tuberkuliozës laboratorinë diagnostikazurnalas.llmd.lt/lt/system/files/16758976529e30bf... · ga...

Tuberkuliozës laboratorinëdiagnostika(Metodinës rekomendacijos)

Patvirtino Lietuvos medicinos mikrobiologø sàjunga 2009-03-26. Protokolas Nr. 01/2009.

Recenzavo: doc. dr. Rita Planèiûnienëdr. Greta Gailienë

LABORATORINË MEDICINA 2010, t. 12, Nr. 4(48) 229

MOKSLAS, TEORIJA IR PRAKTIKA • SCIENCE, THEORY & PRACTICE

Astra Vitkauskienë1, Erika Skrodenienë

1, Alvydas Pavilonis

2

1Kauno medicinos universiteto Laboratorinës medicinos klinika

2Kauno medicinos universiteto Mikrobiologijos katedra

Laboratorinë medicina.2010, t. 12, Nr. 4(48), p. 229–242.

230 LABORATORINË MEDICINA 2010, t. 12, Nr. 4(48)

Astra Vitkauskienë, Erika Skrodenienë, Alvydas Pavilonis

TURINYS

1. ÁVADAS. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 231

2. MËGINIØ ËMIMAS, LAIKYMASIR GABENIMAS. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 231

3. MËGINIØ KENKSMINGUMO ÐALINIMAS. . . . 232

4. RÛGÐÈIAI ATSPARIØ BAKTERIJØDIAGNOSTIKA MIKROSKOPIJOS METODU . . . . 232

4.1. Tepinëlio ruoðimas. . . . . . . . . . . . . . . 232

4.2. Tepinëlio daþymo metodai. . . . . . . . . 233

4.2.1. Daþymas modifikuotu Cylioir Nilseno bûdu . . . . . . . . . . . . 233

4.2.2. Daþymas fluorescenciniu bûdu 233

4.3. Mikroskopinio tyrimo kokybëskontrolë. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 233

4.4. Daþytø tepinëliø mikroskopavimas . 233

4.5. Daþytø tepinëliø vertinimasir rezultatø praneðimas . . . . . . . . . . . 234

4.6. Klaidingø mikroskopinio tyrimorezultatø prieþastys . . . . . . . . . . . . . . 234

5. MIKOBAKTERIJØ DIAGNOSTIKAKULTIVAVIMO METODU . . . . . . . . . . . . . . . . . . 234

5.1. Mikobakterijø kultûrø auginimasstandþiosiose mitybos terpëse . . . . . . 235

5.2. Mikobakterijø kultûrø auginimasskystosiose mitybos terpëseautomatizuotose sistemose . . . . . . . . 235

5.3. Kultivavimo metodo kokybëskontrolë. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 236

5.3.1. Mitybos terpiø kokybëskontrolë. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 236

5.3.2. Tiriamosios medþiagos sëjimoir mikobakterijø augimokokybës kontrolë . . . . . . . . . . . 236

6. MYCOBACTERIUM TUBERCULOSISKOMPLEKSO MIKOBAKTERIJØ NUSTATYMASTIRIAMOJE MEDÞIAGOJE NUKLEORÛGÐÈIØAMPLIFIKACIJOS METODU . . . . . . . . . . . . . . . . 236

7. MIKOBAKTERIJØ IDENTIFIKAVIMOMETODAI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 237

7.1. Mikobakterijø fenotipo nustatymas . 237

7.1.1. Fenotipiniø savybiø nustatymometodai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 237

7.1.2. Biocheminio aktyvumonustatymas. . . . . . . . . . . . . . . . 237

7.1.2.1. Niacino testas . . . . . . . 237

7.1.2.2. Nitratø redukcijostestas. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 238

7.1.2.3. Katalazës testas . . . . . 238

7.1.3. Skystosios chromatografijosmetodas. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 238

7.1.4. Mikobakterijø genotiponustatymo metodai . . . . . . . . . 239

7.1.4.1. Hibridizacijos metodai 239

7.1.4.2. Nukleorûgðèiøamplifikacija ir DNRsekvenavimas bei restrikcinëfermentø analizë . . . . . . . . . . . 239

8. MYCOBACTERIUM TUBERCULOSIS KOMPLEKSOMIKOBAKTERIJØ ATSPARUMO VAISTAMS NUOTUBERKULIOZËS NUSTATYMAS. . . . . . . . . . . . . 239

8.1. Mycobacterium tuberculosis kompleksoatsparumo vaistams nuo tuberkuliozësnustatymas ant standþiøjø mitybosterpiø proporcijos metodu . . . . . . . . . 239

8.2. Mycobacterium tuberculosis kompleksoatsparumo vaistams nuo tuberkuliozësnustatymas skystosiose mitybosterpëse Bactec MGIT 960 sistema . . 240

9. SANTRUMPOS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 241

10. LITERATÛRA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 241

11. PRIEDAI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 241

11.1.NALC-NaOH tirpalas . . . . . . . . . . . . 241

11.2.Fosfatinis buferinis tirpalas . . . . . . . 241

11.3.Nitratø redukcijos testui reikalingøreagentø ruoðimas . . . . . . . . . . . . . . . 242

11.3.1. Natrio nitrato buferinistirpalas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 242

11.3.2. Druskos rûgðties tirpalas . . . 242

1. ÁVADAS

Svar biau sias tu ber ku lio zës diag nos ti -kos kri te ri jus yra My co bac te rium tu -ber cu lo sis (M. tu ber cu lo sis) pa der miøir jø at spa ru mo vais tams nuo tu ber -ku lio zës nu sta ty mas. La bo ra to ri nisvais tams nuo tu ber ku lio zës at spa riøM. tu ber cu lo sis pa der miø ið ty ri masyra vie na svar biau siø gran dþiø ið aið -ki nant at spa riø pa der miø su kel tà tu -ber ku lio zæ ir lei dþia to liau ste bë ti ðiøli go niø gy dy mà bei nu ma ty ti prog no -

zæ. M. tu ber cu lo sis pa der miø dau gi nisat spa ru mas vais tams nuo tu ber ku lio -zës pa tvir ti na mas, kai ran da ma izo -nia zi dui ir ri fam pi ci nui at spa riøM. tu ber cu lo sis pa der miø.

2. MË GI NIØ Ë MI MAS,LAI KY MAS IR GA BE NI MAS

Mi ko bak te ri jos ga li su kel ti li gà ávai -rio se or ga niz mo sis te mo se, to dël ima -mi ir ti ria mi skir tin gi më gi niai. Ti ria -

mo jo je me dþia go je ieð ko ma mi ko bak -te ri jø, ku rias ap ti kus at lie ka ma jøiden ti fi ka ci ja ir nu sta to mas at spa ru -mas vais tams nuo tu ber ku lio zës.Sëk min gam mi ko bak te ri jø ið sky ri -mui ið ti ria mo sios me dþia gos daugreikð mës tu ri tin ka mas më gi niø pa ë -mi mas, lai ky mas ir ga be ni mas. La bo -ra to ri jos ty ri mø re zul ta tai tie sio giaipri klau so nuo më gi niø ko ky bës. Tin -ka mai su rink ti, pa þy më ti, lai ku pri -sta ty ti ir tin ka mai sau go mi më gi niaipa de da pa siek ti ge rø re zul ta tø diag -no zuo jant tu ber ku lio zæ. Kiek vie nas


Tuberkuliozës laboratorinë diagnostika (Metodinës rekomendacijos)

1 len te lë. Ti ria mo sios me dþia gos ëmi mas, lai ky mas ir ga be ni mas

Ti ria mo ji me dþia ga Procedûra

Skrep liai, bron chø ið plo -vos ar nuo brû þos, bron -cho al ve o li nis la va þas,tra chë jos as pi ra tas

Ëmimas. Pacientas burnà iðskalauja vandeniu ir at ko së ja skreplø á sterilø indà, stebint medicinos per so -na lui. Bronchø iðplovos ar nuobrûþos, bronchoalveolinis la va þas, trachëjos aspiratas imami á sterilø in dà.

Ga be ni mo prie mo nës ir ma þiau sias me dþia gos kie kis. Ste ri lus 50 ml më gin tu vë lis (Fal con).Maþiau sias ti ria mo sios me dþia gos kie kis 3 ml.

Ga be ni mas ir lai ky mas. Më gi nys tuoj pat ga be na mas á la bo ra to ri jà kam ba rio tem pe ra tû ro je. Jeigabeni mas uþ trun ka il giau nei 1 val., lai ko mas ðal dy tu ve (+2)–(+8) °C tem pe ra tûro je.

Re ko men da ci ja. Trys skrep liø më gi niai su ren ka mi per 8–24 val. á skir tin gus më gin tu vë lius, ge riau siaitin ka skrep liai, su rink ti anks ti ry te.

Sme ge nø skys tis Ëmimas. Á sterilø indelá aseptiðkai paimama 2–3 ml smegenø skysèio.

Ga be ni mo prie mo nës ir ma þiau sias me dþia gos kie kis. Ste ri lus 50 ml më gin tu vë lis (Fal con).Maþiau sias ti ria mo sios me dþia gos kie kis 2–3 ml.

Ga be ni mas ir lai ky mas. Ti ria mo ji me dþia ga tuoj pat ga be na ma á la bo ra to ri jà. Më gi niai lai ko mikamba rio tem pe ra tû ro je. Ne lai ky ti ðal dy tu ve ir ne uþ ðal dy ti.

Or ga niz mo skys èiai: ab do -mi na li nis, am nio no skys -tis, as ci tas, tul þis, sà na ri -nis skys tis, pe ri kar do,pleu ros, si no vi jos skys tis

Ëmimas. Á sterilø indelá aseptiðkai surenkama 10 ml ar, esant galimybei, daugiau skysèio.

Ga be ni mo prie mo nës ir ma þiau sias me dþia gos kie kis. Ste ri lus 50 ml më gin tu vë lis (Fal con) arsterilus in de lis. Ma þiau sias ti ria mo sios me dþia gos kie kis 10–15 ml.

Ga be ni mas ir lai ky mas. Ti ria mo ji me dþia ga tuoj pat ga be na ma á la bo ra to ri jà. Më gi niai lai ko miðaldytu ve (+2)–(+8) °C tem pe ra tû ro je, bet ne uþ ðal do mi.

Skran dþio ið plo vos Ëmimas. Anksti ryte, kol pacientas nevalgæs ir guli lovoje, 25–50 ml paðildyto sterilaus distiliuotovandens iðplaunamas skrandþio turinys á sterilø indelá.

Ga be ni mo prie mo nës. Ste ri lus 50 ml më gin tu vë lis (Fal con) ar ste ri lus in de lis.

Ga be ni mas ir lai ky mas. Ti ria mo ji me dþia ga tuoj pat ga be na ma á la bo ra to ri jà. Jei më gi nio ga be ni masuþ trun ka il giau nei 1 val., më gi nys neut ra li zuo ja mas 100 mg nat rio kar bo na to ir ga be na mas kuoskubiau. Më gi niai lai ko mi kam ba rio tem pe ra tû ro je.

Re ko men da ci ja. Më gi niai tu ri bû ti neut ra li zuo ja mi 100 mg nat rio kar bo na to kaip ga li ma grei èiau, nes mi -ko bak te ri jos skran dþio ið plo vo se grei tai þû va. Di dþiau sias re ko men duo ja mas skran dþio ið plo vø tû ris 15 ml.

Kau lø èiul pø as pi ra tas Paëmimas. Tiriamoji medþiaga imama á kraujo ëmimo më gin tu vë lá be konservantø. Paimtas mëginyssumaiðomas më gin tu vë lá pavartant.

Ga be ni mas ir lai ky mas. Ti ria mo ji me dþia ga tuoj pat ga be na ma á la bo ra to ri jà. Më gi niai lai ko mikamba rio tem pe ra tû ro je.

Pû li niai: uþ da ri ar at ver -ti, ce liu li tas, akiø ek su -da tai, au di niai, odos pa -þei di mai, ger klø te pi në -liai

Ëmimas. Pavirðius nuvalomas tamponu, suvilgytu steriliu fi zio lo gi niu tirpalu ar 70° spiritu. Pûlinio tu ri -nys paimamas punk tuo jant sterilia adata. Esant atvertam pûliniui, imama kaip ið þaizdos: steriliu tam po nu nuo þaizdos pavirðiaus pa ða li na mos nekrozinës masës, kitu steriliu tamponu paimama ti ria mo ji medþiaga.

Ga be ni mas. Skys tas pû li nio tu ri nys su ren ka mas á ste ri lø 50 ml më gin tu vë lá (Fal con). Au di niai sutiriamà ja me dþia ga dedami á ste ri lø in de lá ar á ste ri lø 50 ml më gin tu vë lá (Fal con) su 2–3 ml ste ri laus fi -zio lo gi nio tir pa lo. Tam po nai dedami á tuð èià ste ri lø in de lá (be ga be na mo sios ter pës).

Ga be ni mas ir lai ky mas. Ti ria mo ji me dþia ga tuoj pat ga be na ma á la bo ra to ri jà. Jei me dþia gosgabenimas uþ trun ka il giau nei 1 val., lai ko ma ðal dy tu ve +2–+8 °C tem pe ra tû ro je, bet ne uþ ðal do mi.

Au di niai ir limf maz giai Paëmimas. Aseptiðkai paimamas mëginys operacijos ar biopsijos metu.

Ga be ni mo prie mo nës ir mi ni ma lus me dþia gos kie kis. Ste ri lus 50 ml më gin tu vë lis (Fal con).

Ga be ni mas ir lai ky mas. Ti ria mo ji me dþia ga tuoj pat ga be na ma á la bo ra to ri jà. Më gi niai lai ko mikamba rio tem pe ra tû ro je. Ne lai ky ti ðal dy tu ve ir ne uþ ðal dy ti.

Re ko men da ci ja. Au di nio pa im ti kuo dau giau ir prieð ga be nant á më gin tu vë lá ápil ti 2–3 ml ste ri lausfiziologinio tir pa lo.

Ðla pi mas Ëmimas. Surenkama apie 40 ml pirmo rytinio ðlapimo.

Ga be ni mo prie mo nës ir ma þiau sias me dþia gos kie kis. Ste ri lus 50 ml më gin tu vë lis (Fal con).Maþiau sias kie kis 10–15 ml (iki 40 ml).

Ga be ni mas ir lai ky mas. Më gi nys tuoj pat ga be na mas á la bo ra to ri jà. Jei me dþia gos ga be ni masuþtrunka il giau nei 1 val., më gi niai lai ko mi ðal dy tu ve (+2)–(+8) °C tem pe ra tûro je, bet ne uþ ðal do mi.

më gi nys tu ri bû ti uþ re gist ruo ja mas,jam su tei kia mas iden ti fi ka ci nis nu -me ris, ant më gin tu vë lio uþ ra ðo maspa cien to var das, pa var dë, sky rius arli go ni në. Më gi niai ga be na mi ste ri -liuo se in de liuo se, ku rie áde da mi á spe -cia lius plas ti ki nius mai ðus ar kon tei -ne rius.

La bo ra to ri jo je ver ti na ma më gi nioko ky bë. Më gi niai ne tin ka mi, jei:

1) per ma þas më gi nio kie kis,2) më gi ny je vy rau ja sei lës,3) sau sas tam po në lis (rei kia at lik ti

biop si jà),4) pa þeis tas in de lis su më gi niu,5) më gi nys pa im tas dau giau kaip

prieð 7 die nas,6) ke li skrep liø ar ðla pi mo më gi -

niai vie na me in de ly je.Më gi niø ëmi mo ið skir tin gø or ga -

niz mo vie tø, lai ky mo ir ga be ni mo re -ko men da ci jos pa tei kia mos 1 len te lë -je.

3. MË GI NIØ KENKS MIN GU MOÐA LI NI MAS

Prieð ty ri mà pa sau ly je nau do ja madau gy bë më gi niø kenks min gu mo ða li -ni mo me to dø. Më gi niø ne spe ci fi neimik ro flo rai su nai kin ti ir jiems su skys -tin ti CDC (Cen ters for Dis ease Con troland Pre ven tion) re ko men duo ja më gi -nius uþ pil ti NALC-NaOH tir pa lu. Jeiti ria mo ji me dþia ga yra ste ri lia me in -de ly je, ji asep tið kai per pi la ma á Fal con më gin tu vë lá.

Jei ti ria mo ji me dþia ga, pa im ta iðste ri liø or ga niz mo vie tø (sme ge nøskys èio, ab do mi na li nio, am nio no skys -èio, as ci to, tul þies, sà na ri nio skys èio,pe ri kar do, pleu ros, si no vi jos) ir yraskaid ri, tuo met prieð kenks min gu moða li ni mà pir miau sia kon cen truo ja ma(þr. cen tri fu ga vi mà). Jei më gi nys tirð -tas, glei vin gas ar pû lin gas, ti ria mo -sios me dþia gos kenks min gu mas ða li -na mas, kaip ir ki tø ne ste ri liø më gi niø(skrep liai, bron chø ið plo vos ar nuo -brû þos, bron cho al ve o li nis la va þas, tra -chë jos as pi ra tas, skran dþio ið plo vos,kau lø èiul pø as pi ra tas, pû liai). Á ti ria -mà jà me dþia gà – au di niø biop ta tà,þaiz dø as pi ra tà, limf maz gá – prieð ða -li nant kenks min gu mà ápi la ma 2–4 mlste ri laus 0,9 % izo to ni nio tir pa lo irasep tið kai su tri na ma ste ri lia me in de -ly je su grûs tu vë liu.

Kenks min gu mo ða li ni mas:• Më gin tu vë ly je (Fal con) më gi nys

uþ pi la mas NALC-NaOH tir pa lu san -ty kiu 1:1, pe ri odið kai su kra to mas ir15–20 min. lai ko mas kam ba rio tem pe -ra tû ro je.

• Á Fal con më gin tu vë lá pi la ma fos -fa ti nio bu fe ri nio tir pa lo iki pa da los

„50“ (pH 6,8) ir 15–20 min.(3000 aps./min.) cen tri fu guo ja ma.Cen tri fu ga tas nu siur bia mas Pa ste ropi pe te.

• Gau tos nuo së dos su mai ðo mos su 1–2 ml ste ri laus fos fa ti nio bu fe ri niotir pa lo (pH 6,8).

Ti ria mo sios me dþia gos – ðla pi -mo – ruo ði mas:

• Fal con më gin tu vë lis su ðla pi mu15–20 min. cen tri fu guo ja mas(3000 aps./min.). Vir ðu ti nis më gin tu -vë lio tû ris nu pi la mas, o á nuo së das pi -la ma 1–2 ml fos fa ti nio bu fe ri nio tir pa -lo (pH 6,8).

• Gau tas ben dras kie kis (5–10 ml)uþ pi la mas 4 % Na OH tir pa lo san ty kiu1:1 ir lai ko ma kam ba rio tem pe ra tû ro -je 15–20 min.

• Á më gin tu vë lá pi la ma fos fa ti niobu fe ri nio tir pa lo (pH 6,8) iki pa da los„50“ ir cen tri fu guo ja ma 15–20 min.(3000 aps./min.).

• Vir ðu ti nis cen tri fu ga to tû ris nu -siur bia mas Pa ste ro pi pe te, o gau tosnuo së dos su mai ðo mos su 1–2 ml fos fa -ti nio bu fe ri nio tir pa lo (pH 6,8).

Tam po nais pa im tos ti ria mo -sios me dþia gos – akiø, ger klø te pi -në liø – ruo ði mas:

• Á ste ri lø më gin tu vë lá (Fal con) pi -la ma 2 ml ste ri laus van dens, pa mer -kia mas tam po nas su ti ria mà ja me -dþia ga ir pi la ma 2 ml NaOH-NALC.Kad më gin tu vë lio dang te lá bû tø ga li -ma uþ suk ti, tam po no ko te lio vir ðu ti nëda lis nu ker pa ma. Pa ruoð tas më gin tu -vë lis lai ko mas kam ba rio tem pe ra tû ro -je 15 min., pas kui ste ri liu pin ce tu tam -po nas ið ima mas ir á më gin tu vë lá pi la -ma fos fa ti nio bu fe ri nio tir pa lo (pH 6,8) iki pa da los „50“.

• Cen tri fu guo ja ma 15–20 min.(3000 aps./min.). Po 5 min. Pa ste ro pi -pe te cen tri fu ga tas nu siur bia mas.

• Gau tos nuo së dos su mai ðo mos su 1–2 ml fos fa ti nio bu fe ri nio tir pa lo(pH 6,8).

Pa sta bosTir pa lø ga my bà þiû rë ti 11.1 ir

11.2 prie duo se. Ga li ma nau do ti ir pa -ruoð tus ko mer ci nius NALC-NaOH bei fos fa ti nius bu fe rinius tir pa lus (BDMycoP rep). NaOH pa de da su skys tin timë gi ná ir vei kia ne spe ci fi næ mik ro flo -rà bak te ri ci dið kai, mi ko bak te ri jomsjis þa lin gas ma þiau. NALC tik skys ti -na më gi ná. Ga lu ti nis më gi nio pH tu ridi delæ átakà mi ko bak te ri jø au gi mogrei èiui. Jei gu më gi ny je yra krau jo,NaOH-NALC me to das ne tu rë tø bû tinau do ja mas, nes esant krau jo NALCne vei kia. To kiu at ve ju vie tojNaOH-NALC var to ja mas 3–4 %NaOH. Mi ko bak te ri jos yra hid ro fo bi -nës, jas sun ku cen tri fu guo ti, tad la baisvar bu, kad bû tø rei kia mas cen tri fu -ga vi mo grei tis ir lai kas.

4. RÛGÐ ÈIAI AT SPA RIØBAK TE RI JØ DIAG NOS TI KAMIK RO SKO PI JOS ME TO DU

Áta riant plau èiø tu ber ku lio zës for mà,mik ro sko pi niam ty ri mui re ko men duo -ja ma im ti ne dau giau kaip tris skrep -liø më gi nius. Jei më gi niai ko ky bið ki,ga li pa kak ti ir dvie jø. Skrep liø mik ro -sko pi jos jaut ru mas svy ruo ja nuo 22 %iki 80 %, ly gi nant su kul ti va vi mo me -to du. Jaut ru mas pri klau so nuo pa þei -di mo lo ka li za ci jos ir ti po, tin ka mo ti -ria mo sios me dþia gos su rin ki mo, joskie kio, mi ko bak te ri jø rû ðies, da þy motech ni kos, la bo ra to ri jos dar buo to jøpa tir ties. Mik ro sko puo jant mi ko bak -te ri jos jau ran da mos, jei gu jø kie kis1 ml ti ria mo sios me dþia gos yra bent5×103 ko lo ni jas su da ran èiø vie ne tø(KSV). Jei 1 ml ti ria mo sios me dþia gosmi ko bak te ri jø yra 104 KSV, tai mik ro -sko puo jant ma to mos 60 % at ve jø. Jei1 ml ti ria mo sios me dþia gos mi ko bak -te ri jø yra 106 KSV, daþ niau siai mik ro -sko puo jant ran da mos 100 %. Tie sio gi -nës skrep liø mik ro sko pi jos me to dospe ci fið ku mas su da ro dau giau kaip98 %. Mik ro sko pi ja ne ga li pa keis tikul ti va vi mo me to do, ta èiau tai veiks -min gas ir ne bran gus bû das nu sta ty tivi suo me nei pa vo jin gus uþ kre èia musas me nis ir ste bë ti gy dy mo efek ty vu -mà.

Skrep liø mik ro sko pi nio ty ri mome to do pra na ðu mai:

• ne bran gus, pa pras tas me to das;• pa ly gin ti leng vai at lie ka mas;• re zul ta tus ga li ma pa teik ti grei -

èiau siai.Skrep liø mik ro sko pi nio ty ri mo

me to do jaut ru mas ma þas, kai:• áta ria mas ki tos lo ka li za ci jos tu -

ber ku lio zi nis pro ce sas (ne plau èiuo se),• tu ber ku lio ze ser ga vai kas;• in fek ci jà su ke lia ki tos mi ko bak -

te ri jø rû ðys.Ðla pi mo më gi niai ne mik ros ko puo -

ja mi, mi ko bak te ri joms ap tik ti ðla pi me nau do ja mas kul ti va vi mo me to das.

4.1. Te pi në lio ruo ði mas

Pa gal CLSI (The Na tional Com mit teefor Clin i cal Lab o ra tory Stan dards) irCDC re ko men da ci jas, te pi në lius rei -kia ruoð ti ið ap ruoð tos ir nu cen tri fu -guo tos ti ria mo sios me dþia gos nuo së -dø. Ne sant ga li my bës ap ruoð ti, te pi -në liai tie sio giai ga li bû ti da ro mi tik iðskrep liø.

• La ðas skys tos ti ria mo sios me -dþia gos ar ba la ðas nuo së dø, gau tø pa -ða li nus ti ria mo sios me dþia gos kenks -min gu mà, vien kar ti ne kil pe le ar baste ri lia vien kar ti ne Pa ste ro pi pe te uþ -



la ði na mas ant sau so ob jek ti nio stik le -lio, nuo ku rio pa ða lin ti rie ba lai (iki ty -ri mo ob jek ti niai stik le liai lai ko mi96° eta no ly je uþ da ra me in de) ir pa -sklei dþia mas kil pe le ið il gai stik le lio.Te pi në lio dy dis 2×1 cm.

• Pa ruoð tas te pi në lis 15–30 min.pa lie ka mas ið dþiû ti ájung ta me la mi -na ri nia me bok se kam ba rio tem pe ra -tû ro je.

• Ið dþiû væs te pi në lis fik suo ja maskarð èiu, lai kant sau so karð to oro spin -to je +80 °C tem pe ra tû ro je 1 val. ar ba2–3 kar tus per trau kiant per spi ri ti nës lem pu tës lieps nà te pi në liu á vir ðø.

4.2.Te pi në lio da þy mo me to dai

4.2.1. Da þy mas mo di fi kuo tu Cy lioir Nil se no bû du

Mo di fi kuo tas ðal tas Cy lio ir Nil se noda þy mo bû das nau do ja mas nu sta ty tirûgð tims at spa rias bak te ri jas (RAB).Pir ma me da þy mo eta pe vi sos bak te ri -jos nu si da þo rau do nai. Blu ki nant te pi -në lá, rûgð èiai ne at spa rios bak te ri josið blun ka ir da þo mos ma la chi to þa liuo -ju nu si da þo më ly nai. Blu ki nant pre pa -ra tà RAB ne pra ran da rau do nos spal -vos. To dël mik ro sko puo jant te pi në lá,RAB ma to mos rau do nos spal vos, ki tosbak te ri jos – më ly nos spal vos, o re gë ji -mo lau kas – þals vai mels vas (1 pav.).

Da þy mo pro ce dû ra:• Ant pa ruoð to ir fik suo to te pi në -

lio uþ la ði na ma Tb-col our kar bo lio fuk -si no tir pa lo ir lai ko ma 5 mi n u tes.

• Da þai nu pi la mi ir leng vai nu -plau na mi te kan èiu van de niu.

• Ant te pi në lio uþ la ði na masTb-col our blu ki na ma sis tir pa las, lai -ko ma ne il giau kaip 30 se kun dþiø irnu plau na ma te kan èiu van de niu.

• Ant te pi në lio uþ la ði na mas ma la -chi to þa lio jo tir pa las ir lai ko mas 1 mi -nu tæ.

• Plau na ma te kan èiu van de niuapie 10 se kun dþiø.

• Te pi në lis ið dþio vi na mas kam ba -rio tem pe ra tû ro je.

Vi sos dar bo prie mo nës su mer kia -mos á dez in fe kuo ja mà já skys tá, o vien -kar ti nës prie mo nës su de gi na mos.

4.2.2. Da þy mas fluo res cen ci niubû du

Fluo res cen ci nis da þy mo bû das daþ -niau siai nau do ja mas kaip at ran ki nisme to das nu sta ty ti RAB. Fluo roch ro -mai su si jun gia su mi ko bak te ri jø mu -ko li ti ne rûgð ti mi ir nenu si plau na blu -ki nant rûgð ti mi – al ko ho liu (HCl-izop -ro pa no liu). RAB nu si da þo rau do naioran þi ne ar gel to na spal va (pri klau so -mai nuo fluo res cen ci nio mik ro sko pofil trø kom bi na ci jos) ir mik ro sko puo -jant tam sia me fo ne ma to mas jø ðvy të -

ji mas. Ki tos bak te ri jos fluo roch ro mi -niais da þais ne nu si da þo (2 pav.).

Da þy mo pro ce dû ra:• Ant pa ruoð to ir fik suo to te pi në -

lio uþ la ði na ma apie 1 ml Tb-fluor au -ra mi no-ro da mi no da þø ir lai ko ma15 mi nu èiø.

• Da þai nu pi la mi ir leng vai nu -plau na mi te kan èiu van de niu.

• Ant te pi në lio uþ la ði na ma apie1 ml Tb-fluor blu ki na mo jo (HCL-izo -pro pa no lio) tir pa lo, lai ko ma 1 min. irte pi në lis nu plau na mas te kan èiu van -de niu.

• Ant te pi në lio uþ la ði na ma apie1 ml neut ra li zuo jan èio (bu fe ri nioKMnO4) tir pa lo, lai ko ma 5 min., te pi -në lis nu plau na mas te kan èiu van de niu ir ið dþio vi na mas kam ba rio tem pe ra tû -ro je.

Vi sos dar bo prie mo nës su mer kia -mos á dez in fe kuo ja mà já tir pa là, o poeks po zi ci jos vien kar ti nës prie mo nësið me ta mos.

4.3. Mik ro sko pi nio ty ri moko ky bës kon tro lë

At lie kant da þy mo pro ce dû ras, kiek -vie nà kar tà da þo mi kon tro li niai te pi -në liai, pa deng ti þi no mo mis rûgð èiaiat spa rio mis ir rûgð èiai ne at spa rio misbak te ri joms ið kli ni ki nës me dþia gos.Ar ba kon tro li niai te pi në liai ga li bû tipa ruo ðia mi ið My co bac te rium gor do -nae sus pen sijos (tei gia mo ji kon tro lë)ir Es ch e ri chia co li sus pen sijos (ne igia -mo ji kon tro lë).

4.4. Da þy tø te pi në liømik ro sko pa vi mas

Te pi në liai ti ria mi bi no ku li niu ðvie sosmik ro sko pu su alie jaus imer si jos ob -jek ty vu (100× di di ni mas) ir 10× akiesstik le liu. Ben dras di di ni mas 1000×.Mik ro sko puo jant rei kia per þiû rë tima þiau siai 300 re gë ji mo lau kø, jei



1 pav. Te pi në lis, da þy tas mo di fi kuo tu Cy lio ir Nil se no bû du

2 pav. Te pi në lis, da þy tas fluo res cen ci niu bû du

tepi në ly je RAB ne ran da ma, ir 100 re -gë ji mo lau kø, jei ran da ma 1+ RAB.Jei gu te pi në ly je ma to ma nuo 2+ iki 4+RAB, uþ ten ka per þiû rë ti ke le tà re gë ji -mo lau kø.

3 pav. pa tei kia ma re ko men duo ja -ma te pi në lio mik ro sko pa vi mo pro ce -dû ra. Li ni jos su ro dyk lë mis ro do te pi -në lio kil no ji mo ir per þiû ros kryp tá pomik ro sko po læ ðiu.

4.5. Da þy tø te pi në liøver ti ni mas ir re zul ta tøpra ne ði mas

Ka dan gi fluo res cen ci nis da þy mo bû -das daþ niau siai nau do ja mas kaip at -ran ki nis me to das nu sta ty ti RAB, vi site pi në liai, ku riuo se ran da ma RAB, tu -rë tø bû ti pa pil do mai da þo mi mo di fi -kuo tu Cy lio ir Nil se no bû du.

Jei mik ro sko pi nio ty ri mo me turan da ma RAB, at sa ky mas tu ri bû tine del siant pra ne ða mas te le fo nu, fak -su ar ki tu bû du. CDC re ko men duo japra neð ti mik ro sko pi nio ty ri mo re zul -

ta tus ne vë liau kaip per 24 val. nuomë gi nio ga vi mo.

4.6. Klai din gi mik ro sko pi nioty ri mo re zul ta tai ir jøpre ven ci ja

Þiûrëti 3 lentelæ.

5. MI KO BAK TE RI JØDIAG NOS TI KA KUL TI VA VI MOME TO DU

Áta riant tu ber ku lio zæ, ti ria mà jà me -dþia gà pa së liui re ko men duo ja ma pa -im ti prieð pra de dant gy dy mà vais taisnuo tu ber ku lio zës. Mi ko bak te ri jø au -



3 pav. Re ko men duo ja ma te pi në lio mik ro sko pa vi mo pro ce dû ra

2 len te lë. Te pi në liø ver ti ni mo kri te ri jai, re ko men duo ja mi CDC ir CLSI

Da þy ta Cy lio ir Nil se no bû du Daþyta fluorescenciniu bûdu (×450)Vertinimas

Ras tø RAB skai èius / re gë ji mo lau kø skai èius

0 / 300

1–2 / 300*

1–9 / 100

1–9 / 10

1–9 / 1

>9 / 1

0 / 300

1–2 / 70*

2–18 / 50

4–36 / 10

4–36 / 1

>36 / 1

RAB ne ras ta

Abe jo ti nas, ty ri mà rei kia kar to ti*

RAB ras ta (1+)

RAB ras ta (2+)

RAB ras ta (3+)

RAB ras ta (4+)

RAB – rûgð èiai at spa rios bak te ri jos*vi sa me te pi në ly je ran da mos tik 1–2 RAB, tu ri bû ti da þo mas ir ti ria mas ki tas to pa ties më gi nio te pi në lis. Ga vus tà pa tá re zul ta tà, ty ri màrei kia kar to ti ið ki to më gi nio.

3 len te lë. Klai din gø mik ro sko pi nio ty ri mo re zul ta tø prie þas tys

Re zul ta tas Prieþastis Kaip iðvengti

Klai din gai ran da maRAB

Naudotas blogai nukenksmintas objektinis stiklelis, ant kurio likæ RAB nuoankstesnio tepinëlio.

Naudoti tik naujus (vienkartinius) objektinius stiklelius.

Ant te pi në lio da þy mo me tu RAB pa te konuo ki to te pi në lio, ku ria me yra RAB.

RAB su si kau pia da þø nuo së do se.

Te pi në lius da þant nau do ti da þy mo pa dëk lus. Sau go ti, kad te pi -në liai ne si lies tø vie nas su ki tu. Da þant ne merk ti te pi në liø á in -dus su da þais ar blu ki na mai siais tir pa lais.

Nau do ti tik ðvie þius, be nuo së dø, da þus. Jei yra nuo së dø, da þusrei kia fil truo ti.

RAB pa te ko ið imer si nio alie jaus, esan èioant mik ro sko po ob jek ty vo læ ðio.

Nu va ly ti alie jø nuo imer si nës sis te mos læ ðio po kiek vie nos te pi -në lio, ku ria me ras ta RAB, mik ro sko pi jos.

Klai din gai ne ran da -ma RAB

Tepinëlis yra per plonas, tiriamojimedþiaga buvo nuplauta daþymo metu.

Reikia tinkamai atskiesti tiriamà medþiagà. Padaryti tepinëliustinkamo storio.

Te pi në lis tu ri bû ti 2 cm2 plo to (1×2 cm).

Per di de lis te pi në lio plo tas, dël to te pi në lis per plo nas.

Ne nu da þy tos ar per sil pnai nu da þy tosRAB.

Sau go ti te pi në lius nuo UV spin du liø, tie sio gi nës sau lës ðvie sos,ne per kai tin ti fik suo jant. Da þus sau go ti tam saus stik lo bu te liuo -se. Jei van de ny je di de lis kie kis chlo ro, plau nant te pi në lius jis ga -li pa veik ti fluo res cen ci nius da þus. Da þant rei kia pa ða lin ti plo vi -mo van dens per tek liø, kad bû tø ið veng ta da þø pra skie di mo.

Ne vi so te pi në lio per þiû rë ji mas. Þiû rë ti te pi në lá pa gal tai syk les ir su skai èiuo ti re ko men duo ja màre gë ji mo lau kø skai èiø.

RAB – rûgð èiai at spa rios bak te ri jos

gi ni mui tin ka mos ávai rios mi ty bos ter -pës, ku rios skirs to mos á stan dþi à sias ir skys tà sias. Skys to sio se mi ty bos ter pë -se mi ko bak te ri jos au ga ge riau ir grei -èiau – mi ko bak te ri jø au gi mas daþ -niau siai ma to mas per dvi sa vai tes, ostan dþio sio se mi ty bos ter pë se tik per3–6 sa vai tes. Vi sais at ve jais, kai áma -no ma, ti ria mà jà me dþia gà re ko men -duo ja ma së ti á skys tà jà mi ty bos ter pæ.Mi ko bak te ri jø ið sky ri mas mak si ma -liai pa ge rë ja, jei kar tu së ja ma ir á stan -dþi à jà mi ty bos ter pæ. Tuo met ga li maáver tin ti ko lo ni jø mor fo lo gi jà ar mið rià mi ko bak te ri jø kul tû rà, kas ne áma no -ma skys to jo je ter pë je.

CLSI re ko men duo ja ti ria mà jà me -dþia gà së ti á skys tà jà mi ty bos ter pæ,kai:

• pa im ta ið eks tra pul mo ni nio þi di -nio,

• skrep liai, pa im ti gy dy mà nuo tu -ber ku lio zës gau nan tiems pa cien tams,

• pa im ta in va zi niu bû du (bron chøið plo vos, bron chø al ve o li nis la va þas,sme ge nø skys tis, pleu ros ar pe ri kar dopunk ta tai, sà na ri nis ar pe ri to ni nisskys tis, biop ta tai, me dþia ga ið kau loert miø).

5.1. Mi ko bak te ri jø kul tû røau gi ni mas stan dþio sio semi ty bos ter pë se

Ti ria mo ji me dþia ga së ja ma á pa si rink -tà stan dþi à jà mi ty bos ter pæ. Ðiuo me tu pla èiau siai nau do ja mos kiau ði nio pa -grin do Le venð tei no ir Jen se no (Lo -wens tein-Jen sen) ir aga ro pa grin doMid dleb ro ok 7H10 ir 7H11 stan dþio -sios ter pës.

Le venð tei no ir Jen se no ter pë se -lek ty vi, jos su dë ty je yra ma la chi to þa -lia sis, ku ris slo pi na ki tø ne spe ci fi niøbak te ri jø ir gry bø au gi mà. Kiau ði niopa grin do ter pë se ge rai au ga M. tu ber -cu lo sis kom plek so bak te ri jos ir dau gu -ma ki tø mi ko bak te ri jø, bet tai në rageriausios ter pës My co bac te riumavium (M. avium) au gin ti.

Aga ro pa grin do Mid dleb ro ok 7H10ir 7H11 stan dþio sios ter pës ypaè pa to -gios nau do ti nu sta tant mi ko bak te ri jøat spa ru mà vais tams nuo tu ber ku lio -

zës, nes dël di des nio plo to leng viau ga -li ma ver tin ti pro cen tà at spa riø mi ko -bak te ri jø. Mid dleb ro ok 7H11 ter pësge res nës ir daþ niau nau do ja mos, nesjø su dë ty je yra ka zei no hid ro li za to,ku ris pa de da aug ti re toms ir izo nia zi -dui at spa rioms M. tu ber cu lo sis pa der -mëms.

Ti ria mo ji me dþia ga ap ruo ðia maskir tin gai, te at siþ vel giant á tai, ið ko -kiø or ga niz mo in fek ci jos þi di niø ji yrapa im ta (þr. 3 sky riø). Ap ruoð ta ti ria -mo ji me dþia ga së ja ma ant stan dþio -sios mi ty bos ter pës.

Pro ce dû ra:• Jei ti ria mo ji me dþia ga – skrep -

liai, gau tos nu kenks min tos ti ria mo -sios me dþia gos nuo së dos su mai ðo mossu 1–2 ml ste ri laus 0,9 % izo to ni niotir pa lo, o ðla pi mo nuo së dos – su1–2 ml fos fa ti nio bu fe rio.

• Ste ri lia vien kar ti ne Pa ste ro pi -pe te pa ima ma 0,3–0,5 ml su mai ðy tønuo së dø ir uþ la ði na ma ant Le venð tei -no ir Jen se no ter pës. Uþ së ti më gin tu -vë liai pa de da mi nuo þul nio je pa dë ty je.

• Ið li ku siø ti ria mo sios me dþia gosnuo së dø ruo ðia mas te pi në lis mik ro -sko pi jai (þr. 4 sky riø); ðla pi mo nuo së -dos ne mik ros ko puo ja mos.

• Pa së liai in ku buo ja mi 37 °C tem -pe ra tû ro je CO2 in ku ba to riu je 8 sa vai -tes, pir mà sa vai tæ jie lai ko mi nuo þul -nio je pa dë ty je.

• Tris pir mas sa vai tes më gin tu vë -liø kamð te liai tu ri bû ti ne vi sai uþ suk -ti, kad pa ge rë tø CO2 cir ku lia ci ja. Vë -liau uþ su ka mi ir trum pam at su ka mi1 kar tà per sa vai tæ.

• Pa së liai tik ri na mi 1 kar tà persa vai tæ ir at ren ka mos ter pës, ku rio sema to mos ið au gu sios bak te ri jø ko lo ni -jos.

• Ver ti na mas ið au gu siø ko lo ni jøgau su mas, pig men tas, mor fo lo gi ja(4–5 len te lës).

• Ið au gus gry nai bak te ri jø kul tû -rai, to liau at lie ka ma mi ko bak te ri jøiden ti fi ka ci ja (þr. 7 sky riø).

• Pa së lio at sa ky mas, ku ria me nu -ro dy ta, kad mi ko bak te ri jos ne ið au go,ati duo da mas po 8 sa vai èiø.

5.2. Mi ko bak te ri jø kul tû røau gi ni mas skys to sio seter pë se au to ma ti zuo to sesis te mo se

Me to do pra na ðu mai, pa ly gin ti su au -gi ni mu ant stan dþiø jø ter piø:

• grei èiau gau na mi re zul ta tai;• ter pës ko ky bið kes nës, to dël mi -

ko bak te ri jos au ga ge riau, kai ku riosmi ko bak te ri jø rû ðys au ga tik skys to -sio se ter pë se;

• sis te ma au to ma ti zuo ta;• sis te ma sau ges në, nes nau do ja -

mi plas ti ki niai më gin tu vë liai.Me to do trû ku mai:• ti ria mo sios me dþia gos kenks -

min gu mo ða li ni mui ga li ma nau do ti tik Na OH-NALC;

• di des në pa së lio uþ krë ti mo ne -spe ci fi ne mik ro flo ra ri zi ka;

• ty ri mas bran ges nis;• pri klau so my bë nuo ga min to jo.Vi sa me pa sau ly je jau at si sa ko ma

ra dio met ri nës au to ma ti zuo tos sis te -mos BACTEC 460. Ðiuo me tu mi ko -bak te ri joms au gin ti ir at spa ru muivais tams nuo tu ber ku lio zës nu sta ty tinau do ja mos dvi ner adio met ri nës au -to ma ti zuo tos sis te mos. Bac tecMGIT 960 sis te ma (pa rem ta fluo res -cen ci jos ma ta vi mu) ir BacT/Alert



4 len te lë. Mi ko bak te ri jø ko lo ni jø au gi mo stan dþio jo je ter pë je gau su mo vertinimas

Ko lo ni jø skai èius Vertinimas

Në ra ko lo ni jø

500 ko lo ni jø

Mikobakterijos neiðaugo

Nu ro do mas ko lo ni jø skai èius

1+

2+

3+

4+

5 len te lë. Mi ko bak te ri jø ko lo ni jø au gi mo grei tis, spal va ir mor fo lo gi ja

Lë tai au ga (> 7 die nas) Grei tai au ga (£ 7 die nas)

M. tu ber cu lo sis komplek -sas

Fotochromogeninësmikobakterijos (gaminapigmentà tik ðviesoje)

Skotochromogeninësmikobakterijos (gaminapigmentà ir tamsoje)

Ne chromogeninës(nega mi na pig men to)

–

Ko lo ni jos grub lë tos,sausos

Kolonijos grublëtos arglotnios



Greitai auganèios

Te pi në ly je mi ko bak te ri -jos ið si dës èiu sios ka so mis

Ko lo ni jos tam siai gel to -nos spal vos

Kolonijø pigmentas nuotamsiai geltonos iki cit -ri nos spalvos gel to nu -mo, kai auga ðviesoje

Kolonijos nuo geltonosiki oranþinës spalvos,kai auga tamsoje

Kolonijos gali bûtiblyðkiai gelsvos arrusvos, bet spalvanekinta ðviesoje

–

siste ma (pa rem ta ko lo ri met ri jos ma -ta vi mu). Pla èiau siai nau do ja maBactec MGIT 960 sis te ma.

Ti ria mo ji me dþia ga së ja ma á skys -tà jà mo di fi kuo tà Mid dleb ro ok 7H9 mi -ty bos ter pæ su pa pil dais, ku ri yra më -gin tu vë ly je su mi ko bak te ri jø au gi moin di ka to riu mi (MGIT). MGIT më gin -tu vë lio dug ne esan èia me si li ko neátvir tin tas fluo res cuo jan tis jun gi nys,ku rio fluo res cen ci jà slo pi na de guo nis.Ti ria mà ja me dþia ga uþ së ti MGIT më -gin tu vë liai de da mi á au to ma ti ná Bac -tec MGIT 960 ana li za to riø ir in ku buo -ja mi 37 °C tem pe ra tû ro je. Aug da mosmi ko bak te ri jos su nau do ja de guo ná irið ski ria CO2. Su nau do jus lais và de -guo ná, fluo roch ro mas dau giau ne slo pi -na mas ir ul tra vio le ti në je ðvie so jeMGIT më gin tu vë ly je ma to mas ðvy të ji -mas. Fluo res cen ci jos in ten sy vu mastie sio giai pro por cin gas su nau do tamde guo nies kie kiui. Bac tec MGIT 960ana li za to rius ma tuo ja fluo res cen ci josin ten sy vu mà kas 60 min. Fluo res cen -ci jos di dë ji mas ver ti na mas kaip au gi -mo lyg muo (AL). Pa së lis ver ti na maskaip tei gia mas, kai 1 ml ter pës apy -tiks liai ið au ga 10

5–10

6 KSV mi ko bak -

te ri jø. Jei gu per 6 sa vai tes fluo res cen -ci jos in ten sy vu mas më gin tu vë ly je ne -pa kin ta, ana li za to rius pra ne ða apiene igia mà pa së lá.

Ið më gin tu vë liø, ku riuo se nu sta to -mas au gi mo lyg muo, to liau at lie ka miiden ti fi ka ci jos tes tai, sie kiant at skir tiM. tu ber cu lo sis mi ko bak te ri jas nuoati pi niø mi ko bak te ri jø.

Ti ria mo sios me dþia gos së ji moá skys tà jà mi ty bos ter pæ pro ce dû -ra:

• Prieð nau do jant tik ri na mi MGIT më gin tu vë liai, ar në ra ið orës pa þei di -mø, drums tu mo.

• At su kus kamð te lá, á MGIT më -gin tu vë lá pi pe te ála ði na ma 0,8 ml pa -ruoð to MGIT au gi mo prie do.

• 0,5 ml nu kenks min tos ti ria mo -sios me dþia gos nuo së dø (þr. 3 sky riø)pi pe te asep tið kai pa së ja ma á MGITter pæ. Më gin tu vë lio kamð te lis tuoj patsan da riai uþ su ka mas, sus pen sija su -mai ðo ma më gin tu vë lá ap ver èiant ke le -tà kar tø. Ið li ku siø ti ria mo sios me -dþia gos nuo së dø ruo ðia mas te pi në lisRAB mik ro sko pi jai (þr. 4 sky riø) ir pa -pil do mai pa së ja ma ant stan dþio siosLe venð tei no ir Jen se no ter pës (þr.5.1 sky riø).

• Uþ së ti MGIT më gin tu vë liai nu -va lo mi dez in fek tan tu, 30 min. pa lai -ko mi kam ba rio tem pe ra tû ro je, pas kuisu de da mi á Bac tec MGIT 960 ana li za -to riø ir in ku buo ja mi +37 °C tem pe ra -tû ro je 6 sa vai tes.

• Kas 60 min. Bac tec MGIT 960ana li za to rius ið ma tuo ja fluo res cen ci -jos in ten sy vu mà ir nu ro do më gin tu vë -

lius, ku riuo se au gi mo lyg muo pa di dë -jæs. Toks MGIT më gin tu vë lis ið ima -mas ið ana li za to riaus ir ap þiû ri masáver ti nant ter pës drums tu mà (mi ko -bak te ri jos la bai ma þai drums èia ter pæ) ir smul kiø dribs niø su si da ry mà më -gin tu vë lio dug ne.

• Jei AL pa di dë ja ir ana li za to riusjá ver ti na kaip tei gia mà pa së lá per pir -mas ke lias die nas nuo ty ri mo pra -dþios, áta ria mas pa së lio uþ krë ti masne spe ci fi ne mik ro flo ra. Taip pat ver ti -na ma ir jei më gin tu vë ly je nu sta to masla bai di de lis drums tu mas.

• Ið MGIT më gin tu vë lio ruo ðia -mas te pi në lis (þr. 4 sky riø) ir jo tu ri -nys ið së ja mas ant 5 % krau jo aga ro uþ -terð tu mui pa tik rin ti.

• Jei mik ro sko puo jant ran da maRAB, pra ne ða ma gy dan èiam gy dy to jui ir at lie ka mi mi ko bak te ri jø iden ti fi ka -vi mo tes tai (þr. 7 sky riaus 6 len te læ).

• Jei nu sta to mas pa së lio uþ krë ti -mas ne spe ci fi ne mik ro flo ra, pa kar to ti -nai ða li na mas pa së lio kenks min gu -mas MGIT më gin tu vë ly je (þr. 3 sky -riø).

• MGIT më gin tu vë lis iki at lie kant at spa ru mo vais tams nuo tu ber ku lio -zës tes tà in ku buo ja mas ter mos ta te+37 °C tem pe ra tûro je.

5.3. Kul ti va vi mo me to doko ky bës kon tro lë

5.3.1. Mi ty bos ter piø ko ky bëskon tro lë

Jei mi ty bos ter pës ga mi na mos la bo ra -to ri jo je, jos tu ri bû ti grieþ tai kon tro -liuo ja mos. 1–3 % ter piø ið kiek vie nosnau jai pa ga min tos par ti jos kon tro -liuo ja mos uþ së jant jas su tri mis mi ko -bak te ri jø rû ði mis:

M. tu ber cu lo sis, H37Ra ATCC 25177M. kan sa sii ATCC 12478M. for tui tum ATCC 6841Kaip tei gia mo ji kon tro lë nau do ja -

ma ko mer ci në jau pa ga min ta ar la bo -ra to ri jos anks tes nës ga my bos par ti josge ros ko ky bës ter pë. Ver ti na mas ið au -gu siø ko lo ni jø kie kis ir mor fo lo gi ja.Jei nau jai pa ga min tos mi ty bos ter pësne ati tin ka nu sta ty tø rei ka la vi mø, lai -ko mos ne tin ka mo mis.

5.3.2. Ti ria mo sios me dþia gossë ji mo ir mi ko bak te ri jø au gi moko ky bës kon tro lë

La bo ra to ri jo je tu ri bû ti pe ri odið kaikas vie nà ar kas tris më ne sius at lie ka -ma ti ria mo sios me dþia gos së ji mo irmi ko bak te ri jø au gi mo pro ce dû rø ko -ky bës kon tro lë.

Rei kia ver tin ti:• ben drà skai èiø ir pro cen tà RAB,

ið au gu siø pa së ly je ið më gi niø, kai

RAB mik ro sko pið kai bu vo ne ras ta irkai RAB mik ro sko pið kai bu vo ras ta.(Jei ti ria mo jo je me dþia go je RAB mik -ro sko pið kai ras ta, dau giau kaip 90 %at ve jø tu rë tø ið aug ti mi ko bak te ri jos ir ter pë je. Ver ti nant më gi nius, ið ku riøið au go mi ko bak te ri jos, ápras ta, kad50 % at ve jø juo se mik ro sko pið kai RAB ne ras ta. Jei nu sta to mas þen klus RABið au gi na mu mo su ma þë ji mas ið RABmik ro sko pið kai ras tø ar RAB mik ro -sko pið kai ne ras tø më gi niø, rei kia per -þiû rë ti më gi niø kenks min gu mo ða li ni -mo pro ce dû rà, nes ga li ma per di de lëmi ko bak te ri jø þû tis);

• vi du ti næ M. tu ber cu lo sis ir ki tømi ko bak te ri jø ið au gi mo pa së ly jetruk mæ, kai më gi ny je RAB mik ro sko -pið kai ras ta ir kai ne ras ta. (La bo ra to -ri jo je per tris– ðe ðis më ne sius nu sta to -ma vi du ti në M. tu ber cu lo sis ir ki tømi ko bak te ri jø ið au gi mo skys to jo je irstan dþio jo je mi ty bos ter pë je truk më.Jei ði truk më la bai pa kin ta, va di na si,ru ti ni nes pro ce dû ras rei kia per þiû rë -ti);

• më gi niø uþ ter ði mo ne spe ci fi nemik ro flo ra daþ ná;

• in ku ba ci jos tem pe ra tû rà (tik ri -na ma kiek vie na in ku ba to riaus len ty -na su skir tin gais ter mo met rais).

6. MY CO BAC TE RIUMTU BER CU LO SIS KOM PLEK SOMI KO BAK TE RI JØ NU STA TY MASTI RIA MO JO JE ME DÞIA GO JENU KLE O RÛGÐ ÈIØAM PLI FI KA CI JOS ME TO DU

Tie sio gi nis M. tu ber cu lo sis kom plek soir ati pi niø mi ko bak te ri jø nu sta ty masti ria mo jo je me dþia go je lei dþia la baigrei tai, t. y. per pa rà, diag no zuo ti li gàir pra dë ti gy dy ti pa cien tus. Nu kle o -rûgð èiø am pli fi ka ci jos me to du ga li manu sta ty ti M. tu ber cu lo sis kom plek so ir dau ge lá ati pi niø mi ko bak te ri jø tie sio -giai ið ap ruoð tos ti ria mo sios me dþia -gos per ke le tà va lan dø. Taip pat tie sio -giai ið ti ria mo sios me dþia gos ga li manu sta ty ti M. tu ber cu lo sis pa der miø at -spa ru mà ri fam pi ci nui ir izo nia zi dui,ku rá le mia ge nø mu ta ci jos. Ta èiau ðisme to das ne pa kei èia kul tû rø au gi ni moir at spa ru mo vais tams nuo tu ber ku -lio zës nu sta ty mo, ku ris uþ trun ka vi -du ti nið kai 8 sa vai tes.

Pa grin di niai nu kle o rûgð èiø am pli -fi ka ci jos me to do pra na ðu mai:

• la bai grei tas li gos su kë lë jo nu -sta ty mas;

• di de lis ty ri mo jaut ru mas ir spe -ci fið ku mas, ku ris lei dþia da liai pa cien -tø, ku riems mik ro sko pi nio ty ri mo me -tu RAB ne ras ta, diag no zuo ti li gà.



Pa grin di niai nu kle o rûgð èiø am pli -fi ka ci jos me to do trû ku mai:

• në ra iki ga lo au to ma ti zuo tas;• rei ka lin gos spe cia lios pa tal pos ir

bran gi apa ra tû ra;• ga li mi klai din gai tei gia mi ir

nei gia mi re zul ta tai, to dël kar tu rei -kia at lik ti ir kul ti va vi mà. Ty ri mo at -sa ky mo re zul ta tus rei kia in ter pre -tuo ti ly gi nant su kli ni ki ne li gos ið -raið ka ir kul ti va vi mo me to du gau taisre zul ta tais;

• ne tin ka mas gy dy mo efek ty vu -mui ver tin ti, nes nu kle o rûgð tis ga li ma nu sta ty ti ir gy dy mo me tu (kai mi ko -bak te ri jos jau ne gy vy bin gos).

Nu kle o rûgð èiø am pli fi ka ci jos me -to dui tin ka miau sia ti ria mo ji me dþia -ga ta, ku ri pa im ta dar ne gy dy tiemspa cien tams ið apa ti niø kvë pa vi mota kø (skrep liai, bron cho al ve o li nis la -va þas, bron chø ið plo vos, tra chë jos as -pi ra tas). Jei M. tu ber cu lo sis nu kle o -rûgð èiø am pli fi ka ci jos me to du ne -ran da ma, dar ne ga li ma at mes ti tu -ber ku lio zës diag no zës. Tik ið au gin -tos M. tu ber cu lo sis pa der mës kul ti -va vi mo me to du ir pa cien to kli ni ki nisat sa kas á gy dy mà lei dþia pa tvir tin tiar at mes ti tu ber ku lio zës diag no zæ.Nors ðis ty ri mo me to das grei tas irtiks lus, ta èiau jo pla taus nau do ji moga li my bes ri bo ja di de lë kai na. Nu kle -o rûgð èiø am pli fi ka ci jos me to du ið tir -ti me dþia gà re ko men duo ja ma diag -no zuo jant tu ber ku lio zæ vi siems nau -jai su sir gu siems pa cien tams, kaimik ro sko pi niu ty ri mu ras ta RAB, irpa cien tams, ku rie tu ri di de læ tu ber -ku lio zës ri zi kà ir ati tin ka mà kli ni ki -næ li gos ið raið kà.

Ðiuo me tu nu kle o rûgð tims nu sta -ty ti nau do ja mi ko mer ci niai M. tu ber -cu lo sis diag nos ti kos me to dai:

• po li me ra zës gran di ni nës re ak ci -jos me to das (ge ne ti nis tai ki nys – ci to -zi no DNR me til trans fe ra zë),

• nu kle o rûgð ties se ko mis pa grás ta am pli fi ka ci ja – NASBA – Nu cleic acidse quence based am pli fi ca tion (ge ne ti -nis tai ki nys – 16S rRNR ge nas),

• se kos pa kei ti mo am pli fi ka ci ja –SPA – Strand dis place ment am pli fi ca -tion (ge ne ti nis tai ki nys – pivNG ge -nas).

7. MI KO BAK TE RI JØIDEN TI FI KA VI MO ME TO DAI

Kli nið kai la bai svar bu at skir ti M. tu -ber cu lo sis kom plek so mi ko bak te ri jasnuo ki tø ne M. tu ber cu lo sis mi ko bak -te ri jø. Kom plek sui pri klau so M. tu ber -cu lo sis, M. bo vis spp. bo vis, M. bo visspp. cap rae, M. bo vis spp. BCG,M. mic ro ti, M. af ri ca num, M. ca net tii,M. pin ni pe dii.

7.1. Mi ko bak te ri jø fe no ti ponu sta ty mas

7.1.1. Fe no ti pi niø sa vy biønu sta ty mo me to dai

Ver ti na ma mi ko bak te ri jø au gi mogrei tis, ið au gu siø mi ko bak te ri jø ko lo -ni jø mor fo lo gi ja, pig men tas (5 len te lë). Ið ið au gu siø ant stan dþio sios mi ty boster pës ar ba skys to jo je ter pë je mi ko -bak te ri jø ko lo ni jø ruo ðia mi te pi në liaiir mik ro sko puo ja mi.

Te pi në lio ruo ði mas ið ko lo ni jø, ið -au gu siø ant stan dþio sios mi ty bos ter -pës:

• ant ob jek ti nio stik le lio, nuo ku -rio pa ða lin ti rie ba lai, Pa ste ro pi pe teuþ la ði na mas la ðas izo to ni nio tir pa lo(0,9 % NaCl);

• nuo stan dþio sios mi ty bos ter pësste ri lia kil pe le pa ima ma 1 ar 2 vie no -dos mor fo lo gi jos izo liuo tos ko lo ni jos;

• ko lo ni jos kil pe le ið tri na mos antstik le lio ir su mai ðo mos su fi zio lo gi niutir pa lu. Te pi në lio dy dis 1×2 cm.

Te pi në lio ruo ði mà ið skys to sioster pës ir da þy mà mo di fi kuo tu Cy lio ir

Nil se no bû du þiû rë ki te 4 sky riu je.Ver ti na mas mi ko bak te ri jø nu si da þy -mas ir ið si dës ty mas te pi në liuo se.M. tu ber cu lo sis bak te ri jos daþ niau ið -si dës to ka so mis ar krû ve lë mis, ati pi -nës mi ko bak te ri jos daþ niau ða ko ja siil go mis juos to mis ar at ski ro mis laz de -lë mis. (Ver ti nant tik ið si dës ty mà ne -ga li ma at skir ti M. tu ber cu lo sis bak te -ri jø nuo ati pi niø mi ko bak te ri jø.)

7.1.2. Bio che mi nio ak ty vu monu sta ty mas

7.1.2.1. Nia ci no tes tas

Vi sos mi ko bak te ri jos ga mi na ni ko ti norûgð tá (nia ci nà), da ly vau jan èià ok si -da ci jos-re duk ci jos re ak ci jo se. Ta èiaudi dþiau sià nia ci no kie ká ga mi na M. tu -ber cu lo sis, M. si miae ir M. che lo naepa der mës, pa ly gin ti su ki to mis mi ko -bak te ri jo mis. Nia ci nas kau pia si mi ty -bos ter pë je, ku rio je au ga M. tu ber cu lo -sis. Nau do jant iden ti fi ka ci nes juos te -les, im preg nuo tas re a gen tais (ka liotio cia na tu, chlo ra mi nu T, cit ri nørûgð ti mi ir nat rio ami no sa li ci la tu),skir tais mi ko bak te ri jø pa ga min tam



6 len te lë. Tes tai, siû lo mi mi ko bak te ri joms iden ti fi kuo ti

Mi ko bak te ri jø ti pas Rekomenduojami identifikaciniai testai

M. tu ber cu lo sis kom plek sas Kolonijø pigmentasKo lo ni jø mor fo lo gi jaNia ci no tes tasNit ra tø re duk ci jos tes tas68 °C ka ta la zës tes tasPi ra zi na mi da zës tes tas (4 die nos)

Fo toch ro mo ge ni nësmikobak te ri jos

Kolonijø pigmentasAu gi mas 28 °C temp.Nia ci no tes tasNit ra tø re duk ci jos tes tasTwe en hid ro li zëPu siau kie ky bi nis (PK) ka ta la zës tes tas

Sko toch ro mo ge ni nësmikobak te ri jos

Fotochromogenas 25 °C temp.Au gi mas 52 °C temp.Nit ra tø re duk ci jos tes tasTwe en hid ro li zëPK ka ta la zës tes tasNaCl to le ran ci jaAril sul fa ta zës tes tas (3 die nos)Te lu ri to re duk ci ja

Ne fo toch ro mo ge ni nësmikobakterijos

Niacino testasPK ka ta la zës tes tasTwe en hid ro li zëUre a zës tes tasPi ra zi na mi da zës tes tas (4 die nos)NaCl to le ran ci jaAril sul fa ta zës tes tas (3 die nos)Te lu ri to re duk ci ja

Grei tai au gan èiosmikobakte ri jos

Nitratø redukcijos testasPK ka ta la zës tes tas68 °C ka ta la zës tes tasTwe en hid ro li zëNaCl to le ran ci jaGe le þies nau do ji masAu gi mas ant Mac Con key aga ro be metil vio le tinioCit ra tø skai dy masMa ni to lio skai dy masIno zi to lio s kai dy mas Sor bi to lio skai dy mas

nia ci nui ap tik ti, nu sta to ma, ar ið skir -ta mi ko bak te ri jø pa der më ga mi na ðiàrûgð tá.

Nia ci no tes to at li ki mo pro ce -dû ra:

• Ið gry nos mi ko bak te ri jø kul tû -ros, ið au gu sios ant stan dþiø jø mi ty -bos ter piø, ruo ðia ma sus pen sija. Mik -ro bio lo gi ne kil pa ið ke liø ter pës vie tøpa ima mos mi ko bak te ri jø ko lo ni jos irper ke lia mos á ste ri lø më gin tu vë lá sugrûs tu vë liu. Ála ði na mi 1–2 la ðai ste ri -laus dis ti liuo to van dens ir su tri na ma. Ið try nus ápi la ma 1,5 ml dis ti liuo tovan dens ir mai ðo ma, kol su si da ro sus -pen sija. Sus pen sija ho mo ge ni zuo ja -ma më gin tu vë lá pur tant kra ty tu vu irapie 20–30 min. pa lie ka ma pa sto vë ti,kad nu sës tø di des nës sus pen sijos da -le lës.

• Ruo ðia ma tei gia mo ji kon tro lë,ku ri nau do ja ma kiek vie nà kar tà at lie -kant ty ri mà (BBL Taxo TB Ni a cinCon trol). Á 10 ml tal pos më gin tu vë lá su 0,6 ml ste ri laus dis ti liuo to van densáde da mas vie nas kon tro li nis dis kas irper 15 min. tris kar tus ge rai su pur to -ma. Më gin tu vë lis pa lie ka mas kam ba -rio tem pe ra tû ro je.

• Kaip ne igia mo ji kon tro lë nau do -ja mas 10 ml tal pos më gin tu vë lis su0,6 ml dis ti liuo to van dens.

• 0,6 ml sus pen sijos tu ri nio at sar -giai per ke lia ma á 10 ml tal pos ste ri lømë gin tu vë lá.

• Ste ri liu pin ce tu pa ima ma nia ci -no tes to iden ti fi ka ci në juos te lë ir ro -dyk le þe myn ámer kia ma á më gin tu vë -lius su tei gia mà ja kon tro le, ne igia mà -ja kon tro le ir bak te ri jø sus pen sija.Ðvel niai su pur to ma. Po 5–10 min. darkar tà su pur to ma.

• Vi sø më gin tu vë liø spal va ver ti -na ma po 12–15 min., bet ne vë liaukaip po 30 min.

Nia ci no tes to re zul ta tø ver ti ni -mas

Ver ti na ma sus pen sijos spal va:• Jei ti ria mo sios me dþia gos ir tei -

gia mo sios kon tro lës më gi niø spal vagel to na, o ne igia mo sios kon tro lës spal -va ne pa ki to – tes tas tei gia mas.

• Jei ti ria mo sios me dþia gos ir nei -gia mo sios kon tro lës më gi niai ne kei èiaspal vos – tes tas ne igia mas.

Kaip tei gia mo ji ir ne igia mo ji kon -tro lës ga li bû ti nau do ja mos M. tu ber -cu lo sis H37Ra ir M. avium pa der mës.

7.1.2.2. Nit ra tø re duk ci jos tes tas

Mi ko bak te ri jos ski ria si pa gal ge bë ji -mà re du kuo ti nit ra tus. 97 % M. tu ber -cu lo sis pa der miø nit ra tus (NO3) re du -kuo ja á nit ri tà (NO2), azo to ok si dà(N2O), azo to mo nok si dà (NO) ir amo -nia kà (NH3). Jei gu ti riant ið au gu siasmi ko bak te ri jø ko lo ni jas yra nors vie -nas ið ðiø ga lu ti niø apy kai tos pro duk -

tø, ádë jus Ni t ra te A ir Ni t ra te B re a -gen tø, sub stra tas pa kei èia spal và, taireið kia, kad mi ko bak te ri jos skai donit ra tus. Sub stra to spal vai ne pa ki -tus, áde da ma Ni t ra te C (cin ko dul kës)re a gen to, ku ris pa de da ap tik ti ne re -du kuo tà nit ra tà. Jei gu sub stra te yrane re du kuo to nit ra to, jis pa kei èia spal -và. Kai ádë jus ðio re a gen to sub stra tospal va ne pa kin ta, va di na si, nit ra tasbu vo su skai dy tas iki azo to du jø (N2) ir mi ko bak te ri jos yra nit ra tams tei gia -mos.

Kaip pa ruoð ti re a gen tus, rei ka lin -gus nit ra tø re duk ci jos tes tui, þiû rë ki -te 11.3 prie dà.

Nit ra tø re duk ci jos tes to at li ki -mo pro ce dû ra:

• Á më gin tu vë lá ápi la ma 0,2 ml ste -ri laus fi zio lo gi nio tir pa lo.

• Mik ro bio lo gi ne kil pa pa ima mosmi ko bak te ri jø ko lo ni jos ir ið tir pi na -mos më gin tu vë ly je su tir pa lu, tuo metápi la ma 2 ml nat rio nit ra to bu fe ri niotir pa lo.

• Ge rai su pur to ma ir in ku buo ja -ma ter mos ta te 37 °C tem pe ra tû ro je3 va lan das.

• Á më gin tu vë lá re a gen tai la ði na mi to kia tvar ka:

– 1 la ðas drus kos rûgð ties tir pa -lo (ge rai su pur to ma),

– 2 la ðai Ni t ra te A re a gen to,– 2 la ðai Ni t ra te B re a gen to.

• In ku buo ja ma 18 val. ir ver ti na -ma, ar sub stra tas pa kei të spal và.

• Jei sub stra to spal va ne pa si kei të, á më gin tu vë lá ála ði na ma Ni t ra te C re a -gen to.

• Pa lau kia ma 1 min. ir pa kar to ti -nai ver ti na ma sub stra to spal va.

Nit ra tø re duk ci jos tes to ver ti -ni mas pa gal tir pa lo spal và:

• Jei ter pës spal va ála ði nus Ni -trate A ir Ni t ra te B re a gen to tam pa ro -þi në ar rau do na – tes tas tei gia mas.

• Jei ter pës spal va ála ði nus Ni -trate C re a gen to tam pa ro þi në ar rau -do na – tes tas ne igia mas.

• Jei ter pë ála ði nus Ni t ra te C re a -gen to ne kei èia spal vos – tes tas tei gia -mas.

M. tu ber cu lo sis H37Ra ir M. aviumnau do ja mos kaip tei gia mo ji ir ne igia -mo ji kon tro lës.

7.1.2.3. Ka ta la zës tes tas

Mi ko bak te ri jos ga mi na fer men tà, ku -ris ka ta li zuo ja van de ni lio pe rok si doski li mà á van de ná ir de guo ná. Pro ce some tu in ten sy viai ið si ski ria du jos, pli -ka aki mi ma to mas pu to ji mas. Ver tin -gas kai ku riø mi ko bak te ri jø rû ðiø, iðjø ir M. tu ber cu lo sis, iden ti fi ka ci nisbruo þas yra tas, kad ka ta la zës re ak ci -ja tam pa ne ak ty vi sus pen sijà 20 min.pa ðil dþius iki +68 °C tem pe ra tû ros.Mi ko bak te ri jø iden ti fi ka ci jai nau do ja -

mas van de ni lio pe rok si das (30 %)ir stip rus de ter gen to tir pa las(Tween-80). De ter gen tas pa de da ið -skai dy ti mi ko bak te ri jø „ka sas“ á at ski -ras bak te ri jas ir op ti mi zuo ti ka ta la zësap ti ki mà.

Ka ta la zës tes to at li ki mo pro ce -dû ra

• Á më gin tu vë lá ápi la ma 0,5 ml0,067 M fos fa ti nio bu fe ri nio tir pa lo.

• Mik ro bio lo gi ne kil pa ið ke liø ter -pës vie tø pa ima mos mi ko bak te ri jø ko -lo ni jos ir per ke lia mos á më gin tu vë lá subu fe ri niu tir pa lu, tu ri nys sus pen -duojamas.

• In ku buo ja ma +68 °C tem pe ra tû -ros van dens vo ne lë je 20 min. La baisvar bus in ku ba ci jos lai kas ir tem pe ra -tû ra.

• Më gin tu vë liai ið ima mi ir at vë si -na mi iki kam ba rio tem pe ra tû ros.

• Ápi la ma 0,5 ml ðvie þiai pa ruoð to(1:1) 10 % Twe en-80 ir 30 % van de ni lio pe rok si do re a gen to.

• Pa lie ka ma pa sto vë ti kam ba riotem pe ra tû ro je 20 min., ne pur to ma.

• Më gin tu vë liuo se ma to mas orobur bu liu kø su si da ry mas.

Pa sta ba: ne igia mo tes to më gin tu -vë liai prieð juos ið me tant pa lai ko mi20 min.

Ka ta la zës tes to ver ti ni masVer ti na ma oro bur bu liu kø su si da -

ry mas:• Tes tas tei gia mas – më gin tu vë ly -

je su mi ko bak te ri jø ko lo ni jo mis su si -da ro oro bur bu liu kai.

• Tes tas ne igia mas – ti ria mo siosme dþia gos më gi niuo se oro bur bu liu køne su si da ro.

Kaip tei gia mo ji ir ne igia mo ji kon -tro lës nau do ja mos M. kan sa sii irM. tu ber cu lo sis H37Ra pa der mës.

7.1.3. Skys tosios chro ma tog ra fi josme to das

Tai ty ri mo me to das, kai at lie ka ma mi -ko bak te ri jø làs te lës sie ne lës rie ba lørûgð èiø ana li zë. Tik ne dau ge lis mik ro -or ga niz mø sa vo làs te lës sie ne lë je tu ririe ba lø rûgð èiø ir tai lei dþia iden ti fi -kuo ti dau ge lá mi ko bak te ri jø iki rû ðies. Ðis me to das yra bran gus, jam rei ka -lin ga spe cia li áran ga, bet la bai grei tas(tu rint ið au gin tà kul tû rà, re zul ta tasgau na mas ma þiau nei per 2 va lan das), iden ti fi ka ci jà ga li ma at lik ti ir tie sio -giai ið ti ria mo sios me dþia gos.

Pa grin di niai me to do at li ki mo eta -pai:

1) mi ko li nës rûgð ties eks trak ci ja ið mi ko bak te ri jos làs te lës sie ne lës;

2) mi ko li nës rûgð ties vir ti mas á UV ar fluo res cen ci jà su ge rian èius es te -rius;

3) chro ma tog ra fi ja;4) re zul ta to ver ti ni mas.



7.1.4. Mi ko bak te ri jø ge no ti ponu sta ty mo me to dai

Nors fe no ti pi niai M. tu ber cu lo sis me -to dai vis dar ið lie ka auk so stan dar -tu, taèiau la biau po pu lia rë ja ge no ti -po nu sta ty mo me to dai. Ka dan gi at -ran da ma vis dau giau mi ko bak te ri jørû ðiø, ku rioms bû din gos la bai pa na -ðios fe no ti pi nës sa vy bës, tai la baisun ki na iden ti fi ka ci jà fe no ti pi niaisme to dais.

7.1.4.1. Hib ri di za ci jos me to dai

Ið ski ria mi du hib ri di za ci jos me to dai:• Hib ri di za ci ja tir pa le. Ti ria -

mo ji me dþia ga – RAB ko lo ni jos, ið au -gu sios ant stan dþiø jø ter piø ar skys -to jo je ter pë je. Li zuo jant mi ko bak te ri -jas, at lie ka ma nu kle o rûgð èiø eks -trak ci ja. Á mi ði ná áde da ma þy më taRNR ir in ku buo ja ma. Ne hib ri di zuo tiþy me nys ið plau na mi, o DNR-RNRhib ri dai nu sta to mi che mi nës liu mi -nes cen ci jos bû du. Ðiuo me to du ga li -ma nu sta ty ti to kias mi ko bak te ri jørû ðis:

1) M. tu ber cu lo sis kom plek sà;2) M. avium kom plek sà;3) M. kan sa sii,4) M. gor do nae.• At virkð ti nei hib ri di za ci jai

at lik ti nau do ja mos nit ro ce liu lio zësjuos te lës, ant ku riø pri tvir tin ti þy -më ti spe ci fi niai þy me nys. Jei ti ria -ma ja me mi ði ny je yra spe ci fi niø þy -me nø ati tik muo, jie su si jun gia irjuos te lë pa kei èia spal và. Pri klau so -mai nuo ga min to jo, ðiuo me to du ga li -ma nu sta ty ti iki 16 mi ko bak te ri jø rû -ðiø.

7.1.4.2. Nu kle o rûgð èiøam pli fi ka ci ja ir DNRsek ve na vi mas bei re strik ci nëfer men tø ana li zë

Ti ria mo ji me dþia ga – RAB ko lo ni jos, ið au gu sios ant stan dþiø jø ter piø arskys to jo je ter pë je. Ið pra dþiø nu -kleo rûgð tys pa dau gi na mos am pli fi -ka ci jos me to du, vë liau at lie ka masDNR sek ve na vi mas. Ðiuo me to duga li ma nu sta ty ti vi sas mi ko bak te ri -jø rû ðis.

8. MI KO BAK TE RI JØAT SPA RU MO VAIS TAMS NUOTU BER KU LIO ZËS NU STA TY MAS

At spa ru mas vais tams tu ri bû ti nu sta -to mas mi ko bak te ri jø pa der mëms, ku -rios ið au ga ið ti ria mo sios me dþia gospir mà kar tà pa cien tui diag no za vus li -gà, jei mi ko bak te ri jos dar ið au ga potri jø më ne siø nuo gy dy mo pra dþios irjei kli nið kai në ra at sa ko á ski ria mà gy -dy mà.

8.1. My co bac te riumtu ber cu lo sis kom plek somi ko bak te ri jø at spa ru movais tams nuo tu ber ku lio zësnu sta ty mas ant stan dþiø jømi ty bos ter piø pro por ci josme to du

Daþ niau siai nau do ja mos ter pës: Le -venð tei no ir Jen se no bei Mid dlerb -rook 7H10. Pa ruo ðia mos ter pës suskir tin go mis vais tø nuo tu ber ku lio -zës, slo pi nan èiø mi ko bak te ri jø au gi -mà, kon cen tra ci jo mis. Mi ko bak te ri josge riau au ga ant aga ro pa grin do ter -piø, pa ly gin ti su kiau ði nio pa grin doter pë mis, to dël an ti bio ti kams at spa -riø pa der miø pro cen tà leng viau nu -sta ty ti at lie kant ty ri mà ant aga ro pa -grin do (Mid dlerb ro ok 7H10) ter piø.

Pa ruo ðia mos Mid dleb ro ok 7H10aga ro su OADC prie du ter pës su rei -kia mos kon cen tra ci jos vais tais nuo tu -ber ku lio zës (7 len te lë), ant jø ið së ja -mos ið au gu sios M. tu ber cu lo sis bak te -ri jø kul tû ros. Vais tui jaut riø mi ko -bak te ri jø pa der miø au gi mas slo pi na -mas. Jei mi ko bak te ri jos yra at spa riosvais tui nuo tu ber ku lio zës, au gi masne slo pi ni mas ar ba slo pi na mas ma þaiir ter pë je ma to mas mi ko bak te ri jø ko -lo ni jø au gi mas. M. tu ber cu lo sis kul tû -ra lai ko ma at spa ria, jei yra > 1 % mi -

ko bak te ri jø, at spa riø ti ria mam vais -tui, pa ly gin ti su mi ko bak te ri jø kul tû -ros au gi mu ter pë je be vais to.

At spa ru mo vais tams nuotu ber ku lio zës nu sta ty mostan dþio sio se mi ty bos ter pë sepro por ci jos me to du pro ce dû ra

Sus pen sijos ruo ði mas:• Mik ro bio lo gi ne kil pa ið ke liø ter -

pës vie tø pa ima mos mi ko bak te ri jø ko -lo ni jos ir per ke lia mos á ste ri lø më gin -tu vë lá su grûs tu vë liu. Ápi la ma 1–2 la -ðai ste ri laus dis ti liuo to van dens ir su -tri na ma. Kad su si da ry tø sus pen sija,dar ála ði na ma 1–2 ml dis ti liuo to van -dens.

• Sus pen sija ho mo ge ni zuo ja mamë gin tu vë lá pur tant kra ty tu vu. Kadnu sës tø di des nës sus pen sijos da le lës,më gin tu vë lis pa lie ka mas pa sto vë tiapie 30 min.

• Virð nuo së dø su si da ræs pa vir ði -nis sus pen sijos tu ri nys at sar giai per -ke lia mas á 10 ml tal pos ste ri lø më gin -tu vë lá ir pra skie dþia mas dis ti liuo tuvan de niu iki 1 drums tu mo pa galMcFar lan do stan dar tà.

• Gau ta sus pen sija skie dþia madis ti liuo tu van de niu 10-2 ir 10-4 kar tø:

0,5 ml sus pen sijos +4,5 ml H2O

(A tir pa las 10-1)

0,5 ml A + 4,5 ml H2O (B tir pa las 10-2)

0,5 ml B + 4,5 ml H2O (C tir pa las 10-3)

0,5 ml C + 4,5 ml H2O (D tir pa las 10-4)



7 len te lë. Vais tai nuo tu ber ku lio zës ir re ko men duo ja mos jø kon cen tra ci jos jaut -ru mui nu sta ty ti pro por ci jos me to du ant stan dþiø jø ter piø, re mian tis CLSI

Vais tai nuotuberkuliozës

Koncentracija (mg/ml)

Mid dlerb ro ok7H10 aga ras

Middlerbrook7H11 agaras

Levenðteino irJenseno agaras

I ei lës vais tai nuo tu ber ku lio zës

Izo nia zi das 0,21,0

0,21,0

0,21,0

Ri fam pi ci nas§ 1,0 1,0 40,0

Etam bu to lis 5,0 7,5 2,0

Strep to mi ci nas 2,010,0

2,010,0

4,0

Pi ra zi na mi das NR NR –

II ei lës vais tai nuo tu ber ku lio zës

Kap re o mi ci nas 10,0 10,0 40,0

Etio na mi das 5,0 10,0

Etam bu to lis† 10,0 10,0

Ka na mi ci nas# 5,0 6,0 30,0

Of lok sa ci nas* 2,0 2,0 2,0

p-ami nosa li ci lo rûgð tis 2,0 8,0 0,5

Ri fa bu ti nas 0,5 0,5 –

Cik lo se ri nas 30,0 – 40,0

NR – ne re ko men duo ja ma at lik ti§Ri fam pi ci nas ati tin ka ri fa pen ti nà.†Ði etam bu to lio kon cen tra ci ja tu ri bû ti te stuo ja ma kaip II ei lës vais tai nuo tu ber ku lio zës.#Ka na mi ci nas ati tin ka ir ami ka ci nà.*Of lok sa ci nas ati tin ka fluo ro chi no lo nus.

• 10-2 pra skie di mo kul tû ros (B tir -pa lo) po 0,1 ml (3 la ðus) pi pe te së ja ma ápa ruoð tà Mid dleb ro ok 7H10 aga rà suOADC prie du be vais tø nuo tu ber ku lio -zës (kon tro lë 2 (K2)) ir á pa ruoð tà Mid -dleb ro ok 7H10 aga rà su OADC prie dusu skir tin gø kon cen tra ci jø vais tais.

• 10-4 pra skie di mo kul tû ros (D tir -pa lo) po 0,1 ml (3 la ðus) pi pe te së ja ma á pa ruoð tà Mid dleb ro ok 7H10 aga rà suOADC prie du be vais tø nuo tu ber ku -lio zës (kon tro lë 4 (K4)). Mi ko bak te ri jøau gi mas ter pë se be vais tø bus kon tro -lë, ly gi nant bak te ri jø au gi mà ter pë sesu vais tais.

• Uþ së tos lëkð te lës ne ap vers tos, omë gin tu vë liai guls ti pa lie ka mi kam -ba rio tem pe ra tû ro je, kol ino ku lia tassu si ge ria (ið dþiûs ta).

• Lëkð te lës su de da mos á po lie ti le -ni nius mai ðe lius ir pa së liai in ku buo ja -mi 37 °C tem pe ra tû ro je tris sa vai tesCO2 in ku ba to riu je, kas sa vai tæ per þiû -ri mi.

Re zul ta tø ver ti ni masRe zul ta tai ver ti na mi po tri jø sa -

vai èiø. Jei kul tû ra at spa ri ti ria miemsvais tams nuo tu ber ku lio zës, re zul ta -tus ga li ma áver tin ti ir po dvie jø sa vai -èiø. Ið pra dþiø ver ti na mas mi ko bak te -ri jø au gi mo gau su mas ant kon tro li niøter piø (8 len te lë).

Jei ant kon tro li nës ter pës M. tu -ber cu lo sis ne au ga, at spa ru mo an ti bio -ti kams re zul ta tai ne ver ti na mi. M. tu -

ber cu lo sis pa der miø kul tû ra lai ko maat spa ria, jei yra > 1 % at spa riø ti ria -mam vais tui mi ko bak te ri jø ko lo ni jø.Ver ti nant at spa ru mà vais tams nuotu ber ku lio zës, ly gi na mas au gi mas ant K4 ter pës ir ter pës su vais tu. Jei ter pë -je su vais tu mi ko bak te ri jø au gi mo në -ra ar au ga ko lo ni jø skai èius, ma þes nisnei ant K4 ter pës, va di na si, at spa riømi ko bak te ri jø yra ma þiau nei 1 % ir ti -ria ma M. tu ber cu lo sis pa der më ver ti -na ma kaip jaut ri tam vais tui.

Jei ter pë je su vais tu mi ko bak te ri jø ko lo ni jø skai èius di des nis nei antK4 ter pës, va di na si, at spa riø mi ko -bak te ri jø yra dau giau nei 1 % ir ti ria -ma M. tu ber cu lo sis pa der më ver ti na -ma kaip at spa ri tam vais tui.

8.2. My co bac te riumtu ber cu lo sis kom plek somi ko bak te ri jø at spa ru movais tams nuo tu ber ku lio zësnu sta ty mas skys to sio seter pë se Bac tec MGIT 960sis te ma

Me to do pra na ðu mai, pa ly gin ti su at -spa ru mo nu sta ty mu ant stan dþiø jømi ty bos ter piø:

• grei èiau gau na mi re zul ta tai;• ter pës ko ky bið kes nës;

• sis te ma au to ma ti zuo ta;• tes tuo ja I, II ei lës bei nau jus

vais tus nuo tu ber ku lio zës;• sau ges në, nes nau do ja mi plas ti -

ki niai më gin tu vë liai.Me to do trû ku mai:• bran ges nis;• di des në uþ krë ti mo ne spe ci fi ne

mik ro flo ra ri zi ka;• yra pri klau so my bë nuo ga min to -

jo;• ne ga li ma nu sta ty ti at spa ru mo

cik lo se ri nui.Á MGIT ter pæ ádë jus ati tin ka mos

kon cen tra ci jos vais to nuo tu ber ku lio -zës (9 len te lë), M. tu ber cu lo sis pa der -miø au gi mas slo pi na mas, dël to su -nau do ja ma ma þai de guo nies, o jun gi -nio fluo res cen ci ja slo pi na ma. JeiM. tu ber cu lo sis pa der mës at spa riosvais tui nuo tu ber ku lio zës, jø au gi masne slo pi na mas, su nau do ja mas O2 irma to mas fluo res cen ci jos di dë ji mas –fik suo ja mas au gi mo lyg muo. M. tu ber -cu lo sis pa der miø kul tû ra lai ko ma at -spa ria, jei yra dau giau kaip 1 % bak te -ri jø, at spa riø ti ria mam vais tui.

Kad nu sta ty tu me 1 % at spa ru mopro por ci jà, ti ria mà kul tû rà su vais tunuo tu ber ku lio zës ly gi na me su kon tro -li niu më gi niu, ku ris yra 100 kar tø pra -skies tas.

Mi ko bak te ri jø at spa ru movais tams nuo tu ber ku lio zësnu sta ty mo skys to sio se mi ty boster pë se Bac tec MGIT 960 sis te mapro ce dû ra

• Pa ruo ðia mi ar at ðil do mi jau pa -ruoð ti rei kia mos kon cen tra ci jos vais tø nuo tu ber ku lio zës tir pa lai (þr. 9 len te -læ).

• Pa ima mi MGIT ter pës më gin tu -vë liai: po vie nà kiek vie nai vais to kon -cen tra ci jai ir vie nas kon tro lei ir2 MGIT pi ra zi na mi do (PZA) ter pësmë gin tu vë liai. Pa tik ri na ma, ar në raið orës pa þei di mø, ter pës drums tu mo.

• Á kiek vie nà MGIT ter pës më gin -tu vë lá pi pe te ála ði na ma po 0,8 ml Bac -tec MGIT SI RE prie do ar ba MGITPZA prie do.

• Á skir tin gus MGIT ter pës më gin -tu vë lius tu ber ku li no ðvirkð tu pri de da -ma po 0,1 ml pa ruoð tos kon cen tra ci josskir tin gø vais to nuo tu ber ku lio zës tir -pa lø. Kiek vie nam vais tui nau do ja masat ski ras ðvirkð tas.

• Ið tei gia mo MGIT ter pës më gin -tu vë lio ar ba ið kul tû ros, ið au gu siosant stan dþiø jø ter piø, pa ruo ðia ma MT sus pen sija.

• Asep tið kai 0,5 ml ge rai su mai ðy -tos kul tû ros sus pen sijos pi pe te per ke -lia ma á MGIT ter pës më gin tu vë lius suskir tin gais vais tais nuo tu ber ku lio zës.

• Kon tro li niam më gin tu vë liuiMGIT ter pës kul tû ra pra skie dþia ma



8 len te lë. Mi ko bak te ri jø au gi mo gau su mo ver ti na mas

Su si lie jan tis au gi mas (3+)–(4+)

100–200 ko lo ni jø 2+

50–100 ko lo ni jø 1+

1:100, per ke liant 0,1 ml sus pen sijos á9,9 ml ste ri laus 0,9 % izo to ni nio tir pa -lo. Pas kui ge rai ið mai ðo ma (ap ver -èiant më gin tu vë lá 5–6 kar tus) ir 0,5 ml ðio pra skie di mo kul tû ros uþ së ja ma ákon tro li ná MGIT ter pës më gin tu vë lá(be vais to). Kon tro li niam më gin tu vë -liui PZA jaut ru mui nu sta ty ti MGITter pës kul tû ra pra skie dþia ma 1:10,per ke liant 0,5 ml sus pen sijos á 4,5 mlste ri laus 0,9 % izo to ni nio tir pa lo. Pas -kui ge rai ið mai ðo ma (ap ver èiant më -gin tu vë lá 5–6 kar tus) ir 0,5 ml ðio pra -skie di mo kul tû ros uþ së ja ma á kon tro li -ná MGIT PZA ter pës më gin tu vë lá (bevais to).

• Më gin tu vë liø kamð te liai san da -riai uþ su ka mi ir ino ku lia tas ge rai su -mai ðo mas, më gin tu vë lá ap ver èiant ke -le tà kar tø, pas kui nu va lo mi dez in fek -tan tu.

• Uþ së ti MGIT ter pës më gin tu vë -liai in ku buo ja mi Bac tec MGIT 960 TBana li za to riu je +37 °C tem pe ra tûro jeati tin ka ma ei lës tvar ka: K (kon tro li -nis më gin tu vë lis) ir më gin tu vë liai suan ti bio ti kais.

• Bac tec MGIT 960 TB ana li za to -rius in ter pre tuo ja MT kom plek so bak -te ri jø jaut ru mo vais tams nuo tu ber -ku lio zës ty ri mo re zul ta tus, kai ALkon tro li nia me më gin tu vë ly je pa sie kia400 (per 4–13 die nø). MT kom plek sobak te ri jø jaut ru mo pi ra zi na mi dui re -zul ta tus in ter pre tuo ja me, kai AL kon -tro li nia me më gin tu vë ly je pa sie kia 400 (per 4–21 die nà).

Pa sta ba: nu sta èius M. tu ber cu lo -sis kom plek so bak te ri jø at spa ru màizo nia zi dui (0,1 mg/ml), at lie ka mas ðiøbak te r i jø at spa ru mo ant ra jai(0,4 mg/ml) izo nia zi do kon cen tra ci jaity ri mas.

Re zul ta tø ver ti ni mas

Kai AL kon tro li nia me MGIT ter -pës më gin tu vë ly je pa sie kia 400 (per4–13 die nø), MGIT PZA ter pës më gin -tu vë ly je pa sie kia 400 ir dau giau (per4–21 die nà), AL më gin tu vë liuo se suvais tais nuo tu ber ku lio zës ið reið kia -mas skai èiais, jei:

• AL më gin tu vë ly je su vais tu< 100 – ver ti na ma, kad ti ria ma M. tu -ber cu lo sis pa der më jaut ri ti ria mamvais tui (J),

• AL më gin tu vë ly je su vais tu³ 100 – ver ti na ma, kad ti ria ma M. tu -ber cu lo sis pa der më at spa ri ti ria mamvais tui (A).

Jei kon tro li nia me MGIT ter pësmë gin tu vë ly je AL pa sie kia ³ 400 grei -èiau nei per 4 die nas, ver ti na ma kaipklai da ir ty ri mas kar to ja mas.

Lë tai au gan èiø vais tams at spa riøpa der miø au gi mas ga li uþ truk ti il giau ir jei re zul ta tai gau na mi vë liau nei per 13 die nø, o pi ra zi na mi dui dau giau nei

per 21 die nà ar au gi mo ne ma to ma, jiene ver ti na mi ir ty ri mas kar to ja mas.

Kryþ mi nis vais tø nuotu ber ku lio zës at spa ru mas:

• Strep to mi ci nui at spa rios M. tu -ber cu lo sis pa der mës daþ niau siai ga libû ti jaut rios ami ka ci nui, ka na mi ci nuiir kap re o mi ci nui.

• Nu sta ty tas kryþ mi nis ka na mi ci -no ir ami ka ci no at spa ru mas.

• Në ra nu sta ty ta ka na mi ci no irkap re o mi ci no bei ami ka ci no ir kap re o -mi ci no kryþ mi nio at spa ru mo.

9. SANTRUMPOS

AL – augimo lygmuoPSO – Pasaulio sveikatos organizacijaCDC – Cen ters for Dis ease Con troland Pre ven tionCLSI – The Na tional Com mit tee forClin i cal lab o ra tory Stan dardsRAB – rûgðèiai atsparios bakterijosKSV – kolonijas sudarantys vienetaiM. tu ber cu lo sis – My co bac te rium tu -ber cu lo sisPZA – pirazinamidasM. kansasii – My co bac te riumkansasiiM. fortuitum – My co bac te riumfortuitumM. microti – My co bac te rium microtiM. africanum – My co bac te riumafricanumM. canettii – My co bac te rium canettiiM. pinnipedii – My co bac te riumpinnipediiM. simiae – My co bac te rium simiaeM. chelonae – My co bac te riumchelonaeM. bovis – My co bac te rium bovisMGIT – My co bac te rium Growth In di -ca tor TubeRNR – ribonukleorûgðtisDNR – deoksiribonukleorûgðtis

10. LITERATÛRA

1. Lab o ra tory De tec tion and Iden ti fi ca -tion of My co bac te ria; Ap proved Stan -dard. 2008 M48-A. NCCLS.

2. Drobniewski FA, Hoffner S, Rusch- Gerdes S, Skenders G, Thom sen V andthe WHO Eu ro pean Lab o ra toryStrength en ing Task Force. Rec om -mended stan dards for mod ern tu ber cu -lo sis lab o ra tory ser vices in Eu rope. Eur Respir J 2006; 28: 903–9.

3. Global tu ber cu lo sis con trol: sur veil -lance, plan ning, fi nanc ing. WHO re port 2006. WHO/HTM/TB/2006.362.Geneva: World Health Or ga ni za tion,2006.

4. Sus cep ti bil ity Test ing of My co bac te ria;Nocardiae, and Other Aer o bicActinomycetes; Ap proved Stan dard.2003 M24-A/M24-T2. NCCLS.

5. Guide lines for drug sus cep ti bil ity test -ing for sec ond-line anti-tu ber cu lo sisdrugs for dots-plus. WHO/CDS/TB/2001.288. World Health Or ga ni za tion,2001.

6. Man ual of Clin i cal Mi cro bi ol ogy. 8th ed.Amer i can So ci ety for Mi cro bi ol ogy,2003.

7. Lab o ra tory ser vices in tu ber cu lo siscon trol. Part II: Mi cros copy (WHO,1998).

8. Lab o ra tory ser vices in tu ber cu lo siscon trol. Part III: Cul ture (WHO, 1998).

9. Color at las and text book of di ag nos ticmi cro bi ol ogy. 5th ed. Lippincott Wil -liams & Wilkins, 1997.

11. PRIEDAI

11.1. NALC-NaOH tirpalas

NALC-NaOH (natrio hidroksido irN-ace til- L- cisteino) tirpalas sunaikina ne spe ci fi næ mikroflorà mëginyje. Tir -pa lo sudëtyje esantis N-acetil- L- cis tei -nas pasiþymi mukolitiniu aktyvumu.

NALC-NaOH tirpalo su dë -tis/100 ml:

Sterilus 4 % NaOH tirpalas 50 ml

Sterilus 2,9 % Na citratas ·2H2O tirpalo

50 ml

N-acetil-L-cisteinas (milteliai) 0,5 g

NALC-NaOH tirpalo ruoðimas

• Paruoðiamas sterilus 4 % NaOHtir pa las: 4 g NaOH iðtirpinama 100 ml dis ti liuo to/dejonizuoto vandens. Ste ri -li zuo ja ma garø sterilizatoriuje 121 °Ctemperatûroje 15 min.

• Paruoðiamas sterilus 2,9 % Nacit ra to tirpalas: 2,9 g natrio citratomil te liø iðtirpinama 100 ml dis ti liuo -to/de jonizuoto vandens. Ste ri li zuo ja -ma garø sterilizatoriuje 121 °C tem pe -ra tû ro je 15 min.

• Prieð naudojimà sumaiðoma50 ml 4 % NaOH ir 50 ml 2,9 % Na cit -ra to tirpalo ir pridedama 0,5 g N-ace -til- L- cis tei no milteliø. Gerai ið mai ðo -ma. Sunaudojama tà paèià dienà.

Jei NALC-NaOH tirpalas lai ko -mas daugiau nei 18 val., jo aktyvumasma þë ja.

11.2. Fosfatinis buferinistirpalas

Fosfatinis buferinis tirpalas pH 6,8slo pi na nespecifinës mikrofloros (bak -te ri jø, grybø) augimà mëginyje.

Fosfatinio buferinio tirpalo pH 6,8ruoðimas:

• 9,47 g Na2HPO4 milteliø ið tir pi -na ma 1000 ml distiliuoto vandens(A tir pa las).



• 9,07 g KH2PO4 milteliø ið tir pi -na ma 1000 ml distiliuoto vandens(B tir pa las).

• Pagaminti tirpalai sumaiðomily gio mis dalimis ir iðpilstoma á stik li -nes kolbas po 250 ml. Patikrinama tir -pa lo pH. Sterilizuojama garø ste ri li za -to riu je +121 °C temperatûroje 15 min.

• Ádëjus daugiau tirpalo A, pH di -dë ja, ádëjus daugiau tirpalo B, pH ma -þë ja.

Tirpalas laikomas ðaldytuve iki20 pa rø.

11.3. Nitratø redukcijos testuireikalingø reagentø ruoðimas

11.3.1. Natrio nitrato buferinistirpalas

• 1 tirpalas, 0,22 MKH2PO4 3,02 gDistiliuotas vanduo 1000 ml

• 2 tirpalas, 0,22 MNa2HPO4 3,16 gDistiliuotas vanduo 1000 ml

• 3 tirpalas, pH 7,0Á 389 ml 1 tirpalo ádedama 611 ml

2 tir pa lo. Gerai sumaiðoma, ma tuo ja -mas pH.

• Galutinis natrio nitrato bu fe ri -nis tirpalas. Paruoðiamas 0,01 M nat -rio nit ra to ir 0,22 M fosfatinio buferiotir pa las, pH 7,0

NaNO3 0,85 g3 tirpalas 1000 mlParuoðtas tirpalas iðpilstomas po

100 ml ir autoklavuojamas 121 °Ctem pe ra tû ro je 15 min. Laikomas ðal -dy tu ve iki 1 mën.

11.3.2. Druskos rûgðties tirpalas

Koncentruota HCL 10 mlDistiliuotas vanduo 10 mlKoncentruota HCL lëtai pilama á

dis ti liuo tà vandená. Laikomas ðal dy -tu ve, iki sunaudojamas.

Ni trate A reagentasNi trate A Re agent laðintuvai(0,8 % sulfanilo rûgðtis, acto rûgð -

tis 5 N) 2 mlDistiliuotas vanduo 6 mlLaikomas ðaldytuve, iki su nau do -

ja mas.

Ni trate B reagentasNi trate B Re agent laðintuvai(0,6 % N,N-dimeti-l- alfa- naf ti la mi -

nas, acto rûgðtis 5 N) 2 mlDistiliuotas vanduo 10 mlLaikomas ðaldytuve, iki su nau do -

ja mas. u



tuberkuliozës laboratorinë diagnostikazurnalas.llmd.lt/lt/system/files/16758976529e30bf... · ga...

Documents