Tsunami ⌫ ⌦

⌫ ⌦

ความโศกเศราทมาพรอมกบความสญเสยนำพามาซงความทกขทงดานรางกายและจตใจสดทจะเยยวยาหากขาดซงความรกและความเขาใจ...

ความสขจะกลบมากตอเมอ ความทกขทมไดรบการบรรเทา...

กาวผาน 1 ป สนาม สความมนคงทางจตใจโดย กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสขทปรกษา นพ.มล.สมชาย จกรพนธ อธบดกรมสขภาพจต

นพ.วชระ เพงจนทร รองอธบดกรมสขภาพจตบรรณาธการ พญ.พรรณพมล หลอตระกล ผอำนวยการสถาบนราชานกลออกแบบรปเลม ณฐชนก สวรรณานนทพมพครงท 2 มนาคม พ.ศ.2549 จำนวน 1,000 เลมพมพท ศรเมองการพมพ

มนวา

Tsunami ⌫ ⌦

มนวา

4

เหตการณคลนสนามทำใหเกดความสญเสยมากมายใน 6 จงหวดภาคใต ชายฝงทะเลอนดามนทงไวซงรองรอยความบาดเจบทางจตใจ ทงของเดกและผใหญจำนวนมาก ทมสขภาพจตของเราไดลงทำงานในพนทอยางทมเท โดยระดมสมองจากทกสวนในสงคมมาชวยกนคดและทำ เพอใหการชวยเหลอควบคกนทงเรองของสขภาพทางรางกายและภาวะทางจตใจ ตลอดจนระบบการดแลอยางตอเนองยงยน โดยผานการประสานงานของศนยฟนฟสขภาพจตทเขาหลก อ.ตะกวปา จ.พงงา

วนนเราเดนทางมาถงทหมายดวยการกาวผาน 1 ป สนาม สความมนคงทางดานจตใจและเราจะจบมอกนกาวไปสอนาคต ดวยความหวงและมงมน สมดภาพนแทนความทรงจำทเราจะรำลกถงตลอดไป

(นายแพทยหมอมหลวง สมชาย จกรพนธ) อธบดกรมสขภาพจต

Tsunami ⌫ ⌦

ภยพบตเปนเหตการณหรอปรากฏการณทเกดขนอยางฉบพลนถอเปนภาวะวกฤตทกอใหเกดผลกระทบทมอนตราย รนแรงตอบคคล ครอบครวชมชน จนถงระดบประเทศ ผทประสบภยไดรบบาดเจบทงดานรางกายและจตใจ สญเสยชวต ทรพยสน โครงสรางทางสงคมไดรบความกระทบกระเทอนรนแรง และกวางขวางจนไมสามารถแกไขไดดวยกลไกสงคมตามปกต ภยพบตมทงปรากฏการณทเกดขนตามธรรมชาต เชน อทกภยวาตภย ธรณพบต หรอเปนเหตการณทมนษย กระทำขน เชนการแพรกระจายของสารเคม เปนตน

5

สถานการณและความสำคญเนองจากเหตการณธรณพบตสนาม เมอปลายป 2547 เปนภยพบตรายแรงกวาทกครงทผานมา และสงผล

กระทบตอคนจำนวนมาก ดงนนนอกเหนอจากหนวยงานทตองรบผดชอบโดยตรงแลว ยงมหนวยงานอนๆอกทไดรวมใหความชวยเหลอทางดานจตใจ เชน ราชวทยาลยจตแพทยแหงประเทศไทย สมาคมจตแพทยแหงประเทศไทย สภา-กาชาดไทย องคการ UNICEF มลนธศภนมต มลนธดวงประทปใหการชวยเหลอเดกครอบครว และเดกกำพราสมาคมสมารตนใหบรการปรกษาทางโทรศพท สมาคมจนทรเสยว การแพทยและสาธารณสข มหาวทยาลยตางๆสงนกศกษามาชวยดแลครอบครวทไดรบผลกระทบ มลนธโรงพยาบาลมชชนใหการชวยเหลอดานการแพทยสถาบนพฒนาองคกรชมชนภาคใต ใหการปรกษาในชมชน สภาผสงอายในจงหวดพงงาใหการดแลชวยเหลอเยยมเยยนดแลผสงอาย สถาบนทางศาสนา อาท มหาวทยาลยสงฆ สงพระภกษเขาไปชวยเหลอดแลใหกำลงใจเพอสชวตตอไปสอมวลชน สถานโทรทศน ใหขาวเพอรวมระดมความชวยเหลอจากองคกร หนวยงานอาสาสมครและกลมบคคลตางๆ

การใหความชวยเหลอดานสขภาพจตดำเนนการใหความชวยเหลอตงแตระยะเรมแรก โดยผสมผสานกบทมดานการแพทยและสาธารณสข ไดมการจดตงคณะกรรมการทมาจากกรมตางๆ ของกระทรวงสาธารณสข เพอดำเนนการบรหารงานในภาพรวม ในสวนของงานสขภาพจต มการจดตงศนยชวยเหลอและฟนฟผประสบภยสวนกลาง ตงอยทกรมสขภาพจต ศนยชวยเหลอและฟนฟผประสบภยสวนหนา ตงอยทโรงพยาบาลสวนสราญรมย มผปฏบตงานใหการชวยเหลอเบองตนทำหนาทคดกรองผมปญหาสขภาพจต มทมสขภาพจตเคลอนท (Mental Health Mobile Team)ดำเนนการตรวจรกษาและสงตอ การใหบรการปรกษาครอบครว การทำจตบำบดกลมและรายบคคล การเยยมบานและไดพฒนางานดานวชาการดวยการจดทำแบบทดสอบ แบบคดกรอง จดทำหลกสตรสำหรบอบรมบคลากรสขภาพจตและเจาหนาททปฏบตงานในพนทอยางตอเนอง

6

Tsunami ⌫ ⌦

7

นำใจจากหนวยงานและองคกรตางๆ

⌫

8

Tsunami ⌫ ⌦

เปนองคกรหลกของภาครฐททำหนาทดแลชวยเหลอเยยวยารกษาและฟนฟดานจตใจแกผประสบภยพบต สำนกนายกรฐมนตรจงไดมอบหมายใหเปนผประสานงานหลกและรบผดชอบในคณะอนกรรมการเตรยมความพรอมดานสขภาพจต โดยมบทบาทหนาทในการกำหนดทศทางนโยบายการดำเนนงานดานการชวยเหลอเยยวยาและฟนฟสขภาพจตผประสบภย

ไดจดตงศนยชวยเหลอทางสขภาพจตผประสบภยสนาม (Mental HealthCenter for Thai Tsunami Disaster) ขนเพออำนวยการและประสานการปฏบตงานกบ หนวยงานตางๆ ทเกยวของ ทงในระดบจงหวดระดบกระทรวงและระดบชาต มศนยปฏบตการสวนหนาในพนทประสบภย (โรงพยาบาลจตเวชทรบผดชอบพนทประสบภย) รบผดชอบในการปฏบตงาน โดยจดทมสขภาพจตเคลอนท (Mental Health Mobile Team) ปฏบตหนาทรวมกบทมอนๆ ในพนทภายใตความรบผดชอบของศนยปฏบตการระดบจงหวด ซงมหนาทในการอำนวยการสงการวางแผน และประสานงานในการใหการชวยเหลอผประสบภยพบตในพนท

9

กรมสขภาพจต

10

⌫

⌦⌫

⌫

⌦

Tsunami ⌫ ⌦

การปฏบตงานชวยเหลอดานจตใจแกผประสบภยของกรมสขภาพจตจะเชอมประสานนโยบายและการปฏบตอยางบรณาการ ภายใตการทำงานของศนยอำนวยการเฝาระวงดแลสขภาพผประสบภยในพนททรบผดชอบ ซงจดตงขนโดยสำนกงานปลดกระทรวงสาธารณสข องคประกอบในการทำงานของศนยเฝาระวงฯ ประกอบดวยผแทนจากกรมตางๆ ของกระทรวงสาธารณสขและผแทนของจงหวดทประสบภยทงหมดทำงานในลกษณะบรณาการงานดานสขภาพทงกายและใจดำเนนการในพนทรวมกนโดยทศนยดงกลาวจะเปนศนยปฏบตการในพนทระดบกระทรวงและเชอมประสานการทำงานกบศนยอำนวยการเตรยมพรอมดานการแพทยและสาธารณสขสวนกลาง ซงจะเปนผแทนกระทรวงสาธารณสขประสานการปฏบตงานกบกระทรวงอนๆ เพอใหการชวยเหลอผประสบภยในภาพรวมตอไป

11

12

Tsunami ⌫ ⌦

การดำเนนงานสขภาพจตภยพบต แบงเปน 4 ระยะ คอทนทหลงเกดเหตการณ ระยะฉกเฉนและวกฤต ระยะหลงไดรบผลกระทบและระยะฟนฟ

ระยะท 1 ทนทหลงเกดเหตการณภายในวนท 27 ธนวาคม 2547 กรมสขภาพจตไดสงทมสขภาพจต

จากศนยวกฤตสขภาพจต ของโรงพยาบาลจตเวช / สถาบนในสงกดกรมสขภาพจต ประกอบดวย ทมปฏบตงานในพนท ทมประสานงาน ทมเวชภณฑทมสนบสนนและทมขอมลและสารสนเทศ มการกำหนดตารางปฏบตงานและกำหนดบทบาทหนาทในแตละทม เพอชวยเหลอในพนทประสบภย

13

⌫

14

Tsunami ⌫ ⌦

ระยะท 2 ระยะฉกเฉนและวกฤต (2 สปดาหแรกหลงเกดเหต)กระทรวงสาธารณสขไดจดตงศนยอำนวยการเฝาระวงดแลสขภาพผประสบภย

จากคลนยกษ (สนาม) 6 จงหวดภาคใตทนทเมอเกดภยพบตโดยมบทบาทหนาทความรบผดชอบดงน

- บรณาการแผนงานดานสาธารณสขระหวางกรมตางๆ เพอดำเนนงานตามแผนงาน มบทบาทสำคญในการรวมทมคณะกรรมการอำนวยการดวยการกำหนด แผนงาน ทศทาง นโยบาย วางระบบขอมล กำกบตดตาม สนบสนนพนท ประเมนผลสรปบทเรยน

- ประสานงาน สนบสนนทรพยากรและผสมผสานการดำเนนงานกบหนวยงานในพนท เพอการชวยเหลอและฟนฟผประสบภยแตละพนท ทงดานกาย จต สงคม

- พฒนาระบบขอมลและกำหนดการไหลเวยนของขอมลดานสาธารณสข- วางแผนการดำเนนงานทงระยะสน ระยะกลาง และระยะยาว

รวมทงการบรหารจดการ- สรปผลการดำเนนงานดานสาธารณสข สอสารประชาสมพนธใหสงคม

และศนยประสานงานการชวยเหลอผประสบภยระดบกระทรวงและระดบชาต

15

⌫

⌫

⌫

16

Tsunami ⌫ ⌦

เรองเครองมอและอปกรณศนยปฏบตการสวนหนา รวบรวมเครองมออปกรณใหพรอมและเพยง

พอตอการปฏบตงาน เชน เวชภณฑ อปกรณทางการแพทย แบบคดกรองแบบประเมน หมายเลขโทรศพทของศนยปฏบตการสวนหนา และหนวยงานทเกยวของ ตลอดจนจดหาเครองมอสอสารทสามารถใชไดในพนท

เรองการดำเนนงานในพนท ใหความชวยเหลอในระยะฉกเฉนศนยปฏบตการสวนหนา ดำเนนการดงน- จดประชมชแจงทมสขภาพจตเคลอนท เพอรบทราบสถานการณใน

พนททเปนปจจบน- จดเตรยมเอกสารและทบทวนความรเรองปฏกรยาทางจตใจของบคคล

วยตางๆ ทประสบกบภยพบต และทกษะเรองการดแลชวยเหลอทางจตใจเบองตน (Psychological First Aids)

17

กรมสขภาพจตจดตงศนยปฏบตการดานสขภาพจตในระดบกรมมบทบาทหนาทในการกำหนดนโยบาย สงการ กำหนดผลลพธใหการสนบสนนการดำเนนงาน และขวญกำลงใจของผปฏบตงาน ซงประกอบดวยศนยปฏบตการสวนหนา ศนยอำนวยการสวนกลาง ศนยการนเทศและประเมนผล

⌫

⌫

18

Tsunami ⌫ ⌦

- จดทำฐานขอมลและผงการไหลเวยนของขอมลเพอใหหนวยงานทงในพนทและหนวยงานสวนกลางทราบถงสถานการณและประสานการดำเนนงานในพนทไดทนทวงท

- การสอขอมลและความรสขภาพจตสำหรบประชาชนผานสอตาง ๆในระดบพนท

ทมสขภาพจตเคลอนท ดำเนนการดงน- ปฏบตงานใหความชวยเหลอตามอาการและปฏกรยาทางจตใจทเกดขน

ในกลมทมผลกระทบโดยตรง ไดแก ผรอดชวต/ ผบาดเจบ ผสญเสยบคคลในครอบครว/ ทรพยสน/ อาชพ

- สำรวจสภาวะจตใจของผประสบภยพบต โดยใชเครองมอทศนยปฏบตการดานสขภาพจตในระดบกรม กำหนด คอ แบบสำรวจสภาวะสขภาพ12 ขอ (General Health Questionnaire: GHQ)

- การใหขอมลทจำเปนและความร- สรปผลการดำเนนงานในแตละวนแตละทมมการสรปผลการดำเนนงาน

เพอรายงานใหกบศนยปฏบตงานสวนหนา สำหรบสงตอขอมลใหกบทมสขภาพจตเคลอนททมอน ทมสขภาพในพนทและศนยปฏบตการดานสขภาพ-จตในระดบกรม และใหมการดแลจตใจซงกนและกนภายในทม

19

20

Tsunami ⌫ ⌦

ระยะท 3 ระยะหลงไดรบผลกระทบ (2 สปดาห – 3 เดอน)ศนยอำนวยการสวนกลาง ดำเนนการดงน- จดประชมปรกษาเพอกำหนดและปรบเปลยนกลยทธในการปฏบต

งานใหทนตอเหตการณและสอดคลองกบสภาพปญหาทเปลยนไปรวมกบศนยปฏบตงานสวนหนาเปนประจำทกวน ทาง Teleconference เชนการปรบรปแบบการปฏบตงานของทมปฏบตงานในพนท เปนตน

- กำหนดนโยบายรวมกบหนวยงานในพนทเพอการคดกรองหนวยงานทมความประสงคในการใหการชวยเหลอดานจตใจแกผประสบภยพบตและการศกษาวจยในพนท โดยเนนการปองกนการเกบขอมลซำซอนและคำนงถงการปกปองสทธมนษยชน

- สนบสนนงบประมาณเพอการดำเนนงานพฒนาบคลากรโดยกำหนดใหมการพฒนาศกยภาพของบคลากรตามหลกสตรการใหการชวยเหลอทางจตใจผประสบภยพบตในระยะตางๆ โดยวทยากรทงในและตางประเทศ

- ประสานงานการสนบสนนดานวชาการการฟนฟสขภาพจตผประสบภยจากผเชยวชาญทงในและตางประเทศ

21

22

⌦ ⌫

⌦

Tsunami ⌫ ⌦

- พฒนาระบบฐานขอมล การรายงาน และการสงตอขอมล ระหวางทมปฏบตงานในพนทหนวยงานระดบจงหวด/ เขต หนวยงานระดบกรม และระดบกระทรวง ตลอดจนการจดทำขอมลเกยวกบความรผลการปฏบตการชวยเหลอดานจตใจ ผานทางสออเลคทรอนค(Website ของกรมสขภาพจตท www.dmh.go.th)

- จดทำขอมลขาวสารและสอสขภาพจต เพอสนบสนนสอมวลชนในการใหความรกบประชาชน เชน ปฏกรยาทางจตใจทควรเฝาระวงเพอปองกนปญหาสขภาพจตทอาจเกดขนหลงไดรบผลกระทบจากภยพบต เชน ภาวะซมเศราปญหาการฆาตวตาย ภาวะเครยดอยางรนแรง

- พฒนาหลกสตรการอบรม รวมทงถายทอดความร ทกษะในการดแลชวยเหลอทางจตใจเบองตน (Psychological First Aids) ใหแกบคลากรสาธารณสข แกนนำ /อาสาสมครในชมชน คร พเลยงเดก

- การศกษาเพอสำรวจขอมลดานระบาดวทยา เพอเปนขอมลพนฐานในการวางแผนการชวยเหลอดานจตใจทเปนบรบทของคนไทย ในชวงเดอนท 2หลงเกดภยพบต

23

⌫

⌫

⌫

⌫

24

Tsunami ⌫ ⌦

- เสนอแนะขอควรกระทำและไมควรกระทำแกหนวยงานตางๆ ทเกยวของ เชน การเลาถงเหตการณทเกดขนซำ ๆ โดยไมไดรบการเยยวยา หรอการนำเสนอภาพขาวเหตการณในชวงวกฤตซำๆ ตอเนองกนเปนระยะเวลานานซงอาจทำใหผประสบภยเกดบาดแผลทางจตใจจนอาจเปนผลใหเกดความผดปกตทางจตในระยะยาว และใหขอเสนอแนะทพงกระทำ เชนการนำเสนอภาพขาวการฟนฟชมชนใหม หรอการใหความชวยเหลอซงกนและกนของคนในสงคม ตลอดจนแนวคดในการสรางความหวงและกำลงใจตามความเชอและวฒนธรรมทองถน

25

⌫

⌫

⌦

26

Tsunami ⌫ ⌦

ศนยการนเทศและและประเมนผล ดำเนนการดงน- สรปผลการดำเนนงานการชวยเหลอดานจตใจแกผประสบภยภาวะ

วกฤตในระยะวกฤต และใหขอเสนอแนะการดำเนนงานตอทมปฏบตงานและทมอำนวย (Mental Health Center for Thai Tsunami Disaster)

- จดทมนเทศ ตดตามและประเมนผลการดำเนนงานในพนทเพอกำหนดรปแบบการนเทศ รวบรวมสภาพปญหาทเกดขนและกำหนดแนวทางการแกไข

- สรปบทเรยนการปฏบตงานชวยเหลอดานจตใจใหกบทมปฏบตงานทม MOC เปนระยะๆ

27

⌫

⌫

28

Tsunami ⌫ ⌦

- ทมสขภาพจตเคลอนทใหความชวยเหลอตามอาการและปฏกรยาทางจตใจทเกดขนในกลมทมผลกระทบโดยตรง ไดแก ผรอดชวต/ผบาดเจบผสญเสยบคคลในครอบครว/ทรพยสน/อาชพ กลมผชวยเหลอจากหนวยงานตาง ๆ เชน มลนธ ทหาร อาสาสมคร เจาหนาทดานการสาธารณสข รวมทงญาตและครอบครวของผสญเสย ตลอดจนใหความชวยเหลอในกลมเฉพาะเชน กลมสตร กลมเดกและวยรน กลมผสงอายกลมทไดรบบาดเจบทางกายเรอรง กลมผปวยจตเวช เปนตน

- สำรวจสภาวะจตใจของผประสบภย เพอคนหา คดกรองผมปญหาสขภาพจตและใหการชวยเหลอเยยวยาทางจตใจ โดยใชเครองมอทศนยปฏบตการดานสขภาพจตในระดบกรม (MOC)

- สรปผลการดำเนนงานในแตละวน ซงแตละทมสรปผลการดำเนนงานเพอรายงานใหกบศนยปฏบตการสวนหนา

ศนยปฏบตการสวนหนา ดำเนนการดงน- ปรบทมสขภาพจตเคลอนทใหเหมาะสมกบสถานการณและขนาด

ของปญหา

29

30

⌫

⌦

⌫

Tsunami ⌫ ⌦

ระยะท 4 ระยะฟนฟ (3 เดอนขนไป)จดตงศนยฟนฟสขภาพจตผประสบภยสนาม (Mental Health

Recovery Center) ในพนทเขาหลก อ.ตะกวปา จ.พงงา ดำเนนการเฉพาะกจระยะเวลา 2 ป เพอประสานการดำเนนงานดานการฟนฟสภาพจตใจผประสบภยกบหนวยงานตางและประสานการพฒนาศกยภาพบคลากรสขภาพจตของทมสขภาพจตเพอใหการชวยเหลอดานจตใจ และการฟนฟสขภาพจตระยะยาวตามความรนแรงและความเฉพาะของปญหาโดยภารกจของศนยฯจะเสรจสนเมอสถานการณและความชกของปญหาสขภาพจตลดลงในระดบทหนวยงานในพนทสามารถรองรบผมปญหาไดและบคลากรมศกยภาพในการเยยวยาและดแลจตใจผประสบภยไดและสงมอบภารกจ ใหแก MCC ของโรงพยาบาลจตเวช สถาบนในสงกดกรมสขภาพจตและ หนวยงานรบผดชอบในระดบพนท

31

กรมสขภาพจต ไดดำเนนงานตงแต 26 ธนวาคม 2547 จนถง 21 พฤศจกายน 2548จำนวนผรบบรการ ทงสน 18,478 ราย ตรวจสขภาพ 6,575 ราย ยาบำบดทางจต 4,671 รายใหการปรกษารายบคคล 12,021 ราย ใหการปรกษารายกลม 5,257 รายใหการปรกษาครอบครว 423 ครอบครว / 985 ราย

32

Tsunami ⌫ ⌦

ศนยปฏบตการดานสขภาพจตในระดบกรม (MOC) ลดบทบาทหนาทโดยถายโอนภารกจใหเขาสระบบงานประจำของหนวยงานตางๆ โดยกำหนดใหศนยปฏบตการสวนหนาและศนยฟนฟสขภาพจตเปนแกนในการดำเนนงาน

การดำเนนงานในพนท ดำเนนการดงน- สรางชมชนใหเขมแขง โดยชมชนมสวนรวมในการวางแผน และฟนฟ

ชมชนของตนเอง การใชทรพยากรในชมชน ความเชอ วฒนธรรมทองถนเปนเครองมอในการเยยวยาจตใจผประสบภยในชมชน

- พฒนาศกยภาพบคลากรทเกยวของ เชน แพทย พยาบาลบคลากรสาธารณสข คร แกนนำชมชน อาสาสมครสาธารณสข แกนนำทางศาสนา ใหสามารถคนหา ดแล รกษาเบองตนและสงตอผเชยวชาญในกรณทมความยงยากซบซอน

33

34

⌫

Tsunami ⌫ ⌦

- บคลากรสาธารณสขในพนทดำเนนการสำรวจปญหาและประเมนความเสยงทางดานกาย จต อารมณ สงคม โดยใชแบบคดกรองสภาพปญหาทางจตเวช (GHQ-12) + (PC-PTSD) (Primary Care – Post TraumaticStress Disorder) รวม 18 ขอ และมการสำรวจสภาวะจตใจเพอคดกรองปญหาสขภาพจตในเดกทประสบภย โดยใชแบบสอบถาม PSC-P (ThePediatric Symptom Checklist-Parent Report Form) สำหรบเดกอาย 4– 15 ป และบนทกในแฟมประจำครอบครว (Family Folder) เปนการลดอบตการณความรนแรงของปญหาสขภาพจตทเกดจากภยพบต เปนการเฝาระวงปญหาสขภาพจตหลงภยพบตและสงตอผปวยไปยงผเชยวชาญ

- พฒนาความเขมแขง และยกระดบมาตรฐานบรการสขภาพจตของบรการสขภาพในพนท โดย ปรบเปลยนวธการจดบรการจากบรการรายบคคลเปนการบรการครอบครว และชมชน และปรบเปลยนบทบาทของทมสขภาพจากบทบาทผใหบรการ ไปสผจดโอกาส สนบสนน สรางพลงใจใหผประสบภยครอบครว และชมชน

- การตดตามประเมนผลดานการดแลรกษาดานศกยภาพของบคลากรดานศกยภาพของชมชน ดานการศกษาวจย เพอนำมาใชในการวางแผนและสนบสนนการดำเนนงานในพนทตอไป

35

36

Tsunami ⌫ ⌦

การพฒนาทางวชาการและการฝกอบรม- การศกษาเพอสำรวจขอมลดานระบาดวทยาในกลมเปาหมายเดม ใน

ชวง 6 เดอนหลงการสำรวจครงแรก เพอสำรวจความชกของปญหาทางจตใจของผประสบภยพบต รวมทงประเมนผลการชวยเหลอดานจตใจในระยะฉกเฉนและระยะหลงไดรบผลกระทบ ตลอดจนนำมาพฒนาเปนฐานขอมลเพอใชประโยชนในการวางแผน ตดตามดแลใหความชวยเหลอดานจตใจตอไป

- พฒนาหลกสตรการอบรม รวมทงถายทอดความรทกษะในการดแลชวยเหลอทางจตใจในระยะฟนฟ และการสรางความเขมแขงใหกบชมชนสำหรบบคลากรสาธารณสขและแกนนำในชมชนเทคนคการบำบดรกษาทางจตใจในรายทมอาการยงยากซบซอน สำหรบบคลากรสขภาพจตแพทยในโรงพยาบาลศนย/ โรงพยาบาลทวไปและโรงพยาบาลชมชน เชนการบำบดทางพฤตกรรมความคด (Cognitive Behavior Therapy: CBT),การชวยเหลอทางสงคมจตใจแบบ Eye Movement DesensitizationReprocessing (EMDR), การชวยเหลอทางสงคมจตใจแบบ Satir’s BriefPsychotherapy เปนตน

- สงบคลากรเขารบการฝกอบรมหลกสตรการฟนฟสขภาพจตรปแบบตางๆ ในตางประเทศ

37

สรปการอบรมสมมนาสขภาพจตเกยวกบสนาม

38

การประเมนภาวะสขภาพจตของประชาชนภายหลงเกดธรณภยพบตกรมสขภาพจตรวมกบศนยความรวมมอไทย – สหรฐดานสาธารณสข ไดประเมนภาวะสขภาพจต ของประชาชนทมอายตงแต 7 ปขนไป

ใน 3 จงหวดไดแก จงหวดพงงา จงหวดกระบ และจงหวดภเกต

2,018 1,392 1,936 100 476 960 62 157อสม.(คน) เจาหนาท (คน) ผประสบภย (คน) อพม.(คน) คร (คน) นร./เดก/แกน To be(คน) โรงเรยน(แหง) TOT (คน)

ครงท 1 (รอยละ) ครงท 2 (รอยละ)

ผใหญ ศนยพกพง ชมชน รวม ศนยพกพง ชมชน รวม

PTSD 11.9 6.8 9.5 7.1 2.2 4.7

เครยด 33.7 26.1 30.2 21.4 16.3 18.9

ซมเศรา 30.2 20.5 25.7 16.4 13.7 15.1

วตกกงวล 36.9 29.8 33.6 24.6 25.6 25.1

เดก ครงท 1 (รอยละ) ครงท 2 (รอยละ)PTSD 12.4 8.6

ซมเศรา 10.0 11.3

ครงท 1 ระหวางวนท 15-22 กมภาพนธ 2548ครงท 2 ระหวางวนท 6-12 กนยายน 2548หมายเหต : ผใหญใชแบบสอบถาม SF-36, HSCL-25, HTQ, เดกใช UCLA PTSD, DSRS

Tsunami ⌫ ⌦

39

รวม

25.1

40

Tsunami ⌫ ⌦

บทเรยนและขอคนพบ

1. เรองการสงการในการดำเนนงานเมอเกดภาวะวกฤต ควรมผสงการทแนนอน เพอให

ผปฏบตงานมความชดเจนในการปฏบต ปองกนความสบสนในการปฏบตงาน ผสงการในแตละระดบควรมการสอสารระหวางกนตลอดเวลาเพอการตดสนใจจะไดเปนไปในทศทางเดยวกน

2. เรองบรหารจดการเพอการชวยเหลอดานสขภาพจตในพนทควรมหนวยงานหลกทจะเปนผประสานงานและคดกรองหนวยงานตาง

ๆ ทมความประสงคจะเขาไปชวยเหลอดานจตใจหรอเกบขอมลเพอการศกษาวจยกบผประสบภยพบตในพนท เพอปองกนผลกระทบทางจตใจทอาจเกดขน

41

42

Tsunami ⌫ ⌦

3. เรองการดำเนนงานสขภาพจตในพนทควรเตรยมบคลากรใหพรอมในการปฏบตงานในชมชน ไมดวนตดสน

วาผประสบภยเปนผปวยทางจตเวชในระยะฉกเฉนใหบรการแบบเพอนมากกวาผรกษา และปรบบทบาทเปนผใหบรการเชงรกแทนบรการแบบตงรบในคลนกในระยะหลงไดรบผลกระทบ และเปนผกระตนใหชมชนเขมแขง และดแลตนเองไดในระยะฟนฟ

4. การดแลจตใจผใหความชวยเหลอผประสบภยพบต ควรมการกำหนดระยะเวลาการปฏบตงานและสบเปลยนทมผปฏบตงานทใหความชวยเหลอ ทก 1 สปดาห และในแตละวนไมควรปฏบตงานเกน12 ชวโมง เพอปองกนการเกดภาวะหมดไฟ

5. เรองเครองมอสอสารควรมการวางแผนจดหาเครองมออปกรณสอสารสำรอง เชน

ประสานสมาคมวทยสมครเลน ในกรณทระบบการสอสารปกตลมเหลว

43

⌫

44

Tsunami ⌫ ⌦

6. เรองการพฒนาระบบขอมลสารสนเทศ และสนบสนนอปกรณและเครองมอทำงาน

7. เรองการใหความชวยเหลอดานเครองอปโภคบรโภคควรคำนงถงความรสกของผประสบภย ดวยการใหเกยรต เคารพ

ในศกดศร และสทธสวนบคคล เชน ควรละเวนการบรจาคสงของทชำรดหรอไมสามารถใชประโยชนไดแลว การบรจาคอาหารกระปองทหมดอายการบรจาคเสอผาเกาและไมเหมาะสม เปนตน

8. เรองการปองกนการไดรบความกระทบกระเทอนทางจตใจซำ(Secondary Trauma)

ควรใหความรแกสอมวลชนในการนำเสนอภาพเหตการณซำซากททำใหเกดกระทบกระเทอนจตใจและกำหนดเกณฑการปฏบตในการสมภาษณผประสบภยเพอนำเสนอขาวเพอปกปอง สทธและขอมลสวนบคคลของผประสบภย และสอสารเกณฑดงกลาวใหผบรหารสาธารณสขในพนททราบ

45

46

Tsunami ⌫ ⌦

9. เรองการศกษาวจยของหนวยงานตางๆควรมหนวยงานทจดระเบยบการศกษาวจยในพนทเพอปองกน

ความซำซอนในการเกบขอมลหรอการสมภาษณทจะเปนการกระทบกระเทอนจตใจของผประสบภยพบต

10. เรองการจดการกบขาวลอกรณทมขาวลอทจะกอความตนตระหนกแกผประสบภยพบต ผมหนาท

รบผดชอบควรชแจงและใหความรผานสอมวลชน วทย ทว หรอสอทองถนโดยทนท

11. เรองการระมดระวงเสยงดงททำใหกดความตนตระหนกควรประสานงานกบหนวยงานทเกยวของในการควบคมและระมดระวง

เสยงตางๆ ททำใหเกดการตนตระหนก เชน ประทด สญญาณไซเรนในพนททเกดภยพบต

47

48

Tsunami ⌫ ⌦

12. เรองการกำหนดพนทปลอดภยสำหรบหลบภยควรประสานหนวยงานทเกยวของเพอใหมการกำหนดพนทปลอดภยสำหรบ

ประชาชนเพอหลบภย พรอมกบจดทำปายทชดเจนบอกทางเพอไปทหลบภย

13. เรองความเชอ ศาสนา วฒนธรรมทองถนในการใหความชวยเหลอดานจตใจแกผประสบภยพบต ควรใหความ

สำคญกบความเชอ ศาสนาและวฒนธรรมทองถนดวย

14. เรองการใหความชวยเหลอดานอนๆ นอกเหนอจากดานสขภาพจตเชน ปญหาเรองทอยอาศย อาชพ สงแวดลอม เปนตน ศนยปฏบตการ

สวนหนาควรสรปปญหาททมสขภาพจตเคลอนทพบนำเสนอตอผวาราชการจงหวดเพอใหการชวยเหลอผประสบภยตอไป

49

Thailand is the only country in the Region to have developed a focused programme fortsunami-affected children and adolescents. Perhaps this is because of the availability ofchild psychiatry mental health professionals and the priority of the Department of MentalHealth. The caring Thai society is a good example of community resources which arevaluable in times of need. This programme is highly commendable.Mental Health Recovery CentreSustainability of the mental health and psychosocial relief efforts in Thailand are beingensured by the establishment of the Mental Health Recovery Centre. This centre will belocated in the community in Phang Nga province and will be staffed by professionals

Mental Health and Psychosocial Relief Effortsafter the Tsunami in South-East Asia ; WHO/SEARO,2005

50

Tsunami ⌫ ⌦

บนทก........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

52