tÜrkİye’de etnİk, dİnİ ve sİyasİ kutuplaŞma

Gvenlik Felsefesi ve Kuramlar

TRKYEDE ETNK, DN VE SYAS KUTUPLAMA

Dr. Salih AkyrekFatma Serap Koydemir30 Haziran 201412

ALIMANIN AMACI

Kutuplama konusu Trkiyede ok az allm olmakla birlikte, birok Avrupa lkesine nazaran daha byk bir neme sahiptir.nk, kutuplama Trkiyede birden fazla grup arasnda grlmekte ve baz gruplar arasnda, son yllarda ykselen siyasi kutuplamann da etkisiyle olduka tehlikeli bir dzeye ulamaktadr.3

ALIMANIN AMACI

BLGESAM olarak toplumsal olaylardan ve sosyal endielerden hareketle;

amalayan niceliksel bir alma yaplmtr.4

ALIMANIN AMACI

alma ile son dnemde daha fazla gndemde olan ve sylemlere yansyan kutuplamann; taraflarn, boyutlarn, dzeyini ve kutuplamay besleyen etkenleri somut olarak gsteren bir Trkiye resmi izmek hedeflenmitir.5

ALIMANIN AMACI

109 soruluk anket almasnn verilerine dnk ayrntl analiz ve raporlatrma almas devam etmektedir. Bu sunum dosyas ile almaya ait baz temel bulgularn kamuoyu ile nceden paylalmas amalanmtr.6

ALIMANIN AMACI

109 soruluk anket formu internet tabanl olarak ve tm illerden katlm salanarak Mays 2014 ay sonunda uygulanmaya balanm ve Haziran 2014 aynn ilk yarsnda 5039 kiiye ulalmasyla sonlandrlmtr.Veri temizlii ve rassal eliminasyon yntemi ile uygulanan kotalama (etnisite ve oy verilen siyasi parti temelinde) neticesinde Trkiye profiline daha yakn 3612 kiilik bir rneklem oluturulmu ve analizler bu rneklem zerinden gerekletirilmitir. 7

ALIMANIN AMACI

Bu ksa raporda; etnik, dini ve siyasi kutuplamay ve ayrmcl len 16 sorunun temel istatistikleri paylalmtr. 8

ETNK KUTUPLAMA9

ETNK KUTUPLAMA

10

ETNK KUTUPLAMA

11

ETNK KUTUPLAMA

12

ETNK KUTUPLAMA

13

ETNK KUTUPLAMA

14

ETNK KUTUPLAMANIN TEMEL BULGULARI

Trkiyede Krt olmayanlarn Krtlere bak, nemli dzeyde bir kutuplamann iaretlerini vermektedir. Yaklak her 4-5 kiiden birisinin bir Krt ile evlilik yoluyla akraba olmay problem olarak grmesi (zel alan) ve yaklak her kiiden birisinin bir Krtn lkede babakan veya cumhurbakan olmasndan rahatsz olacan beyan etmesi (kamusal alan), hem zel alanda hem de kamusal alanda ortaya kan mesafenin ve kutuplamann gstergesidir. 15

Bir dier nemli bulgu ise yaklak her 10 kiiden birisinin Krtlerle Trkiyede birlikte yaamay problem olarak grmesidir. Bu bulgu, lkede bir kriz durumunda patlak verebilecek i atma potansiyelini ortaya koymaktadr.


16

Son iki ylda zm Srecinin de etkisiyle azalan terr olaylar gerginlii ve kutuplamay azaltm olmakla birlikte Trkiyede Krtlerle beraber yaamak istemeyecek kadar radikal olanlar hala azmsanmayacak dzeydedir (%10).


Not: Bu oran Terrle Mcadelede Toplumsal Alglar adl BLGESAM raporunda (2012:s.15) %15,8 olarak bulgulanmtr. 17

Trkiyede her iki etnik grubun birbirine bak deerlendirildiinde,

Trklerin Krtlere ynelik tepkiselliinin, Krtlerin Trklere ynelik tepkiselliinden daha yksek olduu grlmektedir.


18

Genel olarak bakldnda, her iki etnik grup arasnda en yksek kutuplama orannn %32,5 ile kamusal alanda Trklerin Krtlere baknda ortaya kt grlmektedir. Bu tepkisellik dzeyi, lkede iki etnik grup arasnda yaand dnlen kutuplamann aslnda tahmin edilen dzeyin altnda olduunu gstermektedir.


19

alma bulgular, ortalama 5 Trkten birisinin zel ve kamusal alanda Krtlere ynelik bir tepkisellik beslediini gstermektedir.


20

Krtlere ynelik alglara siyasi parti semenleri temelinde bakldnda, her boyutta da tepkiselliin en youn olduu parti semeninin MHPliler olduu grlmektedir. Tepkiselliin yksek olduu ikinci parti semeni CHP iken, AKP semeni arasnda Krtlere kar tepkisellik en dk dzeydedir.


21

MHP semeninde hem zel alana hem de kamusal alana tanan tepkisellik partinin milliyeti sylemleri ve ideolojisi temelinde anlamlanmaktadr.


22

ETNK AYRIMCILIK

23

ETNK AYRIMCILIK

24

ETNK AYRIMCILIK

25

Krtlerde gemite her 4 kiiden 3 etnik temelde ayrmclk yaadn ifade ederken, bugn dnldnde ayrmclk algs nemli lde azalm olmasna ramen kritik dzeydedir (%43,9) ve nemini korumaktadr. Ayrmclk algsndaki dn temel nedenleri, 2009 ylnda balayan demokratik alm ve 2012 ylnda balayan zm Sreci temelinde salanan iyiletirmelerdir.


26

Krtler arasnda hem gemite hem de gnmzde en fazla ayrmcla maruz kaldn belirten grup BDP/HDP semenidir. Krtler arasnda farkl siyasi partilere oy verenlerin ayrmclk algs genel olarak d gstermekle birlikte, en dikkate deer azalma Krt kkenli AKP semenindedir.


27

Krt kkenli AKP semenlerinin ayrmclk algsnn d gstermesinin nedenleri,

Aklanabilir.


28

MEZHEPSEL KUTUPLAMA29

MEZHEPSEL KUTUPLAMA

30

MEZHEPSEL KUTUPLAMA

31

MEZHEPSEL KUTUPLAMA

32

MEZHEPSEL KUTUPLAMA

33

MEZHEPSEL KUTUPLAMA

34

Trkiyede yaklak her 3 kiiden birisi bir Alevi ile evlilik yoluyla akraba olmay problem olarak grmektedir. Yaklak her be kiiden birisinin bir Alevinin lkede babakan veya cumhurbakan olmasndan rahatsz olacan beyan etmesi ise mezhepsel temelde, kamusal alanda varln gsteren bir tepkisellie iaret etmektedir. Bulgular, Alevilere kar zel yaamda ortaya kan mesafenin kamusal alana gre daha yksek olduunu ortaya koymaktadr.

MEZHEPSEL KUTUPLAMANIN TEMEL BULGULARI

35

Hem zel hem de kamusal alanda Snnilerde Alevilere ynelik tepkiselliin ve mesafenin, Alevilerin Snnilere kar tepkiselliinden daha yksek olduu grlmektedir.


36

Kamuoyunda var olduu dnlen Snni-Alevi kutuplamasnn, bu almada bulgulanan dzeyin zerinde olduu deerlendirilebilir. Bu farkllamann nedeni, iki grup arasndaki mesafenin temelde kiilerin zihinlerinde deil, toplumsal kalplarda var olmasdr. Her iki grup iinde bir dierine kar oluan mahalle basks nedeniyle pratikte ortaya kan mesafeyi de unutmamak gerekmektedir.


37

Alevilere ynelik zel ve kamusal alandaki en fazla tepkisellik; dindarln, muhafazakarln ve Snni kltrn daha ok sahiplenildii AKP ve sonrasnda MHP semeninde grlmektedir.


38

MEZHEPSEL AYRIMCILIK

39

Trkiyede gemi ile bugn karlatrldnda Snni inanca sahip kiilerin din temelli ayrmclk algs nemli bir d gsterirken, Alevilerdeki dini ayrmclk algs bugn de gemiteki dzeyiyle devam etmektedir.

MEZHEPSEL AYRIMCILIA AT TEMEL BULGULAR

40

Kendisini Snni olarak tanmlayan kiilerin azalan ayrmclk algsnn temel nedeni, gemite inanlar nedeniyle ve siyaseten madur olduunu iddia eden bu insanlarn son dnemdir iktidarda olmasdr.

MEZHEPSEL AYRIMCILIA AT TEMEL BULGULAR

41

DN KUTUPLAMA42

DN KUTUPLAMA

43

DN KUTUPLAMA

44

DN KUTUPLAMA

45

DN KUTUPLAMA

46

DN KUTUPLAMA

47

DN KUTUPLAMA

48

DN KUTUPLAMA

49

DN KUTUPLAMA

50

alma bulgular; inansz kiilerin Krtlere, Alevilere ve baka dinden insanlara gre, hem zel yaamda hem de kamusal alanda daha mesafeli alglandn gstermektedir.Baka dinden kiilere ve inanszlara kar duyulan tepkinin ve dini kutuplamann, Krtlere kar tepkiden ve etnik kutuplamadan hem kamusal alanda hem de zel yaamda daha yksek olduunu da vurgulamak gerekmektedir.

DN KUTUPLAMANIN TEMEL BULGULARI

51

Bu durum, Trkiyedeki genel kannn aksine, kutuplamann en youn ekilde etnik temelde yaanmadn; dini kutuplamann da etnik kutuplama kadar nemli dzeyde, hatta baz alanlarda ok daha fazla olduunu gstermektedir.Baka dinden kiilere ve inanszlara kar zel ve kamusal alandaki en yksek tepkisellik, beklentilerle ve dier alma bulgularyla rten ekilde, geleneksel ve dini muhafazakarln ne kt AKP ve sonrasnda MHP semenindedir.


52

Bartl kiilere veya ailelerine ynelik zel alanda ok dk olan tepkisellik, her 6-7 kiiden birisinin kamusal alanda bu kiileri nemli pozisyonlarda problem olarak alglamas eklinde kendini gstermektedir.


53

Bu konuda tepkisel olan kiiler, bartl bir ailenin Trkiyede babakan ve cumhurbakan olmasndan rahatsz olduunu veya olacan ifade etmektedir.Bartl kiilere ynelik tepkisellik tm toplumsal kesimlerde genel olarak olduka dk dzeyde olmasna ramen, grece en yksek tepkisellik CHP semenindedir.


54

DN KUTUPLAMA

55

DN KUTUPLAMA

56

SYAS KUTUPLAMA57

SYAS KUTUPLAMA

58

SYAS KUTUPLAMA

59

SYAS KUTUPLAMA

60

SYAS KUTUPLAMA

61

Kiilerin hem kamusal alanda hem de zel alanda en ok tepki duyduu parti semeni BDP/HDPliler iken, AKP semeni siyasi kutuplamann ve tepkiselliin olduka ykseldii grup olarak ikinci srada yer almakta; bu grubu ise CHP semeni takip etmektedir. MHP semeni ise dier parti semenlerince hem kamusal hem de zel alanda grece en az tepki duyulan grubu oluturmaktadr.

SYAS KUTUPLAMANIN TEMEL BULGULARI

62

BDP/HDPli semenlerin bir dierine mesafesini ortaya koyan siyasi kutuplama bulgularna gre; dier partilileri lke ynetiminde grmeye dnk tepkisellik, onlarla evlilik yoluyla akraba olmaya dnk tepkilerden daha yksektir. BDP/HDPlilere dnk tepkiselliin temelinde etnik kken ile beraber rgtsel ba dncesi etkili olmakla birlikte, AKPlilere dnk tepkisellik iin benzer bir gereke sz konusu olmad halde var olan kutuplama dzeyi dndrcdr.


63

BDP/HDP semenine ynelik alglarn, her dzeyde Krtlere baktan iki kat daha olumsuz olmas, etnik temeldeki kutuplama yannda, rgtsel ban siyasi alana tand dncesine (Siyasi Krtlk) bir tepkisellik olarak yorumlanabilir.


64

BDP/HDPlilerden sonra, en yksek tepkisellik ve kutuplamann AK Partililere bakta kendini gstermesi, bu parti yneticilerinin son iki yl iinde, dier kimlikleri tekiletirici nitelikteki sylemleri ile aklanabilir.


65


AKPnin srdrd politikalar AKP semenini partiye daha ok yaklatrrken kendinden olmayan byk lde tekiletirmi ve uzaklatrmtr.66

lkedeki siyasi kutuplamann da en az dini kutuplama kadar yksek; hatta zellikle AKP ve BDP/HDP semenine ynelik tepkinin dini ve etnik kutuplamadan ok daha fazla olduunu sylemek gerekmektedir. Bunun yan sra, etnik ve dini kimlik temelinde dier gruplarla evlilik yoluyla akraba olma konusunda ortaya kan mesafenin siyasi alanda da gzlenir hale gelmesi, Trkiyede kutuplamann boyutlar hakknda olduka arpc sinyaller vermekte ve siyasi kutuplamann kamusal alandan zel alana kadar indiini gstermektedir.


67

Kesinlikle oy verilmeyecek siyasi partinin sorgulanmasndan ortaya kan bulgular, en yksek tepkiselliin BDP/HDPye ynelik olduunu gstermektedir. Bu durum, hem etnik hem de siyasi kutuplamann bir arada dnlmesiyle daha anlaml hale gelmektedir.


68

SYAS AYRIMCILIK

69

SYAS AYRIMCILIK

70

Trkiye genelinde siyasi temelde ayrmclk algs gemie gre nemli derecede artmtr. Bugn itibariyle her iki kiiden birisi siyasi kimlii nedeniyle ayrmcla uradn dnmektedir. Bu durum, siyasi temeldeki ayrmclk algsnn, son dnemde etnisite ve dini temeldeki ayrmclk algsnn zerine ktn gstermektedir.

SYAS AYRIMCILIA AT TEMEL BULGULARI

71

Siyasi temeldeki ayrmclk algs gemie gre AKP semeninde nemli bir d gsterirken, BDP/HDP semeninde deimemi, CHP ve MHP semeninde ise yaklak iki kat ykseli gstermitir.Artan siyasi ayrmclkta, son dnemde AK Partinin kendinden olmayan tekiletiren sylemlerinin etkisini vurgulamak gerekmektedir.


72

Ayrmclk algs, siyasi temeldeki kutuplama ile birlikte yorumlandnda; Trkiyede siyasi kutuplamann pek ok alanda ayrmcla dnerek tehlike sinyalleri verdiini de gstermektedir.


TRKYEDE ETNK, DN VE SYAS KUTUPLAMA

Dr. Salih AkyrekFatma Serap Koydemir73

tÜrkİye’de etnİk, dİnİ ve sİyasİ kutuplaŞma

Documents