Tuarascáil Bhliantúil agus R

áitis Airgeadais 2007

Tuarascáil Bhliantúilagus Ráitis Airgeadais 2007

Teagasc,Páirc na Darach, Ceatharlach, Co Cheatharlach,

Teil: 059 917 0200. Faics: 059 918 2097Ríomhphost:i nfo@teagasc.ie www.teagasc.ie

Tuarascáil Bhliantúil agus R

áitis Airgeadais 2007

Tuarascáil Bhliantúilagus Ráitis Airgeadais 2007

Teagasc,Páirc na Darach, Ceatharlach, Co Cheatharlach,

Teil: 059 917 0200. Faics: 059 918 2097Ríomhphost:i nfo@teagasc.ie www.teagasc.ie

1

2 Buaicphointí 2007

4 Ráiteas an Chathaoirligh

6 Tuairisc ón Stiúrthóir Gníomhach

10 Baill an Údaráis

11 Baill na gCoistí

12 Bainistíocht Shinsearach Teagasc

13 Suíomh na nOifigí

14 Cairt na hEagraíochta

17 Sprioc 1 - Iomaíocht agus Nuáil i gcúrsaí Talmhaíochta

35 Sprioc 2 - Iomaíocht, Nuáil, Sábháilteacht agus Caighdeán an Bhia

43 Sprioc 3 - Córais Talmhaíochta Inbhuanaithe

52 Sprioc 4 - Inmharthancht na Tuaithe

59 Sprioc 5 - Acmhainneachtaí Oibríochtúla agus an Nuáil

70 Ráitis Airgeadais

80 Nótaí le cur leis na Ráitis Airgeadais

Réamhrá

Ta Tuarascáil Bhliantúil 2007 tógtha timpeall ar na

spriocanna a bhfuil cuntas orthu i Ráiteas Straitéise

Teagasc 2005-2007. Tá cur síos ar a bhfuil bainte

amach agus ar mhórfhorbairtí i gcás na seirbhísí Taighde

Talmhaíochta agus Taighde Bia, na seirbhísí Traenála agus

Forbartha, na Seirbhísí Comhairleacháin, Corparáideacha

agus Bainistíochta, agus na Stiúrthóireachtaí Riaracháin

i gcomhthéacs na spriocanna sin.

2

Buaicphointí 2007Tá atheagrú agus infheistíocht déanta ag Teagasc ionas go mbeidh sé in

ann na seirbhísí is fearr a chur ar fáil do thionscail na talmhaíochta agus

an bhia amach anseo. Tugann an eagraíocht buntacaíocht i gcónaí

d'fhorbairt earnáil talmhaíochta a bheidh iomaíoch, nuálach agus

dírithe ar thomhaltóirí.

An tSeirbhís Chomhairleacháin á Lainseáil Lainseáladh an tSeirbhís nua Chomhairleacháin, a

cuireadh ag obair ar bhonn céimneach ar fud na tíre ina

dhiaidh sin ag an gComórtas Náisiúnta Treabhadóireachta,

agus í dírithe ar cheithre chlár-réimse - Gnó agus

Teicneolaíocht, an Dea-Chleachtas Feirme, Forbairt

na Tuaithe agus Traenáil Aosach. Faoin gClár

Gnó agus Teicneolaíochta, cuirfear teicneolaíocht

cheannródaíoch ar fáil d'fheirmeoirí tráchtála.

Bhí an méid seo le rá ag Pat Boyle, ceann sheirbhís

chomhairleacháin Teagasc: "Tá ár gcuid custaiméirí an-

deimhneach faoin tseirbhís chomhairleacháin nua ‘For

Better Farming’ atá ag Teagasc. Is léir go bhfuil na

hearnálacha déiríochta agus curadóireachta muiníneach,

ach go bhfuil deacrachtaí suntasacha le sárú sna

hearnálacha mairteola agus caorach. Leagfar béim níos

mó ar an gclár Gnó agus Teicneolaíochta sa tseirbhís

nua si. Dearadh í d'aon ghnó chun cuidiú lenár gcliaint

dul i ngleic leis na deacrachtaí sin.

Cumann Táirgeadh Ainmhithe nahEorpa ar chuairt ar an nGráinseach Thug Cumann Táirgeadh Ainmhithe na hEorpa cuairtar an Ionad Taighde Mairteola atá ag Teagasc saGhráinseach ar an 29 Lúnasa.

Tionóladh 58ú cruinniú an chumainn i mBaileÁtha Cliath, agus is ina dhaidh sin a tháinig siad arcuairt. Timpeall ochtó eolaí a bhí i láthair, agus tugadhcuntas ginearálta dóibh ar an gclár taighde san ionad.

Thug an fhoireann an t-eolas is deireanaí dona heolaithe cáiliúla faoi tháirgeadh mairteolaardchaighdeáin, measúnú conablach mairteola, córaislaonna go mairteoil, idir dhiúil agus dhéiríochta,iontógáil beatha iarmharaí, staidéir ar bhailíochtúinnéacs mhairteola, caomhnú foráiste, féarach,leas agus sláinte ainmhithe, úsáid saothair, aguscóiríocht ainmhithe agus cóireáil an sciodair.

3

Stiúrthóir NuaCheap Údarás Teagasc an tOllamh Gerry Boyle ina

Stiúrthóir nua ar Teagasc i Lúnasa. Rinne an tÚdarás an

ceapachán a fhaomhadh, le cead an Aire Talmhaíochta

agus Bia ag an am, Máire Ní Chochláin, T.D.

Sainchomhairleoir idirnáisiúnta ar an bpolasaí

talmhaíochta leis an mBanc Domhanda ba ea an tOllamh

Boyle, agus d'oibrigh sé ar thionscadail in Oirthear na

hEorpa agus san Áise Láir. Tháinig sé in áit Tom Kirley,

an Stiúrthóir Gníomhach, agus chuaigh i mbun oibre

ina phost nua ar an 1 Deireadh Fómhair, 2007.

Ollamh Emeritus sa Gheilleagar in Ollscoil na

hÉireann is ea an tOllamh Boyle, agus bhí sé i gceannas

ar an Roinn Gheilleagair in Ollscoil na hÉireann, Má

Nuad go dtí Meitheamh 2006.

Bhí sé ina chomhlach sinsearach

le Farrell Grant Sparks Consulting

Ltd ina dhaidh sin.

An Lá Oscailte i bPáirc Uí MhórdhaThug 10,000 cuairteoir cuairt i bPáirc Uí Mhórdha don

lá oscailte sa Mheitheamh, iad lán spleodair ainneoin

corrchith báistí. Thug an fhoireann taighde agus

chomhairleacháin cuntas ar na céimeanna chun cur

leis an mbrabúsacht agus chun iomaíocht an táirgeadh

bainne in Éirinn a fheabhsú leis an nuáil, le táirgiúlacht

bhreise agus le hobair ar an mórchóir.

“Caithfidh feirm dhéiríochta rathúil a bheith in ann

freastal ar chuspóirí éagsúla: brabúsacht agus stíl

mhaireachtála mhaith agus caithfidh deiseanna forbartha

pearsanta a bheith ann do na rannpháirtithe uile,” arsa

an Dochtúir Pat Dillon, atá i gceannas ar an Taighde

Táirgeadh Déiríochta, agus é ag críochnú.

OideachasTháinig ardú 25% a ar an rollú sna coláistí sa bhliain

2007, athrú chun feabhais ar an bpatrún a bhí ann

le dornán beag blianta. Seachadadh cláir bhreisoiliúna

in ocht gcoláiste agus i roinnt ionad áitiúil sa

talmhaíocht, sa ghairneoireacht, i dtógáil capall

agus san fhoraoiseacht. Cuireadh Ardchúrsaí

Speisialaithe ar fáil freisin i mBainistiú Tréad

Déiríochta, i mBainistiú Innealra agus Barr, i

mBainistiú Eallach seasc agus sa Mheicniú

Talmhaíochta. 531 mac léinn san iomlán a rollaigh

i gcláir bhreisoideachais sna coláistí sa bhliain

2007, agus bhí 3,384 ar fad páirteach sna cláir sin.

4

Leis an infheistíocht atá déanta againn ináiseanna nua taighde bith-theicneolaíochta i gcaitheamh na bliana, táimid in ionadceannródaíoch maidir leis an taighde bia agustalmhaíochta araon. Is é an taighde an fórsatiomána i dTeagasc, agus i cúrsaí talmhaíochta in Éirinn.

Tá ár gcuid clár Taighde Talmhaíochta dírithe go láidir ar neartú na héifeachtachta arfheirmeacha. Agus le tábhacht bhreise anmhargaidh don fheirmeoireacht agus dontionscal agra-bhia, tá an taighde a dhéanannTeagasc, agus ár gclár nuálach taighde bia goháirithe, ag soláthar freagraí sa timpeallacht úr sin.

Tá dlúth-chomhoibriú déanta ag Teagasc le roinnt comhlachtaí poiblí, le heagraíochtaí, le hindibhidí agus le cuideachtaí i dtionscail na talmhaíochta agus an bhia.

Rud fíor-riachtanach iad na nascachtaí sin agus Teagasc ag féachaint lena chuid clár asheachadadh go dtí na cliaint agus na páirtitheleasmhara.

Bhí lá oscailte, Bia agus Talmhaíocht 06, i gCill an Dáltúnaigh, ar an lá ab fhaide sabhliain. Agus léiríodh go soiléir ansin go raibhfíorspéis ag na feirmeoirí sa taighde a dhéantar,agus in ábharthacht obair Theagasc do thionscailna talmhaíochta agus an bhia.

Ba mhór againn treoir agus cúnamh an AireTalmhaíochta agus Bia, Máire Ní Chochláin,T.D., i gcaitheamh na bliana. Tá neart déantafreisin ag an dá Aire Stáit sa Roinn Talmhaíochtaagus Bia, Breandán Mac Gabhann, T.D. agusMáire de Bhailís, T.D., agus gabhaim buíochasleo beirt as a gcuid tacaíochta i gcónaí. Tá Teagasc ag gníomhú agus ag obair i gcomhar leis an Roinn Talmhaíochta i gcónaí, ar gachleibhéal. Tá gaol oibre den scoth le Tom Moran,Rúnaí Ginearálta na Roinne Talmhaíochta agusBia, agus lena chuid oifigeach sa Roinn, rud aéascaíonn an tseirbhís a chuireann Teagasc ar fáil dá chustaiméirí. Agus gabhaim buíochas ar leith le Jim Beecher, Rúnaí Cúnta Ginearáltasa Roinn, agus ball den Údarás, as a bhfuildéanta aige i gcaitheamh na bliana.

Dr. Tom O’Dwyer, Chairman

Ráiteas an Chathaoirligh

Tá feirmeoireacht na hÉireann agus earnáil na talmhaíochta ag forbairt i gcónaí, agus is

timpeallacht gnó faoi thiomáint an mhargaidh atá romhainn. Is ar an méid atá an margadh sásta

a íoc ar na táirgí a tháirgtear laistigh de gheata na feirme atá béim an ghnó an athuair.

Tá Teagasc tar éis atheagrú agus infheistíocht a dhéanamh, chun gur fearr a bheidh sé in ann

scoth na seirbhísí a chur ar fáil do thionscal na talmhaíochta agus an bhia amach anseo. Leis an

atheagrú atá déanta againn ar ár gcúrsaí oideachais agus oiliúna, agus leis an athstruchtúrú ar

ár seirbhísí comhairliúcháin, beidh an eagraíocht in ann freastal ar éilimh ár gcuid cliant. Is

fearr an freastal a dhéanaimid ar iarratais ár gcuid custaiméirí dá bharr, custaiméirí atá ag

déanamh athstruchtúrú ar a ngnó féin chun aghaidh a thabhairt ar na dúshláin amach anseo.

5

D’éirigh le Teagasc comhoibriú éifeachtach a dhéanamh le roinnt comharchumann aguscuideachtaí ar scata clár i bpáirt. Tá na naisc sinleis an tionscal an-tábhachtach, agus is cuidiúiad chun a chinntiú go mbeidh ár gcuidgníomhaíochtaí ag teacht le riachtanais ár gcuidcustaiméirí i gcónaí.

Tá fíorthábhacht lenár gcomhoibriú leis nahollscoileanna agus leis na hinsititiúidí taighdemaidir le faisnéis a roinnt agus an bonn eolais i gcoitinne a mhéadú san eagraíocht.

Fáiltím roimh an deis buíochas a ghabháil le Jim Flanagan as a bhfuil déanta aige ar sonTeagasc sna ceithre bliana a chaith sé inaStiúrthóir. Chuidigh sé go mór le nuáil agus le hathstruchtúrú na heagraíochta. Ceann de na héachtaí móra a rinne sé, an cheanncheathrúa athlonnú i bPairc na Darach. Cuirfidh ashaothar leanúnach ar son plean fís taighde na heagraíochta go mór leis an acmhainn taighdesan eagraíocht.

Gabhaim buíochas le Tom Kirley, an StiúrthóirGníomhach, a bhí ag plé le bainistíocht naheagraíochta ó Mheán Fómhair.

An díocas agus an tiomantas atá léirithe ag anbhfoireann bhainistíochta agus ag an bhfoireannar fad le bliain anuas, tá sé tar éis Teagasc aneartú mar eagraíocht.

Bíonn mo chuid comhghleacaithe ar Údarás Teagasc fial lena gcuid ama i gcónaí, agus déanann siad a gcion chun an eagraíocht a fheabhsú. Gabhaim buíochas le Ruaidhrí Deasyas a bhfuil déanta aige i gcaitheamh na mbliantaagus é ina bhall den Údarás; agus fáiltím roimhDerek Deane a tháinig ina chomhalta boird i gcaitheamh na bliana. Déanaim comhghairdeasle Joe Fitzgerald as a bheith athcheaptha dothréimhse eile. Gabhaim buíochas le mochomhghleacaithe uile ar an Údarás as a bhfuil déanta acu sa bhliain atá faoi chaibidil.

An Dr Tom O DwyerCathaoirleach

6

Bliain mheasctha a bhí ann dár gcuid cliantaí ar feirmeoirí iad. Bhí titim ar phraghas anbhainne sa chéad leath den bhliain, ach thosaighna margaí déiríochta ag teacht chucu féin i dtreodheireadh na bliana. Bliain réasúnta a bhí anndo tháirgeoirí mairteola, agus tháinig ardúsuntasach ar phraghas an ghráin, ionas go raibh an earnáil sin níos dóchasaí ná mar a bhíle tamall maith. Os a choinne sin, caithfidhfeirmeoirí a bheith ag cuimhneamh ar naroghanna dá ngnó agus dá dteaghlaigh i gcónaí.Tá Teagasc tar éis cuidiú le 5,200 feirmeoir saphróiseas sin trí Chlár na Roghanna. Tá rún agseasca faoin gcéad de na feirmeoirí sin a gcuidbainistíochta airgeadais agus éifeachtacht a gcuidtionscadal a athrú agus a fheabhsú.

Tá sonraí cinntitheacha faoi na leibhéil ioncaimar fheirmeacha sa Suirbhé NáisiúntaFeirmeoireachta. Foilsíodh an Suirbhé NáisiúntaFeirmeacha do 2005 i Meán Fómhair 2006.B’iad na príomhchinntí a bhí ann gur mhéadaighar an Ioncaim Teaghlaigh Feirme go dtí€22,460, agus gurb iad na híocaiochtaí díreachafaoi deara 94% den Ioncam Teaghlaigh Feirme.Ní mór cuimhneamh áfach go bhfuair nafeirmeoirí íocaíocht na haon uaire an bhliain sin,íocaíocht arbh fhiú €5,266 in aghaidh na feirmeí ar meán, ag éirí as na riaráistí ó íocaíochtaídíreacha cúplaithe 2004 a thabhairt ar aghaidh.

Bhí méadú 18% ar an olltáirgeadh feirme, agusbhí ardú 5% ar na costais dhíreacha agus ar naforchostais sa bhliain 2005. I gcás 55% de nafeirmeacha bhí fostaíocht lasmuigh den fheirmag an bhfeirmeoir agus/nó ag an gcéile pósta.

TaighdeIs é an taighde talmhaíochta a thugann buntaca igcónaí don chomhairle ghnó agus theicniúil aaistrítear go dtí na feirmeacha. Ar chóraistáirgthe féarbhunaithe atá an fócas i gcás nadéiríochta. Aithníodh gurb iad na bealaí abfhearr chun cur leis an mbrabúsacht ar nafeirmeacha déiríochta, an bainistiú féaraigh abheith níos fearr, gearradh siar ar an sadhlas féiragus ar an bhforlíonadh tacúil a chuirtear leis anmbeatha ainmhithe, aithreacha pórúcháin arinnéacs póraithe eacnamaíoch ard a úsáid, agusna costais innealra a laghdú.

Rinne an eagraíocht cion suntasach i dtús nabliana ar son iarracht an rialtais leasuithe aáirithiú ar an ionstraim reachtúil afhorfheidhmíonn an Treoir Níotráití. Ar iarratasón Aire Talmhaíochta agus Bia, rinne anfhoireann taighde doiciméad a ullmhú faoinbhfosfar agus nítrigin, agus chuir an doiciméadbonn eolaíoch faoi na leasuithe. Tá tábhacht leisan leibhéal fosfair (P) a scaiptear ar fhéarachagus ar bharra do chaomhnú na timpeallachta.

Professor Gerry Boyle

Director

Tuairisc ón Stiúrthóir Gníomhach

Bliain sách eachtrúil ag Teagasc ba ea 2006, agus bhí leibhéal na gníomhaíochta as cuimse

ard ar fud na heagraíochta. Bhí ceann de na blianta ba ghnóthaí riamh ag an tseirbhís

chomhairleach: rinneadh spriocanna tábhachtacha a bhaint amach d’fheirmeoirí, agus bhí na

cláir ghnó agus na cláir aistrithe teicneolaíochta á dtiomáint chun cinn i gcónaí. Tá 43,000

cliant ann anois, leibhéal nua ar na blianta deireanacha. Thacaigh seirbhísí comhairleacha

Teagasc le 25,300 cliant de chuid REPS, agus cuidíodh le 25,000 feirmeoir lena gcuid iarratas

faoin Scéim um Bainistíocht Dramhaíl Feirme. Agus cuidiodh le 41,500 feirmeoir san iomlán

chun a nAoníocaíocht dhíchúplaithe Feirme a fháil.

7

Ag éirí as turgnamh mórscála i gcaitheamhceithre bliana a rinneadh in 32 ionad ar fud na hÉireann thángthas ar na rátaí leasúcháin a theastaíonn chun toradh barrmhaith agusinneachar barrmhaith fosfair (P) luibheach athabhairt, i gcás meascáin dhifriúla cineálachaithreach agus fosfair (P) sa tástáil ithreach.

Fuarthas, i gcás formhór na n-ithreacha agus igcás na leibhéal fosfair (P) ithreach uile, go raibhna rátaí leasúcháin a theastaigh chun 95% dentoradh poitéinsiúil a thabhairt, fuarthas go raibhsiad níos ísle ná iad siúd a theastaigh chuncomhchruinnithe fosfair (P) luibheach 0.3 nó0.35% a thabhairt – an leibhéal a theastaíonn igcás ba ard-táirgeachta. Rátaí leasacháin sáchcosúil a thabharfadh 95% den toradh poitéinsiúilagus fosfar (P) luibheach 0.3% nó níos airdearaon. Bhí an-tábhacht le torthaí an taighde sinsan argóint eolaíoch ag Teagasc le go bhféadfaíathruithe a dhéanamh ar an ionstraim reachtúiltosaigh a fhorfheidhmíonn an Treoir Níotráití.

Cuireadh spéis an athuair anuraidh i mbarra a úsáid i gcomhair fuinnimh. Ag éirí as obairthaighde a rinneadh i gcaitheamh roinnt bliantabhí Teagasc in ann comhairle chothromneamhspleách a chur ar fáil d’fheirmeoirí faointionscal éiritheach sin. Beidh cláir Theagasc agdéanamh measúnú i gcónaí ar na deiseanna atáag gabháil leis na barra bithbhreosla, aguscoinneofar na feirmeoirí ar an eolas. ChinnTeagasc, i nDeireadh Fómhair, dul i mbuntionscadail réamhamhairc, Teagasc 2030, inambeidh Teagasc agus na páirtithe leasmhara eilesa tionscal ag iarraidh comhaontú a lorg maidirleis na dúshláin fhadtréimsheacha faoi thionscailna talmhaíochta agus an bhia in Éirinn. Tá dulchun cinn déanta leis an obair sin ó dheireadhna bliana, agus tá sí le cur i gcrích sa bhliain2008.

8

BiaTá taighde bia nuálach á dhéanamh sa dá ionadtaighde bia i bPáirc Uí Mhórdha agus i mBaile anÁsaigh. Fuarthas 26 conradh nua taighde saniomlán faoin mBeartas Taighde InstitiúideachBia/(Food Institutional Research Measure -FIRM), mar aon le cúig dhuais faoi thionscadaltrealaimh speisialta FIRM. Rinneadh an taighdefeidhmeach bia i dTeagasc agus i gColáiste nahOllscoile, Corcaigh a chomhtháthú igcaitheamh na bliana nuair a bunaíodhcomhphairtíocht taighde bia agus sláinte idirColáiste na hOllscoile, Corcaigh agus Teagasc.Tá an stiúrthóireacht taighde bia i dTeagasc taréis socruithe láidre comhoibritheacha a fhorbairtle páirtithe eile, idir pháirtithe náisiúnta agusidirnáisiúnta.

Roghnaíodh ionad Taighde Bia Bhaile an Ásaighchun dul i gceannas ar thionscadal ProSafeBeefleis an Aontas Eorpach (AE), tionscadal ar fiú€17.8 milliún é agus a bhfuil 42 comhpháirtíidirnáisiúnta ann.

Oideachas agus Oiliúint Chuir Teagasc an-seirbhís oideachais agusoiliúna ar fáil d’earnálacha na talmhaíochta, na gairneoireachta agus an bhia i gcaitheamh na bliana. Fuair 4,560 mac léinn san iomláncáiliúcháin FETAC. Bhí breis agus 400 macléinn san eCholáiste nua agus d’fhreastailbeagnach 10,000 aosach ar chúrsaípáirtaimseartha ar fud na tíre; ar chúrsaí oiliúna REPS a bhí an t-éileamh ba mhó. Lainseáladh an tArdteastas Talmhaíochta nua,cúrsa dhá bhliain ar leibhéal 6, i gcoláistí agusin ionaid áitiúla i Meán Fómhair 2006 nuair atugadh isteach an socrúchán ar an bhfeirmbhaile.

Forbairt na hEagraíochtaLean Teagasc dá chuid infheistíochta, agus debheith ag nuachóiriú a chuid saoráidí, sa bhliain2006. Rinne an tAire Talmhaíochta agus Bia,Máire Ní Chochláin, T.D., an tIonad nuaEolaíochtaí Bitheacha do bharra, i bPáirc naDarach, a oscailt go hoifigiúil i Meitheamh 2006.

Críochnaíodh an tIonad Traenála agusComhdhála i mBaile an Ásaigh, agus tá sé aroscailt go hoifigiúil ó dheireadh na bliana.Rinneadh infheistíochtaí eile in áiseanna nuatraenála agus blite i gCill an Daltúnaigh, agus in oifigí do thaighdeoirí i saotharlann ChaisleánBhaile Sheáin. Chuathas fad le céim anchonartha i gcaitheamh na bliana i gcás talamh a bhíothas a dhíol leis an Údarás ForbarthaTionscail (UFT/IDA); cuireadh an gnó i gcrích ó bhí deireadh na bliana ann. Breis agus 300acra ar fad a bheidh caillte ag Teagasc, agustáimid ag féachaint an féidir linn talamh eile afháil in áit cuid de chun freastal ar riachtanais na gclár taighde. An t-airgead a gheofar as antalamh a dhíol, déanfar é a infheistiú i saoráidíchun an eagraíocht a nuachóiriú agus athrealmhú don am atá le teacht.

Ócáidí Bhí leibhéil nua ann maidir leis an bhfreastal ar ócáidí Teagasc sa bhliain 2006. D’éirigh tharcionn le Talmhaíocht agus Bia 06, ócáid ationóladh i gColáiste Chill an Dáltúnaigh.Tháinig breis agus 40,000 cuairteoir, agus bhíraon cuimsitheach gníomhaíochtaí de chuidTeagasc ar taispeáint.

9

D’éirigh go han-mhaith le laethanta oscailte eile,agus le siúlóidí feirme, sa Ghráinseach, i bPáircna Darach, i bPáirc Uí Mhórdha, i mBaile Áthaan Rí, i gCaisleán Bhaile Sheáin agus i gCionnSáile.

D’eagraigh an Stiúrthóireacht Taighde Bia dháócáid thábhachtacha. Ba é ionad Taighde BiaBhaile an Ásaigh an príomheagraí maidir leis an gComhdháil Idirnáisiúnta in Eolaíocht agus i dTeicneolaíocht na Feola, a tionóladh i mBaile Átha Cliath mí Lúnasa. Tionóladh lá tionscail, faoin teideal “Intelligence inFood” i bPáirc Uí Mhórdha.

Seirbhís den ScothTá Teagasc tiomanta do sheirbhís denscoth a chur ar fáil dá chustaiméirí.Rinneadh suirbhéanna ag aniliomad ócáidí i gcaitheamh nabliana chun aiseolas a fháil ónárgcliaint. Léirigh suirbhé arinneadh ar 1,620 custaiméirfeirmeora i mí na Nollag, goraibh céatadán ard de nafreagróirí an-sásta (72%)nó sásta (23.5%) lecaighdeán na seirbhíse a bhí le fáil.

2% a thug le fios go raibh siad míshásta agus1.5% a bhí an-mhíshásta.

Agus anois ó tá an deis agam, gabhaimbuíochas leis an bhfoireann uile i dTeagasc as a dtiomantas dá gcuid oibre, agus asardchaighdeán na seirbhíse a chuireann siad arfáil do thionscail na talmhaíochta agus an bhia in Éirinn.

Gerry BoyleStiúrthóir Gníomhach

Dr. Tom O’Dwyer,Cathaoirleach

An tUas. Mr. Derek DeaneAinmní ón IFA

An tUas. Mr. Michael O’DwyerAinmní ó ICOS

An tUas. Mr. Martin HeraghtyAinmní an Aire

An tUas. Ms. Margaret SweeneyAinmní an Aire

An tUas. Mr. James J. BrettAinmní an Aire

An tUas. Mr. Joe FitzgeraldAinmní ón ICMSA

An tUas. Mr. Stephen FlynnIonadaí Foírne

An tOll. Patrick FottrellAinmní an Aire

An tUas. Mr. Jerry HenchyAinmní an Aire

An tUas. Mr. Patrick J. KellyAinmní Mhacra na Feirme

Baill an Údaráis ag Teagasc

10

An Coiste TuarastailDr. Tom O’Dwyer (Cathaoirleach)

An tUas Martin Heraghty

An tUas Michael O’Dwyer

An tUas Margaret Sweeney

An Coiste Comhairleach agus OiliúnaAn tUas Patrick J. Kelly (Cathaoirleach)

An tUas Derek Deane

An tUas Stephen Flynn

An tUas Joe Fitzgerald

An tUas Michael O’Dwyer

An Coiste TaighdeAn tUas Martin Heraghty (Cathaoirleach)

Dr. Tom O’Dwyer

An tUas Stephen Flynn

An tUas James Brett

An tUas Joe Fitzgerald

An Coiste IniúchtaAn tOll. Patrick Fottrell (Cathaoirleach)

An tUas Derek Deane

An tUas Patrick J. Kelly

An tUas Stephen Flynn

An tUas Jerry Henchy

An Coiste AirgeadaisAn tUas James Brett (Cathaoirleach)

An tUas Patrick J. Kelly

Dr. Tom O’Dwyer

An tUas Martin Heraghty

Ballraíocht na gCoistí ar Údarás Teagasc

11

An tUas. Gerry BoyleStiúrthóir Gníomhach

An tUas. Liam DonnellyCeann Stiúrthóireacht an Taighde Bhia

An tUas. Mr Pat BoyleCeann Stiúrthóireachtna SeirbhísíComhairleacha

An tUas. Mr Tom KirleyCeann Gníomhach ar an StiúrthóireachtRiaracháin

An tUas. Mr Donal CareyCeann StiúrthóireachtOiliúna agus Forbartha

Mr Tom CollinsCeann Stiúrthóireachtna Seirbhísí Corparáideacha agus Bainistíochta

An Dr Seamus CrosseCeann Stiúrthóireachtan TaighdeTalmhaíochta

Bainistíocht Shinsearach Teagasc

12

13

Léarscáil na Suíomh

Cill Chainnigh/Port Láirge

Taobh thoir de Corcaigh

Taobh thiar de Corcaigh

Sligeach/Liatroim

Ros Comáin/An Longfort

Ceannáras

Ionad Forbartha

Ionad Taighde Bia

Ionad Taighde Talmhaíochta

Ionad Comhairle Áitiúil

Stáisiún Taighde

Coláiste Teagasc

Coláiste Príobháideach

Carn Domhnach

Letir Ceanainn

Bealach Féich

Dún na nGall

Cluainín

Sligeach

Béal an ÁthaBaile an Mhóta

Béal Átha na Muice

Crois Mhaoilíona

Béal an Mhuirthead

Caisleán an BharraighBéal an hAmhnais

Cathair an Mart Clár Chlainne Mhuiris

An Líonán

Baile an Róba

Ath CinnTuaim

Baile Átha an Rí

An Creagán Baile Átha Luain

Mainistir na Búille

An Caisleán Riabhach

Ros Comáin

Cora Droma Rúisc

Béal Átha hÉis

Muineachán

Baile na Lorgan

Dún DealganCoill an Chollaigh

Maothail Baile Shéamais Dhuibh An UaimhDroichead Átha

Ceanannas

Baile Bharainn

An GhráinseachAn Muileann gCearr

An Longfort

Cionn Sáile

Garraithe na lusBaile an Ásaigh

An Nás

An Móta

Tulach Mhór

Port Laoise Baile Átha ÍBealach Conglais

Cill Mhantáin

Tigh na hÉilleAn Tulach

Cnoc BeagRáth Domhnaigh

Biorra

Béal Átha na Sluaighe

Port Omna

Goirtín

An tAonach

An Scairbh

Gaillimh

An Gort

Inis Díomáin

InisCill Mháille

Cill RoisLuimneach

RaheenPailís ChaonraíLios Tuathail

Trá Lí

An Caisleán Nua Thair

Áth Trasna

Ceann ToircCill Airne

Cathair SaidhbhínMaigh Chromtha

Dún Mánmha

Beanntraí

An Sciobairín

Cloich na Coillte

Sráid an Mhuilinn

Mala

Droichead na Bandan

CorcaighMainistir na Corann

Dún Garbhán

Cnoc an LiathLios Mór

Cill Mocheallóg Cluain Meala

Tiobraid Árann

Sulchóid

Durlas

Cill Chainnigh

Muileann an Bhata

Port Láirge

Cill an DaltúnaighCaisléan Bhaile Sheáin

Ros Mhic Thriúin

Inis Córthaidh

Muine Bheag Guaire

Páirc na Darach

An Cabhán/Muineachán

An Mhí/Lú/Baile Átha Cliath

An Iarmhí/Uíbh Fhailí

Leix/Cill Dara

Cill Mhantáin/Ceatharlach

Stiúrthóir

StiúrthóireachtTaighde

Talmhaíochta

Taighde DéiríochtaPáirc Uí Mhórdha

Taighde Stoic ThirimAn Ghráinseach (Mairteoil)Baile Átha an Rí (Caoirigh)

Taighde BarrPáirc na Darach

Taighde Eacnamaíoch

Baile Átha an Rí

Taighde ComhshaoilCaisleán Bhaile

Sheonach

StiúrthóireachtTaighde Bia

Taighde BiaBaile an Ásaigh

Coláiste BhéalÁtha hÉis

Coláiste Chloichna Coillte

Coláiste Gairneoireachta

Taitneamhaí

Coláiste Chill anDáltúnaigh

Coláiste Ghoirtín

Coláiste PhailísChaonraí

Coláiste Bhaile anBhairínigh

Coláiste anChreagáin

Dearbhú Curaclaimagus Cáilíochta

Aonad ForbarthaMuc

Aonad ForbarthaForaoiseachta

Aonad ForbarthaGairneoireachta

Taighde BiaPáirc Uí Mhórdha

Stiúrthóireacht

Taighde

Oiliúint

Aonad Forbartha Fiontair

Aonad Bainistíochta Comhairlí

Bainistíocht Cláir

Riarachán

Clár

Teicneolaíocht Páirc Uí Mhórdha

StiúrthóireachtOiliúna & Forbartha

14

Cairt na hEagraíochta

CaidreamhPoiblí

Clár Déiríochta

ClárMairteola/Caorach

Clár Curaíochta

Clár Comhshaoil

Clár Bainistíochta & Teicneolaíochta

Clár ForbarthaTuaithe

StiúrthóireachtChomhairleach

StiúrthóireachtSeirbhísí Corparáideacha

& Bainistíochta

StiúrthóireachtRiaracháin

Acmhainní Daonna

Seirbhísí Airgeadaisagus Corparáideacha

PleanáilStraitéiseach

Scéim ComhaltachtaTaighde

Luacháil

Pleanáil GhnóBainistíocht Riosca

Líonra Faisnéise

Bainistíochta

Seirbhísí arArdchaighdeán do

Chustaiméirí

Leabharlann &Faisnéis

FoilseacháinEolaíocha

Sláinte &Sábháilteacht

Seirbhísí Tógála

Comhairleacht TharLear

Forbairt Foirne

Clár IniúchtaInmheánaigh

Teicneolaíocht Faisnéise

agus Cumarsáide

An Cabhán/Muineachán

An Clár

Dún na nGall

Gaillimh

Lú/An Mhí/Baile Átha Cliath

Maigh Eo

Ros Comáin/An Longfort

Sligeach/Liatroim

An Iarmhí/Uíbh Fhailí

Ciarraí

Ceatharlach/Cill Mhantáin

Cill Chainnigh/Port Láirge

Luimneach

Corcaigh Thoir

Corcaigh Thiar

Tiobraid Árann

Tiobraid Árann

Loch Garman

15

16

Chun buntaca a thabhairt d'earnáil talmhaíochta a bheidh

iomaíoch nuálach agus dírithe ar thomhaltóirí, féachfaidh Teagasc

le straitéisí taighde, comhairleacha, oideachasúla agus oiliúna a

fheidhmiú ar mhaithe leis an talmhaíocht phríomhúil a fhorbairt,

an ghairneoireacht agus an fhoraoiseacht san áireamh.

17

DÉIRÍOCHT

Pórú AinmhitheTáthar ag déanamh luachála ar an gcrosphórú i bPáircUí Mhórdha, féachaint an féidir bó ‘bheagchúram’ láidira tháirgeadh a thabharfadh solaid bhainne arardchaighdeán, ó fhéar féaraigh den chuid is mó. Tá staidéar amháin ag déanamh luachála ar Bhó Dhearg na hIorua agus Bó Dhearg chrosphóraithe na hIorua i 46 tréad déiríochta tráchtála; agus táluacháil á déanamh sa dara triail ar Gheirseoga agus ar bha Geirseoige crosphóraithe ar an bhfeirm i mBaileDhabhag. Tá an dara lacht curtha díobh ag na ba sa dástaidéar.

Is léir ó na torthaí go dtugann Bó Dhearg nahIorua Holstein-Freaslannach an tál céanna bainne,agus an cion céanna próitéine bainne ann a bheag nó a mhór, is a thugann an Bhó Holstein-Freaslannachcé go mbíonn cion saille an bhainne beagán níos ísle.Bhí an tál bainne ó íonphór Dearg na hIorua beagánníos ísle, agus bhí an cion saille níos ísle freisin. Bhí anbeomheáchan céanna ag crosantaigh agus a bhí ag naHolstein-Freaslannaigh a bheag nó a mhór, ach bhí scórníos airde acu maidir le riocht an choirp ag gach céimden lacht-tréimhse.

Is fearr go mór iad na ba d’íonphór Dearg na hIoruaagus na crosantaigh ná na ba Holstein-Freaslannachamaidir le torthúlacht agus sláinte útha de.

Bhí comhábhair an bhainne níos airde ag naGeirseoga agus ag na crosantaigh Gheirseoige igcomparáid leis an bpór Holstein-Freaslannach, ionasgo raibh an táirgeadh solad an-chosúil i gcás na dtríphórghrúpa. Bhí na Geirseoga agus na crosantaighgheirsoige níos éadroime ná na ba Holstein-Freaslannacha, ach bhí scór níos airde acu do riocht a gcoirp ag gach céim den lacht-tréimhse. B’fhearr mara chruthaigh na ba crosantaigh Geirseoige maidir letorthúlacht. Saolaítear laonna de phór Dearg na hIoruaagus laonna Geirseoige go réidh, agus fásann siad gomaith i dtús a saoil. Thabharfadh na réamhshonraí sinle fios gur féidir brabúsacht tréada a fheabhsú achcrosphórú le pór Dearg na hIorua nó leis na Geirseoga.

Atáirgeadh Bó Déiríochta Cuireadh ceithre ghléas braite dárach i gcomparáid ar fheirmeacha Teagasc agus ar fheirmeacha tráchtála sa bhliain 2007: Tástáladh Tail Paint, Checkmate,Estrotect agus Paint stick ar fheirmeacha Teagasc agus ar fheirmeacha tráchtála. Bhí an ráta toirchis arsheirbheáil amháin mórán mar an gcéanna (51%) i gcás Tail Paint, Paint Stick agus Estrotect ach bhí sé cuidmhaith níos ísle (39%) le Checkmate. Ba é Tail Paint anrogha i gcoitinne, bhí Estrotect sa dara háit, ansin PaintStick agus ar deireadh Checkmate.

Bíonn fíbín ar na ba go hiondúil agus iad ar dáir,agus is féidir breathnú amach dá leithéid. Tá gléas nua,méadar luasghéaraithe, á fhorbairt ag Dairymaster agustástáladh é ar an bhfeirm i mBaile Dhabhag. Is amhlaidha d’aithin an gléas >80% de na ba ar dáir le linn natréimhse tástála, agus bhí ráta earráide níos lú ná 7% aige.

An Soláthar Féir agus a Luach Úsáide/CothaitheachCuireadh tús le staidéar nua i bPáirc Uí Mhórdha sabhliain 2007 chun innéacs roghnaithe eacnamaíoch a fhorbairt do chineálacha féir. Bunaithe ar réisímíbainte sadhlais a bhíonn na liostaí moltaí náisiúnta i bhformhór na dtíortha, agus is beag aird a bhíonn acu ar fhéarach. Sannfaidh an tionscadal ualuitheeacnamaíocha do shaothróga, bunaithe ar an táirgeadhiomlán d’ábhar tirim san earrach agus san fhómhar, ar mhianach agus ar sheasmhacht. Rinneadh roinntsaothróg nua Éireannach den tseagalach bhuan maraon le Bealey, saothróg nua ón Nua-Shéalainn, a thástáilfaoi dhálaí féaraigh insamhlaithe. Ba í saothróg na Nua-Shéalainne a thug an t-ábhar tirim iomlán ba mhó, 673kgníos mó d’ábhar tirim ná an tsaothróg Éireannach abfhearr.

Sprioc 1Iomaíocht agus Nuáil i gcúrsaí Talmhaíochta

TAIGHDE TALMHAÍOCHTA

18

Cothú Ainmhithe agus Mianach an TáirgeRinne staidéar sa bhliain 2007 luacháil ar cheithre réimbia do bha déiríochta a bheadh le dealú, chun na critéirchonablaigh a theastaíonn ó na monarchana feola abhaint amach. Buiséad beatha iomlán de 1.45 tonad’ábhar tirim in aghaidh na bó a bhí i ngach saghasréime bia. Léiríonn na torthaí gurbh fhiú smaoineamhar na cóireálacha bailchríche sciobtha má tá costas ardar thithíocht, ach má tá an tithíocht ar bheagán costaisgurb í an chóireáil bhailchríche is maille is saoire.

Córais Táirgthe Inbhuanaithe agus Anailís ar an gCórasRinneadh suirbhéanna teileafóin sa bhliain 2007 arbhreis agus 1,430 feirmeoir a sholáthraíonn do Glanbia,Connacht Gold, Lakeland agus Donegal. Léiríonn natorthaí go mbeadh slí ar na réimsí talún atá ann faoiláthair do mhéaduithe suntasacha ar líon na mbódéiríochta. Is féidir an táirgeacht a mhéadú a thuilleadhach cúrsaí géinitice ainmhithe a fheabhsú, breitheannalaonna a chomhchruinniú, na lacht-tréimhsí a fhadúagus cainníochtaí breise beatha ar ardchaighdeánathabhairt.

Bunaithe ar achar reatha talún na bhfeirmeacha andearnadh suirbhé orthu agus ag glacadh le ráta stocálabarrmhaith (2.7 bó/ha) agus leibhéal barrmhaith dontál bhainne (15,000l/ha) saor ó chuóta - agus iad siúd a bhfuil sé i gceist acu scor den déiríocht san áireamh -d’fhéadfadh an méadú féideartha ar an táirgeadh abheith chomh hard le 60% nó 70% ar na feirmeacha sin a ndearnadh suirbhé orthu.

Táirgeadh Réigiúnach BainneEochairthosca maidir le haschur agus brabúsacht na táirgeachta déiríochta a chinntiú is ea go bhfásannféar ar ithreacha na hÉireann ar feadh na bliana, agusgur féidir leas a bhaint as an bhféar. Bíonn an séasúrféaraigh níos giorra sna réigiúin thuaidh de dheascadraenáil bhactha, cúrsaí topagrafaíochta, fliuchras ardagus tuaithiúr gréine. Is é príomhfhócas clár taighdeBhéal Átha hÉis, córais táirgeachta inbhuanaithe afhorbairt a fheileann do shriantachtaí uile an réigiúin.

Léiríonn torthaí, i gcás ina bhfuil timpeallachttheoranta ann don bhleán, go bhféadfadh méadú a theacht ar bhrabúsacht na feirme ach cur leis na leibhéil de bheatha thacúil bhreise a thugtar.Bhraithfeadh an méid sin ar an gcóimheas idir praghas na beatha tacúla agus praghas an bhainne, ar ardleibhéal úsáide féir a bheith ann i gcónaí agus an tál breise bainne in aghaidh na bó a fháil gan breissaothair.

19

MAIRTEOIL

Géineolaíocht AinmhitheTá neart poiblíochta déanta ar iarmhairtí sláintiúlaféideartha na nútraiceodach do dhaoine: aigéadsailleach polai-neamhsháithithe (PUFA) agusleaganacha athchogantach-díorthaithe d’aigéadlíonoiléach comhchuingeach (CLA). Táirgeann nahathchogantaigh CLA-nna ina gcuid matán i slabhracoimpléascach tarlúintí, agus an méid sin á chinneadhag géinte an ainmhí. D’fhorbair Teagasc saothránaonchille de chill saille ionmhatánach buaibheach saGhráinseach le deireanas agus tá siad ag baint leas asan acmhainn sin chun scrúdú a dhéanamh ar thioncharleibhéil éagsúla d’fhorlíonadh PUFA (bíonn leibhéil íslePUFA i bhféar agus bíonn ardleibhéal in ola éisc agusin ola shoighe) ar na géinte sin agus ar charnadh CLA.Seachnaítear na torthaí mearbhlaithe a d’fhéadfadhtarlú de bharr éagsúlachtaí idir ainmhithe leis an gcurchuige in vitro.

Cothú AinmhitheChuirfí leis an mbrabúsacht sna tréada diúil ach laghdúar riachtanas cothabhála na bó. Rinneadh toradh nahiontógála fuinnimh iarmharaigh, léiriú ar éifeachtachtan bheathaithe, ar an iontógáil, ar an bhfás, ar thoisícoirp agus ultrafhuaime, ar fhiseolaíocht na fola agus ar an iompraíocht, a chinneadh nuair a bhíothas agtógáil bearach folaíochta Simmental agus SimmentalFreaslannach-Holstein.

An sainmhíniú ar an iontógáil fuinnimh iarmharaigh(RFI), gurb é an difríocht é idir iontógáil iarbhír agus iontógáil réamh-mheasta ainmhí, bunaithe archruthúnas tomhaiste. Bearaigh a raibh iontógáilfuinnimh iarmharaigh íseal acu (léiriú ar éifeachtachtos cionn an mheáin), d’ith siad 14% níos lú beatha satréimhse beathaithe geimhridh istigh ach chruthaighsiad chomh maith céanna leo siúd a raibh iontógáilfuinnimh iarmharaigh níos airde acu. Tá taighde ar siúl faoi láthair féachaint an bhféadfaí ba diúil a bheadhníos tíosaí ar fhuinneamh agus níos costéifeachtaí afháil dá mba as measc ainmhithe le hiontógáil ísealfuinnimh iarmharaigh a roghnófaí an t-athsholáthar.

Éifeachtacht na TáirgeachtaDe réir mar a éiríonn ainmhithe níos raimhre, isamhlaidh is mó fuinneamh beatha a theastaíonn ar gach aonad den mhéadú breise. Méadaítear archéatadán an mheáchain mharaithe agus bíonn cruthníos fearr ar an gconablach nuair a dhéantar ainmhithea ramhrú go dtí leibhéal raimhre 4, seachas leibhéalraimhre 3, ach ní chlúdaíonn an brabach breise nacostais bhreise a ghabhann leis sin. Rinneadh leibhéalraimhre 4 a fhoroinnt faoi thrí, agus is fearr an t-aiseolasa thugann sé d’fheirmeoirí faoina gcuid córas táirgthe.Dá thoradh sin is amhlaidh gur grádú ar leibhéalraimhre 3 a bhaineann le 55% de na bulláin amharaítear (% de laghdú i gcás leibhéal raimhre 4 nach raibh chomh heacnamaíoch céanna). Sin méadúsuntasach ar éifeachtacht na gcóras táirgthe mairteola.

Noel Coakley, An Bord Bainne; Thia Hennnessy agus Trevor Donnellan,Taighde Geilleagar Tuaithe Teagasc; An tOllamh Gerry Boyle, StiúrthóirTeagasc agus Aaron Forde, POF Connacht Gold agus iad i láthair agComhdháil Náisiúnta Déiríochta Teagasc 2007 ar an téama ‘Exploitingthe Freedom of Milk’.

20

Min Bhuí ForáisteLéiríodh ó shonraí allamuigh a breacadh cheana gomeathlaíonn luach cothaitheach an ghais agus nanduilleog (stover), arb ionann iad agus leath an ábhair thirim sa bharr mine buí, fad a bhíonn na diasa ag aibiú san fhómhair. Rinneadh min bhuífhoráiste a bhaint ar eatraimh choicísiúla idir lár Mheán Fómhair agus deireadh Dheireadh Fómhair agus a thairiscint do bhulláin a rabhthas á gcríochnú, i gcomparáid le réim biabunaithe ar bheatha shaorga ad lib.

Bhí an méadú ar mheáchan na gconablach móránmar an gcéanna do na dátaí bainte éagsúla, rud aléiríonn gur cealaíodh an méadú stáirse sa bharr toiscna diasa a bheith ag aibiú ag an meathlú comhuaineachar chaigdeán an stover. Ba lú meatán in aghaidh anaonaid mheáchain chonablaigh a bhí á ghiniúint áfachag an eallach ar tugadh an mhin bhuí dóibh a baineadhníos déanaí agus a raibh cion níos mó den stáirse inti.Tharla gur gás ceaptha teasa tábhachtach é an meatán,d’fhéadfadh sé go gcuideodh sadhlas mine buí a bhí ábaint déanach chun laghdú ar astuithe talmhaíochta.

LéagúmaighTá tionscadal léagúmach inír idir lámha sa Ghráinseach chun cur le ról na seamrach sna córais féaraigh mhairteola. Scrúdaíomar an tionchar ar an mbarr iomlán agus ar an mbarr seamrach arbháinseacha úra ag éirí as comhréireacha dhá speiceasféir agus seamrach a athrú i meascán síolta ag suímhdhifriúla in Éirinn. Ba tháirgiúla iad na meascáinféartha agus seamrach ná monashaothruithe decheachtar speiceas.

Chuaigh sé i bhfeidhm ar tháirgeacht na speiceasnuair a athraíodh coibhnis na speiceas sa mheascánsíolta. Tá luacháil á déanamh againn ar tháirgeachtagus ar dhianseasmhacht ceithre shaothróg seamairdhearg faoi réisímí bainte agus bainistíochta féaraigh.Tabharfaidh na sonraí sin treoracha úsáideacha maidir le báinseach a bhunú agus a bhainistiú agus napraghsanna leasacháin nítrigine ag dul in airde go tapa.

Eallach Óg a Gheimhriú ar FhéarachBa lú an gá a bheadh le foráiste caomhnaithe b’fhéidirach eallach scoite a chur ag iníor ar fhéarach geimhridha bhí ag fás ón iníor deiridh i ndeireadh an tsamhraidh/san fhómhar roimhe sin. Scrúdaíomar an t-iníor arfhéarach buan sa gheimhreadh ag laonna scoite ónmór-roinn. Chuaigh an liúntas luibhre i bhfeidhm ar an mbreisiú beomheáchain agus ar an iontógáil luibhrei gcaitheamh an gheimhridh ach faoin samhradh dárgcionn ní raibh aon difríocht sa bhreisiú beomheáchain.Ní thugann an t-iníor geimhridh aon bhuntáistecruthúnais dá réir sin.

Cáilíocht na FeolaLéiríodh go raibh scóranna na n-ainmhithe beo maidirle cruth conablaigh agus saill agus matán scanta agustoisí saille scanta ina dtáscairí cruinne ar mhéid nafeola sa chonablach agus a luach nuair is go gairidroimh an marú a cláraíodh iad, cé nach raibh siadchomh cruinn céanna nuair is ag naoi mí d’aois acláraíodh iad. Is féidir an fhaisnéis sin a úsáid marchuidiú chun ainmhithe a mbeadh tréithe inmhianaitheacu a aithint i gcláir phóraithe ainmhithe.

21

Caoirigh

Lomadh geimhridh Bíonn an geimhreadh in Éirinn sách bog. Rud achuirfeadh strus teasa uaireanta ar fhóisceachaneamhlomtha a choinnítear istigh. Bhí an nós annfóisceacha a choinneáil istigh, bídís lomtha nóneamhlomtha, sin nó fóisceacha neamhlomtha a fhágáil amuigh ar féarach ar feadh an toirchis. Ach nafóisceacha a lomadh agus iad á gcur sna tithe, bheadhna huain níos troime agus iad ag teacht ar an saol, agusan meáchan coiscthe cosúil lena leithéid i gcás caoirighar fhéarach fairsing.

Meáchan coiscthe breise (2.5 kg) na n-uan agfóisceacha lomtha a coinníodh i dtithíocht, freagraíonn sé do laghdú dhá sheachtain nó trí ar an aois mharaithe. Ní dhearna bainistiú an lomtha aon difríocht don ardú ar áirimh uibheachanéimeatóide sa tréimhse breithe.

Féarach fairsing I staidéir a rinneadh san ionad seo le deireanas maidir le fóisceacha a chur ar fhéarach fairsing i lár, i ndeireadh nó i gcaitheamh na tréimhse toirchis,léiríodh go raibh ardú ar mheáchan breithe aguscoiscthe na n-uan i gcomparáid le fóisceachaneamhlomtha a coinníodh i dtithe. Rinneadh féarachfairsing ar bháinseacha ar cheithre dháta ar rátaí stocálaéagsúla gach uair, agus do thréimhsí cónaitheachtadifriúla. Ach an dáta féaraigh a chur siar ó thús Mhí na Nollag go dtí deireadh Eanáir bhí laghdú ar anmbarr lusra an t-earrach dár gcionn, ach bhí baint ag an dáta féaraigh ina dhiaidh le héifeacht dháta an fhéaraigh fhairsing.

Leis an méadú ar an ráta stocála ag am féaraighméadaíodh ar an gcóimheas de thalamh lom, rud a théann i gcion ar chomhdhéanamh na báinsí an t-earrach ina dhiaidh. Ní dheachaigh minicíochtleithdháileadh an lusra le linn féaraigh fhairsing i gcion ar an ábhar tirim sa bharr ná ar an gcóimheas de thalamh lom.

Srianadh Bitheolaíoch ar Sheadáin Bíonn drochthionchar ag seadáin ghastraistéigeacha ar tháirgeadh agus ar shláinte na n-uan. Leis anbhfianaise bhreise ar an bhfrithsheasmhachtfhrithphéisteach, tá cur chuige seachas modhannaceimiteiripeacha ag teastáil chun néimeatóidí ashrianadh i gcaoirigh. Léirigh an úsáid a baineadh as fungais néamatafagacha, Duddingtonia flagrans goháirithe, go bhféadfaí iad a úsáid chun neimeatóidícaorach a shrianadh. Bhíodh brath agus sainaithint

D. flagrans bunaithe ar mhodhanna moirfeolaíocha a éilíonn neart oibre agus ama, agus a ngabhann baolearráide leo.

Rinneadh measúnacht dhiagnóiseach um ImoibriúSlabhrúil Polaiméaráise a fhorbairt chun go bhféadfaísainaithint bheacht sciobtha a dhéanamh ar D. flagrans.Baineadh úsáid as an measúnacht sin ar ball chun raonsamplaí (ábhar faecach, ithir agus easair dhuillí) athástáil a bailíodh ar fhéaraigh chaorach ar fheirmeachain Éirinn.

Rinne an mheasúnacht um Imoibriú SlabhrúilPolaiméaráise D. flagrans a bhrath ar 80% de nafeirmeacha agus dearbhaíonn sé íogaireacht nameasúnachta - níor braitheadh D. flagrans ach ar 30% de na feirmeacha leis na gnáthbhealaí. Is é seo an chéad fhianaise gur rud dúchasach is ea D. flagrans.

Limistéir Chnoic Limistéir chnoic is ea timpeall 20% den achar talún inÉirinn. Taobh tíre coimpléascach leochaileach atá ann a mbíonn an-éagsúlacht gnáthóg ann, iad ar ghrádáingharbha rite go minic. Ithreacha bochta is mó atá snalimistéir sin agus iad i mbaol a gcreimthe.

Rinneadh measúnú ar thionchar caoirigh a bheith ar féarach ar fhásra breacnádúrtha cnoic, bunaithe armhionáirimh minicíochta plandaí, locaí buana, plásógaféaraigh srianta agus roghanna gnáthóige. Thug rátastocála bliantúil de 0.8 fóisc sa heicteár titim ar antalamh lom agus méadú ar na grúpaí fásra i gcoitinne(féara, seiscí, brífítí (caonaigh agus léicin), fraoch agusluibheanna eile). Chuir féarach bainistithe lehéagsúlacht na speiceas, le líon na dtor, agus le líon na gcineálacha fraoigh agus raideog sna plásógaféaraigh shamhraidh agus gheimhridh. Léiríodh leteicníochtaí cianbhraite (cuireadh bónaí leis an gcórassuite domhanda ar chaoirigh roghnaithe) gurbh é anféarach aigéadach an rogha gnáthóige, agus go raibhfraochmhá fliuch sa dara háit ar liebhéalmionroghnaithe. Bíonn mamaigh bheaga (lucha féiragus dallóga fraoigh), ar gnéithe tábhachtacha iad saslabhra bia, bíonn siad i láthair i ngnáthóga fraochmháfliuch agus féaraigh aigéadaigh.

Baineadh leas as próifíleoirí bioráin mhicrea-thopagrafacha, as steallchupaí agus bioráin mharcálachun an dífhoirmiú dromchla a thomhas mar aon lehathruithe arbh é an micrea-chreimeadh faoi deara iad.Bhí méid suntasach ithreach á bhaint agus á leagan síosmar a raibh na caoirigh gníomhach. Tá sé riachtanachgo ndéanfaí measúnú leanúnach ar na rioscaí má tátharchun gnáthóga dea-bhainistithe a chothabháil sa timpeallacht sin.

22

BARRA

Íoschuradóireacht Cuireadh staidéar ar bun sa bhliain 2007 aríoschuradóireacht na heorna earraigh féachaint an bhfuil ról ag an gcóras sin sa ghránbharr isforleithne a shaothraítear anseo. Tá gealladh faoichórais íoschuradóireachta i gcás ráib síl ola freisin,agus tugann siad barr cosúil go maith leis an mbarr a thugann na córais treafa. Bliain sách deacair ba ea2007 do chruithneacht gheimhridh íoschuradóireachtabhunaithe, cé gur i dtreo barr dá leithéid a bheifear agdul san fhadtéarma; agus nuair a chuirtear na buntáistícostais saothair agus innealra san áireamh, is léir gogcaithfear a bheith ag machnamh ar an gcóras.

Córais Tacaíochta Cinntí do GhránbharraIs é Septoria an galar is suntasaí a laghdaíonn artháirgeacht gránbharra in Éirinn. Is é an gnás reatha, trífhungaicíd nó ceithre a chur ar an mbarr mar chosaintar an ngalar sin. Tá measúnú déanta i bPáirc na Darachar chórais tacaíochta cinntí a úsáideann paraiméadairaimsire agus bairr chun a chinntiú cén uair is gáfungaicídí a scaipeadh. Déanann gléas ar a dtugtar Thies Septoria Timer taifeadadh ar tharlúint na ndálaí a d’fheilfeadh do leathadh Septoria sa bharr cruithneachta. Léiríonn sé cén uair baileach atheastaíonn spraeáil fungaicíde chun an galar a chosc.Laghdaigh úsáid an Septoria Timer ar na hionchuirfungaicíde i dtrialacha le trí bliana anuas, cé gurcoinníodh an táirgeacht mórán mar a bheadh legnáthchlár spraeála ina ndéanfaí spraeáil faoi thrí.

Friotaíocht do Ghalair Tástáladh pobail Mycosphaerella graminicola (Septoria tritici), paitigin duilleog chruithneachta, le haghaidh íogaireacht d’fhungaicídí sa bhliain 2007. Tá an fhriotaíocht do na strobilurin ard i gcónaí,94% an meán a fuarthas i gcás na mbarr a sampláladh.Tá M. graminicola íogair i gcónaí i gcás Epoxiconazoleagus Prothioconazole, fungaicídí trí-asóil, ach níl séchomh híogair céanna i gcás Tebuconazole. Aithníodhroinnt sóchán sa ghéin a ionchódaíonn spriocshuíomhna dtrí-asól, agus bhí ceann díobh bainteach lehíogaireacht laghdaithe i gcás Tebuconazole. Fuarthas an sóchán sin i 25% de bhreis agus 400 aonraíoch a scagthástáladh sa bhliain 2007.

BithfhuinneamhRinneadh forbairt i bPáirc na Darach ar mhodhísealchostais chun slisneach sailí a thriomú arfheirmeacha. Nuair a bhaintear an tsaileach bíonn ciontaisligh os cionn 50% inti. Dá ndéanfaí an t-adhmad achruachadh sa riocht sin ba ghearr go dtosódh sé agtéamh as féin, agus d’fhásfadh múscán díobhálach air.Ar an taobh eile, ba dheacair an t-adhmad a dhó agusan oiread sin taisligh ann. Gabhann costais chaipitiúlaagus reatha ard le saoráidí triomaithe a thógtar d’aonghnó agus is ar éigean a bheadh teacht ag formhór nabhfeirmeoirí orthu, ionas go mba ghá córas triomaitheísealchostais amuigh faoin aer a fhorbairt a d’fheilfeadhlena úsáid ar fheirmeacha.

Úsáideadh pailléid adhmaid i bPáirc na Darach chun cruach slisnigh sailí a thógáil 7m ar fad, 5.5m ar leithead agus 2m ar airde. Clúdaíodh an chruach le clúdach polapróipiléine fite. Rinneadh an slisneach a aeráil ar feadh 12 uair an chloig sa lá le gaothrán375mm a bhí ag séideadh isteach i bhfeadán draenálabréifneach 375mm. Laghdaigh méid an taisligh ó 53% ar an 10 Aibreán go dtí 16% ar an 23 Lúnasa.Rinneadh monatóireacht leanúnach ar an teocht sachruach agus níor airíodh aon téamh as féin. Bhí ancaillteanas ábhair thirim faoi bhun 5% le linn nastórála. Tá taighde ar siúl i gcónaí chun laghdú athuillleadh ar an bhfuinneamh a theastaíonn leis an slisneach sailí a thriomú.

Ráib Síl Ola in Éirinn: na FéidearthachtaíLéirigh obair a rinneadh ar ráib síl ola geimhridh gobhféadfaí táirgeacht a fháil faoi dhálaí turgnaimh inÉirinn a bheadh inchurtha le formhór na dtíortha eilesan Eoraip. Léirigh turgnaimh go bhféadfadh an rátabarrmhaith curtha síl a bheith níos airde faoi dhálaí na hÉireann ná mar a tuairiscíodh i gcás tíortha eile san Eoraip. I luacháil a rinneadh ar raon saothróg acuireadh sa tréimhse bharrmhaith cuir faoi dhálaímaithe ithreach, léiríodh nach ngabhann tairbhesheasmhach le saothróga hibrideacha seachas nagnáthshaothróga.

D’ardaigh líon na gcliant go dtí 45,000 sa bhliain 2007,rud a léiríonn go bhfuil gá i gcónaí le seirbhís comhairleatá dírithe ar na cliaint. Thacaigh an tseirbhis Comhairlele breis agus 40,000 maidir lena gcuid iarratas archúnamh limistéir. Agus tacaíodh le 15,500 feirmeoirsa bhreis i scéimeanna eile na roinne, ina measc anScéim um Bainistíocht Dramhaíl Feirme agus an ScéimInfheistíochta Feirme. Rinne Teagasc freastal ar 25,000cliant de chuid REPS i gcaitheamh na bliana.

Baineadh barrleibhéal amach sa bhliain 2007 don fhreastal ar ócáidí Teagasc a bhí dírithe ar chúrsaíteicniúla, agus d’fhreastail breis agus 55,000 feirmeoirar 317 siúlóid feirme i gcúrsaí déiríochta, eallaigh,caorach agus curadóireachta. Mhéadaigh na cruinnithepléghrúpa 30% go dtí 1621 i gcaitheamh na bliana,agus d’ardaigh líon na seimineár sna ceithrephríomhthionscadal faoi thrí beagnach.

Déiríochta

Athbhreithniú Déiríochta 2007D’fhreastail breis agus 1,200 feirmeoir ar na ComhdhálachaNáisiúnta Déiríochta a tionóladh i gCill Chainnigh agusi gCaisleán an Bharraigh, Co. Mhaigh Eo.

Bhí an eagraíocht ag plé le cláir chomhpháirtíochtale tionscal na déiríochta sa bhliain 2007. I measc a cuidpáirtithe bhí comharchumainn: Arrabawn, Centenary,Connacht Gold, Dairygold, Glanbia, Kerry, Lakeland/Town of Monaghan, Tipperary, West Cork agusWexford. Bunaíodh comhfhiontar nua le GerminalSeeds chun Buiséadú Féir agus Tomhais Féir a churchun cinn ar 200 feirm déiríochta. A bhuíochas donchlár atá againn i gcomhar le ICBF(Cónaidhm Tógálaithe Beostoic nahÉireann), tá breis is €5 de mhéadúleanúnach sa bhliainar Innéacs PóraitheEacnamaíoch (EBI)an tréada náisiúnta.Tá an ‘Profit withPartnership’ atáagainn leis nastáisiúin AI tar éis líonan athsholáthair AI sa tréad náisiúntadéiríochta amhéadú ó 36 go dtí 42%.

Tá 100 feirm mhonatóireachta déiríochta ar fud natíre agus baineadh an-úsáid astu le haghaidh siúlóidífeirme, cruinnithe pléghrúpa, traenáil inseirbhíse dochomhairleoirí, luacháil ar an gcruthúnas teicniúil agus airgeadais atá indéanta agus le haghaidh luacháilna roghanna d’fheirmeoirí déiríochta amach anseo.

Tá breis agus 6,000 feirmeoir tar éis síniú chun a gcuid sonraí ICBF a chur ar fáil dá gcomhairleoirTeagasc, ionas go bhféadfadh an teagascóir comhairleníos sonraíche a chur ar fheirmeoirí indibhidiúla faoithorthúlacht/pórú.

Chuir an t-ardú ar phraghas an bhainne ó 25.6(2006) go dtí praghas measta 32.6 (2007) cent sa lítear - ardú 27% - go mór le muinín na bhfeirmeoirí.Ainneoin gur ardaigh formhór na gcostas 3 go 20%,mhéadaigh an corrlach glan sa lítear ó 7 go 13c/l,méadú 85%. Agus mhéadaigh an Corrlach Glan saheicteár ó €615 go dtí €1158 (meastachán) dá réir. Bhí baint ag an ardú ar phraghas an bhainne air agus ag caiteachas níos lú ar chostais ionchuir.

COMHAIRLEACH

23

24

25

EALLACH SEASC

MairteoilCliaint de chuid Teagasc a bhfuil monatóirí brabaighcomhlánaithe acu, tá siad tar éis a mbrabach a mhéadú9% sa bhliain ó 2003 i leith, trí éifeachtacht fheabhsaithetheicniúil agus trí mhargú níos fearr; is amhlaidh a thitfáltais phréimhe sa heicteár i gcaitheamh na tréimhse.

Breis agus 30% de na feirmeoirí diúil agus 62% de na feirmeacha neamhphóraithe, agus monatóiríbrabaigh acu, bhain siad ollchorrlach os cionn €500 sa heicteár agus bhí timpeall 40% a rinne brabach beagbeann ar na préimheanna uile. Beartas tábhachtachfisiceach a théann i gcion ar bhrabúsacht eallaigh is ea an t-aschur mairteola sa heicteár, agus is é an t-idirghníomhú idir an ráta stocála agus cruthúnas na n-ainmhithe indibhidiúla a chinneann é. 750kgmairteoil bheomheáchain sa heicteár, sin sárchaighdeánle baint nó le sárú – agus bhí 23% de na feirmeachadiúil agus 16% de na feirmeacha neamh-phóraithe araibh breis agus 750kg mairteoil bheomheáchain saheicteár acu.

Eagraíodh dhá mhórshiúlóid náisiúnta feirme sa bhliain 2007 ar na feirmeacha a bhuaigh TáirgeoirArdchaighdeán Mairteola agus Táirgeoir ArdchaighdeánLao Scoite, agus d’fhreastail timpeall 3,500 ar an iomlán.

CaorighMhéadaigh 10% ar an aschur sa heicteár ar fheirmeachacaorach le monatóirí brabaigh le hais na bliana roimhe,ach de dheasca méadú 14% ar na costais athraitheachaní raibh ach méadú 4% ar an ollchorrlach sa tréimhsechéanna 12 mhí dhéag. Tá buntáiste €33 san uan agtrian bairr na bhfeirmeacha caorach a bhfuil monatóiríbrabaigh acu ar an trian buin, mar gheall ar phraghasdíola níos fearr, costais tháirgthe níos ísle agus costaisathchuir níos ísle san uan.

Sin breis agus €20,000 d’fheirm chaorach 40heicteár (100 acra), rud a léiríonn na féidearthachtaíiontacha atá ann maidir leis an ioncam a mhéadú arfhormhór na bhfeirmeacha caorach ach an cruthúnasteicniúil a fheabhsú. Bíonn an-tionchar ag an aschuruan san acra ar bhrabúsacht na gcaorach; tá Teagasc tar éis sprioc 12.5 uan a leagan síos, agus sprioc níosairde i gcás táirgeoirí tráchtála. D’éirigh le 46 % de na feirmeoirí caorach a raibh monatóirí brabaigh acudíolachán breis agus 12.5 uan sa heicteár a bhaintamach.

BARRA CURADÓIREACHTA AGUS FUINNIMH

Bhain praghsanna gráin sa bhliain 2007 beagnach €200an tona ar chruithneacht bheathaithe le cion taisligh20% – méadú breis agus 70% ar 2006. Leis an méadúbrabúsachta sin i gcás fás na ngránbharr bhí an leibhéalcuir ab airde riamh ann do ghránbharra geimhridh sabhliain 2008.

Léiríodh an-spéis i bhfeidhmiú na rialachánníotráite agus traschomhlíonta ag na seimineáir arbharra curadóireachta an Earraigh (bhí breis agus 1,300 i láthair) agus ag an seó bóthair ar bharracuradóireachta (bhí 300 i láthair) go luath sa bhliain.

Bhí tarraingt na sluaite ar na himeachtaí náisiúnta,ina measc An Chomhdháil Náisiúnta Curadóireachta,An Chomhdháil Náisiúnta Prátaí agus Lá Oscailte na mBarr i bPáirc na Darach, chomh maith leis angComhdháil Bithfhuinnimh agus Lá Oscailte anBhithfhuinnimh i bPáirc na Darach.

Bunaíodh seirbhís chomhairleach Gnó agusTeicneolaíochta go foirmiúil do Bharra Curadóireachta,agus ceapadh seacht gcomhairleoir déag ar fud na tíre.Cuireadh dianoiliúint orthu maidir le meastóireachtgnó/airgeadais, agus monatóireacht ar bhrabach nacuradóireachta san áireamh. Cuireadh dianoiliúint arthrí chomhairleoir nua prátaí; bhí cúrsa ceithre lá aragranamaíocht prátaí in Albain ina chuid de.D’imscrúdaigh speisialtóirí i mbarra na forbairtí maidirle bainistíocht na mbarr, fuinneamh inathnuaite,aoileach muc a úsáid ar bharra agus comhairle doghrúpaí thar lear.

Léiríodh an-spéis in dhá chúrsa nua. Mealladh 40iarratasóir go dtí cúrsa BASIS, cúrsa 10 lá ar ChosaintPlandaí do chomhairleoirí sa trádáil tráchtála agus i dTeagasc. Mealladh 28 saothróir curadóireachtatráchtála aosach go dtí an t-ardchúrsa (24 lá) imBainistíocht Barr Curadóireachta. Tá ag éirí go maith leis an dá chúrsa agus iad faofa ag FETAC.

Tugadh léiriú ar an dea-chleachtas maidir le cúrsaí teicneolaíochta agus maidir le measúnúairgeadais ar fheirmeacha monatóireachta, aguspoiblíodh é le cuairteanna comhairleacha, ócáidí, i dtuairiscí ar bharra agus san iliomad alt agusfoilseachán.

26

BAINISTÍOCHT FEIRME AGUS FORBAIRT AGUS TACAÍOCHT DON TEICNEOLAÍOCHT FAISNÉISECUMARSÁIDE (TFC) D’FHEIRMEOIRÍ

Forbraíodh agus seoladh cúrsa nua traenála ar líned’fheirmeoirí i Meán Fómhair. Tairgeadh an cúrsa marthoradh ar staidéar mionsonra a leag an-bhéim ar anról fíorthábhachtach atá ag Teagasc maidir le feirmeoiría chumasú chun cur lena gcuid éifeachtachta in úsáidteicneolaíochtaí faisnéise agus cumarsáide, agus chundul i ngleic leis an mbearna dhigiteach shuntasach idirfeirmeoirí agus an pobal i gcoitinne.

Mionathraíodh an monatóir ríomh-Bhrabaighchun go mbeadh mic léinn i dTeagasc agus lasmuigh dein ann teacht ar an uirlis thábhachtach thagarmharcálaéifeachtachta sin. Chomhlánaigh breis agus 1,200feirmeoir anailís ar a gcruthúnas fisiceach agusairgeadais.

Treoirbhliain ba ea 2007 maidir leis an iarratas SPS nua a bhí á fhorbairt ag an Roinn Talmhaíochta Bia agus Foraoiseachta; bhí foireann Teagasc, agus nacomhairleoirí go háirithe, rannpháirteach san fhorbairtríomhsheirbhíse rialtais sin. Cuireadh timpeall 2,000 araghaidh ar líne, as an iomlán de 39,000 a comhlánaíodhthar ceann cliant.

Rinneadh an Pleanálaí Rialú Costas, clár taifeadtaExcel d’fheirmeoirí, a uasdátú agus cuireadh saoráidann a ligfeadh d’fheirmeoirí beostoic rianú a dhéanamhar cheannach & úsáid dhá ionchur thábhachtacha –beatha agus leasachán. Féadann feirmeoirí déiríochtasonraí a iontráiltear sa Phleanálaí Rialú Costas a úsáidchun táirgeadh solad bainne tréada a chur i gcomparáidle spriocanna i gcaitheamh na bliana freisin.

Forbraíodh bogearraí nua Excel-bhunaithe freisin chun cuidiú le comhairleoirí agus feirmeoirí an riachtanas Tras-Chomhlíonta a shásamh i gcáspleananna agus taifid leasacháin.

Tionóladh fiche cúrsa infheistíochta airgeadais.Díríodh iad ar chliaint a bhí ag déanamh infheistíochtshuntasach sa scéim um Bainistíocht Dramhaíl Feirmeagus sa scéim Feabhsaithe Feirme.

Rinneadh nuashonrú agus forbairt bhreise sa bhliain 2007 ar raon cuimsitheach líníochtaímionsonraithe d’fhoirgnimh feirme agus ar áireamháncostas foirgníochta. Bhain na comhairleoirí an-úsáidastu agus iad ag cur comhairle ar a gcliaint faoifhoirgnimh feirme.

Traenáil d’Iontrálaithe ÓgaCuireadh tús le Traenáil d’Iontrálaithe Óga (YoungEntrant Training) sa bhliain 2007 agus bhíothas buíochas an ardú 25% a ar an rollú sna coláistí, malairtpatrúin le blianta beaga anuas.

Seachadadh cláir bhreisoiliúna sa talmhaíocht, saghairneoireacht, i dtógáil agus i dtraenáil capall, agussan fhoraoiseacht in ocht gcoláiste agus i roinnt ionadáitiúil. Cuireadh Ardchúrsaí Speisialtóireachta ar fáilfreisin i mBainistiú Tréad Déiríochta, i mBainistiúInnealra agus Barr, i mBainistiú Eallach seasc agus saMheicniú Talmhaíochta. 531 mac léinn san iomlán arollaigh i gcláir bhreisoideachais sna coláistí, agus bhí3,384 ar fad páirteach sna cláir sin.

Réimsí ar nós talmhaíocht, gairneoireacht,eolaíocht talmhaíochta, agra-ghnó, mic léinn eachaíagus meicniú talmhaíochta atá i gceist sna cláir sin.Rollaigh 243 mac léinn i gcláir oiliúna ardleibhéil sabhliain 2007, agus tá 636 ar fad páirteach sna cláir sinfaoi láthair.

Oiliúint d’Fheirmeoirí Aosacha Rinne an Stiúrthóireacht Oideachais agus Forbartha, igcomhar leis an Stiúrthóireacht Chomhairleach, clárcuimsitheach Oiliúna d’Fheirmeoirí Aosacha asheachadadh in imeacht 2007. 11,738 feirmeoir aosachar fad a chríochnaigh cláir oiliúna agus astu siúd, bhí2,215 ar bronnadh teastais FETAC orthu. B’iad cúrsaítraenála REPS an chatagóir ba mhó agus bhí 4,617 aran iomlán páirteach sna cúrsaí.

Anuas ar an méid sin thuas, rinneadh modúilaosaigh a sheachadadh sna réimsí seo a leanas freisin:Teicneolaíocht agus Gnó, Inmharthanacht na Tuaithe,Sláinte agus Sábháilteacht, Foraoiseacht, Fiontair de Chineálacha eile, Bearradh fálta, Tarlú beostoic,Teicneolaíocht Faisnéise agus Lotnaicídí. Rinneadh antArdteastas Talmhaíochta d’fheirmeoirí páirtaimsearthaa sheachadadh i gceithre ionad déag; 559 feirmeoir abhí páirteach. Cuireadh na cláir sin ar siúl san oícheagus ag an deireadh seachtaine den chuid is mó chunfreastal ar fheirmeoirí páirtaimseartha.

OIDEACHAS AGUS FORBAIRT

Seán Mac Cárthaigh

Cúlra: As Ciarraí dó. Chuaigh Seán MacCárthaigh ag obair le Teagasc sa bhliain2006 tar éis dó a bheith i mbun taighde ibPáirc Uí Mhórdha agus é ina mhacléinn.

Post reatha: Oifigeach forbartha Talmhaíochtado Chorca Dhuibhne

"Bím ag obair le feirmeoirí déiríochta chun nafiontair reatha atá acu a choinneáil, agus ag cuidiúleo glacadh le teicneolaíochtaí nua. Chun go n-éireoidh leis an ról seo, tá sé fíor-riachtanachplégrúpaí a chur ar bun, chun gur féidir leis nafeirmeoirí na saincheisteanna criticiúla a phléagus aird a dhíriú ar fheidhmiú rudaí nua ar anbhfeirm. Ar na réimsí spéise reatha tá bainistíocht arphórú agus féaraigh, mar nuair a chuirtear an dághné sin le chéile is amhlaidh a dhéantar an úsáidis mó d'fhéar féaraigh i réim bia na bó bainne,rud a théann i bhfeidhm go láidir ar bhrabúsachtfeirme.

27

28

Ba é 2007 an bhliain dheireanach do chúrsaí 100 uairagus 80 uair an chloig. Chríochnaigh 1,369 rannpháirtían clár 100 uair an chloig don Teastas Talmhaíochta,agus bhí 1,145 eile a chríochnaigh an clár 80 uair anchloig don Teastas i mBainistíocht Feirme. Astu siúd,bhí 450 rannpháirtí a chríochnaigh an clár ar-líne tríríomh-Choláiste Teagasc.

Ag éirí as an Athbhreithniú Fóraim ar Oideachasagus Traenáil, is amhlaidh a chuirfear ArdteastasTalmhaíochta Leibhéal 6 in áit na gcúrsaí 100 uair an chloig agus 80 uair an chloig sa bhliain 2008.Forbraíodh an clár sin in imeacht 2007 agus cuimsíonnsé roinnt gnéithe nua, ina measc, páirtíocht feirme bailear feadh sé mhí, 12 mhí de chleachtadh bainistíochta ar an bhfeirm bhaile, ocht gcruinniú pléghrúpa agusfeirmeacha tagarmharcála in úsáid, traenáil i scileannabreisithe agus tástáil inniúlachta agus mórthionscadalar an bhfeirm bhaile ina mbeidh an clár ICBF Herd Plusin úsáid.

Forbraíodh clár oiliúna do thionscal na gcon inimeacht 2007, i gcomhar le Greyhound Skillnets agusrinne FETAC bailíochtú air. Anuas air sin, rinneadhclár oiliúna obairbhunaithe a sheachadadh dobhuainteoirí muisiriún i gcomhar le CommercialMushroom Producers (Táirgeoirí Tráchtála Muisiriún)ar chuidigh Teagasc leo chun comhaontú DearbhúCáilíochta le FETAC a bhaint amach. Seachadadh nahábhair oiliúna agus aistríodh iad go roinnt teangachaó Oirthear na hEorpa.

Athbhreithniú ar na Coláistí D’fhéach Údarás Teagasc le Farrell Grant Sparks afhostú in imeacht 2007 chun comhairliúchán a chur ar fáil dar teideal “Strategy for the Future Resourcing of Agricultural and Horticultural Colleges”. B’é abaidhm don chomhairliúchán, cuidiú le hÚdarás Teagasc cinneadh a dhéanamh faoi mhórinfheistíochtchaipitiúil i gcoláistí talmhaíochta agus gairneoireachtaamach anseo. Bronnadh an tuarascáil ar Údarás Teagasci bhFeabhra 2008. Ghlac an tÚdarás leis nach bhféadfadh cúrsaí leanúint mar a bhí, agus chinn siad an mhórinfheistíocht chaipitiúil amachanseo a chomhchruinniú i gceithre choláiste:

Baile Átha hÉis

Garraithe na Lus

Cill an DáltúnaighAn Creagán.

D’aithin an tÚdarás méadú breise ar an ualach oibre freisin ag éirí as an méadú 25% ar rolluithe agus an t-ualach oibre méadaithe réamh-mheastaatá i gceist i seachadadh comhpháirteanna scile anArdteastais Talmhaíochta (Athchúrsa 180 uair anchloig). Beidh líonra iomlán na gcoláistí de dhíth chun an t-ualach oibre breise a sheachadadh, agusaithníodh go mbeidh caipiteal leanúnach ag teastáil leis an infreastruchtúr sna ceithre choláiste a bheidhfágtha a chothabháil. Tá sé i gceist anois grinnluacháila dhéanamh ar riachtanais chaipitiúla na gceithrecholáiste thuas agus déanfaidh an tÚdarás cinneadh,bunaithe ar an luacháil sin, maidir le hinfheistíochtaícaipitiúla amach anseo.

29

Mapaí EarnálaCuireadh tús le próiseas sa bhliain 2007 chun mapaí earnála a fhorbairt de na príomhthionscadailtalmhaíochta agus gairneoireachta. Tá sé i gceistceannas agus treoir a sholáthar do chliaint, donfhoireann agus don tionscal. B’iad an StiúrthóireachtOideachais agus Forbartha a bhí i gceannas agusforbraíodh mapaí don ghairneoireacht, do mhuca agus foraoiseacht agus do na príomhfhiontairfheirmeoireachta ar fad.

Ríomh-Choláiste TeagascBhí 450 mac léinn rannpháirteach sa bhliain 2007 igCúrsa FETAC Leibhéal 5, Teastas Sainchuspóra idTáirgeadh Ainmhithe agus Barr (100 uair an chloig)agus i gCúrsa FETAC Leibhéal 6, Teastas Sainchuspórai nGnó Feirme (80 uair an chloig), cúrsaí a seachadadhar líne. Seachadtar na cúrsaí le Timpeallacht FoghlamaFhíorúil a éascaíonn riarachán na mac léinn agus achuireann ábhair an chúrsa ar fáil mar aon le fóraimplé ar líne. Tá coláistí talmhaíochta Teagasc uile, maraon leis na coláistí príobháideacha, ag plé le traenáil ar líne a sheachadadh i gcás scileanna praiticiúla. Tá 60ríomhtheagascóir oilte anois chun cláir leis an ríomh-Choláiste a sheachadadh.

Rinneadh seachadadh ar líne freisin sa bhliain2007 i gcás an Ardchúrsa i mBainistíocht Sláintíochtaagus Sábháilteacht an Bhia a bhaineann le hIonadTaighde Bia Bhaile an Ásaigh; agus rinneadh an clártraenála nua ar líne do Tháirgeoirí Éanlaithe Clóis Saor-raoin a fhorbairt agus a sheachadadh in imeacht 2007.

AN tAONAD FORBARTHA GAIRNEOIREACHTA

930 saothróir ar fad atá ann agus aschur €297m aggeata na feirme acu. Bíonn teagmháil chomhairleach ag Teagasc le 80% den na saothróirí. Chomhlánaighcomhairleoirí 207 plean gnó (infheistíocht phleanáilteiomlán €26m) faoin Scéim Chúnaimh Infheistíochtachun earnáil na Gairneoireachta Tráchtála a fhorbairt.

Torthaí€30m an t-aschur ó earnáil na dtorthaí boga, earnáilatá ag forbairt go gasta. D’fhéadfaí a luach a dhúbailtfaoi 2018. Earnáil an-inmharthana is ea torthaí boga ingairneoireacht tráchtála na hÉireann agus gineann sífostaíocht agus infheistíocht i limistéir uirbeacha agusfaoin tuath. Táirgeoirí tráchtála mórscála iad formhórmór na saothróirí anois agus infheistíocht an-suntasachá déanamh acu ina gcuid fiontar.

Modúil Sútha Talún Modúil sútha talún/plandaí modúil atá ag teacht gotréan sa táirgeadh torthaí in áit na n?athphlandaífréamhloma traidisiúnta, go háirithe nuair is barra faoichosaint atáthar á dtáirgeadh. Táthar ag súil le méadúsuntasach ar tháirgeadh tráchtála na bplandaí modúil asseo go ceann roinnt blianta ach plandaí modúil a churin ionad iompórtálacha.

Bunóidh an tionscadal sin sainphrótacal táirgthemaidir le trádairí plandaí d’fhorleatóirí reatha agus nuain Éirinn. Tá taighdeoirí i mbun imscrúduithe ar na toscaa mbíonn tionchar acu ar tháirgeadh, táirgeacht torthaíagus cáilíocht na bplandaí trádaire. Táthar ag breathnúcúrsaí uainithe i gcás scoitheadh barrghearrthóg, anéifeacht a ghabhann le cóireálacha difriúla cothaitheachagus substráite i gcás tionscnamh na mbláthanna agusan táirgeacht torthaí ar ball.

Stoc na bPlandlannCuireadh tús le tionscadal nua taighde chunéifeachtacht an fhorleata a fheabhsú agus chun líntenua d’ábhar planda sláintiúil a chur ar fáil don earnáilstoic phlandlainne sa bhliain 2007. Baileoidh antionscadal cineálacha clónála de phlandaí ornáideachasonraithe; déanfar iad a shortáil de réir comhchosúlachtleis an gcineál cláraithe agus an méid sin bunaithe ar a gcuid moirfeolaiochta, a gcruthúnas fáis agus abhfrithsheasmhacht in aghaidh galair.

30

MUISIRIÚIN

Rialú GalarTá dhá thionscadal taighde arbun faoi rialú galar.“Environmental and geneticcontrol of brown colourdevelopment in mushroomsinfected with mushroom virusX” is ábhar don chéad tionscadalagus tá sé ar bun le beagán oscionn bliana. Tá dul chun cinndéanta le táirgí géine a aithint atharlaíonn i muisiriúin ghalraithe, nó abhíonn as láthair uathu, i gcomparáid lemuisiriúin shláintiúla nó neamhshiomptómach, leteicneolaíochtaí le haghaidh léiriú géine ar a dtugtar“suppression subtractive hybridization (SSH)" agus lemicrea-eagair. Tugadh cuairt ar ocht bhfeirm ar abhfuil leibhéil dhifriúla den galar agus bailíodh samplaídon tástáil léiriú géine. Tá dul chun cinn déanta freisinmaidir le géinte a aithint atá gaolmhar leis an dathdonn ar an gcaipín.

Cuireadh tús leis an dara tionscadal i nDeireadhFómhair 2007 ar "Measuring and managing dry bubbledisease pressure on mushroom farms". Cruthaíonn an galar Verticillium deacrachtaí don tionscal i gcónaí.Tugadh cuairt ar roinnt feirmeacha agus bailíodhsamplaí a d’fhéadfaí a úsáid le linn an tionscadail. Tá modhanna diagnóiseacha móilíneacha á bhforbairt i gcomhar le tástálacha bithmheasúnachta agusmeasúnuithe feirme chun an leibhéal brú ó ghalar ar fheirm ar leith a oibriú amach. Tá comhoibriú le hOllscoil Wageningen i gceist sa tiosncadal.

Traenáil Obair-BhunaitheAn tsaincheist mhór eile a bhí agdéanamh imní don Earnáil, bhain sí le traenáilstruchtúrtha d’fhoireann táirgthe agus don lucht bainte.Cuireadh cúrsa FETAC-creidiúnaithe le chéile donearnáil i gcomhar leis an Aonad Forbartha Curaclaim,aithníodh traenálaithe as measc saothróirí nangabháltas agus oileadh iad, agus cuireadh tús leis an gclár traenála do na hoibrithe.

BARRA GLASRAÍ

Trialacha Saothróg Sna trialacha luachála ar shaothróga i gCionn Sáilefuarthas de thoradh dhá thriail a rinneadh faoi dhálaídiana fáis gur dara luath-hibrideach den scoth a bhí sachóilis nua Flamenco. Bhí dhá hibrideach eile, Clarifyagus Clapton, na chéad chóiliseacha atá frithsheasmhachin aghaidh cnapfhréamh, a chruthaigh go sásúil maidirle táirgeadh samhraidh agus fómhair de.

Níor chruthaigh saothróga den bhrocailí glaschomh maith céanna faoi na dálaí sin; ba é Beaumontab fhearr ó thaobh cáilíochta. Bhí gealladh ar leith faoi thrí hibrideach nua den bhrocailí péactha corcra aaibíonn ó Shamhain go Feabhra. B’fhearr iad, ó thaobhcáilíochta agus aonfhoirmeachta de, ná na speicischaighdeánacha a phailnítear faoin aer.

An tAire Stáit sa Roinn Talmhaíochta, Iascaigh agus Bia, TrevorSargent, T.D., in éineacht le Harry O'Brien agus Bernard Flood,agus barr úll Chill an Dáltúnaigh á scrúdú acu.

31

AN tAONAD FORBARTHA FORAOISEACHTA

An Clár Taighde Feabhsú na gCrann Leathanduilleach Rinneadh taighde i gcomhar le comhghleacaithe sa Ríocht Aontaithe ar phéire de na príomhspeicisleathanduilleacha, an fhuinseog agus an seiceamar.Cuireadh triail idirnáisiúnta bunáitíochta ar bun ar an bhfuinseog a bhí comhdhéanta d’ábhar foinse ó 25 ionad san Eoraip. Maidir leis an dul chun cinn arinneadh sa bhliain 2007: aithníodh crainn sár-fhearnanua a chuirfí i gclár póraithe crann fearna; aithníodh nacrainn bheithe is fearr atá ag cruthú i gclár reatha, agusan dara babhta feabhsúcháin sa speiceas sin a bhunú airsin.

Rinneadh dul chun cinn breise leis an acmhainnghéiniteach a chaomhnú maidir le crainn seanórthauathúla: an dair, an fhuinseog, an seiceamar agus anleamhán.

Táirgiúlacht na Foraoise agus Tanú agusBuainteoireacht san Fhoraoiseacht FeirmeTá saintréithe na limistéar foraoise feirme sa tír breacthaagus tá cur síos déanta orthu. Críochnaíodh suirbhé arshampla ionadaíoch de shuímh fhoraoise feirme,rinneadh cainníochtú ar an acmhainn foraoise feirmeagus anailís ar na dálaí suímh. Ionchorpraíodh sonraínua agus sonraí reatha sna samhlacha measúnaithe arghuaiseacha gaothstoite.

An Clár Comhairleach agus TraenálaComhchlár ag Teagasc agus Seirbhís Foraoiseachta naRoinne Talmhaíochta agus Bia atá i gclár comhairleachforaoise agus traenála Teagasc. Spreagann an clár curagus bainistiú i gcás foraoisí inmharthana feirme agustugann sé comhairle agus traenáil i dtaobh adhmadagus táirgí tairbhiúla eile a tháirgeadh as foraoisífeirme.

Tionóladh dhá thaispeántas náisiúnta foraoisefeirme agus eagraíodh cruinnithe faisnéise goforleathan i mí an Mhárta agus i mí na Samhna. Bhíbreis agus 1,100 duine i láthair ar spéis leo talamh achur.

Tugadh traenáil i gcás bailiú síolta, bunú coillearnachdhúchasach, bunú foraoisí feirme, bainistiú foraoisí,dealbhú foraoisí leathanduilleacha agus fuinneamhadhmaid. Agus oileadh 3,796 rannpháirtí de chuidREPS ar thairbhe na foraoiseachta feirme.

Eagraíodh ócáidí náisiúnta fuinnimh adhmaid i mí

an Mhárta agus i Meán Fómhair i gcomhar le COFORD.

AN tAONAD FORBARTHA DO THÁIRGEADH NA MUC

Sláinte agus Leas Críochnaiodh staidéar sa bhliain 2007 a d’fhéach leis an gcóras is éifeachtaí a aimsiú chun ábhar in-ionramháilte a thabhairt do chránacha. B’fhearr antoradh a thug méadú sa snáithín cothaitheach ariompraíocht agus leas na n-ainmhithe ná soláthar tuí.

Caighdeán na Feola Lean an staidéar ar bheathú le linn toirchis agus athoradh ar fhorbairt na matán sa mhuc réamhbhreitheagus iarbheirthe. D’fhéadfaí an obair sin a úsáid sastaidéar ar riochtaí forbartha ar nós murtall agusdiaibéiteas i ndaoine.

AN CLÁR COMHAIRLEACH AGUS TRAENÁLA

An phríomhghníomhaíocht chomhairleach, b’incuairteanna feirme ar chliaint ar conradh agus seirbhísghnó agus teicneolaíochta a sholáthar. Is é PIGSYS, córaspróiseála sonraí ar mhonatóireacht cruthúnais, an bonnle formhór na gcinntí gnó agus bhí comhairleoirí agmoladh do na táirgeoirí leas a bhaint as an tseirbhís i gcónaí. Fáiltíodh roimh cheardlann do luchtbaincéireachta a thugann iasachtaí airgid do thionscalna muc.

Ritheadh sraith ceardlann dhá lá ar “láimhseáil anleasacháin”, agus d’éirigh go geal leo. Tugadh ceardlanna

Polainnise faoin teideal “An introduction to Irish PigProduction” do dhá ghrúpa oibrithe.

32

33

34

35

SÁBHÁILTEACHT BIA

Salmonella sa Mhuiceoil:Rinne an tIonad Taighde Bia i mBaile an Ásaighcomhordú sa bhliain 2007 ar shamhail don mheasúnúriosca cainníochtúil a bhí á forbairt agus a dhéanfadhmeasúnú ar an mbaol sláinte poiblí ó éilliú Salmonella i muiceoil a tháirgtear i bPoblacht na hÉireann agus i dTuaisceart Éireann mar a bhfuil dhá chlár rialaithedhifriúla i bhfeidhm. Tá fóram geallsealbhóra trasdlínse(tionscail agus rialálaithe) ag baint leas as an taighdesin féachaint an gá na cláir rialaithe a athrú. Tugann nasonraí rianaithe le fios go mbíonn tionchar níos suntasaíag oibríochtaí maraithe agus cóireála ar thraiseoladhSalmonella ná stádas Salmonella (iompar caocháin nó reicteach) na muc a thugtar isteach lena marú.

Verocytotoxigenic E.coli (VTEC) sa Mhairteoil:Bhí mór-ról taighde i gcónaí, ar bhonn náisiúnta agusidirnáisiúnta, ag Ionad Taighde Bia Bhaile an Ásaighmaidir leis an ngrúpa pataiginí fíor-nimhneach sin.Rinneadh grinnstaidéar rianaithe ar VTEC a bheadh ag teacht chun cinn i mbuaibhigh. Sin an chéadstaidéar dá leithéid a rinneadh in Éirinn, agus tá sé ar na chéad staidéir aon áit ar domhan.

Bainne Foirmle do Naíonáin:In Éirinn a tháirgtear 70% den bhainne foirmle donaíonáin ar domhan agus is é Enterobacter sakazakii antsaincheist sábháilteachta bia ar leith is mó don earnáil.Dealraíonn sé ó thaighde a rinne an StiúrthóireachtBhia i mBaile an Ásaigh agus i bPáirc Uí Mhórdha sabhliain 2007 nach i bhfaecas ainmhithe a thraiseoltaran t-orgánach agus nach bhfuil sé ar fud an bhaill faoimar a bhíothas a cheapadh go dtí seo. Léiríodh gur idtimpeallachtaí an-tirim is mó a fhaightear an phaitigin.I staidéir atá déanta ar mharthanas na paitigine in ithiragus i bhfaecas, a stóráiltear taobh amuigh, léiríodh gobhfuil sí in ann maireachtáil suas le 119 lá. Léiríonn anstaidéar sin nach bhfuil baint ag eallach ná bainne éillitheleis an bpaitigin.

Sprioc 2Iomaíocht, Nuáil, Sábháilteachtagus Caighdeán an Bhia

TAIGHDE AR BHIA

36

Modh nua chun Stéaróidigh Fhás-spreagthachaNeamhdhleathacha a Bhrath i Mbuaibhigh:Saincheist thábhachtach in earnáil na mairteola agusdon lucht rialála í an úsáid a dhéantar de stéaróidighfás-spreagthacha neamhdhleathacha. Is deacair idirdhealúidir stéaróidigh neamhdhleathacha agus stéaróidigh abhíonn in ainmhí ó nádúr. Tá cur chuige nua forbarthaag taighdeoirí Teagasc chun tástáil d’oibreáin mhí-úsáideanabalacha: an fhuil a thástáil do bhithchomharthaísóirt, agus fionnadh na mbuaibheach a thástáil d’eistirstéaróideacha ansin. Cuirfidh sé ar chumas an luchtrialála ainmhithe a thástáil ar mhórscála agus cruthúnasa sholáthar má tá stéaróidigh atá comhionann le substaintínádúrtha in úsáid chun an fás a spreagadh.

COTHÚ AGUS SLÁINTE

Glici-Bhitheolaíocht Bunaíodh an Ghlici-bhitheolaíocht, staidéar ar mhóilínícarbaihiodráite coimpléascacha, ina réimse taighde sanIonad Taighde Bia i bPáirc Uí Mhórdha (MFRC) ledeireanas, agus dealraíonn sé gur réimse é a bhfuil an-ghealladh faoi. Aontaíodh comhchlár taighde arolagaisiúicrídí bainne idir MFRC agus OllscoilCalifornia, Davis i SAM, ceannairí domhanda sa réimsesin. Beidh eolaithe MFRC in ann saineolas arolaigisiúicrídí bainne a bhunú sula i bhfad i bPáirc UíMhórdha dá thoradh.

Mairteoil: ag Cothú na Sláinte Bíonn peiptídí gearra neamhghníomhach agus iad i seicheamh na máthairphróitéiní, ach éiríonn siadgníomhach nuair a scaoiltear iad le linn do phróitéin a bheith á briseadh síos. Tá sé léirithe go bhfuil napeiptídí bithghníomhacha sin in ann gníomhú i gcoinneardbhrú fola nuair a scaoiltear iad, go mbaineannairíonna frithocsaídeora leo (a d’fhéadfadh an baol ailsea mhaolú), airíonna frithbhaictéaracha, agus go bhfuilsiad in ann gníomhú ar an gcóras imdhíonachta agustéachtáin fola a chosc.

Tá eolaithe Bhaile an Ásaigh i mbun prótacal afhorbairt chun peiptídí/úisc bhuaibheacha a aonrú agusa charachtrú. Tá sampláil déanta ar thrí chineál fíocháinatáthar á mbreathnú. Amhábhair a bheidh iontu siúd,agus is astu a bhaintear na próitéiní substráite.

CÁILÍOCHT AN TÁIRGE AGUS NUÁIL

Mairteoil Níos Fearr:Tá breis agus 1000 tomhaltóir tar éis samplaí mairteolaa bhlaiseadh agus scór a thabhairt dóibh maidir le boige,súmhaireacht, blastacht agus inghlacthacht i gcoitinne.Tá trialacha tomhaltóra “Mairteoil is fearr”/”Better Beef”á ndéanamh féachaint a infeidhmithe is atá an tsamhailgrádú cáilíochta d’ithe mairteola atá ag Meat StandardsAustralia (MSA) do mhairteoil na hÉireann agus dothomhaltóirí na hÉireann. Tugann trialacha le fios gur mó an bhéim a leagann tomhaltóirí na hÉireann ar bhlastacht ná ar bhoige, i gcomparáid le tomhaltóirína hAstráile. Déanann an tsamhail MSA réamhaithris ar cháilíocht na ngearrthacha indibhidiúla as gachconablach ar leith, bunaithe ar thosca réamh-mharaitheagus iar-mharaithe aitheanta a mbíonn tionchar acu aran gcáilíocht itheacháin.

37

RAJ MEHRA

Cúlra: Rugadh san India é, oileadh é inNairobi, an Chéinia agus in Southampton, RA.

Chuaigh ag obair le Teagasc (AFT): 1985 marOifigeach Taighde san Ionad Taighde Bia i bPáirc UíMhórdha.

Post reatha: Oifigeach Taighde Sinsearach in IonadTaighde Bia Pháirc Uí Mhórdha. "Díríonn clár taighdes'agamsa ar chomhábhair bhreisluacha mheidhg afhorbairt atá bunaithe ar dhifreáil próitéine aguscarbaihiodráite. Tá an taighde tar éis comhábhair nuamheidhg a ghiniúint a bhfuil airíonna uathúla acu donfheidhmiúlacht, don chothú agus do chur chun cinn nasláinte.

"Tá an saineolas eolaíoch a úsáidtear chun nacomhábhair sin a fhorbairt bunaithe ar phróisis /artheicneolaíochtaí deighilte nua agus éiritheacha ar nósdeascadh/lártheifneoiriú roghnach, scagachán scannánagus crómatagrafaíocht ianmhalairte. Aistríodh namórthorthaí go dtí an leibhéal tráchtála idtreoirghléasra MTL Tá cuideachtaí comhábhar biaagus bainne foirmle do naíonáin, náisiúnta agusidirnáisiúnta, tar éis feidhm a bhaint as na torthaí barathúla."

38

Táirgí Gránbhairr Ardchaighdeáin a Oiriúnú atá saor ó Ghlútan

Ní le fine na bhféar a bhaineann ruán, amarantas agusblonagán ríse, ní hionann agus cruithneacht, ach tugannsiad plúr agus síolta ar féidir plúr a dhéanamh astu.Súdghránaigh a thugtar ar na gránaigh sin; níl glútaniontu ó nádúr agus bíonn ardleibhéal próitéine, snáithínagus micreachothaitheach iontu. Rinneadh staidéar ar aoiriúnaí is atá siad mar chomhábhair in aráin saor óghlútan, agus ar a gcion cothaitheach sna haráinbhácailte. Braitheadh méadú i gcoitinne ar chioncothaitheach na n-arán súdghránaigh uile. Bhí méadúsuntasach ar na leibhéil próitéine, snáithín agusmaignéisiam go háirithe.

Faisnéis nua faoi Chineálacha Cruithneachta in Éirinn:Déantar anailís bhliantúil faoi chlár tástála Ionad Taighde Bia Bhaile an Ásaigh (AFRC) ar na cineálacha cruithneachta a fhástar i dtrialacha páirce na Roinne Talmhaíochta. Tá bonn eolaíochta níos déinefaoin obair sin anois agus bunfhaisnéis nua faighte dáthoradh faoi na cineálacha Éireannacha sin. Léiríonnstaidéir phróitéine na feidhmeanna is fearr a fheileanncineálacha ar leith dóibh e.g. píotsaí/brioscaí/milseogra. Comhghaolaíodh na torthaí uile le tástálachabácala, agus tá an tionscal anois tar éis glacadh le cuidde na bealaí a forbraíodh.

Béilí Beagshalainn Réamhullmhaithe á Bhforbairt Le cabhair painéal céadfach oilte, tá béilí réamhullmhaitheeitneacha athfhoirmlithe á bhforbairt ag Ionad TaighdeBia Bhaile an Ásaigh a bhfuil na hairíonna céadfachaiontu inchurtha leis an ngnáth-tháirge cé go bhfuilleibhéal salainn i bhfad níos ísle iontu. Chuige sinúsáideadh raon táirgí in ionad salainn, ina measc clóirídphotaisiam, giostaí uathlísithe agus aimínaigéid ionas gombraithfí go raibh an leibhéal céanna salainn sa táirge isa bhí sa táirge cóimheasa.

39

Ardán Teicneolaíochta CáiseTá coincheap úr, an tArdán Nua Teicneolaíochta Cáise,ag lucht taighde i bPáirc Uí Mhórdha. Coincheap is ea éa tharraingíonn ar na féidearthachtaí a eascraíonn asobair a rinneadh cheana ar chomhábhairphróitéinbhunaithe nua a fhorbairt. Ba cheart gobhféadfaí glún nua cáiseanna comhábhair a dhéanamhanois ó tharla taighde breise ar siúl ar na comhábhairnuálacha sin a chomhcheangal le teicneolaíocht próisis.Tá coincheap Ardán Nua Teicneolaíochta na Cáise áchosaint ag maoin intleachtúil agus an dréachtphaitinn ácríochnú i láthair na huaire.

Biteicneolaíocht AinmhitheTá Banc DNA curtha le chéile do bhreis agus 5,000ainmhí go dtí seo. Acmhainn fíorluachmhar is ea é do Teagasc, ag cur san áireamh na taifid feinitíopachamhionsonraithe ar go leor de na hainmhithe sin. Beidh an banc bitheolaíochta ina chuidiú le neartcomhthionscadal amach anseo.

Cáilíocht Itheacháin Mhairteoil na hÉireann Tástáladh sraith athraitheach seicheamh DNA in IonadTaighde Bia Bhaile an Ásaigh. Aithníodh ceangail letréithe inspéise cáilíochta feola i mairteoil na hÉireann.Tástáil ar ilmharcóirí i 19 ngéin déag atá déanta go dtíseo agus aithníodh cúig mharcóir DNA dá bharr ambíonn tionchar suntasach acu ar shaill ionmhatánach,boige agus acmhainn choinneála uisce i bpobail mhairteolacrosphóraithe na hÉireann. Sin an chéad uair a tástáladhdo na marcóirí sin i mairteoil na hÉireann agus léiríonnsé féidearthachtaí tástála amach anseo i gcláir roghnaithemharcóir-chuidithe.

40

Tionscnaimh nua Maidir le Bianna FeidhmeTreoróidh Stiúrthóireacht taighde Bia Teagasc antionscnamh cúig bliana maidir le Tionscnamh TaigdeBianna Feidhme Muirí (dámhachtain €5.2m). Is é isaidhm don mhórthionscnamh sin na comhchodannanádúrtha bithghníomhacha as foinsí muirí a shaothrúlena n-úsáid mar bhianna feidhme nó mar chomhábhair.Clár taighde atá sa Tionscnamh Taighde BiannaFeidhme Muirí agus é á mhaoiniú ag an bhForas Muiríagus An Roinn Talmhaíochta, Bia agus Iascaigh. Is é atása chonsoirtiam, Teagasc (Ionad Taighde Bia Bhaile anÁsaigh (an comhordaitheoir) agus an tIonad TaighdeBia i bPáirc Uí Mhórdha), na coláistí ollscoile igCorcaigh agus i mBaile Átha Cliath, Ollscoil nahÉireann Gaillimh, Ollscoil Luimní agus Ollscoil Uladh.

Beidh príomhról ag an Stiúrthóireacht Taighde Bia freisin san Ionad Taighde Bianna Feidhme atá áthreorú ag Tionscal na Déiríochta agus á mhaoiniú ag (dámhachtain €20m) Tionscail agus FiontraíochtÉireann.

An Acmhainn a thógáil i gcúrsaí Taighde BiaIs é The National Food Imaging Centre (NFIC), san Ionad Taighde Bia i bPáirc Uí Mhórdha, an chéadsampla dá leithéid in Éirinn agus tá sé faoi lánseolanois. Is é atá ann, sraith de threalamh íomháithe inabhfuil: leictreonmhicreascóp crió-scanacháin réimse-astaíoch, micreascóp léasair scanachán comhfhócasach,micreascóp fórsa adamhach, micreascóip solais éagsúlaagus bogearraí anailíse íomhánna. Tá an trealamh sin arfáil chun tacú leis an bpobal taighde agus le gníomhaíochtaítaighde agus forbartha an tionscail bhia in Éirinn.

41

TRAENÁIL SA TIONSCAL BIA

Seachadadh 75 cúrsa le 1209 rannpháirtí as timpeall100 cuideachta i gcaitheamh 2007. Ar leibhéal na bainistíochta a dhírítear formhór nagcúrsaí oiliúna anois; cigirí rialála agus teicneolaitheagus bainisteoirí tionscail is mó a dhéanann freastal.Cion an-bheag den traenáil a sheachadtar ar leibhéaloibreora anois. Thit an leibhéal rannpháirtiochtaoibreora ó 40% sa bhliain 2003 go dtí níos lú ná 10% sabhliain 2007.

D’oifigigh talmhaíochta sa Roinn Talmhaíochta a tugadh 17 gcúrsa, agus bhí 334 rannpháirtí i gceist.

Fuaireamar conradh ó FÁS don tréimhse 2002 godtí 2007 chun clár traenála scileanna a fhorbairt agus athriail d’earnáil na mairteola, na muiceola, na caoireolaagus na huaineola. Forbraíodh Teastas Scileanna NáisiúntaFETAC/FÁS d’oibrithe san earnáil feola dá thoradh, agustá sé á fheidhmiú ag na mórchuideachtaí próiseála feolauile anois.

Seachadadh ocht gcúrsa nua traenála i gcaitheamh nabliana mar a leanas: Iniúchóireacht Caighdeán Bianna,Seilfré Mhicribhitheolaíoch Bianna,

Traenáil d’Fhiontair Bheaga & Mheánmhéide igcaighdeán Consoirtiam Miondíola na Breataine (SMEin BRC – modúil ar leith), Traenáil Iniúchóra Caighdeán Féile Bia,Caighdeán Dearbhaithe Cáilíochta Lachan, Bainistíocht& Barrfheabhsú Táirgeachta d’Fhiontair Bheaga & Mheánmhéide (SME).

Treoir Iomlán d’Forbairt Táirgí (AFRC/LFI). Agus tátreoir theicniúil á hullmhú ar léirmhíniú rialacháin an AE ar na critéirmhicribitheolaiocha i mbia (EC 2073/2005), agusúsáidfear é i gcláir traenála sa toipic seo.

Rinne Circa Group Ireland Tta. luacháil sheachtrachar Chlár Traenála Bia Teagasc. Ar na moltaí sa tuarascáila bhunófar plean gnó na bliana seo chugainn.

Máire Ní Chochláin, T.D., AntAire Talmhaíochta, Iascaigh

agus Bia ag an am, a bhí iláthair nuair a rinneadh an

tIonad Traenála Bia ag Teagascin Ionad Taighde Bia Bhaile an

Ásaigh a oscailt go hoifigiúil,mar aon le Declan Troy, An

Ceann Ionaid, Baile an Ásaighagus Tom Kirley, Stiúrthóir

Gníomhach Teagasc ag an am.

42

43

ÉIFEACHTACHT NA gCOTHAITHEACH

Na Rialacha Níotráití a ChomhlíonadhD’fhorbair Teagasc i gCaisleán Bhaile Sheáin gléas áisiúil,i gcomhar le Seirbhís Chomhairleach Teagasc, a chuideodhle comhairleoirí agus feirmeoirí an ríomhaireacht adhéanamh a theastaíonn chun an Treoir Níotráití (IR378 de 2006) a chomhlíonadh.

Gáis Cheaptha Teasa/Athruithe Aeráide/Cáilíochtan AeirI gcomhthéacs spriocanna astaíochta nua an AE, i.e.laghdú 20% ar an astú CO2 faoi 2020, beifear ag curbrú ar lucht talmhaíochta laghdú ar astuithe ar chóir abheith ag coibhéis 19.8 meigeathonna CO2 sa bhliainfaoi láthair. Thionscain foireann Chaisleán BhaileSheáin trí thionscadal úra chun aghaidh a thabhairt aran dúshlán sin. Ina measc tá úsáid coscairí nítriginithear chórais féaraigh agus curaíochta, réimeanna bia nan-ainmhithe a ionramháil chun laghdú ar an nítriginmhúin agus córais seachadta núíosacha i gcás nagcoscairí sin. Tá taighde á dhéanamh freisin ar anéifeacht a bhíonn le hathruithe talamhúsáide ar nahastuithe iomlána, mar aon le measúnú ar chleachtaislaghdaitheacha eile.

Forlámhú CarbóinEochairghnéithe den athrú aeráide iad an forlámhúcarbóin agus astuithe carbóin. Rinneadh triail inar cuireadhstádas carbón ithir-orgánach faoi na gnáthmhodhannacuraíochta i gcomparáid lena leithéid in ithreacha a bhíá mbainistiú le teicnící curaíochta neamh-inbhéartúcháin.Méadaíodh ar na taiscí carbóin sna hithreacha inarúsáideadh na modhanna curaíochta neamh-inbhéartúcháin.Tugann sé sin le fios go bhféadfaí a bheith ag súil leforlámhú breise faoi na córais sin.úil le forlámhú breisefaoi na córais sin.

Cáilíocht an Screamhuisce Sa staidéar sin, a rinneadh in abhantrach na Bearú,scrúdaíodh a éifeachtaí is a bhí dhá chóras curaíochta(saothrú le céachta agus curaíocht neamh-inbhéartúcháin)i gcomparáid le dhá rogha eile don gheimhreadh (gancumhdach fásra ar bith agus barr cumhdaigh mustaird)ar thiúchaintí NO3 (níotráití) sa tuaslagán ithreach agdoimhneacht 90 cm in imeacht dhá shéasúr draenálageimhridh. Léiríonn torthaí an staidéir sin a thábhachtaíis atá an toirt draenála agus na teochtaí geimhridh dona tiúchaintí NO3 sa tuaslagán ithreach mar aon leis anualach móriomlán N a cailleadh. Tugann sé le fios gombeidh tábhacht ar leith le barra cumhdaigh chun laghdúar an gcaillteanas NO3 i réigiúin mheasartha mar ambíonn an geimhreadh cineálta, mar a bhfuil tábhachtle mianrú geimhridh N agus mar a gcuidíonn teochtaíarda geimhridh le séasúr fada fáis.

Sprioc 3Córais TalmhaíochtaInbhuanaithe

TAIGHDE

Cáilíocht Lochanna Tuairiscíodh i gcaitheamh 2003 – 2005 go raibh beagánfaoi bhun 84% de lochanna na hÉireann sásúil maidirle cáilíocht a gcuid uisce (olagatrófach nó meiseatrófach).Áiríodh go raibh an chuid eile míshásúil (eotrófach nóhipeartrófach). Léiriú ar dhroch-cháilíocht locha é blásalgach a bheith ag fás.gach a bheith ag fás.

Imscrúdaíodh a éifeachtaí is a bhí tuí eorna chunan blás algach a rialú ar lochanna saorga fionnuisce igCaisleán Bhaile Sheáin.

Léirigh na torthaí gur laghdaigh an tuí ar an mblásalgach ó 100% sa bhliain 2006 go dtí 35% sa bhliain2007. Bhí feabhsú dá réir ar an gcion ocsaigine tuaslagtha.Tharla feabhsú moirtiúlachta freisin. Ach thug an laghdúar an mblás algach deis don duileasc abhann teachtchun cinn, ó 65% sa bhliain 2006 go dtí 90% sa bhliain2007. Dá réir sin, cé gur fheabhsaigh an tuí cáilíocht anuisce, is in olcas a chuaigh dealramh aeistéitiúil an locha.

Mion-dobharcheantair Talmhaíochta Rinne an Roinn Talmhaíochta, Iascaigh agus Bia, i gcomhar leis an Roinn Comhshaoil, Oidhreachta agus Rialtais Áitiúil faomhadh i gcaitheamh 2007 ar mholadh ó Teagasc do Phlean GníomhaíochtaOibríochtaí maidir le Clár Mion-dobharcheantairTalmhaíochta. Is dóigh leis an dá roinn go bhfuilfíorthábhacht leis an gclár maidir le feidhmiú an dá chreat-treoir, an Chreat-treoir Níotráití agus anChreat-treoir Uisce.

Tabharfaidh an clár, atá á mhaoiniú agus an RoinnTalmhaíochta, Iascaigh agus Bia, luacháil chuimsitheacheolaíochta agus shocheacnamaioch ar na beartais mar atá siad sa Chlár Gníomhaíochta Náisiúnta faoingCreat-treoir Niotráití. Leagadh amach struchtúiroibríochta, bainistíochta agus tuairiscithe an chláir i gcaitheamh 2007.

LEAS AINMHITHE

Chuir Ionad taighde mairteola na Gráinsí, Teagasc,comhairle eolaíochta ar fáil don Roinn Talmhaíochta,Iascaigh agus Bia agus do thionscal na Mairteola maidir le forbairt na scéime do cháilíocht agus leas na mbó diúil. Thug taighdeoirí ionchur eolaíoch ar an gcoillteoireacht (nuair ba chuí), ar íos-aois bó abheireann lao agus ar nósanna imeachta cuí maidir lehainmhithe a bhaint den diúl – sg tosú ar bheatha minea thabhairt san áireamh.

TEICNEOLAÍOCHTAÍ

Ómaíochta’ a Shaothrú ar Mhaithe le Síolrú Plandaí Níos FearrAr na nithe ba thúisce a baineadh amach faoin gclár bhí forbairt na marcóirí géiniteacha le haghaidhfrithsheasmhacht don néimeatóid chist prátaí atá inúsáid go coitianta anois don Roghnú Marcóir-chuidithesa chlár síolraithe prátaí. Tá iarrachtaí den chineálcéanna ar siúl sa chlár chun marcóirí a fhorbairt i gcásgalar eile, ar nós bleaist dhéanach agus víris, agus i gcástréithe dea-cháilíochta ar nós méid an ábhair thirim idtiúbair (baint aige le huigeacht na bprátaí), agus andath friochta (tréith thábhachtach sa phróiseáil).

Cineálacha Nua Prátaí Scaoileadh dhá chineál nua prataí sa bhliain 2007.Práta deargchraicneach is ea Romeo a mbíonn bia bánann agus cion ard ábhair thirim; práta aonfhoirmeach é a mbíonn bailchríoch den scoth ar an gcraiceann. Is cineál é atá réasúnta frithsheasmhach i gcoinnebleaist dhéanach, agus tá frithsheasmhacht mhaith ann i gcoinne screamh dhubh agus morgadh. Dírithe aran margadh baile úr agus ar an margadh próiseála atáan cineál sin. Práta boird buíchraicneach is ea Electra;tá uigeacht chéarach ann a fheileann don mhargadhbácála. Tá frithsheasmhacht mhaith ann i gcoinnebleaist, morgadh agus screamh dhubh. Tugann sé barr an-mhaith atá dírithe ar an margadh easportála.

44

45

An Measunú Riosca i gcás Plandaí Géinmhodhnaithe Tá an clár measúnaithe riosca i bPáirc na Darachdírithe i láthair na huaire ar luacháil a dhéanamh ar an tionchar féideartha a ghabhann le prátaígéinmhodhnaithe (i leith frithsheasmhacht don bhleaist) a shaothrú agus le síol ola ráibegéinmhodhnaithe (i leith luibhicíd-fhulangacht), agus na beartais chomhaireachtála a theastaíonn chunsláine ghéiniteach na mbarr prátaí agus síl ola ráibeneamh-GM a chinntiú. Rud eile, rinneadh práta bleaist-fhulangach a ghiniúint nuair a tugadh an ghéin Rb isteach as an speiceas Solanum bulbocastrum,práta fiáin. Léiríodh acmhainn na géine sin ar fhorbairtaonráití Éireannacha de P. infestans a shrianú snatástálacha tosaigh teach gloine.

Tá an taighde atáthar a dhéanamh ar an síol ola ráibebunaithe ar shamhaltú a dhéanamh ar acmhainneachtsreabhadh géinte ó shuíomh síol ola ráibe geimhridhluibhicíd-fhulangach, i gcomhthéacs ama agus spásacharaon. Agus córas samhaltaithe GeneSysTM in úsáid,léirigh na samhaltuithe tosaigh go mbeidh beartaisbhainistíochta núíosacha ag teastáil chun gur féidir le síol ola ráibe luibhicíd-fhulangach géinmhodhnaithe(GM) comhaireachtáil i gcomhthreomhar le córais síl ola ráibe neamh-ghéinmhodhnaithe (neamh-GM).

Ben Wilkinson

Cúlra: Mullinabreena, Sligeach. Oileadh é inGaillimh, i mBaile Átha Cliath, i Sligeach.

Chuaigh ag obair le Teagasc (Coiste TalmhaíochtaComhairle Shligigh): Mar ChomhairleoirTalmhaíochta sa bhliain 1977.

Post reatha: Meantóir le REPS

Chuaigh mé i mbun dualgais le deireanas marMheantóir REPS do AMU Sligeach/Liatroim. Baineann na dualgais atá orm mar mheantóir REPS le tacaíocht a thabhairt do na Comhairleoirí agus don fhoireann Riaracháin uile atá ag plé le REPS. San áireamh ansin tá seiceáil ar chaighdeán nabpleananna REPS uile sula gcuirtear faoi bhráid na Roinne Talmhaíochta iad, cúrsaí a eagrú faoi REPS, comhaid a dháileadh, réamhphleanáil maidir le hualaí oibre amach anseo, agus traenáilinseirbhíse don fhoireann, an ghné is tábhachtaí ar fad.

Córais Táirgthe Barr Organách Déantar feirmeoireacht orgánach ar timpeall 35,000 ha talún in Éirinn, sin 0.7% den talamh talmhaíochta, i gcomparáid le 9.7% san Ostair. Tá 1,090 ceadúnasorgánach san iomlán ag 978 táirgeoir. Táirgeadh beostoicis mó a bhíonn i gceist san fheirmeoireacht orgánachanseo. Saothraíonn 70 saothróir timpeall 750 ha gránbharr,cé nach bhfuil ach 30 díobh sin a shaothraíonn breis is 10 ha; tá timpeall 30 saothróir ann a shaothraíonnprátaí orgánacha. Áirítear gur fiú ?66m é an margadhmiondíola orgánach. Tá tionscadal ar siúl i bPáirc na Darach faoi láthair chun luacháil a dhéanamh ar chórais táirgthe atá ceaptha cur le táirgeadh agus le cáilíocht na mbarr gráin/próitéine a fhástar faoiuainíocht orgánach. Cuireadh uainíocht iomlán nambarr i gcrích den chéad uair i bPáirc na Darach sabhliain 2007 san imscrúdú ar uainíocht orgánach ganstoc. Is é a bhí san uainíocht, cruithneacht gheimhridh,prátaí, coirce, léagúmaigh agus eorna earraigh agus, inadhiaidh sin, féar/seamair ar feadh dhá bhliain chun curleis an torthúlacht. Seo a leanas an meántáirgeadh ataifeadadh do na bairr: cruithneacht gheimhridh 6.5t/ha,coirce gheimhridh 4.9 t/ha, eorna earraigh 5.3t/ha,lúipíní 2.5 t/ha agus prátaí 32.7 t/ha.

Barra Cumhdaigh Geimhridh in Eorna Earraigh. Léirigh imscrúduithe a rinneadh ar an éifeacht a bhí le barra cumhdaigh geimhridh ar thalamh ina raibh sé i gceist eorna earraigh a chur go bhféadfadh anathghiniúint nádúrtha a bheith lán chomh héifeachtachle speiceas bairr chumhdaigh curtha (mustard) chunlaghdú ar an gcaillteanas níotráití. Ní raibh aon tairbhei gcoitinne as barr cumhdaigh a ionchorprú ar tháirgeadhan bhairr eorna ina dhiaidh, rud a thugann le fios gurglan-chostas do na córais táirgthe eorna earraigh inÉirinn a bheadh ag gabháil le barr cumhdaigh a chur.

Bumbóga IompórtáilteA bhuíochas dá n-éascaíocht úsáide agus mar gur féidirleo cur le méid agus cáilíocht an táirgthe, tá ag méadúar an díolachán de bhumbóga iompórtáilte le haghaidhpailniú torthaí agus glasraí, agus iompórtáladh timpeall1350 coilíneacht isteach go hÉirinn sa bhliain 2007.Baineann luach €35.7 M p.a. leis na cúig bharr torthaíagus glasraí is mó ag geata na feirme, agus is é pailniúna mbeach faoi deara €11.5 M p.a. den mhéid sin.Cuireadh tús le staidéar nua sa bhliain 2007 ar ról agustábhacht na mbumbóg iompórtáilte. Aithneofar antáirgeadh cruinn is féidir a chur síos do phailniú nambumbóg, agus áireofar an dlús barrmhaith beach igcás sútha talún Elsanta cv Sa mheasúnú leanúnach ar na rioscaí a ghabhann le bumbóga iompórtáilte tá:monatóireacht ar ghalair, hibridiú agus coilíneachtaí a bhunú i limistéir ina raibh traidisiún iompórtála.

46

47

Lainseáladh REPS 4 i nDeireadh Fómhair 2007,timpeall bliain i ndiaidh do REPS 3 críochnú.D’fhéadfadh dianfheirmeoirí a bheith rannpháirteachfad is go gcuirfidís isteach ar mhaolú níotráití, níhionann ar chor ar bith agus na scéimeanna REPS go dtí sin. Tá an t-athrú polasaí sin tar éis scóip nascéime a leathnú, ionas go bhfuil cliaint Ghnó agusTheicneolaíochta Teagasc ann anois. Dealraíonn sé godtí seo go bhfuil 20%-30% ag iarraidh dul isteach inREPS 4. Luíonn sé sin leis an dearcadh go mbeadhriachtanais na feirmeoireachta tráchtála agusriachtanais na feirmeoireachta inmharthanacomhghaolmhar agus go gcaithfí an dá ghné sin a chuimsiú go cothrom agus i gcomhréir i gcinntí feirmeoireachta forásacha.

Eochairstaitisticí • Bhain beagnach 40,000 dár gcuid cliant úsáid as

dianseirbhísí timpeallachta.

• 24,300 cliant de chuid Teagasc atá rannpháirteach in REPS anois, titim bheag ar 2006 de bharr gur dúnadh an scéim do rannpháirtithe nua idirDeireadh Fómhair 2006 agus Deireadh Fómhair2007.

• Ach is ionann an leibhéal rannpháirtiochta sin agus breis agus 50% dár gcuid cliant.

• Chomhlánaigh Teagasc iarratais do 24,400iarratasóir don Scéim athbhreithnithe umBainistíocht Dramhaíl Feirme agus is sa chéad sé mhí de 2007, roimh an spriocdháta i ndeireadhMeithimh, a comhlánaíodh 10,500 díobh.

• Phróiseáil Teagasc beagnach 7,000 iarratas faoinScéim nua um Feabhsú Feirme sular cuireadh anclabhsúr ar an scéim i nDeireadh Fómhair 2007.

• Fuair timpeall 12,500 cliant sainseirbhísí a bhain leis an bpleanáil leasacháin, le pleananna foirmiúlado bhainistiú cothaitheach agus cosaint nahoidhreachta nádúrtha.

• D’fhreastail 4,800 cliant ar 160 cúrsa traenála 20 uairde chuid REPS.

An Scéim um Bainistíocht Dramhaíl Feirme & An Scéim um Feabhsú Feirme Bhain gné ollmhór de ghníomhaíocht an chláirtimpeallachta sa bhliain 2007 le tacaíocht a sholáthardon Scéim um Bainistíocht Dramhaíl Feirme agus donScéim um Feabhsú Feirme. Obair thábhachtach a bhíansin i gcomhthéacs riachtanais na gCreat-treorachaNíotráití agus Uisce. Bhí an t-éileamh ar na scéimeannasin i bhfad níos mó ná mar a bhíothas ag súil.Chomhlánaigh Teagasc iarratais do 24,400 iarratasóirdon Scéim athbhreithnithe um Bainistíocht DramhaílFeirme ó Bhealtaine 2006 i leith, agus is sa chéad sé mhí de 2007, roimh an spriocdháta i ndeireadhMeithimh, a comhlánaíodh 10,500 díobh. Próiseáladh beagnach 7,000 iarratas breise faoin Scéim nua um Feabhsú Feirme sular cuireadh anclabhsúr ar an scéim i nDeireadh Fómhair 2007.Cuireadh comhairle mhionsonraithe ar iarratasóirí na scéime maidir le dearadh clós feirme agusfoirgneamh feirme, bainistiú aoiligh agus rialú pleanála. Agus ullmhaíodh beagnach 1,000 pleanbainistíochta cothaitheach do chliaint, de bhreis air sin,chun freastal ar éilimh na bhfo-dhlíthe talmhaíochta,coinníollacha pleanála na n-údarás áitiúil agus anScéim Buntáiste Cánach um Rialú ar Thruailliú.

COMHAIRLIÚCHÁN

48

Rialacháin a ChomhlíonadhadhTá impleachtaí sa tras-chomhlíontacht d’fhormhór mór na bhfeirmeoirí amach anseo. Mórchuspóir den chlár ba ea feirmeoirí a dhéanamh níos eolgaisí faoi na riachtanais nua i leith na timpeallachta agussainchuidiú a sholáthar. Traenáladh 120 comhairleoirsna saincheisteanna sin agus thug siad comhairle arshiúlóidí feirme agus ócáidí eile ar fud na tíre. Tá clárníos cuimsithí pleanáilte do 2008, bunaithe ar an obairsin. Tugadh tús áite d’fhaisnéis a scaipeadh ar na gnéithesna Treoracha Níotráite a bhain le leasachán a phleanáilagus a thaifeadadh. Bhí feachtas faisnéise ar fud na tíreina chuid de, mar aon le cruinnithe le grúpaí áitiúla agusclinicí leasacháin do na cliaint. Ullmhaíodh pleanannaleasacháin níotráití do suas le 10,000 cliant.

Bainistíocht na Tuaithe agus an BhithéagsúlachtThacaigh Teagasc le sprioc an AE stop a chur leis angcaillteanas bithéagsúlachta faoi 2010 sa chlár forleathanbainistíochta tuaithe a reachtáil sé sa bhliain 2007.Léiriú praiticiúil air atá san obair tionscnaimh chun tús a chur le roghanna éigeantacha bithéagsúlachta faoiREPS 4. Reachtáladh 32 léiriú praiticiúil ar fud na tíre,i ngach contae ar leith, ar fhálta sceach a chur agus aathnuachan. Bhí breis agus 5,000 i láthair ag na hócáidísin, feirmeoirí REPS den chuid is mó.farmers.

Tá ionchur mór ag Teagasc mar chomhpáirtí sationscadal Burren LIFE - 2007 an tríú bliain samhórthionscadal taighde timpeallachta aguscomhairleach cúig bliana a ceapadh chun samhlachasocheacnamaíocha eile a rianú don fheirmeoireachtinmharthana i mBoirinn. Chuir Teagasc a chuidsaineolais ar bhainistíocht na tuaithe ar fáil do raonleathan eagraíochtaí rialtais agus neamhrialtasachafreisin.

49

PAUL MAHER

Cúlra: As Mainistir na Croiche, ContaeThiobraid Árann. Oileadh é sa CholáisteOllscoile, Baile Átha Cliath.

Chuaigh ag obair le Teagasc: 1996 marchomhairleoir déiríochta i gCiarraí; bhog sé godtí Cill an Daltúnaigh ar ball, áit a d’oibrigh sémar speisialtóir bainistíochta airgeadais feirme.

Post reatha: Oifigeach Pleanála Gnó atálonnaithe sa cheannoifig, i bPáirc na Darach;baineann sé le Stiúrthóireacht na SeirbhísíCorparáideacha agus Bainistíochta.

Is é an príomhchúram atá orm, comhordú adhéanamh ar thionscnaimh de chuid Teagasc abhaineann le "clár nuála na seirbhíse poiblí". I meascna dtionscnamh sin tá Pleanáil Ghnó, BainistíochtRiosca, Breithmheas Caipitiúil & Forbairt ChreatFaisnéise Bainistíochta. Déanaim iarracht nationscnaimh sin a bhreathnú sa tslí is fearr aoireann dúinn in Teagasc, agus a chinntiú san am céanna go bhfuilimid ag teacht letreoirlínte an rialtais agus leis an dea-chleachtas sa tionscal.

50

51

Cúrsaí REPSD’fhreastail timpeall 4,800 cliant ar bhreis agus 160 cúrsa traenála 20 uair de chuid REPS. Braitear gobhfuil an-tábhacht leis an bhfreastal ar na cúrsaí REPSsin. A bhuíochas do na cúrsaí REPS is fusaide an t-aistriúeolais atá riachtanach mar bhun d’fheidhmiú beartaisna scéime ag leibhéal na bhfeirmeacha. Mórócáiddíospóireachta faoi REPS 4 a bhí sa ChomhdháilNáisiúnta bhliantúil REPS a d’eagraigh Teagasc. I Mí na Samhna a tionóladh an chomhdháil agus bhí breis agus 300 toscaire i láthair.

SLÁINTE AGUS SÁBHÁILTEACHT

Tá Teagasc agus an tÚdarás Sláinte agus Sábháilteachtaag plé le tionscnamh coiscthe náisiúnta chun leibhéalna ngortuithe feirme a laghdú an oiread agus is féidir.B’iad aidhmeanna an tionscnaimh: Cód CleachtaisSábháilteachta Feirme a fhorbairt, a úsáid a luacháilagus cuidiú le feirmeoirí ar bhonn náisiúnta cloí letéarmaí an chóid. Seo a leanas an dul chun cinn arinneadh sa bhliain 2007: Lainseáladh an CódCleachtais Sábháilteachta Feirme in Eanáir 2007 agus seoladh é go dtí na feirmeoirí uile ar fud na tíre.Bhí feachtas sna meáin náisiúnta ag gabháil leis freisin.I luacháil ar úsáid an chóid a rinne Suirbhé FeirmeNáisiúnta Teagasc, léiríodh gur chomhlánaigh 42% de na feirmeoirí é. Díobh siúd a d’úsáid an cód fuairseachtó trí faoin gcéad go raibh sé ‘go maith’ nó ‘arfheabhas’. Bhí dea-thorthaí le luachálacha eile freisin abhain le traenáil agus comhairle a sholáthar faoin gcód.

Cuireadh an Cód i láthair an phobail ag mórócáidínáisiúnta feirmeoireachta agus cuireadh cúrsa treanálagearr, cúrsa leathlae, ar fáil do na feirmeoirí snacontaetha uile.

Bhí laghdú 40% ar leibhéal na dtimpistí marfachafeirme i gcomparáid leis an dá bhliain roimhe sin, agusléirigh Suirbhé Feirme Náisiúnta gur laghdaigh líon nadtimpistí feirme 31%. Is léir ó na sonraí sin go bhfuildul chun cinn á dhéanamh leis an tsábháilteacht feirmear bhonn náisiúnta.

B’iad na céimeanna móra chun cinn don bhliain 2007 i dTeagasc féin, maidir le Sláinte & Sábháilteacht de: • Na cúrsaí traenála a cuireadh ar fáil don fhoireann

chun Measúnachtaí Riosca a ionchorprú i ráitissábháilteachta. San áireamh ansin bhí an fhorbairt arinneadh ar theimpléid mheasúnachta riosca. Bhí gáleis chun an tAcht um Shábháilteacht, Sláinte agusLeas ag Obair, 2005 a chomhlíonadh.

• Oifigeach Sábháilteachta a thraenáil do gach AonadBainistíochta Limistéir. Sin iomlán an chláir traenálaa chinntíonn go mbeidh Oifigeach Sábháilteachta arfáil do gach bainisteoir suímh, chun tacú leis lesaincheisteanna Sláinte & Sábháilteachta.

• Go ndearna comhairleach lasmuigh iniúchadh Sláinte& Sábháilteachta ar na saotharlanna uile.

• Gur cuireadh Sláinte & Sábháilteacht chun cinn snameáin fheirmeoireachta, ag ócáidí agus i leabhráinchomhairle a foilsíodh.

Thacaigh Teagasc le sprioc an AE

stop a chur leis an gcaillteanas

bithéagsúlachta faoi 2010 ina

chlár bainistíochta tuaithe a

bhfuil bonn leathan faoi.

Jim Lyons, Cathaoirleach, AntÚdarás Sláinte & Sábháilteachta,

Pádraig Walshe, FeirmeoiríAontaithe na hÉireann, Liam Ó

Céilleachair, T.D., An tAire Stáit saRoinn Fiontar, Trádála agus

Fostaíochta a bhfuil freagracht arleith aige i leith gnóthaí Saothair,Tom Collins Teagasc, An Dr. JuhaSuuutarinen, Taighde Agrifood, An

Fhionlainn.

52

Paul McCarthy, Teagasc, Peter Young, IFJ, agus Éamonn Ó Cuív, T.D.,An tAire Gnóthaí Pobail, Tuaithe agus Gaeltachta i láthair nuair aseoladh ‘12 Steps to Success’ ag an gComhdháil TurasóireachtaTuaithe agus Bia Ceirde.

Sprioc 4

COMHAIRLIÚCHÁN

53

Inmharthanacht na TuaitheBhí 1500 feirmeoir rannpháirteach i gClár na Roghanna sa bhliain 2007, agus fuair 1150 díobh pleangníomhaíochta “Way Forward”. Bhí rún ag timpeall60% de na feirmeoirí sin a n-éifeachtacht fiontair agus bainistíochta airgeadais a athrú nó a fheabhsú;roghnaigh 2% fiontar foraoiseachta a fhorbairt agusrachaidh breis agus 30% le REPS 4. Léirigh timpeall10% de na feirmeoirí an-spéis san fheirmeoireachtorgánach, chinn 6% ar shainfhiontar breisefeirmeoireachta a fhorbairt agus shocraigh breis agus 15% fostaíocht pháirtaimseartha nó lánaimsearthaa lorg lasmuigh den fheirm.

Pleanáil GnóRinne breis agus 120 teaghlach freastal ar iomlán dechúig chúrsa tionscnaimh ghnó agus rinne 67 díobhplean gnó. Cuireadh meantóireacht i dtionscnamhphlean gnó ar fáil mar chúrsa breise i ndiaidh anchúrsa gnó dóibh siúd sa chéim tosaigh.

Nuáil TuaitheLainseáladh an comórtas nua Dámhachtainí Nuála sabhliain 2006, i gcomhar leis an Irish Farmers Journalagus JFC Manufacturing, agus fógraíodh na chéadbhuaiteoirí sa bhliain 2007.

Fuarthas breis agus 70 iarratas difriúil. Fuair nahiarratasóirí uile meantóireacht agus tugadh poiblíochtdon 12 craobh-iomaitheoir i gcaitheamh thréimhse dhásheachtain déag. Comórtas d’oileán na hÉireann uile is ea é; agus tá duaischiste breis agus ?30,000 ann a chuimsíonn airgead tirim, fógraíocht agusmeantóireacht. Tháirg Teagasc leabhrán nua dar teideal “The Twelve steps to starting your own Business”agus dáileadh breis agus 5,000 cóip ar fud na tíre.

Feirmeoireacht Orgánach Rinne Teagasc an fhoireann chomhairleachspeisialtóireachta lánaimseartha atá ag obair leis an táirgeadh orgánach a mhéadú sa bhliain 2007 ó dhuine amháin go dtí ceathrar. Eagraíodh Lá Oscailte ar na feirmeacha taispeána orgánacha uile, 21 feirm san iomlán, a bhí ionadaíoch d’eallach aguscaoirigh, déiríocht, curaíocht agus gairneoireacht.Timpeall 1,200 feirmeoir ar fad - feirmeoirí orgánachanó feirmeoirí ar spéis leo dul leis an bhfeirmeoireachtorgánach - a d’fhreastail na Laethanta Oscailte.

Eagraíodh comhdháil orgánach náisiúnta ar éirigh go han-mhaith léi i mBealtaine 2007; bhí cainteoiríidirnáisiúnta i láthair. D’fhreastail breis agus 200 duine. Foilsíodh Imeachtaí na Comhdhála, agus fuair sé an-phoiblíocht sna meáin.

Inmharthancht na Tuaithe

54

An Turasóireacht faoin Tuath agus Bia Ceirde us Bia Ceirde Chuir Teagasc lena chuid gníomhaíochtaí i réimsí na turasóireachta tuaithe agus an bhia ceirde nuair a ceapadh seisear comhairleoirí lánaimseartha snaréimsí sin sa bhliain 2007. Earcaíodh comhairleoirspeisialtóireachta nua sa bhia ceirde freisin. Eagraíodh cúig chúrsa 25 uair an chloig do sholáthróirí táirgí; d’fhreastail 125 rannphairtí agus cuireadh ionchuir ar fáil do chuid mhaith de nabuíonta LEADER agus Fiontair Chontae. D’éirigh gohan-mhaith leis an gcomhdháil náisiúnta turasóireachtatuaithe/bia tuaithe a eagraíodh i nDeireadh Fómhair;d’fhreastail breis agus 250 duine. Foilsíodh Imeachtaína Comhdhála agus scaipeadh timpeall 500 cóip.

Tógáil Capall Spóirt Chuaigh an tsainbhuíon eachaí i méid in imeacht 2007,ó bheirt speisialtóirí go dtí ceathrar. Féachann anbhuíon le mianach na gcapall a fheabhsú trí chláirphóraíochta a chur chun cinn, agus trí bhainistiú agusfearachas na láracha agus na gcapall óg a fheabhsú.Thug an bhuíon ceithre sheimineár réigiúnacha agusdeich modúl 25 uair an chloig; d’fhreastail breis agus1200 feirmeoir.

D’éirigh go han-mhaith leis an gcomhdháilnáisiúnta eachaí a eagraíodh i nDeireadh Fómhair;d’fhreastail breis agus 250 duine. Táirgeadh sraith nuabileog faisnéise mar aon le hImeachtaí na Comhdhála,agus scaipeadh na mílte cóip.

An Táirgeadh Fianna Tacaíodh le naoi bpléghrúpa fianna i gcaitheamh 2007.Tacaíodh le timpeall 200 feirmeoir fianna sa bhliain2007; chríochnaigh 25 Clár na Roghanna agus tugadhan plean, “The Way Forward”, dóibh.

Reachtáladh ceithre chuairt fheirme is fiche agus eagraíodh comhdáil náisiúnta ar éirigh go han-mhaith léi i gColáiste Chill an Daltúnaigh i mí Lúnasa.Cuireadh dhá nuachtlitir ar fáil do tháirgeoirí, agus tána táirgeoirí fiafheola ar fad cláraithe anois sa ScéimDearbhaithe Cáilíochta Fiafheola

Tacaíonn an bhuíon le feabshuithe

ar chaighdeán na gcapall trí chláir

phóraithe a chur chun cinn, agus trí

bhainistíocht agus riar na láracha

agus na gcapall óg a fheabhsú.

Sinéad Reilly

Cúlra: Baile Brigín, Contae Bhaile ÁthaCliath. Oileadh í i mBaile Átha Cliath..

Chuaigh ag obair le Teagasc (ACOT): Thosaighar Sráid an Mhóta ar fágáil na scoile di sa bhliain1980.

Post reatha: Oifigeach Riaracháin saStiúrthóireacht Oideachais & Forbartha agus ífreagrach as bainistíocht na seirbhíse tacaíochtariaracháin ag an leibhéal náisiúnta maidir le cláiroideachais agus thraenála na heagraíochta.

"Féachaimse chuige go ndéantar monatóireachtar na rannpháirtithe sna cúrsaí breisoideachaisagus sna cláir thraenála d'aosaigh i gcoláistí agusin ionaid thraenála áitiúla, ón gclárú go dtíbronnadh na dteastas, leis na cláir ríomhaireachtaEMS & AMS, agus tugaim tacaíocht don dáchóras. Anuas air sin, breathnaím i ndiaidhíocaíochtaí na stiúrthóireachta, ar nós íocaíochtaíle coláistí príobháideacha, e.g. deontaischothaithe na mac léinn, deontais chaipitíochta,íocaíochtaí caipitiúla, íocaíochtaí le haghaidhtraenáil na foirne, etc."

55

56

Éanlaith Chlóis Saor-raoinTugadh faoi thionscadal mór in imeacht 2007 nuair a tionscnaíodh an chéad chúrsa ar líne san éanlaithchlóis saor-raoin trí ríomh-Choláiste TEAGASC.Timpeall 15 mhac léinn a chríochnaigh an cúrsa sabhliain 2007.

Chuir an speisialtóir éanlaithe clóis meantóireachtar fáil ar fhiontar a fhorbairt do 20 táirgeoir agusrinneadh dul chun cinn le Scéim Dearbhú CáilíochtaBhord Bia. Scaipeadh faisnéis faoin bhfliú éanúil goforleathan.

Táirgeadh Gabhar Déiriochta D’fhreastail timpeall 240 duine ar chomhdháil náisiúnta ar Tháirgeadh Gabhar Déiríochta i míAibreáin. Léirigh na meáin chumarsáide an-spéis sachomhdháil, agus foilsíodh Imeachtaí na comhdhála.Eagraíodh cúrsa 25 uair an chloig i Mainistir FhearMaí; bhí breis agus 40 duine i láthair. Eagraíodh ceithreshiúlóid feirme ar ar fhreastail breis agus 100 duine.Eagraíodh timpeall 50 cuairt fheirme.

SUIRBHÉ FEIRME NÁISIÚNTA

Críochnaíodh an Suirbhé Feirme Náisiúnta do 2006agus foilsíodh tuarascáil i Meán Fómhair 2007.

Thit an meánioncam náisiúnta Feirme Teaghlaigh25.7 % go dtí €16,680 sa bhliain 2006, de réir antSuirbhé Feirme Náisiúnta.

Sin titim €5,779 ar an mbliain roimhe, nuair a bhína híocaíochtaí fóirdheontais dhíreacha go saorga ard.Thit na híocaíochtaí díreacha €4,755 sa bhliain 2006ach is amhlaidh a mhéadaigh a dtábhacht d’ioncam nabhfeirmeoirí agus b’ionann iad agus 98% den IoncamFeirme Teaghlaigh. Mhéadaigh an tIoncam FeirmeTeaghlaigh 7.2% ó 2004 go dtí 2006 nuair a chuirtearna figiúirí don dá bhliain le chéile. Sa Suirbhé a rinneIonad Taighde Geilleagair Thuaithe Teagasc, léiríodhgurbh é €34,486 an meánioncam Feirme Teaghlaigh ar fheirmeacha lánaimseartha, titim 15% ar an mbliainroimhe. Feirmeacha lánaimseartha atá san earnáiltráchtála; trian de na feirmeacha sa suirbhé, feirmeachalánaimseartha ba ea iad. Feirmeacha déiríochta is ea 56% de na feirmeacha lánaimseartha, feirmeachacuraíochta is ea 8% agus córais eallach seasc is ea an36% eile. Gineann an cúigiú cuid de na feirmeachtaioncam feirmeoireachta os cionn €25,000; thuill 12%de na feirmeacha ioncam os cionn €40,000.

Feirmeacha Déiríochta 56%

Córais Eallaigh Sheasc 36%

Curadóireacht 8%

Suirbhé ar Fheirmeacha Lánaimseartha

57

Is ar thuillimh an mhargaidh atá an fócas anois, órinneadh na fóirdheontais a dhíchúpláil ón táirgeadh. Is iad déiríocht agus curaíocht an t-aon dá chatagóirfeirmeacha, ar meán, a ghineann glanioncam feirme ón margadh. B’é ioncam an mhargaidh faoi deara 48% den Ioncam Feirme Teaghlaigh ar na feirmeachaspeisialtóireachta déiríochta sa bhliain 2006, agus 15%den IFT ar na feirmeacha curaíochta. Ba é €7,899 anmeánioncam FeirmeTeaghlaigh i gcás na bhfeirmeachapáirtaimseartha uile sa bhliain 2006; b’in titim ó €11,372sa bhliain 2005.

Beagán faoi bhun leath na bhfeirmeacha andearnadh suirbhéireacht orthu a bhí sa Scéim um Chaomhnú an Chomhshaoil faoin Tuath (REPS),agus a fuair íocaíocht faoi Scéim REPS sa bhliain 2006.Bhí Ioncam Feime Teaghlaigh níos airde ag nafeirmeacha sin ná ag feirmeacha nach raibh i ScéimREPS. Ba é €17,713 an IFT ar fheirmeacha REPS sa bhliain 2006, 13% níos mó ná meánioncam nabhfeirmeacha nach raibh i Scéim REPS. Bhí breis agus trí cheathrú de na rannpháirtithe sa scéim ag pléle hearnáil an eallaigh sheasc. Spéisiúil go leor, bhíioncam níos airde ar na feirmeacha déiríochta a bhírannpháirteach i scéim REPS ná orthu siúd nachraibh.heasc. Spéisiúil go leor, bhí ioncam níos airde ar na feirmeacha déiríochta a bhí rannpháirteach iscéim REPS ná orthu siúd nach raibh.

An Clár don Dea-Chleachtas FeirmeDéanann an Clár don Dea-Chleachtas Feirme forbairt

ar chórais talmhaíochta atá inbhuanaithe ó thaobh na

tráchtála agus an chomhshaoil de, agus tacaíonn sé leo.

Bíonn breis agus leath na gcliant ag Teagasc rannpháirteach

in REPS agus tá rún ag Teagasc 10,000 cliant sa bhreis

a spreagadh, agus tacú leo, chun dul le REPS 4 sa

tréimhse go dtí 2013. Tá dúshlán ar leith, cé nach

dúshlán dosháraithe é, san fheirmeoireacht inbhuanaithe

do na cliaint tráchtála. Cuirimid eolaíocht agus comhairle

den scoth ar fáil chun comhréiteach a aimsiú idir na

héilimh chodarsnacha ó thionscal rafar iomaíoch agus

ó rialacháin chomhshaoil.

Seachadann an Clár Forabrtha tuaithe seirbhís

chomhairleach ar leith atá dírithe ar an ioncam feirme

a fheabhsú tríd an éagsúlú agus trí ghníomhaíocht

lasmuigh den fheirm. Leis an gclár sin cuireann Teagasc

traenáil agus seirbhísí comhairleacha ar fáil chun raon

leathan fiontar forbartha sna limistéir tuaithe a chur chun

cinn agus a chothú. Cuireann foireann sainchomhairleoirí

traenáil tosaithe ar fáil dóibh siúd atá ag cur tús le

fiontair nua, mar aon le seirbhís chomhairleach

leanúnach dóibh siúd atá i mbun gnó cheana féin.

Freastalaíonn an Clár Oiliúna d'Aosaigh agus

d'Fhoghlaim ar feadh an tSaoil ar na riachtanais

reachtúla agus phraiticiúla a bhíonn ag feirmeoirí

aosacha in Éirinn. Chun freastal ar an éileamh sin

cuireann seirbhís Chomhairleach Teagasc raon

cuimsitheach clár oiliúna aosach ar fáil ó na hoifigí

áitiúla i ngach contae. Clúdaíonn na cúrsaí raon

leathan ábhar, ó theicneolaíocht cheannrodaíoch agus

oiliúint ar ghnó an airgeadais go dtí foraoiseacht,

bainistíocht comhshaoil, sábháilteacht bia, leas

ainmhithe, sábháilteacht ceirde agus bainistíocht

eachaí.

58

SEIRBHÍSÍ AGUS LUACHÁIL TAIGHDE

RéamhamharcLainseáladh Tionscadal Réamhamhairc (Foresight)Teagasc 2030 mí na Nollag 2006. Coiste Stiúrtha adhéanann maoirseacht air. Tá ionadaithe náisiúnta agus idirnáisiúnta ar an gcoiste, ó institiúidí rialtais, ón tionscal agus ó na hollscoileanna. Cuidionn PainéalRéamhamhairc leis an gCoiste Stiúrtha ina chuid oibre.An Painéal atá freagrach as faisnéis a bhailiú agus aanailísiú, as tógáil cás, as forbairt straitéise agus astuairisciú. Saineolaithe as Teagasc féin agus as raonleathan eagraíochtaí páirtithe leasmhara atá ar anbPainéal. Rúnaíocht Réamhamhairc, as Teagasc féin, asholáthraíonn an bhainistíocht tionscadail móriomlán.Tá comhairleach eachtrach ann a thugann comhairleleanúnach agus cúnamh maidir le próisis agusmodheolaíochtaí an réamhamhairc.

Baineadh na heochairspriocanna tionscadail uile inimeacht 2007. Is é atá sna príomhthorthaí, cúig chás a thugann imlíne ar chúig pheirspictíocht éagsúla faoiearnáil an Agrabhia amach anseo agus ráiteas Físe ashintéisíonn eochairtheachtaireachtaí na gcúig chás.Cuireann an ráiteas Físe sin síos ar earnáil agrabhiaagus ar gheilleagar tuaithe 2030 i dtéarmaí Bith-gheilleagar Faisnéisbhunaithe (Knowledge Based Bio-Economy). Is é an léargas sin ar an tionscal a chruthaigh an comhthéacs d’fhorbairt freagairtTeagasc maidir leis an bhfís, an misean, na cuspóirí,na straitéisí agus an struchtúr a bhí ag teastáil saneagraíocht.

Gnéithe criticiúla de phróiseas Réamhamhairc iad an chumarsáid agus an comhchomhairliúchán, agus chuir Buíon Réamhamhairc tús le próiseascomhchomhairliúcháin inmheánach agus seachtrach i gcaitheamh na bliana chun a chinntiú go gceannófaíisteach go hiomlán ar thorthaí an tionscadail. Cuireadh bailchríoch ar na pleananna le haghaidhComhdháil Réamhamhairc idirnáisiúnta i gCaisleánBhaile Átha Cliath ar an 30 Bealtaine 2008 chun anTuarascáil Réamhamhairc a lainseáil go foirmiúil aguschun deis freagartha eile a thabhairt do na páirtitheleasmhara.

Sprioc 5AcmhainneachtaíOibríochtúla agus an Nuáil

STIÚRTHÓIREACHT NA SEIRBHÍSÍCORPARÁIDEACHA AGUS BAINISTÍOCHTA

59

Comhaltachtaí WalshFaoi scéim na gComhaltachtaí Walsh, tugtar deontaisdo mhic léinn iarchéime roghnaithe chun dul ag obair ar thionscadail atá ábharthach do Chlár TaighdeTeagasc, fad atá siad i mbun staidéir d’iarchéim. Ní hamháin go dtugann na comhaltachtaí deiseannatraenála taighde d’eolaithe óga, ach éascaíonn siad an t-idirchaidreamh leis na coláistí tríú leibhéil, tugannsiad eolaíocht úr isteach in Teagasc agus cuireann siad le hacmhainn taighde na heagraíochta.

Maoiníodh 209 comhaltacht ar fad sa bhliain2007. Thosaigh 39 díobh sa bhliain 2007, agus bhí 170 a lean ó na blianta roimhe sin. D’fhaomh ÚdarásTeagasc 65 comhaltacht Walsh nua i gcaitheamh 2007. Pleanáladh le haghaidh córas iarratais ar líne.Tugadh próiseas athbhreithnithe isteach chun luacháil a dhéanamh ar thuairiscí bliantúla dul chun cinn namac léinn.

Bunaíodh coiste forbartha na gComhaltachtaíWalsh chun plé a dhéanamh ar phlean gníomhaíochtana gComhaltachtaí Walsh a díorthaíodh ó luacháil nascéime, agus chun forbairtí nua agus saincheisteanna sa réimse taighde iarchéime a phlé.

Tionóladh seimineár na gComhaltachtaí Walsh2007 in imeacht Seachtain na hEolaíochta 2007 agusbhí an tOll. Patrick Cunningham, príomhchomhairleoireolaíochta an rialtais, i láthair mar aoi-chainteoir.

Maoin IntleachtúilCuireadh bailchríoch leis an gcéad ráiteas riamh ag Teagasc ar an maoin intleachtúil, “Policy andProcedures on Intellectual Property”, agus rinne antÚdarás faomhadh oifigiúil air sa bhliain 2007, tar éisdo na dlíodóirí é a athbhreithniú. Tá sé ar fáil ar TNetanois d’fhostaithe uile Teagasc. Bunaíodh CoisteBainistíochta Maoin Intleachtúil agus soiléiríodh a ról i bhforbairt feidhm na maoine intleachtúla.

Cuireadh tús le clár Traenála inar tugadh traenáilleibhéal 1 sna hionaid taighde uile ar na “basics of IPand intro to Teagasc IP Policy and Procedures”. Bhí naleibhéil freastail agus na leibhéil sástachta go maith trídis tríd.

Bunaíodh comharfhiontar idir COC agus Teagascchun éascaíocht a dhéanamh ar bhainistíocht MI atá i seilbh an dá institiúid i bpáirt, chun an gaol oibresármhaith atá ag an dá pháirtí faoi láthair a éascú aguschun tógáil air; agus cuireadh coiste tráchtálaíochta MIar bun.

Aibhsíodh feidhmiú an pholasaí MI trí thuairiscí afuarthas i dtaobh roinnt aireagán mar aon le paitinní iréimse an taighde bia a ndearnadh iad a chomhdú agusa chothabháil. Agus tá comhaontuithe rogha/luachálaagus ceadúnais á bplé faoi láthair le tionscail bhia inÉirinn.

60

Seirbhísí Leabharlainne agus FaisnéiseD’éirigh leis an tSeirbhís Leabharlainne bainistíochtsíntiúis tréimsheachán a aistriú go dtí Áisínteacht na Síntiús i Seirbhísí Faisnéise EBSCO. Agus d’éirighleis an tSeirbhís Leabharlainne Seirbhís TréimhseachánLeictreonach a fheidhmiú a sholáthróidh aon phointeamháin rochtana don fhoireann maidir le síntiúis do thréimsheacháin eolaíocha lántéacs ar líne.Atheagraíodh suíomh gréasáin na SeirbhísíLeabharlainne agus cuireadh ábhar nua leis, mar aon le naisc go dtí an tSeirbhís TréimhseachánLeictreonach, na seirbhísí leabharlainne eile agus suímh ghréasáin úsáideacha. Cuireadh traenáil ar fáil i gcaitheamh na bliana in úsáid na seirbhísí, go háirithei dteicnící cuardaigh i gcás bunachar sonraí eolaíochagus in úsáid bharrmhaith na seirbhísí ar líne.

Scíbhneoireacht/Eagarthóireacht Eolaíochta Cuireadh le liosta postála TResearch, iriseolaíochta a bhfuil an-mheas air, agusseoladh preasráiteas faoi gach eagrán go dtí na meáin áitiúla, náisiúnta agusidirnáisiúnta (via seirbhís nuachtaAlphaGalileo). Bhí an iris le fáil saor in aisce ar líne.

Cuireadh Irish Journal of Agricultural and FoodResearch ar líne. Tionscnaíodh comhaontuitheceadúnaithe le EBSCO (córas ordaithe digiteach doleabharlanna/do shíntiúsóirí eile liostáil don iris) i gcásan dá fhoilseachán agus JSTOR (aircív tréimsheachánscolártha - mar chuid de thionscnamh de chuid Ollscoilna Ríona i mBéal Feirste - ‘A Digital Library of Core e-Resources on Ireland’ don Irish Journal of Agriculturaland Food Research. Ba cheart go dtarraingeodh an dáthionscnamh sin aird pobail níos leithne ar nafoilseacháin.

D’eagraigh an Ghráinseach, Baile Átha an Rí, Baile an Ásaigh agus Páirc Uí Mhórdha laethantaoscailte do dhaltaí mheánscoile mar chuid deSheachtain na hEolaíochta. D’eagraigh Páirc na Darachlá oscailte do mhic léinn na hInstitiúide Teicneolaíochta igCeatharlach. Tionóladh seimineár na gComhaltachtaíWalsh san RDS. Seoladh dhá phreasráiteas faoiSheachtain na hEolaíochta go dtí na meáin áitiúla agus náisiúnta.

Bhí seacht n-áisínteacht stáit, Teagasc ina measc,páirteach in ullmhú seó eolaíochta teilifíse. Bhí Teagascar dhá chlár as sé cinn, cláracha faoi athruithe aeráideagus faoi bhianna feidhme, faoi seach. Taispeánadh The Investigators sa tréimhse Samhain-Nollag ar RTÉ1.Seoladh preasráiteas amháin go dtí na meáin áitiúlaagus náisiúnta.

Ullmhaíodh dhá phreasráiteas donFhóram Taighde Talmhaíochta.

61

62

An tAonad Luachála Chríochnaigh an tAonad Luachála sé thiosncadalluachála sa bhliain 2007; rinneadh cúig cinn taobh go hinmheánach agus ceann amháin lasmuigh. Ar natuarascálacha a rinneadh go hinmheánach bhí críochnú na luachála ar an Suirbhé Feirme Naisiúnta, agusluacháil an Teastais agus an Ardteastais sa Ghairneoireacht.Críochnaíodh tuairisc ghearr i dtaobh Teagasc a ullmhúdo bhainistíocht éifeachtach géarchéime, mar aon leplean tionscadail athbhreithnithe piaraí agus doiciméadscóip san ullmhúchán don tsraith athbhreithnithepiaraí a dhéanfar i gcaitheamh 2008 agus 2009 ar na hIonaid Thaighde uile ag Teagasc.

Rinne FGS Consulting luacháil ar sheirbhís REPSTeagasc agus ceapadh sainchomhairleoirí chun luacháila dhéanamh ar Straitéis TFC Teagasc 2002-2006;cuirfear an luacháil i gcrích go luath sa bhliain 2008.

Chuidigh roinnt de na himeachtaí a bhí ar siúl ag anAonad Luachála i mbliana le cultúr na luachála a churchun cinn in Teagasc. Rinneadh cur i láthair i dtús nabliana le Líonra Luachála na hÉireann inar tugadh cursíos ar ról Aonad Luachála Teagasc agus ar an mbunúsa bhí leis; rinneadh cuir i láthair i gcaitheamh na blianafreisin leis an Údarás, leis an mbuíon cheannaireachtachomhairleach agus le bainisteoirí nua faoi ról aguschuspóir na luachála in Teagasc. Tiomsaíodh Lámhleabharan Aonaid Luachála ina raibh cur síos ar pholasaitheagus nósanna imeachta luachála Teagasc, agusathchóiríodh suíomh gréasáin an aonaid luachála.

Ar na tionscadail atá ar siúl i gcónaí tá luacháil ar éifeachtacht Clár Comhairleach Anailíse RoghannaTeagasc agus tionscadal fadtéarma ar cuireadh tús leis i mbliana ar luacháil an chláir chomhairligh ghnó agusteicneolaíochta.

EIRBHÍSÍ RÉADMHAOINE: SLÁINTE & SÁBHÁILTEACHT

Seirbhísí RéadmhaoineCuireadh tionscadail fhadtéarma i gcrích sa bhliain2007. B’é an ceann ba mhó, talamh a dhíol i mBaileÁtha an Rí leis an Údarás Forbartha Tionscail agustalamh faoi ordú ceannaigh éigeandála i mBaile Átha anRí, Co. na Gaillimhe. Gnóthaíodh breis agus ?40milliún ar na díolacháin sin. D’éiligh tionscadailchaipitiúla níos lú in áiteanna éagsúla ar fud na tírecaiteachas iomlán ?1.025 milliún.

Críochnaíodh Plean Caomhantais Chaisleán Bhaile Sheáin agus cuireadh i láthair an Údaráis é agcruinniú i gCaisleán Bhaile Sheáin ar an 2 Bealtaine2007. Tá Teagasc ag obair i ndlúthpháirt leis an Roinn Talmhaíochta, Iascaigh & Bia agus le hOifig nanOibreacha Poiblí ar reachtaíocht a thabhairt isteach adhéanfaidh an reachtaíocht do Chaisleán Bhaile Sheáinatá ann faoi láthair a leasú d’fhonn cur leis an úsáid abhainfear as an gCaisleán amach anseo.

Rinneadh dul chun cinn leis an gClár Fise Taighde sa bhliain 2007 agus cuireadh tús leis an obairforbartha ar na tionscadail a ainmníodh sa Chlár.Socraíodh treoirlínte do na Tionscadail Chaipitiúla deréir threoirlínte na Roinne Airgeadais agus bunaíodhCoiste Stiúrtha do gach tionscadal ar leith.

De réir an chóid chleachtais do Rialú na gComhlachtaíStáit is cóir na córais agus na nósanna imeachtaí aathbhreithniú agus a nuashonrú ar bhonn leanúnach.Dréachtaíodh leagan nua-shonraithe de rialacháinsoláthair Teagasc i gcomhar leis an nGrúpa Ceannaighagus le roinn Airgeadais Teagasc, chun na nósannaimeachta a chur de réir threoirlínte reatha na RoinneAirgeadais.

Tá Teagasc tar éis mórchlár forbartha caipitiúil athiosncnamh agus tá roinnt de na tionscadail sa chéimdeartha/pleanála/tairisceana nó táthar tosaithe á dtógáil.Ar na tionscadail mhóra sin (>€750k) tá:• Síneadh nua á chur le Teach Pháirc na Darach

• Saotharlanna nútraiceodacha in Ionad Taighde BiaBhaile an Ásaigh

• Síneadh leis an saotharlann i bPáirc Uí Mhórdha.

• Comhshó foirgnimh in Mellows.

• Síneadh leis na saoráidí do mhic léinn i gCill anDaltúnaigh.

• Ionad Eolaíochtaí Bitheacha ar an nGráinseach.

• Saotharlann bithbhreosla i bPáirc na Darach.

• Oifig Chomhairle Mhaothail.

• Oifig nua Chorcaí/Mhala.

• Oibreacha cóiríochta ar champas Mellows, BaileÁtha an Rí.

63

64

Thosaigh na hoifigigh tógála ag baint leas as cúrasríomhthairiscintí sa bhliain 2007, ag teacht le polasaíTeagasc, agus iad ag fógairt le haghaidh soláthróiríseirbhísí agus á roghnú (e.g. ailtirí, innealtóiríchomhairleacha, conraitheoirí tógála). Agus tárialacháin nua soláthair tógála tugtha isteach ag anRoinn Airgeadais i mbliana freisin; tá na hoifigigh

tógála ag feidhmiú na nósanna imeachta nua ar nationscadail nua uile. Cuireadh Coistí Stiúrtha de chuidTeagasc ar bun i gcás na mórthionscadal uile chun achinntiú go mbeidh bainistíocht na n-oibreachalánéifeachtach; Oifigigh Tógála atá á gcomhordú.Thug na hoifigigh tógála sainchomhairle theicniúil, igcomhuainíocht leis na hoibreacha Móra Caipitiúla,chun cuidiú le sealbhóirí buiséad le bainistíochtpunann réadmhaoine Teagasc agus chun dul i mbun na hinfheistíochta faofa sa Chlár Caipitiúil Beag a feidhmíodh ar raon suímh ar fud na 82 suímhchomhairleacha, na seacht nIonad Taighde agus na hocht Saoráid Oideachais Tríú Leibhéil.Rinneadh tionscnaimh thábhachtachta chun anrochtain isteach i bhfoirgnimh a fheabhsú (e.g. rampaí rochtana agus saoráidí leithris do chathaoireacharothaí) agus chun cur leis an éifeachtacht fuinnimh(e.g. insuiteáladh coire millíní adhmaid i gCathair naMart). Cuirfear leis an gclár feabhsúcháin sin amachanseo.

Breandán Mac Gabhann, T.D., an tAire Stáit sa RoinnTalmhaíochta, Iascaigh agus Bia ag an am, ag searmanasbronnta de chuid ríomh-Choláiste Teagasc in éineacht le Carmel Finlay, léachtóir, Alan Mooney ar bronnadhteastas FETAC leibhéal 6 i nGnóthaí Feirme air, agusLorcan O'Toole, Teagasc, Cionn Sáile.

65

BAINISTÍOCHT UM ATHRÚ

Seirbhís Chustaiméara den Scoth agus Cúrsaí RochtanaTá gníomhartha i gcomhair Seirbhís Chustaiméara denScoth san áireamh i bpleananna gnó na n-aonad gnóuile ag Teagasc, agus iad dírithe ar dhá phrionsabaldéag na seirbhíse do chustaiméirí.

Bhí Teagasc ag fáil aiseolais i gcónaí óna chuidcustaiméirí sa bhliain 2007, eolas a bhí dearfachcuiditheach agus ag teacht as lear mór fóram –pobalbhreitheanna i ndiaidh ócáidí móra, cártaí tráchta, grúpaí fócais agus suirbhéanna ar chustaiméirí. Imeascadh suirbhé teileafóin ar 500 cliant de chuidREPS agus dhá ghrúpa fócais le cliaint de chuid REPSsa luacháil mhóriomlán ar ár seirbhís phleanála REPSsa bhliain 2007.

Pleanáil Ghnó, Bainistíocht Riosca & ForbairtChreat Faisnéise BainistíochtaRinneadh ullmhúchán an “Teagasc Five Year RollingBusiness Plan” (Clár Riosca Corparáideach sanáireamh) agus “Annual Teagasc Programme” achomhordú agus a chur faoi bhráid na RoinneTalmhaíochta, mar is gá. Athbhreithníodh na pleananna gnó inmheánacha uile a ullmhaíodh do na stiúrthóireachtaí uile agus do na haonaidbhainistíochta, agus rinneadh measúnú orthu igcomhar leis na bainisteoirí sinsearacha. Athraíodh na

teimpléid do 2008 agus neartaíodh iad mar a leanas:• Formáid úr ionas gur fusa athbhreithniú míosúil a

dhéanamh ar an doiciméad.

• Simpliú ar na naisc idir na cláir agus an RáiteasStraitéise

• Feabhsú soiléire agus comhréire i gcás spriocannainghnóthaithe na gclár oibre

• Gur den riachtanas é na táscairí iarmharta a ainmniúmaidir leis na cláir uile.

Stóráladh na Pleananna Gnó agus na cláir Riosca uile ar fhillteán comhroinnte ar an líonra ionas gobhféadfadh na bainisteoirí agus an fhoireann eile teacht ar na doiciméid gan stró. Cuireadh traenáil arfáil do na bainisteoirí nua in ullmhú pleananna gnóagus in úsáid na dteimpléad úr sa phleanáil ghnó agus i mbainistíocht rioscaí. Cuireadh meantóireacht ar fáildo na bainisteoirí uile maidir leis na teimpléid úra deréir mar ba ghá. Tugadh an t-amchlár don chiogal gnóbliantúil ar aghaidh agus imeascadh é leis na ciogailbhliantúla tuairiscithe agus CBFG. Rinneadh dul chun cinn sa réamhphlé maidir leis an bpleanáil donLeanúnachas Gnó.

66

Íocaíochtaí leictreonachaTá feabhsuithe leanúnacha sna córais airgeadaisriachtanach chun na caighdeáin níos déine a aimsiú atheastaíonn i gcomhair cuntasacht agus dea-rialachas.Formhór na mbeart airgeadais leis an bhfoireann, le soláthróirí agus le custaiméirí eile, is i bfoirmíocaíochtaí leictreonacha a dhéantar iad anois; déantarníos lú ná 10% dár gcuid íocaíochtaí le seiceanna anois.

Tugadh córas párolla úr isteach sa bhliain 2007 atá ag freastal ar bhreis agus 1600 ball foirne agus 1400pinsinéir. Rinneadh nuashonrú agus athchóiriú ar napróisis ghaolmhara ghnó uile de réir mar ba ghá nuair a tugadh isteach an córas nua.

EarcaíochtD’eagraigh Teagasc 120 comórtas earcaíochta in imeacht2007; fuarthas breis agus 2000 iarratas agus líonadh122 post. Cuireadh Straitéis AD 2003-2007 i gcrích igcaitheamh na bliana. Tá an chomhpháirtíocht leabaithein Teagasc anois agus cuireadh ComhpháirtíochtaíStiúrthóireachta ar bun, de bhreis ar an gCoisteComhpháirtíochta Náisiúnta, chun déileáil leis nasaincheisteanna sa Bhainistíocht um Athrú laistigh demhór-réimsí oibre Teagasc agus chun cúrsaí cumarsáidea fheabhsú. Bunaithe ar an gCreat Inniúlachta atá anearcaíocht anois, agus tá ardán TFC á fhorbairt chunoibriú an chreata a éascú. Feidhmíodh Céim 1 denchroí-chóras TF AD, rud a éascaíonn bainistíocht an lín foirne san eagraíocht go mór. Seachadadh dhámhodúl de chlár forbartha bainistíochta móriomlán igcaitheamh na bliana – modúil a bhain le Cumarsáidagus Bainistíocht Daoine.

Teicneolaíocht Faisnéise agus CumarsáideCríochnaíodh Tionscadal Infreastruchtúir TFC, a bhainle hathsholáthar/nuashonrú infreastuchtúr TFC Teagasc(ríomhairí, freastalaithe, trealamh cumarsáide agusslándála) sa bhliain 2007, agus tá infreastruchtúr TFC lár-bhainistithe nua-aimseartha insuite ag Teagascanois. Rinneadh dul chun cinn suntasach le solátharcéimneach Córas Bainistithe nua-aimseartha FaisnéisShaotharlainne, agus beidh sé críochnaithe faoi Aibreán2008. Tá leibhéal seasmhach tacaíochta ann anois dona húsáideoirí uile ó Dheasc Seirbhíse sheachtrach. Tá uasghrádú láithreán gréasáin Teagasc ag dul araghaidh agus cuireadh tús le córas bainistithedoiciméad, ar bhonn treorach ar dtús. Tionscnaíodhluacháil sheachtrach ar Straitéis TFC 2002-2006 maraon le hiniúchadh neamhspleách ar shlándáil TFC.

An tAire Stáit sa Roinn Talmhaíochta,Iascaigh agus Bia, Máire de Bhailís,T.D., in éineacht le Paul Dykes, SEI,Tom Kirley, Teagasc agus an Dr.Eugene Hendrick, COFORD.

67

Bainistíocht agus Forbairt Gníomhúcháin Tá CBFG (Córas Bainistíochta agus ForbarthaGníomhúcháin) i bhfeidhm ar fud na heagraíochta aguscuireadh riachtanais traenála breis agus 1100 ball foirnear aghaidh ó CBFG go dtí plean traenála agus forbarthana foirne don bhliain. Cuireadh le líon agus raon na roghanna traenála agus bhí 2300 duine ar fadrannpháirteach i 300 cineál difriúil cúrsa/gníomhaíochttraenála. Críochnaíodh an chéad luacháil “Return on Investment” ar chlár traenála foireann Teagasc.Críochnaíodh mór-athbhreithniú ar oibriú CBFG in Teagasc agus tá CBFG á leasú de réir geallúintí aeascraíonn as "I dTreo 2016".

Iniúchadh InmheánachAontaítear clár don Iniúchadh Inmheánach leis an

gCoiste Iniúchóireachta gach bliain mar chuid de

phlean iniúchta trí bliana móriomlán. Is é an tIniúchóir

Inmheánach a dhéanann formhór na nIniúchtaí ach

cuirtear iniúchtaí amach ar conradh freisin; b’iad na

réimsí a cuireadh amach ar conradh sa bhliain 2007,

slándáil TFC agus inúchadh ar mhórionad taighde.

Cuidíonn an tIniúchóir Inmheánach leis an measúnú a

dhéanann Ceann na rannóige Airgeadais gach bliain ar

éifeachtacht na gcóras

rialaithe airgeadais

inmheánach.

Vanessa Bailey

Cúlra: As Ballacolla, Contae Laoise. Oileadh í

Chuaigh ag obair le Teagasc: 2001 iRoinn na Seirbhísí Comhairleacha saCheannoifig, Dumhach Thrá.

Post reatha: Oifigeach Seirbhísí AcmhainníDaonna

"Is é an rol atá agamsa, seirbhísí riaracháinAcmhainní Daonna a chur ar fáil don eagraíocht.Déanaim bainistíocht ar chomórtais earcaíochtainmheánacha agus sheachtracha, agus an obairriaracháin do sheirbhísí AD ar nós arduithe céime,aistrithe, incrimintí, saoire bhliantúil, agus oibriúpolasaithe AD ar nós sos gairme, postroinnt,saoire mháithreachais agus scéimeanna saoiretuismitheoirí.

Agus mé i mo bhall den Roinn AD tá custaiméiríagam atá san eagraíocht, agus custaiméirí lasmuigh.I measc na gcustaiméirí san eagraíocht tá bainisteoirífostaithe, an bhainistíocht shinsearach, baill debhoird agallaimh, oifigigh riaracháin agus nafostaithe ar fad san eagraíocht. I measc nagcustaiméirí lasmuigh tá iarrthóirí ar phoist,pearsanra ón Roinn Talmhaíochta, Iascaigh &Bia, ón Roinn Airgeadais agus baill sheachtrachana mbord agallaimh.

68

69

Saoráil FaisnéisePléadh le trí iarratas déag ar fad faoi na hAchtanna umShaoráil Faisnéise i gcaitheamh 2007. Ceisteanna pearsantaa bhain leis an té a bhí ag déanamh an iarratais is mó a bhí i gceist. Cuireadh in iúl do Teagasc gur dócha go méadófar cúaimí an Ombudsman chun Teagasc achumhdach sa bhliain 2008.

Thíos: Máire Ní Chochláin, T.D., An tAireTalmhaíochta, Iascaigh agus Bia ag an am, a

bhí i láthair nuair a rinneadh an Ionad TraenálaBia Teagasc in Ionad Taighde Bia Bhaile an

Ásaigh a oscailt go hoifigiúil.

Ráitis AirgeadaisAn bhliain dar críoch an 31ST Nollaig 2007

70

CLÁR Leathanach

TUAIRISC AN ARD-REACHTAIRE CUNTAS AGUS CISTE 72

RÁITEAS FAOIN RIALÚ INMHEÁNACH AIRGEADAIS 73

RÁITEAS FAOI FHREAGRACHTAÍ AN ÚDARÁIS 74

BEARTAIS CHUNTASAÍOCHTA 75

AN CUNTAS IONCAIM AGUS CAITEACHAIS 77

RÁITEAS AR IOMLÁN NA nGNÓTHACHAN AGUS 77NA gCAILLTEANAS AITHEANTA

CLÁR COMHARDAITHE 78

RÁITEAS AR SHREABHADH AIRGID 79

NÓTAÍ LE CUR LEIS NA RÁITIS AIRGEADAIS 80

71

Ráitis AirgeadaisAn bhliain dar críoch an 31st Nollaig 2007

Tá ráitis airgeadais Theagasc don bhliain dar críoch an 31 Nollaig 2006 iniúchta agam faoin Acht Talmhaíochta (Taighde,Oiliúint agus Comhairle), 1988.

Tá na ráitis airgeadais, a ullmhaíodh faoi na beartais chuntasaíochta arna leagan amach sna ráitis, comhdhéanta de na BeartaisChuntasaíochta, an Cuntas Ioncaim agus Caiteachais, an Clár Comhardaithe, an Ráiteas faoi Shreabhadh Airgid, Ráiteas Gnóthachanagus Caillteanas Aitheanta Iomlán agus na nótaí gaolmhara.

Freagrachtaí Bhaill an Udaráis agus an Ard-Reachtaire Cuntas agus Ciste faoi seach:Tá an tÚdarás freagrach as na ráitis airgeadais a ullmhú de réir an Achta Talmhaíochta (Taighde, Oiliúint agus Comhairle), 1988, agus as rialtacht na n-idirbheart a chinntiú. Ullmhaíonn an tÚdarás na ráitis airgeadais de réir Cleachtais Chuntasaíochta a nGlactarleo go Coitianta in Éirinn. Tá freagrachtaí cuntasaíochta Bhaill an Údaráis leagtha amach sa Ráiteas um Fhreagrachtaí an Údaráis.

Is í an fhreagracht atá ormsa na ráitis airgeadais a iniúchadh de réir na gceanglas ábhartha dlíthiúil agus rialála agus CaighdeánIniúchta Idirnáisiúnta (An Ríocht Aontaithe agus Éire).

Tugaim mo thuairim ar na ráitis airgeadais agus cibé acu an dtugann siad léargas fíorcheart de réir Cleachtais Chuntasaíochtaa nGlactar leis go Coitianta in Éirinn. Tuairiscím freisin cibé acu ar coinníodh leabhair chuntais chuí dar liom. Lena chois sin, deirimcibé acu an dtagann na ráitis airgeadais leis na leabhair chuntais.

Tuairiscím ar aon chás ábhartha nár caitheadh suimeanna airgid ar na críocha a bhí beartaithe dóibh nó cás nach bhfuil na hidirbhearta i gcomhréir leis na húdaráis a rialaíonn iad.

Tuairiscím freisin mura bhfuil an fhaisnéis agus na mínithe riachtanacha ar fad faighte agam chun críocha m'iniúchta.

Scrúdaím an Ráiteas maidir le Rialú Inmhéanach Airgeadais le féachaint ar chomhlíon an tÚdarás an Cód Cleachtais maidir leRialachas Comhlachtaí Stáit agus tuairiscím ar aon chás ábhartha nach ndéanann sé amhlaidh, nó má tá an ráiteas míthreorach nó gana bheith ag teacht le faisnéis eile atá ar eolas agam de bharr na ráiteas airgeadais a bheith iniúchta agam. Ní cheanglaítear orm a bhreithniú cibé an gclúdaíonn an Ráiteas maidir le Rialú Inmheánach Airgeadais gach priacal agus rialú airgeadais, ná teacht arthuairim maidir le héifeachtacht na nósanna imeachta maidir le priacail agus rialú.

Léim faisnéis eile atá sa Tuarascáil Bhliantúil agus scrúdaím í féachaint an bhfuil sí i gcomhréir leis na ráitis airgeadais iniúchta.

Déanaim breithniú ar impleachtaí mo thuairisce má thugaim faoi deara go bhfuil míráiteas nó neamhréireachtaí ábhartha nach dtagannleis na ráitis airgeadais.

Bonn Tuairim na hIniúchóireachtaAgus mé i mbun m'fheidhme mar Ard-Reachtaire Cuntas agus Ciste, rinne mé m'iniúchadh ar na ráitis airgeadais de réir CaighdeánIniúchta Idirnáisiúnta (an Ríocht Aontaithe agus Éire) arna n-eisiúint ag an mBord um Chleachtais Iniúchta agus trí thagairt adhéanamh do na nithe ar leith is gá a chur san áireamh i ndáil le bainistiú agus oibriúcháin chomhlachtaí Stáit. Déantar scrúdú ma chuid den iniúchadh, ar bhonn tástála, ar fhianaise a bhaineann le suimeanna, faisnéisiú, agus rialtacht na n-idirbheart airgeadaisa áirítear sna ráitis airgeadais. Áiríonn an t-iniúchadh chomh maith measúnacht ar na meastacháin agus ar na breithiúnais shuntasachaa rinneadh agus na ráitis airgeadais á n-ullmhú, mar aon le measúnacht le féachaint an n-oireann na beartais chuntasaíochtad'imthosca an Údaráis, ar feidhmíodh iad go seasta agus ar nochtaíodh iad go sásúil.

Phleanáil mé agus rinne mé m’iniúchadh sa chaoi is go bhfaighinn an fhaisnéis agus na mínithe ar fad a mheas mé a bheith riachtanach ionas go mbeadh mo dhóthain fianaise agam a d’fhágfadh cinnteacht réasúnach go bhfuil na ráitis airgeadais saor ómhíráiteas ábhartha, cibé acu calaois nó neamhrialtacht eile nó earráid ba chúis leo. Le linn dom teacht ar mo thuairim, rinne mémeasúnú freisin ar a shásúla is a cuireadh faisnéis i láthair sna ráitis airgeadais ina n-iomláin

TuairimIs é mo thuairim go dtugann na ráitis airgeadais léargas fírinneach cóir, de réir na gCleachtas Cuntasaíochta a nGlactar Leo goCoitianta in Éirinn, ar riocht ghnóthaí an Údaráis ag an 31 Nollaig 2006 agus ar a ioncam agus ar a chaiteachas don bhliain dar críochsin.

Is é mo thuairim go raibh leabhair chuntais chuí coinnithe ag an Údarás. Tá na ráitis airgeadais ag teacht leis na leabhair chuntais.

John BuckleyArd-Reachtaire Cuntas agus Ciste29 Meitheamh 2008

72

Tuairisc an Ard-Reeachtaire Cuntas agus Ciste le cur faoi bhráid Thithe an Oireachtais

Thar ceann Údarás Theagasc, is mian liom aitheantas a thabhairt dár bhfreagracht i leith a chinntiú go gcothabháiltear agus gobhfeidhmítear córas éifeachtach de rialú airgeadais inmheánaigh.

Ní féidir le haon chóras rialaithe airgeadais inmheánaigh ach dearbhú réasúnach a sholáthar agus ní dearbhú absalóideach inaghaidh earráide ábhartha, míráitis nó caillteanais. Agus éifeachtúlacht rialuithe airgeadais inmheánacha á meas, tugann an tÚdarásagus a Choiste Iniúchta aird, i measc rudaí eile, ar cheanglais an Chóid Chleachtais do Rialachas Comhlachtaí Stáit.

Tá bearta curtha i gcrích ag an Údarás le cinntiú go bhfuil timpeallacht rialaithe iomchuí i bhfeidhm trí na nithe seo a leanas a dhéanamh:

• freagrachtaí bainistíochta, údaráis agus cuntasachta a shainmhíniú go soiléir; • nósanna imeachta foirmiúla a bhunú le monatóireacht a dhéanamh ar ghníomhaíochtaí agus sócmhainní Theagasc a chosaint; • cultúr de chuntasacht a fhorbairt ar leibhéil uile na heagraíochta.

Tá nósanna imeachta bunaithe ag an Údarás chun rioscaí gnó laistigh de Theagasc a aithint trí na rudaí seo a leanas a dhéanamh:

• nádúr, méid agus impleacht airgeadais rioscaí atá os comhair Theagasc a aithint agus méid agus catagóirí na rioscaí a mheasann séa bheith inghlactha san áireamh;

• an dóchúlacht go dtarlóidh rioscaí aitheanta a mheas; • cumas Theagasc chun na rioscaí a tharlaíonn a bhainistiú agus a mhaolú; • na costais a bhaineann le rialuithe ar leith a mheas i gcoibhneas leis an sochar a fhaightear.

Tá an córas rialaithe airgeadais inmheánaigh bunaithe ar chreat de thuairisciú bainistíochta rialta, nósanna imeachta riaracháin lenan-áirítear roinnt dualgas agus córas tarmligin agus cuntasachta ar a n-áirítear:

• córas cuimsitheach bliantúil um buiséadú agus thuairisciú airgeadais a ndéanann an tÚdarás athbhreithniú agus faomhadh air; • athbhreithnithe rialta a dhéanann an tÚdarás ar an straitéis trí chéile, ar phleananna gnó agus airgeadais agus ar athraithis i

gcomparáid le buiséid oibriúcháin agus chaipitil.

Tá feidhm iniúchta inmheánaigh ag Teagasc, feidhm a oibríonn de réir na gceanglas atá sa Chód Cleachtais do RialachasComhlachtaí Stáit agus de réir na gcritéir éifeachtúlachta atá leagtha amach i Ráiteas Straitéise Theagasc a foilsíodh in 2007. Bíonnanailís ar na rioscaí a bheadh ann do Theagasc mar chuid d’obair na hiniúchóireachta inmheánaí agus bunaítear pleananna bliantúladon iniúchadh inmheánach ar an anailís seo. Is é an Coiste Iniúchta a cheadaíonn na pleananna don iniúchadh inmheánach. In2007 d’fhostaigh an tÚdarás saineolaí seachtracht chun comhairle a chur ar an gCoiste Iniúchta.

Bunaítear monatóireacht agus athbhreithniú an Údaráis ar éifeachtúlacht an chórais um rialú airgeadais inmheánaigh ar na foinsí seo:obair an iniúchóra inmheánaigh, obair an Choiste Iniúchta a mhaoirsíonn obair an iniúchóra inmheánaigh, obair na mbainisteoirífeidhmiúchain de chuid Teagasc atá freagrach as creat rialuithe an airgeadais a fhorbairt agus a chaomhnú, agus barúlacha a thug antArd-Reachtaire Cuntas agus Ciste ina litir bhainistíochta.

Dearbhaím go ndearna an tÚdarás athbhreithniú ar éifeachtúlacht na gcóras rialaithe airgeadais inmheánach sa bhliain 2007.

Thug an Coiste Iniúchta a bhfaomhadh don tuarascáil mionsonraithe dar teideal “Athbhreithniú ar Éifeachtúlacht an Chórais umRialú Inmheánach Airgeadais” ar an 7ú Samhain 2007, agus thug an tÚdarás faomhadh d’achoimre den tuarascáil sin ag a gcruinniúar an 5ú Nollaig 2007.

An Dr Tom O’Dwyer Cathaoirleach11 Meitheamh 2008

73

Ráiteas faoi Rialú Inmheánach an Airgeadais

Faoi Alt 12(1) den Acht Talmhaíochta (Taighde, Oiliúint agus Comhairle), 1988, éilítear ar an Údarás ráitis airgeadais a ullmhú ibhfoirm a mbeidh faomhadh an Aire Talmhaíochta agus Bia aici le comhthoiliú an Aire Airgeadais.Le linn na ráiteas airgeadais sin a ullmhú, éilítear ar an Údarás:

• beartais chuntasaíochta feiliúnacha a roghnú agus iad a chur i bhfeidhm go comhsheasmhach;• breithiúnais agus meastacháin atá réasúnach agus stuama a dhéanamh;• na ráitis airgeadais a ullmhú ar bhonn leanúnach ach amháin mura bhfuil sé feiliúnach glacadh leis go leanfaidh Teagasc de bheith

i mbun oibre;• aon difríochtaí ábhartha ó chaighdeáin chuntasaíochta infheidhmithe a nochtadh agus a mhíniú.

Tá an tÚdarás freagrach as leabhair chuntais chearta a choimeád a nochtann, le cruinneas réasúnach ag am ar bith, seasamh airgeadaisTheagasc agus a chuireann ar a chumas a chinntiú go gcomhlíonann na ráitis airgeadais na riachtanais reachtúla. Coinnítear na leabhairchuntais i gceanncheathrú an Údaráis i bPáirc na Darach, Ceatharlach. Ina theannta sin tá an tÚdarás freagrach as sócmhainní Theagasca chosaint agus an méid is gá a dhéanamh chun calaois agus neamhrialtachtaí eile a chosc agus a bhrath.

An Dr Tom O'Dwyer James BrettCathaoirleach Ball den Údarás11 Meitheamh 2008

74

Ráiteas faoi Fhreagrachtaí an Údaráis

Is iad seo a leanas na beartais chuntasaíochta shuntasacha atá glactha chuige féin ag Teagasc:

Bonn cuntasaíochta Ullmhaíodh na Ráitis Airgeadais faoi réir ag coinbhinsiún an chostais stairiúil, ach go gcuirtear sócmhainní áirithe isteach ar a luachmeasta (féach thíos), agus i bhfoirm atá arna faomhadh ag an Aire Talmhaíochta agus Bia le comhthoiliú an Aire Airgeadais faoin ActTalmhaíochta (Taighde, Oiliúint agus Comhairle), 1988. Ullmhaíodh na Ráitis Airgeadais agus úsáid á baint as modh cuntasaíochta nabhfabhruithe agus de réir na gcleachtas cuntasaíochta is coitianta. Glactar leis na Caighdeáin Thuairiscithe Airgeadais atá molta ag nacuideachtaí cuntasaíochta aitheanta nuair a fheileann siad.

Sócmhainní seasta inláimhsithe agus dímheas Tógadh sócmhainní ón gComhairle Oiliúna Talmhaíochta agus An Foras Talúntais ar an 8 Meán Fómhair 1988 ag na luachanna deiridha bhí i gCláir Chomhordaithe na gcomhlachtaí sin. Luaitear breiseanna ag a gcostas.

Ní dhímheastar talamh. Díscríobhtar costas nó luacháil sócmhainní seasta eile atá inár seilbh trí thráthchodanna cothroma thar an saolúsáideach a mheastar a bheidh acu mar seo a leanas:

Foirgnimh Feirme 20 bliain

Foirgnimh Eile 50 bliain

Gléasra agus Feithiclí 5 bliana

Trealamh Ríomhaireachta 3 bliana

Trealamh Saotharlainne agus Oifige 10 mbliana

Dímheastar sócmhainní a shealbhaítear faoi léasanna airgeadais thar théarma an léasa má tá sé seo níos giorra ná an saol úsáideach amheastar a bheidh acu.

Gearrtar dímheas leathbhliana sna blianta a fuarthas agus a diúscraíodh na sócmhainní.

LéasannaDéileáiltear le sócmhainní seasta a fhaightear faoi léasanna airgeadais de réir an bheartais thuasluaite faoi shócmhainní seasta. Áirítearan ghné chaipitiúil de na hoibleagáidí cíosa gaolmhara faoi dhliteanais, agus gearrtar an ghné úis ar chaiteachas thar théarma nabuntréimhse léasa.

Gearrtar cíosanna ar léasanna oibriúcháin sa chuntas caiteachais de réir mar a thabhaítear iad.

Cuntas caipitil Is ionann an t-iarmhéid ar an gcuntas seo agus luach neamhamúchta cistí a úsáidtear chun sócmhainní seasta a cheannach.

Stoic Oifigigh Theagasc a chuir luach ar na stoic. Cuirtear luach ar bheostoc agus táirgí feirme ag glanluach measta inréadaithe. Cinntearglanluach inréadaithe ar an mbonn go ndíoltar ainmhithe le marú. Na gnóthachain agus caillteanais a eascraíonn as na luachálacha seo,léirítear iad ina n-iomláine san ioncam oibriúcháin. Cuirtear luach ar na stoic eile ar fad ag an raon is ísle costas agus glanluach inréadaithe.

FéichiúnaitheDíscríobhtar drochfhiacha a luaithe is a aithnítear iad agus déantar soláthar ar leith má tá amhras ann an bhfaighfear íocaíocht.

75

Beartais Chuntasaíochta

76

Pinsin Tá scéimeanna pinsin sochair shainithe ag Teagasc a fhaigheann maoiniú go bliantúil ar bhonn íoc mar thuilleann tú ó airgead achuirtear ar fáil dóibh, airgead a chuireann an Roinn Talmhaíochta agus Bia ar fáil san áireamh, agus airgead a asbhaintear ó thuarastalbhaill na foirne.

Tugann na costais phinsin léargas ar na sochair phinsin a thuill fostaithe sa tréimhse agus taispeántar iad saor ó ranníocaíochtaí pinsinfoirne a choinníonn Teagasc. Aithnítear méid atá cothrom leis an muirear pinsin mar ioncam sa mhéid gur féidir é a aisghabháil, agusfritháirítear deontais a fhaightear sa bhliain chun na híocaíochtaí pinsin a dhíscaoileadh.

Na gnóthachain nó caillteanais achtúireacha a d'eascair as dliteanais scéimeanna léirítear iad sa Ráiteas faoi Iomlán na nGnóthachanagus Caillteanas Aitheanta agus aithnítear cóigeartú ag freagairt dóibh sa mhéid is féidir a fháil ar ais ón Roinn Talmhaíochta agus Bia.

Is ionann dliteanais phinsin agus luach reatha na n-íocaíochtaí pinsin todhchaíochta atá tuillte ag baill foirne go dtí seo. Léiríonnmaoiniú pinsin iarchurtha an tsócmhainn chomhfhreagrach atá le haisghabháil amach anseo ón Roinn Talmhaíochta agus Bia.

Moorepark Technology LimitedIs comhfhiontar atá i Moorepark Technology Limited idir Teagasc agus comharchumainn éagsúla talmhaíochta. Tá sealúchas 57% agTeagasc i scairchaipiteal íoctha na cuideachta. Ullmhaíodh ráitis airgeadais ar leith i ndáil le Moorepark Technology Limited. Measadhnár chuí torthaí na Cuideachta a chomhdhlúthú. (Nóta 14).

Airgeadra EachtrachBearta a shonraítear in airgeadraí eachtracha aistrítear go Euro iad agus cuirtear sa chuntas iad de réir na rátaí malartaithe a bhí ibhfeidhm ar dhátaí na mbeart. Sócmhainní airgeadúla agus dliteanais a shonraítear in airgeadraí eachtracha aistrítear go Euro iad deréir na rátaí malartaithe a bhí i bhfeidhm ar dháta an Chlár Comhardaithe.

Beartais Chuntasaíochta

77

31 Nollaig 31 Nollaig2007 2006

Nótaí €’000 €’000

Ioncam

Maoiniú Stáit 2 149,802 138,228Maoiniú an AE 3 1,361 1,314Ioncam oibriúcháin 4 30,413 30,610Maoiniú iarchurtha do phinsin 9 26,162 18,593Barrachas ar dhiúscairt sócmhainní seasta 24 36,878 329Deontais, deonacháin agus tobhaigh dheonacha 3,320 1,898

247,936 190,972

Caiteachas 5 205,106 187,91742,830 3,055

Aistriú chuig an gCuntas Caipitil 12 (3,594) (191)

Aistriú chuig an státchiste (9,400) 0

Barrachas don bhliain airgeadais 29,836 2,864

Iarmhéid ag tús na bliana 1,201 (1,663)

Iarmhéid ag tús na bliana 31,037 1,201

Ráiteas ar Iomlán na nGnóthachan agus na gCaillteanas Aitheanta31 Nollaig 31 Nollaig

2007 2006Nótaí €’000 €’000

Barrachas don bhliain airgeadais 29,836 2,864

Caillteanais ar dhliteanais scéime pinsin 9 (17,031) (26,362)Athruithe i mbuntoimhdí de luach reatha dliteanais na bpinsean 9 169,389 14,999

Caillteanas achtúireach ar dhliteanais phinsin 152,358 (11,363) Maoiniú pinsin iarchurtha (152,358) 11,363

Gnóthachan Aitheanta Iomlán don bhliain 29,836 2,864

Baineann na suimeanna thuas ar fad le hoibriúcháin atá fós ar siúl. Is cuid de na Ráitis Airgeadais seo iad an Ráiteas ar BheartaisChuntasaíochta agus Nótaí 1 go 26.

Dr. Tom O’Dwyer An tOllamh Gerry Boyle

Cathaoirleach Stiúrthóir

An Cuntas Ioncaim agus CaiteachaisAn bhliain dar críoch an 31st Nollaig 2007

78

31 Nollaig 31 Nollaig2007 2006

Nótaí €’000 €’000

Sócmhainní seasta

Sócmhainní inláimhsithe 13 83,402 79,812Sócmhainní airgeadais 14 2 2

83,404 79,814

Sócmhainní reatha

Stoic 16 5,145 4,964Féichiúnaithe 17 7,603 5,219Iarmhéideanna bainc 41,992 8,952Taiscí gearrthréimhseacha 677 1,314

55,417 20,449

Creidiúnaithe - Méideanna dlite laistigh de bhliainCreidiúnaithe agus fabhruithe 18 15,294 14,874Ioncam iarchurtha 19 9,088 4,370Oibleagáidí faoi léasanna airgeadais 20 0 0

24,382 19,244

Glansócmhainní reatha 31,035 1,205

Sócmhainní iomlána lúide dliteannais reatha roimh phinsin 114,439 81,019

Maoiniú pinsin iarchurtha 9 835,898 962,094Dliteanais na bpinsean 9 (835,898) (962,094)

0 0

Sócmhainní iomlána lúide dliteannais reatha 114,439 81,019

Lúide

Creidiúnaithe – Méideanna dlite i ndiaidh níos mó ná bliain amháinOibleagáidí faoi léasanna airgeadais 20 0 0Dliteanais fhadréimhseacha eile 0 10

0 10

Glansócmhainní 114,439 81,009

Arna ionadú ag

Cuntas caipitil 12 83,402 79,808Cuntas Ioncaim agus Caiteachais 31,037 1,201

114,439 81,009

Is cuid de na Ráitis Airgeadais seo iad an Ráiteas ar Bheartais Chuntasaíochta agus Nótaí 1 go 26.

Dr. Tom O’Dwyer An tOllamh Gerry Boyle

Cathaoirleach Stiúrthóir

Clár ComhardaitheAn bhliain dar críoch an 31st Nollaig 2007

79

31 Nollaig 31 Nollaig2007 2006

Nótaí €’000 €’000 Imréiteach barrachas oibriúcháin le glaninsreabhadh airgid

ó ghníomhaíochtaí oibriúcháin

Barrachas oibriúcháin 29,836 2,864Dímheas 13 6,748 6,578Aistriú chuig an gCuntas Caipitil 12 3,594 191Ús faighte (839) (256)Brabús ar dhíol sócmhainní seasta (36,878) (329)(Méadú) i stoic (181) (489)(Méadú) / Laghdú i bhféichiúnaithe (2,383) 3,143Méadú / (Laghdú) igcreidiúnaithe agus dliteannais fhadtréimhseacha 413 (1,871)Méadú in ioncam iarchurtha 4,718 3,483

Glan-insreabhadh airgid ó ghníomhaíochtaí oibriúcháin 5,028 13,314

Ráiteas faoi Shreabhadh AirgidGlan-insreabhadh airgid ó ghníomhaíochtaí oibriúcháin 5,028 13,314

Toradh ar infheistíocht agus fónamh ar airgeadas

Ús faighte 839 256

Glan-insreabhadh airgid ó fháltais ar infheistíocht agus fónamh ar airgeadas 839 256

Gníomhaíochtaí infheistíochta

Íocaíochtaí chun sócmhainní seasta inláimhsithe a fháil 13 (10,586) (6,986)Fáltais ó dhiúscairtí sócmhainní seasta inláimhsithe 37,126 552

Glan-eis-sreabhadh airgid ó ghníomhaíochtaí infheistíochta 26,540 (6,434)

Maoiniú

Aisíocaíochtaí iasachta réadmhaoine (4) (2)Gné chaipitiúil d’íocaíochtaí léasa airgeadais 20 0 (4)

Glan-eis-sreabhadh airgid ó mhaoiniú (4) (6)

Méadú in airgead tirim 23 32,403 7,130

Imréiteach ghlan-sreabhadh airgid le gluaiseacht i nglanchistí

Méadú in airgead tirim 23 32,403 7,130Glanchistí ar an 1 Eanáir 10,266 3,136

Glanchistí an 31 Nollaig 42,669 10,266

Is cuid de na Ráitis Airgeadais seo iad an Ráiteas ar Bheartais Chuntasaíochta agus Nótaí 1 go 26.

Dr. Tom O’Dwyer An tOllamh Gerry Boyle

Cathaoirleach Stiúrthóir

Ráiteas faoi Shreabhadh AirgidAn bhliain dar críoch an 31st Nollaig 2007

80

1 Teagasc (an tÚdarás Forbartha Talmhaíochta agus Bia)

Bunaíodh Teagasc (an tÚdarás Forbartha Talmhaíochta agus Bia) faoin Acht Talmhaíochta (Taighde, Oiliúint agus Comhairle),1988. Faoi Alt 21 den Acht, aistríodh sócmhainní agus dliteanais na Comhairle Oiliúna agus Talmhaíochta agus An ForasTalúntais go Teagasc nuair a bunaíodh é.

Éilíonn Alt 12 den Acht go gcoinneofar Cuntais i bhfoirm a mbeidh faomhadh an Aire Talmhaíochta agus Bia aici le comhthoiliúan Aire Airgeadais. Tugadh an faomhadh seo ar an 14 Lúnasa 1998.

2 Maoiniú Stáit 2007 2006€’000 €’000

An méid a thaispeáintear faoin gceannteideal seo ná: Vóta 31: Talmhaíocht agus BiaDeontas i gcabhair do chostais ghinearálta (lena n-áirítear Deontas do chúiseanna caipitil, €5m 2006 - €5m) 102,509 100,299Deontas i gcabhair chun críche aoisliúntais 25,541 21,719Deontas i gcabhair le haghaidh acmhainní daonna 12,400 12,010Deontas i gcabhair do thaighde bia 6,442 3,156Deontas do chlár comhthaighde Stimulus 2,080 300Deontas do phoiblíocht agus d'fheasacht foraoiseachta 795 574Deontas d'oiliúint sa bhforaoiseacht 35 170

149,802 138,228

3 Maoiniú an AE 2007 2006€’000 €’000

Clár Creata V 233 571Clár Creata VI 1,128 743

1,361 1,314

Nótaí le cur leis na Raitis Airgeadais

81

Nót

aí le

cur

leis

na

Rái

tis A

irgea

dais

- ar

lean

úint

4Io

nca

m O

ibri

úch

áin

Cea

nnch

eath

rúSe

rbhí

sO

iliúi

ntTa

ighd

e ar

Taig

hde

agus

Nái

siún

ta

Cho

mha

irle

ach

agus

Fob

airt

Thá

irge

adh

Bia

Talm

haío

chta

2007

2006

€’0

00€

’000

€’0

00€

’000

€’0

00€

’000

€’0

00

Tái

llí n

a se

irbh

íse

com

hair

lí0

15,2

681

00

15,2

69

17,4

64T

áillí

eile

131,

400

1,47

12,

311

2,29

27,4

87

7,01

0Tr

ádái

l beo

stoi

c (N

óta

7)0

01,

062

1,47

90

2,5

41

2,74

4O

ibri

úchá

in f

eirm

eoir

each

ta e

ile0

070

91,

941

112,6

61

2,12

3Fá

ltai

s ch

eain

tín

00

158

173

49380

413

Foils

each

áin

agus

ilgh

néit

heac

h1,

240

104

491

132

108

2,0

75

856

1,25

316

,772

3,89

26,

036

2,46

030,4

13

30,6

10

5C

aith

each

as Ú

dar

ás

Cea

nnch

eath

rúSe

irbh

ísO

iliúi

nt a

gus

Taig

hde

arTa

ighd

e ag

us N

áisi

únta

C

hom

hair

leac

hFo

rbai

rtT

háir

gead

hBi

a2007

2006

€’0

00€

’000

€’0

00€

’000

€’0

00€

’000

€’0

00

Pá (

Nót

a 8)

5,39

638

,442

13,1

7522

,618

10,8

2490,4

55

87,0

23

Pi

nsín

(N

óta

9)57

,631

00

00

57,6

31

50,6

32Ta

iste

al a

gus

coth

abhá

il81

23,

996

911

1,34

055

87,6

17

7,02

7C

osta

is o

ibri

úcha

in g

hine

arál

ta (

Not

a 6)

7,82

85,

271

5,10

39,

560

5,95

333,7

15

29,7

50Ú

s ag

us t

áillí

léas

a 18

00

00

18

19D

ímhe

as (

Nót

a 13

)87

381

092

02,

549

1,59

66,7

48

6,57

8D

eont

ais

do c

holá

istí

prí

obhá

idea

cha

00

4,69

70

04,6

97

4,43

4D

eont

ais

eile

6815

634

2,04

01,

468

4,2

25

2,45

4

72,6

2648

,534

25,4

4038

,107

20,3

99205,1

06

187,

917

82

Nót

aí le

cur

leis

na

Rái

tis A

irgea

dais

- ar

lean

úint

6A

nai

lís

ar c

hos

tais

oib

riú

chái

n g

hin

eará

lta

Úd

arás

Cea

nnch

eath

rúSe

irbh

ís

Oili

úint

agu

s Ta

ighd

e ar

Ta

ighd

eag

us N

áisi

únta

C

hom

hair

leac

hFo

rbai

rtT

háir

gead

h Bi

a2007

2006

€’0

00€

’000

€’0

00€

’000

€’0

00€

’000

€’0

00

SolA

thai

rtí/S

eirb

hís

feir

meo

irea

chta

0 33

1,

165

1,88

0 9

3,0

87

3,00

3 C

otha

bhái

l/dei

siúc

hain

389

1,07

3 1,

445

1,95

2 1,

516

6,3

75

5,38

9 C

íosa

nna/

ráta

í/ara

chai

s22

64

5 39

7 82

6 48

0 2,3

70

2,32

2 Po

stas

/tei

leaf

óin

668

1,21

5 18

2 22

4 12

8 2,4

17

2,52

4 C

umha

cht/

breo

sla/

peit

real

77

339

481

877

411

2,1

85

2,30

7 So

láth

airt

í sao

thar

lain

ne62

1 2

26

1,79

0 1,

648

4,0

87

4,03

1 Pr

iont

áil/s

táis

eanó

irea

cht/

póib

líoch

t1,

894

967

378

297

232

3,7

68

3,02

3 So

láth

airt

í sei

min

eáir/

seom

ra r

anga

/leab

harla

inne

170

323

215

160

383

1,2

51

1,08

6 Se

irbh

ísí g

níom

hair

each

taí s

each

trac

ha

025

4 6

162

32

454

453

Solá

thai

rtí c

eain

tín

mac

léin

n ag

us b

all f

oirn

e0

1 40

3 16

5 99

668

699

Solá

thai

rtí/s

eirb

hísí

TFC

2,81

7 19

5 38

62

57

3,1

69

2,20

8 T

áillí

dlí/

gair

miú

la (

Nót

a 10

)1,

160

59

110

476

148

1,9

53

1,10

3 C

osta

is il

ghné

ithe

acht

a na

gcl

ár li

ghné

ithe

ach

2 46

235

661

793

1,7

37

1,40

4 M

isce

llane

ous

811

922

2817

194

198

7,82

85,

271

5,10

39,

560

5,95

333,7

15

29,7

50

83

2007 2006€’000 €’000

7 Barrachas trádála beostoic

Díolacháin 2,675 2,677Deontais agus fóirdheontais 699 559

Ioncam iomlán ó thrádáil beostoic 3,374 3,236

Stoc tosaigh 4,167 3,666Ceannacháin 853 993

5,020 4,659Lúide: Stoc deiridh (4,187) (4,167)

Costas iomlán díolachán beostoic 833 492

Barrachas ar an gCuntas Ioncaim agus Caiteachais (Nóta 4) 2,541 2,744

8 Foireann

2007 2006Seo a leanas an meánlíon foirne a fostaíodh i rith na bliana: Gairmiúil 796 790Teicniúil 210 208Riarachán/cléireachas 288 290Feirm/teaghlaigh 302 310

1,596 1,598

9 Aoisliúntas

Forálann Alt 9 den Acht Talmhaíochta (Taighde, Oiliúint agus Comhairle), 1988 do bhunú scéimeanna do dheonú socharaoisliúntais maidir le baill foirne ceaptha ag Teagasc agus baill foirne aistrithe chuig Teagasc ón gComhairle Oiliúna Talmhaíochtaagus An Foras Talúntais.

Go dtí go ndéanfaidh an tAire Talmhaíochta agus Bia, an tAire Airgeadais agus an tOireachtas dréacht-scéimeanna aoisliúntaisa fhaomhadh, reachtálann Teagasc scéimeanna aoisliúntais ar bhonn riaracháin.

Lena chois sin tá Teagasc i mbun riaracháin ar dhá scéim aoisliúntais (Scéim Aoisliúntas Ball Foirne na gColáistí Talmhaíochta,1985 agus Scéim Pinsin Ranníocaigh Thalmhaíochta Céilí agus Leanaí na gColáistí Talmhaíochta, 1985) i leith ball foirnear leith a bhí fostaithe ag Coláistí Talmhaíochta agus Gairneoireachta faoi úinéireacht phríobháideach, agus is é an Státchisteatá freagrach as costas na dtuarastal sin trí ghníomhaireacht Theagasc.

Is scéimeanna aoisliúntais sochair shainithe iad na scéimeanna thuasluaite. Ní choimeádtar ciste ar leith, agus ní choinnítearsócmhainní, chun íocaíocht pinsean agus aiscí a mhaoiniú. Taispeántar meastachán achtúireach ar dhliteanais todhchaíochaatá ag fabhrú i leith sochar todhchaíocha sa Chlár Comhardaithe.

Costais aoisliúntais Ba é an meánlíon pinsean míosúil a íocadh i rith na bliana 1,425 (2006 -1,382).

Sochair aoisliúntais Bunaíodh an luacháil a úsáideadh do nochtaí FRS17 ar luacháil achtúireach a rinne achtúire cáilithe neamhspleách chunriachtanais FRS17 a chur san áireamh d’fhonn dliteanais na scéime a mheas ag an 31 Nollaig 2007.

Nótaí le cur leis na Ráitis Airgeadaisar leanúint

84

Seo a leanas na toimhdí airgeadais a úsáideadh chun dliteanais a ríomh faoi FRS17:2007 2006

% in aghaidh na bliana % in aghaidh na bliana

Méadú sa ráta boilscithe 2.50 2.25 Méadú sa ráta tuarastail 4.00 3.50 Méadú sa ráta pinsin 3.50 3.50 Ráta lascaine na ndliteanas scéime 5.50 4.60

Bunaithe orthu seo agus toimhdí eile agus an modh aonaid réamh-mheasta luaite i FRS17 a chur i bhfeidhm, seo a leanasluach reatha dhliteanais na scéime pinsin:

2007 2006€’000 €’000

Dliteanais charntha i leith baill ghníomhacha scéime 344,604 405,492Dliteanais i leith pinsinéirí reatha agus pinsin iarchurtha 491,294 556,602

Dliteanas fabhraithe iomlán pinsin 835,898 962,094

Glanmhaoiniú iarchurtha le haghaidh pinsean sa bhliain2007 2006

€’000 €’000

Maoiniú ar féidir a fháil ar ais maidir le pinsin na bliana reatha 62,259 54,994Maoiniú a cuireadh i leataobh chun pinsín a íoc (36,097) (36,401)

26,162 18,593

Anailís ar chostas iomlán na bpinsean a gearradh ar an gcuntas ioncaim agus caiteachais:2007 2006

€’000 €’000

Costas seirbhíse reatha 18,410 17,017Ús ar dhliteanais scéime 43,849 37,977Ranníocaíochtaí foirne (4,628) (4,362)

57,631 50,632

Gluaiseacht i nglandliteanas pinsean i rith na bliana airgeadais2007 2006

€’000 €’000

Glandliteanas pinsean ar an 1 Eanáir 962,094 932,138Costas seirbhíse reatha 18,410 17,017Sochair a íocadh (36,097) (36,401)Ús ar dhliteanais scéime 43,849 37,977Caillteanas/(Gnóthachan) achtúireach (152,358) 11,363

Glandliteanas pinsean ar an 31 Nollaig 835,898 962,094

Nótaí le cur leis na Ráitis Airgeadaisar leanúint

85

Anailís ar stair na ngnóthachán agus na gcaillteanas a braitheadh 2007 2006 2005€’000 €’000 €’000

Gnóthachain agus Caíllteanais (17,031) (26,362) (24,203)Céatadán de luach reatha dliteanas scéime 2.0% 2.7% 2.6%

Athruithe i dToimhdí 169,389 14,999 (138,630)Céatadán de luach reatha dliteanas scéime 20.3% 2.6% 14.9%

Caillteanas achtúireach aitheanta sa RG CAI 152,358 (11,363) (162,833)

Sócmhainn maoinithe iarchurtha do phinsinAithníonn Teagasc sócmhainn mar mhéid comhfhreagrach don dliteanas iarchurtha neamhmhaoinithe do phinsin bunaithear an sraith toimhdí a ndearnadh cur síos orthu thuas agus líon na n-imeachtaí a tharla roimhe sin. I measc na n-imeachtaíseo tá an bonn reachtúil do bhunú na scéimeanna aoisliúntais agus an beartas agus an cleachtas atá i bhfeidhm faoi láthairi ndáil le maoiniú pinsean seirbhíse poiblí, ranníocaíochtaí fostaithe agus an próiseas meastachán bliantúil san áireamh. Cénach bhfuil comhaontú foirmiúil i dtaobh na méideanna áirithe seo leis an Roinn Talmhaíochta agus Bia, níl fianaise ar bithag Teagasc nach leanfar leis an mbeartas maoinithe seo d'fhonn suimeanna dá leithéid a íoc mar a dhéantar faoi láthair. Bhían tsócmhainn maoinithe iarchurtha do phinsin cothrom le €836 milliún ag an 31 Nollaig 2007 (2006 - €962 milliún).

10 Táille iniúchta

Áiríodh foráil de €50,500 sa chaiteachas i leith luacha saothair an iniúchóra do 2007 (2006 – 49,500).

11 Táillí agus luacha saothair an Údaráis

Íocadh na luacha saothair seo a leanas le baill den Údarás 2007 2006€’000 €’000

Cathaoirleach 24 25Baill eile den Údarás 124 131

148 156

Áirítear na méideanna seo sa chaiteachas pá iomlán a áirítear faoi Nóta 5 thuas.

12 Cuntas caipitil 2007 2006€’000 €’000

Iarmhéid an 1 Eanáir 79,808 79,617

Aistriúcháin ón gcuntas ioncaim agus caiteachaisMéid caipitlithe i leith sócmhainní ceannaithe 10,586 6,986Glanmhéid scaoilte ar dhiúscairtí (248) (223)Aisíocaíochtaí iasachta maoine 4 2Gné chaipitiúil d’íocaíochtaí i leith sócmhainní ar léis 0 4

10,342 6,769

Lúide: Amúchta ar aon dul le dímheas sócmhainní (6,748) (6,578)

3,594 191

Iarmhéid ar an 31 Nollaig 83,402 79,808

Nótaí le cur leis na Ráitis Airgeadaisar leanúint

86

13 Sócmhainní seasta inláimhsitheTalamh Foirgnimh Gléasra & Iomlán

Trealamh€’000 €’000 €’000 €’000

Costas nó luacháilAg tús na bliana 5,810 84,460 54,976 145,246Breiseanna 0 2,537 8,049 10,586Diúscairtí 0 0 (870) (870)

Ag deireadh na bliana 5,810 86,997 62,155 154,962

Dímheas carnthaAg tús na bliana 0 28,050 37,384 65,434Muirear don bhliain 0 2,057 4,691 6,748Diúscairtí 0 (0) (622) (622)

Ag deireadh na bliana 0 30,107 41,453 71,560

Glanmhéideanna sna leabhairAg tús na bliana 5,810 56,410 17,592 79,812

Ag deireadh na bliana 5,810 56,890 20,702 83,402

San áireamh sna hiarmhéideanna tosaigh tá 522.8 heicteár talún (1,291.3 acra) aistrithe ag an Roinn Talmhaíochta, Iascaigh agusBia ag luachanna ainmniúla, agus athluacháladh sócmhainní áirithe eile ar an 31 Nollaig 1975 nó ar an 1 Iúil 1980. DhiúscairTeagasc 89.5 heictéar talún (221 acra) sa bhliain 2007. Talamh é seo a aistríodh ón Roinn Talmhaíochta, Iascaigh agus Bia.

Tá Teagasc ag baint úsáide as 38.0 heicteár (94 acra) talún faoi úinéireacht na Roinne Talmhaíochta & Bia, agus tá an Roinnag baint úsáide as 27.1 heicteár (67 acra) atá faoi úinéireacht Theagasc. Níl muirear ar bith ar cheachtar páirtí de thoradhna socruithe seo.

Tá sócmhainní seasta áirithe a tugadh ar iontaoibh do Theagasc arna gcosaint le reacht, agus dá réir sin ní féidir iad a dhíol.

14 Sócmhainní airgeadais

Tá sealúchas 57% ag Teagasc sa scairchaipiteal íoctha de Moorepark Technology Limited (5,100 scair ag €0.127). Iscomhfhiontar atá sa Chuideachta, a ionchorpraíodh ar an 18 Eanáir 1991, idir Theagasc agus chomharchumainn talmhaíochtaéagsúla.

Tá ráitis airgeadais ar leith ullmhaithe i leith na Cuideachta agus seo a leanas na torthaí don bhliain dar críoch an 31Nollaig 2007:

2007 2006€’000 €’000

Láimhdeachas 1,184 1,204

Brabús oibriúcháin roimh dhímheas, ús agus cáin 199 220Dímheas (tar éis deontas amúchta) (199) (182)Fáltais úis 6 8Cáin 0 0

Brabús i ndiaidh cánachais 6 46

Brabúis charntha go dtí an 31 Nollaig 27 21

Nótaí le cur leis na Ráitis Airgeadaisar leanúint

87

Forálann Meamram Comhlachais na Cuideachta go bhfuil páirtithe leasmhara i dteideal leas a bhaint as seirbhísí na Cuideachtaag rátaí fabhracha.

Coigeartaíodh figiúir chomparáideacha 2006 ó na figiúir a taispeánadh sna ráitis airgeadais a foilsíodh don bhliain sin ingeall ar chistí cúiteamh árachais de bhreis ar chaiteachas a athaicmiú.

Seo a leanas na hidirbhearta trádála a bhí idir Theagasc agus Moorepark Technology Limited (a áiríonn comhairleacht,anailísí agus úsáid áiseanna teicniúla agus áiseanna eile):

2007 2006€’000 €’000

Díolacháin Moorepark Technology Limited le Teagasc (curtha san áireamh sa láimhdeachas) 251 269Forchúitimh eile ó Theagasc (asbhainte ó chostas díolachán) 0 4

Iomlán 251 273

Iarmhéid neamhíoctha ar an 31 Nollaig 35 0

Díolacháin Theagasc do Moorepark Technology Limited 163 116

Iarmhéid neamhíoctha ar an 31 Nollaig 47 22

Faoi théarmaí Chomhaontú Thionscnóirí Moorepark Technology Limited tá geallta ag Teagasc riachtanais áirithe foirne achur ar fáil le haghaidh Moorepark Technology Limited as a chuid acmhainní féin agus ina theannta sin go ndéanfaidh siadforchostais na Cuideachta a fhrithghealladh maidir le fóntais, stórais, cuntais agus eisilteach. Seo a leanas na costais a bhí igceist:

2007 2006€’000 €’000

Foireann 177 162

Eile 162 105

Áirítear na hiomláin seo i gcaiteachas Theagasc faoi Thaighde Bia (Nótaí 5 agus 6).

Úsáideann Moorepark Technology Limited sócmhainní, ar le Teagasc iad, mar seo a leanas:2007 2006

€’000 €’000

Costais tosaigh 1,196 1,196

Glanluach Leabhair ar an 31 Nollaig 97 161

Áirítear na méideanna seo faoi Ghléasra agus Trealamh (féach ar Nóta 13 thuas).

De réir Chomhaontú na dTionscnóirí, tá a halla próiseála reatha ag Ionad Táirgí Déiríochta Pháirc Uí Mhórdha mar aon lesuíomh taobh leis ar a bhfuil áiseanna breise tógtha ag an gCuideachta tugtha ar léas do Moorepark Technology Limitedar chíos ainmniúil de €127 in aghaidh na bliana.

Níor measadh é bheith feiliúnach torthaí na Cuideachta a chomhdhlúthú..

Tá trí cinn d'infheistíochtaí beaga ag Teagasc i gcomharchumainn talmhaíochta atá cothrom le €1,243 ar fad (2006 - €1,243).

Nótaí le cur leis na Ráitis Airgeadaisar leanúint

88

15 Coláistí Príobháideacha

Tugann Teagasc tacaíocht do cheithre coláistí príobháideacha mar seo a leanas: 2007 2006

€’000 €’000

Deontais do choláistí príobháideacha 4,697 4,434Baill foirne ar iasacht ag coláistí príobháideacha 514 535(áirítear iad seo sa chaiteachas pá iomláin faoi Nóta 5 thuas).

5,211 4,969

16 Stoic 2007 2006€’000 €’000

Beostoc 4,187 4,167Táirgí feirme, leasacháin agus bia ainmhithe 695 547Soláthairtí ginearálta 263 250

5,145 4,964

17 Féichiúnaithe agus réamhíocaíochtaí 2007 2006€’000 €’000

Féichiúnaithe trádála 4,357 2,860Féichiúnaithe, réamhíocaíochtaí agus ioncam fabhraithe 3,246 2,359

7,603 5,219

Beidh na méideanna uile a luaitear thuas dlite laistigh de bhliain.

18 Creidiúnaithe - Méideanna dlite laistigh de bhliain 2007 2006€’000 €’000

Creidiúnaithe trádála 2,987 2,757Cáin ioncaim asbhainte de réir ÍMAT 1,658 1,504Árachas sóisialach pá-choibhneasa 707 637 Cáin bhreisluacha 1,866 74Cáin shiarchoinneálach 166 157Creidiúnaithe agus fabhruithe eile 7,910 9,745

15,294 14,874

Tá creidiúnaithe do chánachas agus leas sóisialach san áireamh thuas 4,397 2,372

Nótaí le cur leis na Ráitis Airgeadaisar leanúint

89

19 Ioncam iarchurtha

Déanann Teagasc taighde a fhaigheann maoiniú poiblí de réir conarthaí le hInstitiúidí Stáit eile, an Roinn Talmhaíochtaagus Bia ach go háirithe. Faoi chonarthaí taighde áirithe tugtar réamhíocaíocht airgid do Theagasc ar thosú dó nachgcuirtear san áireamh mar ioncam go dtí go dtabhaítear caiteachas faoin gconradh sin.

Ag an 31 Nollaig bhí foinse agus méid ioncaim iarchurtha dá leithéid cothrom le:2007 2006

€’000 €’000An Roinn Talmhaíochta agus Bia – airleacan do thionscadail FIRM 1,625 1,625An Roinn Talmhaíochta agus Bia – airleacan do thionscadail Stimulus 4,197 2,255European Science Foundation – Feachtas Bolscaireachta Sábháilteachta Bia 429 401Suimeanna eile a bhain le taighde agus a cuireadh ar athlá 1,566 89Suimeanna nár bhain le taighde agus a cuireadh ar athlá 1,271 0

9,088 4,37020 Léasanna airgeadais

Ar an 31 Nollaig 2007 ní raibh dualgas ar bith ar Theagasc faoi léasanna airgeadais (2006 - dada).

Níor tabhaíodh muirear airgeadais ar bith i rith na bliana faoi léasanna airgeadais (2006 - €834).

21 Ceangaltais chaipitiúla

Bhí ceangaltais chaipitiúla gan íoc ag an 31 Nollaig 2007 cothrom le €5.08 milliún (2006 - €1.68 milliún).

22 Léasanna oibriúcháin

Ag an 31 Nollaig 2007 bhí tiomantais bhliantúla ag Teagasc faoi léasanna oibriúcháin nárbh fhéidir a chealú, mar seo a leanas:

Talamh agus Gléasra agus Iomlánfoirgnimh innealra

€’000 €’000 €’000

Léasanna atá ag dul in éag:Laistigh de bhliain amháin 11 26 37Idir dhá bhliain agus cúig bliana 247 77 324Tar éis cúig bliana 85 0 85

343 103 446

23 Anailís ar athruithe sna glanchistí i rith na bliana1 Eanáir Sreabhadh 31 Nollaig

2007 Airgid 2007€’000 €’000 €’000

Airgead sa bhanc agus ar lámh 8,952 33,040 41,992Rótharraingt bhainc 0 0 0Taiscí gearrthréimhseacha 1,314 (637) 677

Ag deireadh na bliana 10,266 32,403 42,669

Nótaí le cur leis na Ráitis Airgeadaisar leanúint

90

24 Diúscairt sócmhainní seasta Fáltais/ Costais€’000

Fáltais ó Dhíol Réadmhaoine nó Airnéise

240 acra i mBaile Átha an Rí 36,31514 acra i mBaile an Ásaigh 1,120

37,435Costas díolachán (384)

37,051Diúscairt sócmhainní seasta eile (173)

36,878

Ba é an luach ísealscríofa a bhí ar na gabhaltais a díoladh i mBaile Átha an Rí agus i mBaile an Ásaigh ag tús na bliana ná dada.

25 Baill den Údarás – nochtadh idirbheart

Tá glactha ag an Údarás le nósanna imeachta de réir na dtreoirlínte atá eisithe ag an Roinn Airgeadais i ndáil le nochtadhleasa ó bhaill den Údarás agus chloígh an tÚdarás leis na nósanna imeachta seo. Ní raibh idirbhearta ar bith i rith na blianai ndáil le gníomhaíochtaí an Údaráis a raibh leas ag ball ar bith den Bhord iontu.

26 Faomhadh na ráiteas airgeadais

D'fhaomh an tÚdarás na ráitis airgeadais ar an DD MM 2008.

Nótaí le cur leis na Ráitis Airgeadaisar leanúint

91

Nótaí

92

Nótaí

Páirc na Darach, Ceatharlach, Co Cheatharlach,Teil: 059 917 0200. Faics: 059 918 2097Ríomhphost:i nfo@teagasc.iewww.teagasc.ie