türkiye’de akciğer sağlığı ve gard

Türkiye’de Akciğer Sağlığı ve GARD

Dr. Ali Kocabaş

Akciğer Hastalıkları

• Tüm dünya ülkelerinde en yaygın morbidite ve mortalite nedeni

• Büyük oranda önlenebilir hastalıklar• Dünyada ve Türkiye’de tüm ölümlerin yaklaşık

% 18’inin nedeni• Tütün salgınının yaygınlaşması, yaşlı nüfusun

artması, yoksulluk ve sağlık alt yapısındaki yetersizlikler en büyük nedenleri

20022002 20203300İskemik kalp hastalığıSerebrovaskuler hasAlt solunum yolu enfHIV/AIDSKOAHPerinatal durumlarDiyareTüberkülozAkciğer kanseriTrafik kazaları

20022002 20203300İskemik kalp hastalığıSerebrovaskuler hasAlt solunum yolu enfHIV/AIDSKOAHPerinatal durumlarDiyareTüberkülozAkciğer kanseriTrafik kazaları

55554444

Küresel Mortalite (WHO 2007)

PLoS Medicine Nov 2006

20022002 202033001. Perinatal durumlar2. Alt solunum yolu enf3. HIV/AIDS4. Unipolar depresif hast5. Diyare6. İskemik kalp hast7. Serebrovaskuler hast8. Trafik kazaları9. Malarya10.Tüberküloz11.KOAH

20022002 202033001. Perinatal durumlar2. Alt solunum yolu enf3. HIV/AIDS4. Unipolar depresif hast5. Diyare6. İskemik kalp hast7. Serebrovaskuler hast8. Trafik kazaları9. Malarya10.Tüberküloz11.KOAH 11111111

7777

Küresel DALY (WHO 2007)

PLoS Medicine Nov 2006

Hastalık Doğrudan tıbbi maliyet

Mortalite ve morbiditeye bağlı dolaylı maliyet

Toplam maliyet

KOAH

Astım

İnfluenza

Pnömoni

Tüberküloz

Akciğer kanseri

14.7

9.8

1.4

1.7

0.7

5.1

9.2

2.8

13.2

6.1

0.4

20.0

23.9

12.6

14.6

7.8

1.1

25.1

Akciğer hastalıklarının neden olduğu doğrudan ve dolaylı maliyetler (1993) (ABD $ milyar)

Türkiye’de Durum Ne?

Türkiye’ye ait bazı demografik göstergeler

Gösterge Değer

Nüfus 71.325

Nüfus artış hızı Binde 11.6

Gayrisafi milli gelir 300 milyar $

Kişi başına milli gelir 4172 $

Kent/kır yerleşim % 65/ 35

Yaşam beklentisi 70 yıl (E: 68 K: 73)

Okur-yazarlık (15+ yaş) %86.5 (E: 94.4 K: 78.7)

SB, DSÖ, TNSA

Türkiye’ye ait bazı sağlık göstergeleri

Gösterge Değer

Doğum hızı

Ölüm hızı

Bebek ölüm hızı

Beş yaş altı ölüm hızı

Yıllık doğum sayısı

Yıllık ölüm sayısı

BCG ile aşılı yenidoğanların oranı

Sağlık harcamaları/gayrisafi milli gelir

Sağlık harcamalarında hükümetin payı

Kişi başına sağlık harcaması

Binde 17.6 (2003)

Binde 6.3 (2003)

Binde 29 (2003)

Binde 37 (2003)

1 370 000 (2000)

431 000 (2000)

% 89 (2003)

% 6.5 (2002)

% 65.8 (2002)

172 $ (2002)

Türkiye’ye ait bazı sağlık göstegeleri

Gösterge Sayı (yıl)

Toplam hastane sayısı

Toplam yatak sayısı

Yatak başına nüfus

Sağlık ocağı sayısı

Sağlık evi sayısı

Hekim sayısı

Uzman hekim

Pratisyen

Hekim başına nüfus

Tıp fakültesi sayısı/öğrenci alan

Tıp fakültesi öğrenci sayısı

1156 (2002)

178 135 (2002)

392 (2002)

5840 (2002)

11735 (2002)

90 757 (2001)

41907 (2001)

48850 (2001)

756 (2001)

50/ 45 (2004)

31942 (2004)

Hane halkı araştırması

Sözel otopsi çalışması

Maliyet-etkililik araştırması

UHY-ME Çalışması, 2000, Türkiye

Ulusal Hastalık Yükü ve Maliyet Etkililik Projesi (Sağlık Bakanlığı, 2000)

Türkiye’de Ulusal Düzeyde Ölüme Neden Olan İlk 10 Hastalığın Cinsiyete Göre % dağılımı

Hastalıklar Toplam Erkek Kadın

1. İskemik kalp hastalığı

2. Serebrovaskuler hastalık

3. KOAH

4. Perinatal nedenler

5. Alt solunum yolu enfeksiyonları

6. Hipertansif kalp hastalığı

7. Trakeo, Bronş ve Akciğer kanseri

8. Diabetes Mellitus

9. Trafik kazaları

10. İnflamatuvar kalp hastalığı

11. Kongenital anomaliler

12. Meme kanseri

13. İshalle seyreden hastalıklar

21.7

15.0

5.8

5.8

4.2

3.0

2.7

2.2

2.0

1.9

20.7

14.5

7.8

5.6

4.0

2.7

4.4

2.6

1.8

1.6

22.9

15.7

3.5

5.9

4.5

3.3

2.9

2.0

2.1

1.6


Değişik hastalıklara ikincil ölümlerin tüm ölümlere oranı (%)

Hastalıklar Toplam Erkek Kadın1. İskemik kalp hastalığı

2. Serebrovaskuler has

3. Akciğer hastalıkları

KOAH

Alt solunum enfek

Trak-bronş-ak Ca

TB

4. Diğerleri

21.7

15.0

12.7

5.8

4.2

2.7

50.6

20.7

14.5

17.2

7.8

4.0

4.4

1.0

47.6

22.9

15.7

8.0

4.5

3.5

-

-

53.4

Toplam 100.0

450 bin

Hastalık Taburcu Ölen Yatılan gün

Solunum sistemi tüberkülozu

Kemik-eklem tüberkülozu

Diğer TB şekilleri

Solunum sistemi akut enfeksiyonu

Grip

Virüs pnömonisi

Diğer pnomoni şekilleri

Ampiyem ve akciğer absesi

Bronşit, amfizem, astım

Trakea, bronş, akciğer habis urları

Solunum sisteminin diğer hastalık.

Toplam

Genel toplamın yüzdesi

21 014

565

1168

80 727

13 587

5029

94593

13 199

155 594

33 421

151 452

570 349

% 11.5

409

4

20

741

94

76

1688

355

2157

2314

3151

11 009

% 13.5

562 916

7128

15228

346 018

67 508

32 676

653 583

163 058

1 187 944

413 453

989 404

4 402 916

% 15.2

Türkiye’de hastaneye yatan hastaların (A listesine) göre dağılımı (2001)

% 11.5 % 13.5 % 15.2

Türkiye’de Ulusal Düzeyde Ölüme Neden Olan İlk 10 Hastalığın Kent ve Kırlara Göre % dağılımı

Hastalıklar Toplam Kentsel Alan

Kırsal Alan

1. İskemik kalp hastalığı

2. Serebrovaskuler hastalık

3. KOAH

4. Perinatal nedenler

5. Alt solunum yolu enfeksiyonları

6. Hipertansif kalp hastalığı

7. Trakeo, Bronş ve Akciğer kanseri

8. Diabetes Mellitus

9. Trafik kazaları

10. İnflamatuvar kalp hastalığı

11. Kongenital anomaliler

12. İshalle seyreden hastalıklar

21.7

15.0

5.8

5.8

4.2

3.0

2.7

2.2

2.0

1.9

22.1

14.6

5.3

5.7

4.0

2.9

2.9

2.3

2.4

2.2

21.2

15.3

6.5

5.8

4.4

3.1

2.5

2.3

2.4

1.9



KOAH PNÖMONİ AK. CA

Türkiye Geneli % 5.8 (3.) % 4.2 (5.) % 2.7 (7.)

Batı Bölgesi % 5.9 (3.) % 3.5 (4.) % 3.0 (7.)

Güney Bölgesi % 5.8 (3.) % 3.8 (5.) % 2.8 (8.)

Orta Bölgesi % 6.1 (3.) % 3.9 (5.) % 2.8 (7.)

Kuzey Bölgesi % 6.5 (3.) % 3.7 (5.) % 2.7 (7.)

Doğu Bölgesi % 5.0 (5.) % 6.6 (4.) % 2.0 (9.)

Türkiye’de Ulusal Düzeyde Ölüme Neden Olan Akciğer Hastalıklarının Bölgelere Göre Dağılımı


Türkiye Ulusal Düzeyde DALY (Sakatlığa Göre Düzeltilmiş Yaşam Yılı) Kaybına Neden Olan Temel Nedenler:

Hastalıklar DALY (%)

1.Perinatal Nedenler

2.İskemik Kalp Hastalığı

3.Serebrovaskuler Hastalık

4.Unipolar Depresif Hastalıklar

5.Alt Solunum Yolu Enfeksiyonları

6. Kongenital Anomaliler

7.Osteoartritler

8.KOAH

9.Trafik kazaları

10.Demir Eksikliği Anemisi

8.9

8.0

5.9

3.9

3.8

3.0

2.9

2.8

2.4

2.4

Sigara İçme Durumunun, Cinsiyet ve Bazı Hastalıklara Göre Önlenebilecek Ölüm Sayıları ve Topluma Atfedilen Oranları (PAF Değerleri, %)

Hastalık Toplam Erkek Kadın

Tüm Nedenler

Kardiyo-vaskuler hastalıklar

KOAH

Trakea, Bronş, Ak. Kanseri

Diğer solunum hastalıkları

Üst GİS Kanserleri

Diğer kanserler

Diğer nedenler

54699 (% 9)

21317 (% 16)

12902 (% 52)

10510 (% 77)

2105 (% 6)

1340 (% 46)

3341 (% 8)

3185 (% 11)

52905 (% 16)

20558 (% 27)

12481 (% 76)

10279 (% 84)

1986 (% 12)

1285 (% 62)

3303 (% 15)

3013 (% 24)

1794 (% 1)

758 (% 1)

421 (% 20)

231 (% 13)

119 (% 1)

55 (% 8)

38 (% 0)

172 (% 1)


0

10000

20000

30000

40000

50000

60000

70000

80000

90000

100000

2000 2010 2020 2030

Erkek

Kadın


Türkiye Ulusal Düzey 2000 Yılında Erkek ve Kadınlarda Kronik Solunum Sistemi Hastalıklarına Bağlı Gelişen Ölüm Sayılarının

2010, 2020, 2030 Yılında Beklenen Ölüm Sayıları İli Karşılaştırılması

Sigara içme alışkanlıgı (> 18 yaş)

• Erkek: % 51.1

• Kadın:% 17.8

• Toplam:% 32.1

SB Hane halkı Çalışması 2004

Türkiye’de Akciğer Hastalıkları

Hastalık Prevalans Tahmini hasta (n)

Mortalite Maliyet

Sigara içimi % 40

E: % 57.3

K: % 25.2

17 milyon 54 bin 15 milyar $

KOAH % 19

E: % 28.5

K: % 10.3

5 milyon 26 bin 2 milyar %

Akciğer kanseri T: % 28.2 (1)

E: % 42.3 (1)

K: % 4.5 (6)

15 bin 14 bin/yıl

Türkiye’de Akciğer Hastalıkları.2


Mortalite Maliyet

Astım Ç: % 5-10

Y: % 2-7

3 milyon 1,5 milyar $

Pnömoni 1-5 yaş grubu: 1.

Genel: 5. ölüm nedeni

1.5 milyon/yıl

19 bin

Tüberküloz İnsidans 100 binde 26 (?)

17923

5816 (+)

40 bin/yıl

800 45 milyon $ (?)

Türkiye’de Akciğer Hastalıkları.3


Mortalite Maliyet

Mesleki akciğer hastalıkları

Binde 4-12

(6 milyon kayıtlı sigortalı)

440 (?)

24306

Uyku apne % 1-3

(30-60 yaş)

1 milyon 1 milyar $

İnterstisiyel akciğer hastalıkları

? ? ? ?

BOLD-Türkiye Pilot Çalışması Adana (Aralık 2003, Ocak 2004)

Adana İlinde 40+ yaş üstü yetişkinlerde KOAH Prevalansı (%)

(BOLD-Türkiye Çalışması, 2004)

Ölçüt Erkek Kadın Toplam

Sabit Oran

GOLD (NHANES)

LLN (NHANES)

28.5

15.4

19.8

10.3

6

9.1

19.1

10.5

14.3

Sigara Dumanı

Çevresel tütün dumanı

Buhar/gazlar

İç/dış ortam kirliliği

Mesleki tozlar

BeslenmeSosyoekonomik durumEnfeksiyonlar

KOAH’da Risk Faktörleri

GENLER

Bir Risk Faktörü olarak İç Ortam Hava Kirliliği

Dünyada 3 milyar kişi kömür ve biomas kullanıyor

KOAH’da Tanı Pratiği (Adana-2004)

KOAH’lı hastalar (Sabit oran)

Toplam % 19.1

Doktor tanılı

Amfizem

Kronik bronşit

KOAH

Total KOAH

Şimdiye kadar spirometri

Son 12 ayda spirometri

0.0

8.4

0.6

8.4

5.8

0.6

KOAH’da Tedavi Pratiği (Adana-2004)

KOAH’lı hastalar

(FEVı/FVC< % 70)

(%)

•Halen sigara içenler•Son 12 ayda bir doktor tarafından sigarayı bırakması önerilenler•Sigarayı bırakması için ilaç önerilenler•Son 12 ayda grip aşısı yaptıranlar•Son 12 ayda nefesini rahatlatmak için ilaç kullananlar

48.1

19.3

1.8

2.0

12.3

Sorunlar: Sağlık Sistemi ile ilgili

• Sağlık hizmetlerinde eşgüdüm eksikliği• Sağlık hizmetlerinin yönetimi yetersiz• Çağdaş yönetim, planlama ve denetim ilkeleri

uygulanmıyor• Sağlık personeli dağılımı dengesiz• Koruyucu hizmetlere yeterince kaynak ayrılmıyor• Temel sağlık göstergeleri iyi bilinmiyor• Bütçeden sağlık hizmetleri için ayrılan pay

yetersiz

Sorunlar: Akciğer sağlığı ile ilgili

• Sağlık altyapısı ile ilgili sorunlar• Akciğer sağlığı ile ilgili epidemiyolojik bilgiler

yetersiz• Sağlık kuruluşları arasında eşgüdüm yok• Kayıt, izlem ve denetim sistemi yetersiz• Hekim ve diğer sağlık personelinin eğitimi

yetersiz• Kamuoyunda akciğer sağlığı ile ilgili bilinç

eksikliği• Akciğer hastalıklarında korunma, erken tanı ve

etkin tedavi konusunda ciddi sorunlar var

Sağlıkda Dönüşüm Proğramı: Olanaklar? Sorunlar?

ÖRGÜTLENME Desantralizasyon

Hizmet sunumu ile finansın ayrılması

FİNANS Genel Sağlık Sigortası

SUNUM Aile hekimliği

Temel hizmetler paketi

Özerk Hastaneler

Sözleşmeli personel

Rekabet

toplam sağlık harcamaları-milyar dolar

2,47

2,28

2,02

1,98

1,87

2

2,19

2,62

2,74

3,65

5,34

5,61

6,27

7,74

5,39

6,57

6,78

6,87

8,46

7,68

8,74

7,22

10,17

13,47

18,91

0

5

10

15

20

1980 82 84 86 88 90 92 94 96 98 2000 2 2004

Kamu ilaç harcamaları milyon YTL (1999-2006)

9501729

3067

5232

6801

7760

8779

9685

0

2000

4000

6000

8000

10000

12000

1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006

Hastanelerde Muayene Edilen Hasta Sayıları (milyon kişi), 2001-2005

120124

130

153

187

0

100

200

2001 2002 2003 2004 2005

Hastanelerin yıllık poliklinik artış oranları (2001-2005)

2,3 6,5

148,8

5,2

27,4 30,3

4,5 5,3-16,2 -12,9

-47,6

-81,2

41

14,912,514,2

57,9

145,2

3,3

-100

-50

0

50

100

150

200

2002 2003 2004 2005

sb ün öz ssk dk

Poliklinik Başına Düşen Laboratuar Sayısı

0,780,86

0,790,93

1,05

1,46

0

0,2

0,4

0,6

0,8

1

1,2

1,4

1,6

2000 2001 2002 2003 2004 2005

Sağlık ocaklarında muayene sayısı-milyon kişi-2001-2005

58 56

67

75

105

0

2001 2002 2003 2004 2005

Kişi Başına Ortalama Poliklinik Sayısının

Bölgelere Göre Dağılımı, Türkiye, 2005 (TSH-2005)

1,35

2,07

1,681,46

1,63

0,92 0,98

1,46

0

1

2

3

4

5Marmara

Ege

Akdeniz

İç Anadolu

Karadeniz

Doğu Anadolu

GüneydoğuAnadoluTürkiye

Olanaklarımız

• Parasal olanaklar var• Eski, fakat kapsamlı sağlık mevzuatı var• Hantal, fakat yaygın sağlık örgütlenmesi var• Yeterli sayıda yetişkin insan gücü var• Sağlık hizmeti kullanma alışkanlığı artıyor• Yeterli sayıda tıp fakültesi var• Büyük merkezlerde yeni teknolojiler var• Uluslar arası ilişkiler giderek güçleniyor

Göğüs Hastalıkları Uzmanları (2003)

Göğüs Hastalıkları Uzmanları

Sağlık Bakanlığı

SSK

Üniversite

Diğer kurumlar

Özel

Göğüs Hastalıkları Hastaneleri

Göğüs Hastalıkları kadro yatağı

1014

548 (Genel: 293, Gögüs: 242)

184

195

29

58

28 , 8030 yatak

9875 (SB: 6313)

Üniversite Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı: 41SB Göğüs Hast Göğüs Cerr Merkezi: 5SB Egitim Hast. Gögüs hast Klinigi: 4

Yatak SayısıÜniversite: 1381

Eğitim Hast: 2319Toplam: 3700

Poliklinik SayısıÜniversite: 268 887

Eğitim Hast: 576 217Toplam: 845 104

ÜniversitelerProfesör: 90Doçent: 63

Yar. Doç: 63Toplam eğitici: 216

Asistan: 296Asis/eğitici: 1.3

Eğitim HastaneleriŞef: 34

Şef. Yar: 30Başasistan: 83

Toplam egitici: 147Asistan: 116

Asistan/Eğitici: 0.8

Yatan HastaÜniver: 28469

Egitim Hast: 53867Toplam: 82336

Top Asistan: 412(2005)

Yeni Asistan: 119Yeni Uzman: 82

(2004)

Ekim2005

Ne Yapmalı?

NE YAPMALI ?

GARD

Global Alliance against Respiratory Diseaseswww.who.int/respiratory/gard/en

http://www.who.int/respiratory/gard/en

GARD Yaklaşımı

1. KSH risk faktörleri konunda güvenilir veri elde etmeye yönelik bir standart yol geliştirmek

2. KSH’dan korunma ve sağlığı geliştirme politikalarının uygulanması için ülkeleri yüreklendirmek (teşvik etmek)

3. KSH’da yaklaşımda uygulanabilir stratejiler için önerilerde bulunma

Towards an Alliance againstChronic Respiratory Diseases

at country level(GARD Country)

GARD ÜLKESİ OLMAK İÇİN ÖN GEREKSİNİMLER

1. Ülkede KSH’ın izlem, önlem ve kontrol programının temelleri açık bir şekilde planlanmalı (durum analizi)

2. Ülkenin Sağlık Bakanlığı bilgilendirilmeli ve ülke GARD’ın kurulma kararında yer almalı

3. DSÖ Bölge Ofisi ve ülkedeki DSÖ temsilcisi bilgilendirilmeli ve Ülke GARD’da yer almak üzere davet edilmieli

1.DURUM ANALİZİ

Kronik Solunum Hastalıkları için;– Resmi bir politika var mı? Spesifik bir plan var mı?– Bir kanun var mı?– Denetim sistemi var mı?Yıllık sağlık raporlama

sisteminde yer alıyor mu?– Sağlık Bakanlığı’ nda bir ünite var mı?– Sağlık Bakanlığı Bütçe Raporu’nda bütçe ayrılmış

mı?– Ulusal referans merkezleri var mı? – Koruma ve tedavi servisleri nasıl finanse ediliyor?– Rehberler var mı?– Programı Birinci basamağa entegre mi?Bu basamakta

tanı ve takip için temel destek ve cihazlar var mı?

– Ülkede sağlık çalışanı sayısı kaçtır?( Doktorlar, hemşireler, genel pratisyenler, aile hekimleri, halk sağlığı uzmanları, genel sağlık personeli, iç hastalıkları ve göğüs hastalıkları uzmanları)

– Bu etkinliklerdeyer alan hükümet dışı organizasyonlar (NGOs) var mı? Ne tür etkinlikler? NGOs temsilcileri ulusal komitelerde veya programlarında temsil ediliyorlar mı?

– Eğer program oluşursa, takip ve değerlendirmeyi kapsayacak mı? Hangi belirteçler kullanılacak?

– Hangi ilaçlar mevcut? Maliyetleri ne kadar? Hangileri lokal olarak üretiliyor? Hükümet çalışanları, doktorlar, hemşireler aylık ne kadar maaş alıyorlar?

1.DURUM ANALİZİ

Kronik Solunum Hastalıkları için

2.HÜKÜMET DESTEĞİ Başlatıcının hükümete sunması gerekenler

• GARD eylem planı

• Eylem planı sunum yazısı

AmaçHedeflerBeklenen sonuçlarEtkinliklerPlanlanan maliyetlerBeklenen destekler

3. SAĞLIK BAKANLIĞI DESTEKLERSE GARD EYLEM PLANINA ONAYINI

GÖSTERMELİDİR

• GARD eylem planının sağlık sistemi için uygun bir strateji olduğunu açıklayan resmi bir belge yayınlamalı

• GARD eylem planının gelişiminin koordinasyonu için Sağlık Bakanlığı’nda bir birim oluşturmalı

• GARD eylem planını ile ilgili taahhütleri garanti altına almak için DSÖ ile bir Uzlaşı Belgesi imzalamalı

DAHA SONRA YAPILACAKLAR

1. Birliğin tanımı üzerinde uzlaşmaya varmak2. GARD ülke’nin yapacağı katkıyı tanımlamak3. GARD ülke koordinatörü atamak4. KSH alanındaki sorumlu paydaşları ve var

olan işbirliklerini tanımlamak5. Diğer paydaşlarla biraraya gelmek6. Bir Araştırma Çalıştay’ı yapmak7. Referans Koşulları’nı tanımlamak8. Yapıyı tanımlamak9. Belli aralıklarla çalışmayı gözden geçirmek

GARD-TÜRKİYE

Kronik Hava Yolu Hastalıkları Ulusal Kontrol Programı


• Vizyon: Türkiyede tüm insanların rahatça nefes almasını sağlamak

• Amaç:Kronik hava yolu hastalıklarının tıbbi, sosyal ve ekonomik yükünü azaltmak


Birincil koruma ile ilgili hedefler:• Sigara içiminin azaltılması• İç ve dış ortam hava kirliliğinin azaltılması• Mesleksel risk faktörlerinin azaltılması• Çocukluk çağı infeksiyonlarının önlenmesi• Fiziksel aktivitenin yaygınlaştırılması• Sağlıklı beslenme


İkincil koruma ile ilgili hedefler:• Spirometre kullanımının

yaygınlaştırılması• Allerjen yükünün azaltılması• Kamuoyu ve sağlık görevlileri arasında

erken tanı bilincinin arttırılması• Sağlık hizmetlerine kolay ulaşım• İlaçlara ve tedavi cihazlarına ulaşımın

kolaylaştırılması


Üçüncül koruma ile ilgili hedefler:

• Hastaların ve sağlık görevlilerinin uygun tedavi konusunda eğitimi

• Evde bakım hizmetlerinin yaygınlaştırılması

• Pulmoner rehabilitasyon hizmetlerinin yaygınlaştırılması

• Uygun kayıt ve izlem


Kontrol programının örgütlenmesi

• Genel kurul: Bütün paydaşların yer aldığı genel konsey

• Planlama/Yürütme kurulu :Genel Kurulda seçilecek 5-6 kişilik kurul

• İl Örgütlenmesi

• Sekreterya: Sağlık Bakanlığı


Potansiyel Paydaşlar

Sağlık Bakanlığı

İnsan Kaynakları Geliştirme Bölümü,

Sağlık İstatistik Bölümü,

Sağlık Eğitim Programı,

Sağlık Bakım Geliştirme Bölümü,

Çevre Sağlığı Bölümü


Potansiyel Paydaşlar

Türk Toraks Derneği

Astım –Alerji Çalışma grubu

KOAH Çalışma Grubu

Pediatrik Göğüs Hastalıkları Çalışma Grubu

Çevre Meslek Çalışma Grubu

Tütün ve Sağlık Çalışma grubu

Rehabilitasyon Çalışma grubu

Üniversite ve Eğitim hastaneleri temsilcileri


Potansiyel Paydaşlar• Allerji Immunoloji Derneği• Pratisyen Hekimlik Derneği• Halk Sağlığı Derneği• Aile Hekimleri Derneği• Tıbbi Onkoloji Derneği• İlgili bakanlıklar (Eğitim, Sosyal Güvenlik ve Çalışma, Endüstri,

Çevre)• Devlet Planlama Enstitüsü• Devlet İstatistik Enstitüsü• Türk Eczacılar birliği• Hasta temsilcileri• İlaç endüstrisi• Diyanet işleri Başkanlığı• Medya temsilcileri

türkiye’de akciğer sağlığı ve gard

Documents