ttk m.557:
DESCRIPTION
TTK m.557: “Kıymetli evrak öyle senetlerdir ki, bunlarda mündemiç olan hak senetten ayrı olarak dermeyan edilemediği gibi başkalarına da devredilemez ”. Kıymetli evrakın borçlusu ancak senedin teslimi karşılığında ödeme ile mükelleftir. - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
TTK m.557:“Kıymetli evrak öyle senetlerdir ki, bunlarda mündemiç olan hak senetten ayrı olarak dermeyan edilemediği gibi başkalarına da devredilemez”
1
Kıymetli evrakın borçlusu ancak senedin teslimi karşılığında ödeme ile mükelleftir.
Hile ya da ağır kusuru bulunmadıkça borçlu vade tarihinde senedin mahiyetine göre alacaklı olduğu anlaşılan kimseye ödemede bulunmakla borcundan kurtulur
2
Senedin içerdiği hakka göre yapılan ayrım:- Para alacağını temsil eden senetler:Kambiyo senetleri, tahviller- Ortaklık hakkını temsil eden senetler:Hisse senetleri- Aynî hakkı temsil eden senetler:Konşimento, makbuz senedi, varant
3
Senedin devir şekline göre yapılan ayrım:
Nama yazılı senetler:Belli bir şahıs namına yazılı olup da onun emrine kaydını içermeyen ve kanunen de emre yazılı senetlerden sayılmayan kıymetli evrak nama yazılı senet sayılır.
Emre yazılı senetler:
Emre yazılı olan veya kanunen böyle sayılan kıymetli evrak emre yazılı senetlerdir.Kanunen emre yazılı senetler, kambiyo senetleri (çek, poliçe, bono); konşimento, makbuz senedi, varant
Hamiline yazılı senetler:Senedin metin veya şeklinden hamil kim ise o kimsenin hak sahibi sayılacağı anlaşılan kıymetli evrak hamiline yazılı senet sayılır
4
Devir Şekilleri:
- Nama yazılı senetler:alacağın temliki + teslim
- Emre yazılı senetler:ciro + teslim
- Hamiline yazılı senetler:teslim
5
Kambiyo Senetleri (Ticari Senetler)
Poliçe Bono (Emre Muharrer Senet) Çek
6
Poliçe
7
Vade Ödeme Tarihi Türk Lirası No:15.02.20x2 #490 000 000# 16
Is bu police mukabilinde ...............15 Subat 20x2. ........ tarihindeBay ...................Heraslan Koll. Sti`ne.. ........................... veya emruhavale sine......yukarida yazili yanliz .Dörtyuzdoksanmilyon ..........................................TL. Ödeyiniz.Is bu police vadesinde ödenmedigi takdirde, müteakip policelerin de muacceliyet kesbedecegini, ihtilaf vukuunda ..Istanbul.. mahkemelerinin selehiyetini simdidenkabul ederiz.
MUHATAP KESIDECIKARSU A.S. AHMET KIZIL
adres, pul, imza adres, pul, imza
Poliçe (Bill of Exchange)
8
Bono (Emre Muharrer Senet)
9
Çek
10
Kambiyo Senetlerinin Ortak Özellikleri
Para alacağını temsil ederler Sıkı sıkıya şekle bağlıdır Kanunen emre yazılı senetlerdir Soyutluk (mücerretlik) ilkesi hakimdir Def’ilerin ileri sürülmesi sınırlıdır Kamu güvenini haizdir Senette imzası olan herkes senedin
ödenmemesinden dolayı müteselsil olarak borçludur Senetteki imzaların istiklali ilkesi geçerlidir Takip hukukunda kambiyo senetlerine mahsus takip
yolu geçerlidir
11
Kambiyo Senetlerinde Def’iler
Geçersizlik def’ileri İradeye ilişkin geçersizlik def’ileri
○ Ehliyetsizlerin○ İmzası taklit edilenlerin○ Yetki verilmemiş şahsın temsil ettiği kişinin○ Senet metninde sonradan tahrifat yapılarak iradesi değiştirilmiş şahsın○ Hile ve tehdit altında imza atan şahsın
Senet metninden anlaşılan def’iler Şekil şartlarına uymamadan doğan def’iler Hamilin meşru hamil olmadığı def’i Zamanaşımı def’ileri
Şahsi def’iler Temel ilişkiden doğan def’iler
○ Hata○ Gabin○ Ayıp○ Sözleşmenin ifa edilmediği
Temel ilişki dışında taraflar arasında varolan herhangi bir ilişkiden doğan def’iler Taraflar arasında kambiyo ilişkisi ile ilgili özel anlaşmalardan doğan def’iler
○ Hatır senedi
12
Poliçe ve Bononun Şekil Şartları “Poliçe” ibaresi Belli bir bedelin
ödenmesine dair kayıtsız şartsız havale
Muhatap Lehtar Keşidecinin imzası Keşide tarihi ve yeri Ödeme yeri Vade
“Bono” ya da “emre muharrer senet” ibaresi
Belli bir bedelin ödenmesine dair kayıtsız şartsız ödeme taahhüdü
Lehtar Düzenleyenin imzası Düzenleme yeri ve tarihi Ödeme yeri Vade
13
Kambiyo Senetlerinin Tedavülü:Kambiyo senetlerinin tedavülü ciro ile yapılırİlk ciro lehtar tarafından yapılmalıdırCiro edecek kişinin (ciranta) senedin şeklen meşru
hamili olarak görünmesi şarttırCiro herhangi bir gerçek ya da tüzelkişiye yapılabilir. Cironun kime yapıldığı ciroda gösterilmişse buna
“tam ciro” denir. Kime yapıldığı gösterilmemiş cirolar ise “beyaz ciro”dur
Ciro senette daha önceden imzası olan bir kişiye de yapılabilir. Keşideciye, lehtara, muhataba ya da önceki bir cirantaya yapılacak cirolar geçerlidir
14
Cironun Şekli:Ciro senet veya alonj üzerine yazılır ve ciranta
tarafından imzalanırUygulamada ciro senedin arka yüzüne yapılır ama
senedin ön yüzüne de yapılması mümkündürAma senedin arka yüzüne atılan imza kural olarak
ciro kabul edilirken, ön yüzüne ciro şerhi yazılmadan atılan imzalar “aval” olarak kabul edilir
Ciro beyanının isim, tarih veya bedel ihtiva etmesine gerek yoktur; “emre” kelimesinin yazılması veya ciro mahallinin belirtilmesi de gerekmez
15
Cironun Çeşitleri (1):Şekil Yönünden
○ Tam ciroVadeyi bekleyip ödemeyi isteyebilirSenedi tam veya beyaz ciro ile devredebilir
○ Beyaz ciroVadeyi bekleyip ödemeyi isteyebilirSenedi tam veya beyaz ciro ile devredebilirCiroyu kendi adına doldurabilirSenedi hamiline yazılı senet gibi elden devredebilir
16
Cironun Çeşitleri (2)Amaç Yönünden
○ Temlik cirosuTemlik fonksiyonuTeşhis fonksiyonuGaranti fonksiyonu
○ Tahsil cirosuTeşhis fonksiyonu
○ Rehin cirosuTeşhis fonksiyonuGaranti fonksiyonu
17
Ödeme İçin İbraz:Senedin kendisinin ödenmek üzere ibraz
edilmesi gerekirİbraz ödeme yerinde yapılırSenet ödeme gününde ya da en geç ödeme
gününü takip eden iki iş günü içinde ibraz edilirÖdeme günü ve vade günü her zaman aynı gün
olmak zorunda değildirÖdeme için ibraz poliçenin şeklen meşru hamili
tarafından yapılabilir
18
İbrazın Sonuçları:İbraz senedin borçlusunu mütemerrit hale
getirirMüracaat borçluları için temerrüt ihtar ile
başlarSüresi içinde yapılan ibraz ve protesto ile
hamil müracaat borçlularına başvurma hakkını elde eder.
19
Senedin Ödenmesi:Senedin tam ödenmesiyle ödeyen borçlu senedin
iadesini ve üzerine ödendi şerhi konulmasını talep etme hakkına sahiptir
Senedin kısmen ödenmesi de mümkündür. Senet hamili kısmi ödemeyi reddedemez.
Kısmi ödeme halinde senedi iade mecburiyeti yoktur, ancak yapılan ödeme senet özerinde gösterilir
Alacaklı, senet borçlusunun vadeden önce ödemede bulunma talebini kabul etmek zorunda değildir.
20
Hamilin Müracaat Hakkı:Senedin ödenmemesi halinde hamil müracaat
borçlularına başvurma hakkını kazanabilirMüracaat hakkının kullanılabilmesi için
ödememenin tespit ettirilmesi gerekirÖdememenin tespiti poliçe ve bonolarda
noterden çekilecek protesto ile olur (çeklerde çekin arkası banka tarafından yazılır)
Protesto ödeme gününü takip eden iki işgünü içinde çekilmelidir
Protesto çekilmesi ile hamil müteselsil sorumlu olan müracaat borçlularına herhangi bir sıra gözetmeksizin başvurabilme hakkına sahip olur
21
Müracaat Hakkının Kapsamı:Son hamilin müracaat hakkının kapsamı
○ Senedin bedeli○ Faiz kaydı bulunan hallerde işlemiş olan faiz○ Vadenin gelmesinden itibaren işlemeye başlayacak
olan temerrüt faizi○ Yapılmış olan masraflar○ Senet bedelinin ‰ 3’ü oranında komisyon
Ödeyen müracaat borçlusunun müracaat hakkının kapsamı:○ Ödemiş olduğu meblağın tamamı○ Ödeme tarihiden itibaren işleyecek olan temerrüt faizi○ Yapılmış olan masraflar○ Senet bedelinin ‰ 2’si oranında komisyon
22
Müracaat borçluları ve aralarındaki ilişkiler: Hamil başvuracağı müracaat borçlusunu seçme
konusunda serbesttir Ödeyen müracaat borçlusu kendinden önce gelenlere
müracaat etme hakkını kazanır Ödeyen müracaat borçlusu senedin, protestonun ve bir
makbuzun kendisine verilmesini talep edebilir Senet bedelini ödeyen ciranta kendisinin ve kendisinden
sonra gelen borçluların cirolarını çizebilir Müracaat borçluları kendilerine henüz müracaat
edilmemiş olsa bile hamile başvurarak ödemede bulunmak hakkına sahiptirler
Senedin hamili ve müracaat borçluları ihbar mükellefiyeti altındadırlar
23
Müracaat hakkının düşmesi:
Poliçelerde kabule arzın ve poliçe ve bonolarda ödeme için ibrazın zamanında yapılmaması
Protestonun zamanında düzenlenmemesi
24
Zamanaşımı:Süreler
○ Poliçede kabul etmiş olan muhataba (bonoda düzenleyene) karşı açılacak davalarda zamanaşımı süresi vadeden itibaren 3 yıldır
○ Son hamilin müracaat borçlularına karşı açacağı davalarda zamanaşımı protesto tarihinden itibaren 1 yıldır
○ Poliçe meblağını ödeyen cirantanın kendinden önceki müracaat borçlularına karşı açacağı davalarda zamanaşımı ödeme tarihinden ya da cirantaya açılacak dava tarihinden itibaren 6 aydır
25
Çeke ilişkin mevzuat:
Türk Ticaret Kanunu3167 sayılı Çek Kanunu
26
Çekin Hukuki Mahiyeti: Çek de poliçe gibi bir havaledir Çek bir ödeme vasıtasıdır Çek sadece bir “banka” üzerine çekilebilir Çekte “kabul” yoktur Çekte “muhatabın cirosu” batıldır Çek “görüldüğünde” ödenir Çekte “ibraz süreleri” çok kısadır Çek “hamiline yazılı” olarak düzenlenebilir Çekte “ödenmeme” halinde ödememenin tespiti çekin
arkası yazılarak yapılabilir Çekin “karşılıksızlık” nedeniyle ödenmemesi cezai bir
takım sonuçlar doğurur
27
Çekte Şekil Şartları:“Çek” kelimesiMuayyen bir bedelin ödenmesine dair
kayıtsız şartsız havaleMuhatapÖdeme yeriKeşide günü ve yeriKeşidecinin imzasıKeşidecinin vergi sicil numarası
28
Çekin Tedavülü:
Muhatabın cirosu batıldırMuhataba yapılan ciro makbuz hükmündedirÇekte rehin cirosu yapılamazHamiline yazılı çekin cirosu mümkündür
29
Çekte Ödeme:Çekin ödenmek üzere ibrazı
○ İbraz mahalliÇek çekle işleyen hesabın bulunduğu bankanın herhangi bir
şubesine ibraz edilebilir.Takas odasına yapılan ibrazlar da geçerli sayılır
○ İleri tarihli (vadeli – Postdate) çeklerÇek düzenlenirken keşide tarihi ileri bir tarih olarak yazılabilirÜzerinde yazılı keşide tarihinden önce ödenmek üzere bankaya
ibraz edilen çekler ibraz tarihinde ödenir 5838 sayılı Kanun ile getirilen düzenlemeye göre, “31/12/2009
tarihine kadar, üzerinde yazılı keşide tarihinden önce çekin ödenmek için muhatap bankaya ibrazı geçersizdir.”
○ İbraz süresiÇekin keşidesinden itibaren belli bir süre geçmeden ödenmek
üzere muhataba ibrazı lazımdırÇek keşide edildiği yerde ödenecekse ibraz süresi on gündürÇek keşide edildiği yerden başka bir mahalde ödenecekse ibraz
süresi bir aydırÇek keşide edildiği kıtadan başka bir kıtada ödenecekse ibraz
süresi üç aydırÇek ibraz süresi içinde ibraz edilmediği takdirde hamil, keşideciye
ve cirantalara karşı müracaat hakkını kaybeder 30
İbraz Süresi Geçtikten Sonra İbraz Edilen Çekler:Keşideci çekten caymamışsa, banka ibraz süresi
geçtikten sonra kendisine ibraz edilen çeki ödeyip ödememekte serbesttir
Çekten cayma keşideci tarafından bankaya çeki ödememesi konusunda verilen ve ancak ibraz süresi sonunda hüküm ifade edecek olan bir talimattır
Banka cayılmış bir çeki ödeyemezİbraz süresi geçtikten sonra hesapta karşılık yoksa
banka ibraz edilen çekin arkasını yazamaz
31
Çekte Ödeme Yasağı (5838 sayılı Kanun ile yürürlükten kaldırılmıştır):Keşideci çekin kendisinin veya üçüncü
kişinin elinden rızası olmaksızın çıkmış olduğu gerekçesiyle muhatabı çeki ödemekten men edebilir
Çek rıza olmaksızın elden çıkmış olmalıdırKeşideci ödemeden men talimatı vermelidirBanka bu talimat karşısında başka bir
formaliteye gerek olmaksızın çeki ödememekle yükümlüdür
32
Çekin Ödenmemesi:Çekin şekil şartlarını taşımamasıİbraz edenin meşru hamil olmamasıÇekin sahte veya tahrif edilmiş olmasıÇekle işleyen hesap üzerinde tedbir kararı,
haciz veya rehin bulunmasıÇekte karşılıksızlık:
○ Tam karşılıksızlık○ Kısmi karşılıksızlık
33
Karşılığı olmayan çekin ödenmesi:
Banka her bir çek yaprağı için hamilin en az 470 YTL tutarında tatmin edileceğini garanti eder (Çek Kanunu tarafından bankaya yüklenen ödeme mecburiyeti)
Bunun dışında banka çekin tamamını keşideciye kredi açarak ödeyebilir
34
Karşılıksız Çek Halinde Bankanın ve T.C. Merkez Bankası’nın Yapması Gereken İşlemler:
Muhatap banka çekin karşılıksız olduğunu belirtilerek arkasını yazar
Düzeltme hakkı kullanılmadığı takdirde, muhatap banka bunun için gerekli sürenin bitiminden itibaren 10 gün içinde hesap sahibine aldığı çek karnelerini iade etmesini bildirir
Muhatap banka karşılıksız çek halinde, ibraz tarihinden itibaren 10 gün içinde, hesap sahibi ile ilgili bilgileri T.C. Merkez Bankası’na bildirir
Düzeltme hakkı kullanılırsa bu da 10 gün içinde T.C. Merkez Bankası’na bildirilir
T.C. Merkez Bankası kendisine bildirilen hususları 15 gün içinde bütün bankalara aktarır
Çek hesabı açtırmaya ilişkin yasaklamalar ve bu yasakların kaldırılmasına dair mahkeme kararları da T.C. Merkez Bankası’na bildirilir
35
Düzeltme Hakkı:Çekte yazılı keşide gününe göre hesaplanacak ibraz süresinin bitim tarihinden itibaren en geç on gün içinde çekin karşılıksız kalan kısmını yüzde on tazminatı ve ibraz tarihinden ödeme gününe kadar geçen süre için hesaplanacak gecikme faizi ile birlikte ödemek suretiyle düzeltme hakkını kullanan, çek keşide etmek hakkını yeniden kazanır.
36
Karşılıksız Çekte Cezalar:Üzerinde yazılı keşide tarihinden önce veya
ibraz süresi içinde 4 üncü madde uyarınca ibraz edildiğinde, yeterli karşılığı bulunmaması nedeniyle kısmen de olsa ödenmeyen çeki keşide eden hesap sahipleri veya yetkili temsilcileri, kanunların ayrıca suç saydığı haller saklı kalmak üzere, çek bedeli tutarı kadar ağır para cezasıyla cezalandırılırlar
Bu suçtan mükerrirlere, bir yıldan beş yıla kadar hapis cezası verilir.
37
Aşağıda belirtilen koşulların yerine getirilmesi halinde ceza davası açılmaz : Düzeltme hakkının kullanılması, Düzeltme hakkı için süre geçtikten sonra ve henüz dava açılmadan önce
çek tutarı veya karşılıksız kalan kısmı ile çek tutarına veya karşılıksız kalan kısmına ait yüzde oniki tazminatın ve çekin ibrazından ödeme tarihine kadar geçen süre içinde hesaplanacak gecikme faizinin ödenmesi.
Dava açıldıktan sonra hüküm verilinceye kadar geçen süre içinde, çek tutarı veya karşılıksız kalan kısmı ile çek tutarına veya karşılıksız kalan kısmına ait yüzde onbeş tazminatın ve çekin ibrazından ödeme tarihine kadar geçen süre içinde hesaplanacak gecikme faizinin ödenmesi halinde ceza davası düşer.
Hüküm verildikten sonra hüküm kesinleşinceye kadar geçen süre içinde, çek tutarı veya karşılıksız kalan kısmı ile çek tutarına veya karşılıksız kalan kısmına ait yüzde onsekiz tazminatın ve çekin ibrazından ödeme tarihine kadar geçen süre içinde hesaplanacak gecikme faizinin ödenmesi halinde ceza davası düşer.
Hüküm kesinleştikten sonra çek tutarı veya karşılıksız kalan kısmı ile çek tutarına veya karşılıksız kalan kısmına ait yüzde yirmi tazminatın ve çekin ibrazından ödeme tarihine kadar geçen süre içinde hesaplanacak gecikme faizinin ödenmesi halinde bütün cezaî sonuçları ile birlikte hüküm ortadan kalkar.
Yukarıda belirtilen ödemeler hamile veya hamile ödenmek üzere muhatap bankaya yapılabilir.
38