tsh tip1011(fazlası için )
TRANSCRIPT
FAKÜLTEMİZE HOŞ GELDİNİZTIP 1011 Halk Sağlığına Giriş
dersinin amacı, Tıp Fakültesi birinci sınıf öğrencilerini halk sağlığı kavramı ile tanıştırmak, onlara sağlık ve sağlık hizmeti kavramlarını tanıtmak ve sağlığı etkileyen etmenler hakkında bilgi sahibi olmalarını sağlamaktır.
TIP1011 HALK SAĞLIĞINA GİRİŞ DERSİ PROGRAMI
Tarih Saat Ders Öğretim üyesi
29.09.2009 09.40-10.25 Halk sağlığına giriş Dr.H. Aytekin
06.10.2009 09.40-10.25 Sağlık, Sağlığı Etkileyen Etmenler Dr.H. Aytekin
13.10.2009 09.40-10.25 Sağlık hizmetleri Dr.H. Aytekin
20.10.2009 09.40-10.25 Temel Sağlık Hizmetleri Dr.K. Pala
27.10.2009 09.40-10.25 Temel Sağlık Hizmetleri Dr.K. Pala
03.11.2009 09.40-10.25 Sağlıkta Öncelikler Dr.K. Pala
10.11.2009 09.40-10.25 Sağlıkta Eşitsizlikler Dr.K. Pala
17.11.2009 09.40-10.25 Sağlığı Koruma Dr.E. İrgil
24.11.2009 09.40-10.25 Sağlıkta Teknoloji Kullanımı Dr.E. İrgil
15.12.2009 09.40-10.25 Çevre ve İnsan Dr.N. Akış
22.12.2009 09.40-10.25 Nüfus Sorunları Dr.N. Aytekin
29.12.2009 09.40-10.25 Sağlık Eğitimi Dr.N. Aytekin
05.01.2010 09.40-10.25 Sağlık İletişimi Dr.N. Aytekin
12.01.2010 09.40-10.25 Sağlıkta Ekip Çalışması ve Toplumu Tanıma Dr.N. Akış
Kayıhan PalaUludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi
Halk Sağlığı Anabilim Dalı[email protected]
TEMEL SAĞLIK HİZMETLERİ
Bu dersin öğrenim hedefleri :
“Geleneksel” ve “Çağdaş” sağlık hizmeti sunma anlayışları arasındaki farkların öğrenilmesi,
Sağlık hizmeti sunma anlayışı olarak “Çağdaş hekimlik” anlayışının seçilmesinin nedenlerinin kavranması,
Temel sağlık hizmetleri (TSH) kavramı, özellikleri ve kapsamının öğrenilmesi, ve
TSH ile ilgili küresel hedefin bilinmesidir.
SAĞLIKLA İLGİLİ KİLOMETRE TAŞLARI (1945-2009)
1945: II.DÜNYA SAVAŞININ SONU
1947: DSÖANAYASASI
1948: İNSAN HAKLARIEVRENSEL BİLDİRGESİ
1989: BERLİN DUVARININYIKILMASI1970’LER: SAĞLIK
REFORMUYAKLAŞIMLARI
1990’LAR: NEOLİBERALSAĞLIK REFORMLARISOSYAL
DEVLET
“SAĞLIK” İLE İLGİLİ YANITLANMASI GEREKEN SORULAR“Sağlık kavramı” nasıl ele alınmalı?
“En temel insan hakkı” olarak mı?Pazarlanabilen bir “Gereksinim” olarak mı?
Sağlığın belirleyicileri nelerdir?Sağlık hizmetleri mi?Gelir, eğitim, gelir dağılımı vb. etmenler sağlığı
etkiler mi?Öncelik
“Hastalıkların önlenmesi” mi?“Tedavi edilmesi” mi?
Hastalıkları önlemek için izlenmesi gereken “bilimsel” yol nedir?
S A Ğ L I K , YALNIZCA HASTALIK
YA DA SAKATLIĞIN BULUNMAMASI DEĞİL,
AYNI ZAMANDA BEDENSEL,
RUHSAL ve
SOSYAL OLARAK
TAM BİR
“İYİLİK DURUMU”DUR.
DSÖ ANAYASASI, 1947
S a ğ l ı k; Irk, din, dil, politik inanç,
ekonomik ve sosyal durum ayrımı gözetilmeksizin doğuşta kazanılan temel bir haktır.
Hükümetler, kendi halklarının sağlığından sorumludur.
İnsan Hakları Evrensel BildirgesiMadde 25, 1948
Herkesin, kendisi ve ailesinin sağlık ve refahı için beslenme, giyim,
konut ve tıbbi bakım hakkı
vardır.
SAĞLIĞIN BELİRLEYİCİLERİ
NELERDİR?
Ölüm Hızı (Milyonda)
0
500
1000
1500
2000
2500
3000
3500
4000
4500
1840 1850 1860 1870 1880 1890 1900 1910 1920 1930 1940 1950 1960 1970
İngiltere’de Akciğer Veremi Nedeniyle Yaşa Göre Standartlaştırılmış Ölüm Hızı (1840-1965)
McKeown, 1976.
McKeown, 1976.
Ölüm Hızı (Milyonda)
0
500
1000
1500
2000
2500
3000
3500
4000
4500
1840 1850 1860 1870 1880 1890 1900 1910 1920 1930 1940 1950 1960 1970
İngiltere’de Akciğer Veremi Nedeniyle Yaşa Göre Standartlaştırılmış Ölüm Hızı (1840-1965)
McKeown, 1976.
McKeown, 1976.
BCG aşısı
Ölüm Hızı (Milyonda)
0
500
1000
1500
2000
2500
3000
3500
4000
4500
1840 1850 1860 1870 1880 1890 1900 1910 1920 1930 1940 1950 1960 1970
İngiltere’de Akciğer Veremi Nedeniyle Yaşa Göre Standartlaştırılmış Ölüm Hızı (1840-1965)
McKeown, 1976.
McKeown, 1976.
Kemoterapi
BCG aşısı
Ölüm Hızı (Milyonda)
0
500
1000
1500
2000
2500
3000
3500
4000
4500
1840 1850 1860 1870 1880 1890 1900 1910 1920 1930 1940 1950 1960 1970
İngiltere’de Akciğer Veremi Nedeniyle Yaşa Göre Standartlaştırılmış Ölüm Hızı (1840-1965)
McKeown, 1976.
McKeown, 1976.
Tbc basilinin bulunması
Kemoterapi
BCG aşısı
Ölüm Hızı (Milyonda)
0
500
1000
1500
2000
2500
3000
3500
4000
4500
1840 1850 1860 1870 1880 1890 1900 1910 1920 1930 1940 1950 1960 1970
İngiltere’de Akciğer Veremi Nedeniyle Yaşa Göre Standartlaştırılmış Ölüm Hızı (1840-1965)
McKeown, 1976.
McKeown, 1976.
Sanitasyon ve beslenmenin
gelişmesi
Tbc basilinin bulunması
Kemoterapi
BCG aşısı
•Toplumsal düzenlemeler•Yaşama koşulları•Aile yapısı
SağlıklıOlmak
•İş•Çevre•İstihdam
•Yaş •Cinsiyet •Genetik yapı•Yaşam biçimi
•Sağlık bakımı• Kaynaklar• Örgütlenme ve
yönetim• Hizmet sunumu ve
erişebilirlik•Nitelik•Kullanım
Sosyoekonomik gelişme
•Eğitim •Tarım •Su/sanitasyon•Barınma
SAĞLIĞIN BELİRLEYİCİLERİ
SAĞLIK HİZMETİ SUNMA ANLAYIŞI
ÇAĞDAŞ HEKİMLİK UYGULAMALARI
GELENEKSEL HEKİMLİK UYGULAMALARI
SAĞLIK HİZMETİ ANLAYIŞI
Öncelik : Hastalıkların tedavi edilmesi
GELENEKSEL HEKİMLİK Ç A Ğ D A Ş H E K İ M L İ K
Öncelik: Sağlığın korunması ve geliştirilmesi
Hastalanınca hizmet sunumu Herkese sürekli hizmet
Sunum hekim ağırlıklı
Uzman hekim kullanımı ağırlıklı
Toplum pasif konumda
Sağlıktan yalnızca sağlık sektörü sorumlu
“Ekip” anlayışı
Genel pratisyenlere ağırlık
Toplum katılımı
Sektörler arası işbirliği
Geleneksel Hekimlik yerine
Çağdaş Hekimlik Sağlık hizmetlerinden yararlanmanın
insan hakkı olarak kabul edilmesi,
Sağlığı korumanın öncelik kazanması,
Toplum içinde hekime başvurmayan
hasta sayısının başvuranlardan çok oluşu ve
Kişilerin sağlık davranışlarını değiştirmeyi amaçlayan
sağlık eğitiminin hekimlikte çok önemli bir girişim
olduğunun anlaşılması
Temel sağlık hizmetleri birinci basamak sağlık hizmetleri
Nedir?
TEMEL SAĞLIK HİZMETLERİ (TSH) NEDİR ?
Bir toplumdaki birey ve ailelerin geneli tarafından kabul edilecek yollardan ,
onların tam olarak katılımlarıyla ve ülke ve toplumca karşılanabilir bir harcama karşılığında sunulan sağlık hizmetidir.
TEMEL SAĞLIK HİZMETLERİ (TSH):
1. TSH, sağlık hizmetlerinin genelini ilgilendiren bir görüştür ;
2. TSH, sağlık hizmetlerinin örgütlenmesinde anahtardır ;
3. TSH, sağlık hizmetlerinin ilk basamağıdır;
4. TSH, bir faaliyetler grubudur.
TEMEL SAĞLIK HİZMETLERİ (TSH):Örgütlenme ilkeleri:toplumun sağlık hizmetlerine katılımı,ekip hizmeti, en uç noktaya kadar hizmet götürülmesi, koruma-tedavi ve rehabilitasyon hizmetlerinin
entegrasyonu , hastaların kademeli sevki, sürekli hizmet, risk yaklaşımı, hizmet araştırmalarına önem verilmesi ve örgütlenmenin yerel koşullara uygun olması
TSH, hiçbir ülkenin vazgeçemeyeceği
sekiz temel işi kapsar: 1. Halkın sağlık eğitimi,2. Beslenme durumunun geliştirilmesi,3. Temiz su sağlanması,4. Ana-çocuk sağlığı ve aile planlaması,5. Başlıca bulaşıcı hastalıklara karşı aşılama,6. Yerel olarak sık görülen hastalıkların kontrolü,7. Sık görülen hastalıklar ve yaralanmaların uygun
tedavisi,8. Temel ilaçların sağlanması.
TSH : KAPSAM GENİŞLETİLİYOR !
Erken tanı programları Kanserler (Meme, serviks, prostat, akc)Hipertansiyon Diabetes
Koruyucu diş hekimliği programları Ağız hijyeni eğitimi,Ortodonti
Çevrenin düzenli olarak izlenmesiHava kirliliğiSu kirliliği
İşçi sağlığı hizmetleriOkul sağlığı hizmetleriEpidemiyolojik araştırmalar
Birinci Basamak Sağlık Hizmetlerinin Temel Özellikleri
ErişilebilirlikGereksinim duyulduğunda ilk başvuru yeri
KapsayıcılıkKoruyucu hizmetlerTedavi edici hizmetler
EşgüdümSüreklilik
Yalnızca hastalık sırasında değil, uzun erimli sağlık hizmeti.
Sağlık hizmeti sunumunda basamaklar arasındaki bazı farklar
Özellikler I.Basamak II. Ve III.Basamak
Hizmet sunulan kesim
- Sağlıklı kişiler- Hastalar
Hastalar
Başvuru Karmaşık Ne için başvurulduğu belli
Yaklaşım Bütüncül - Hastalık yönelimli- Uzmanlık alanı temelli
BİRİNCİ BASAMAK EKİBİTıbbi Paramedikal İdari Terapist Sosyal
Genel pratisyen
Halk sağlığı hemşiresi
Uygulama müdürü
Fizyoterapist Sosyal çalışma uzmanı
Diş hekimi Hemşire Danışma memuru
Yazı yazdırma terapisti
Toplum psikiyatristi
Toplum geriatrisyeni
Optisyen Yardımcı idari personel
Konuşma terapisti
Psikolog
Okul sağlık memuru
Ebe Sekreter Diyetisyen Hukukçu
Gezici sağlık izlemcisi
Evde sağlık yardımcısı
Eczacı
KANITA DAYALI TIP : TSH DAHA ETKİN
Birinci ile ikinci ve üçüncü basamak karşılaştırılıyor :
Hasta memnuniyetiMaliyet etkililikKalite ve hizmetin
verimliliğiHakkaniyet ve hizmete
erişimToplum sağlığı ve
toplam sağlık harcaması
Sağlık çıktıları, eşitlik , sağlık hizmetlerinden yararlanma , hasta memnuniyeti ve düşük maliyetli sağlık hizmeti güçlü bir birinci basamakla birliktedir.
Bulgular uzman sağlık hizmetinden, birinci basamak odaklı sağlık hizmetine yönelen sağlık politikalarını destekler niteliktedir. Bu yönelim kaliteyi olumsuz etkilememekte, ancak daha ucuza elde etmektedir.
WHO, 2004. What are the advantages and disadvantages of restructuring a health care system to be more focused on primary care services?
TSH İLE İLGİLİ KÜRESEL HEDEF :
“2010 yılına dek tüm insanlar yüksek yaşam niteliğine,
kapsamlı temel sağlık hizmetine ulaşmış olacaklardır.”
DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ “21. YÜZYILDA SAĞLIK HEDEFLERİ”
“SAĞLIK” İLE İLGİLİ YANITLANMASI GEREKEN SORULAR
“Sağlık” kavramı nasıl ele alınmalı?Sağlığın belirleyicileri nelerdir?Öncelik tedavi edici hizmetler mi,
koruyucu/geliştirici hizmetler mi?Hastalıkları önlemek için izlenmesi
gereken “bilimsel” yol nedir?
TEMEL SAĞLIK HİZMETLERİ (TSH):
Türkiye’de, birinci basamak sağlık hizmetleri
sağlık ocaklarında sunulmaktaydı. I.Basamak, aile hekimliği
muayenehanelerinde sunulmaya başlandı…