TÜRKİYE OBEZİTE İLE MÜCADELE VE KONTROL

PROGRAMI

AMASYA İL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ EĞİTİM ŞUBESİ

OBEZİTE (Şişmanlık)

Vücutta fazla miktarda yağ dokusu birikmesi sonucu ortaya çıkan ve mutlaka tedavi edilmesi gereken bir hastalıktır.

Yağ dokularının oranı,diğer dokulara göre artmıştır.

Son yıllarda tüm dünyada obezitenin görülme sıklığı giderek artmaktadır

veTedavi edilmesi gereken bir hastalık,

bir halk sağlığı problemi olarak kabul edilmeye başlanmıştır.

Tüm dünyada fazla kiloluğun (hafif şişmanlığın) ve obezitenin (şişmanlığın) prevalansı giderek artmaktadır.

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) verilerine göre, Dünyada: 400 milyon ÜZERİ obez 1.6 milyardan FAZLA kilolu bireybulunmakta ve daha çok artacağı belirtilmiştir.

Kalp ve damar hastalıkları, diyabet, hipertansiyon, kanser, kas iskelet sistemi hastalıkları gibi hastalıkların oluşmasına, yaşam kalitesinin azalmasına ve ölümlere yol açan obezite, sadece küresel boyutta bir halk sağlığı problemi olmakla kalmayıp,

Ülke ekonomilerine olumsuz yönde etki eden bir unsur olarak da karşımıza çıkmaktadır.

Obezite, ülke ekonomilerini doğrudan veya dolaylı olarak etkilemektedir.

Obezite ile ilgili sağlık harcamaları gelişmiş ülkelerde tüm sağlık harcamalarının % 2- 7’sini oluşturmaktadır.

Giderek artan obezite nedeniyle,

15-17 Kasım 2006 tarihinde İstanbul’da ‘’DSÖ Avrupa Obezite ile Mücadele Bakanlar Konferansı’’ düzenlenmiştir.

Ulusal ve uluslar arası boyutta olan konferansta; obezitenin önlenmesine yönelik faaliyetlere hız vermek, belirlenen hedeflere ulaşmak, yeni hedef ve stratejiler belirlemek ve faaliyetlerin yürütülmesini sağlamak amacıyla ulusal bir program hazırlanması ihtiyacı duyulmuştur.

‘TÜRKİYE OBEZİTE İLE MÜCADELE VE

KONTROL PROGRAMI’

Şişmanlık Nasıl Saptanır ?

Bireyin boy ve ağırlık ölçüleri alınıp

bununla ilgili standartlarla kıyaslanabilir.

BKİ: Ağırlık(kg) Boy(m)2

Beden Kitle İndeksi (BKİ) :

<20 ise zayıf 20-24.9 ise sağlıklı 25-29.9 ise hafif şişman 30-34.9 ise şişman >35 ise ağır şişman

Bölgesel yağ dağılımı genetik olarak erkek ve kadınlarda farklılık göstermektedir.

Erkek tipi obezitede yağ; vücudun üst bölümünde bel, üst karın ve göğüs bölgelerinde toplanmaktadır. (ELMA TİP)

Kadın tipi obezitede yağ; vücudun alt bölümünde kalça, uyluk ve bacaklarda

toplanmaktadır. (ARMUT TİP)

Bel Kalça Oranı :

DSÖ’ye göre Bel / Kalça Oranı: Kadınlarda > 0,85 Erkeklerde >1 den fazla ise obezite

olarak kabul edilmektedir.Yağın karın bölgesinde ve iç organlarda toplanması insülin

direncine yol açmaktadır. İnsülin direnci ise obezitenin yol açtığı Tip 2 Diyabet, hipertansiyon, dislipidemi ve koroner

arter hastalıkları arasındaki ilişkiyi sağlayan en önemli faktördür.

Bel Çevresi :

Tek başına bel çevresi ölçümünün ;Erkeklerde 94 cm ve üzerindeKadınlarda 80 cm ve üzerinde

olması hastalık risklerinin artmasına neden olmaktadır.

Obeziteye Neden Olan Faktörler

Aşırı ve yanlış beslenme alışkanlıkları Yetersiz fiziksel aktivite Yaş Cinsiyet Eğitim düzeyi Sosyo – kültürel etmenler Gelir durumu

Hormonal ve metabolik etmenler Genetik etmenler Psikolojik etmenler Sık aralıklarla çok düşük enerjili diyetler

uygulama Sigara, alkol kullanma durumu Kullanılan bazı ilaçlar Doğum sayısı ve doğumlar arası süre

Obezitenin gelişmesinde dikkat edilmesi gereken faktörlerden biride yaşamın ilk yıllarındaki beslenme şeklidir.

Yapılan çalışmalarda anne sütü ile beslenen çocuklarda daha az obezite görülmektedir.

DSÖ ve UNICEF tarafından yayımlanan çeşitli dökümanlarda 6 ay tek başına anne sütü verilmesinin, 6. aydan sonra emzirmenin sürdürülmesi ile birlikte uygun ek besinlere başlanılmasının, en az 2 yıl emzirmenin devam ettirilmesi ile kısa ve uzun dönemde obezite ve kronik hastalık riskini azaltabileceği belirlenmiştir.

Obezitenin Neden Olduğu Sağlık Sorunları / Risk Faktörleri

İnsülin direnci – Hiperinsülinemi Tip 2 Diyabet Hipertansiyon Koroner arter hastalığı Hiperlipidemi – Hipertrigliseridemi Metabolik sendrom Safra kesesi hastalıkları

Bazı kanser türleri (kadınlarda safra kesesi, endometriyum, yumurtalık ve meme kanserleri, erkeklerde ise kolon ve prostat kanserleri)

Osteoartrit Felç Uyku apnesi Karaciğer yağlanması Astım, solunum azlığı Gebelik komplikasyonları

Mensturasyon düzensizlikler Aşırı kıllanma Ameliyat öncesi ve sonrası komplikasyon

riskinin artması Ruhsal sorunlar : Anoreksiya nevroza

(yemek yememe), Blumia nevroza (kusarak yediği besinlerden yararlanamama), Binge eating (tıkanırcasına yeme), gece yeme sendromu veya bir şeyi daha fazla yiyerek psikolojik doyum sağlamaya çalışma

Toplumsal uyumsuzluklar Özellikle sık aralıklarla ağırlık

kaybetme ve kazanma sonucunda deri altı yağ dokusunun fazla olması nedeniyle deri enfeksiyonları, kasıklarda ve ayaklarda mantar enfeksiyonları

Kas-iskelet sistemi problemleri

Obezitenin Tedavisi

Obeziteden korunma çocukluk çağında başlamalıdır. Çocuk ve adolesan döneminde oluşan obezite, yetişkinlik dönemi obezite için zemin hazırlamaktadır.

Bu nedenle aile, okul ve yaşanılan çevre yeterli ve dengeli beslenme ve fiziksel aktivite konularında bilgilendirilmelidir.

Obezite tedavisi, bireyin kararlılığı ve etkin olarak katılımını gerektiren, tedavisi zorunlu, uzun ve süreklilik gerektiren bir süreçtir.

Tıbbi beslenme (diyet) tedavisi Egzersiz tedavisi Davranış değişikliği tedavisi İlaç tedavisi Cerrahi tedavi

Obezite Tedavisinde Amaç

Gerçekçi bir vücut ağırlığı kaybı hedeflenerek, obeziteye ilişkin morbidite ve mortalite riskini

azaltmak, bireye yeterli ve dengeli beslenme alışkanlığını kazandırmak ve yaşam kalitesini yükseltmektir.

Türkiye’de Obezite

Ülkemiz, beslenme durumu yönünden hem gelişmekte olan, hem de gelişmiş ülkelerin sorunlarını birlikte içeren görünüme sahiptir.

Türkiye’de halkın beslenme durumu bölgelere, mevsimlere, sosyoekonomik düzeye, kentsel-kırsal yerleşim yerlerine, gelir dağılımına göre önemli farklılıklar göstermektedir.

Türk halkının beslenme durumuna bakıldığında, temel besin ekmek ve diğer tahıl ürünleridir.

Günlük enerjinin ortalama ; %44’ü ekmekten %58’i ekmek ve diğer tahıl

ürünlerindensağlanmaktadır.

Yıllar içerisinde besin tüketim eğilimi incelendiğinde:

Ekmek, süt-yoğurt, et ve ürünleri, taze sebze ve meyve tüketiminin azaldığı; kurubaklagil, yumurta ve şeker tüketimin arttığı gözlenmiştir.

Meyve ve sebze tüketimin yetersiz olduğu görülmüştür.

Son yıllarda ülkemizde, özellikle kentsel bölgelerde çocuk ve gençler arasında ayaküstü beslenme (fast-food) sıklıkla tercih edilen bir beslenme şeklidir.

Enerjisi yüksek, doymuş yağ asitleri ve tuz içeriği zengin, ancak posa içeriği, A ve C vitaminleri ve kalsiyum yönünden yetersizdir.

Sıklıkla fast-food beslenme; Yetersiz ve dengesiz beslenmeye

neden olmakta Obezite Kalp-damar hastalıkları Diyabetgibi kronik hastalıkların oluşma riskini

arttırmaktadır.

Obezitenin artmasına neden olan önemli faktörlerden biri de hareketsiz yaşam tarzının yaygınlaşmasıdır.

Düzenli fiziksel aktivitenin sağlıklı yaşam tarzının temel unsuru olduğu

bilinmekte, fiziksel aktivitesi artmış bir toplumda, sağlık harcamalarının önemli düzeyde azalacağı ve ülke ekonomisine

büyük katkısının olacağı kabul edilmektedir.

NELER YAPABİLİRİZ

OBEZİTE VE HAREKETLİ YAŞAM İLE İLGİLİ ÇALIŞMA PLANI :

İlk olarak sağlık personelinin bilgilendirilmesi; Toplum sağlığı merkezleri Sağlık müdürlüğü personeli Yataklı tedavi Aile sağlığı merkezleri

Yerel basın aracılığı ile halkın bilgilendirilmesi

Müftülük aracılığı ile cuma hutbelerinde halkın bilinçlendirilmesi

İstekli olan kamu kurum ve kuruluşlarına eğitim verilmesi

Okul öncesi çocuklarından başlamak üzere tüm öğrencilere eğitim verilmesi

Beslenme dostu okul seçilerek aktivitelerin arttırılması

Afiş ve broşürlerin hazırlanarak dağıtılması Aile hekimliklerine Sağlık kuruluşlarına Okul yemekhane ve kantinlerine Diğer kamu kurum ve kuruluşlarına

Marketler ve halka açık alanlara obezite stantlarının oluşturulması

Valilik öncülüğünde halk yürüyüşlerinin yapılması

Yerel yönetimlerle işbirliğine girilerek fiziksel aktivitelerin yaygınlaştırılmasının sağlanması

Okul spor salonlarının beden öğretmenleri tarafından daha aktif hale getirilmesi ve belirli günlerde öğrenci velilerine spor yapmalarını sağlayarak spora yönlendirmenin sağlanması

İldeki kamuya ait spor merkezlerinin daha yoğun değerlendirilmesi

Bir ekip oluşturularak , Obezite ve Fiziksel Aktivite ilgili danışma merkezi oluşturulması

Sivil toplum kuruluşlarını bu konuda bilgilendirerek daha geniş kapsamlı çalışmaların yapılması ve projelerin geliştirilmesi