TÜRKİYE’DETÜRKİYE’DE ATIK YÖNETİMİATIK YÖNETİMİ

2008

TÜRKİYE’DETÜRKİYE’DE ATIK YÖNETİMİATIK YÖNETİMİ

2008

Yasal ÇerçeveYıl Kanun

1981 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu

1991- (Değ:2006) 2872 sayılı Çevre Kanunu

2003 4856 sayılı Çevre ve Orman Bakanlığı Kuruluş Kanunu

2004 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu

2004 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu

2005 5393 sayılı Belediye Kanunu

Yıl Yönetmelik

1991 Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği

1993- (2005) Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği

1995-(2005) Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği

2004 Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği

2004 Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği

2004-(2007) Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği

2004 Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği

2005 Bitkisel Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği

2006 Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği

2007 Poliklorlu Bifenil ve Poliklorlu Terfenillerin Kontrolü Hakkında Yönetmelik

2008 EEE’de Tehlikeli Maddelerin Azaltımı Yönetmeliği

Yasal ÇerçeveYıl (2004 öncesi) Yönetmelik

1991 Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği

1993 Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği

1995 Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği

Yıl (2004 ve sonrası)

Yönetmelik

2004 Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği

2004 Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği

2004-2007 Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği (Revize)

2004 Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği

2005 Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği (Revize)

2005 Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği (Revize)

2005 Bitkisel Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği

2006 Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği

2007 Poliklorlu Bifenil ve Poliklorlu Terfenillerin Kontrolü Hakkında Yönetmelik

2008 EEE’de Tehlikeli Maddelerin Azaltımı Yönetmeliği

Yasal Çerçeve

Yıl Uluslar arası Sözleşme

1994 Basel Sözleşmesi

Yıl Tebliğ

2005 Atıkların Ek Yakıt Olarak Kullanılmasında Uyulacak Genel Kurallar Hakkında Tebliğ

2008 Pil ve Akümülatörlerin İthalat Denetimlerine Dair Dış Ticarette Standardizasyon Tebliği (2008/15)

2008 Çevrenin Korunması Yönünden Kontrol Altında Tutulan Atıkların İthalatına Dair Dış Ticarette Standardizasyon Tebliği (2008/3)

Avrupa Birliği Mevzuatına Uyum Planı

Taslak Yönetmelik adıYürürlüğe giriş için planlanan

(yıl/çeyrek)

Atık Çerçeve Yönetmeliği 2008/2

Düzenli Depolama Yönetmeliği 2008/3

Yakma Yönetmeliği 2008/2

Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği (revizyon) 2008/2

Atıkların Taşınımı Yönetmeliği 2008/4

Hurda Araçlara İlişkin Yönetmelik 2008/3

Atık Elektrik-Elektronik Ekipmanlara İlişkin Yönetmelik

2008/4

Maden Atıklarına İlişkin Yönetmelik 2008/4

“Hava Kalitesi, Kimyasallar ve Atık Alanında Türkiye’ye Destek Projesi”

Atık Alt Bileşeni

-“2003 Mali İşbirliği PHARE Programı - Twinning

8 Eylül 2004 – 30.11.2006 Bütçe: 1,4 milyon € Atık Çerçeve Direktifi, Düzenli Depolama Direktifi,

Ambalaj ve Ambalaj Atıkları Direktifi, Tehlikeli Atık Direktifi, Yakma Direktifi ve Atıkların Taşınımı Direktifi’nin ulusal mevzuata aktarılması amaçlanmış ve ilgili yönetmelikler hazırlanmış, mevcut yönetmeliklerin revizyonu sağlanmış ve uygulama için stratejik eylem planları oluşturulmuştur.

“Türkiye’de Çevre Alanında Program Geliştirme-2004 Özel Atık Yönetimi AB

Twinning Projesi”

30.11.2005-31.12.2007 (31 Mayıs 2008 ‘e kadar uzatılmıştır.)

Bütçe:1,5 milyon€ İçeriği : Atık Katalogu (2000/532/EC), Atık

Yağlar (75/439 EEC), PCB/PCT (96/59/EC), Kullanılmış Pil ve Akümülatörler (91/157/EEC, 98/101/EC) ve Ömrü Dolmuş Araçlar (2000/53/EC) direktiflerinin ülke mevzuatımız ile uyumlaştırılması ve teknik kılavuzlar ile uygulama planlarının hazırlanmasını kapsamaktadır.

Nüfus dağılımı

*[Hizmet Edilen Nüfus = Şehir Nüfusu + (0,85 * Kırsal Nüfus)]

2007 Yılı Toplam Belediye nüfusu: 58.538.501 (Toplam nüfusun yaklaşık olarak %83’ü)

Toplam Nüfus

Şehir Nüfusu

Kırsal Nüfus

Hizmet Edilen Nüfus *

2000 Yılı Nüfus Sayımı

67.803.927 44.006.274 23.797.653 64.234.279

2007 Yılı Nüfus Sayımı

70.586.256 49.747.859 20.828.397 67.460.496

Belediye türlerine göre dağılım

Kişi başına atık oluşumu (2006)

Model Model BölgeleriBölgeleri

2006 yılı birim atık 2006 yılı birim atık oluşumuoluşumu

(kg/kişi-gün)(kg/kişi-gün)

1a 1,15 1,28*

1b 1,12 1,24*

1c 1,1 1,16*

2a 1,15 1,28*

2b 0,9 1*

2c 0,85 0,94*

2d 0,85 0,9*

2e 0,85 0,9*

3a 0,85 0,94*

3b 0,9 1*

3c 0,75 0,8*

Ortalama 0,95 1,06*

* Atıklar belediye tarafından toplanmadan önce, kaldırıma bırakıldıklarında bazı kişilerce ayrıştırılmaktadır. Bu nedenle Büyükşehirlerde yaklaşık %10 , diğer illerde %5 oranında kayıp olduğu kabul edilmiştir.

Kaynak: Katı Atık Ana Planı Projesi

Atık miktarı (2007)

Nüfus Atık (ton/yıl)

Toplam 70.586.2586

27.521.975

Hizmet edilen

67.460.496 26.374.736

Atık Kompozisyonu

Biyobozunur atık; mutfak atıkları, kağıt, karton, hacimli karton, park ve bahçe atıkları, yanabilir hacimli atıklardır.

Kaynak: Katı Atık Ana Planı Projesi

Katı Atık Kompost Tesisleri

İLLER Kapasite (ton/yıl)İşlenen Atık Miktarı

(ton/yıl)

İZMİR 182.000 91.250

İSTANBUL 360.000 162.000

ANTALYA-Kemer 54.750 45.000

DENİZLİ 3.000 1.000

TOPLAM 599.750 299.250

Atık projeksiyonu, milyon ton (2008-2012)

Geri kazanılması gereken ambalaj atığı miktarı (2008-2012)

Katı Atık Miktarı ve Bertarafı

0

5

10

15

20

25

30

Atık M

ikta

rı (

mily

on

to

n)

94 95 96 97 98 2001 2002 2003 2004 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Yıllar

Toplanan atık

Düzenli depolama

Kompost

Ambalaj GeriKazanım

Atıkların Yönetmeliğe uygun olarak bertaraf edileceği nüfus (2007-2012)

Tıbbi Atık Miktarı

2007 yılında yataklı ve ayakta tedavi hizmeti veren2007 yılında yataklı ve ayakta tedavi hizmeti verensağlık kuruluşlarında oluşan tıbbi atık miktarısağlık kuruluşlarında oluşan tıbbi atık miktarı

Tıbbi Atık Miktarı

(ton/gün)

Tıbbi Atık Miktarı(ton/yıl)

Yataklı Tedavi Kurumları

212,58 77593,21

Ayakta Tedavi Hizmetleri

25,68 9375,09

TOPLAM 238,26 86968,3

*Tıbbi atık projeksiyonunda, Sağlık Bakanlığı tarafından önümüzdeki yıllarda yapılması planlanan ilave yatak yatırımları esas alınmıştır. *Ortalama yatak doluluk oranı % 65 olarak kabul edilmiştir.*Poliklinik hizmetlerindeki yıllık artış oranı % 15 olarak kabul edilmiştir.

Tıbbi Atık Projeksiyonu (2007-2012)

Tıbbi Atık Bertarafı

Tehlikeli atık miktarına ilişkin genel durum

Tahmini Tehlikeli atık miktarı 4-5 milyon ton/yıl.(resmi rakam ile tahmini rakam arasındaki fark ,atık üreticisi tarafından atığını Tahmini Tehlikeli atık miktarı 4-5 milyon ton/yıl.(resmi rakam ile tahmini rakam arasındaki fark ,atık üreticisi tarafından atığını gönderecek tesis bulunamamasından ve denetlemelerin yetersizliğinden dolayı deklere edilmemesidir) Yukarıdaki tablodaki gönderecek tesis bulunamamasından ve denetlemelerin yetersizliğinden dolayı deklere edilmemesidir) Yukarıdaki tablodaki

dağılım tahminidir. Her yıl deklere edilen atık miktarı artmaktadır.dağılım tahminidir. Her yıl deklere edilen atık miktarı artmaktadır.

Sayı

Ara Depolama Tesisi 2

Geri Kazanım Tesisi - Geçici Çalışma İzni - Lisans

4751

Ek Yakıt Kullanım Lisanslı Tesis(çimento ve kireç fabrikaları)

22

Tehlikeli Atık Taşıma Lisansı - Firma - Araç

219512

Veriler: Kasım 2007

Lisans almış işletmelerin sayısı

Genel Durum

Genel Durum

Firma Adı Firma Adı KapasiteKapasite

İZAYDAŞ (Yakma)İZAYDAŞ (Yakma) 35.000 ton/yıl35.000 ton/yıl

PETKİM (yakma)PETKİM (yakma) 17.500 ton/yıl17.500 ton/yıl

TÜPRAŞ (Yakma)TÜPRAŞ (Yakma)(kendi atıkları için)(kendi atıkları için) 7.750 ton/yıl7.750 ton/yıl

ERDEMİR (depolama)ERDEMİR (depolama)(kendi atıkları için) (kendi atıkları için) 6.084 ton/yıl6.084 ton/yıl

İSKEN (depolama)*İSKEN (depolama)*(kendi atıkları için)(kendi atıkları için) 11.000 ton/yıl11.000 ton/yıl

Veriler: Kasım 2007

Lisanslı bertaraf tesisleri ve kapasiteleri

19 Haziran 2008 REW-İstanbul19 Haziran 2008 REW-İstanbul

Genel Durum

Geri Kazanım KoduGeri Kazanım Kodu Lisanslı Tesis Lisanslı Tesis SayısıSayısı

Toplam Kapasite Toplam Kapasite (ton/yıl)(ton/yıl)

R1 (Enerji geri kazanımı)(çimento ve kireç R1 (Enerji geri kazanımı)(çimento ve kireç tesisleri).Bu tesislerin kapasiteleri teoriktir.Bir tesisleri).Bu tesislerin kapasiteleri teoriktir.Bir çoğu atık yakmak için gerekli yatırımı çoğu atık yakmak için gerekli yatırımı yapmamalarından dolayı lisansları yapmamalarından dolayı lisansları kapsamındaki atıkları bertaraf edememektedir.kapsamındaki atıkları bertaraf edememektedir.Az miktarda tesis atık kabul etmekte bunlarda Az miktarda tesis atık kabul etmekte bunlarda sınırlı miktar ve türde atık kabul sınırlı miktar ve türde atık kabul edebilmektedir.edebilmektedir.

22+122+1 527.460527.460

R2 (Solvent geri kazanımı)R2 (Solvent geri kazanımı) 33 9.3509.350

R3 (Solvent dışı organik madde ıslahı)R3 (Solvent dışı organik madde ıslahı) 77 17.47717.477

R4 (Metal ve bileşiklerinin ıslahı)R4 (Metal ve bileşiklerinin ıslahı) 1717 113.442113.442

R5 (Anorganik Madde ıslahı)R5 (Anorganik Madde ıslahı) 44 1.9551.955

R9 (Atık yağ rafinasyonu)R9 (Atık yağ rafinasyonu) 1111 82.45282.452

R11 (R1-R10 bakiye atıklarının geri kazanımı)R11 (R1-R10 bakiye atıklarının geri kazanımı) 33 14.57014.570

R12 (R1-R11 için ön işlem)R12 (R1-R11 için ön işlem) 77 24.41524.415

TOPLAMTOPLAM 7575 791.121791.121

Veriler: Haziran 2007

Lisanslı geri kazanım tesis sayısı ve toplam kapasiteler

Genel Durum

Atık TürleriAtık Türleri Lisanslandırılan Lisanslandırılan Miktar (ton/yıl)Miktar (ton/yıl)

I. ve II. Kategori Atık YağI. ve II. Kategori Atık Yağ 214.226214.226

Kullanılmış LastikKullanılmış Lastik 106.458106.458

Kontamine AtıkKontamine Atık 61.88461.884

Atık PlastikAtık Plastik 51.86651.866

Petrol Rafineri AtığıPetrol Rafineri Atığı 24.12024.120

Petrol Dip Çamuru Petrol Dip Çamuru 18.90218.902

Boya ÇamuruBoya Çamuru 16.96416.964

Sıvı Yakıt SlaçıSıvı Yakıt Slaçı 4.0204.020

ToplamToplam 498.440498.440Veriler: Kasım 2007

Tehlikeli atıkları ek yakıt olarak kullanma lisansı almış tesislerin (çimento ve kireç fabrikaları)atık türlerine göre toplam

teorik kapasiteleri

Geri Kazanım KoduFiili Kapasite

Kullanımı (ton)

R1 (Enerji geri kazanımı) 15.480,11

R2 (Solvent geri kazanımı) 2.805

R3 (Solvent dışı organik madde ıslahı) 7.865

R4 (Metal ve bileşiklerinin ıslahı) 73.837

R5 (Anorganik Madde ıslahı) 1.007

R11 (R1-R10 bakiye atıklarının geri kazanımı) 5.310

R12 (R1-R11 için ön işlem) 14.510

TOPLAM 120.814,11

2006 Yılında Gerçekleşen Kapasite

Genel Durum

Atık Yağ Envanteri

Atık Akü Envanteri

Atık Pil Envanteri

Tehlikeli Atık Bertaraf Planı

Bölgesel planlama çerçevesinde oluşturulan bertaraf tesisi kurulması Bölgesel planlama çerçevesinde oluşturulan bertaraf tesisi kurulması gereken bölgelergereken bölgeler