางไวทกประการ เมอนาไปใชในการเรยนการสอน จงไมสามารถพฒนาความคดสรางสรรคของผเรยนทเกดขนโดยฉบพลน ในระหวางกระบวนการเรยนรไดในบางครง 6. ผเรยนไดรบการตอบสนองจากบทเรยนคอมพวเตอรในรปแบบทแนนอน ตามการจดการของโปรแกรม บทเรยนคอมพวเตอรจงไมสามารถตรวจสอบพฤตกรรมการเรยนรของผเรยนขณะทศกษาบทเรยนได 7. การใชบทเรยนคอมพวเตอรมากเกนไป จะเปนการลดความสมพนธของเพอนรวมชนและปฏกรยาทมตอกนในทางสงคมจะลดนอยลงไป อาจสงผลใหเหนความสาคญของผสอนนอยลงไปไดเชนกน 8. ผเรยนระดบผใหญอาจจะไมชอบศกษาดวยบทเรยนคอมพวเตอร ทมโปรแกรมการเรยนรเปนขนตอน ทาใหเกดอปสรรคในการเรยนรไดมากกวาผเรยนระดบเดก 9. ปญหาทางดานเทคนค มดงน 9.1 ปญหาความเรวในการสอสารของเครอขาย เนองจากแถบความถในการสอสารมผลตอความเรวในการสงผานเนอหาบทเรยน ทาใหบางแหงประสบปญหาการศกษาบทเรยนบน


เครอขายอนเทอรเนต ถาความเรวในการสอสารไมสงมากเพยงพอ นอกจากนหากผเรยนตอเชอมเขาระบบเปนจานวนมาก กจะทาใหการนาเสนอบทเรยนชาลง 9.2 ปญหาดานลขสทธ การพฒนาบทเรยนคอมพวเตอรตองอาศยซอฟทแวรทมราคาสง ทาใหการพฒนาอยในวงจากดเฉพาะหนวยงานหรอสถานศกษาทมงบประมาณเพยงพอเทานน 9.3 เนองจากบทเรยนคอมพวเตอรนาเสนอผานจอภาพของเครองคอมพวเตอร ซงประกอบดวยอปกรณทเกยวของหลายอยาง การใชงานจงอาจเกดปญหาขนได บทเรยนจงใชได ผลดสาหรบผเรยนทมความรดานการใชเครองคอมพวเตอรมาบาง การเรยนการสอนแบบโปรแกรม ลกษณะของบทเรยนคอมพวเตอร ไดจากการประยกตบทเรยนสาเรจรปหรอบทเรยนโปรแกรม (PI : Programmed Instruction) หรอบทเรยนดวยตนเอง ทไดรบความนยมในระยะหนง บทเรยนสาเรจรป หมายถง บทเรยนทออกแบบขนมาอยางมแบบแผน เพอใหผเรยนไดเรยนรดวยตนเองในการศกษาและจดการบทเรยนตามความตองการ เชน เลอกกจกรรมการเรยนทตนเองถนด เลอกวธการเรยนร และประเมนผลการเรยนดวยตนเอง เปนตน แนวความคดและการจดการบทเรยนสาเรจรป อาศยพนฐานความแตกตางระหวางบคคลในการพฒนาวธการใหผเรยนไดเรยนรตามความสามารถเฉพาะบคคลและความพรอม โดยไมคานงถงเวลาและสถานท บทเรยนทสมบรณจะมแบบทดสอบวดความกาวหนาทางการเรยน โดยทาแบบทดสอบกอนและหลงบทเรยนแลวพจารณาวาหลงบทเรยน ผเรยนมคะแนนมากกวากอนบทเรยนมากนอยเพยงใด

ภาพท 1-1 โครงสรางของบทเรยนคอมพวเตอรกบบทเรยนโปรแกรม

Program Instruction

Database

Multimedia Attributes

Computer Instruction

CAI/CBT WBI/WBT


เหตทบทเรยนคอมพวเตอรไดรบความนยม เนองจากมจดเดนและมความคลองตวในการใชงานมากกวาบทเรยนสาเรจรป ไดแก สามารถสรางสรรคเนอหาแบบสาขา เพอเปดโอกาสใหผเรยนเลอกเรยนไดตามความสนใจในแตละบทเรยน ซงทาไดทงในลกษณะการสอนทบทวนเนอหาหรอการใชคาถาม สามารถกาหนดใหมปฏสมพนธระหวางผเรยนกบบทเรยนไดตลอดเวลา แมแตการเฉลยคาตอบหรอการประเมนผลการเรยนรกสามารถทาไดเชนกน นอกจากนบทเรยนคอมพวเตอรในปจจบน ยงสามารถใชคณสมบตเฉพาะตวของคอมพวเตอรในการจดการเกยวกบบทเรยน เปนตนวา มระบบการจดการฐานขอมลทสามารถเกบบนทกผลการเรยนไวได สามารถสรางธนาคารขอสอบได ประเมนผลการเรยนไดอยางรวดเรว นอกเหนอจากการนาเสนอดวยภาพนง ภาพเคลอนไหว ภาพกราฟก และเสยง ในลกษณะของสอประสม ทไมมในบทเรยนสาเรจรปแตอยางใด อยางไรกตาม บทเรยนคอมพวเตอรกยงคงไวซงโครงสรางของการเรยนการสอนแบบโปรแกรมเชนเดยวกบบทเรยนสาเรจรป จงอาจกลาวไดวา บทเรยนทงสองมาจากแนวความคดเดยวกน โดยมลกษณะสาคญ ๆ ดงน 1. มการกาหนดความคาดหวงทตองการหลงจบบทเรยน โดยกาหนดเปนวตถประสงค เชงพฤตกรรมของผเรยนหลงจากจบบทเรยนแลววา จะตองสามารถแสดงพฤตกรรมทวดไดหรอสงเกตไดอยางชดเจน 2. การนาเสนอเนอหาบทเรยนจะเรมจากสงทรไปยงสงทยงไมร หรอจากสงทงายไปยงสงทยาก โดยการจดการนาเสนอเนอหาเรยงตามลาดบ เรมจากสวนทผเรยนเรยนรมาแลว ไปยงเรองใหมทยงไมร เนอหาตองสรางเปนกรอบหรอเฟรม และนาเสนอทละเฟรม ๆ จนครบตามวตถประสงคของบทเรยน ตามลาดบความยากงาย 3. เนอหาแตละเฟรมยอย ตองเพมขนทละนอย ๆ และมการแนะนาความรใหมทละขน แตไมมากนก ความเปลยนแปลงของเนอหาแตละสวนยอย ผเรยนจะตองสามารถเรยนรไดดวยตนเอง 4. ในระหวางนาเสนอเนอหา จะมการนาเสนอกจกรรมการเรยนประกอบดวย เชน ตอบคาถาม ทาแบบทดสอบ หรอกจกรรมอน ๆ ในลกษณะของการสงเสรมใหผเรยนมปฏสมพนธรวมตลอดบทเรยน เนองจากถาใหผเรยนอานเนอหาและคดตามเพยงอยางเดยว จะทาใหไมเกดการสรางสรรคประสบการณการเรยนร และทาใหผเรยนเกดความเบอหนาย 5. เมอผเรยนมปฏสมพนธ ในกรณทผเรยนตอบผด จะมการอธบายหรอแนะนาเพมเตมถงความผดพลาดทเกดขน หรอมการจดการบทเรยนใหยอนกลบไปในสวนของเนอหาทเกยวของ หากผเรยนตอบถกตอง จะมการใหคาชมดวยวธใดวธหนงทสรางเสรมกาลงใจในการเรยน 6. เวลาไมใชขอจากดในการเรยนร บทเรยนตองอานวยประโยชนใหผเรยนไดเลอกเรยนตามความสามารถและความถนดของผเรยน ผเรยนสามารถใชเวลาในการทบทวนบทเรยนหรอคดคาตอบเพอจะตอบคาถามแตละขอนานเทาใดกได


7. มแบบทดสอบหลงบทเรยน เพอใหผเรยนไดประเมนผลการเรยนรของตนเอง ซงจะเปนการสรปเนอหาและมการตดตามผลของผเรยนดวยวาผลการเรยนรเปนอยางไร จาเปนตองคนควาหรอศกษาเนอหาสวนใดเพมเตม 8. การใชบทเรยนสาเรจรป จะไมอยภายใตการดแลของผสอนหรอภายในสถานททกาหนด ผเรยนมอสระจากการดแลหรอการควบคมจากบคคลอน ๆ และสถานททพอใจ 9. ยดผเรยนเปนศนยกลางการเรยน การออกแบบบทเรยนจงตอบสนองความตองการและความสามารถของแตละบคคลเปนสาคญ ลกษณะโครงสรางของการเรยนการสอนดงกลาว เปนแนวความคดขนพนฐานของบทเรยนสาเรจรป นอกจากนยงมสวนอน ๆ ของบทเรยนสาเรจรปทใชเปนแนวความคดในการออกแบบบทเรยนคอมพวเตอร ไดแก รปแบบการนาเสนอ ซงจาแนกออกเปน 3 รปแบบ ดงน 1. แบบเรยงลาดบเชงเสน (Linear Program) 2. แบบสาขา (Branching Program) 3. แบบแอดจงทฟ (Adjunctive Program) รายละเอยดแตละรปแบบ มดงน 1. แบบเรยงลาดบเชงเสน (Linear Program) รปแบบของบทเรยนสาเรจรปแบบนจะแบงออกเปนหนวยยอย ๆ ทเรยงตอเนองกนไปตามลาดบ เรมจากสงทงายไปหาสงทยาก ผเรยนจะเรยนไปทละหนวยจากหนวยแรกและกาวตอไปตามลาดบ จะขามหนวยใดหนวยหนงไมได สงทผเรยนศกษาจากหนวยแรก ๆ จะเปนพนฐานของหนวยถดไป ลกษณะของบทเรยนสาเรจรปประเภทน มกจะเปนแบบใหตอบคาถามแบบถกผดหรอใหเตมคาในชองวาง และใหผเรยนตรวจคาตอบในหนวยถดไปหรอเฟรมถดไป

ภาพท 1-2 รปแบบการนาเสนอบทเรยนสาเรจรปแบบเรยงลาดบเชงเสน (Linear Program) 2. แบบสาขา (Branching Program) บทเรยนสาเรจรปแบบสาขา เปนบทเรยนสาเรจรปทออกแบบขนมาโดยคานงถงความแตกตางของบคคลเปนหลก โดยแบงบทเรยนออกเปนเฟรมหลกหรอหนวยหลกและหนวยยอย ๆ ซงผเรยนทกคนจะตองเรยนทเฟรมหลก สวนหนวยยอยทแตกสาขาออกไป มไวเพอเสรมความ

1 2 3 4 5 6 7 8


เขาใจสาหรบผเรยนบางคนทตองการ เมอผานไปยงหนวยยอยแลวจะกลบมายงเฟรมหลกอกและเรยนตอไปจนครบบทเรยนตามผลของการตอบสนองทมตอบทเรยน บทเรยนแบบนจะควบคมขนตอนใหสามารถเรยนรเนอหาไดตลอด โครงสรางการนาเสนอของบทเรยนจงซบซอนและออกแบบยากกวาแบบเรยงลาดบเชงเสน

ภาพท 1-3 รปแบบการนาเสนอบทเรยนสาเรจรปแบบสาขา (Branching Program) 3. แบบแอดจงทฟ (Adjunctive Program) การนาเสนอบทเรยนสาเรจรปแบบแอดจงทฟ จะมลกษณะเชนเดยวกนกบแบบสาขา แตการเสนอเนอหาจะมปรมาณมากกวา สวนการตอบคาถามซงอาจจะกระทาในตอนทายบทเรยนแลว ยงอาจขามไปยงหนวยยอยอน ๆ เลยกได ถาผเรยนสามารถแสดงใหเหนวามความรความสามารถในสวนทจะขามไปนน การนาเสนอบทเรยนรปแบบนจงเปนรปแบบผสม ทซบซอนและยงยากมากกวาสองรปแบบแรก

ภาพท 1-4 รปแบบการนาเสนอบทเรยนสาเรจรปแบบแอดจงทฟ (Adjunctive Program)

1 2 3 4

4.1 1.1 2.1 3.1

4.2 1.2 2.2 3.2

1 3 8

2

4

6

7

5

9


นอกจากน บทเรยนคอมพวเตอรยงใชแนวความคดและหลกการดานอน ๆ ของบทเรยนสาเรจรปมาประยกตเขากบคณสมบตเฉพาะตวของคอมพวเตอร ทาใหบทเรยนคอมพวเตอรแสดงบทบาทในการนาเสนอองคความรไดมประสทธภาพมากกวาบทเรยนสาเรจรป องคประกอบทสาคญของบทเรยนคอมพวเตอร องคประกอบทสาคญของบทเรยนคอมพวเตอรม 4 สวน ถาขาดสวนใดสวนหนงไป จะทาใหบทเรยนขาดความสมบรณในดานการถายทอดองคความรไปสผเรยน คอมพวเตอรทใชกจะมบทบาทเปนเพยงอปกรณหรอเครองมอนาเสนอขอมลหรอสาหรบฉายขอมลเทานน ไมใชบทเรยนคอมพวเตอรทแทจรง องคประกอบทสาคญทง 4 สวน มดงน 1. การเรยนโดยใชคอมพวเตอร 2. บทเรยนไดออกแบบไวกอนทจะมการเรยนการสอนเกดขน 3. ผเรยนมปฏสมพนธกบบทเรยนโดยตรงผานทางคอมพวเตอร 4. บทเรยนตอบสนองความแตกตางระหวางบคคล รายละเอยดขององคประกอบทง 4 สวน มดงน 1. การเรยนโดยใชคอมพวเตอร เปนการถายทอดองคความรโดยผานคอมพวเตอร ซงไดมการจดระเบยบเนอหาและระบบการนาเสนอแบบปฏสมพนธไวแลวเรยบรอย ความสามารถในการตดตามหรอคนหาองคความรในบทเรยนคอมพวเตอร จงยดหลกการสาคญ ไดแก ความงาย ความสะดวกในการใชงาน ความสวยงาม ความนาสนใจ และสงเสรมใหผเรยนสามารถเรยนรไดดวยตนเอง เพอใหผเรยนประสบผลสาเรจดวยวธการของตนเองในการเรยนรตามทตองการ 2. บทเรยนไดออกแบบไวกอนทจะมการเรยนการสอนเกดขน การเรยนรดวยบทเรยนคอมพวเตอรเปนการเลยนแบบวธการสอนแบบปกตในชนเรยน อนเนองมาจากปญหาและความตองการตาง ๆ ไดแก ความรบผดชอบของผสอนในปจจบนทมตอผเรยนมมากขน ความตองการใชเทคโนโลยสมยใหมในวงการศกษา เปนตน การออกแบบการเรยนการสอนจงไดเนนการประยกตใชเทคโนโลยทางดานสอการเรยนการสอนมากขน บทบาททสาคญในฐานะของผสอนกคอการออกแบบแผนการสอนอยางเปนระบบ เพอนาเสนอองคความรใหถกตองและครบถวน โดยเฉพาะบทเรยนคอมพวเตอร ซงออกแบบไวกอนทจะมการเรยนการสอนเกดขน ดงนน การออกแบบบทเรยนจงตองยดหลกการตอบสนองการเรยนรรายบคคลใหมากทสด ตามหลกการเรยนร 3. ผเรยนมปฏสมพนธกบบทเรยนโดยตรงผานคอมพวเตอร คอมพวเตอรเปนองคประกอบสาคญในการนาเสนอบทเรยนคอมพวเตอร เพอถายทอดองคความรจากบทเรยนทไดออกแบบไวแลว ลกษณะการนาเสนอบทเรยนจะสนบสนนใหผเรยนไดมปฏสมพนธโดยตรงกบ บทเรยนตลอดเวลา เพอสรางเสรมใหผเรยนเกดพฒนาการทางการเรยนร โดยยดตนเองเปนหลก


ในการควบคมบทเรยน นอกจากนยงตองเสรมสรางความรสกในทางบวกแกผเรยนในการม ปฏสมพนธกบคอมพวเตอร สงเสรมใหผเรยนมสทธคดและตดสนใจ โดยไมรสกวาถกรดรอนสทธในการเรยนรหรอถกควบคมจากคอมพวเตอร 4. บทเรยนตอบสนองความแตกตางระหวางบคคล ปรชญาการจดการศกษาทนามาใชไดผลในกระบวนการเรยนการสอนในปจจบน ไดเนนเรองความแตกตางระหวางบคคล รวมทงหลกการเรยนร สอการเรยนการสอน และวธการสอน จงตองพยายามพฒนาใหสนองตอบตอความแตกตางระหวางบคคลดงกลาว องคประกอบหนงของบทเรยนคอมพวเตอรซงเปนนวตกรรมทางการศกษาสมยใหมกคอ จะตองพฒนาใหเปนสออเลกทรอนกสทตองตอบสนองความแตกตางระหวางบคคล โดยมความยดหยน สามารถใชกบผเรยนทมพนฐานความรและความสามารถทแตกตางกนไดด คณลกษณะทสาคญของบทเรยนคอมพวเตอร นอกจากจะยดหลกการเรยนรแบบโปรแกรมตามหลกการพนฐานของบทเรยนสาเรจรป โดยตอบสนองความแตกตางระหวางบคคลเปนหลกแลว บทเรยนคอมพวเตอรทดยงควรประกอบดวยคณลกษณะทสาคญ 4 ประการ หรอทเรยกวา 4 Is ดงน 1. ความเปนสารสนเทศ (Information) 2. ความแตกตางระหวางบคคล (Individualization) 3. การมปฏสมพนธ (Interaction) 4. การใหผลปอนกลบโดยทนท (Immediate Feedback)

ภาพท 1-5 คณลกษณะทสาคญของบทเรยนคอมพวเตอร

Interaction

Information

Individualization Immediate Feedback Computer Instruction


รายละเอยดตาง ๆ มดงน 1. ความเปนสารสนเทศ (Information) หมายถง การจดระเบยบขององคความรทถายโยงไปสผเรยนอยางเปนระบบ โดยยดหลกประสบการณการเรยนร หรอกลาวอกนยหนงกคอ วธการคด การออกแบบ และการพฒนาบทเรยน ทจะกระตนใหผเรยนใหเรยนรเนอหาอยางเปนระบบ โดยใชหลกการและวธการของสารสนเทศ ซงเปนการเปลยนวธการศกษาของผเรยนจากวธดงเดมทงปรมาณและวธประมวลความร กลาวโดยสรปกคอ เนอหาทจะนาเสนอในบทเรยนคอมพวเตอรจะตองเปนสารสนเทศ (Information) ซงผานการจดระเบยบมาแลว ไมใชขอมลดบ (Raw Data) ทว ๆ ไปเหมอนการนาเสนอขอความปกตในเอกสารสงพมพตาง ๆ การประมวลผลสารสนเทศของผเรยนโดยใชคอมพวเตอร ประกอบดวยสวนตาง ๆ ดงน 1. การรบขอมลเขา (Input) โดยใชอปกรณรบขอมล (Input Device) เชน แปนพมพ เมาส เครองอานแผนแมเหลก เครองอานแผนซดรอม เปนตน 2. ระบบปฏบตการ (Operating System) และซอฟทแวรการใชงาน รวมทงระบบนพนธ บทเรยน 3. การแสดงผลออก (Output) โดยใชอปกรณแสดงผล (Output Device) เชน จอภาพ เครองพมพ เปนตน การจดแผนการเรยนรของบทเรยนคอมพวเตอร โดยพจารณาความเปนระบบสารสนเทศ เปนการใชศาสตรและศลปะทางเทคโนโลยการศกษาและเทคโนโลยการเรยนการสอน ไดแก การวางแผนการสอน การเลอกใชสอการเรยนการสอน การวดผลสมฤทธทางการเรยน และการจด กจกรรมการเรยนร เพอกระตนกระบวนการเรยนรตามสภาพแวดลอมของผเรยนใหเปนไปตามวตถประสงคทกาหนด เปนผลใหผเรยนไดรบความรหรอทกษะอยางหนงอยางใดเพมขน 2. ความแตกตางระหวางบคคล (Individualization) บทเรยนคอมพวเตอรทด ตองมลกษณะยดหยน เพอใหผเรยนมอสระในการควบคมการเรยนของตนเอง รวมทงการเลอกรปแบบของกจกรรมการเรยนทเหมาะสมตามความถนดของตนเอง ไดแก 2.1 การควบคมเนอหา บทเรยนตองเปดโอกาสใหผเรยนสามารถเลอกเรยนรเนอหาในสวนทตองการหรอจะออกจากบทเรยนเมอไรกได ความสามารถในการควบคมกจกรรมการเรยนร โดยการเขาใจถงผลทเกดตามมาของพฤตกรรมนบวามความสาคญมาก นกการศกษาไดกลาวถงความสามารถทจะควบคมกจกรรมการเรยนรวา ถาผลทเกดตามมาของพฤตกรรมของผเรยนคอรางวล ผเรยนจะมความพอใจในพฤตกรรมของตนเอง แตถาผลทตามมาเปนการลงโทษ อาจกอใหเกดความไมพอใจ ทงความพอใจและความไมพอใจ มความใกลชดกบมาตรฐานของพฤตกรรมทผแสดงพฤตกรรมไดตงไว 2.2 การควบคมลาดบการเรยน ผเรยนสามารถเลอกเรยนเนอหาไดตามความสนใจ โดยสามารถเลอกรายการใดรายการหนงตามความตองการ การเปดโอกาสใหผเรยนสามารถควบคมลาดบขนการเรยนรและอตราการเรยนตามความตองการ เปนวธการสงเสรมใหผเรยนลด


ความวตกกงวลในการเรยน อนเนองจากความแตกตางระหวางบคคล ผเรยนทมลกษณะตางกนและมความสามารถในการเรยนรตางกน อาจชอบวธการเรยนการสอนทแตกตางกนกได 2.3 การควบคมกจกรรมการเรยน กจกรรมการเรยนของบทเรยนคอมพวเตอรโดยพนฐาน ประกอบดวย การเลอกรายการบทเรยน การตอบคาถาม การเลอกสอการเรยนการสอนทตนเองถนด หรอการมสวนรวมในสถานการณจาลอง นอกจากนยงอาจนาเอาระบบผเชยวชาญ (ES : Expert System) หรอระบบปญญาประดษฐ (AI : Artificial Intelligent) มาประยกตใชในบทเรยนคอมพวเตอร เพอตอบสนองดานความแตกตางระหวางบคคลของผเรยน เชน การจดการนาเสนอเนอหาในระดบความยากงายทตรงกบพนฐานความสามารถและความสนใจของผเรยน 3. การมปฏสมพนธ (Interaction) หมายถง การสงเสรมใหผเรยนมปฏสมพนธกบบทเรยนคอมพวเตอร เปนการเปดโอกาสใหผเรยนไดมโอกาสโตตอบกบบทเรยนอยางตอเนองตลอดทงบทเรยน ผลทตามมากคอจะทาใหผเรยนไดเรยนรตามวตถประสงคทตงไว การทใหผเรยนโตตอบบทเรยน โดยการคลกเมาสหรอกดแปนพมพเพอเปลยนเนอหาใหมทละหนาจอภาพ ไมถอวาเปนการปฏสมพนธกบบทเรยนแตอยางใด การปฏสมพนธจะตองเปนการรวมพฒนาองคความรระหวางผเรยนกบบทเรยนเทานน เชน การปอนตวเลขทางแปนพมพ การคลกเมาสท คาตอบในขอคาถาม เปนตน การออกแบบบทเรยนสวนน จงตองจดระเบยบวธคดเพอวเคราะหและสรางสรรคกจกรรมการเรยนรหรอสวนสาหรบฝกปฏบต ทจะกอใหเกดความตอเนองตามลาดบความสาคญของเนอหา โดยยดคณลกษณะของการปฏสมพนธกบบทเรยนเปนหลก 4. การใหผลปอนกลบโดยทนท (Immediate Feedback) จดวาเปนกจกรรมการเสรมแรงอยางหนงตามแนวความคดของ Skinner ซงเปนขอไดเปรยบในการใชคณสมบตของคอมพวเตอรในการใหผลปอนกลบโดยทนททผเรยนมปฏสมพนธกบบทเรยน คณลกษณะดานน นบวาเปนจดเดนททาใหบทเรยนคอมพวเตอรสามารถตอบสนองความตองการของผเรยนไดรวดเรว ไมเพยงแตเปนการปอนกลบในรปของการตอบคาถามเทานน แตยงรวมถงการประมวลผลความรจากแบบทดสอบทผเรยนลงมอปฏบต โดยไมตองรอคอยคาตอบจากการตรวจของผสอนเหมอนการสอนปกตในชนเรยนทบางครงผเรยนตองการทราบผลการเรยนรทนท แตกไมสามารถทาได เนองจากเพอนรวมชนมจานวนมาก อายเพอน หรอสาเหตอน ๆ เปนตน ทฤษฎการเรยนรกบบทเรยนคอมพวเตอร ทฤษฎการเรยนรทเปนพนฐานของบทเรยนคอมพวเตอร จาแนกเปน 2 กลมใหญ ๆ ไดแก 1. กลมทฤษฎพฤตกรรมนยม (Behaviorism Theory Group) 2. กลมทฤษฎปญญานยม (Cognitive Theory Group) รายละเอยดทงสองกลม มดงน


1. กลมทฤษฎพฤตกรรมนยม (Behaviorism Theory Group) ทฤษฎพฤตกรรมนยม เปนทฤษฎทศกษาดานพฤตกรรมการเรยนรวาเปนสงทสามารถสงเกตไดจากพฤตกรรมภายนอก มแนวคดเกยวกบความสมพนธระหวางสงเราและการตอบสนอง โดยเชอวาการเรยนรเปนพฤตกรรมแบบแสดงอาการกระทา (Operant Conditioning) เมอมการเสรมแรง ซงสามารถสรปเปนประเดนสาคญ ๆ ไดดงน l พฤตกรรมทกอยางเกดขนโดยการเรยนรและสามารถสงเกตได l พฤตกรรมแตละชนดเปนผลรวมของการเรยนทเปนอสระหลายอยาง l การเสรมแรง (Reinforcement) ชวยทาใหพฤตกรรมเกดขนได ทฤษฎพฤตกรรมนยม มอทธพลตอการออกแบบบทเรยนคอมพวเตอรในลกษณะทเปนชดของพฤตกรรมซงจะตองเกดขนตามลาดบทแนชด การทผเรยนจะบรรลวตถประสงคไดนนจะตองผานการเรยนรตามขนตอนทกาหนดไวในวตถประสงค ผลทไดจากการเรยนขนแรกจะเปน พนฐานของการเรยนในขนตอ ๆ ไป ดงนน บทเรยนคอมพวเตอรทไดรบการออกแบบตามทฤษฎน จงมลกษณะการนาเสนอเนอหาแบบเชงเสนเปนสวนใหญ พฤตกรรมการเรยนรตามแนวความคดน แบงออกเปน 2 ประเภท ไดแก 1.1 พฤตกรรมการตอบสนอง (Respondent Behavior) หมายถง พฤตกรรมทเกดขนโดย สงเรา (Stimulus) เมอมสงเรา (Response) พฤตกรรมการตอบสนองจะเกดขนโดยสามารถสงเกตได กระบวนการเรยนรประเภทนเรยกวา ทฤษฎการวางเงอนไขแบบคลาสสค (Classical Conditioning Theory) 1.2 พฤตกรรมอาการกระทา (Operant Behavior) หมายถง พฤตกรรมทบคคลใด ๆ แสดงพฤตกรรมตอบสนองออกมา เมอมสงเราทแนนอนและมผลตอสงแวดลอม พฤตกรรมประเภทน เรยกวา พฤตกรรมแสดงอาการกระทา (Operant Conditioning Theory) การเรยนรตามทศนะของนกทฤษฎกลมน เกดจากกระบวนการตอบสนองเมอมสงเรา องคประกอบสาคญของการเรยนรตามทฤษฎนม 4 ประการ ไดแก 1. แรงขบ (Drive) เปนความตองการของผเรยนในบางสงบางอยาง แลวจงใจใหผเรยน หาหนทางตอบสนองความตองการดงกลาว 2. สงเรา (Stimulus) ผเรยนจะไดรบองคความรหรอการชแนะโดยทนทจากสงเราในการทจะตอบสนอง 3. การตอบสนอง (Response) เปนการทผเรยนแสดงปฏกรยาตอบสนองตอสงเรา สามารถอธบายไดดวยพฤตกรรมทผเรยนแสดงออก 4. การเสรมแรง (Reinforcement) เปนการใหรางวลเพอเสรมแรง เชน กลาวชมเชยแกผเรยนเมอตอบถกตอง จะชวยใหผเรยนเกดพฤตกรรมการตอบสนองเชนเดม เขมแขง และตอเนอง


2. กลมทฤษฎปญญานยม (Cognitive Theory Group) แนวคดดานการเรยนรของกลมทฤษฎปญญานยมนเนนเรองการหยงเหน (Insight) และการรบร (Perception) พฤตกรรมการเรยนรจงมทงภายในและภายนอก โดยมความเชอวาการเรยนรจะเกดขนเมอผเรยนไดประมวลองคความรจากการมปฏสมพนธกบสงแวดลอม โดยการเลอกทจะรบรสงตาง ๆ ตามความอยากรอยากเหนในสงทตนเองสนใจ ซงเปนองคประกอบทางจตทประกอบดวยการสมผส ความรสก และการจนตนาการ ทาใหเกดการจา การตดสนใจ และความรสก ซงเกดขนไดโดยการไดรบการฝกฝนอยางสมาเสมอ การเรยนรตามแนวความคดของกลมทฤษฎปญญานยม มความเชอวาการเรยนรเกดจากประสบการณการรบร (Perception Experiences) และ กระบวนการความร (Cognitive Processes) ผเรยนจะตองลงมอกระทาหรอเปนผรเรมอยางกระตอรอลน กลาวคอความรสกตาง ๆ เปรยบเสมอนตวรบรทตอเนองของสงเรา ทมผลตอโครงสรางของความรความสามารถและเจตคตของแตละบคคล การเรยนรจงเนนเรองประสบการณทผานมาทางประสาทสมผส เพอกระตนความรสกนกคดและการสรางความประทบใจใหแกผเรยน การออกแบบบทเรยนคอมพวเตอรโดยยดกลมทฤษฎปญญานยม จะอาศยสอการเรยนการสอนตาง ๆ ทสมผสดวยการมองเหน (Visual Media) และสอการเรยนการสอนอน ๆ ทเรยนรดวยประสาทสมผส เพอเปนชองทางในการถายโยงความรไปสผเรยน

ภาพท 1-6 กระบวนการเรยนรตามกลมทฤษฎปญญานยม

ทฤษฎกลมปญญานยม ทาใหเกดแนวคดในการออกแบบบทเรยนคอมพวเตอรทเปนแบบสาขา ซงจะชวยใหผเรยนมอสระในการควบคมอตราการเรยนตามความตองการ โดยเฉพาะการม

การเรยนร – การคดแกปญหาอยางมเหตผล (Reasoning Thinking)

การรบร (Perception) ประสบการณ (Experiences) การสมผส (Sensation)

ความคดรวบยอด (Concept)

การเปรยบเทยบ (Comparison)

การจนตนาการ (Imagination)

การจา (Memory)


อสระในการเลอกหวขอบทเรยนตามลาดบความตองการของตนเอง เปดโอกาสใหผเรยนไดเรยนรในสงทตรงกบความตองการของตนเอง การเพมประสทธภาพการเรยนรของบทเรยนคอมพวเตอรโดยวธควบคมการประมวลความรเพอถายโยงไปยงผเรยน พบวา กระบวนการสารสนเทศ (Information Process) เปนการใหความสนใจในกระบวนการทางความคดและลาดบขนของการประมวลความร จากความจาระยะยาวและฟนคนความรทเรยนแลวมาใชไดอยางมประสทธภาพ ทาใหเกดพฒนาการของศาสตรทประยกตใชหลกการทางจตวทยาและทฤษฎการเรยนรของมนษย เขามาผสมผสานกบเทคโนโลยคอมพวเตอรและเทคโนโลยสารสนเทศ ซงเรยกวา ศาสตรแหงปญญา (Cognitive Science) กระบวนการเรยนรในบทเรยนคอมพวเตอร Skinner นกจตวทยาชาวอเมรกน ไดเสนอแนวคดของการวางเงอนไขแบบพฤตกรรมแสดงอาการกระทา (Operant Behavior) โดยใหการเสรมแรง 2 ประเภท ไดแก การเสรมแรงทกครง(Continuous Reinforcement) และการเสรมแรงเปนครงคราว (Partial Reinforcement) การเสรมแรงเปนตวแปรทสาคญในการเปลยนพฤตกรรมการเรยนร ดงนน การออกแบบบทเรยน คอมพวเตอร จงควรจดสภาพการเรยนเพอใหผเรยนไดรบการเสรมแรงเมอเขาสกระบวนการเรยนร นอกจากน Skinner ยงไดทาการศกษาวจยเกยวกบการเสรมแรงโดยละเอยด ซงสามารถจาแนกออกเปน 4 ประการ ดงน 1. การเสรมแรงตามชวงเวลาทแนนอน (Fixed Interval) 2. การเสรมแรงตามชวงเวลาทไมแนนอนหรอไมสมาเสมอ (Variable Interval) 3. การเสรมแรงตามอตราสวนทแนนอนหรอคงท (Fixed Ratio) 4. การเสรมแรงตามอตราสวนทไมแนนอน (Variable Ratio) ตวอยางของการใชแนวคดแบบพฤตกรรมอาการกระทาของ Skinner มาใชเปนหลกพนฐานในการออกแบบบทเรยนเพอการเรยนร ทเหนไดชดเจนทสดคอการออกแบบบทเรยนโปรแกรม ซงประกอบดวยสงเราทเปนองคความรหรอคาถามนาเสนอทละเฟรม ๆ ซงคาถามเหลานทาหนาทเปนตวกระตนและเปนสงเราใหผเรยนมสวนรวมในการตอบคาถาม โดยจะมการเสรมแรงเมอผเรยนตอบสนองตอเนอหานนไดถกตอง ดงภาพท 1-7 การออกแบบบทเรยนคอมพวเตอรทว ๆ ไป จงมกยดแนวคดของ Skinner เปนหลกในสวนน

ภาพท 1-7 ความคดรวบยอดของบทเรยนคอมพวเตอรในเชงทฤษฏพฤตกรรมนยม

Stimulus คาถามและความร

Response คาตอบ

Feedback องคความรทไดรบ


Robert Gagne’ ผเสนอแนวคดของเงอนไขในการเรยนร (Conditions of Learning) ไดใชหลกการวเคราะหงานหรอภารกจ (Task Analysis) ทจะตองเรยนร เพอแยกระดบขนของการเรยนรในขนตอนตาสดจนถงขนสงทซบซอน โดยแบงประเภทของการเรยนรเพอวเคราะหงานออกเปน 8 ประเภท จากระดบการเรยนรขนตาสด สการเรยนรระดบสงสด ดงน 1. การเรยนรจากสญญาณ (Signal Learning) เปนการใหผเรยนมปฏสมพนธตอสงเราทเปนเงอนไข ผเรยนจะตอบสนองตอสญญาณหรอเงอนไขทใหโดยการกระทาซา ๆ กน 2. การเรยนรความสมพนธระหวางสงเรากบการตอบสนอง (SRL : Stimulus Response Learning) เปนการเรยนรทเกดจากการตอบสนองอยางตงใจหรออยางเฉพาะเจาะจง 3. การเรยนรแบบกลไกตอเนอง (Motor Chain) เปนการเรยนรทมการกระทาตอเนองอยางเหมาะสมในสถานการณทจะใหผเรยนตอบสนอง ซงผเรยนจะตองทราบจดมงหมายการเรยน 4. การเรยนรความสมพนธเชอมโยงทางภาษา (Verbal Chain) เปนการเรยนรทเกดขนไดจากความสมพนธของถอยคาหรอภาษาทใช 5. การเรยนรโดยสามารถจาแนกความแตกตางได (Discrimination Learning) เปนการเรยนรทตองมความเขาใจอยางลกซงตามลาดบการเรยนจนสามารถวเคราะหองคความรได 6. การเรยนรความคดรวบยอด (Concepts Learning) แบงออกได 2 แบบ ไดแก แบบรปธรรมและแบบนามธรรม ความคดรวบยอดแบบรปธรรมเกดจากการสงเกตและรวมกจกรรมจากสถานการณทจดใหเปนรปธรรม สวนแบบนามธรรมเกยวกบสญลกษณหรอสงแทนของจรง การเรยนรความคดรวบยอดเกดขนไดตามจดมงหมายทตงไว โดยการเรยนรผานสถานการณของการเรยน เพอใหเกดการตอบสนอง จนสามารถสรปหลกการและเปาหมายจากสงตาง ๆ ได 7. การเรยนรหลกการ (Principle Learning) เปนการเรยนรทเกดขนอยางมลาดบทตอเนองและชดเจน สามารถนามาใชใหสมพนธกนจนสามารถกาหนดเปนหลกการได 8. การแกปญหา (Problem Solving) การเรยนรตองอาศยหลกการพนฐานทสรางขน เพอนาไปสกระบวนการคด และขยายแนวคดใหสามารถนาไปใชแกปญหาได การจดลาดบขนของการเรยนรของ Robert Gagne’ จากขนตาไปขนสง โดยทการเรยนรขนตาจะตองมากอนการเรยนรขนสง ซงใชเปนหลกในการออกแบบโครงสรางของบทเรยนทว ๆ ไป ทงบทเรยนโปรแกรมและบทเรยนคอมพวเตอร นอกจากน Gagne’ & Briggs ไดนาเอาหลกการและทฤษฎ มาประยกตใชในการออกแบบการสอน โดยพฒนาขนตอนในกระบวนการเรยนรซงเหมาะสาหรบเปนพนฐานแนวความคดเพอออกแบบบทเรยนคอมพวเตอร โดยมองคประกอบทสาคญ 2 ดาน ไดแก กระบวนการเรยนรภายใน (Internal Learning Process) และดานการจดบทเรยน ซงเปนสอการเรยนรภายใน และดานการจดบทเรยน ซงเปนสอการเรยนรภายนอก (External Instructional Event) โดยเนนวา การกาหนดวตถประสงคของการเรยนรทชดเจน จะทาใหเกดการเรยนรทแทจรง เรยกวา รปแบบ


กระบวนการทางความร จงกลาวไดวาเปนทฤษฎทรวมลกษณะของผลการเรยนรไวทงหมดหรอเปนกระบวนการทเนนความสามารถในการเรยนร นบตงแตการทผเรยนเขาไปสมผสกบสงเรา ความรสกในดานปญหาและการสรปเหตผล เพอเปนแนวทางในการแกปญหาตอ ๆ ไป สาหรบขนตอนการเรยนรภายในตวบคคล (Internal Learning Process) ประกอบดวย 9 ขนตอน ไดแก 1. ความตนตว (Alertness) เปนขนตอนการสรางความดงดดความสนใจของบทเรยนจากผเรยน ซงเปนการกระตนและจงใจเพอใหผเรยนมความตองการทจะเรยน 2. ความคาดหวง (Expectancy) เปนขนตอนทบอกวตถประสงคของการเรยนโดยรวมหรอกาหนดความสามารถตาง ๆ ทผเรยนกระทาได หลงจบบทเรยนแลว 3. การเรยกขอมลเขาสหนวยความจา (Retrieval to Working Memory) เปนขนของการทบทวนความรเดม เพอกระตนใหผเรยนระลกถงความรพนฐานเดมทเรยนมาแลวตามทฤษฎโครงสรางความร (Schema Theory) การรบรเปนสงสาคญททาใหเกดการเรยนร เนองจากไมมการเรยนรใดทเกดขนไดโดยปราศจากการรบร 4. การเลอกรบร (Select Perception) แสดงลกษณะเดนทผเรยนจะไดรบ ซงจดวาเปนระดบขนการเรยนรภายในตวบคคล ผออกแบบบทเรยนควรทใชเวลาในการสรางสรรคเทคนค เพอกระตนใหผเรยนคนหาคาตอบดวยตนเอง ซงเปนขนของการเสนอเนอหาใหมแกผเรยน 5. การบนทกขอมล (Semantic Encoding) เปนขนการนาเสนอบทเรยนตามลาดบขน เพอบอกแนวทางของการเรยนร หรอการนาเสนอแนวคดของเนอหาโดยตรงแกผเรยน 6. การเรยกขอมลและการตอบสนอง (Retrieval and Responding) เปนขนกระตนใหผเรยนมสวนรวมเพอใหเกดการตอบสนอง ซงมกจะอยในรปของกจกรรมตาง ๆ ทจดใหผเรยนโดยเปดโอกาสใหผเรยนมปฏสมพนธกบบทเรยน 7. การเสรมแรง (Reinforcement) เปนขนตอนของการเสรมแรงหรอเสรมกาลงใจใหกบผเรยนหลงจากทมการตอบสนอง เพอใหทราบวาสงทตอบสนองมานนถกตองมากนอยเพยงใด 8. การกระตนเตอน (Cueing Retrieval) เปนขนการเรยนรทจะประเมนหรอทดสอบวาไดเกดการเรยนรตามวตถประสงคทตงไวหรอไม เพยงใด การกระตนเตอนหรอการทดสอบความร เปนสงจาเปน ซงอาจจดไวระหวางบทเรยนหรอหลงบทเรยนกได 9. การประมวลองคความรและการประยกตใช (Generalization) เปนกระบวนการสาคญเพอสรปองคความร ชวยใหผเรยนมความมนใจในองคความรทไดรบจากบทเรยน ขนตอนการเรยนรภายในตวผเรยนทง 9 ขนตอน เกดขนโดยผานกระบวนการจดบทเรยนทเหมาะสมตามขนตอนตาง ๆ ดงแสดงในภาพท 1-8 สรปไดวา บทเรยนทนาเสนอองคความรครบทกขนตอน จะชวยใหผเรยนประสบผลสาเรจในการเรยนร กลาวคอ บทเรยนจะชวยกระตน


ใหผเรยนเกดความสนใจและเกดแรงจงใจอยากตดตามบทเรยน ชวยใหผเรยนเกดความคงทนทางการเรยนในการจดจาเนอหาไดดกวาบทเรยนทผเรยนเหนวาไมนาสนใจ

ภาพท 1-8 กระบวนการเรยนรตามหลกการสอนของ Robert Gagne’ การออกแบบบทเรยนคอมพวเตอร สามารถนาแนวความคดของ Robert Gagne’ ไปประยกตใชได โดยจดกระบวนการเรยนรของบทเรยนใหเหมาะสมตามขนตอนตาง ๆ ทกาหนดไว ดงแสดงการเปรยบเทยบกระบวนการเรยนรภายในและกระบวนการจดบทเรยน ดงน กระบวนการเรยนรภายใน กระบวนการจดบทเรยน 1. ความตนตว 1. การนาเขาสบทเรยน (ดงดดความสนใจ) 2. ความคาดหวง 2. แจงใหผเรยนทราบจดมงหมาย (บอกวตถประสงค) 3. การเรยกขอมลเขาสหนวยความจา 3. กระตนสงทเรยนไดเคยรมากอนแลว (ทบทวนความรเดม) 4. การเลอกรบร 4. แสดงลกษณะเดนทผเรยนจะไดรบ (นาเสนอเนอหาใหม) 5. การบนทกขอมล 5. นาเสนอบทเรยนตามลาดบขนตอน (บอกแนวทางการเรยนร)

ดงดดความสนใจ บอกวตถประสงค ทบทวนความรเดม นาเสนอเนอหาใหม

บอกแนวทาง

กระตนการตอบสนอง แสดงผลปอนกลบ การตอบสนอง นาเสนอเนอหาใหม

การเรยนร

ทถกตอง

การตอบสนอง ทผดพลาด


กระบวนการเรยนรภายใน กระบวนการจดบทเรยน 6. การเรยกขอมลและการตอบสนอง 6. กระตนใหผเรยนมสวนรวมโตตอบ (กระตนการตอบสนอง) 7. การเสรมแรง 7. การใหตอบสนองกลบอยางสอความหมาย (ใหผลปอนกลบ) 8. การกระตนเตอน 8. ประเมนผลการกระทาของผเรยน (ทดสอบความร) 9. การประมวลองคความรและการ 9. เนนการจดจาระยะยาว และการถายโยงสงท ประยกตใช เรยนรแลวกบสงทเรยนรใหมเขาดวยกน (การจาและนาไปใช) โครงสรางของบทเรยนคอมพวเตอร จากแนวความคดของรปแบบการนาเสนอบทเรยนสาเรจรปทง 3 รปแบบ อนไดแก แบบเรยงลาดบเชงเสน แบบขนาน และแบบแอดจงทฟทผานมาแลว สามารถนามาประยกตใชเปนโครงสรางของบทเรยนคอมพวเตอรได 4 แบบ ดงตอไปน 1. แบบเชงเสน (Linear Type) 2. แบบสาขา (Branching Type) 3. แบบลาดบชน (Hierarchical Type) 4. แบบผสม (Composite Type) รายละเอยดของโครงสรางแตละแบบ มดงน 1. แบบเชงเสน (Linear Type) โครงสรางของบทเรยนคอมพวเตอรแบบเชงเสน เปนโครงสรางพนฐานทงายทสดในการจดการ เฟรมเนอหา เฟรมคาถามและเฟรมกจกรรมแตละเฟรมจะเรยงตามลาดบตงแตตนจนจบในลกษณะเชงเสน โดยไมมการกระโดดขามไปยงสวนอน ๆ ทไมเกยวของ บทเรยนคอมพวเตอรทมโครงสรางแบบน จงใชซอฟทแวรคอมพวเตอรใด ๆ จดการกได นบตงแตซอฟทแวรประเภทนาเสนอขอมล (Presentation Software) จนถงระบบนพนธบทเรยน ขอเสยของบทเรยนคอมพวเตอรรปแบบนกคอ ผเรยนจะจาเนอหาไดงายเมอเรยนซาอกครงหนง จงทาใหเกดความเบอหนาย และไมตอบสนองตอความแตกตางระหวางบคคลเทาทควร


ภาพท 1-9 ผงโครงสรางแบบเชงเสน อยางไรกตาม แมวาแบบเชงเสนจะเปนโครงสรางทงาย แตกเหมาะสาหรบนาเสนอเนอหาสาหรบเดกเลกหรอเปนบทเรยนเรมแรกสาหรบกลมผใชยงไมมประสบการณมากนก นอกจากนยงใชไดผลดกบเนอหาทมลกษณะคงทหรอเปนขอมลความจรง (Fact) เนองจากการนาเสนอเนอหาประเภทนไมตองการแงมมในการนาเสนอมากนก 2. แบบสาขา (Branching Type) ลกษณะของโครงสรางของบทเรยนคอมพวเตอรแบบสาขา เปนโครงสรางทผเรยนมอสระในการเลอกทางเดนของบทเรยน การเปลยนเสนทางของบทเรยนขนอยกบผลของการปฏสมพนธทผเรยนมตอบทเรยน ถาผเรยนตอบคาถามถกหรอทาแบบทดสอบผานตามเกณฑ จะไดรบเนอหาทแตกตางจากผเรยนทไมประสบความสาเรจในการตอบคาถามหรอไมผานการทดสอบ ลกษณะของโครงสรางจงแตกสาขาออกเปนสวนยอย ๆ ตามความตองการของผพฒนา บทเรยนคอมพวเตอรทมโครงสรางแบบสาขาจงสรางไดยากกวาแบบเชงเสน แตมขอดกคอ สามารถตอบสนองตอความแตกตางระหวางบคคลไดดกวา

ภาพท 1-10 (a) ผงโครงสรางแบบสาขา ชนดสมบรณ บทเรยนแบบสาขาแบงออกได 2 ชนด ไดแก ชนดสมบรณ และชนดไมสมบรณ ความแตกตางระหวางบทเรยนแบบสาขาทงสองชนดอยทวธการจดการเนอหาบทเรยน ชนดสมบรณจะมเนอหาแตละเฟรมครบสมบรณ ซงเฟรมทงหมดจะถกเชอมขนานกนเปนบทเรยนตามทออกแบบ

1 5 2 3 4

1 5 2 3 4

6 7 8

12 11 10 9


ไว สวนชนดไมสมบรณ จะแบงเนอหาออกเปนเฟรมหลกและเฟรมยอย โดยทเฟรมหลกจะบรรจเนอหาสวนทสาคญ ๆ ในขณะทเฟรมยอยบรรจเนอหาสวนขยายหรอรายละเอยดทเกยวของ เฟรมหลกหนงเฟรมอาจประกอบดวยเฟรมยอยหลายเฟรมกได หลงจากนนจงนามาเชอมโยงกบเฟรมหลกโดยใชวธการตาง ๆ เชน ไฮเปอรลงค (Hyperlink)

ภาพท 1-10 (b) ผงโครงสรางแบบสาขา ชนดไมสมบรณ ผงโครงสรางแบบสาขาจงเหมาะสาหรบนาเสนอเนอหาทซบซอนและยากตอความเขาใจ ทมแงมมในการนาเสนอหลากหลาย นอกจากนยงเหมาะสาหรบเนอหาทมความสมพนธกน เพอสงเสรมความเขาใจใหกบผเรยนดวยวธการตาง ๆ อยางไรกตาม โครงสรางแบบสาขาจดวาเปนโครงสรางทเปนธรรมชาตในการตอบสนองตอการเรยนรรายบคคล จงสามารถใชกบเนอหาไดทกระดบ 3. แบบลาดบชน (Hierarchical Type) โครงสรางแบบน มลกษณะคลายกบรายการเมนทางเลอก ทแบงออกเปนรายการหลกและรายการยอย ลกษณะเปนลาดบชนเหมอนรปทรงปรามด ใชกบเนอหาทแบงเปนหมวดหมและมอสระตอกน ความสมพนธของเนอหาแตละสวนมคอนขางนอย สามารถเลอกเรยนสวนใดสวนหนงกอนกได โดยไมมผลถงสวนอน ๆ ทเหลอ จดวาเปนโครงสรางทงายกวาแบบสาขา สามารถตอบสนองตอความตองการผเรยนไดด ผเรยนจะเลอกเรยนสวนใดสวนหนงกอนกไดหรอจะเลอกทากจกรรมใด ๆ กอนกได โดยไมมผลตอบทเรยน บทเรยนคอมพวเตอรทใชในการนาเสนอเนอหาทว ๆ ไป โดยไมระบกลมเปาหมาย จงมก จะยดโครงสรางแบบลาดบชนเปนหลกในการนาเสนอ อยางไรกตามโครงสรางแบบนกสามารถใชไดกบเนอหาตามหลกสตรทไมมความสมพนธกนมากนก เพอใหผเรยนมอสระในการเลอกเรยน

1 5 2 3 4

2.1 3.1 4.1

4.2 3.2 2.2


ภาพท 1-11 ผงโครงสรางแบบลาดบชน 4. แบบผสม (Composite Type) โครงสรางของบทเรยนคอมพวเตอรแบบผสม มลกษณะผสมผสานกนระหวางโครงสรางทง 3 แบบดงกลาวขางตน บทเรยนบางสวนอาจนาเสนอในลกษณะเชงเสน กรณทเปนเนอหาเชงทฤษฎ บางสวนอาจนาเสนอในแบบสาขา กรณทตองการสรางเสรมโอกาสใหผเรยนมปฏสมพนธกบบทเรยน และบางสวนอาจนาเสนอในแบบลาดบชนกรณทเปนรายการทางเลอก ทงนเพอประยกตใชจดเดนของโครงสรางแตละรปแบบ โดยพจารณาถงเปาหมายในการพฒนาบทเรยนเปนหลกวา สวนใดจะใชโครงสรางแบบใด โครงสรางแบบผสมจงไมมรปแบบตายตว

ภาพท 1-12 ตวอยางผงโครงสรางแบบผสม

1

2 3

2.1 2.2 2.3 2.4

2.2.1 2.2.2

3.1 3.2

3.1.1 3.1.2 2.2.3

1 2 3 4

2.1 4.1

4.2 2.2

2.2.1 2.2.2 2.2.3 4.2.1 4.2.2 4.2.3

3.1 3.2 3.3


เกณฑการพจารณาเลอกแบบของโครงสรางบทเรยนเพอใหสอดคลองกบวตถประสงค จงอยทลกษณะเนอหาและกลมเปาหมายทใชบทเรยนคอมพวเตอรเปนสาคญมากกวาประเดนอน ๆ ระบบการจดการเรยนการสอนของบทเรยนคอมพวเตอร บทเรยนคอมพวเตอร เปนบทเรยนทเลยนแบบกระบวนการเรยนการสอนในชนเรยน ซงประกอบดวยหลายขนตอน ไดแก การนาเสนอองคความร การจดกจกรรมการเรยน การวดและประเมนผลการเรยน และขนตอนอน ๆ ตามแผนการเรยน ดงนน บทเรยนคอมพวเตอรทดจงตองมระบบการจดการเรยนการสอน หรอเรยกวา CMI (Computer Managed Instruction) รวมอยดวย ในระบบนจะเปนการจดการบทเรยนและเกบบนทกผลสมฤทธทางการเรยนของผเรยน ซงประกอบดวยขอมลสวนตวของผเรยน ความถในการใชบทเรยน ผลการเรยน และสถตการศกษาของผเรยน เปนตน ขอมลเหลานจะเกบอยในฐานขอมลของบทเรยน ผสอนสามารถตรวจสอบและเรยกดความกาวหนาทางการเรยนได กลาวโดยสรปไดวา ขอมลของ CMI ไดมาจาก 2 สวน ไดแก สวนของ CBE (Computer Based Education) หมายถง การใชคอมพวเตอรทางการศกษาเกบขอมลทเกยวของไวทงตวบทเรยน ผเรยน และผสอน และอกสวนหนงไดจากตวเนอหาของบทเรยนคอมพวเตอร ระบบการจดการเรยนการสอนของบทเรยนคอมพวเตอร จงถอวาเปนระบบการจดการฐานขอมลทเกยวของกบผเรยน ประกอบดวย ระเบยนและรายงานตาง ๆ ทผเกยวของสามารถเรยกดขอมลเหลานได ความสามารถของระบบการจดการเรยนการสอนของบทเรยนคอมพวเตอร จะครอบคลมในเรองดงตอไปน 1. ระบบการจดการบทเรยน เชน การออกขอสอบ การเกบขอสอบ การสมขอสอบ การคดคะแนน การเกบผลสมฤทธทางการเรยนของผเรยน เปนตน 2. ระบบการประเมนผลการเรยนตามหลกสถตการศกษา รวมทงการรายงานผลการเรยน 3. สามารถเกบระเบยนสะสมของผเรยนได ทงขอมลสวนตวทเกยวของกบการใชบทเรยน และขอมลสถตทางการเรยน 4. มระบบการจาและเรยกฟนคนหนาจอภาพของบทเรยนทผเรยนศกษาคางไว เพอใหเกดการเรยนรตอเนอง เมอผเรยนเขามาศกษาบทเรยนอกครงหนง ไมจาเปนตองเรมตนศกษาใหมจากหนาจอภาพแรกเสมอไป 5. สามารถจดทารายงานผลการเรยนรในลกษณะของกราฟได 6. สามารถจดเตรยมขอมลสาหรบการสรางกราฟรวมกบซอฟทแวรอน ๆ ได 7. มระบบการออกเอกสารสาหรบผเรยน เชน ออกใบประกาศนยบตร เพอแสดงวาผเรยนผานเกณฑการประเมนจากบทเรยน 8. มระบบอรรถประโยชนอน ๆ เชน ระบบแจงผลการเรยนรผานจดหมายอเลกทรอนกส ระบบสนบสนนการใชงานบนระบบเครอขายอนเตอรเนต และระบบการคนหาคาศพท เปนตน


จดมงหมายของการใชระบบการจดการเรยนการสอน เพอชวยในการประเมนผลและเกบขอมลในการทากจกรรมการเรยนของผเรยนในรายวชาตาง ๆ อยางไรกตามทมาของขอมลในระบบการจดการเรยนการสอนนน ไดมาจากการสรางและเกบขอมลในระบบงานธนาคารขอสอบหรอ CBT (Computer Based Testing) หมายถง การใชคอมพวเตอรเพอการทดสอบสวนหนง และขอมลเกยวกบผเรยนอกสวนหนง ธนาคารขอสอบ จงประกอบดวยขอมล 2 สวน กลาวคอ สวนแรกเปนขอมลทผเกยวของเรยกใชงาน และสวนของขอสอบทผสอนเปนผเรยกใชสาหรบการเรยนการสอน เพอประโยชนในการชวยใหผสอนทราบถงผลสมฤทธของผเรยน ดงนน ระบบการจดการเรยนการสอนของบทเรยนคอมพวเตอร จงประกอบดวยสวนตาง ๆ จานวน 4 สวน ดงน 1. ระบบฐานขอมลของผเรยน (Audience Database) 2. ธนาคารขอสอบ (Item Bank) 3. ขอมลทไดจากการทาขอสอบ (Score Result) 4. สวนอน ๆ (Others) รายละเอยดแตละสวน มดงน 1. ระบบฐานขอมลของผเรยน (Audience Database) สวนนใชเกบระเบยนของผเรยนแตละคนไวในฐานขอมล ประกอบดวย ชอ-สกล หมายเลขประจาตว รหสผาน ระดบการศกษา พนฐานความร หรอขอมลสวนอน ๆ ทเกยวของ เพอใชในการจดการบทเรยน และใชพสจนสทธผใชเพอยนยนกบฐานขอมล ภายหลงทผเรยนเขามาศกษาบทเรยนอกครงหนง นอกจากนยงใชเพอออกเอกสารรบรองผลการเรยน ถาบทเรยนสนบสนนในสวนนและผเรยนตองการเอกสารรบรองวาผานเกณฑการประเมนของบทเรยนแลว ฐานขอมลนมกจะอยทเครองคอมพวเตอรสวนกลางหรอเกบไวทไฟลเซรฟเวอร ถาบทเรยนคอมพวเตอรเปนแบบใชงานโดยลาพง การออกแบบสวนนจะไมยงยากเหมอนกบการใชงานบนระบบเครอขาย เนองจากจะตองออกแบบไวในสวนกลาง ซงอยไกลจากคอมพวเตอรทใชงานเปนเครองไคลเอนท เมอผเรยนตอเชอมเขากบระบบเพอขอใชบทเรยน ระบบการจดการบทเรยนจะตองตรวจสอบกบฐานขอมลสวนกลางผานระบบเครอขาย ซงมความซบซอนมากกวา 2. ธนาคารขอสอบ (Item Bank) เปนกลมของขอสอบหรอแบบทดสอบทใชในบทเรยนคอมพวเตอร ประกอบดวยขอสอบจานวนมากทเกบไวในฐานขอมลสวนกลาง เมอผเรยนเรยกทาขอสอบจากบทเรยน ขอสอบจะถกสมใหปรากฏออกทางจอภาพเพอใหผเรยนไดทดสอบความสามารถ ผลคะแนนจะถกบนทกลงเครองและเกบไวในฐานขอมลประจาตวของผเรยนแตละคน ระบบการจดการเรยนการสอนทดจะ


สามารถแจงผลการเรยนไดทนทวาผเรยนผานเกณฑหรอไม พรอมทงจดลาดบผลการเรยนรเปรยบเทยบกบผเรยนอน ๆ ทเคยเรยนบทเรยนนนผานมาแลว บทเรยนคอมพวเตอรทมระบบธนาคารขอสอบ มสวนดทผเรยนจะไมสามารถจดจาขอสอบได เนองจากขอสอบเกดจากการสมในฐานขอมล โอกาสทผเรยนจะไดขอสอบชดเดมเปนไปไดยากเมอเรยนซาอกครงหนง จงเกดความเบอหนายไดยากกวา เมอเปรยบเทยบกบบทเรยนทไมมธนาคารขอสอบ และวธการดงกลาวนเปนการทดสอบความสามารถของผเรยนไดอยางแทจรง 3. ขอมลทไดจากการทาขอสอบ (Score Result) สวนนไดแก ผลคะแนนความรความสามารถทผเรยนไดจากการทาขอสอบผานระบบธนาคารขอสอบ สวนใหญนยมแสดงผลในรปของเปอรเซนตหรอเกรด ถาเปนการทดสอบหาประสทธภาพของตวบทเรยน เกณฑการตดสนจะถอเอาคะแนนทผเรยนทาไดระหวางคาถามระหวางบทเรยนและแบบทดสอบหลงบทเรยน หรอแบบฝกหดระหวางบทเรยนกบแบบทดสอบหลงบทเรยน ขนอยกบวธการหาประสทธภาพของผพฒนาบทเรยน ขอมลทไดจากการทาแบบทดสอบ อาจนาเสนอในรปของกราฟแทง กราฟเสน หรอนาเสนอในรปของกราฟก เชน อยหางไกลจากเปาหมายเทาใด ถาไมตองการใหผเรยนทราบผลคะแนนทแทจรง โดยเฉพาะบทเรยนสาหรบเดกเลกทสนใจเกณฑการตดสนในรปของกราฟกมากกวาตวเลขหรอตวอกษร จงสามารถออกแบบใหเปนสงเราใจอยางอน ๆ ได เชน ใหดวดทศนสน ๆ เมอสอบผานเกณฑ เปนตน 4. สวนอน ๆ (Others) เปนสวนทไมเกยวของกบ 3 สวนทกลาวมา แตมประโยชนตอการจดการเรยนการสอนของ บทเรยนคอมพวเตอร ไดแก ระบบการแจงผลการเรยน ระบบการเชอมตอไปยงไฟลขอมลหรออปกรณเครองพวงอน ๆ ระบบการนาเสนอกจกรรมเสรม เปนตน ผพฒนาบทเรยนจะเปน ผสรางสรรคขน เพอเสรมใหบทเรยนและกระบวนการเรยนรนาสนใจและมประสทธภาพยงขน ระดบของบทเรยนคอมพวเตอร บทเรยนคอมพวเตอรจาแนกเปน 3 ระดบ ตามความสามารถในการนาเสนอเนอหาและการจดการบทเรยน ไดแก 1. บทเรยนคอมพวเตอรแบบดงเดม (Embedded CAI) 2. บทเรยนคอมพวเตอรแบบมลตมเดย (Multimedia CAI) 3. บทเรยนคอมพวเตอรแบบปญญาประดษฐ (ICAI - Intelligent CAI)


ภาพท 1-13 ระดบของบทเรยนคอมพวเตอร รายละเอยดตาง ๆ มดงน 1. บทเรยนคอมพวเตอรแบบดงเดม (Embedded CAI) พนฐานความคดการออกแบบบทเรยนคอมพวเตอรมาจากบทเรยนสาเรจรป ซงบทเรยนสาเรจรปจะนาเสนอดวยขอความเปนสวนใหญ ดงนน บทเรยนคอมพวเตอรในระยะแรกทมการพฒนาขน จงนาเสนอดวยขอความเปนหลก จดวาเปนแบบดงเดม อยางไรกตามบทเรยนคอมพวเตอรแบบดงเดมนกไมใชหนงสอหรอเอกสารทนาเสนอผานจอภาพของคอมพวเตอร แตยงคงไวซงหลกการออกแบบการเรยนการสอนทกประการ ซงองคความรดงกลาวนเปนหลกการของการออกแบบบทเรยนคอมพวเตอรทกระดบ เพยงแตนาเสนอดวยขอความเปนสวนใหญเทานน ในปจจบนไดหมดยคของบทเรยนคอมพวเตอรแบบดงเดม ทนาเสนอดวยขอความเปนสวนใหญแลว เนองจากววฒนาการของเทคโนโลยคอมพวเตอรไดเปลยนแปลงไปอยางสนเชง การนาเสนอบทเรยนดวยขอความลวน ๆ ผานจอภาพของคอมพวเตอร จงเปนเรองลาสมยไป 2. บทเรยนคอมพวเตอรแบบมลตมเดย (Multimedia CAI) เทคโนโลยคอมพวเตอรปจจบนไดเขาสยคของการใชสอหลาย ๆ อยางทงภาพ เสยง และการ ปฏสมพนธ ผสมผสานกนอยางเปนระบบ เรยกคอมพวเตอรระบบนวา คอมพวเตอรแบบมลตมเดย เนองจากการออกแบบบทเรยนคอมพวเตอร ตองอาศยคณสมบตเฉพาะตวของคอมพวเตอรเปนสวนประกอบดวย ดงนน บทเรยนคอมพวเตอรทสามารถนาเสนอขอความ ภาพนง ภาพเคลอนไหว กราฟก และเสยง ผสมผสานกนอยางกลมกลน โดยมการจดการทเปนระบบ จดวาเปนบทเรยนคอมพวเตอรแบบมลตมเดยหรอแบบสอประสม บทเรยนคอมพวเตอรทมการพฒนาขนมาในปจจบนน จงเปนแบบมลตมเดยเกอบทงหมด เนองจากสามารถตอบสนองความตองการแกผเรยนไดดกวาแบบดงเดม เนองจากคอมพวเตอรแบบมลตมเดยมหลากหลาย จงไดมสมาคมทกาหนดมาตรฐานของระบบมลตมเดยทใชในคอมพวเตอรขน โดยสมาคม Multimedia Marketing Council แหงประเทศสหรฐอเมรกา ไดกาหนดระดบของคอมพวเตอรแบบมลตมเดยขน เรยกวา MPC (Multimedia Personal Computer) โดยไดจาแนกออกเปน 3 ระดบ (พ.ศ. 2542) ไดแก MPC Level 1, MPC

Intelligent CAI

Multimedia CAI

Embedded CAI


Level 2 และ MPC Level 3 มาตรฐานเหลานไมใชมาตรฐานรบรองคณภาพผลตภณฑ แตเปนมาตรฐานระดบของคอมพวเตอรแบบมลตมเดยทจะใชกบซอฟทแวรทมการผลตจาหนายขน ทผเลอกใชจะตองเลอกใหตรงตามระดบของเครองคอมพวเตอรแบบมลตมเดยทม ซงปจจบนไมไดมการกลาวถงมาตรฐาน MPC นแลว 3. บทเรยนคอมพวเตอรแบบปญญาประดษฐ (ICAI : Intelligent CAI) บทเรยนคอมพวเตอรแบบปญญาประดษฐหรอ ICAI เปนบทเรยนคอมพวเตอรทพฒนาจากแนวความคดดานวทยาการคอมพวเตอร โดยใชแนวทางของปญญาประดษฐมาประยกตใชกบบทเรยนคอมพวเตอร โครงสรางและกระบวนการพฒนาจงแตกตางจากบทเรยนคอมพวเตอรธรรมดา แตมจดมงหมายเหมอนกนกคอ เปนบทเรยนคอมพวเตอรทใชในการเรยนการสอนและมงเนนทการเรยนดวยตนเองเปนหลก สาระสาคญของบทเรยนคอมพวเตอรแบบปญญาประดษฐ มดงน 1. บทเรยนคอมพวเตอรแบบปญญาประดษฐ สามารถวเคราะหผเรยนถงระดบของทกษะความรพนฐาน ความสามารถในการเรยนร ความเรวในการรบรเนอหา และขอมลอน ๆ ของ ผเรยน ทจะตอบสนองตอความแตกตางระหวางผเรยนได บทเรยนจะตองทาการวนจฉยผเรยนไดอยางถกตอง ซงอาศยการตอบสนองของผเรยนตอบทเรยนในรปแบบตาง ๆ เชน ตอบคาถาม หรอทาแบบทดสอบ แลวนาผลลพธทไดไปจดการและนาเสนอบทเรยนใหสอดคลองกบขอมลพนฐานของแตละบคคล บทเรยนคอมพวเตอรแบบนจงไมมรปแบบทแนนอนตายตว แตจะเปลยนแปลงตามการตอบสนองของผเรยนแตละคน 2. การจดกจกรรมการเรยนจะเกดขนจากผลการวเคราะหผเรยนเปนหลก ไมแนนอนตายตว รวมถงการใหความชวยเหลอผเรยน การชแนะ การอธบายขยายความ การนาเสนอเนอหาเพมเตม และการตรวจปรบความร ลวนแตเปนผลมาจากการวเคราะหขอมลของผเรยนแตละคนทงสน 3. เนอหาของบทเรยนคอมพวเตอรแบบปญญาประดษฐ ถกออกแบบมาใหมศกยภาพในการนาเสนอในระดบสง สามารถนาเสนอเนอหาในระดบกวางและลกไดดกวาบทเรยนคอมพวเตอรทว ๆ ไป ผเรยนสามารถปฏสมพนธกบบทเรยนไดคลายกบการเรยนการสอนในชนเรยนจากผสอนโดยตรง 4. มความเปนมตรกบผใช (User Friendly) หมายถง มความสามารถดานการตดตอ สอสารระหวางบทเรยนและผเรยนอยางกนเองและสะดวก คลายกบการเรยนการสอนโดยผสอนในชนเรยน นอกจากนยงสามารถใชคาพดเปนสอในการตดตอไดอกทางหนงดวยในบทเรยนคอมพวเตอรแบบปญญาประดษฐขนสง (Advanced ICAI)


อยางไรกตาม การสรางสรรคบทเรยนคอมพวเตอรแบบปญญาประดษฐเปนเรองยากดวยเหตทวาบทเรยนทดจะตองมความยดหยน (Dynamic) และสามารถวเคราะหผเรยนไดอยางแทจรง คลายกบการเรยนการสอนโดยผสอนจรง บทเรยนในระดบนจงมอยนอยมาก เนองจากการพฒนาบทเรยนใหมคณภาพทดตองใชเวลานาน สวนประกอบหลกของบทเรยนคอมพวเตอร อาจกลาวไดวา บทเรยนคอมพวเตอรกคอ ซอฟทแวรหรอโปรแกรมคอมพวเตอรชนดหนงทนามาใชในการเรยนการสอนและการฝกอบรม สวนประกอบหลกของบทเรยนคอมพวเตอร จงคลายกบซอฟทแวรคอมพวเตอรทว ๆ ไป ซงเกยวของกบองคประกอบหลก 2 สวน ดงน 1. เครองคอมพวเตอร (Computer Hardware) 2. ซอฟทแวรคอมพวเตอร (Computer Software) รายละเอยดแตละสวน มดงน 1. เครองคอมพวเตอร (Computer Hardware) เครองคอมพวเตอร นบวาเปนสวนประกอบหลกของบทเรยนคอมพวเตอร นบตงแตขนตอนการพฒนาบทเรยน และการนาบทเรยนไปใชงาน ในสวนน ไดแก ตวเครองคอมพวเตอรและอปกรณประกอบ เชน เครองอานซดรอม เครองขบแผนแมเหลก เครองพมพ แปนพมพ เมาส เปนตน รวมถงอปกรณอน ๆ ทสนบสนนการทางานแบบมลตมเดย เชน แผงวงจรเสยง ลาโพง จอภาพแบบสมผส และอปกรณเชอมตอระบบเครอขาย เปนตน การเลอกใชคอมพวเตอรและอปกรณประกอบเหลาน จะตองพจารณาอยางรอบคอบวาควรเลอกอยางไรจงจะคมคา เนองจากการใชงานเพอการเรยนการสอนนน มปจจยทเกยวของหลายดาน คอมพวเตอรจะเลอกประเภททใชงานแบบลาพงหรอระบบเครอขาย เนองจากในปจจบนนเครองคอมพวเตอรสวนใหญจะเปนระบบเครอขายทเชอมตอถงกนทงหมด แมวาจะเปนการลงทนทมคาใชจายทสงในระยะแรก แตในระยะตอไปคาใชจายจะคอนขางคงท อกทงยงตองพจารณาถงการเชอมโยงกบเครอขายอนเตอรเนตทจะเกดขนอกดวย และทสาคญอยางยงกคอจะมระบบการใหบรการอยางไรจงจะคมกบงบประมาณทลงทน เปนสงทจะตองพจารณาประกอบทงสน เนองจากองคประกอบสวนนนบวาเปนสวนหนงของการเลอกใชบทเรยนคอมพวเตอรเชนกน 2. ซอฟทแวรคอมพวเตอร (Computer Software) ซอฟทแวรคอมพวเตอร หมายถง ซอฟทแวรหรอโปรแกรมทมหนาทนาเสนอและการจดการบทเรยนคอมพวเตอร เปนองคประกอบทสาคญซงจะตองพจารณาควบคไปกบเครองคอมพวเตอรทจะใชในการพฒนาและการนาเสนอบทเรยน โดยเฉพาะอยางยงบทเรยนคอมพวเตอรแบบมลตมเดยและบทเรยนคอมพวเตอรบนระบบเครอขายในลกษณะของ e-Learning ทใชเครอง


คอมพวเตอรทมคณสมบตเฉพาะ จาเปนตองพจารณาอยางรอบคอบ ทงทางดานความสามารถของเครองและเวบเบราเซอร (Web Browser) ททางานสมพนธกน ซอฟทแวรคอมพวเตอรทใชสาหรบการพฒนาและนาเสนอบทเรยนคอมพวเตอร แบงออก เปน 2 ประเภท ไดแก 1. ภาษาคอมพวเตอร (Computer Language) ภาษาคอมพวเตอร ออกแบบขนเพอใชพฒนาโปรแกรมประยกตใชงานทว ๆ ไป จาแนกออกเปนระดบตาง ๆ หลายระดบ ไดแก ภาษาระดบตา (Low-level Language) เชน ภาษาเครอง (Machine Language) ภาษาระดบกลาง (Medium-level Language) เชน ภาษาแอสเซมบล และ ภาษาระดบสง (High-level Language) เชน ภาษาซ เปนตน ภาษาคอมพวเตอรเหลาน สามารถนามาพฒนาบทเรยนคอมพวเตอรได โดยสามารถออกแบบและจดการเกยวกบบทเรยนคอมพวเตอรไดอยางไรขอบเขต ทงทางดานการนาเสนอ การจดการ การคานวณ และการแสดงผล แตตองอาศยนกโปรแกรมทเชยวชาญเฉพาะดาน จงจะสามารถพฒนาบทเรยนคอมพวเตอรโดยใชภาษาเหลานได แตในปจจบนไดมการพฒนาภาษาคอมพวเตอรททางานในลกษณะเชงวตถ (OOP : Object Oriented Program) เชน ภาษา Visual Basic และภาษา Visual C++ เปนตน ภาษาเหลานลวนอานวยความสะดวกในการพฒนาโปรแกรมใหงายขน การพฒนาบทเรยนคอมพวเตอรโดยใชภาษาคอมพวเตอรเชงวตถ จงเปนทางเลอกใหมในปจจบน 2. ระบบนพนธบทเรยน (Authoring System) ระบบนพนธบทเรยน หมายถง โปรแกรมสาเรจรปทออกแบบขนมาเพอใชในการพฒนาบทเรยนคอมพวเตอรโดยเฉพาะ มความสามารถดานการจดการและการนาเสนอบทเรยนคอมพวเตอรไดเปนอยางด โดยเนนความงายในการใชงาน จงเหมาะสาหรบผทตองการพฒนาบทเรยนคอมพวเตอรทไมใชนกโปรแกรมหรอผทไมตองการใชภาษาคอมพวเตอร ความสามารถของระบบนพนธบทเรยนในปจจบน เปนทยอมรบกนโดยทวไปวา สามารถสรางสรรคบทเรยนคอมพวเตอรไดทกระดบ บทเรยนคอมพวเตอรสวนใหญในปจจบนนจงพฒนาขนโดยใชระบบนพนธบทเรยนแทบทงสน ระบบนพนธบทเรยนทมชอเสยงและนยมใชแพรหลาย ไดแก Authorware, Flash และ Director ของบรษท Macromedia Inc., Multimedia Toolbooks ของบรษท Asymetrix Inc., Icon Author ของบรษท AimTech Corp. และ Quest เปนตน ขอวพากษเกยวกบบทเรยนคอมพวเตอร แมวาบทเรยนคอมพวเตอรจะมจดเดนนานานบประการ แตกมขอวพากษเกยวกบจดดอยหรอผลเสยทอาจจะเกดขนจากการใชงานหลายประการดวยกน สามารถสรปเปนประเดน ๆ ไดพอสงเขปดงน


1. บทเรยนคอมพวเตอรใชสอนแทนผสอนในชนเรยนไมได ขอวพากษนอาจเปนความจรงสาหรบบทเรยนคอมพวเตอรธรรมดา แตถาเปนบทเรยนคอมพวเตอรแบบปญญาประดษฐ กอาจจะไมเปนความจรงเสมอไป ประการสาคญบทเรยนคอมพวเตอรไมไดออกแบบไวเพอการเรยนการสอนในชนเรยนเทานน แตออกแบบไวเพอสอนเสรมหรอใชเรยนนอกโปรแกรมการเรยน จงนบวาเปนขอทนาจะลบลางขอวพากษขอนได 2. บทเรยนคอมพวเตอรดจรงหรอไม ขอวพากษประเดนนสามารถนาผลการวจยทงในและตางประเทศยนยนได เนองจากผลการวจยการใชบทเรยนคอมพวเตอรเมอเปรยบเทยบกบการสอนแบบปกตในชนเรยน เปนสงทยนยนไดถงผลสมฤทธทางการเรยนของผเรยนททาไดเทากบหรอดกวาการเรยนแบบปกต 3. การใชบทเรยนคอมพวเตอรตองลงทนสง เปนประเดนทนกการศกษาลงความเหนเชนนนและเปนความจรงทในระยะแรกของการพฒนาและการใชบทเรยน เนองจากตองเตรยมการทงดานฮารดแวรและดานซอฟทแวร แตบทเรยนคอมพวเตอรกไมไดเปลยนแปลงบอย แตละเรองสามารถใชงานไดหลายป ในระยะยาวจงสามารถลดคาใชจายลงไดมากกวา 40% โดยเฉพาะอยางยงการใชบทเรยนคอมพวเตอรในการฝกอบรม นอกจากจะลดคาใชจายแลว พนกงานใหมยงไมเสยเวลาเรมงานอกดวย ถาใชบทเรยนชวยฝกอบรมแทนวธการฝกอบรมแบบปกตซงใชเวลามากกวา 4. การเรยนกบบทเรยนคอมพวเตอรทาใหผเรยนขาดมนษยสมพนธ ประเดนนดเหมอนจะเปนความจรงเพราะเปนแบบการเรยนการสอนรายบคคล อยางไรกตามปญหาเหลานกสามารถแกไขได โดยออกแบบใหมกจกรรมเสรมในบทเรยน ใหเนนกจกรรมทตองอาศยการสอสารระหวางเพอนรวมชน ผสอน หรอผปกครอง เปนตน ซงในปจจบนนเองไดมการใช c-Learning เพอเสรม สรางการเรยนรรวมกนระหวางผเรยน ทาใหผเรยนมมนษยสมพนธระหวางกนมากขน 5. บทเรยนคอมพวเตอร สกดกนความคดสรางสรรคและความเจรญเตบโตทางดานตาง ๆ เชน พฒนาการทางรางกาย อารมณ และสงคม ประเดนนเปนทวพากษกนมากทงในและตางประเทศ เนองจากมมมมองแตกตางกน อยางไรกตามปจจบนนเปนยคสารสนเทศทสวนใหญยอมรบวาการใชคอมพวเตอรเปนการเสรมสรางพฒนาการทางความคด การออกแบบบทเรยนคอมพวเตอรใหผเรยนไดใชความคดรเรม กไมใชเรองยากอกตอไป 6. การใชบทเรยนคอมพวเตอรมผลตอสขภาพตาและสขภาพจต ผลจากการศกษาวจยในตางประเทศพบวา ผทอยหนาจอภาพเครองคอมพวเตอรวนละมากกวา 4 ชวโมง อาจจะเกดความเหนอยลาของสายตาและเกดอารมณเครยดได อยางไรกตามลกษณะการใชงานของบทเรยนคอมพวเตอรกมใชเปนการจองมองจอภาพตลอดเวลา แตมกจกรรมอยางอนประกอบดวย ดงนน ในประเดนนจงไมมผลแตอยางใด


จากขอวพากษทงหมด ถาพจารณาและแกไขบทเรยนคอมพวเตอรใหถกตองโดยคานงถงประเดนดานลบดงกลาว ปญหากไมนาจะเกดขน ทงนเนองจากบทเรยนคอมพวเตอรมสวนดทสงผลตอกระบวนการเรยนร โดยเฉพาะยคสารสนเทศเชนปจจบนทเทคโนโลยคอมพวเตอรไดเขามามบทบาทในสงคมอยางมากมาย เปนทยอมรบกนวาผทครอบครองและสามารถควบคมสารสนเทศเหลานนได จะเปนผทไดเปรยบในสงคม บทสรป การเรยนการสอนเปนกระบวนการสอสารขอมลระหวางผเรยนกบผสอน เพอใหเกดการเรยนรขน การเรยนการสอนรายบคคล เปนกระบวนการเรยนรทผเรยนเปนผนาตนเองในการเลอกเรยน จดกจกรรมการเรยนและประเมนผลการเรยนดวยตนเอง ลกษณะของบทเรยนจะแบงเนอหาเปนตอน ๆ เรมตนจากงายไปสยาก โดยมวตถประสงคเชงพฤตกรรมกาหนดไวกอนลวงหนา มสอการเรยนการสอนใหเลอกตามความถนดและตารางการเรยนยดหยน บทเรยนคอมพวเตอรใชหลกการออกแบบเชนเดยวกนกบบทเรยนสาเรจรปทว ๆ ไป ซงไมใชบทเรยนทนาเสนอดวยคอมพวเตอร แตบทเรยนคอมพวเตอร จะตองใชคณสมบตเฉพาะของเครองคอมพวเตอรในการนาเสนอและการจดการบทเรยนอยางเปนระบบและมแบบแผน วตถประสงคเพอใชสนบสนนการเรยนการสอนรายบคคล ทมแนวโนมของความตองการใชงานอยางสงในปจจบน โดยมการพฒนาในประเทศสหรฐอเมรกาเปนครงแรก เมอป คศ. 1950 โดยศนยวจยของไอบเอม โดยใชกบเครองคอมพวเตอรเมนเฟรม ตอมาเรมขยายตวลงมาสระดบคอมพวเตอรสวนบคคลและเขาสยคมลตมเดยบนไมโครคอมพวเตอรเชนปจจบน CAI และ CBT เปนชอของบทเรยนคอมพวเตอรในระยะแรก ๆ ทใชงานแบบเพยงลาพงเปนหลก ทงการเรยนการสอนและการฝกอบรม หลงจากนนจงพฒนาเปน WBI และ WBT และพฒนาเปน e-Learning เพอใชงานบนเครอขายอนเทอรเนตเชนในปจจบน การใชงานของบทเรยนคอมพวเตอร นอกจากจะสามารถใชสอนแทนผสอนทงในและนอกชนเรยนแลว ยงสามารถใชกบเนอหาทซบซอน ลกษณะงานทอนตราย เนอหาทเปนขนตอน และใชฝกอบรมพนกงานใหม ในสถานประกอบการไดอกดวย ขอดของบทเรยนคอมพวเตอรทยอมรบกนโดยทวไปกคอ ทาใหผเรยนสนใจบทเรยนมากขน สงผลใหผลสมฤทธทางการเรยนสงขน นอกจากนยงสนบสนนการเรยนการสอนรายบคคลไดด แตมขอเสยดานคาใชจาย ระยะเวลาการพฒนาบทเรยน และความยากในการพฒนา บทเรยนคอมพวเตอรจาแนกออกเปน 3 ระดบ ไดแก บทเรยนคอมพวเตอรแบบดงเดม แบบมลตมเดย และแบบปญญาประดษฐ ความแตกตางของบทเรยนอยทความสามารถในการจดการและการวเคราะหผเรยนทตอบสนองตอบทเรยนเปนหลก


การจดการเรยนการสอนของบทเรยนคอมพวเตอร เปนระบบทจดการบทเรยนเพอใหการใชบทเรยนมประสทธภาพคลายกบการเรยนการสอนจรงในชนเรยน ประกอบดวย 1) ฐานขอมลของผเรยน 2) ธนาคารขอสอบ 3) ขอมลทไดจากการทาขอสอบ และ 4) สวนอน ๆ การพฒนาบทเรยนคอมพวเตอร สามารถทาไดโดยใชภาษาคอมพวเตอรและใชระบบนพนธบทเรยน การพจารณาเลอกใชระบบนพนธบทเรยนมประเดนตาง ๆ ทควรพจารณา เชน การใชงานงาย ความสามารถดานมลตมเดย ความสามารถในการใชงานรวมกบซอฟทแวรอน ๆ การสนบสนนการทาเอกสารประกอบบทเรยน เปนตน แบบฝกหดทายบท จงตอบคาถามตอไปน 1. CAI และ CBT แตกตางกนอยางไร 2. บทเรยนคอมพวเตอรแบบศกษาเนอหาใหมมหลกการนาเสนออยางไร ในประเดนของการสอสารแบบสองทาง 3. บทเรยนคอมพวเตอรแบบปญญาประดษฐ เปนอยางไร 4. โครงสรางของบทเรยนคอมพวเตอร มลกษณะเชนเดยวกนกบบทเรยนสาเรจรป ประโยคดงกลาวน หมายความวาอยางไร 5. ประโยชนของบทเรยนคอมพวเตอรขอใดสาคญทสด จงใหเหตผล 6. บทเรยนทใชงานบนเครอขายอนเทอรเนต มจดเดนอยางไร 7. ขอจากดของบทเรยนคอมพวเตอร ขอใดทมความยากตอการแกไขมากทสด ตามความคดเหนของทาน 8. บทเรยนคอมพวเตอรประเภทใดทสรางไดยาก จงใหเหตผล 9. ระบบการจดการเรยนการสอนของบทเรยนคอมพวเตอรมหนาทอยางไร 10. ระบบนพนธบทเรยน ควรมคณสมบตอยางไร 11. e-Learning มขอแตกตางจากบทเรยนคอมพวเตอรแบบดงเดม (CAI/CBT) อยางไร 12. เพราะเหตใดในปจจบน e-Learning จงไดรบความนยมในการใชในการเรยนการสอน 13. จงหาเหตผลเพอลบลางขอวพากษทกลาววา การใชบทเรยนคอมพวเตอร ทาใหผเรยนขาดมนษยสมพนธ 14. ทานมความคดเหนอยางไรกบประเดนทวา การพฒนาบทเรยนคอมพวเตอรจะพฒนาไดงายขนถาใชระบบนพนธบทเรยน จงอภปรายและยกเหตผลประกอบ 15. แนวโนมของการใชบทเรยนคอมพวเตอรในวงการศกษาไทยเปนอยางไร จงอภปราย

troduction to computer instruction พิวเตอร...

Documents