türkçe dersi konu anlatımı
DESCRIPTION
www.turkceci.com tarafından hazırlanmış sözcükte anlam konu anlatımıTRANSCRIPT
Sözcük Anlamı Konu Anlatımı 6. Sınıflar için Sözcük Anlamı Konu
Anlatımı
Bu dersimizde, 6.sınıflar için sözcük anlamı konu
anlatımını gerçekleştireceğiz.
www.turkceci.com
6. SINIF SÖZCÜK ANLAMI KONU ANLATIMI
GENEL BİLGİLER
Sözcük, çoğu zaman, dilin kendi başına anlamı olan en
küçük parçası, diye tanımlanır.Ağaç, hayal, dost gibi
sözcükler buna örnektir. Bazı sözcükler ise tek başına
anlam taşımayıp diğer sözcüklerle bir araya geldiğinde belli
bir anlam ifade eder: için, gibi, göre vs.
ÖSS’de sözcük anlamına dayalı sorular değişik soru
biçimleriyle karşımıza çıkar. Kimileri “Aşağıdakilerden
hangisinde altı çizili sözcük mecaz anlamıyla
kullanılmıştır?” gibi bilgiye dayalı olduğu halde, kimileri
“Aşağıdakilerden hangisinde “gün” sözü ötekilerden farklı
anlamda kullanılmıştır?” gibi sözcüğün cümle içindeki
yorumuyla ilgilidir. Hatta yoruma dayalı sorular sözcük
anlamıyla ilgili soruların çoğunu oluşturur.
GERÇEK, MECAZ VE YAN (YAKIŞTIRMA) ANLAM
Gerçek anlam, bir sözcüğün temel anlamıdır; buna
sözcüğün ilk akla gelen anlamı ya da sözlükteki ilk anlamı
da denir. Bir sözcüğün diğer anlamları gerçek anlamından
yola çıkılarak oluşturulmuştur. Örneğin “Burun” dendiğinde
aklımıza ilk gelen, insanın bir organıdır. Öyleyse;
“Burnundaki benler onu öyle tatlı gösteriyordu ki…”
cümlesindeki “burun” sözü insanın bir organı anlamında
olduğundan gerçek anlamında kullanılmıştır. Ancak aynı
söz; “Bugünlerde burnu büyüdü kimseleri gözü görmüyor.”
cümlesinde insanın bir organı anlamını vermekten çok
uzaktır. Temelde bu, gerçek anlamdan doğmuş ancak
tamamen farklı bir özellik kazanmıştır.
İşte sözcüğün gerçek anlamından tamamen uzaklaşarak
kazandığı bu anlama mecaz anlam diyoruz.
Bir de sözün, çoğu kaynağın mecaz anlama dahil ettiği
ancak mecaz anlamdan biraz farklı olması yönüyle yan
anlam ya da yakıştırma diye de anılan bir anlamı vardır.
Yukarıda verdiğimiz “burun” sözünü “Ayakkabımı biraz
küçük almışım; burnu ayağımı sıkıyor.” cümlesinde ele
alalım. Buradaki “burun” sözü gerçek anlamda değildir;
çünkü “insanın bir organı” ifadesini taşımıyor. Tam olarak
mecaz anlama da girmez; çünkü temelde gerçek anlamla
yakın bir ilgisi vardır. Ayakkabının o kısmına burun
denmesinin nedeni insanın burnuna konum itibariyle
benzemesindendir. İşte sözcüğün, gerçek anlamında
karşıladığı varlığa şekil benzerliğinden dolayı başka bir
varlığa verilmesine yan anlam ya da yakıştırma denir.
SOMUT VE SOYUT ANLAM
Sözcükler varlıkları ve kavramları karşılar. Varlık, madde
olarak bulunan yani duyu organlarıyla algılanabilen bir
nitelik taşır. Örneğin; ağaç, yeşil, kalem gözle; soğuk, ıslak
dokunmayla; ses, gürültü işitmeyle; koku koklamayla; acı,
ekşi tatmayla algılanabilir. İşte duyu organlarımız
yardımıyla algılayabildiğimiz bu sözcüklere somut
anlamlı sözcükler denir.
Oysa üzüntü, sevgi, özlem, hasret, rüya gibi sözcükleri
herhangi bir duyumuzla algılayamayız; bunların sadece
kavram olarak var olduğunu kabul ederiz. İşte bu tür
sözcüklere de soyut anlamlı sözcükler denir.
Bir sözcük her zaman somut olamayacağı gibi her zaman
soyut da değildir. Bir cümlede somut olan sözcük başka bir
cümlede soyut anlam taşıyabilir. Örneğin; “Bu iki çizgi
arasındaki açı kırk beş derece vardır.” cümlesindeki “açı”
sözcüğü ölçülebilen bir değer taşıdığından somut
anlamlıdır. Aynı sözcük “ Sen bu sorunu hangi açıdan ele
aldın?” cümlesinde, ölçülebilen bir değer olmaktan çıkmış,
mecaz anlam kazanarak soyut bir kavramı karşılar duruma
gelmiştir.
TERİM ANLAM
Herhangi bir bilim, sanat ya da meslekle ilgili özel bir
kavramı karşılayan sözcüklere terim denir. Yeni bulunan bir
kavram, yeni bir terimle karşılanabileceği gibi, günlük
hayatta kullanılan bir sözcüğe özel bir anlam verilerek de
karşılanabilir. Örneğin “ağız” sözü “Adamın ağzında diş
kalmamış, hala genç gibi davranıyor.” cümlesinde gerçek
anlamında ve günlük kullanımıyladır. Aynı söz “İstanbul’da
büyümüş; ama Karadeniz ağzıyla konuşuyor.” cümlesinde
dilbilgisinde bir tanım olan “yöresel konuşmalara dilde
verilen karşılık” anlamına gelerek bir terim oluşturmuş. Ya
da “Irmağın ağzı toprakla dolmuştu.” cümlesinde olduğu
gibi “ırmağın denize karıştığı yer” anlamında kullanılarak
coğrafi bir terim olmuştur.
EŞ ANLAM
Aynı kavramı karşılayan farklı sözcükler eş
anlamlıdır. Örneğin “ayakkabı” sözü ile “kundura” sözü
www.turkceci.com
aynı nesneyi karşıladıkları için eş anlamlı sayılır. Ancak bir
sözcük daima başka bir sözcükle eş anlamlı olmaz. Bazen
aynı sözcük farklı cümlelerde eş ya da farklı anlamlar da
taşıyabilir. Cümlenin gelişine göre eş anlamlılık durumu
değişir. Örneğin; “Çocuğun kara gözleri, büyüleyiciydi.”
cümlesindeki “kara” yerine “siyah” diyebiliriz. Ancak “Ah
alnımın kara yazısı!” sözündeki “kara” yerine “siyah”
getirilemez. Çünkü “kara” sözü cümlelerin ikisinde de farklı
anlamlar veriyor. Dolayısıyla ikinci cümlede mecaz anlama
geldiği için yerine “siyah” sözcüğünü getiremiyoruz.
KARŞIT (ZIT) ANLAM
Birbirine karşıt kavramları karşılayan sözcüklerdir. Karşıt
anlamlı sözcükler iki zıt noktayı belirtirler. Örneğin; “güzel”
sözcüğünün karşıtı “itici” olamaz çünkü iticilikte sevimsizlik
anlamı da vardır. Oysa “güzel” sözü sevgiyi beraberinde
ifade etmez. Bunun karşıtı ancak “çirkin”dir. Aynı durum
eylemlerde de görülür. Örneğin; “sevmek” eyleminin karşıtı
“sevmemek” değildir. Çünkü “sevmek” iyi bir duygunun
varlığını bildirir. Sevmemekte ise bu duygunun
bulunmadığı anlamı vardır. Oysa karşıtlıkta, olan duygunun
tam karşıtı olmalıdır; bu da “nefret etmek”tir. Bu nedenle
karşıtlıkla olumsuzluğun farkını görmek önemlidir.
DEYİM
En az iki sözcükten meydana gelen, sözcüklerden en az
birisi mecaz anlamıyla kullanılan, cümlede eylem bildiren
söz öbekleridir. Deyimi oluşturan sözcükler çoğu zaman
kendi anlamlarından uzaklaşmış görülürler. Örneğin;
“Haberi duyunca etekleri zil çaldı.” cümlesinde “etekleri zil
çalmak” çok sevinmek anlamına gelen bir deyimdir. Ancak
burada etek, zil, çalmak sözlerinin sevinmekle bir ilgisinin
olmadığı açık.
Bazı deyimlerde ise sözcükler gerçek anlamlarını tamamen
yitirmemiş olabilir. Örneğin; “Yükte hafif pahada ağır ne
varsa getirin.” cümlesindeki altı çizili deyimde “yük” ve
“paha” sözcüklerinin gerçek anlamlı olduğu açıktır.
Deyimler genellikle bir eylem bildirir. Bu nedenle bir eylem
gibi çekimlenebilir. Bu yönüyle atasözlerinden farklılık
gösterir. Atasözleri daima cümle halinde bulunup yargı
bildirirlerken, deyimler mastar olarak da kullanılabilir.
Örneğin “küplere binmek” deyimdir ve “sinirlenmek”
anlamındadır. Mastar halinde de anlamlıdır. Ancak bu
açıklamaya uymayan deyimler de vardır. Örneğin, “Dün az
kalsın kaza yapıyordum.” cümlesinde altı çizili söz deyim
olarak verilmiş. Biz bu deyimi “az kalmak” şeklinde mastar
olarak kullanamayız. Aslında bir eylem de bildirmeyen bu
tür sözler, deyimlerin genel niteliklerine pek uymaz.
ATASÖZÜ
Yıllar önce söylenmiş, dilden dile aktarılarak günümüze
kadar gelmiş, öğüt bildiren, genel kural niteliği taşıyan söz
öbekleridir. Genellikle kesin bir yargı bildiren cümleler
biçiminde görülür.
Atasözlerinin söyleyeni belli değildir. Sadece mecaz anlam
veren atasözü olabileceği gibi, sadece gerçek ya da hem
gerçek hem mecaz anlam taşıyanlar da vardır. Örneğin;
“Tatlı dil yılanı deliğinden çıkarır.” atasözü sadece mecaz;
“Dost ile ye iç, alışveriş etme.” sadece gerçek”; “Taşıma su
ile değirmen dönmez.” hem gerçek hem mecaz anlam
verir.
SESTEŞ (EŞSESLİ) SÖZCÜKLER
Yazılışları aynı, anlamları arasında hiçbir ilgi bulunmayan
sözcüklerdir. Örneğin;
Bir gül de içimiz aydınlansın.
Bu gül bahçesini çok severim.
cümlelerinde altı çizili sözlerin yazılışları aynıdır. Ancak
birincisi eylem, diğeri çiçek ismi olan bu sözler arasında
hiçbir anlam ilgisi yoktur. Öyleyse bunlar sesteş
sözcüklerdir.
ÖZDEYİŞ (VECİZE)
Kim tarafından söylendiği bilinen özlü sözlerdir. Genellikle
evrensel nitelikler gösterir.
Düşünüyorum, öyleyse varım.
Descartes
YANSIMA SÖZCÜKLER
Doğada duyulan seslerin taklit edilmesiyle oluşan
sözcüklerdir. Bu sözcüklerde ses-anlam ilişkisi güçlüdür. Bu
www.turkceci.com
tür sözcükler sese dayalı olduğundan çoğu dilde benzerlik
gösterir.
Çalılıktan çıtır çıtır sesler geliyordu.
Köpek acı acı havlıyordu.
Su şırıl şırıl akıyordu.
cümlelerinde altı çizili sözler yansımadır.
Yansıma sözcüklere benzeyen ancak ses ilgisi
bulunmadığından yansıma denmeyen sözcükler de vardır.
Güneş pırıl pırıl parlıyordu.
Işıl ışıl bir güne merhaba dedik.
cümlelerinde altı çizili sözler sese dayalı olmadığından
yansıma değildir.
İKİLEME
Sözün anlamını pekiştirmek, onu zenginleştirmek ya da
değişik anlam ilgileri oluşturmak için iki sözün bir araya
getirilmesiyle oluşan söz öbeğidir. İkilemeler yapıca ve
anlamca farklılıklar gösterir.
a. Aynı sözcüğün tekrarıyla yapılabilir.
Usul usul sınıfı terk etti.
Koşa koşa geldi.
b. Yakın anlamlı sözcüklerin tekrarıyla yapılabilir.
Yalan yanlış sözlerle ortalığı karıştırdı.
Artık kimsede ar namus kalmadı.
c. Karşıt anlamlı sözcüklerin tekrarıyla yapılabilir.
Aşağı yukarı iki aydır kimse uğramadı buraya.
İşin aslını er geç öğreneceğim.
d. Biri anlamlı biri anlamsız sözcüklerle yapılabilir.
Eğri büğrü yollardan denize ulaştık.
İçeriye ufak tefek bir adam girdi.
e. Her ikisi de anlamsız sözcüklerle yapılabilir.
Ivır zıvır eşyaları tavan arasına kaldırdık.
Böyle eften püften sebeplerle oyalama beni.
f. Sözcüklerden biri ya da her ikisine ekler getirilerek
yapılabilir.
Beni baştan aşağı şöyle bir süzdü.
Onunla başa baş mücadele etti.
Her ikileme cümleye değişik bir anlam katar.
Yüzüme acı acı gülümsedi. (kuvvetlendirme)
Gideli aşağı yukarı iki gün oldu. (ihtimal)
Ivır zıvır eşyaları atın. (değersiz)
Caddede sıra sıra ağaçlar vardı. (çokluk)
AD AKTARMASI
Benzetme ilgisi kurmadan bir sözün başka bir söz üzerine
kullanılmasıdır. Bunda, parça söylenip bütün, genel
söylenip özel çağrıştırılabilir.
“Biz hilale şan arayan gemicileriz.”
dizelerinde “hilal” sözü bayrak yerine kullanılmıştır.
“Bu derste Fikret’i okuyacağız.”
sözünde “Fikret” sözü Fikret’in şiirleri anlamında
kullanılmıştır.
www.turkceci.com
TÜRKÇE DERSİ KONU ANLATIMI
Ücretsiz Türkçe Dersleri Eğer sınav hazırlık
dönemlerinizde kendiniz Türkçe dersi alanında
eksik kalmış hissediyorsanız bunun için özel ders
vb. uygulamalara başvurmanıza gerek yoktur.
Türkçeci sayfası olarak sizlere tüm süreç boyunca
çok etkin ve verimli içerikler sunuyor ve Türkçe
alanında başarılı bir öğrenci olmanız için
çalışıyoruz. Ve tüm bu hizmetleri ücretsiz olarak
yapıyoruz. turkceci.com adresi üzerinden web
sayfamıza giril yapabilirsiniz.
Dilerseniz uygulamamızı cep telefonu ve
tabletlerinize indirebilir ve bizi bu şekilde takip
edebilirsiniz. Türkçe dersi alanında sizlere her sınav
için, bu alana en uyumlu konu ve sorulardan
oluşan bir çalışma süreci sunuyoruz. Müfredat
doğrultusunda ve geçmiş sınav sorularına en yakın
olan çalışmalarla sizleri sürece sıkı bir şekilde
hazırlıyoruz. Eğer Türkçe dersi alanında kendinizi
eksik hissettiğiniz konular varsa,
Türkçe konu anlatımı alanında yer alana
içeriklerimizi takip ederek konuyu birde bizden
dinleyebilirsiniz. En sadece ve en anlaşılır şekli ile
tüm konular sizler için özenle hazırlanıyor.
Hedefimiz bizi takip eden ve yoluna bizimle
devam eden her öğrenciyi, Türkçe alanında çok
başarılı birer birey haline getirmektir.
Türkçe Testleri Orta ve lise döneminde sizi
bekleyen en önemli sınavlarda Türkçe dersi büyük
bir etkinliğe sahiptir. Sınav içeriği ne olursa olsun,
Türkçe alanında başarılı sonuçlar elde etmelisiniz.
Bunun için sıklıkla Türkçe testleri çözmeli ve sınava
bu şekilde hazırlanmalısınız. Test kitapları ve
matbu testlerden sıkıldıysanız birde sayfamızda yer
alan ve yüzlerce sayfadan oluşan Türkçe testleri
deneyebilirsiniz.
TÜRKÇECİ MOBİL TEST ÇÖZME
UYGULAMASI
Yaklaşık 10 yıldan beri sizlere tüm Türkçe konuları
için testler sunmaktayız. Bu kapsamda sizlere çok
özel ve güzel bir haberimiz var. Türkçeci android
test çözme ve konu anlatım uygulaması hazırladık.
Birbirinden özel hazırlanmış uygulamamızı sizlere
tanıtmaktan mutluluk duymaktayız.
Türkçeci Android Uygulaması ne yapar ?
Türkçeci Android Uygulaması; binlerce sorudan
sizlerin seviyenize uygun onlarca testi bünyesinde
barındırır. Ders çalışmanız için gerekli bir çok içerik
websitemizden sonra uygulamamızda da yer alır.
Hazır testler ile yazılı sınavlarınıza çalışmanıza
olanak tanır. Oyunsallaştırma metodları ile
öğrenme tecrübenizi arttırır.
Arkadaşlarınızı davet ederek, puanlarınızı
yarıştırabilirsiniz. Kendinize uygun bir karakter
seçerek liderlik tablosunda bu karakter ile yer
alabilirsiniz. Okulunuzda, ilçenizde, şehrinizde
sıralamanızı kontrol edebilirsiniz.
Çözdüğünüz testlerdeki doğru yanlış sıralamanızı
kontrol ederek, öğrenimde gelişiminizi takip
edebilirsiniz. Eş Anlamlı, Zıt Anlamlı, Eşsesli
Kelimeler için çalışma kartlarını kullanarak
kendinizi geliştirebilirsiniz.
İçeriğinde yer alan sözlük uygulaması ile dilediğiniz
kadar deyimi arayıp anlamlarını öğrenebilirsiniz.
Türkçeci mobil uygulaması ilkokuldan üniversiteye
kadar tüm Türkçe derslerine uygun bir şekilde
kullanımınıza sunulmuştur.
Özetle Türkçeci mobil uygulaması Türkçe derslerini
çalışmada sizin en büyük yardımcınızdır.
Android uygulamamızı kullanmak için buraya
tıklayınız.
www.turkceci.com
TÜRKÇE DERSİ KONU ANLATIM LİSTESİ
1. Türkçe Anlam Bilgisi Konu Anlatımı Sözcükte Anlam Konu Anlatımı için Konu
Başlıkları
Sözcükte Anlam Özellikleri (Gerçek, Yan, Mecaz, Terim Anlam)
Sözcükler Arası Anlam İlişkileri (Eş Anlam, Zıt Anlam, Eş Sesli, Somut-Soyut)
Söz Öbekleri (Deyimler, Atasözleri, Özdeyişler, Yansımalar, İkilemeler) Cümlede Anlam Konu Anlatımı için Konu
Başlıkları
Cümlede Anlam İlişkileri Anlatımına Göre Cümleler Cümle Yorumlama Anlamlarına Göre Cümleler
Paragrafta Anlam Konu Anlatımı için Konu
Başlıkları
Paragrafın Anlam Yönü Paragrafın Yapı Yönü Paragrafın Anlatım Yönü
2. Türkçe Dil Bilgisi Konu Anlatımı
Sözcük Türleri İsim Konu Anlatımı Fiil Konu Anlatımı Fiilimsi (Eylemsi) Konu Anlatımı Sıfat (Ön Ad) Konu Anlatımı Zarf (Belirteç) Konu Anlatımı Zamir (Adıl) Konu Anlatımı Edat Konu Anlatımı Bağlaç Konu Anlatımı Ünlem Konu Anlatımı Tamlamalar Konu Anlatımı
Yapı / Şekil Bilgisi Fiillerde Çatı Konu Anlatımı Sözcükte Yapı Konu Anlatımı
Kök Ek Gövde Yapı Bakımından Sözcükler
Cümle Bilgisi Cümle Çeşitleri Konu Anlatımı Cümlenin Ögeleri Konu Anlatımı
Cümle Vurgusu Konu Anlatımı 3. Türkçe Yazım Bilgisi Konu Anlatımı
Yazım (İmla) Kuralları Konu Anlatımı Noktalama İşaretleri Konu Anlatımı Anlatım Bozuklukları Konu Anlatımı Ses Bilgisi Konu Anlatımı
4. Edebi Türler ve Söz Sanatları Dersi Konu Anlatımı
Söz Sanatları Konu Anlatımı Abartma (Mübalağa) Benzetme (Teşbih) Kişileştirme (Teşhis) Konuşturma (İntak) Karşıtlık (Tezat) İstiare (Eğretileme) Mecaz – ı Mürsel Kinaye Cinas Tenasüb Tekrir (Yineleme) Telmih (Hatırlatma) Tevriye Tecaül – i Arif (Bilmezden Gelmek) Hüsnü Talil (Güzel Sebep) Alli Terasyon Seci (İç Uyak) Tariz (İğneleme) Terdit
Edebi Türler (Düz Yazı – Şiir Türleri) Konu Anlatımı Düz Yazı Türleri
Olay Yazıları Düşünce Yazıları Bildirme Yazıları
Şiir Türleri Lirik Şiir Epik Şiir Didaktik Şiir Pastoral Şiir Satirik Şiir
Şiir Bilgisi Konu Anlatımı Ölçü Kafiye (Uyak) Redif
Kafiye Türleri