türki̇ye’de kayıt dışı İsti̇hdam
DESCRIPTION
''Türkiye'de Çalışma Hayatında Güncel Gelişmeler'' dersi için hazırlanmış; kayıt dışı istihdam türleri, kayıt dışı istihdamın bireysel,örgütsel, toplumsal, ekonomik ve etik boyutlarını anlatan; kayıt dışı istihdamı önlemeye yönelik stratejileri içeren bir çalışma.TRANSCRIPT
1-KAYIT DIŞI İSTİHDAMIN TANIMI
2-KAYIT DIŞI İSTİHDAMIN TUumlRLERİ
3-KAYIT DIŞI İSTİHDAMIN NEDENLERİ
4- KAYIT DIŞI İSTİHDAMIN OLUMSUZ ETKİLERİ
5- KAYIT DIŞI İSTİHDAMI OumlNELEMEYE YOumlNELİK
STRATEJİLER NELERDİR
6- TUumlRKİYErsquoDE KAYIT DIŞI İSTİHDAM SORUNU
Kayıt dışı istihdam kavramı ilk defa 1970 yılında
Uluslararası Ccedilalışma Oumlrguumltuuml (ILO)rsquonun duumlzenlediği
Duumlnya İstihdam Programı kapsamındaki Kenya
raporunda lsquorsquoenformel sektoumlrrsquorsquo olarak kullanılmıştır
Kayıt Dışı İstihdam Kendi adına ve bağımsız ya da bir
işverene hizmet akdiyle bağlı ccedilalışanların ccedilalışmalarının veya
elde ettikleri uumlcret ve kazanccedilların ilgili kamu kurum ve
kuruluşlarına (Sosyal Guumlvenlik Kurumu Maliye) hiccedil
bildirilmemesi ya da guumln sayısı veya uumlcret tutarı olarak eksik
bildirilmesini ifade eder
2-KAYIT DIŞI İSTİHDAMIN TUumlRLERİ
21-Ccedilalışanların Hiccedil Bildirilmemesi
Hiccedil bildirilmeme işlemi işveren işccedili ekonomik koşullar veya
her uumlccedil faktoumlrden de kaynaklı olabilir Kayıt dışı istihdamın en
yaygın olan şeklidir İş hayatında hiccedil bildirimleri yapılmadan
ccedilalıştırılan gruplar aşağıdaki gibi sıralanabilir
Yabancı kaccedilak işccedililer
Ccedilalışan ccedilocuklar
Sosyal Guumlvenlik Kurumundan
gelir ve aylık alanlar
Kayıt dışında ccedilalışan erkek ve
kadınlar
Kayıt dışında ccedilalışan dul yetim ve maluller
2-KAYIT DIŞI İSTİHDAMIN TUumlRLERİ
22- Ccedilalışanların Eksik veya Yanlış Bildirilmesi
Ccedilalışılan suumlre ve oumldenen uumlcret arttıkccedila yapılması gereken
oumldeme miktarı da artar Gerek işveren gerekse işccedililer bu
yuumlkuumlmluumlluumlklerden kurtulabilmek adına ilgili kurumlara eksik ya
da yanlış bilgiler vererek kayıt dışı istihdama neden olurlar
İşccedilinin hizmet guumlnuumlnuumln eksik bildirilmesi
İşccedilinin uumlcretinin eksik ya da yanlış bildirilmesi
İşccedilinin başlamasının geccedil bildirilmesi
İşccedilinin işten ayrılışının erken bildirilmesi
2-KAYIT DIŞI İSTİHDAMIN TUumlRLERİ
23-İşccedili Tarafından Gerccedilekleştirilen Eksik ya da Yanlış Bildirimler
Kayıtsız ikinci veya daha fazla işte ccedilalışma
Primini kendisi tahsil ederek bildirilmesini engelleme
31- Ekonomik nedenler
32- Sosyal nedenler
33- Mali Yuumlkler
34-İşletmeden kaynaklanan nedenler
35- Kamudan kaynaklanan nedenler
36- Denetim yetersizliği ve zorunluluğu ile cezaların etkinsizliği
37- Sosyal guumlvenlik ve vergi sisteminden kaynaklanan nedenler
38- Sosyal yardım sisteminden kaynaklanan nedenler
31-Ekonomik Nedenler İşsizlik ve formel sektoumlruumln işguumlcuuml arzını karşılayamaması
İşguumlcuuml uumlzerindeki vergi ve sigorta primi gibi ağır kamusal
mali yuumlkler
Kaynak httpwwwoecdorgdevrisinginformalemploymentwillincreasepovertyhtm erişim tarihi
09042013
32-Sosyal nedenler Goumlccedil ve ccedilarpık kentleşme
Nuumlfus artışı
İşguumlcuumlnuumln niteliği ile eğitim ve bilinccedil
seviyesinin duumlşuumlkluumlğuuml
33-Mali Yuumlkler Sigorta prim oranları
Uumlcretlerden kesilen vergiler
Kıdem tazminatı
İşveren uumlzerindeki diğer yuumlkler
34-İşletmelerden kaynaklanan nedenler Kuumlccediluumlk işletmelerin yaygınlığı
İşletmelerin rekabet guumlcuumlnuumln duumlşuumlkluumlğuuml
Kurumsallaşma duumlzeyinin yetersizliği
Marka yaratamama ve fason uumlretim
35-Kamudan kaynaklanan nedenler Buumlrokratik işlemlerin fazlalığı
Mevzuatın karışıklığı
Kamu kurumları arasında yaşanan iletişim eksikliği
Kamu hizmetlerine ve kamu harcamalarına olumsuz bakış
36-Denetim yetersizliği ve zorluğu ile cezanın
etkinsizliği Denetimin yetersizliği
Cezaların etkinsizliği ve eşitsizliği
Sabit olmayan ve mevsimlik işyerlerinin denetiminin zorluğu
37-Sosyal guumlvenlik ve vergi sisteminden kaynaklanan nedenler
Sık ccedilıkarılan sosyal guumlvenlik ve vergi afları ve borccedillanma kanunu
Sosyal guumlvenlik hizmetinden memnuniyetsizlik
Emeklilik sistemi ve emeklilik yaşı
Asgari uumlcret
38-Sosyal Yardım Sisteminden Kaynaklanan
Nedenler Sosyal yardımlar
Primsiz oumldemeler
İşsizlik oumldemeleri
Kaynak httpwwwalomaliyecom2012umut_ciray_kayitdisihtmerişim tarihi 09042013
Toplam
2010 Ekim 2011 Ekim
Toplam
istihdam
Kayıt dışı
istihdam
Kayıt dışıToplam
istihdamKayıt dışı istihdam
Kayıt dışı
() ()
Toplam 22972 9996 435 24486 10236 418
Uumlcretli ve yevmiyeli 14069 3709 264 15241 3823 251
İşveren 1229 302 246 1244 281 226
Kendi hesabına 4532 3086 681 4659 3063 657
Uumlcretsiz aile işccedilisi 3142 2900 923 3341 3069 919
Tarım 5905 5035 853 6292 5321 846
Uumlcretli ve yevmiyeli 648 573 884 719 627 872
İşveren 90 58 644 96 56 583
Kendi hesabına 2454 1841 75 2554 1883 737
Uumlcretsiz aile işccedilisi 2712 2563 945 2924 2755 942
Tarım Dışı 17067 4961 291 18194 4915 27
Uumlcretli ve yevmiyeli 13421 3135 234 14523 3196 22
İşveren 1138 244 214 1149 225 196
Kendi hesabına 2077 1245 599 2106 1180 56
Uumlcretsiz aile işccedilisi 430 337 784 417 314 753
42-Rekabete Etkisi Kayıtlı işccedili ccedilalıştıran işyerleri kayıtsız
işccedili ccedilalıştıran işyerleriyle rekabet edememekte ve bu durum
da haksız rekabete neden olmaktadır Esasen kayıtlı işccedili
ccedilalıştıranlarca bu duruma bir suumlre direnilmekle birlikte daha
sonra bu direnccedil kırılmakta kayıtlı işccedili ccedilalıştıranlar da kayıtsız
konuma geccedilmek zorunda kalmaktadır
41-Kayıt Dışı İstihdamın Uumllke Ekonomisine Etkisi Oumlzetle oumldenmesi gerekip de oumldenmeyen vergi sigorta ve işsizlik
sigortası primi kesintilerinden Devletin yoksun kalmasıdır Bunun
sonucu olarak Devlet gelirlerini artırabilmek iccedilin vergi ve prim
oranlarını yuumlksek tutmakta bu da pahalılaşmaya sebebiyet
vermektedir
43-Gelir Dağılımına Etkisi Gelir dağılımı
bozuk olan uumllkelerde kayıt dışı istihdam bu gelir
dağılımının daha da bozulmasına yol accedilmaktadır Gelir
dağılımı uumllkeler accedilısından oldukccedila oumlnemli olup bu
konudaki adaletsizlikler ekonomilerin ccediloumlkmesine de
sebebiyet verebilmektedir
44- Sosyal Guumlvenliğe
Etkisi Kayıt dışı istihdam sosyal
guumlvenlik kurumunun accedilıklarına
sebebiyet vermekte ve bu accedilıklar
her yıl Hazine tarafından karşılanmak
zorunda kalınmaktadır
45- Etik Değerlere EtkisiKayıt dışı istihdam toplumdaki etik değerleri zayıflatmakta ve dejenere olmasına yol accedilmaktadır Zira kayıt dışı istihdam insanları haksız kazanca ve emek harcamadan luumlks bir yaşam suumlrduumlrmeye youmlnlendirmektedir
46-Oumlrguumltlenmeye Etkisi Oumlrguumltlenmek iccedilin
kayıtlı ccedilalışmak gerekmektedir Bunun aksini
duumlşuumlnmek muumlmkuumln değildir Dolayısıyla kayıt dışı
istihdam oumlrguumltluuml toplumun oumlnuumlndeki en buumlyuumlk
engellerden birisidir
47- Ccedilalışanlara Etkisi Kayıt dışı istihdam ccedilalışanlar accedilısından kısa vadede ccedilalışanın ve bakmakla yuumlkuumlmluuml oldukları kişilerin sağlık ve ccedileşitli kısa vadeli riskler accedilısından sosyal guumlvencesiz kalmaları sağlık yardımlarından yeterince faydalanamamaları uzun vadede ise emeklilik haklarından mahrum kalmaları veya geccedilimlerini sağlayamayacak derecede duumlşuumlk emeklilik aylığı bağlanması sonucunu doğurmakta ayrıca iş kazası veya meslek hastalığı sonucu işccedilinin uğrayacağı gelir kaybı tedavi masrafları ve işguumlcuuml kaybının ortaya ccedilıkmasına neden olmaktadır
51-Kayıt Dışı İstihdamı Azaltmaya Potansiyeli
Olan Sektoumlrler
Tarım sektoumlruumlnuumln kuumlccediluumllmesi
Eğitim seviyesinin yuumlkseltilmesi
İş hayatında kurumsallaşmanın artması
Emeklilik yaşının yuumlkseltilmesi Fiyat istikrarının ve suumlrduumlruumllebilir buumlyuumlmenin sağlanması
52-Kayıt Dışı İstihdamı Artırma Potansiyeli
Olan Sektoumlrler
İşsizlik oranının yuumlkselmesi
Kuumlresel rekabetin hız kazanması Sosyal yardım sisteminin kurulamamış olması
5-KAYIT DIŞI İSTİHDAMI OumlNLEMEYE YOumlNELİK STRATEJİLER NELERDİR
Kaynak httpwwwtuikgovtrGostergedoid=58979ampmetod=IlgiliGosterge erişim tarihi 08042013
5b-Reel sektoumlruumln guumlccedillendirilmesi
Mali ve yasal yuumlkuumlmluumlluumlklerin azaltılması
İşguumlcuuml piyasasının esnekleştirilmesi
Buumlrokrasinin azaltılması ve karar alma suumlreccedillerinin hızlandırılması
5a-Yoksulluk ve işsizlikle
muumlcadele
Aktif istihdam politikaları ve ilk işe
başlarken verilecek teşvikler
İşsizlik ve yoksullukla muumlcadele
5c-Kişilerin tutum ve davranışlarının değiştirilmesi
Eğitim ve bilinccedil seviyesinin yuumlkseltilmesi
Kamuya duyulan guumlvensizliğin azaltılması
Toplumda oluşan af ve yapılandırma duumlzenlemelerinin
ortadan kaldırılması
Sosyal diyaloğun sağlanması
5-KAYIT DIŞI İSTİHDAMI OumlNLEMEYE
YOumlNELİK STRATEJİLER NELERDİR
5d-Kayıtlı ccedilalışmaya zorlanma
Denetim sisteminin revizyonunun sağlanması
Cezaların caydırıcılığının arttırılması
Kamu kurumları arasındaki koordinasyonun arttırılması
Kayıtlı sisteme youmlnelik hak ve su istimallerin oumlnlenmesi
Mikro sosyal sigorta politikasının uygulanması
Mevzuatın geliştirilmesi
KaynakReis Angel-Urdinola ve Quijada Torres (2009)rsquoder httpwwwalomaliyecom2012umut_ciray_kayitdisihtm
(Erişim21012012)
Tuumlrkiyersquodeki Sektoumlrel Yapılar ve Avrupa
Komparatoumlr (Karşılaştırıcı) Seti
Ekonomik faaliyete goumlre
toplam istihdam
Ekonomik faaliyete goumlre
kayıt dışı istihdam
Tuumlrkiye Komparatoumlr Tuumlrkiye Komparatoumlr
Tarım 318 69 449 454
Sanayi 237 260 64 36
İnşaat 69 127 109 114
Hizmetler 376 545 248 89
Toplam 1000 1000 259 104
Yıllar İtibariyle Kayıt Dışı İstihdam (Bin Kişi)
Kayıt Dışı İstihdam Toplam İstihdam (Bin Kişi)Kayıt Dışı İstihdam
Oranı
2000 10925 21581 506
2001 11382 21524 529
2002 11133 21354 521
2003 10943 21147 517
2004 9843 1 9632 5 01
2005 9666 2 0067 4 82
2006 9593 2 0423 4 7
2007 9423 2 0738 4 54
2008 9220 2 1194 4 35
2009 9328 2 1277 4 38
2010 9772 2 2594 4 33
2011 10139 24110 421
Haz11 10327 25577 404
Kaynak httpwwwmaliyegovtrYillikEkonomikRaporYC4B1llC4B1k20Ekonomik20Rapor202012pdferişim tarihi 08042013
Aralık 2012 doumlneminde herhangi bir sosyal guumlvenlik
kuruluşuna kayıtlı olmadan ccedilalışanların oranı bir oumlnceki yılın
aynı doumlnemine goumlre 18 puan azalarak 374 oldu Bu
doumlnemde geccedilen yılın aynı doumlnemine goumlre tarım sektoumlruumlnde
sosyal guumlvenlikten yoksun ccedilalışanların oranı 834rsquoten 84rsquoe
yuumlkselirken tarım dışı sektoumlrlerde 255rsquoten 235rsquoe geriledi
Sosyal guumlvenlik kapsamında olmayan uumlcretli ve yevmiyeli
ccedilalışanların oranı ise bir oumlnceki yılın aynı doumlnemine goumlre 21
puan azalarak 206 oldu
Kayıt dışı ccedilalışanlar 18 puan azaldı
Sigortasız ccedilalıştırılan kişilerin sigortasız ccedilalıştırıldıklarına ilişkin sosyal guumlvenlik il muumlduumlrluumlkleri ve sosyal guumlvenlik merkez muumlduumlrluumlklerine yazılı başvuru yaparak veya ALO 170 Hattını arayarak bu konuda şikayet veya ihbarda bulunabilmeleri muumlmkuumlnduumlr
Sigortasız ccedilalıştırılan işccedililer dışında sigorta prim guumln sayısı eksik goumlsterilen suumlrekli sigorta giriş-ccedilıkışı yapılan gerccedilek uumlcretleri uumlzerinden sigorta primleri yatırılmayan işccedililerin de aynı duyarlılıkta olmaları beklenmektedir
TUumlRKİYErsquoDE KAYITLI BİR YAŞAM İCcedilİN
ALO 170
Karaaslan Erkan (2010) lsquorsquoKayıt Dışı İstihdam Ve Neden Olduğu Mali
Kayıpların Buumltccedile Uumlzerindeki Etkileri Tuumlrkiye Oumlrneğirsquorsquo
httphakanhozyildizcomfileresourcekayitdisiistihdamkitap[1]_120130172
546pdf erişim tarihi 04052013
Guumlloğlu Tuncay (2005) lsquorsquoTuumlrkiyersquode Kayıt Dışı İstihdam Gerccedileğine Bir Bakışrsquorsquo
httpdigitalcommonsilrcornelleducgiviewcontentcgiarticle=1008ampcon
text=intlvf erişim tarihi 06042013
Levent Recep (2012) lsquorsquoKayıt Dışı İstihdamrsquorsquo
httpwwwisvesosyalguvenlikcomanasayfamakale21html erişim
tarihi05042013
Ccediliray Umut (2012) lsquorsquokayıt Dışı Ekonomimim İstihdam Uumlzerindeki Etkileri Ve
Kayıt Dışı İle Proaktif Muumlcadele Youmlntemlerirsquorsquo
httpwwwalomaliyecom2012umut_ciray_kayitdisihtm erişim tarihi
05042013
httpwwwtuikgovtrPreHaberBultenleridoid=13464 erişim tarihi
09042013
Kayıt dışı istihdam kavramı ilk defa 1970 yılında
Uluslararası Ccedilalışma Oumlrguumltuuml (ILO)rsquonun duumlzenlediği
Duumlnya İstihdam Programı kapsamındaki Kenya
raporunda lsquorsquoenformel sektoumlrrsquorsquo olarak kullanılmıştır
Kayıt Dışı İstihdam Kendi adına ve bağımsız ya da bir
işverene hizmet akdiyle bağlı ccedilalışanların ccedilalışmalarının veya
elde ettikleri uumlcret ve kazanccedilların ilgili kamu kurum ve
kuruluşlarına (Sosyal Guumlvenlik Kurumu Maliye) hiccedil
bildirilmemesi ya da guumln sayısı veya uumlcret tutarı olarak eksik
bildirilmesini ifade eder
2-KAYIT DIŞI İSTİHDAMIN TUumlRLERİ
21-Ccedilalışanların Hiccedil Bildirilmemesi
Hiccedil bildirilmeme işlemi işveren işccedili ekonomik koşullar veya
her uumlccedil faktoumlrden de kaynaklı olabilir Kayıt dışı istihdamın en
yaygın olan şeklidir İş hayatında hiccedil bildirimleri yapılmadan
ccedilalıştırılan gruplar aşağıdaki gibi sıralanabilir
Yabancı kaccedilak işccedililer
Ccedilalışan ccedilocuklar
Sosyal Guumlvenlik Kurumundan
gelir ve aylık alanlar
Kayıt dışında ccedilalışan erkek ve
kadınlar
Kayıt dışında ccedilalışan dul yetim ve maluller
2-KAYIT DIŞI İSTİHDAMIN TUumlRLERİ
22- Ccedilalışanların Eksik veya Yanlış Bildirilmesi
Ccedilalışılan suumlre ve oumldenen uumlcret arttıkccedila yapılması gereken
oumldeme miktarı da artar Gerek işveren gerekse işccedililer bu
yuumlkuumlmluumlluumlklerden kurtulabilmek adına ilgili kurumlara eksik ya
da yanlış bilgiler vererek kayıt dışı istihdama neden olurlar
İşccedilinin hizmet guumlnuumlnuumln eksik bildirilmesi
İşccedilinin uumlcretinin eksik ya da yanlış bildirilmesi
İşccedilinin başlamasının geccedil bildirilmesi
İşccedilinin işten ayrılışının erken bildirilmesi
2-KAYIT DIŞI İSTİHDAMIN TUumlRLERİ
23-İşccedili Tarafından Gerccedilekleştirilen Eksik ya da Yanlış Bildirimler
Kayıtsız ikinci veya daha fazla işte ccedilalışma
Primini kendisi tahsil ederek bildirilmesini engelleme
31- Ekonomik nedenler
32- Sosyal nedenler
33- Mali Yuumlkler
34-İşletmeden kaynaklanan nedenler
35- Kamudan kaynaklanan nedenler
36- Denetim yetersizliği ve zorunluluğu ile cezaların etkinsizliği
37- Sosyal guumlvenlik ve vergi sisteminden kaynaklanan nedenler
38- Sosyal yardım sisteminden kaynaklanan nedenler
31-Ekonomik Nedenler İşsizlik ve formel sektoumlruumln işguumlcuuml arzını karşılayamaması
İşguumlcuuml uumlzerindeki vergi ve sigorta primi gibi ağır kamusal
mali yuumlkler
Kaynak httpwwwoecdorgdevrisinginformalemploymentwillincreasepovertyhtm erişim tarihi
09042013
32-Sosyal nedenler Goumlccedil ve ccedilarpık kentleşme
Nuumlfus artışı
İşguumlcuumlnuumln niteliği ile eğitim ve bilinccedil
seviyesinin duumlşuumlkluumlğuuml
33-Mali Yuumlkler Sigorta prim oranları
Uumlcretlerden kesilen vergiler
Kıdem tazminatı
İşveren uumlzerindeki diğer yuumlkler
34-İşletmelerden kaynaklanan nedenler Kuumlccediluumlk işletmelerin yaygınlığı
İşletmelerin rekabet guumlcuumlnuumln duumlşuumlkluumlğuuml
Kurumsallaşma duumlzeyinin yetersizliği
Marka yaratamama ve fason uumlretim
35-Kamudan kaynaklanan nedenler Buumlrokratik işlemlerin fazlalığı
Mevzuatın karışıklığı
Kamu kurumları arasında yaşanan iletişim eksikliği
Kamu hizmetlerine ve kamu harcamalarına olumsuz bakış
36-Denetim yetersizliği ve zorluğu ile cezanın
etkinsizliği Denetimin yetersizliği
Cezaların etkinsizliği ve eşitsizliği
Sabit olmayan ve mevsimlik işyerlerinin denetiminin zorluğu
37-Sosyal guumlvenlik ve vergi sisteminden kaynaklanan nedenler
Sık ccedilıkarılan sosyal guumlvenlik ve vergi afları ve borccedillanma kanunu
Sosyal guumlvenlik hizmetinden memnuniyetsizlik
Emeklilik sistemi ve emeklilik yaşı
Asgari uumlcret
38-Sosyal Yardım Sisteminden Kaynaklanan
Nedenler Sosyal yardımlar
Primsiz oumldemeler
İşsizlik oumldemeleri
Kaynak httpwwwalomaliyecom2012umut_ciray_kayitdisihtmerişim tarihi 09042013
Toplam
2010 Ekim 2011 Ekim
Toplam
istihdam
Kayıt dışı
istihdam
Kayıt dışıToplam
istihdamKayıt dışı istihdam
Kayıt dışı
() ()
Toplam 22972 9996 435 24486 10236 418
Uumlcretli ve yevmiyeli 14069 3709 264 15241 3823 251
İşveren 1229 302 246 1244 281 226
Kendi hesabına 4532 3086 681 4659 3063 657
Uumlcretsiz aile işccedilisi 3142 2900 923 3341 3069 919
Tarım 5905 5035 853 6292 5321 846
Uumlcretli ve yevmiyeli 648 573 884 719 627 872
İşveren 90 58 644 96 56 583
Kendi hesabına 2454 1841 75 2554 1883 737
Uumlcretsiz aile işccedilisi 2712 2563 945 2924 2755 942
Tarım Dışı 17067 4961 291 18194 4915 27
Uumlcretli ve yevmiyeli 13421 3135 234 14523 3196 22
İşveren 1138 244 214 1149 225 196
Kendi hesabına 2077 1245 599 2106 1180 56
Uumlcretsiz aile işccedilisi 430 337 784 417 314 753
42-Rekabete Etkisi Kayıtlı işccedili ccedilalıştıran işyerleri kayıtsız
işccedili ccedilalıştıran işyerleriyle rekabet edememekte ve bu durum
da haksız rekabete neden olmaktadır Esasen kayıtlı işccedili
ccedilalıştıranlarca bu duruma bir suumlre direnilmekle birlikte daha
sonra bu direnccedil kırılmakta kayıtlı işccedili ccedilalıştıranlar da kayıtsız
konuma geccedilmek zorunda kalmaktadır
41-Kayıt Dışı İstihdamın Uumllke Ekonomisine Etkisi Oumlzetle oumldenmesi gerekip de oumldenmeyen vergi sigorta ve işsizlik
sigortası primi kesintilerinden Devletin yoksun kalmasıdır Bunun
sonucu olarak Devlet gelirlerini artırabilmek iccedilin vergi ve prim
oranlarını yuumlksek tutmakta bu da pahalılaşmaya sebebiyet
vermektedir
43-Gelir Dağılımına Etkisi Gelir dağılımı
bozuk olan uumllkelerde kayıt dışı istihdam bu gelir
dağılımının daha da bozulmasına yol accedilmaktadır Gelir
dağılımı uumllkeler accedilısından oldukccedila oumlnemli olup bu
konudaki adaletsizlikler ekonomilerin ccediloumlkmesine de
sebebiyet verebilmektedir
44- Sosyal Guumlvenliğe
Etkisi Kayıt dışı istihdam sosyal
guumlvenlik kurumunun accedilıklarına
sebebiyet vermekte ve bu accedilıklar
her yıl Hazine tarafından karşılanmak
zorunda kalınmaktadır
45- Etik Değerlere EtkisiKayıt dışı istihdam toplumdaki etik değerleri zayıflatmakta ve dejenere olmasına yol accedilmaktadır Zira kayıt dışı istihdam insanları haksız kazanca ve emek harcamadan luumlks bir yaşam suumlrduumlrmeye youmlnlendirmektedir
46-Oumlrguumltlenmeye Etkisi Oumlrguumltlenmek iccedilin
kayıtlı ccedilalışmak gerekmektedir Bunun aksini
duumlşuumlnmek muumlmkuumln değildir Dolayısıyla kayıt dışı
istihdam oumlrguumltluuml toplumun oumlnuumlndeki en buumlyuumlk
engellerden birisidir
47- Ccedilalışanlara Etkisi Kayıt dışı istihdam ccedilalışanlar accedilısından kısa vadede ccedilalışanın ve bakmakla yuumlkuumlmluuml oldukları kişilerin sağlık ve ccedileşitli kısa vadeli riskler accedilısından sosyal guumlvencesiz kalmaları sağlık yardımlarından yeterince faydalanamamaları uzun vadede ise emeklilik haklarından mahrum kalmaları veya geccedilimlerini sağlayamayacak derecede duumlşuumlk emeklilik aylığı bağlanması sonucunu doğurmakta ayrıca iş kazası veya meslek hastalığı sonucu işccedilinin uğrayacağı gelir kaybı tedavi masrafları ve işguumlcuuml kaybının ortaya ccedilıkmasına neden olmaktadır
51-Kayıt Dışı İstihdamı Azaltmaya Potansiyeli
Olan Sektoumlrler
Tarım sektoumlruumlnuumln kuumlccediluumllmesi
Eğitim seviyesinin yuumlkseltilmesi
İş hayatında kurumsallaşmanın artması
Emeklilik yaşının yuumlkseltilmesi Fiyat istikrarının ve suumlrduumlruumllebilir buumlyuumlmenin sağlanması
52-Kayıt Dışı İstihdamı Artırma Potansiyeli
Olan Sektoumlrler
İşsizlik oranının yuumlkselmesi
Kuumlresel rekabetin hız kazanması Sosyal yardım sisteminin kurulamamış olması
5-KAYIT DIŞI İSTİHDAMI OumlNLEMEYE YOumlNELİK STRATEJİLER NELERDİR
Kaynak httpwwwtuikgovtrGostergedoid=58979ampmetod=IlgiliGosterge erişim tarihi 08042013
5b-Reel sektoumlruumln guumlccedillendirilmesi
Mali ve yasal yuumlkuumlmluumlluumlklerin azaltılması
İşguumlcuuml piyasasının esnekleştirilmesi
Buumlrokrasinin azaltılması ve karar alma suumlreccedillerinin hızlandırılması
5a-Yoksulluk ve işsizlikle
muumlcadele
Aktif istihdam politikaları ve ilk işe
başlarken verilecek teşvikler
İşsizlik ve yoksullukla muumlcadele
5c-Kişilerin tutum ve davranışlarının değiştirilmesi
Eğitim ve bilinccedil seviyesinin yuumlkseltilmesi
Kamuya duyulan guumlvensizliğin azaltılması
Toplumda oluşan af ve yapılandırma duumlzenlemelerinin
ortadan kaldırılması
Sosyal diyaloğun sağlanması
5-KAYIT DIŞI İSTİHDAMI OumlNLEMEYE
YOumlNELİK STRATEJİLER NELERDİR
5d-Kayıtlı ccedilalışmaya zorlanma
Denetim sisteminin revizyonunun sağlanması
Cezaların caydırıcılığının arttırılması
Kamu kurumları arasındaki koordinasyonun arttırılması
Kayıtlı sisteme youmlnelik hak ve su istimallerin oumlnlenmesi
Mikro sosyal sigorta politikasının uygulanması
Mevzuatın geliştirilmesi
KaynakReis Angel-Urdinola ve Quijada Torres (2009)rsquoder httpwwwalomaliyecom2012umut_ciray_kayitdisihtm
(Erişim21012012)
Tuumlrkiyersquodeki Sektoumlrel Yapılar ve Avrupa
Komparatoumlr (Karşılaştırıcı) Seti
Ekonomik faaliyete goumlre
toplam istihdam
Ekonomik faaliyete goumlre
kayıt dışı istihdam
Tuumlrkiye Komparatoumlr Tuumlrkiye Komparatoumlr
Tarım 318 69 449 454
Sanayi 237 260 64 36
İnşaat 69 127 109 114
Hizmetler 376 545 248 89
Toplam 1000 1000 259 104
Yıllar İtibariyle Kayıt Dışı İstihdam (Bin Kişi)
Kayıt Dışı İstihdam Toplam İstihdam (Bin Kişi)Kayıt Dışı İstihdam
Oranı
2000 10925 21581 506
2001 11382 21524 529
2002 11133 21354 521
2003 10943 21147 517
2004 9843 1 9632 5 01
2005 9666 2 0067 4 82
2006 9593 2 0423 4 7
2007 9423 2 0738 4 54
2008 9220 2 1194 4 35
2009 9328 2 1277 4 38
2010 9772 2 2594 4 33
2011 10139 24110 421
Haz11 10327 25577 404
Kaynak httpwwwmaliyegovtrYillikEkonomikRaporYC4B1llC4B1k20Ekonomik20Rapor202012pdferişim tarihi 08042013
Aralık 2012 doumlneminde herhangi bir sosyal guumlvenlik
kuruluşuna kayıtlı olmadan ccedilalışanların oranı bir oumlnceki yılın
aynı doumlnemine goumlre 18 puan azalarak 374 oldu Bu
doumlnemde geccedilen yılın aynı doumlnemine goumlre tarım sektoumlruumlnde
sosyal guumlvenlikten yoksun ccedilalışanların oranı 834rsquoten 84rsquoe
yuumlkselirken tarım dışı sektoumlrlerde 255rsquoten 235rsquoe geriledi
Sosyal guumlvenlik kapsamında olmayan uumlcretli ve yevmiyeli
ccedilalışanların oranı ise bir oumlnceki yılın aynı doumlnemine goumlre 21
puan azalarak 206 oldu
Kayıt dışı ccedilalışanlar 18 puan azaldı
Sigortasız ccedilalıştırılan kişilerin sigortasız ccedilalıştırıldıklarına ilişkin sosyal guumlvenlik il muumlduumlrluumlkleri ve sosyal guumlvenlik merkez muumlduumlrluumlklerine yazılı başvuru yaparak veya ALO 170 Hattını arayarak bu konuda şikayet veya ihbarda bulunabilmeleri muumlmkuumlnduumlr
Sigortasız ccedilalıştırılan işccedililer dışında sigorta prim guumln sayısı eksik goumlsterilen suumlrekli sigorta giriş-ccedilıkışı yapılan gerccedilek uumlcretleri uumlzerinden sigorta primleri yatırılmayan işccedililerin de aynı duyarlılıkta olmaları beklenmektedir
TUumlRKİYErsquoDE KAYITLI BİR YAŞAM İCcedilİN
ALO 170
Karaaslan Erkan (2010) lsquorsquoKayıt Dışı İstihdam Ve Neden Olduğu Mali
Kayıpların Buumltccedile Uumlzerindeki Etkileri Tuumlrkiye Oumlrneğirsquorsquo
httphakanhozyildizcomfileresourcekayitdisiistihdamkitap[1]_120130172
546pdf erişim tarihi 04052013
Guumlloğlu Tuncay (2005) lsquorsquoTuumlrkiyersquode Kayıt Dışı İstihdam Gerccedileğine Bir Bakışrsquorsquo
httpdigitalcommonsilrcornelleducgiviewcontentcgiarticle=1008ampcon
text=intlvf erişim tarihi 06042013
Levent Recep (2012) lsquorsquoKayıt Dışı İstihdamrsquorsquo
httpwwwisvesosyalguvenlikcomanasayfamakale21html erişim
tarihi05042013
Ccediliray Umut (2012) lsquorsquokayıt Dışı Ekonomimim İstihdam Uumlzerindeki Etkileri Ve
Kayıt Dışı İle Proaktif Muumlcadele Youmlntemlerirsquorsquo
httpwwwalomaliyecom2012umut_ciray_kayitdisihtm erişim tarihi
05042013
httpwwwtuikgovtrPreHaberBultenleridoid=13464 erişim tarihi
09042013
Kayıt Dışı İstihdam Kendi adına ve bağımsız ya da bir
işverene hizmet akdiyle bağlı ccedilalışanların ccedilalışmalarının veya
elde ettikleri uumlcret ve kazanccedilların ilgili kamu kurum ve
kuruluşlarına (Sosyal Guumlvenlik Kurumu Maliye) hiccedil
bildirilmemesi ya da guumln sayısı veya uumlcret tutarı olarak eksik
bildirilmesini ifade eder
2-KAYIT DIŞI İSTİHDAMIN TUumlRLERİ
21-Ccedilalışanların Hiccedil Bildirilmemesi
Hiccedil bildirilmeme işlemi işveren işccedili ekonomik koşullar veya
her uumlccedil faktoumlrden de kaynaklı olabilir Kayıt dışı istihdamın en
yaygın olan şeklidir İş hayatında hiccedil bildirimleri yapılmadan
ccedilalıştırılan gruplar aşağıdaki gibi sıralanabilir
Yabancı kaccedilak işccedililer
Ccedilalışan ccedilocuklar
Sosyal Guumlvenlik Kurumundan
gelir ve aylık alanlar
Kayıt dışında ccedilalışan erkek ve
kadınlar
Kayıt dışında ccedilalışan dul yetim ve maluller
2-KAYIT DIŞI İSTİHDAMIN TUumlRLERİ
22- Ccedilalışanların Eksik veya Yanlış Bildirilmesi
Ccedilalışılan suumlre ve oumldenen uumlcret arttıkccedila yapılması gereken
oumldeme miktarı da artar Gerek işveren gerekse işccedililer bu
yuumlkuumlmluumlluumlklerden kurtulabilmek adına ilgili kurumlara eksik ya
da yanlış bilgiler vererek kayıt dışı istihdama neden olurlar
İşccedilinin hizmet guumlnuumlnuumln eksik bildirilmesi
İşccedilinin uumlcretinin eksik ya da yanlış bildirilmesi
İşccedilinin başlamasının geccedil bildirilmesi
İşccedilinin işten ayrılışının erken bildirilmesi
2-KAYIT DIŞI İSTİHDAMIN TUumlRLERİ
23-İşccedili Tarafından Gerccedilekleştirilen Eksik ya da Yanlış Bildirimler
Kayıtsız ikinci veya daha fazla işte ccedilalışma
Primini kendisi tahsil ederek bildirilmesini engelleme
31- Ekonomik nedenler
32- Sosyal nedenler
33- Mali Yuumlkler
34-İşletmeden kaynaklanan nedenler
35- Kamudan kaynaklanan nedenler
36- Denetim yetersizliği ve zorunluluğu ile cezaların etkinsizliği
37- Sosyal guumlvenlik ve vergi sisteminden kaynaklanan nedenler
38- Sosyal yardım sisteminden kaynaklanan nedenler
31-Ekonomik Nedenler İşsizlik ve formel sektoumlruumln işguumlcuuml arzını karşılayamaması
İşguumlcuuml uumlzerindeki vergi ve sigorta primi gibi ağır kamusal
mali yuumlkler
Kaynak httpwwwoecdorgdevrisinginformalemploymentwillincreasepovertyhtm erişim tarihi
09042013
32-Sosyal nedenler Goumlccedil ve ccedilarpık kentleşme
Nuumlfus artışı
İşguumlcuumlnuumln niteliği ile eğitim ve bilinccedil
seviyesinin duumlşuumlkluumlğuuml
33-Mali Yuumlkler Sigorta prim oranları
Uumlcretlerden kesilen vergiler
Kıdem tazminatı
İşveren uumlzerindeki diğer yuumlkler
34-İşletmelerden kaynaklanan nedenler Kuumlccediluumlk işletmelerin yaygınlığı
İşletmelerin rekabet guumlcuumlnuumln duumlşuumlkluumlğuuml
Kurumsallaşma duumlzeyinin yetersizliği
Marka yaratamama ve fason uumlretim
35-Kamudan kaynaklanan nedenler Buumlrokratik işlemlerin fazlalığı
Mevzuatın karışıklığı
Kamu kurumları arasında yaşanan iletişim eksikliği
Kamu hizmetlerine ve kamu harcamalarına olumsuz bakış
36-Denetim yetersizliği ve zorluğu ile cezanın
etkinsizliği Denetimin yetersizliği
Cezaların etkinsizliği ve eşitsizliği
Sabit olmayan ve mevsimlik işyerlerinin denetiminin zorluğu
37-Sosyal guumlvenlik ve vergi sisteminden kaynaklanan nedenler
Sık ccedilıkarılan sosyal guumlvenlik ve vergi afları ve borccedillanma kanunu
Sosyal guumlvenlik hizmetinden memnuniyetsizlik
Emeklilik sistemi ve emeklilik yaşı
Asgari uumlcret
38-Sosyal Yardım Sisteminden Kaynaklanan
Nedenler Sosyal yardımlar
Primsiz oumldemeler
İşsizlik oumldemeleri
Kaynak httpwwwalomaliyecom2012umut_ciray_kayitdisihtmerişim tarihi 09042013
Toplam
2010 Ekim 2011 Ekim
Toplam
istihdam
Kayıt dışı
istihdam
Kayıt dışıToplam
istihdamKayıt dışı istihdam
Kayıt dışı
() ()
Toplam 22972 9996 435 24486 10236 418
Uumlcretli ve yevmiyeli 14069 3709 264 15241 3823 251
İşveren 1229 302 246 1244 281 226
Kendi hesabına 4532 3086 681 4659 3063 657
Uumlcretsiz aile işccedilisi 3142 2900 923 3341 3069 919
Tarım 5905 5035 853 6292 5321 846
Uumlcretli ve yevmiyeli 648 573 884 719 627 872
İşveren 90 58 644 96 56 583
Kendi hesabına 2454 1841 75 2554 1883 737
Uumlcretsiz aile işccedilisi 2712 2563 945 2924 2755 942
Tarım Dışı 17067 4961 291 18194 4915 27
Uumlcretli ve yevmiyeli 13421 3135 234 14523 3196 22
İşveren 1138 244 214 1149 225 196
Kendi hesabına 2077 1245 599 2106 1180 56
Uumlcretsiz aile işccedilisi 430 337 784 417 314 753
42-Rekabete Etkisi Kayıtlı işccedili ccedilalıştıran işyerleri kayıtsız
işccedili ccedilalıştıran işyerleriyle rekabet edememekte ve bu durum
da haksız rekabete neden olmaktadır Esasen kayıtlı işccedili
ccedilalıştıranlarca bu duruma bir suumlre direnilmekle birlikte daha
sonra bu direnccedil kırılmakta kayıtlı işccedili ccedilalıştıranlar da kayıtsız
konuma geccedilmek zorunda kalmaktadır
41-Kayıt Dışı İstihdamın Uumllke Ekonomisine Etkisi Oumlzetle oumldenmesi gerekip de oumldenmeyen vergi sigorta ve işsizlik
sigortası primi kesintilerinden Devletin yoksun kalmasıdır Bunun
sonucu olarak Devlet gelirlerini artırabilmek iccedilin vergi ve prim
oranlarını yuumlksek tutmakta bu da pahalılaşmaya sebebiyet
vermektedir
43-Gelir Dağılımına Etkisi Gelir dağılımı
bozuk olan uumllkelerde kayıt dışı istihdam bu gelir
dağılımının daha da bozulmasına yol accedilmaktadır Gelir
dağılımı uumllkeler accedilısından oldukccedila oumlnemli olup bu
konudaki adaletsizlikler ekonomilerin ccediloumlkmesine de
sebebiyet verebilmektedir
44- Sosyal Guumlvenliğe
Etkisi Kayıt dışı istihdam sosyal
guumlvenlik kurumunun accedilıklarına
sebebiyet vermekte ve bu accedilıklar
her yıl Hazine tarafından karşılanmak
zorunda kalınmaktadır
45- Etik Değerlere EtkisiKayıt dışı istihdam toplumdaki etik değerleri zayıflatmakta ve dejenere olmasına yol accedilmaktadır Zira kayıt dışı istihdam insanları haksız kazanca ve emek harcamadan luumlks bir yaşam suumlrduumlrmeye youmlnlendirmektedir
46-Oumlrguumltlenmeye Etkisi Oumlrguumltlenmek iccedilin
kayıtlı ccedilalışmak gerekmektedir Bunun aksini
duumlşuumlnmek muumlmkuumln değildir Dolayısıyla kayıt dışı
istihdam oumlrguumltluuml toplumun oumlnuumlndeki en buumlyuumlk
engellerden birisidir
47- Ccedilalışanlara Etkisi Kayıt dışı istihdam ccedilalışanlar accedilısından kısa vadede ccedilalışanın ve bakmakla yuumlkuumlmluuml oldukları kişilerin sağlık ve ccedileşitli kısa vadeli riskler accedilısından sosyal guumlvencesiz kalmaları sağlık yardımlarından yeterince faydalanamamaları uzun vadede ise emeklilik haklarından mahrum kalmaları veya geccedilimlerini sağlayamayacak derecede duumlşuumlk emeklilik aylığı bağlanması sonucunu doğurmakta ayrıca iş kazası veya meslek hastalığı sonucu işccedilinin uğrayacağı gelir kaybı tedavi masrafları ve işguumlcuuml kaybının ortaya ccedilıkmasına neden olmaktadır
51-Kayıt Dışı İstihdamı Azaltmaya Potansiyeli
Olan Sektoumlrler
Tarım sektoumlruumlnuumln kuumlccediluumllmesi
Eğitim seviyesinin yuumlkseltilmesi
İş hayatında kurumsallaşmanın artması
Emeklilik yaşının yuumlkseltilmesi Fiyat istikrarının ve suumlrduumlruumllebilir buumlyuumlmenin sağlanması
52-Kayıt Dışı İstihdamı Artırma Potansiyeli
Olan Sektoumlrler
İşsizlik oranının yuumlkselmesi
Kuumlresel rekabetin hız kazanması Sosyal yardım sisteminin kurulamamış olması
5-KAYIT DIŞI İSTİHDAMI OumlNLEMEYE YOumlNELİK STRATEJİLER NELERDİR
Kaynak httpwwwtuikgovtrGostergedoid=58979ampmetod=IlgiliGosterge erişim tarihi 08042013
5b-Reel sektoumlruumln guumlccedillendirilmesi
Mali ve yasal yuumlkuumlmluumlluumlklerin azaltılması
İşguumlcuuml piyasasının esnekleştirilmesi
Buumlrokrasinin azaltılması ve karar alma suumlreccedillerinin hızlandırılması
5a-Yoksulluk ve işsizlikle
muumlcadele
Aktif istihdam politikaları ve ilk işe
başlarken verilecek teşvikler
İşsizlik ve yoksullukla muumlcadele
5c-Kişilerin tutum ve davranışlarının değiştirilmesi
Eğitim ve bilinccedil seviyesinin yuumlkseltilmesi
Kamuya duyulan guumlvensizliğin azaltılması
Toplumda oluşan af ve yapılandırma duumlzenlemelerinin
ortadan kaldırılması
Sosyal diyaloğun sağlanması
5-KAYIT DIŞI İSTİHDAMI OumlNLEMEYE
YOumlNELİK STRATEJİLER NELERDİR
5d-Kayıtlı ccedilalışmaya zorlanma
Denetim sisteminin revizyonunun sağlanması
Cezaların caydırıcılığının arttırılması
Kamu kurumları arasındaki koordinasyonun arttırılması
Kayıtlı sisteme youmlnelik hak ve su istimallerin oumlnlenmesi
Mikro sosyal sigorta politikasının uygulanması
Mevzuatın geliştirilmesi
KaynakReis Angel-Urdinola ve Quijada Torres (2009)rsquoder httpwwwalomaliyecom2012umut_ciray_kayitdisihtm
(Erişim21012012)
Tuumlrkiyersquodeki Sektoumlrel Yapılar ve Avrupa
Komparatoumlr (Karşılaştırıcı) Seti
Ekonomik faaliyete goumlre
toplam istihdam
Ekonomik faaliyete goumlre
kayıt dışı istihdam
Tuumlrkiye Komparatoumlr Tuumlrkiye Komparatoumlr
Tarım 318 69 449 454
Sanayi 237 260 64 36
İnşaat 69 127 109 114
Hizmetler 376 545 248 89
Toplam 1000 1000 259 104
Yıllar İtibariyle Kayıt Dışı İstihdam (Bin Kişi)
Kayıt Dışı İstihdam Toplam İstihdam (Bin Kişi)Kayıt Dışı İstihdam
Oranı
2000 10925 21581 506
2001 11382 21524 529
2002 11133 21354 521
2003 10943 21147 517
2004 9843 1 9632 5 01
2005 9666 2 0067 4 82
2006 9593 2 0423 4 7
2007 9423 2 0738 4 54
2008 9220 2 1194 4 35
2009 9328 2 1277 4 38
2010 9772 2 2594 4 33
2011 10139 24110 421
Haz11 10327 25577 404
Kaynak httpwwwmaliyegovtrYillikEkonomikRaporYC4B1llC4B1k20Ekonomik20Rapor202012pdferişim tarihi 08042013
Aralık 2012 doumlneminde herhangi bir sosyal guumlvenlik
kuruluşuna kayıtlı olmadan ccedilalışanların oranı bir oumlnceki yılın
aynı doumlnemine goumlre 18 puan azalarak 374 oldu Bu
doumlnemde geccedilen yılın aynı doumlnemine goumlre tarım sektoumlruumlnde
sosyal guumlvenlikten yoksun ccedilalışanların oranı 834rsquoten 84rsquoe
yuumlkselirken tarım dışı sektoumlrlerde 255rsquoten 235rsquoe geriledi
Sosyal guumlvenlik kapsamında olmayan uumlcretli ve yevmiyeli
ccedilalışanların oranı ise bir oumlnceki yılın aynı doumlnemine goumlre 21
puan azalarak 206 oldu
Kayıt dışı ccedilalışanlar 18 puan azaldı
Sigortasız ccedilalıştırılan kişilerin sigortasız ccedilalıştırıldıklarına ilişkin sosyal guumlvenlik il muumlduumlrluumlkleri ve sosyal guumlvenlik merkez muumlduumlrluumlklerine yazılı başvuru yaparak veya ALO 170 Hattını arayarak bu konuda şikayet veya ihbarda bulunabilmeleri muumlmkuumlnduumlr
Sigortasız ccedilalıştırılan işccedililer dışında sigorta prim guumln sayısı eksik goumlsterilen suumlrekli sigorta giriş-ccedilıkışı yapılan gerccedilek uumlcretleri uumlzerinden sigorta primleri yatırılmayan işccedililerin de aynı duyarlılıkta olmaları beklenmektedir
TUumlRKİYErsquoDE KAYITLI BİR YAŞAM İCcedilİN
ALO 170
Karaaslan Erkan (2010) lsquorsquoKayıt Dışı İstihdam Ve Neden Olduğu Mali
Kayıpların Buumltccedile Uumlzerindeki Etkileri Tuumlrkiye Oumlrneğirsquorsquo
httphakanhozyildizcomfileresourcekayitdisiistihdamkitap[1]_120130172
546pdf erişim tarihi 04052013
Guumlloğlu Tuncay (2005) lsquorsquoTuumlrkiyersquode Kayıt Dışı İstihdam Gerccedileğine Bir Bakışrsquorsquo
httpdigitalcommonsilrcornelleducgiviewcontentcgiarticle=1008ampcon
text=intlvf erişim tarihi 06042013
Levent Recep (2012) lsquorsquoKayıt Dışı İstihdamrsquorsquo
httpwwwisvesosyalguvenlikcomanasayfamakale21html erişim
tarihi05042013
Ccediliray Umut (2012) lsquorsquokayıt Dışı Ekonomimim İstihdam Uumlzerindeki Etkileri Ve
Kayıt Dışı İle Proaktif Muumlcadele Youmlntemlerirsquorsquo
httpwwwalomaliyecom2012umut_ciray_kayitdisihtm erişim tarihi
05042013
httpwwwtuikgovtrPreHaberBultenleridoid=13464 erişim tarihi
09042013
2-KAYIT DIŞI İSTİHDAMIN TUumlRLERİ
21-Ccedilalışanların Hiccedil Bildirilmemesi
Hiccedil bildirilmeme işlemi işveren işccedili ekonomik koşullar veya
her uumlccedil faktoumlrden de kaynaklı olabilir Kayıt dışı istihdamın en
yaygın olan şeklidir İş hayatında hiccedil bildirimleri yapılmadan
ccedilalıştırılan gruplar aşağıdaki gibi sıralanabilir
Yabancı kaccedilak işccedililer
Ccedilalışan ccedilocuklar
Sosyal Guumlvenlik Kurumundan
gelir ve aylık alanlar
Kayıt dışında ccedilalışan erkek ve
kadınlar
Kayıt dışında ccedilalışan dul yetim ve maluller
2-KAYIT DIŞI İSTİHDAMIN TUumlRLERİ
22- Ccedilalışanların Eksik veya Yanlış Bildirilmesi
Ccedilalışılan suumlre ve oumldenen uumlcret arttıkccedila yapılması gereken
oumldeme miktarı da artar Gerek işveren gerekse işccedililer bu
yuumlkuumlmluumlluumlklerden kurtulabilmek adına ilgili kurumlara eksik ya
da yanlış bilgiler vererek kayıt dışı istihdama neden olurlar
İşccedilinin hizmet guumlnuumlnuumln eksik bildirilmesi
İşccedilinin uumlcretinin eksik ya da yanlış bildirilmesi
İşccedilinin başlamasının geccedil bildirilmesi
İşccedilinin işten ayrılışının erken bildirilmesi
2-KAYIT DIŞI İSTİHDAMIN TUumlRLERİ
23-İşccedili Tarafından Gerccedilekleştirilen Eksik ya da Yanlış Bildirimler
Kayıtsız ikinci veya daha fazla işte ccedilalışma
Primini kendisi tahsil ederek bildirilmesini engelleme
31- Ekonomik nedenler
32- Sosyal nedenler
33- Mali Yuumlkler
34-İşletmeden kaynaklanan nedenler
35- Kamudan kaynaklanan nedenler
36- Denetim yetersizliği ve zorunluluğu ile cezaların etkinsizliği
37- Sosyal guumlvenlik ve vergi sisteminden kaynaklanan nedenler
38- Sosyal yardım sisteminden kaynaklanan nedenler
31-Ekonomik Nedenler İşsizlik ve formel sektoumlruumln işguumlcuuml arzını karşılayamaması
İşguumlcuuml uumlzerindeki vergi ve sigorta primi gibi ağır kamusal
mali yuumlkler
Kaynak httpwwwoecdorgdevrisinginformalemploymentwillincreasepovertyhtm erişim tarihi
09042013
32-Sosyal nedenler Goumlccedil ve ccedilarpık kentleşme
Nuumlfus artışı
İşguumlcuumlnuumln niteliği ile eğitim ve bilinccedil
seviyesinin duumlşuumlkluumlğuuml
33-Mali Yuumlkler Sigorta prim oranları
Uumlcretlerden kesilen vergiler
Kıdem tazminatı
İşveren uumlzerindeki diğer yuumlkler
34-İşletmelerden kaynaklanan nedenler Kuumlccediluumlk işletmelerin yaygınlığı
İşletmelerin rekabet guumlcuumlnuumln duumlşuumlkluumlğuuml
Kurumsallaşma duumlzeyinin yetersizliği
Marka yaratamama ve fason uumlretim
35-Kamudan kaynaklanan nedenler Buumlrokratik işlemlerin fazlalığı
Mevzuatın karışıklığı
Kamu kurumları arasında yaşanan iletişim eksikliği
Kamu hizmetlerine ve kamu harcamalarına olumsuz bakış
36-Denetim yetersizliği ve zorluğu ile cezanın
etkinsizliği Denetimin yetersizliği
Cezaların etkinsizliği ve eşitsizliği
Sabit olmayan ve mevsimlik işyerlerinin denetiminin zorluğu
37-Sosyal guumlvenlik ve vergi sisteminden kaynaklanan nedenler
Sık ccedilıkarılan sosyal guumlvenlik ve vergi afları ve borccedillanma kanunu
Sosyal guumlvenlik hizmetinden memnuniyetsizlik
Emeklilik sistemi ve emeklilik yaşı
Asgari uumlcret
38-Sosyal Yardım Sisteminden Kaynaklanan
Nedenler Sosyal yardımlar
Primsiz oumldemeler
İşsizlik oumldemeleri
Kaynak httpwwwalomaliyecom2012umut_ciray_kayitdisihtmerişim tarihi 09042013
Toplam
2010 Ekim 2011 Ekim
Toplam
istihdam
Kayıt dışı
istihdam
Kayıt dışıToplam
istihdamKayıt dışı istihdam
Kayıt dışı
() ()
Toplam 22972 9996 435 24486 10236 418
Uumlcretli ve yevmiyeli 14069 3709 264 15241 3823 251
İşveren 1229 302 246 1244 281 226
Kendi hesabına 4532 3086 681 4659 3063 657
Uumlcretsiz aile işccedilisi 3142 2900 923 3341 3069 919
Tarım 5905 5035 853 6292 5321 846
Uumlcretli ve yevmiyeli 648 573 884 719 627 872
İşveren 90 58 644 96 56 583
Kendi hesabına 2454 1841 75 2554 1883 737
Uumlcretsiz aile işccedilisi 2712 2563 945 2924 2755 942
Tarım Dışı 17067 4961 291 18194 4915 27
Uumlcretli ve yevmiyeli 13421 3135 234 14523 3196 22
İşveren 1138 244 214 1149 225 196
Kendi hesabına 2077 1245 599 2106 1180 56
Uumlcretsiz aile işccedilisi 430 337 784 417 314 753
42-Rekabete Etkisi Kayıtlı işccedili ccedilalıştıran işyerleri kayıtsız
işccedili ccedilalıştıran işyerleriyle rekabet edememekte ve bu durum
da haksız rekabete neden olmaktadır Esasen kayıtlı işccedili
ccedilalıştıranlarca bu duruma bir suumlre direnilmekle birlikte daha
sonra bu direnccedil kırılmakta kayıtlı işccedili ccedilalıştıranlar da kayıtsız
konuma geccedilmek zorunda kalmaktadır
41-Kayıt Dışı İstihdamın Uumllke Ekonomisine Etkisi Oumlzetle oumldenmesi gerekip de oumldenmeyen vergi sigorta ve işsizlik
sigortası primi kesintilerinden Devletin yoksun kalmasıdır Bunun
sonucu olarak Devlet gelirlerini artırabilmek iccedilin vergi ve prim
oranlarını yuumlksek tutmakta bu da pahalılaşmaya sebebiyet
vermektedir
43-Gelir Dağılımına Etkisi Gelir dağılımı
bozuk olan uumllkelerde kayıt dışı istihdam bu gelir
dağılımının daha da bozulmasına yol accedilmaktadır Gelir
dağılımı uumllkeler accedilısından oldukccedila oumlnemli olup bu
konudaki adaletsizlikler ekonomilerin ccediloumlkmesine de
sebebiyet verebilmektedir
44- Sosyal Guumlvenliğe
Etkisi Kayıt dışı istihdam sosyal
guumlvenlik kurumunun accedilıklarına
sebebiyet vermekte ve bu accedilıklar
her yıl Hazine tarafından karşılanmak
zorunda kalınmaktadır
45- Etik Değerlere EtkisiKayıt dışı istihdam toplumdaki etik değerleri zayıflatmakta ve dejenere olmasına yol accedilmaktadır Zira kayıt dışı istihdam insanları haksız kazanca ve emek harcamadan luumlks bir yaşam suumlrduumlrmeye youmlnlendirmektedir
46-Oumlrguumltlenmeye Etkisi Oumlrguumltlenmek iccedilin
kayıtlı ccedilalışmak gerekmektedir Bunun aksini
duumlşuumlnmek muumlmkuumln değildir Dolayısıyla kayıt dışı
istihdam oumlrguumltluuml toplumun oumlnuumlndeki en buumlyuumlk
engellerden birisidir
47- Ccedilalışanlara Etkisi Kayıt dışı istihdam ccedilalışanlar accedilısından kısa vadede ccedilalışanın ve bakmakla yuumlkuumlmluuml oldukları kişilerin sağlık ve ccedileşitli kısa vadeli riskler accedilısından sosyal guumlvencesiz kalmaları sağlık yardımlarından yeterince faydalanamamaları uzun vadede ise emeklilik haklarından mahrum kalmaları veya geccedilimlerini sağlayamayacak derecede duumlşuumlk emeklilik aylığı bağlanması sonucunu doğurmakta ayrıca iş kazası veya meslek hastalığı sonucu işccedilinin uğrayacağı gelir kaybı tedavi masrafları ve işguumlcuuml kaybının ortaya ccedilıkmasına neden olmaktadır
51-Kayıt Dışı İstihdamı Azaltmaya Potansiyeli
Olan Sektoumlrler
Tarım sektoumlruumlnuumln kuumlccediluumllmesi
Eğitim seviyesinin yuumlkseltilmesi
İş hayatında kurumsallaşmanın artması
Emeklilik yaşının yuumlkseltilmesi Fiyat istikrarının ve suumlrduumlruumllebilir buumlyuumlmenin sağlanması
52-Kayıt Dışı İstihdamı Artırma Potansiyeli
Olan Sektoumlrler
İşsizlik oranının yuumlkselmesi
Kuumlresel rekabetin hız kazanması Sosyal yardım sisteminin kurulamamış olması
5-KAYIT DIŞI İSTİHDAMI OumlNLEMEYE YOumlNELİK STRATEJİLER NELERDİR
Kaynak httpwwwtuikgovtrGostergedoid=58979ampmetod=IlgiliGosterge erişim tarihi 08042013
5b-Reel sektoumlruumln guumlccedillendirilmesi
Mali ve yasal yuumlkuumlmluumlluumlklerin azaltılması
İşguumlcuuml piyasasının esnekleştirilmesi
Buumlrokrasinin azaltılması ve karar alma suumlreccedillerinin hızlandırılması
5a-Yoksulluk ve işsizlikle
muumlcadele
Aktif istihdam politikaları ve ilk işe
başlarken verilecek teşvikler
İşsizlik ve yoksullukla muumlcadele
5c-Kişilerin tutum ve davranışlarının değiştirilmesi
Eğitim ve bilinccedil seviyesinin yuumlkseltilmesi
Kamuya duyulan guumlvensizliğin azaltılması
Toplumda oluşan af ve yapılandırma duumlzenlemelerinin
ortadan kaldırılması
Sosyal diyaloğun sağlanması
5-KAYIT DIŞI İSTİHDAMI OumlNLEMEYE
YOumlNELİK STRATEJİLER NELERDİR
5d-Kayıtlı ccedilalışmaya zorlanma
Denetim sisteminin revizyonunun sağlanması
Cezaların caydırıcılığının arttırılması
Kamu kurumları arasındaki koordinasyonun arttırılması
Kayıtlı sisteme youmlnelik hak ve su istimallerin oumlnlenmesi
Mikro sosyal sigorta politikasının uygulanması
Mevzuatın geliştirilmesi
KaynakReis Angel-Urdinola ve Quijada Torres (2009)rsquoder httpwwwalomaliyecom2012umut_ciray_kayitdisihtm
(Erişim21012012)
Tuumlrkiyersquodeki Sektoumlrel Yapılar ve Avrupa
Komparatoumlr (Karşılaştırıcı) Seti
Ekonomik faaliyete goumlre
toplam istihdam
Ekonomik faaliyete goumlre
kayıt dışı istihdam
Tuumlrkiye Komparatoumlr Tuumlrkiye Komparatoumlr
Tarım 318 69 449 454
Sanayi 237 260 64 36
İnşaat 69 127 109 114
Hizmetler 376 545 248 89
Toplam 1000 1000 259 104
Yıllar İtibariyle Kayıt Dışı İstihdam (Bin Kişi)
Kayıt Dışı İstihdam Toplam İstihdam (Bin Kişi)Kayıt Dışı İstihdam
Oranı
2000 10925 21581 506
2001 11382 21524 529
2002 11133 21354 521
2003 10943 21147 517
2004 9843 1 9632 5 01
2005 9666 2 0067 4 82
2006 9593 2 0423 4 7
2007 9423 2 0738 4 54
2008 9220 2 1194 4 35
2009 9328 2 1277 4 38
2010 9772 2 2594 4 33
2011 10139 24110 421
Haz11 10327 25577 404
Kaynak httpwwwmaliyegovtrYillikEkonomikRaporYC4B1llC4B1k20Ekonomik20Rapor202012pdferişim tarihi 08042013
Aralık 2012 doumlneminde herhangi bir sosyal guumlvenlik
kuruluşuna kayıtlı olmadan ccedilalışanların oranı bir oumlnceki yılın
aynı doumlnemine goumlre 18 puan azalarak 374 oldu Bu
doumlnemde geccedilen yılın aynı doumlnemine goumlre tarım sektoumlruumlnde
sosyal guumlvenlikten yoksun ccedilalışanların oranı 834rsquoten 84rsquoe
yuumlkselirken tarım dışı sektoumlrlerde 255rsquoten 235rsquoe geriledi
Sosyal guumlvenlik kapsamında olmayan uumlcretli ve yevmiyeli
ccedilalışanların oranı ise bir oumlnceki yılın aynı doumlnemine goumlre 21
puan azalarak 206 oldu
Kayıt dışı ccedilalışanlar 18 puan azaldı
Sigortasız ccedilalıştırılan kişilerin sigortasız ccedilalıştırıldıklarına ilişkin sosyal guumlvenlik il muumlduumlrluumlkleri ve sosyal guumlvenlik merkez muumlduumlrluumlklerine yazılı başvuru yaparak veya ALO 170 Hattını arayarak bu konuda şikayet veya ihbarda bulunabilmeleri muumlmkuumlnduumlr
Sigortasız ccedilalıştırılan işccedililer dışında sigorta prim guumln sayısı eksik goumlsterilen suumlrekli sigorta giriş-ccedilıkışı yapılan gerccedilek uumlcretleri uumlzerinden sigorta primleri yatırılmayan işccedililerin de aynı duyarlılıkta olmaları beklenmektedir
TUumlRKİYErsquoDE KAYITLI BİR YAŞAM İCcedilİN
ALO 170
Karaaslan Erkan (2010) lsquorsquoKayıt Dışı İstihdam Ve Neden Olduğu Mali
Kayıpların Buumltccedile Uumlzerindeki Etkileri Tuumlrkiye Oumlrneğirsquorsquo
httphakanhozyildizcomfileresourcekayitdisiistihdamkitap[1]_120130172
546pdf erişim tarihi 04052013
Guumlloğlu Tuncay (2005) lsquorsquoTuumlrkiyersquode Kayıt Dışı İstihdam Gerccedileğine Bir Bakışrsquorsquo
httpdigitalcommonsilrcornelleducgiviewcontentcgiarticle=1008ampcon
text=intlvf erişim tarihi 06042013
Levent Recep (2012) lsquorsquoKayıt Dışı İstihdamrsquorsquo
httpwwwisvesosyalguvenlikcomanasayfamakale21html erişim
tarihi05042013
Ccediliray Umut (2012) lsquorsquokayıt Dışı Ekonomimim İstihdam Uumlzerindeki Etkileri Ve
Kayıt Dışı İle Proaktif Muumlcadele Youmlntemlerirsquorsquo
httpwwwalomaliyecom2012umut_ciray_kayitdisihtm erişim tarihi
05042013
httpwwwtuikgovtrPreHaberBultenleridoid=13464 erişim tarihi
09042013
2-KAYIT DIŞI İSTİHDAMIN TUumlRLERİ
22- Ccedilalışanların Eksik veya Yanlış Bildirilmesi
Ccedilalışılan suumlre ve oumldenen uumlcret arttıkccedila yapılması gereken
oumldeme miktarı da artar Gerek işveren gerekse işccedililer bu
yuumlkuumlmluumlluumlklerden kurtulabilmek adına ilgili kurumlara eksik ya
da yanlış bilgiler vererek kayıt dışı istihdama neden olurlar
İşccedilinin hizmet guumlnuumlnuumln eksik bildirilmesi
İşccedilinin uumlcretinin eksik ya da yanlış bildirilmesi
İşccedilinin başlamasının geccedil bildirilmesi
İşccedilinin işten ayrılışının erken bildirilmesi
2-KAYIT DIŞI İSTİHDAMIN TUumlRLERİ
23-İşccedili Tarafından Gerccedilekleştirilen Eksik ya da Yanlış Bildirimler
Kayıtsız ikinci veya daha fazla işte ccedilalışma
Primini kendisi tahsil ederek bildirilmesini engelleme
31- Ekonomik nedenler
32- Sosyal nedenler
33- Mali Yuumlkler
34-İşletmeden kaynaklanan nedenler
35- Kamudan kaynaklanan nedenler
36- Denetim yetersizliği ve zorunluluğu ile cezaların etkinsizliği
37- Sosyal guumlvenlik ve vergi sisteminden kaynaklanan nedenler
38- Sosyal yardım sisteminden kaynaklanan nedenler
31-Ekonomik Nedenler İşsizlik ve formel sektoumlruumln işguumlcuuml arzını karşılayamaması
İşguumlcuuml uumlzerindeki vergi ve sigorta primi gibi ağır kamusal
mali yuumlkler
Kaynak httpwwwoecdorgdevrisinginformalemploymentwillincreasepovertyhtm erişim tarihi
09042013
32-Sosyal nedenler Goumlccedil ve ccedilarpık kentleşme
Nuumlfus artışı
İşguumlcuumlnuumln niteliği ile eğitim ve bilinccedil
seviyesinin duumlşuumlkluumlğuuml
33-Mali Yuumlkler Sigorta prim oranları
Uumlcretlerden kesilen vergiler
Kıdem tazminatı
İşveren uumlzerindeki diğer yuumlkler
34-İşletmelerden kaynaklanan nedenler Kuumlccediluumlk işletmelerin yaygınlığı
İşletmelerin rekabet guumlcuumlnuumln duumlşuumlkluumlğuuml
Kurumsallaşma duumlzeyinin yetersizliği
Marka yaratamama ve fason uumlretim
35-Kamudan kaynaklanan nedenler Buumlrokratik işlemlerin fazlalığı
Mevzuatın karışıklığı
Kamu kurumları arasında yaşanan iletişim eksikliği
Kamu hizmetlerine ve kamu harcamalarına olumsuz bakış
36-Denetim yetersizliği ve zorluğu ile cezanın
etkinsizliği Denetimin yetersizliği
Cezaların etkinsizliği ve eşitsizliği
Sabit olmayan ve mevsimlik işyerlerinin denetiminin zorluğu
37-Sosyal guumlvenlik ve vergi sisteminden kaynaklanan nedenler
Sık ccedilıkarılan sosyal guumlvenlik ve vergi afları ve borccedillanma kanunu
Sosyal guumlvenlik hizmetinden memnuniyetsizlik
Emeklilik sistemi ve emeklilik yaşı
Asgari uumlcret
38-Sosyal Yardım Sisteminden Kaynaklanan
Nedenler Sosyal yardımlar
Primsiz oumldemeler
İşsizlik oumldemeleri
Kaynak httpwwwalomaliyecom2012umut_ciray_kayitdisihtmerişim tarihi 09042013
Toplam
2010 Ekim 2011 Ekim
Toplam
istihdam
Kayıt dışı
istihdam
Kayıt dışıToplam
istihdamKayıt dışı istihdam
Kayıt dışı
() ()
Toplam 22972 9996 435 24486 10236 418
Uumlcretli ve yevmiyeli 14069 3709 264 15241 3823 251
İşveren 1229 302 246 1244 281 226
Kendi hesabına 4532 3086 681 4659 3063 657
Uumlcretsiz aile işccedilisi 3142 2900 923 3341 3069 919
Tarım 5905 5035 853 6292 5321 846
Uumlcretli ve yevmiyeli 648 573 884 719 627 872
İşveren 90 58 644 96 56 583
Kendi hesabına 2454 1841 75 2554 1883 737
Uumlcretsiz aile işccedilisi 2712 2563 945 2924 2755 942
Tarım Dışı 17067 4961 291 18194 4915 27
Uumlcretli ve yevmiyeli 13421 3135 234 14523 3196 22
İşveren 1138 244 214 1149 225 196
Kendi hesabına 2077 1245 599 2106 1180 56
Uumlcretsiz aile işccedilisi 430 337 784 417 314 753
42-Rekabete Etkisi Kayıtlı işccedili ccedilalıştıran işyerleri kayıtsız
işccedili ccedilalıştıran işyerleriyle rekabet edememekte ve bu durum
da haksız rekabete neden olmaktadır Esasen kayıtlı işccedili
ccedilalıştıranlarca bu duruma bir suumlre direnilmekle birlikte daha
sonra bu direnccedil kırılmakta kayıtlı işccedili ccedilalıştıranlar da kayıtsız
konuma geccedilmek zorunda kalmaktadır
41-Kayıt Dışı İstihdamın Uumllke Ekonomisine Etkisi Oumlzetle oumldenmesi gerekip de oumldenmeyen vergi sigorta ve işsizlik
sigortası primi kesintilerinden Devletin yoksun kalmasıdır Bunun
sonucu olarak Devlet gelirlerini artırabilmek iccedilin vergi ve prim
oranlarını yuumlksek tutmakta bu da pahalılaşmaya sebebiyet
vermektedir
43-Gelir Dağılımına Etkisi Gelir dağılımı
bozuk olan uumllkelerde kayıt dışı istihdam bu gelir
dağılımının daha da bozulmasına yol accedilmaktadır Gelir
dağılımı uumllkeler accedilısından oldukccedila oumlnemli olup bu
konudaki adaletsizlikler ekonomilerin ccediloumlkmesine de
sebebiyet verebilmektedir
44- Sosyal Guumlvenliğe
Etkisi Kayıt dışı istihdam sosyal
guumlvenlik kurumunun accedilıklarına
sebebiyet vermekte ve bu accedilıklar
her yıl Hazine tarafından karşılanmak
zorunda kalınmaktadır
45- Etik Değerlere EtkisiKayıt dışı istihdam toplumdaki etik değerleri zayıflatmakta ve dejenere olmasına yol accedilmaktadır Zira kayıt dışı istihdam insanları haksız kazanca ve emek harcamadan luumlks bir yaşam suumlrduumlrmeye youmlnlendirmektedir
46-Oumlrguumltlenmeye Etkisi Oumlrguumltlenmek iccedilin
kayıtlı ccedilalışmak gerekmektedir Bunun aksini
duumlşuumlnmek muumlmkuumln değildir Dolayısıyla kayıt dışı
istihdam oumlrguumltluuml toplumun oumlnuumlndeki en buumlyuumlk
engellerden birisidir
47- Ccedilalışanlara Etkisi Kayıt dışı istihdam ccedilalışanlar accedilısından kısa vadede ccedilalışanın ve bakmakla yuumlkuumlmluuml oldukları kişilerin sağlık ve ccedileşitli kısa vadeli riskler accedilısından sosyal guumlvencesiz kalmaları sağlık yardımlarından yeterince faydalanamamaları uzun vadede ise emeklilik haklarından mahrum kalmaları veya geccedilimlerini sağlayamayacak derecede duumlşuumlk emeklilik aylığı bağlanması sonucunu doğurmakta ayrıca iş kazası veya meslek hastalığı sonucu işccedilinin uğrayacağı gelir kaybı tedavi masrafları ve işguumlcuuml kaybının ortaya ccedilıkmasına neden olmaktadır
51-Kayıt Dışı İstihdamı Azaltmaya Potansiyeli
Olan Sektoumlrler
Tarım sektoumlruumlnuumln kuumlccediluumllmesi
Eğitim seviyesinin yuumlkseltilmesi
İş hayatında kurumsallaşmanın artması
Emeklilik yaşının yuumlkseltilmesi Fiyat istikrarının ve suumlrduumlruumllebilir buumlyuumlmenin sağlanması
52-Kayıt Dışı İstihdamı Artırma Potansiyeli
Olan Sektoumlrler
İşsizlik oranının yuumlkselmesi
Kuumlresel rekabetin hız kazanması Sosyal yardım sisteminin kurulamamış olması
5-KAYIT DIŞI İSTİHDAMI OumlNLEMEYE YOumlNELİK STRATEJİLER NELERDİR
Kaynak httpwwwtuikgovtrGostergedoid=58979ampmetod=IlgiliGosterge erişim tarihi 08042013
5b-Reel sektoumlruumln guumlccedillendirilmesi
Mali ve yasal yuumlkuumlmluumlluumlklerin azaltılması
İşguumlcuuml piyasasının esnekleştirilmesi
Buumlrokrasinin azaltılması ve karar alma suumlreccedillerinin hızlandırılması
5a-Yoksulluk ve işsizlikle
muumlcadele
Aktif istihdam politikaları ve ilk işe
başlarken verilecek teşvikler
İşsizlik ve yoksullukla muumlcadele
5c-Kişilerin tutum ve davranışlarının değiştirilmesi
Eğitim ve bilinccedil seviyesinin yuumlkseltilmesi
Kamuya duyulan guumlvensizliğin azaltılması
Toplumda oluşan af ve yapılandırma duumlzenlemelerinin
ortadan kaldırılması
Sosyal diyaloğun sağlanması
5-KAYIT DIŞI İSTİHDAMI OumlNLEMEYE
YOumlNELİK STRATEJİLER NELERDİR
5d-Kayıtlı ccedilalışmaya zorlanma
Denetim sisteminin revizyonunun sağlanması
Cezaların caydırıcılığının arttırılması
Kamu kurumları arasındaki koordinasyonun arttırılması
Kayıtlı sisteme youmlnelik hak ve su istimallerin oumlnlenmesi
Mikro sosyal sigorta politikasının uygulanması
Mevzuatın geliştirilmesi
KaynakReis Angel-Urdinola ve Quijada Torres (2009)rsquoder httpwwwalomaliyecom2012umut_ciray_kayitdisihtm
(Erişim21012012)
Tuumlrkiyersquodeki Sektoumlrel Yapılar ve Avrupa
Komparatoumlr (Karşılaştırıcı) Seti
Ekonomik faaliyete goumlre
toplam istihdam
Ekonomik faaliyete goumlre
kayıt dışı istihdam
Tuumlrkiye Komparatoumlr Tuumlrkiye Komparatoumlr
Tarım 318 69 449 454
Sanayi 237 260 64 36
İnşaat 69 127 109 114
Hizmetler 376 545 248 89
Toplam 1000 1000 259 104
Yıllar İtibariyle Kayıt Dışı İstihdam (Bin Kişi)
Kayıt Dışı İstihdam Toplam İstihdam (Bin Kişi)Kayıt Dışı İstihdam
Oranı
2000 10925 21581 506
2001 11382 21524 529
2002 11133 21354 521
2003 10943 21147 517
2004 9843 1 9632 5 01
2005 9666 2 0067 4 82
2006 9593 2 0423 4 7
2007 9423 2 0738 4 54
2008 9220 2 1194 4 35
2009 9328 2 1277 4 38
2010 9772 2 2594 4 33
2011 10139 24110 421
Haz11 10327 25577 404
Kaynak httpwwwmaliyegovtrYillikEkonomikRaporYC4B1llC4B1k20Ekonomik20Rapor202012pdferişim tarihi 08042013
Aralık 2012 doumlneminde herhangi bir sosyal guumlvenlik
kuruluşuna kayıtlı olmadan ccedilalışanların oranı bir oumlnceki yılın
aynı doumlnemine goumlre 18 puan azalarak 374 oldu Bu
doumlnemde geccedilen yılın aynı doumlnemine goumlre tarım sektoumlruumlnde
sosyal guumlvenlikten yoksun ccedilalışanların oranı 834rsquoten 84rsquoe
yuumlkselirken tarım dışı sektoumlrlerde 255rsquoten 235rsquoe geriledi
Sosyal guumlvenlik kapsamında olmayan uumlcretli ve yevmiyeli
ccedilalışanların oranı ise bir oumlnceki yılın aynı doumlnemine goumlre 21
puan azalarak 206 oldu
Kayıt dışı ccedilalışanlar 18 puan azaldı
Sigortasız ccedilalıştırılan kişilerin sigortasız ccedilalıştırıldıklarına ilişkin sosyal guumlvenlik il muumlduumlrluumlkleri ve sosyal guumlvenlik merkez muumlduumlrluumlklerine yazılı başvuru yaparak veya ALO 170 Hattını arayarak bu konuda şikayet veya ihbarda bulunabilmeleri muumlmkuumlnduumlr
Sigortasız ccedilalıştırılan işccedililer dışında sigorta prim guumln sayısı eksik goumlsterilen suumlrekli sigorta giriş-ccedilıkışı yapılan gerccedilek uumlcretleri uumlzerinden sigorta primleri yatırılmayan işccedililerin de aynı duyarlılıkta olmaları beklenmektedir
TUumlRKİYErsquoDE KAYITLI BİR YAŞAM İCcedilİN
ALO 170
Karaaslan Erkan (2010) lsquorsquoKayıt Dışı İstihdam Ve Neden Olduğu Mali
Kayıpların Buumltccedile Uumlzerindeki Etkileri Tuumlrkiye Oumlrneğirsquorsquo
httphakanhozyildizcomfileresourcekayitdisiistihdamkitap[1]_120130172
546pdf erişim tarihi 04052013
Guumlloğlu Tuncay (2005) lsquorsquoTuumlrkiyersquode Kayıt Dışı İstihdam Gerccedileğine Bir Bakışrsquorsquo
httpdigitalcommonsilrcornelleducgiviewcontentcgiarticle=1008ampcon
text=intlvf erişim tarihi 06042013
Levent Recep (2012) lsquorsquoKayıt Dışı İstihdamrsquorsquo
httpwwwisvesosyalguvenlikcomanasayfamakale21html erişim
tarihi05042013
Ccediliray Umut (2012) lsquorsquokayıt Dışı Ekonomimim İstihdam Uumlzerindeki Etkileri Ve
Kayıt Dışı İle Proaktif Muumlcadele Youmlntemlerirsquorsquo
httpwwwalomaliyecom2012umut_ciray_kayitdisihtm erişim tarihi
05042013
httpwwwtuikgovtrPreHaberBultenleridoid=13464 erişim tarihi
09042013
2-KAYIT DIŞI İSTİHDAMIN TUumlRLERİ
23-İşccedili Tarafından Gerccedilekleştirilen Eksik ya da Yanlış Bildirimler
Kayıtsız ikinci veya daha fazla işte ccedilalışma
Primini kendisi tahsil ederek bildirilmesini engelleme
31- Ekonomik nedenler
32- Sosyal nedenler
33- Mali Yuumlkler
34-İşletmeden kaynaklanan nedenler
35- Kamudan kaynaklanan nedenler
36- Denetim yetersizliği ve zorunluluğu ile cezaların etkinsizliği
37- Sosyal guumlvenlik ve vergi sisteminden kaynaklanan nedenler
38- Sosyal yardım sisteminden kaynaklanan nedenler
31-Ekonomik Nedenler İşsizlik ve formel sektoumlruumln işguumlcuuml arzını karşılayamaması
İşguumlcuuml uumlzerindeki vergi ve sigorta primi gibi ağır kamusal
mali yuumlkler
Kaynak httpwwwoecdorgdevrisinginformalemploymentwillincreasepovertyhtm erişim tarihi
09042013
32-Sosyal nedenler Goumlccedil ve ccedilarpık kentleşme
Nuumlfus artışı
İşguumlcuumlnuumln niteliği ile eğitim ve bilinccedil
seviyesinin duumlşuumlkluumlğuuml
33-Mali Yuumlkler Sigorta prim oranları
Uumlcretlerden kesilen vergiler
Kıdem tazminatı
İşveren uumlzerindeki diğer yuumlkler
34-İşletmelerden kaynaklanan nedenler Kuumlccediluumlk işletmelerin yaygınlığı
İşletmelerin rekabet guumlcuumlnuumln duumlşuumlkluumlğuuml
Kurumsallaşma duumlzeyinin yetersizliği
Marka yaratamama ve fason uumlretim
35-Kamudan kaynaklanan nedenler Buumlrokratik işlemlerin fazlalığı
Mevzuatın karışıklığı
Kamu kurumları arasında yaşanan iletişim eksikliği
Kamu hizmetlerine ve kamu harcamalarına olumsuz bakış
36-Denetim yetersizliği ve zorluğu ile cezanın
etkinsizliği Denetimin yetersizliği
Cezaların etkinsizliği ve eşitsizliği
Sabit olmayan ve mevsimlik işyerlerinin denetiminin zorluğu
37-Sosyal guumlvenlik ve vergi sisteminden kaynaklanan nedenler
Sık ccedilıkarılan sosyal guumlvenlik ve vergi afları ve borccedillanma kanunu
Sosyal guumlvenlik hizmetinden memnuniyetsizlik
Emeklilik sistemi ve emeklilik yaşı
Asgari uumlcret
38-Sosyal Yardım Sisteminden Kaynaklanan
Nedenler Sosyal yardımlar
Primsiz oumldemeler
İşsizlik oumldemeleri
Kaynak httpwwwalomaliyecom2012umut_ciray_kayitdisihtmerişim tarihi 09042013
Toplam
2010 Ekim 2011 Ekim
Toplam
istihdam
Kayıt dışı
istihdam
Kayıt dışıToplam
istihdamKayıt dışı istihdam
Kayıt dışı
() ()
Toplam 22972 9996 435 24486 10236 418
Uumlcretli ve yevmiyeli 14069 3709 264 15241 3823 251
İşveren 1229 302 246 1244 281 226
Kendi hesabına 4532 3086 681 4659 3063 657
Uumlcretsiz aile işccedilisi 3142 2900 923 3341 3069 919
Tarım 5905 5035 853 6292 5321 846
Uumlcretli ve yevmiyeli 648 573 884 719 627 872
İşveren 90 58 644 96 56 583
Kendi hesabına 2454 1841 75 2554 1883 737
Uumlcretsiz aile işccedilisi 2712 2563 945 2924 2755 942
Tarım Dışı 17067 4961 291 18194 4915 27
Uumlcretli ve yevmiyeli 13421 3135 234 14523 3196 22
İşveren 1138 244 214 1149 225 196
Kendi hesabına 2077 1245 599 2106 1180 56
Uumlcretsiz aile işccedilisi 430 337 784 417 314 753
42-Rekabete Etkisi Kayıtlı işccedili ccedilalıştıran işyerleri kayıtsız
işccedili ccedilalıştıran işyerleriyle rekabet edememekte ve bu durum
da haksız rekabete neden olmaktadır Esasen kayıtlı işccedili
ccedilalıştıranlarca bu duruma bir suumlre direnilmekle birlikte daha
sonra bu direnccedil kırılmakta kayıtlı işccedili ccedilalıştıranlar da kayıtsız
konuma geccedilmek zorunda kalmaktadır
41-Kayıt Dışı İstihdamın Uumllke Ekonomisine Etkisi Oumlzetle oumldenmesi gerekip de oumldenmeyen vergi sigorta ve işsizlik
sigortası primi kesintilerinden Devletin yoksun kalmasıdır Bunun
sonucu olarak Devlet gelirlerini artırabilmek iccedilin vergi ve prim
oranlarını yuumlksek tutmakta bu da pahalılaşmaya sebebiyet
vermektedir
43-Gelir Dağılımına Etkisi Gelir dağılımı
bozuk olan uumllkelerde kayıt dışı istihdam bu gelir
dağılımının daha da bozulmasına yol accedilmaktadır Gelir
dağılımı uumllkeler accedilısından oldukccedila oumlnemli olup bu
konudaki adaletsizlikler ekonomilerin ccediloumlkmesine de
sebebiyet verebilmektedir
44- Sosyal Guumlvenliğe
Etkisi Kayıt dışı istihdam sosyal
guumlvenlik kurumunun accedilıklarına
sebebiyet vermekte ve bu accedilıklar
her yıl Hazine tarafından karşılanmak
zorunda kalınmaktadır
45- Etik Değerlere EtkisiKayıt dışı istihdam toplumdaki etik değerleri zayıflatmakta ve dejenere olmasına yol accedilmaktadır Zira kayıt dışı istihdam insanları haksız kazanca ve emek harcamadan luumlks bir yaşam suumlrduumlrmeye youmlnlendirmektedir
46-Oumlrguumltlenmeye Etkisi Oumlrguumltlenmek iccedilin
kayıtlı ccedilalışmak gerekmektedir Bunun aksini
duumlşuumlnmek muumlmkuumln değildir Dolayısıyla kayıt dışı
istihdam oumlrguumltluuml toplumun oumlnuumlndeki en buumlyuumlk
engellerden birisidir
47- Ccedilalışanlara Etkisi Kayıt dışı istihdam ccedilalışanlar accedilısından kısa vadede ccedilalışanın ve bakmakla yuumlkuumlmluuml oldukları kişilerin sağlık ve ccedileşitli kısa vadeli riskler accedilısından sosyal guumlvencesiz kalmaları sağlık yardımlarından yeterince faydalanamamaları uzun vadede ise emeklilik haklarından mahrum kalmaları veya geccedilimlerini sağlayamayacak derecede duumlşuumlk emeklilik aylığı bağlanması sonucunu doğurmakta ayrıca iş kazası veya meslek hastalığı sonucu işccedilinin uğrayacağı gelir kaybı tedavi masrafları ve işguumlcuuml kaybının ortaya ccedilıkmasına neden olmaktadır
51-Kayıt Dışı İstihdamı Azaltmaya Potansiyeli
Olan Sektoumlrler
Tarım sektoumlruumlnuumln kuumlccediluumllmesi
Eğitim seviyesinin yuumlkseltilmesi
İş hayatında kurumsallaşmanın artması
Emeklilik yaşının yuumlkseltilmesi Fiyat istikrarının ve suumlrduumlruumllebilir buumlyuumlmenin sağlanması
52-Kayıt Dışı İstihdamı Artırma Potansiyeli
Olan Sektoumlrler
İşsizlik oranının yuumlkselmesi
Kuumlresel rekabetin hız kazanması Sosyal yardım sisteminin kurulamamış olması
5-KAYIT DIŞI İSTİHDAMI OumlNLEMEYE YOumlNELİK STRATEJİLER NELERDİR
Kaynak httpwwwtuikgovtrGostergedoid=58979ampmetod=IlgiliGosterge erişim tarihi 08042013
5b-Reel sektoumlruumln guumlccedillendirilmesi
Mali ve yasal yuumlkuumlmluumlluumlklerin azaltılması
İşguumlcuuml piyasasının esnekleştirilmesi
Buumlrokrasinin azaltılması ve karar alma suumlreccedillerinin hızlandırılması
5a-Yoksulluk ve işsizlikle
muumlcadele
Aktif istihdam politikaları ve ilk işe
başlarken verilecek teşvikler
İşsizlik ve yoksullukla muumlcadele
5c-Kişilerin tutum ve davranışlarının değiştirilmesi
Eğitim ve bilinccedil seviyesinin yuumlkseltilmesi
Kamuya duyulan guumlvensizliğin azaltılması
Toplumda oluşan af ve yapılandırma duumlzenlemelerinin
ortadan kaldırılması
Sosyal diyaloğun sağlanması
5-KAYIT DIŞI İSTİHDAMI OumlNLEMEYE
YOumlNELİK STRATEJİLER NELERDİR
5d-Kayıtlı ccedilalışmaya zorlanma
Denetim sisteminin revizyonunun sağlanması
Cezaların caydırıcılığının arttırılması
Kamu kurumları arasındaki koordinasyonun arttırılması
Kayıtlı sisteme youmlnelik hak ve su istimallerin oumlnlenmesi
Mikro sosyal sigorta politikasının uygulanması
Mevzuatın geliştirilmesi
KaynakReis Angel-Urdinola ve Quijada Torres (2009)rsquoder httpwwwalomaliyecom2012umut_ciray_kayitdisihtm
(Erişim21012012)
Tuumlrkiyersquodeki Sektoumlrel Yapılar ve Avrupa
Komparatoumlr (Karşılaştırıcı) Seti
Ekonomik faaliyete goumlre
toplam istihdam
Ekonomik faaliyete goumlre
kayıt dışı istihdam
Tuumlrkiye Komparatoumlr Tuumlrkiye Komparatoumlr
Tarım 318 69 449 454
Sanayi 237 260 64 36
İnşaat 69 127 109 114
Hizmetler 376 545 248 89
Toplam 1000 1000 259 104
Yıllar İtibariyle Kayıt Dışı İstihdam (Bin Kişi)
Kayıt Dışı İstihdam Toplam İstihdam (Bin Kişi)Kayıt Dışı İstihdam
Oranı
2000 10925 21581 506
2001 11382 21524 529
2002 11133 21354 521
2003 10943 21147 517
2004 9843 1 9632 5 01
2005 9666 2 0067 4 82
2006 9593 2 0423 4 7
2007 9423 2 0738 4 54
2008 9220 2 1194 4 35
2009 9328 2 1277 4 38
2010 9772 2 2594 4 33
2011 10139 24110 421
Haz11 10327 25577 404
Kaynak httpwwwmaliyegovtrYillikEkonomikRaporYC4B1llC4B1k20Ekonomik20Rapor202012pdferişim tarihi 08042013
Aralık 2012 doumlneminde herhangi bir sosyal guumlvenlik
kuruluşuna kayıtlı olmadan ccedilalışanların oranı bir oumlnceki yılın
aynı doumlnemine goumlre 18 puan azalarak 374 oldu Bu
doumlnemde geccedilen yılın aynı doumlnemine goumlre tarım sektoumlruumlnde
sosyal guumlvenlikten yoksun ccedilalışanların oranı 834rsquoten 84rsquoe
yuumlkselirken tarım dışı sektoumlrlerde 255rsquoten 235rsquoe geriledi
Sosyal guumlvenlik kapsamında olmayan uumlcretli ve yevmiyeli
ccedilalışanların oranı ise bir oumlnceki yılın aynı doumlnemine goumlre 21
puan azalarak 206 oldu
Kayıt dışı ccedilalışanlar 18 puan azaldı
Sigortasız ccedilalıştırılan kişilerin sigortasız ccedilalıştırıldıklarına ilişkin sosyal guumlvenlik il muumlduumlrluumlkleri ve sosyal guumlvenlik merkez muumlduumlrluumlklerine yazılı başvuru yaparak veya ALO 170 Hattını arayarak bu konuda şikayet veya ihbarda bulunabilmeleri muumlmkuumlnduumlr
Sigortasız ccedilalıştırılan işccedililer dışında sigorta prim guumln sayısı eksik goumlsterilen suumlrekli sigorta giriş-ccedilıkışı yapılan gerccedilek uumlcretleri uumlzerinden sigorta primleri yatırılmayan işccedililerin de aynı duyarlılıkta olmaları beklenmektedir
TUumlRKİYErsquoDE KAYITLI BİR YAŞAM İCcedilİN
ALO 170
Karaaslan Erkan (2010) lsquorsquoKayıt Dışı İstihdam Ve Neden Olduğu Mali
Kayıpların Buumltccedile Uumlzerindeki Etkileri Tuumlrkiye Oumlrneğirsquorsquo
httphakanhozyildizcomfileresourcekayitdisiistihdamkitap[1]_120130172
546pdf erişim tarihi 04052013
Guumlloğlu Tuncay (2005) lsquorsquoTuumlrkiyersquode Kayıt Dışı İstihdam Gerccedileğine Bir Bakışrsquorsquo
httpdigitalcommonsilrcornelleducgiviewcontentcgiarticle=1008ampcon
text=intlvf erişim tarihi 06042013
Levent Recep (2012) lsquorsquoKayıt Dışı İstihdamrsquorsquo
httpwwwisvesosyalguvenlikcomanasayfamakale21html erişim
tarihi05042013
Ccediliray Umut (2012) lsquorsquokayıt Dışı Ekonomimim İstihdam Uumlzerindeki Etkileri Ve
Kayıt Dışı İle Proaktif Muumlcadele Youmlntemlerirsquorsquo
httpwwwalomaliyecom2012umut_ciray_kayitdisihtm erişim tarihi
05042013
httpwwwtuikgovtrPreHaberBultenleridoid=13464 erişim tarihi
09042013
31- Ekonomik nedenler
32- Sosyal nedenler
33- Mali Yuumlkler
34-İşletmeden kaynaklanan nedenler
35- Kamudan kaynaklanan nedenler
36- Denetim yetersizliği ve zorunluluğu ile cezaların etkinsizliği
37- Sosyal guumlvenlik ve vergi sisteminden kaynaklanan nedenler
38- Sosyal yardım sisteminden kaynaklanan nedenler
31-Ekonomik Nedenler İşsizlik ve formel sektoumlruumln işguumlcuuml arzını karşılayamaması
İşguumlcuuml uumlzerindeki vergi ve sigorta primi gibi ağır kamusal
mali yuumlkler
Kaynak httpwwwoecdorgdevrisinginformalemploymentwillincreasepovertyhtm erişim tarihi
09042013
32-Sosyal nedenler Goumlccedil ve ccedilarpık kentleşme
Nuumlfus artışı
İşguumlcuumlnuumln niteliği ile eğitim ve bilinccedil
seviyesinin duumlşuumlkluumlğuuml
33-Mali Yuumlkler Sigorta prim oranları
Uumlcretlerden kesilen vergiler
Kıdem tazminatı
İşveren uumlzerindeki diğer yuumlkler
34-İşletmelerden kaynaklanan nedenler Kuumlccediluumlk işletmelerin yaygınlığı
İşletmelerin rekabet guumlcuumlnuumln duumlşuumlkluumlğuuml
Kurumsallaşma duumlzeyinin yetersizliği
Marka yaratamama ve fason uumlretim
35-Kamudan kaynaklanan nedenler Buumlrokratik işlemlerin fazlalığı
Mevzuatın karışıklığı
Kamu kurumları arasında yaşanan iletişim eksikliği
Kamu hizmetlerine ve kamu harcamalarına olumsuz bakış
36-Denetim yetersizliği ve zorluğu ile cezanın
etkinsizliği Denetimin yetersizliği
Cezaların etkinsizliği ve eşitsizliği
Sabit olmayan ve mevsimlik işyerlerinin denetiminin zorluğu
37-Sosyal guumlvenlik ve vergi sisteminden kaynaklanan nedenler
Sık ccedilıkarılan sosyal guumlvenlik ve vergi afları ve borccedillanma kanunu
Sosyal guumlvenlik hizmetinden memnuniyetsizlik
Emeklilik sistemi ve emeklilik yaşı
Asgari uumlcret
38-Sosyal Yardım Sisteminden Kaynaklanan
Nedenler Sosyal yardımlar
Primsiz oumldemeler
İşsizlik oumldemeleri
Kaynak httpwwwalomaliyecom2012umut_ciray_kayitdisihtmerişim tarihi 09042013
Toplam
2010 Ekim 2011 Ekim
Toplam
istihdam
Kayıt dışı
istihdam
Kayıt dışıToplam
istihdamKayıt dışı istihdam
Kayıt dışı
() ()
Toplam 22972 9996 435 24486 10236 418
Uumlcretli ve yevmiyeli 14069 3709 264 15241 3823 251
İşveren 1229 302 246 1244 281 226
Kendi hesabına 4532 3086 681 4659 3063 657
Uumlcretsiz aile işccedilisi 3142 2900 923 3341 3069 919
Tarım 5905 5035 853 6292 5321 846
Uumlcretli ve yevmiyeli 648 573 884 719 627 872
İşveren 90 58 644 96 56 583
Kendi hesabına 2454 1841 75 2554 1883 737
Uumlcretsiz aile işccedilisi 2712 2563 945 2924 2755 942
Tarım Dışı 17067 4961 291 18194 4915 27
Uumlcretli ve yevmiyeli 13421 3135 234 14523 3196 22
İşveren 1138 244 214 1149 225 196
Kendi hesabına 2077 1245 599 2106 1180 56
Uumlcretsiz aile işccedilisi 430 337 784 417 314 753
42-Rekabete Etkisi Kayıtlı işccedili ccedilalıştıran işyerleri kayıtsız
işccedili ccedilalıştıran işyerleriyle rekabet edememekte ve bu durum
da haksız rekabete neden olmaktadır Esasen kayıtlı işccedili
ccedilalıştıranlarca bu duruma bir suumlre direnilmekle birlikte daha
sonra bu direnccedil kırılmakta kayıtlı işccedili ccedilalıştıranlar da kayıtsız
konuma geccedilmek zorunda kalmaktadır
41-Kayıt Dışı İstihdamın Uumllke Ekonomisine Etkisi Oumlzetle oumldenmesi gerekip de oumldenmeyen vergi sigorta ve işsizlik
sigortası primi kesintilerinden Devletin yoksun kalmasıdır Bunun
sonucu olarak Devlet gelirlerini artırabilmek iccedilin vergi ve prim
oranlarını yuumlksek tutmakta bu da pahalılaşmaya sebebiyet
vermektedir
43-Gelir Dağılımına Etkisi Gelir dağılımı
bozuk olan uumllkelerde kayıt dışı istihdam bu gelir
dağılımının daha da bozulmasına yol accedilmaktadır Gelir
dağılımı uumllkeler accedilısından oldukccedila oumlnemli olup bu
konudaki adaletsizlikler ekonomilerin ccediloumlkmesine de
sebebiyet verebilmektedir
44- Sosyal Guumlvenliğe
Etkisi Kayıt dışı istihdam sosyal
guumlvenlik kurumunun accedilıklarına
sebebiyet vermekte ve bu accedilıklar
her yıl Hazine tarafından karşılanmak
zorunda kalınmaktadır
45- Etik Değerlere EtkisiKayıt dışı istihdam toplumdaki etik değerleri zayıflatmakta ve dejenere olmasına yol accedilmaktadır Zira kayıt dışı istihdam insanları haksız kazanca ve emek harcamadan luumlks bir yaşam suumlrduumlrmeye youmlnlendirmektedir
46-Oumlrguumltlenmeye Etkisi Oumlrguumltlenmek iccedilin
kayıtlı ccedilalışmak gerekmektedir Bunun aksini
duumlşuumlnmek muumlmkuumln değildir Dolayısıyla kayıt dışı
istihdam oumlrguumltluuml toplumun oumlnuumlndeki en buumlyuumlk
engellerden birisidir
47- Ccedilalışanlara Etkisi Kayıt dışı istihdam ccedilalışanlar accedilısından kısa vadede ccedilalışanın ve bakmakla yuumlkuumlmluuml oldukları kişilerin sağlık ve ccedileşitli kısa vadeli riskler accedilısından sosyal guumlvencesiz kalmaları sağlık yardımlarından yeterince faydalanamamaları uzun vadede ise emeklilik haklarından mahrum kalmaları veya geccedilimlerini sağlayamayacak derecede duumlşuumlk emeklilik aylığı bağlanması sonucunu doğurmakta ayrıca iş kazası veya meslek hastalığı sonucu işccedilinin uğrayacağı gelir kaybı tedavi masrafları ve işguumlcuuml kaybının ortaya ccedilıkmasına neden olmaktadır
51-Kayıt Dışı İstihdamı Azaltmaya Potansiyeli
Olan Sektoumlrler
Tarım sektoumlruumlnuumln kuumlccediluumllmesi
Eğitim seviyesinin yuumlkseltilmesi
İş hayatında kurumsallaşmanın artması
Emeklilik yaşının yuumlkseltilmesi Fiyat istikrarının ve suumlrduumlruumllebilir buumlyuumlmenin sağlanması
52-Kayıt Dışı İstihdamı Artırma Potansiyeli
Olan Sektoumlrler
İşsizlik oranının yuumlkselmesi
Kuumlresel rekabetin hız kazanması Sosyal yardım sisteminin kurulamamış olması
5-KAYIT DIŞI İSTİHDAMI OumlNLEMEYE YOumlNELİK STRATEJİLER NELERDİR
Kaynak httpwwwtuikgovtrGostergedoid=58979ampmetod=IlgiliGosterge erişim tarihi 08042013
5b-Reel sektoumlruumln guumlccedillendirilmesi
Mali ve yasal yuumlkuumlmluumlluumlklerin azaltılması
İşguumlcuuml piyasasının esnekleştirilmesi
Buumlrokrasinin azaltılması ve karar alma suumlreccedillerinin hızlandırılması
5a-Yoksulluk ve işsizlikle
muumlcadele
Aktif istihdam politikaları ve ilk işe
başlarken verilecek teşvikler
İşsizlik ve yoksullukla muumlcadele
5c-Kişilerin tutum ve davranışlarının değiştirilmesi
Eğitim ve bilinccedil seviyesinin yuumlkseltilmesi
Kamuya duyulan guumlvensizliğin azaltılması
Toplumda oluşan af ve yapılandırma duumlzenlemelerinin
ortadan kaldırılması
Sosyal diyaloğun sağlanması
5-KAYIT DIŞI İSTİHDAMI OumlNLEMEYE
YOumlNELİK STRATEJİLER NELERDİR
5d-Kayıtlı ccedilalışmaya zorlanma
Denetim sisteminin revizyonunun sağlanması
Cezaların caydırıcılığının arttırılması
Kamu kurumları arasındaki koordinasyonun arttırılması
Kayıtlı sisteme youmlnelik hak ve su istimallerin oumlnlenmesi
Mikro sosyal sigorta politikasının uygulanması
Mevzuatın geliştirilmesi
KaynakReis Angel-Urdinola ve Quijada Torres (2009)rsquoder httpwwwalomaliyecom2012umut_ciray_kayitdisihtm
(Erişim21012012)
Tuumlrkiyersquodeki Sektoumlrel Yapılar ve Avrupa
Komparatoumlr (Karşılaştırıcı) Seti
Ekonomik faaliyete goumlre
toplam istihdam
Ekonomik faaliyete goumlre
kayıt dışı istihdam
Tuumlrkiye Komparatoumlr Tuumlrkiye Komparatoumlr
Tarım 318 69 449 454
Sanayi 237 260 64 36
İnşaat 69 127 109 114
Hizmetler 376 545 248 89
Toplam 1000 1000 259 104
Yıllar İtibariyle Kayıt Dışı İstihdam (Bin Kişi)
Kayıt Dışı İstihdam Toplam İstihdam (Bin Kişi)Kayıt Dışı İstihdam
Oranı
2000 10925 21581 506
2001 11382 21524 529
2002 11133 21354 521
2003 10943 21147 517
2004 9843 1 9632 5 01
2005 9666 2 0067 4 82
2006 9593 2 0423 4 7
2007 9423 2 0738 4 54
2008 9220 2 1194 4 35
2009 9328 2 1277 4 38
2010 9772 2 2594 4 33
2011 10139 24110 421
Haz11 10327 25577 404
Kaynak httpwwwmaliyegovtrYillikEkonomikRaporYC4B1llC4B1k20Ekonomik20Rapor202012pdferişim tarihi 08042013
Aralık 2012 doumlneminde herhangi bir sosyal guumlvenlik
kuruluşuna kayıtlı olmadan ccedilalışanların oranı bir oumlnceki yılın
aynı doumlnemine goumlre 18 puan azalarak 374 oldu Bu
doumlnemde geccedilen yılın aynı doumlnemine goumlre tarım sektoumlruumlnde
sosyal guumlvenlikten yoksun ccedilalışanların oranı 834rsquoten 84rsquoe
yuumlkselirken tarım dışı sektoumlrlerde 255rsquoten 235rsquoe geriledi
Sosyal guumlvenlik kapsamında olmayan uumlcretli ve yevmiyeli
ccedilalışanların oranı ise bir oumlnceki yılın aynı doumlnemine goumlre 21
puan azalarak 206 oldu
Kayıt dışı ccedilalışanlar 18 puan azaldı
Sigortasız ccedilalıştırılan kişilerin sigortasız ccedilalıştırıldıklarına ilişkin sosyal guumlvenlik il muumlduumlrluumlkleri ve sosyal guumlvenlik merkez muumlduumlrluumlklerine yazılı başvuru yaparak veya ALO 170 Hattını arayarak bu konuda şikayet veya ihbarda bulunabilmeleri muumlmkuumlnduumlr
Sigortasız ccedilalıştırılan işccedililer dışında sigorta prim guumln sayısı eksik goumlsterilen suumlrekli sigorta giriş-ccedilıkışı yapılan gerccedilek uumlcretleri uumlzerinden sigorta primleri yatırılmayan işccedililerin de aynı duyarlılıkta olmaları beklenmektedir
TUumlRKİYErsquoDE KAYITLI BİR YAŞAM İCcedilİN
ALO 170
Karaaslan Erkan (2010) lsquorsquoKayıt Dışı İstihdam Ve Neden Olduğu Mali
Kayıpların Buumltccedile Uumlzerindeki Etkileri Tuumlrkiye Oumlrneğirsquorsquo
httphakanhozyildizcomfileresourcekayitdisiistihdamkitap[1]_120130172
546pdf erişim tarihi 04052013
Guumlloğlu Tuncay (2005) lsquorsquoTuumlrkiyersquode Kayıt Dışı İstihdam Gerccedileğine Bir Bakışrsquorsquo
httpdigitalcommonsilrcornelleducgiviewcontentcgiarticle=1008ampcon
text=intlvf erişim tarihi 06042013
Levent Recep (2012) lsquorsquoKayıt Dışı İstihdamrsquorsquo
httpwwwisvesosyalguvenlikcomanasayfamakale21html erişim
tarihi05042013
Ccediliray Umut (2012) lsquorsquokayıt Dışı Ekonomimim İstihdam Uumlzerindeki Etkileri Ve
Kayıt Dışı İle Proaktif Muumlcadele Youmlntemlerirsquorsquo
httpwwwalomaliyecom2012umut_ciray_kayitdisihtm erişim tarihi
05042013
httpwwwtuikgovtrPreHaberBultenleridoid=13464 erişim tarihi
09042013
31-Ekonomik Nedenler İşsizlik ve formel sektoumlruumln işguumlcuuml arzını karşılayamaması
İşguumlcuuml uumlzerindeki vergi ve sigorta primi gibi ağır kamusal
mali yuumlkler
Kaynak httpwwwoecdorgdevrisinginformalemploymentwillincreasepovertyhtm erişim tarihi
09042013
32-Sosyal nedenler Goumlccedil ve ccedilarpık kentleşme
Nuumlfus artışı
İşguumlcuumlnuumln niteliği ile eğitim ve bilinccedil
seviyesinin duumlşuumlkluumlğuuml
33-Mali Yuumlkler Sigorta prim oranları
Uumlcretlerden kesilen vergiler
Kıdem tazminatı
İşveren uumlzerindeki diğer yuumlkler
34-İşletmelerden kaynaklanan nedenler Kuumlccediluumlk işletmelerin yaygınlığı
İşletmelerin rekabet guumlcuumlnuumln duumlşuumlkluumlğuuml
Kurumsallaşma duumlzeyinin yetersizliği
Marka yaratamama ve fason uumlretim
35-Kamudan kaynaklanan nedenler Buumlrokratik işlemlerin fazlalığı
Mevzuatın karışıklığı
Kamu kurumları arasında yaşanan iletişim eksikliği
Kamu hizmetlerine ve kamu harcamalarına olumsuz bakış
36-Denetim yetersizliği ve zorluğu ile cezanın
etkinsizliği Denetimin yetersizliği
Cezaların etkinsizliği ve eşitsizliği
Sabit olmayan ve mevsimlik işyerlerinin denetiminin zorluğu
37-Sosyal guumlvenlik ve vergi sisteminden kaynaklanan nedenler
Sık ccedilıkarılan sosyal guumlvenlik ve vergi afları ve borccedillanma kanunu
Sosyal guumlvenlik hizmetinden memnuniyetsizlik
Emeklilik sistemi ve emeklilik yaşı
Asgari uumlcret
38-Sosyal Yardım Sisteminden Kaynaklanan
Nedenler Sosyal yardımlar
Primsiz oumldemeler
İşsizlik oumldemeleri
Kaynak httpwwwalomaliyecom2012umut_ciray_kayitdisihtmerişim tarihi 09042013
Toplam
2010 Ekim 2011 Ekim
Toplam
istihdam
Kayıt dışı
istihdam
Kayıt dışıToplam
istihdamKayıt dışı istihdam
Kayıt dışı
() ()
Toplam 22972 9996 435 24486 10236 418
Uumlcretli ve yevmiyeli 14069 3709 264 15241 3823 251
İşveren 1229 302 246 1244 281 226
Kendi hesabına 4532 3086 681 4659 3063 657
Uumlcretsiz aile işccedilisi 3142 2900 923 3341 3069 919
Tarım 5905 5035 853 6292 5321 846
Uumlcretli ve yevmiyeli 648 573 884 719 627 872
İşveren 90 58 644 96 56 583
Kendi hesabına 2454 1841 75 2554 1883 737
Uumlcretsiz aile işccedilisi 2712 2563 945 2924 2755 942
Tarım Dışı 17067 4961 291 18194 4915 27
Uumlcretli ve yevmiyeli 13421 3135 234 14523 3196 22
İşveren 1138 244 214 1149 225 196
Kendi hesabına 2077 1245 599 2106 1180 56
Uumlcretsiz aile işccedilisi 430 337 784 417 314 753
42-Rekabete Etkisi Kayıtlı işccedili ccedilalıştıran işyerleri kayıtsız
işccedili ccedilalıştıran işyerleriyle rekabet edememekte ve bu durum
da haksız rekabete neden olmaktadır Esasen kayıtlı işccedili
ccedilalıştıranlarca bu duruma bir suumlre direnilmekle birlikte daha
sonra bu direnccedil kırılmakta kayıtlı işccedili ccedilalıştıranlar da kayıtsız
konuma geccedilmek zorunda kalmaktadır
41-Kayıt Dışı İstihdamın Uumllke Ekonomisine Etkisi Oumlzetle oumldenmesi gerekip de oumldenmeyen vergi sigorta ve işsizlik
sigortası primi kesintilerinden Devletin yoksun kalmasıdır Bunun
sonucu olarak Devlet gelirlerini artırabilmek iccedilin vergi ve prim
oranlarını yuumlksek tutmakta bu da pahalılaşmaya sebebiyet
vermektedir
43-Gelir Dağılımına Etkisi Gelir dağılımı
bozuk olan uumllkelerde kayıt dışı istihdam bu gelir
dağılımının daha da bozulmasına yol accedilmaktadır Gelir
dağılımı uumllkeler accedilısından oldukccedila oumlnemli olup bu
konudaki adaletsizlikler ekonomilerin ccediloumlkmesine de
sebebiyet verebilmektedir
44- Sosyal Guumlvenliğe
Etkisi Kayıt dışı istihdam sosyal
guumlvenlik kurumunun accedilıklarına
sebebiyet vermekte ve bu accedilıklar
her yıl Hazine tarafından karşılanmak
zorunda kalınmaktadır
45- Etik Değerlere EtkisiKayıt dışı istihdam toplumdaki etik değerleri zayıflatmakta ve dejenere olmasına yol accedilmaktadır Zira kayıt dışı istihdam insanları haksız kazanca ve emek harcamadan luumlks bir yaşam suumlrduumlrmeye youmlnlendirmektedir
46-Oumlrguumltlenmeye Etkisi Oumlrguumltlenmek iccedilin
kayıtlı ccedilalışmak gerekmektedir Bunun aksini
duumlşuumlnmek muumlmkuumln değildir Dolayısıyla kayıt dışı
istihdam oumlrguumltluuml toplumun oumlnuumlndeki en buumlyuumlk
engellerden birisidir
47- Ccedilalışanlara Etkisi Kayıt dışı istihdam ccedilalışanlar accedilısından kısa vadede ccedilalışanın ve bakmakla yuumlkuumlmluuml oldukları kişilerin sağlık ve ccedileşitli kısa vadeli riskler accedilısından sosyal guumlvencesiz kalmaları sağlık yardımlarından yeterince faydalanamamaları uzun vadede ise emeklilik haklarından mahrum kalmaları veya geccedilimlerini sağlayamayacak derecede duumlşuumlk emeklilik aylığı bağlanması sonucunu doğurmakta ayrıca iş kazası veya meslek hastalığı sonucu işccedilinin uğrayacağı gelir kaybı tedavi masrafları ve işguumlcuuml kaybının ortaya ccedilıkmasına neden olmaktadır
51-Kayıt Dışı İstihdamı Azaltmaya Potansiyeli
Olan Sektoumlrler
Tarım sektoumlruumlnuumln kuumlccediluumllmesi
Eğitim seviyesinin yuumlkseltilmesi
İş hayatında kurumsallaşmanın artması
Emeklilik yaşının yuumlkseltilmesi Fiyat istikrarının ve suumlrduumlruumllebilir buumlyuumlmenin sağlanması
52-Kayıt Dışı İstihdamı Artırma Potansiyeli
Olan Sektoumlrler
İşsizlik oranının yuumlkselmesi
Kuumlresel rekabetin hız kazanması Sosyal yardım sisteminin kurulamamış olması
5-KAYIT DIŞI İSTİHDAMI OumlNLEMEYE YOumlNELİK STRATEJİLER NELERDİR
Kaynak httpwwwtuikgovtrGostergedoid=58979ampmetod=IlgiliGosterge erişim tarihi 08042013
5b-Reel sektoumlruumln guumlccedillendirilmesi
Mali ve yasal yuumlkuumlmluumlluumlklerin azaltılması
İşguumlcuuml piyasasının esnekleştirilmesi
Buumlrokrasinin azaltılması ve karar alma suumlreccedillerinin hızlandırılması
5a-Yoksulluk ve işsizlikle
muumlcadele
Aktif istihdam politikaları ve ilk işe
başlarken verilecek teşvikler
İşsizlik ve yoksullukla muumlcadele
5c-Kişilerin tutum ve davranışlarının değiştirilmesi
Eğitim ve bilinccedil seviyesinin yuumlkseltilmesi
Kamuya duyulan guumlvensizliğin azaltılması
Toplumda oluşan af ve yapılandırma duumlzenlemelerinin
ortadan kaldırılması
Sosyal diyaloğun sağlanması
5-KAYIT DIŞI İSTİHDAMI OumlNLEMEYE
YOumlNELİK STRATEJİLER NELERDİR
5d-Kayıtlı ccedilalışmaya zorlanma
Denetim sisteminin revizyonunun sağlanması
Cezaların caydırıcılığının arttırılması
Kamu kurumları arasındaki koordinasyonun arttırılması
Kayıtlı sisteme youmlnelik hak ve su istimallerin oumlnlenmesi
Mikro sosyal sigorta politikasının uygulanması
Mevzuatın geliştirilmesi
KaynakReis Angel-Urdinola ve Quijada Torres (2009)rsquoder httpwwwalomaliyecom2012umut_ciray_kayitdisihtm
(Erişim21012012)
Tuumlrkiyersquodeki Sektoumlrel Yapılar ve Avrupa
Komparatoumlr (Karşılaştırıcı) Seti
Ekonomik faaliyete goumlre
toplam istihdam
Ekonomik faaliyete goumlre
kayıt dışı istihdam
Tuumlrkiye Komparatoumlr Tuumlrkiye Komparatoumlr
Tarım 318 69 449 454
Sanayi 237 260 64 36
İnşaat 69 127 109 114
Hizmetler 376 545 248 89
Toplam 1000 1000 259 104
Yıllar İtibariyle Kayıt Dışı İstihdam (Bin Kişi)
Kayıt Dışı İstihdam Toplam İstihdam (Bin Kişi)Kayıt Dışı İstihdam
Oranı
2000 10925 21581 506
2001 11382 21524 529
2002 11133 21354 521
2003 10943 21147 517
2004 9843 1 9632 5 01
2005 9666 2 0067 4 82
2006 9593 2 0423 4 7
2007 9423 2 0738 4 54
2008 9220 2 1194 4 35
2009 9328 2 1277 4 38
2010 9772 2 2594 4 33
2011 10139 24110 421
Haz11 10327 25577 404
Kaynak httpwwwmaliyegovtrYillikEkonomikRaporYC4B1llC4B1k20Ekonomik20Rapor202012pdferişim tarihi 08042013
Aralık 2012 doumlneminde herhangi bir sosyal guumlvenlik
kuruluşuna kayıtlı olmadan ccedilalışanların oranı bir oumlnceki yılın
aynı doumlnemine goumlre 18 puan azalarak 374 oldu Bu
doumlnemde geccedilen yılın aynı doumlnemine goumlre tarım sektoumlruumlnde
sosyal guumlvenlikten yoksun ccedilalışanların oranı 834rsquoten 84rsquoe
yuumlkselirken tarım dışı sektoumlrlerde 255rsquoten 235rsquoe geriledi
Sosyal guumlvenlik kapsamında olmayan uumlcretli ve yevmiyeli
ccedilalışanların oranı ise bir oumlnceki yılın aynı doumlnemine goumlre 21
puan azalarak 206 oldu
Kayıt dışı ccedilalışanlar 18 puan azaldı
Sigortasız ccedilalıştırılan kişilerin sigortasız ccedilalıştırıldıklarına ilişkin sosyal guumlvenlik il muumlduumlrluumlkleri ve sosyal guumlvenlik merkez muumlduumlrluumlklerine yazılı başvuru yaparak veya ALO 170 Hattını arayarak bu konuda şikayet veya ihbarda bulunabilmeleri muumlmkuumlnduumlr
Sigortasız ccedilalıştırılan işccedililer dışında sigorta prim guumln sayısı eksik goumlsterilen suumlrekli sigorta giriş-ccedilıkışı yapılan gerccedilek uumlcretleri uumlzerinden sigorta primleri yatırılmayan işccedililerin de aynı duyarlılıkta olmaları beklenmektedir
TUumlRKİYErsquoDE KAYITLI BİR YAŞAM İCcedilİN
ALO 170
Karaaslan Erkan (2010) lsquorsquoKayıt Dışı İstihdam Ve Neden Olduğu Mali
Kayıpların Buumltccedile Uumlzerindeki Etkileri Tuumlrkiye Oumlrneğirsquorsquo
httphakanhozyildizcomfileresourcekayitdisiistihdamkitap[1]_120130172
546pdf erişim tarihi 04052013
Guumlloğlu Tuncay (2005) lsquorsquoTuumlrkiyersquode Kayıt Dışı İstihdam Gerccedileğine Bir Bakışrsquorsquo
httpdigitalcommonsilrcornelleducgiviewcontentcgiarticle=1008ampcon
text=intlvf erişim tarihi 06042013
Levent Recep (2012) lsquorsquoKayıt Dışı İstihdamrsquorsquo
httpwwwisvesosyalguvenlikcomanasayfamakale21html erişim
tarihi05042013
Ccediliray Umut (2012) lsquorsquokayıt Dışı Ekonomimim İstihdam Uumlzerindeki Etkileri Ve
Kayıt Dışı İle Proaktif Muumlcadele Youmlntemlerirsquorsquo
httpwwwalomaliyecom2012umut_ciray_kayitdisihtm erişim tarihi
05042013
httpwwwtuikgovtrPreHaberBultenleridoid=13464 erişim tarihi
09042013
32-Sosyal nedenler Goumlccedil ve ccedilarpık kentleşme
Nuumlfus artışı
İşguumlcuumlnuumln niteliği ile eğitim ve bilinccedil
seviyesinin duumlşuumlkluumlğuuml
33-Mali Yuumlkler Sigorta prim oranları
Uumlcretlerden kesilen vergiler
Kıdem tazminatı
İşveren uumlzerindeki diğer yuumlkler
34-İşletmelerden kaynaklanan nedenler Kuumlccediluumlk işletmelerin yaygınlığı
İşletmelerin rekabet guumlcuumlnuumln duumlşuumlkluumlğuuml
Kurumsallaşma duumlzeyinin yetersizliği
Marka yaratamama ve fason uumlretim
35-Kamudan kaynaklanan nedenler Buumlrokratik işlemlerin fazlalığı
Mevzuatın karışıklığı
Kamu kurumları arasında yaşanan iletişim eksikliği
Kamu hizmetlerine ve kamu harcamalarına olumsuz bakış
36-Denetim yetersizliği ve zorluğu ile cezanın
etkinsizliği Denetimin yetersizliği
Cezaların etkinsizliği ve eşitsizliği
Sabit olmayan ve mevsimlik işyerlerinin denetiminin zorluğu
37-Sosyal guumlvenlik ve vergi sisteminden kaynaklanan nedenler
Sık ccedilıkarılan sosyal guumlvenlik ve vergi afları ve borccedillanma kanunu
Sosyal guumlvenlik hizmetinden memnuniyetsizlik
Emeklilik sistemi ve emeklilik yaşı
Asgari uumlcret
38-Sosyal Yardım Sisteminden Kaynaklanan
Nedenler Sosyal yardımlar
Primsiz oumldemeler
İşsizlik oumldemeleri
Kaynak httpwwwalomaliyecom2012umut_ciray_kayitdisihtmerişim tarihi 09042013
Toplam
2010 Ekim 2011 Ekim
Toplam
istihdam
Kayıt dışı
istihdam
Kayıt dışıToplam
istihdamKayıt dışı istihdam
Kayıt dışı
() ()
Toplam 22972 9996 435 24486 10236 418
Uumlcretli ve yevmiyeli 14069 3709 264 15241 3823 251
İşveren 1229 302 246 1244 281 226
Kendi hesabına 4532 3086 681 4659 3063 657
Uumlcretsiz aile işccedilisi 3142 2900 923 3341 3069 919
Tarım 5905 5035 853 6292 5321 846
Uumlcretli ve yevmiyeli 648 573 884 719 627 872
İşveren 90 58 644 96 56 583
Kendi hesabına 2454 1841 75 2554 1883 737
Uumlcretsiz aile işccedilisi 2712 2563 945 2924 2755 942
Tarım Dışı 17067 4961 291 18194 4915 27
Uumlcretli ve yevmiyeli 13421 3135 234 14523 3196 22
İşveren 1138 244 214 1149 225 196
Kendi hesabına 2077 1245 599 2106 1180 56
Uumlcretsiz aile işccedilisi 430 337 784 417 314 753
42-Rekabete Etkisi Kayıtlı işccedili ccedilalıştıran işyerleri kayıtsız
işccedili ccedilalıştıran işyerleriyle rekabet edememekte ve bu durum
da haksız rekabete neden olmaktadır Esasen kayıtlı işccedili
ccedilalıştıranlarca bu duruma bir suumlre direnilmekle birlikte daha
sonra bu direnccedil kırılmakta kayıtlı işccedili ccedilalıştıranlar da kayıtsız
konuma geccedilmek zorunda kalmaktadır
41-Kayıt Dışı İstihdamın Uumllke Ekonomisine Etkisi Oumlzetle oumldenmesi gerekip de oumldenmeyen vergi sigorta ve işsizlik
sigortası primi kesintilerinden Devletin yoksun kalmasıdır Bunun
sonucu olarak Devlet gelirlerini artırabilmek iccedilin vergi ve prim
oranlarını yuumlksek tutmakta bu da pahalılaşmaya sebebiyet
vermektedir
43-Gelir Dağılımına Etkisi Gelir dağılımı
bozuk olan uumllkelerde kayıt dışı istihdam bu gelir
dağılımının daha da bozulmasına yol accedilmaktadır Gelir
dağılımı uumllkeler accedilısından oldukccedila oumlnemli olup bu
konudaki adaletsizlikler ekonomilerin ccediloumlkmesine de
sebebiyet verebilmektedir
44- Sosyal Guumlvenliğe
Etkisi Kayıt dışı istihdam sosyal
guumlvenlik kurumunun accedilıklarına
sebebiyet vermekte ve bu accedilıklar
her yıl Hazine tarafından karşılanmak
zorunda kalınmaktadır
45- Etik Değerlere EtkisiKayıt dışı istihdam toplumdaki etik değerleri zayıflatmakta ve dejenere olmasına yol accedilmaktadır Zira kayıt dışı istihdam insanları haksız kazanca ve emek harcamadan luumlks bir yaşam suumlrduumlrmeye youmlnlendirmektedir
46-Oumlrguumltlenmeye Etkisi Oumlrguumltlenmek iccedilin
kayıtlı ccedilalışmak gerekmektedir Bunun aksini
duumlşuumlnmek muumlmkuumln değildir Dolayısıyla kayıt dışı
istihdam oumlrguumltluuml toplumun oumlnuumlndeki en buumlyuumlk
engellerden birisidir
47- Ccedilalışanlara Etkisi Kayıt dışı istihdam ccedilalışanlar accedilısından kısa vadede ccedilalışanın ve bakmakla yuumlkuumlmluuml oldukları kişilerin sağlık ve ccedileşitli kısa vadeli riskler accedilısından sosyal guumlvencesiz kalmaları sağlık yardımlarından yeterince faydalanamamaları uzun vadede ise emeklilik haklarından mahrum kalmaları veya geccedilimlerini sağlayamayacak derecede duumlşuumlk emeklilik aylığı bağlanması sonucunu doğurmakta ayrıca iş kazası veya meslek hastalığı sonucu işccedilinin uğrayacağı gelir kaybı tedavi masrafları ve işguumlcuuml kaybının ortaya ccedilıkmasına neden olmaktadır
51-Kayıt Dışı İstihdamı Azaltmaya Potansiyeli
Olan Sektoumlrler
Tarım sektoumlruumlnuumln kuumlccediluumllmesi
Eğitim seviyesinin yuumlkseltilmesi
İş hayatında kurumsallaşmanın artması
Emeklilik yaşının yuumlkseltilmesi Fiyat istikrarının ve suumlrduumlruumllebilir buumlyuumlmenin sağlanması
52-Kayıt Dışı İstihdamı Artırma Potansiyeli
Olan Sektoumlrler
İşsizlik oranının yuumlkselmesi
Kuumlresel rekabetin hız kazanması Sosyal yardım sisteminin kurulamamış olması
5-KAYIT DIŞI İSTİHDAMI OumlNLEMEYE YOumlNELİK STRATEJİLER NELERDİR
Kaynak httpwwwtuikgovtrGostergedoid=58979ampmetod=IlgiliGosterge erişim tarihi 08042013
5b-Reel sektoumlruumln guumlccedillendirilmesi
Mali ve yasal yuumlkuumlmluumlluumlklerin azaltılması
İşguumlcuuml piyasasının esnekleştirilmesi
Buumlrokrasinin azaltılması ve karar alma suumlreccedillerinin hızlandırılması
5a-Yoksulluk ve işsizlikle
muumlcadele
Aktif istihdam politikaları ve ilk işe
başlarken verilecek teşvikler
İşsizlik ve yoksullukla muumlcadele
5c-Kişilerin tutum ve davranışlarının değiştirilmesi
Eğitim ve bilinccedil seviyesinin yuumlkseltilmesi
Kamuya duyulan guumlvensizliğin azaltılması
Toplumda oluşan af ve yapılandırma duumlzenlemelerinin
ortadan kaldırılması
Sosyal diyaloğun sağlanması
5-KAYIT DIŞI İSTİHDAMI OumlNLEMEYE
YOumlNELİK STRATEJİLER NELERDİR
5d-Kayıtlı ccedilalışmaya zorlanma
Denetim sisteminin revizyonunun sağlanması
Cezaların caydırıcılığının arttırılması
Kamu kurumları arasındaki koordinasyonun arttırılması
Kayıtlı sisteme youmlnelik hak ve su istimallerin oumlnlenmesi
Mikro sosyal sigorta politikasının uygulanması
Mevzuatın geliştirilmesi
KaynakReis Angel-Urdinola ve Quijada Torres (2009)rsquoder httpwwwalomaliyecom2012umut_ciray_kayitdisihtm
(Erişim21012012)
Tuumlrkiyersquodeki Sektoumlrel Yapılar ve Avrupa
Komparatoumlr (Karşılaştırıcı) Seti
Ekonomik faaliyete goumlre
toplam istihdam
Ekonomik faaliyete goumlre
kayıt dışı istihdam
Tuumlrkiye Komparatoumlr Tuumlrkiye Komparatoumlr
Tarım 318 69 449 454
Sanayi 237 260 64 36
İnşaat 69 127 109 114
Hizmetler 376 545 248 89
Toplam 1000 1000 259 104
Yıllar İtibariyle Kayıt Dışı İstihdam (Bin Kişi)
Kayıt Dışı İstihdam Toplam İstihdam (Bin Kişi)Kayıt Dışı İstihdam
Oranı
2000 10925 21581 506
2001 11382 21524 529
2002 11133 21354 521
2003 10943 21147 517
2004 9843 1 9632 5 01
2005 9666 2 0067 4 82
2006 9593 2 0423 4 7
2007 9423 2 0738 4 54
2008 9220 2 1194 4 35
2009 9328 2 1277 4 38
2010 9772 2 2594 4 33
2011 10139 24110 421
Haz11 10327 25577 404
Kaynak httpwwwmaliyegovtrYillikEkonomikRaporYC4B1llC4B1k20Ekonomik20Rapor202012pdferişim tarihi 08042013
Aralık 2012 doumlneminde herhangi bir sosyal guumlvenlik
kuruluşuna kayıtlı olmadan ccedilalışanların oranı bir oumlnceki yılın
aynı doumlnemine goumlre 18 puan azalarak 374 oldu Bu
doumlnemde geccedilen yılın aynı doumlnemine goumlre tarım sektoumlruumlnde
sosyal guumlvenlikten yoksun ccedilalışanların oranı 834rsquoten 84rsquoe
yuumlkselirken tarım dışı sektoumlrlerde 255rsquoten 235rsquoe geriledi
Sosyal guumlvenlik kapsamında olmayan uumlcretli ve yevmiyeli
ccedilalışanların oranı ise bir oumlnceki yılın aynı doumlnemine goumlre 21
puan azalarak 206 oldu
Kayıt dışı ccedilalışanlar 18 puan azaldı
Sigortasız ccedilalıştırılan kişilerin sigortasız ccedilalıştırıldıklarına ilişkin sosyal guumlvenlik il muumlduumlrluumlkleri ve sosyal guumlvenlik merkez muumlduumlrluumlklerine yazılı başvuru yaparak veya ALO 170 Hattını arayarak bu konuda şikayet veya ihbarda bulunabilmeleri muumlmkuumlnduumlr
Sigortasız ccedilalıştırılan işccedililer dışında sigorta prim guumln sayısı eksik goumlsterilen suumlrekli sigorta giriş-ccedilıkışı yapılan gerccedilek uumlcretleri uumlzerinden sigorta primleri yatırılmayan işccedililerin de aynı duyarlılıkta olmaları beklenmektedir
TUumlRKİYErsquoDE KAYITLI BİR YAŞAM İCcedilİN
ALO 170
Karaaslan Erkan (2010) lsquorsquoKayıt Dışı İstihdam Ve Neden Olduğu Mali
Kayıpların Buumltccedile Uumlzerindeki Etkileri Tuumlrkiye Oumlrneğirsquorsquo
httphakanhozyildizcomfileresourcekayitdisiistihdamkitap[1]_120130172
546pdf erişim tarihi 04052013
Guumlloğlu Tuncay (2005) lsquorsquoTuumlrkiyersquode Kayıt Dışı İstihdam Gerccedileğine Bir Bakışrsquorsquo
httpdigitalcommonsilrcornelleducgiviewcontentcgiarticle=1008ampcon
text=intlvf erişim tarihi 06042013
Levent Recep (2012) lsquorsquoKayıt Dışı İstihdamrsquorsquo
httpwwwisvesosyalguvenlikcomanasayfamakale21html erişim
tarihi05042013
Ccediliray Umut (2012) lsquorsquokayıt Dışı Ekonomimim İstihdam Uumlzerindeki Etkileri Ve
Kayıt Dışı İle Proaktif Muumlcadele Youmlntemlerirsquorsquo
httpwwwalomaliyecom2012umut_ciray_kayitdisihtm erişim tarihi
05042013
httpwwwtuikgovtrPreHaberBultenleridoid=13464 erişim tarihi
09042013
34-İşletmelerden kaynaklanan nedenler Kuumlccediluumlk işletmelerin yaygınlığı
İşletmelerin rekabet guumlcuumlnuumln duumlşuumlkluumlğuuml
Kurumsallaşma duumlzeyinin yetersizliği
Marka yaratamama ve fason uumlretim
35-Kamudan kaynaklanan nedenler Buumlrokratik işlemlerin fazlalığı
Mevzuatın karışıklığı
Kamu kurumları arasında yaşanan iletişim eksikliği
Kamu hizmetlerine ve kamu harcamalarına olumsuz bakış
36-Denetim yetersizliği ve zorluğu ile cezanın
etkinsizliği Denetimin yetersizliği
Cezaların etkinsizliği ve eşitsizliği
Sabit olmayan ve mevsimlik işyerlerinin denetiminin zorluğu
37-Sosyal guumlvenlik ve vergi sisteminden kaynaklanan nedenler
Sık ccedilıkarılan sosyal guumlvenlik ve vergi afları ve borccedillanma kanunu
Sosyal guumlvenlik hizmetinden memnuniyetsizlik
Emeklilik sistemi ve emeklilik yaşı
Asgari uumlcret
38-Sosyal Yardım Sisteminden Kaynaklanan
Nedenler Sosyal yardımlar
Primsiz oumldemeler
İşsizlik oumldemeleri
Kaynak httpwwwalomaliyecom2012umut_ciray_kayitdisihtmerişim tarihi 09042013
Toplam
2010 Ekim 2011 Ekim
Toplam
istihdam
Kayıt dışı
istihdam
Kayıt dışıToplam
istihdamKayıt dışı istihdam
Kayıt dışı
() ()
Toplam 22972 9996 435 24486 10236 418
Uumlcretli ve yevmiyeli 14069 3709 264 15241 3823 251
İşveren 1229 302 246 1244 281 226
Kendi hesabına 4532 3086 681 4659 3063 657
Uumlcretsiz aile işccedilisi 3142 2900 923 3341 3069 919
Tarım 5905 5035 853 6292 5321 846
Uumlcretli ve yevmiyeli 648 573 884 719 627 872
İşveren 90 58 644 96 56 583
Kendi hesabına 2454 1841 75 2554 1883 737
Uumlcretsiz aile işccedilisi 2712 2563 945 2924 2755 942
Tarım Dışı 17067 4961 291 18194 4915 27
Uumlcretli ve yevmiyeli 13421 3135 234 14523 3196 22
İşveren 1138 244 214 1149 225 196
Kendi hesabına 2077 1245 599 2106 1180 56
Uumlcretsiz aile işccedilisi 430 337 784 417 314 753
42-Rekabete Etkisi Kayıtlı işccedili ccedilalıştıran işyerleri kayıtsız
işccedili ccedilalıştıran işyerleriyle rekabet edememekte ve bu durum
da haksız rekabete neden olmaktadır Esasen kayıtlı işccedili
ccedilalıştıranlarca bu duruma bir suumlre direnilmekle birlikte daha
sonra bu direnccedil kırılmakta kayıtlı işccedili ccedilalıştıranlar da kayıtsız
konuma geccedilmek zorunda kalmaktadır
41-Kayıt Dışı İstihdamın Uumllke Ekonomisine Etkisi Oumlzetle oumldenmesi gerekip de oumldenmeyen vergi sigorta ve işsizlik
sigortası primi kesintilerinden Devletin yoksun kalmasıdır Bunun
sonucu olarak Devlet gelirlerini artırabilmek iccedilin vergi ve prim
oranlarını yuumlksek tutmakta bu da pahalılaşmaya sebebiyet
vermektedir
43-Gelir Dağılımına Etkisi Gelir dağılımı
bozuk olan uumllkelerde kayıt dışı istihdam bu gelir
dağılımının daha da bozulmasına yol accedilmaktadır Gelir
dağılımı uumllkeler accedilısından oldukccedila oumlnemli olup bu
konudaki adaletsizlikler ekonomilerin ccediloumlkmesine de
sebebiyet verebilmektedir
44- Sosyal Guumlvenliğe
Etkisi Kayıt dışı istihdam sosyal
guumlvenlik kurumunun accedilıklarına
sebebiyet vermekte ve bu accedilıklar
her yıl Hazine tarafından karşılanmak
zorunda kalınmaktadır
45- Etik Değerlere EtkisiKayıt dışı istihdam toplumdaki etik değerleri zayıflatmakta ve dejenere olmasına yol accedilmaktadır Zira kayıt dışı istihdam insanları haksız kazanca ve emek harcamadan luumlks bir yaşam suumlrduumlrmeye youmlnlendirmektedir
46-Oumlrguumltlenmeye Etkisi Oumlrguumltlenmek iccedilin
kayıtlı ccedilalışmak gerekmektedir Bunun aksini
duumlşuumlnmek muumlmkuumln değildir Dolayısıyla kayıt dışı
istihdam oumlrguumltluuml toplumun oumlnuumlndeki en buumlyuumlk
engellerden birisidir
47- Ccedilalışanlara Etkisi Kayıt dışı istihdam ccedilalışanlar accedilısından kısa vadede ccedilalışanın ve bakmakla yuumlkuumlmluuml oldukları kişilerin sağlık ve ccedileşitli kısa vadeli riskler accedilısından sosyal guumlvencesiz kalmaları sağlık yardımlarından yeterince faydalanamamaları uzun vadede ise emeklilik haklarından mahrum kalmaları veya geccedilimlerini sağlayamayacak derecede duumlşuumlk emeklilik aylığı bağlanması sonucunu doğurmakta ayrıca iş kazası veya meslek hastalığı sonucu işccedilinin uğrayacağı gelir kaybı tedavi masrafları ve işguumlcuuml kaybının ortaya ccedilıkmasına neden olmaktadır
51-Kayıt Dışı İstihdamı Azaltmaya Potansiyeli
Olan Sektoumlrler
Tarım sektoumlruumlnuumln kuumlccediluumllmesi
Eğitim seviyesinin yuumlkseltilmesi
İş hayatında kurumsallaşmanın artması
Emeklilik yaşının yuumlkseltilmesi Fiyat istikrarının ve suumlrduumlruumllebilir buumlyuumlmenin sağlanması
52-Kayıt Dışı İstihdamı Artırma Potansiyeli
Olan Sektoumlrler
İşsizlik oranının yuumlkselmesi
Kuumlresel rekabetin hız kazanması Sosyal yardım sisteminin kurulamamış olması
5-KAYIT DIŞI İSTİHDAMI OumlNLEMEYE YOumlNELİK STRATEJİLER NELERDİR
Kaynak httpwwwtuikgovtrGostergedoid=58979ampmetod=IlgiliGosterge erişim tarihi 08042013
5b-Reel sektoumlruumln guumlccedillendirilmesi
Mali ve yasal yuumlkuumlmluumlluumlklerin azaltılması
İşguumlcuuml piyasasının esnekleştirilmesi
Buumlrokrasinin azaltılması ve karar alma suumlreccedillerinin hızlandırılması
5a-Yoksulluk ve işsizlikle
muumlcadele
Aktif istihdam politikaları ve ilk işe
başlarken verilecek teşvikler
İşsizlik ve yoksullukla muumlcadele
5c-Kişilerin tutum ve davranışlarının değiştirilmesi
Eğitim ve bilinccedil seviyesinin yuumlkseltilmesi
Kamuya duyulan guumlvensizliğin azaltılması
Toplumda oluşan af ve yapılandırma duumlzenlemelerinin
ortadan kaldırılması
Sosyal diyaloğun sağlanması
5-KAYIT DIŞI İSTİHDAMI OumlNLEMEYE
YOumlNELİK STRATEJİLER NELERDİR
5d-Kayıtlı ccedilalışmaya zorlanma
Denetim sisteminin revizyonunun sağlanması
Cezaların caydırıcılığının arttırılması
Kamu kurumları arasındaki koordinasyonun arttırılması
Kayıtlı sisteme youmlnelik hak ve su istimallerin oumlnlenmesi
Mikro sosyal sigorta politikasının uygulanması
Mevzuatın geliştirilmesi
KaynakReis Angel-Urdinola ve Quijada Torres (2009)rsquoder httpwwwalomaliyecom2012umut_ciray_kayitdisihtm
(Erişim21012012)
Tuumlrkiyersquodeki Sektoumlrel Yapılar ve Avrupa
Komparatoumlr (Karşılaştırıcı) Seti
Ekonomik faaliyete goumlre
toplam istihdam
Ekonomik faaliyete goumlre
kayıt dışı istihdam
Tuumlrkiye Komparatoumlr Tuumlrkiye Komparatoumlr
Tarım 318 69 449 454
Sanayi 237 260 64 36
İnşaat 69 127 109 114
Hizmetler 376 545 248 89
Toplam 1000 1000 259 104
Yıllar İtibariyle Kayıt Dışı İstihdam (Bin Kişi)
Kayıt Dışı İstihdam Toplam İstihdam (Bin Kişi)Kayıt Dışı İstihdam
Oranı
2000 10925 21581 506
2001 11382 21524 529
2002 11133 21354 521
2003 10943 21147 517
2004 9843 1 9632 5 01
2005 9666 2 0067 4 82
2006 9593 2 0423 4 7
2007 9423 2 0738 4 54
2008 9220 2 1194 4 35
2009 9328 2 1277 4 38
2010 9772 2 2594 4 33
2011 10139 24110 421
Haz11 10327 25577 404
Kaynak httpwwwmaliyegovtrYillikEkonomikRaporYC4B1llC4B1k20Ekonomik20Rapor202012pdferişim tarihi 08042013
Aralık 2012 doumlneminde herhangi bir sosyal guumlvenlik
kuruluşuna kayıtlı olmadan ccedilalışanların oranı bir oumlnceki yılın
aynı doumlnemine goumlre 18 puan azalarak 374 oldu Bu
doumlnemde geccedilen yılın aynı doumlnemine goumlre tarım sektoumlruumlnde
sosyal guumlvenlikten yoksun ccedilalışanların oranı 834rsquoten 84rsquoe
yuumlkselirken tarım dışı sektoumlrlerde 255rsquoten 235rsquoe geriledi
Sosyal guumlvenlik kapsamında olmayan uumlcretli ve yevmiyeli
ccedilalışanların oranı ise bir oumlnceki yılın aynı doumlnemine goumlre 21
puan azalarak 206 oldu
Kayıt dışı ccedilalışanlar 18 puan azaldı
Sigortasız ccedilalıştırılan kişilerin sigortasız ccedilalıştırıldıklarına ilişkin sosyal guumlvenlik il muumlduumlrluumlkleri ve sosyal guumlvenlik merkez muumlduumlrluumlklerine yazılı başvuru yaparak veya ALO 170 Hattını arayarak bu konuda şikayet veya ihbarda bulunabilmeleri muumlmkuumlnduumlr
Sigortasız ccedilalıştırılan işccedililer dışında sigorta prim guumln sayısı eksik goumlsterilen suumlrekli sigorta giriş-ccedilıkışı yapılan gerccedilek uumlcretleri uumlzerinden sigorta primleri yatırılmayan işccedililerin de aynı duyarlılıkta olmaları beklenmektedir
TUumlRKİYErsquoDE KAYITLI BİR YAŞAM İCcedilİN
ALO 170
Karaaslan Erkan (2010) lsquorsquoKayıt Dışı İstihdam Ve Neden Olduğu Mali
Kayıpların Buumltccedile Uumlzerindeki Etkileri Tuumlrkiye Oumlrneğirsquorsquo
httphakanhozyildizcomfileresourcekayitdisiistihdamkitap[1]_120130172
546pdf erişim tarihi 04052013
Guumlloğlu Tuncay (2005) lsquorsquoTuumlrkiyersquode Kayıt Dışı İstihdam Gerccedileğine Bir Bakışrsquorsquo
httpdigitalcommonsilrcornelleducgiviewcontentcgiarticle=1008ampcon
text=intlvf erişim tarihi 06042013
Levent Recep (2012) lsquorsquoKayıt Dışı İstihdamrsquorsquo
httpwwwisvesosyalguvenlikcomanasayfamakale21html erişim
tarihi05042013
Ccediliray Umut (2012) lsquorsquokayıt Dışı Ekonomimim İstihdam Uumlzerindeki Etkileri Ve
Kayıt Dışı İle Proaktif Muumlcadele Youmlntemlerirsquorsquo
httpwwwalomaliyecom2012umut_ciray_kayitdisihtm erişim tarihi
05042013
httpwwwtuikgovtrPreHaberBultenleridoid=13464 erişim tarihi
09042013
35-Kamudan kaynaklanan nedenler Buumlrokratik işlemlerin fazlalığı
Mevzuatın karışıklığı
Kamu kurumları arasında yaşanan iletişim eksikliği
Kamu hizmetlerine ve kamu harcamalarına olumsuz bakış
36-Denetim yetersizliği ve zorluğu ile cezanın
etkinsizliği Denetimin yetersizliği
Cezaların etkinsizliği ve eşitsizliği
Sabit olmayan ve mevsimlik işyerlerinin denetiminin zorluğu
37-Sosyal guumlvenlik ve vergi sisteminden kaynaklanan nedenler
Sık ccedilıkarılan sosyal guumlvenlik ve vergi afları ve borccedillanma kanunu
Sosyal guumlvenlik hizmetinden memnuniyetsizlik
Emeklilik sistemi ve emeklilik yaşı
Asgari uumlcret
38-Sosyal Yardım Sisteminden Kaynaklanan
Nedenler Sosyal yardımlar
Primsiz oumldemeler
İşsizlik oumldemeleri
Kaynak httpwwwalomaliyecom2012umut_ciray_kayitdisihtmerişim tarihi 09042013
Toplam
2010 Ekim 2011 Ekim
Toplam
istihdam
Kayıt dışı
istihdam
Kayıt dışıToplam
istihdamKayıt dışı istihdam
Kayıt dışı
() ()
Toplam 22972 9996 435 24486 10236 418
Uumlcretli ve yevmiyeli 14069 3709 264 15241 3823 251
İşveren 1229 302 246 1244 281 226
Kendi hesabına 4532 3086 681 4659 3063 657
Uumlcretsiz aile işccedilisi 3142 2900 923 3341 3069 919
Tarım 5905 5035 853 6292 5321 846
Uumlcretli ve yevmiyeli 648 573 884 719 627 872
İşveren 90 58 644 96 56 583
Kendi hesabına 2454 1841 75 2554 1883 737
Uumlcretsiz aile işccedilisi 2712 2563 945 2924 2755 942
Tarım Dışı 17067 4961 291 18194 4915 27
Uumlcretli ve yevmiyeli 13421 3135 234 14523 3196 22
İşveren 1138 244 214 1149 225 196
Kendi hesabına 2077 1245 599 2106 1180 56
Uumlcretsiz aile işccedilisi 430 337 784 417 314 753
42-Rekabete Etkisi Kayıtlı işccedili ccedilalıştıran işyerleri kayıtsız
işccedili ccedilalıştıran işyerleriyle rekabet edememekte ve bu durum
da haksız rekabete neden olmaktadır Esasen kayıtlı işccedili
ccedilalıştıranlarca bu duruma bir suumlre direnilmekle birlikte daha
sonra bu direnccedil kırılmakta kayıtlı işccedili ccedilalıştıranlar da kayıtsız
konuma geccedilmek zorunda kalmaktadır
41-Kayıt Dışı İstihdamın Uumllke Ekonomisine Etkisi Oumlzetle oumldenmesi gerekip de oumldenmeyen vergi sigorta ve işsizlik
sigortası primi kesintilerinden Devletin yoksun kalmasıdır Bunun
sonucu olarak Devlet gelirlerini artırabilmek iccedilin vergi ve prim
oranlarını yuumlksek tutmakta bu da pahalılaşmaya sebebiyet
vermektedir
43-Gelir Dağılımına Etkisi Gelir dağılımı
bozuk olan uumllkelerde kayıt dışı istihdam bu gelir
dağılımının daha da bozulmasına yol accedilmaktadır Gelir
dağılımı uumllkeler accedilısından oldukccedila oumlnemli olup bu
konudaki adaletsizlikler ekonomilerin ccediloumlkmesine de
sebebiyet verebilmektedir
44- Sosyal Guumlvenliğe
Etkisi Kayıt dışı istihdam sosyal
guumlvenlik kurumunun accedilıklarına
sebebiyet vermekte ve bu accedilıklar
her yıl Hazine tarafından karşılanmak
zorunda kalınmaktadır
45- Etik Değerlere EtkisiKayıt dışı istihdam toplumdaki etik değerleri zayıflatmakta ve dejenere olmasına yol accedilmaktadır Zira kayıt dışı istihdam insanları haksız kazanca ve emek harcamadan luumlks bir yaşam suumlrduumlrmeye youmlnlendirmektedir
46-Oumlrguumltlenmeye Etkisi Oumlrguumltlenmek iccedilin
kayıtlı ccedilalışmak gerekmektedir Bunun aksini
duumlşuumlnmek muumlmkuumln değildir Dolayısıyla kayıt dışı
istihdam oumlrguumltluuml toplumun oumlnuumlndeki en buumlyuumlk
engellerden birisidir
47- Ccedilalışanlara Etkisi Kayıt dışı istihdam ccedilalışanlar accedilısından kısa vadede ccedilalışanın ve bakmakla yuumlkuumlmluuml oldukları kişilerin sağlık ve ccedileşitli kısa vadeli riskler accedilısından sosyal guumlvencesiz kalmaları sağlık yardımlarından yeterince faydalanamamaları uzun vadede ise emeklilik haklarından mahrum kalmaları veya geccedilimlerini sağlayamayacak derecede duumlşuumlk emeklilik aylığı bağlanması sonucunu doğurmakta ayrıca iş kazası veya meslek hastalığı sonucu işccedilinin uğrayacağı gelir kaybı tedavi masrafları ve işguumlcuuml kaybının ortaya ccedilıkmasına neden olmaktadır
51-Kayıt Dışı İstihdamı Azaltmaya Potansiyeli
Olan Sektoumlrler
Tarım sektoumlruumlnuumln kuumlccediluumllmesi
Eğitim seviyesinin yuumlkseltilmesi
İş hayatında kurumsallaşmanın artması
Emeklilik yaşının yuumlkseltilmesi Fiyat istikrarının ve suumlrduumlruumllebilir buumlyuumlmenin sağlanması
52-Kayıt Dışı İstihdamı Artırma Potansiyeli
Olan Sektoumlrler
İşsizlik oranının yuumlkselmesi
Kuumlresel rekabetin hız kazanması Sosyal yardım sisteminin kurulamamış olması
5-KAYIT DIŞI İSTİHDAMI OumlNLEMEYE YOumlNELİK STRATEJİLER NELERDİR
Kaynak httpwwwtuikgovtrGostergedoid=58979ampmetod=IlgiliGosterge erişim tarihi 08042013
5b-Reel sektoumlruumln guumlccedillendirilmesi
Mali ve yasal yuumlkuumlmluumlluumlklerin azaltılması
İşguumlcuuml piyasasının esnekleştirilmesi
Buumlrokrasinin azaltılması ve karar alma suumlreccedillerinin hızlandırılması
5a-Yoksulluk ve işsizlikle
muumlcadele
Aktif istihdam politikaları ve ilk işe
başlarken verilecek teşvikler
İşsizlik ve yoksullukla muumlcadele
5c-Kişilerin tutum ve davranışlarının değiştirilmesi
Eğitim ve bilinccedil seviyesinin yuumlkseltilmesi
Kamuya duyulan guumlvensizliğin azaltılması
Toplumda oluşan af ve yapılandırma duumlzenlemelerinin
ortadan kaldırılması
Sosyal diyaloğun sağlanması
5-KAYIT DIŞI İSTİHDAMI OumlNLEMEYE
YOumlNELİK STRATEJİLER NELERDİR
5d-Kayıtlı ccedilalışmaya zorlanma
Denetim sisteminin revizyonunun sağlanması
Cezaların caydırıcılığının arttırılması
Kamu kurumları arasındaki koordinasyonun arttırılması
Kayıtlı sisteme youmlnelik hak ve su istimallerin oumlnlenmesi
Mikro sosyal sigorta politikasının uygulanması
Mevzuatın geliştirilmesi
KaynakReis Angel-Urdinola ve Quijada Torres (2009)rsquoder httpwwwalomaliyecom2012umut_ciray_kayitdisihtm
(Erişim21012012)
Tuumlrkiyersquodeki Sektoumlrel Yapılar ve Avrupa
Komparatoumlr (Karşılaştırıcı) Seti
Ekonomik faaliyete goumlre
toplam istihdam
Ekonomik faaliyete goumlre
kayıt dışı istihdam
Tuumlrkiye Komparatoumlr Tuumlrkiye Komparatoumlr
Tarım 318 69 449 454
Sanayi 237 260 64 36
İnşaat 69 127 109 114
Hizmetler 376 545 248 89
Toplam 1000 1000 259 104
Yıllar İtibariyle Kayıt Dışı İstihdam (Bin Kişi)
Kayıt Dışı İstihdam Toplam İstihdam (Bin Kişi)Kayıt Dışı İstihdam
Oranı
2000 10925 21581 506
2001 11382 21524 529
2002 11133 21354 521
2003 10943 21147 517
2004 9843 1 9632 5 01
2005 9666 2 0067 4 82
2006 9593 2 0423 4 7
2007 9423 2 0738 4 54
2008 9220 2 1194 4 35
2009 9328 2 1277 4 38
2010 9772 2 2594 4 33
2011 10139 24110 421
Haz11 10327 25577 404
Kaynak httpwwwmaliyegovtrYillikEkonomikRaporYC4B1llC4B1k20Ekonomik20Rapor202012pdferişim tarihi 08042013
Aralık 2012 doumlneminde herhangi bir sosyal guumlvenlik
kuruluşuna kayıtlı olmadan ccedilalışanların oranı bir oumlnceki yılın
aynı doumlnemine goumlre 18 puan azalarak 374 oldu Bu
doumlnemde geccedilen yılın aynı doumlnemine goumlre tarım sektoumlruumlnde
sosyal guumlvenlikten yoksun ccedilalışanların oranı 834rsquoten 84rsquoe
yuumlkselirken tarım dışı sektoumlrlerde 255rsquoten 235rsquoe geriledi
Sosyal guumlvenlik kapsamında olmayan uumlcretli ve yevmiyeli
ccedilalışanların oranı ise bir oumlnceki yılın aynı doumlnemine goumlre 21
puan azalarak 206 oldu
Kayıt dışı ccedilalışanlar 18 puan azaldı
Sigortasız ccedilalıştırılan kişilerin sigortasız ccedilalıştırıldıklarına ilişkin sosyal guumlvenlik il muumlduumlrluumlkleri ve sosyal guumlvenlik merkez muumlduumlrluumlklerine yazılı başvuru yaparak veya ALO 170 Hattını arayarak bu konuda şikayet veya ihbarda bulunabilmeleri muumlmkuumlnduumlr
Sigortasız ccedilalıştırılan işccedililer dışında sigorta prim guumln sayısı eksik goumlsterilen suumlrekli sigorta giriş-ccedilıkışı yapılan gerccedilek uumlcretleri uumlzerinden sigorta primleri yatırılmayan işccedililerin de aynı duyarlılıkta olmaları beklenmektedir
TUumlRKİYErsquoDE KAYITLI BİR YAŞAM İCcedilİN
ALO 170
Karaaslan Erkan (2010) lsquorsquoKayıt Dışı İstihdam Ve Neden Olduğu Mali
Kayıpların Buumltccedile Uumlzerindeki Etkileri Tuumlrkiye Oumlrneğirsquorsquo
httphakanhozyildizcomfileresourcekayitdisiistihdamkitap[1]_120130172
546pdf erişim tarihi 04052013
Guumlloğlu Tuncay (2005) lsquorsquoTuumlrkiyersquode Kayıt Dışı İstihdam Gerccedileğine Bir Bakışrsquorsquo
httpdigitalcommonsilrcornelleducgiviewcontentcgiarticle=1008ampcon
text=intlvf erişim tarihi 06042013
Levent Recep (2012) lsquorsquoKayıt Dışı İstihdamrsquorsquo
httpwwwisvesosyalguvenlikcomanasayfamakale21html erişim
tarihi05042013
Ccediliray Umut (2012) lsquorsquokayıt Dışı Ekonomimim İstihdam Uumlzerindeki Etkileri Ve
Kayıt Dışı İle Proaktif Muumlcadele Youmlntemlerirsquorsquo
httpwwwalomaliyecom2012umut_ciray_kayitdisihtm erişim tarihi
05042013
httpwwwtuikgovtrPreHaberBultenleridoid=13464 erişim tarihi
09042013
37-Sosyal guumlvenlik ve vergi sisteminden kaynaklanan nedenler
Sık ccedilıkarılan sosyal guumlvenlik ve vergi afları ve borccedillanma kanunu
Sosyal guumlvenlik hizmetinden memnuniyetsizlik
Emeklilik sistemi ve emeklilik yaşı
Asgari uumlcret
38-Sosyal Yardım Sisteminden Kaynaklanan
Nedenler Sosyal yardımlar
Primsiz oumldemeler
İşsizlik oumldemeleri
Kaynak httpwwwalomaliyecom2012umut_ciray_kayitdisihtmerişim tarihi 09042013
Toplam
2010 Ekim 2011 Ekim
Toplam
istihdam
Kayıt dışı
istihdam
Kayıt dışıToplam
istihdamKayıt dışı istihdam
Kayıt dışı
() ()
Toplam 22972 9996 435 24486 10236 418
Uumlcretli ve yevmiyeli 14069 3709 264 15241 3823 251
İşveren 1229 302 246 1244 281 226
Kendi hesabına 4532 3086 681 4659 3063 657
Uumlcretsiz aile işccedilisi 3142 2900 923 3341 3069 919
Tarım 5905 5035 853 6292 5321 846
Uumlcretli ve yevmiyeli 648 573 884 719 627 872
İşveren 90 58 644 96 56 583
Kendi hesabına 2454 1841 75 2554 1883 737
Uumlcretsiz aile işccedilisi 2712 2563 945 2924 2755 942
Tarım Dışı 17067 4961 291 18194 4915 27
Uumlcretli ve yevmiyeli 13421 3135 234 14523 3196 22
İşveren 1138 244 214 1149 225 196
Kendi hesabına 2077 1245 599 2106 1180 56
Uumlcretsiz aile işccedilisi 430 337 784 417 314 753
42-Rekabete Etkisi Kayıtlı işccedili ccedilalıştıran işyerleri kayıtsız
işccedili ccedilalıştıran işyerleriyle rekabet edememekte ve bu durum
da haksız rekabete neden olmaktadır Esasen kayıtlı işccedili
ccedilalıştıranlarca bu duruma bir suumlre direnilmekle birlikte daha
sonra bu direnccedil kırılmakta kayıtlı işccedili ccedilalıştıranlar da kayıtsız
konuma geccedilmek zorunda kalmaktadır
41-Kayıt Dışı İstihdamın Uumllke Ekonomisine Etkisi Oumlzetle oumldenmesi gerekip de oumldenmeyen vergi sigorta ve işsizlik
sigortası primi kesintilerinden Devletin yoksun kalmasıdır Bunun
sonucu olarak Devlet gelirlerini artırabilmek iccedilin vergi ve prim
oranlarını yuumlksek tutmakta bu da pahalılaşmaya sebebiyet
vermektedir
43-Gelir Dağılımına Etkisi Gelir dağılımı
bozuk olan uumllkelerde kayıt dışı istihdam bu gelir
dağılımının daha da bozulmasına yol accedilmaktadır Gelir
dağılımı uumllkeler accedilısından oldukccedila oumlnemli olup bu
konudaki adaletsizlikler ekonomilerin ccediloumlkmesine de
sebebiyet verebilmektedir
44- Sosyal Guumlvenliğe
Etkisi Kayıt dışı istihdam sosyal
guumlvenlik kurumunun accedilıklarına
sebebiyet vermekte ve bu accedilıklar
her yıl Hazine tarafından karşılanmak
zorunda kalınmaktadır
45- Etik Değerlere EtkisiKayıt dışı istihdam toplumdaki etik değerleri zayıflatmakta ve dejenere olmasına yol accedilmaktadır Zira kayıt dışı istihdam insanları haksız kazanca ve emek harcamadan luumlks bir yaşam suumlrduumlrmeye youmlnlendirmektedir
46-Oumlrguumltlenmeye Etkisi Oumlrguumltlenmek iccedilin
kayıtlı ccedilalışmak gerekmektedir Bunun aksini
duumlşuumlnmek muumlmkuumln değildir Dolayısıyla kayıt dışı
istihdam oumlrguumltluuml toplumun oumlnuumlndeki en buumlyuumlk
engellerden birisidir
47- Ccedilalışanlara Etkisi Kayıt dışı istihdam ccedilalışanlar accedilısından kısa vadede ccedilalışanın ve bakmakla yuumlkuumlmluuml oldukları kişilerin sağlık ve ccedileşitli kısa vadeli riskler accedilısından sosyal guumlvencesiz kalmaları sağlık yardımlarından yeterince faydalanamamaları uzun vadede ise emeklilik haklarından mahrum kalmaları veya geccedilimlerini sağlayamayacak derecede duumlşuumlk emeklilik aylığı bağlanması sonucunu doğurmakta ayrıca iş kazası veya meslek hastalığı sonucu işccedilinin uğrayacağı gelir kaybı tedavi masrafları ve işguumlcuuml kaybının ortaya ccedilıkmasına neden olmaktadır
51-Kayıt Dışı İstihdamı Azaltmaya Potansiyeli
Olan Sektoumlrler
Tarım sektoumlruumlnuumln kuumlccediluumllmesi
Eğitim seviyesinin yuumlkseltilmesi
İş hayatında kurumsallaşmanın artması
Emeklilik yaşının yuumlkseltilmesi Fiyat istikrarının ve suumlrduumlruumllebilir buumlyuumlmenin sağlanması
52-Kayıt Dışı İstihdamı Artırma Potansiyeli
Olan Sektoumlrler
İşsizlik oranının yuumlkselmesi
Kuumlresel rekabetin hız kazanması Sosyal yardım sisteminin kurulamamış olması
5-KAYIT DIŞI İSTİHDAMI OumlNLEMEYE YOumlNELİK STRATEJİLER NELERDİR
Kaynak httpwwwtuikgovtrGostergedoid=58979ampmetod=IlgiliGosterge erişim tarihi 08042013
5b-Reel sektoumlruumln guumlccedillendirilmesi
Mali ve yasal yuumlkuumlmluumlluumlklerin azaltılması
İşguumlcuuml piyasasının esnekleştirilmesi
Buumlrokrasinin azaltılması ve karar alma suumlreccedillerinin hızlandırılması
5a-Yoksulluk ve işsizlikle
muumlcadele
Aktif istihdam politikaları ve ilk işe
başlarken verilecek teşvikler
İşsizlik ve yoksullukla muumlcadele
5c-Kişilerin tutum ve davranışlarının değiştirilmesi
Eğitim ve bilinccedil seviyesinin yuumlkseltilmesi
Kamuya duyulan guumlvensizliğin azaltılması
Toplumda oluşan af ve yapılandırma duumlzenlemelerinin
ortadan kaldırılması
Sosyal diyaloğun sağlanması
5-KAYIT DIŞI İSTİHDAMI OumlNLEMEYE
YOumlNELİK STRATEJİLER NELERDİR
5d-Kayıtlı ccedilalışmaya zorlanma
Denetim sisteminin revizyonunun sağlanması
Cezaların caydırıcılığının arttırılması
Kamu kurumları arasındaki koordinasyonun arttırılması
Kayıtlı sisteme youmlnelik hak ve su istimallerin oumlnlenmesi
Mikro sosyal sigorta politikasının uygulanması
Mevzuatın geliştirilmesi
KaynakReis Angel-Urdinola ve Quijada Torres (2009)rsquoder httpwwwalomaliyecom2012umut_ciray_kayitdisihtm
(Erişim21012012)
Tuumlrkiyersquodeki Sektoumlrel Yapılar ve Avrupa
Komparatoumlr (Karşılaştırıcı) Seti
Ekonomik faaliyete goumlre
toplam istihdam
Ekonomik faaliyete goumlre
kayıt dışı istihdam
Tuumlrkiye Komparatoumlr Tuumlrkiye Komparatoumlr
Tarım 318 69 449 454
Sanayi 237 260 64 36
İnşaat 69 127 109 114
Hizmetler 376 545 248 89
Toplam 1000 1000 259 104
Yıllar İtibariyle Kayıt Dışı İstihdam (Bin Kişi)
Kayıt Dışı İstihdam Toplam İstihdam (Bin Kişi)Kayıt Dışı İstihdam
Oranı
2000 10925 21581 506
2001 11382 21524 529
2002 11133 21354 521
2003 10943 21147 517
2004 9843 1 9632 5 01
2005 9666 2 0067 4 82
2006 9593 2 0423 4 7
2007 9423 2 0738 4 54
2008 9220 2 1194 4 35
2009 9328 2 1277 4 38
2010 9772 2 2594 4 33
2011 10139 24110 421
Haz11 10327 25577 404
Kaynak httpwwwmaliyegovtrYillikEkonomikRaporYC4B1llC4B1k20Ekonomik20Rapor202012pdferişim tarihi 08042013
Aralık 2012 doumlneminde herhangi bir sosyal guumlvenlik
kuruluşuna kayıtlı olmadan ccedilalışanların oranı bir oumlnceki yılın
aynı doumlnemine goumlre 18 puan azalarak 374 oldu Bu
doumlnemde geccedilen yılın aynı doumlnemine goumlre tarım sektoumlruumlnde
sosyal guumlvenlikten yoksun ccedilalışanların oranı 834rsquoten 84rsquoe
yuumlkselirken tarım dışı sektoumlrlerde 255rsquoten 235rsquoe geriledi
Sosyal guumlvenlik kapsamında olmayan uumlcretli ve yevmiyeli
ccedilalışanların oranı ise bir oumlnceki yılın aynı doumlnemine goumlre 21
puan azalarak 206 oldu
Kayıt dışı ccedilalışanlar 18 puan azaldı
Sigortasız ccedilalıştırılan kişilerin sigortasız ccedilalıştırıldıklarına ilişkin sosyal guumlvenlik il muumlduumlrluumlkleri ve sosyal guumlvenlik merkez muumlduumlrluumlklerine yazılı başvuru yaparak veya ALO 170 Hattını arayarak bu konuda şikayet veya ihbarda bulunabilmeleri muumlmkuumlnduumlr
Sigortasız ccedilalıştırılan işccedililer dışında sigorta prim guumln sayısı eksik goumlsterilen suumlrekli sigorta giriş-ccedilıkışı yapılan gerccedilek uumlcretleri uumlzerinden sigorta primleri yatırılmayan işccedililerin de aynı duyarlılıkta olmaları beklenmektedir
TUumlRKİYErsquoDE KAYITLI BİR YAŞAM İCcedilİN
ALO 170
Karaaslan Erkan (2010) lsquorsquoKayıt Dışı İstihdam Ve Neden Olduğu Mali
Kayıpların Buumltccedile Uumlzerindeki Etkileri Tuumlrkiye Oumlrneğirsquorsquo
httphakanhozyildizcomfileresourcekayitdisiistihdamkitap[1]_120130172
546pdf erişim tarihi 04052013
Guumlloğlu Tuncay (2005) lsquorsquoTuumlrkiyersquode Kayıt Dışı İstihdam Gerccedileğine Bir Bakışrsquorsquo
httpdigitalcommonsilrcornelleducgiviewcontentcgiarticle=1008ampcon
text=intlvf erişim tarihi 06042013
Levent Recep (2012) lsquorsquoKayıt Dışı İstihdamrsquorsquo
httpwwwisvesosyalguvenlikcomanasayfamakale21html erişim
tarihi05042013
Ccediliray Umut (2012) lsquorsquokayıt Dışı Ekonomimim İstihdam Uumlzerindeki Etkileri Ve
Kayıt Dışı İle Proaktif Muumlcadele Youmlntemlerirsquorsquo
httpwwwalomaliyecom2012umut_ciray_kayitdisihtm erişim tarihi
05042013
httpwwwtuikgovtrPreHaberBultenleridoid=13464 erişim tarihi
09042013
38-Sosyal Yardım Sisteminden Kaynaklanan
Nedenler Sosyal yardımlar
Primsiz oumldemeler
İşsizlik oumldemeleri
Kaynak httpwwwalomaliyecom2012umut_ciray_kayitdisihtmerişim tarihi 09042013
Toplam
2010 Ekim 2011 Ekim
Toplam
istihdam
Kayıt dışı
istihdam
Kayıt dışıToplam
istihdamKayıt dışı istihdam
Kayıt dışı
() ()
Toplam 22972 9996 435 24486 10236 418
Uumlcretli ve yevmiyeli 14069 3709 264 15241 3823 251
İşveren 1229 302 246 1244 281 226
Kendi hesabına 4532 3086 681 4659 3063 657
Uumlcretsiz aile işccedilisi 3142 2900 923 3341 3069 919
Tarım 5905 5035 853 6292 5321 846
Uumlcretli ve yevmiyeli 648 573 884 719 627 872
İşveren 90 58 644 96 56 583
Kendi hesabına 2454 1841 75 2554 1883 737
Uumlcretsiz aile işccedilisi 2712 2563 945 2924 2755 942
Tarım Dışı 17067 4961 291 18194 4915 27
Uumlcretli ve yevmiyeli 13421 3135 234 14523 3196 22
İşveren 1138 244 214 1149 225 196
Kendi hesabına 2077 1245 599 2106 1180 56
Uumlcretsiz aile işccedilisi 430 337 784 417 314 753
42-Rekabete Etkisi Kayıtlı işccedili ccedilalıştıran işyerleri kayıtsız
işccedili ccedilalıştıran işyerleriyle rekabet edememekte ve bu durum
da haksız rekabete neden olmaktadır Esasen kayıtlı işccedili
ccedilalıştıranlarca bu duruma bir suumlre direnilmekle birlikte daha
sonra bu direnccedil kırılmakta kayıtlı işccedili ccedilalıştıranlar da kayıtsız
konuma geccedilmek zorunda kalmaktadır
41-Kayıt Dışı İstihdamın Uumllke Ekonomisine Etkisi Oumlzetle oumldenmesi gerekip de oumldenmeyen vergi sigorta ve işsizlik
sigortası primi kesintilerinden Devletin yoksun kalmasıdır Bunun
sonucu olarak Devlet gelirlerini artırabilmek iccedilin vergi ve prim
oranlarını yuumlksek tutmakta bu da pahalılaşmaya sebebiyet
vermektedir
43-Gelir Dağılımına Etkisi Gelir dağılımı
bozuk olan uumllkelerde kayıt dışı istihdam bu gelir
dağılımının daha da bozulmasına yol accedilmaktadır Gelir
dağılımı uumllkeler accedilısından oldukccedila oumlnemli olup bu
konudaki adaletsizlikler ekonomilerin ccediloumlkmesine de
sebebiyet verebilmektedir
44- Sosyal Guumlvenliğe
Etkisi Kayıt dışı istihdam sosyal
guumlvenlik kurumunun accedilıklarına
sebebiyet vermekte ve bu accedilıklar
her yıl Hazine tarafından karşılanmak
zorunda kalınmaktadır
45- Etik Değerlere EtkisiKayıt dışı istihdam toplumdaki etik değerleri zayıflatmakta ve dejenere olmasına yol accedilmaktadır Zira kayıt dışı istihdam insanları haksız kazanca ve emek harcamadan luumlks bir yaşam suumlrduumlrmeye youmlnlendirmektedir
46-Oumlrguumltlenmeye Etkisi Oumlrguumltlenmek iccedilin
kayıtlı ccedilalışmak gerekmektedir Bunun aksini
duumlşuumlnmek muumlmkuumln değildir Dolayısıyla kayıt dışı
istihdam oumlrguumltluuml toplumun oumlnuumlndeki en buumlyuumlk
engellerden birisidir
47- Ccedilalışanlara Etkisi Kayıt dışı istihdam ccedilalışanlar accedilısından kısa vadede ccedilalışanın ve bakmakla yuumlkuumlmluuml oldukları kişilerin sağlık ve ccedileşitli kısa vadeli riskler accedilısından sosyal guumlvencesiz kalmaları sağlık yardımlarından yeterince faydalanamamaları uzun vadede ise emeklilik haklarından mahrum kalmaları veya geccedilimlerini sağlayamayacak derecede duumlşuumlk emeklilik aylığı bağlanması sonucunu doğurmakta ayrıca iş kazası veya meslek hastalığı sonucu işccedilinin uğrayacağı gelir kaybı tedavi masrafları ve işguumlcuuml kaybının ortaya ccedilıkmasına neden olmaktadır
51-Kayıt Dışı İstihdamı Azaltmaya Potansiyeli
Olan Sektoumlrler
Tarım sektoumlruumlnuumln kuumlccediluumllmesi
Eğitim seviyesinin yuumlkseltilmesi
İş hayatında kurumsallaşmanın artması
Emeklilik yaşının yuumlkseltilmesi Fiyat istikrarının ve suumlrduumlruumllebilir buumlyuumlmenin sağlanması
52-Kayıt Dışı İstihdamı Artırma Potansiyeli
Olan Sektoumlrler
İşsizlik oranının yuumlkselmesi
Kuumlresel rekabetin hız kazanması Sosyal yardım sisteminin kurulamamış olması
5-KAYIT DIŞI İSTİHDAMI OumlNLEMEYE YOumlNELİK STRATEJİLER NELERDİR
Kaynak httpwwwtuikgovtrGostergedoid=58979ampmetod=IlgiliGosterge erişim tarihi 08042013
5b-Reel sektoumlruumln guumlccedillendirilmesi
Mali ve yasal yuumlkuumlmluumlluumlklerin azaltılması
İşguumlcuuml piyasasının esnekleştirilmesi
Buumlrokrasinin azaltılması ve karar alma suumlreccedillerinin hızlandırılması
5a-Yoksulluk ve işsizlikle
muumlcadele
Aktif istihdam politikaları ve ilk işe
başlarken verilecek teşvikler
İşsizlik ve yoksullukla muumlcadele
5c-Kişilerin tutum ve davranışlarının değiştirilmesi
Eğitim ve bilinccedil seviyesinin yuumlkseltilmesi
Kamuya duyulan guumlvensizliğin azaltılması
Toplumda oluşan af ve yapılandırma duumlzenlemelerinin
ortadan kaldırılması
Sosyal diyaloğun sağlanması
5-KAYIT DIŞI İSTİHDAMI OumlNLEMEYE
YOumlNELİK STRATEJİLER NELERDİR
5d-Kayıtlı ccedilalışmaya zorlanma
Denetim sisteminin revizyonunun sağlanması
Cezaların caydırıcılığının arttırılması
Kamu kurumları arasındaki koordinasyonun arttırılması
Kayıtlı sisteme youmlnelik hak ve su istimallerin oumlnlenmesi
Mikro sosyal sigorta politikasının uygulanması
Mevzuatın geliştirilmesi
KaynakReis Angel-Urdinola ve Quijada Torres (2009)rsquoder httpwwwalomaliyecom2012umut_ciray_kayitdisihtm
(Erişim21012012)
Tuumlrkiyersquodeki Sektoumlrel Yapılar ve Avrupa
Komparatoumlr (Karşılaştırıcı) Seti
Ekonomik faaliyete goumlre
toplam istihdam
Ekonomik faaliyete goumlre
kayıt dışı istihdam
Tuumlrkiye Komparatoumlr Tuumlrkiye Komparatoumlr
Tarım 318 69 449 454
Sanayi 237 260 64 36
İnşaat 69 127 109 114
Hizmetler 376 545 248 89
Toplam 1000 1000 259 104
Yıllar İtibariyle Kayıt Dışı İstihdam (Bin Kişi)
Kayıt Dışı İstihdam Toplam İstihdam (Bin Kişi)Kayıt Dışı İstihdam
Oranı
2000 10925 21581 506
2001 11382 21524 529
2002 11133 21354 521
2003 10943 21147 517
2004 9843 1 9632 5 01
2005 9666 2 0067 4 82
2006 9593 2 0423 4 7
2007 9423 2 0738 4 54
2008 9220 2 1194 4 35
2009 9328 2 1277 4 38
2010 9772 2 2594 4 33
2011 10139 24110 421
Haz11 10327 25577 404
Kaynak httpwwwmaliyegovtrYillikEkonomikRaporYC4B1llC4B1k20Ekonomik20Rapor202012pdferişim tarihi 08042013
Aralık 2012 doumlneminde herhangi bir sosyal guumlvenlik
kuruluşuna kayıtlı olmadan ccedilalışanların oranı bir oumlnceki yılın
aynı doumlnemine goumlre 18 puan azalarak 374 oldu Bu
doumlnemde geccedilen yılın aynı doumlnemine goumlre tarım sektoumlruumlnde
sosyal guumlvenlikten yoksun ccedilalışanların oranı 834rsquoten 84rsquoe
yuumlkselirken tarım dışı sektoumlrlerde 255rsquoten 235rsquoe geriledi
Sosyal guumlvenlik kapsamında olmayan uumlcretli ve yevmiyeli
ccedilalışanların oranı ise bir oumlnceki yılın aynı doumlnemine goumlre 21
puan azalarak 206 oldu
Kayıt dışı ccedilalışanlar 18 puan azaldı
Sigortasız ccedilalıştırılan kişilerin sigortasız ccedilalıştırıldıklarına ilişkin sosyal guumlvenlik il muumlduumlrluumlkleri ve sosyal guumlvenlik merkez muumlduumlrluumlklerine yazılı başvuru yaparak veya ALO 170 Hattını arayarak bu konuda şikayet veya ihbarda bulunabilmeleri muumlmkuumlnduumlr
Sigortasız ccedilalıştırılan işccedililer dışında sigorta prim guumln sayısı eksik goumlsterilen suumlrekli sigorta giriş-ccedilıkışı yapılan gerccedilek uumlcretleri uumlzerinden sigorta primleri yatırılmayan işccedililerin de aynı duyarlılıkta olmaları beklenmektedir
TUumlRKİYErsquoDE KAYITLI BİR YAŞAM İCcedilİN
ALO 170
Karaaslan Erkan (2010) lsquorsquoKayıt Dışı İstihdam Ve Neden Olduğu Mali
Kayıpların Buumltccedile Uumlzerindeki Etkileri Tuumlrkiye Oumlrneğirsquorsquo
httphakanhozyildizcomfileresourcekayitdisiistihdamkitap[1]_120130172
546pdf erişim tarihi 04052013
Guumlloğlu Tuncay (2005) lsquorsquoTuumlrkiyersquode Kayıt Dışı İstihdam Gerccedileğine Bir Bakışrsquorsquo
httpdigitalcommonsilrcornelleducgiviewcontentcgiarticle=1008ampcon
text=intlvf erişim tarihi 06042013
Levent Recep (2012) lsquorsquoKayıt Dışı İstihdamrsquorsquo
httpwwwisvesosyalguvenlikcomanasayfamakale21html erişim
tarihi05042013
Ccediliray Umut (2012) lsquorsquokayıt Dışı Ekonomimim İstihdam Uumlzerindeki Etkileri Ve
Kayıt Dışı İle Proaktif Muumlcadele Youmlntemlerirsquorsquo
httpwwwalomaliyecom2012umut_ciray_kayitdisihtm erişim tarihi
05042013
httpwwwtuikgovtrPreHaberBultenleridoid=13464 erişim tarihi
09042013
Kaynak httpwwwalomaliyecom2012umut_ciray_kayitdisihtmerişim tarihi 09042013
Toplam
2010 Ekim 2011 Ekim
Toplam
istihdam
Kayıt dışı
istihdam
Kayıt dışıToplam
istihdamKayıt dışı istihdam
Kayıt dışı
() ()
Toplam 22972 9996 435 24486 10236 418
Uumlcretli ve yevmiyeli 14069 3709 264 15241 3823 251
İşveren 1229 302 246 1244 281 226
Kendi hesabına 4532 3086 681 4659 3063 657
Uumlcretsiz aile işccedilisi 3142 2900 923 3341 3069 919
Tarım 5905 5035 853 6292 5321 846
Uumlcretli ve yevmiyeli 648 573 884 719 627 872
İşveren 90 58 644 96 56 583
Kendi hesabına 2454 1841 75 2554 1883 737
Uumlcretsiz aile işccedilisi 2712 2563 945 2924 2755 942
Tarım Dışı 17067 4961 291 18194 4915 27
Uumlcretli ve yevmiyeli 13421 3135 234 14523 3196 22
İşveren 1138 244 214 1149 225 196
Kendi hesabına 2077 1245 599 2106 1180 56
Uumlcretsiz aile işccedilisi 430 337 784 417 314 753
42-Rekabete Etkisi Kayıtlı işccedili ccedilalıştıran işyerleri kayıtsız
işccedili ccedilalıştıran işyerleriyle rekabet edememekte ve bu durum
da haksız rekabete neden olmaktadır Esasen kayıtlı işccedili
ccedilalıştıranlarca bu duruma bir suumlre direnilmekle birlikte daha
sonra bu direnccedil kırılmakta kayıtlı işccedili ccedilalıştıranlar da kayıtsız
konuma geccedilmek zorunda kalmaktadır
41-Kayıt Dışı İstihdamın Uumllke Ekonomisine Etkisi Oumlzetle oumldenmesi gerekip de oumldenmeyen vergi sigorta ve işsizlik
sigortası primi kesintilerinden Devletin yoksun kalmasıdır Bunun
sonucu olarak Devlet gelirlerini artırabilmek iccedilin vergi ve prim
oranlarını yuumlksek tutmakta bu da pahalılaşmaya sebebiyet
vermektedir
43-Gelir Dağılımına Etkisi Gelir dağılımı
bozuk olan uumllkelerde kayıt dışı istihdam bu gelir
dağılımının daha da bozulmasına yol accedilmaktadır Gelir
dağılımı uumllkeler accedilısından oldukccedila oumlnemli olup bu
konudaki adaletsizlikler ekonomilerin ccediloumlkmesine de
sebebiyet verebilmektedir
44- Sosyal Guumlvenliğe
Etkisi Kayıt dışı istihdam sosyal
guumlvenlik kurumunun accedilıklarına
sebebiyet vermekte ve bu accedilıklar
her yıl Hazine tarafından karşılanmak
zorunda kalınmaktadır
45- Etik Değerlere EtkisiKayıt dışı istihdam toplumdaki etik değerleri zayıflatmakta ve dejenere olmasına yol accedilmaktadır Zira kayıt dışı istihdam insanları haksız kazanca ve emek harcamadan luumlks bir yaşam suumlrduumlrmeye youmlnlendirmektedir
46-Oumlrguumltlenmeye Etkisi Oumlrguumltlenmek iccedilin
kayıtlı ccedilalışmak gerekmektedir Bunun aksini
duumlşuumlnmek muumlmkuumln değildir Dolayısıyla kayıt dışı
istihdam oumlrguumltluuml toplumun oumlnuumlndeki en buumlyuumlk
engellerden birisidir
47- Ccedilalışanlara Etkisi Kayıt dışı istihdam ccedilalışanlar accedilısından kısa vadede ccedilalışanın ve bakmakla yuumlkuumlmluuml oldukları kişilerin sağlık ve ccedileşitli kısa vadeli riskler accedilısından sosyal guumlvencesiz kalmaları sağlık yardımlarından yeterince faydalanamamaları uzun vadede ise emeklilik haklarından mahrum kalmaları veya geccedilimlerini sağlayamayacak derecede duumlşuumlk emeklilik aylığı bağlanması sonucunu doğurmakta ayrıca iş kazası veya meslek hastalığı sonucu işccedilinin uğrayacağı gelir kaybı tedavi masrafları ve işguumlcuuml kaybının ortaya ccedilıkmasına neden olmaktadır
51-Kayıt Dışı İstihdamı Azaltmaya Potansiyeli
Olan Sektoumlrler
Tarım sektoumlruumlnuumln kuumlccediluumllmesi
Eğitim seviyesinin yuumlkseltilmesi
İş hayatında kurumsallaşmanın artması
Emeklilik yaşının yuumlkseltilmesi Fiyat istikrarının ve suumlrduumlruumllebilir buumlyuumlmenin sağlanması
52-Kayıt Dışı İstihdamı Artırma Potansiyeli
Olan Sektoumlrler
İşsizlik oranının yuumlkselmesi
Kuumlresel rekabetin hız kazanması Sosyal yardım sisteminin kurulamamış olması
5-KAYIT DIŞI İSTİHDAMI OumlNLEMEYE YOumlNELİK STRATEJİLER NELERDİR
Kaynak httpwwwtuikgovtrGostergedoid=58979ampmetod=IlgiliGosterge erişim tarihi 08042013
5b-Reel sektoumlruumln guumlccedillendirilmesi
Mali ve yasal yuumlkuumlmluumlluumlklerin azaltılması
İşguumlcuuml piyasasının esnekleştirilmesi
Buumlrokrasinin azaltılması ve karar alma suumlreccedillerinin hızlandırılması
5a-Yoksulluk ve işsizlikle
muumlcadele
Aktif istihdam politikaları ve ilk işe
başlarken verilecek teşvikler
İşsizlik ve yoksullukla muumlcadele
5c-Kişilerin tutum ve davranışlarının değiştirilmesi
Eğitim ve bilinccedil seviyesinin yuumlkseltilmesi
Kamuya duyulan guumlvensizliğin azaltılması
Toplumda oluşan af ve yapılandırma duumlzenlemelerinin
ortadan kaldırılması
Sosyal diyaloğun sağlanması
5-KAYIT DIŞI İSTİHDAMI OumlNLEMEYE
YOumlNELİK STRATEJİLER NELERDİR
5d-Kayıtlı ccedilalışmaya zorlanma
Denetim sisteminin revizyonunun sağlanması
Cezaların caydırıcılığının arttırılması
Kamu kurumları arasındaki koordinasyonun arttırılması
Kayıtlı sisteme youmlnelik hak ve su istimallerin oumlnlenmesi
Mikro sosyal sigorta politikasının uygulanması
Mevzuatın geliştirilmesi
KaynakReis Angel-Urdinola ve Quijada Torres (2009)rsquoder httpwwwalomaliyecom2012umut_ciray_kayitdisihtm
(Erişim21012012)
Tuumlrkiyersquodeki Sektoumlrel Yapılar ve Avrupa
Komparatoumlr (Karşılaştırıcı) Seti
Ekonomik faaliyete goumlre
toplam istihdam
Ekonomik faaliyete goumlre
kayıt dışı istihdam
Tuumlrkiye Komparatoumlr Tuumlrkiye Komparatoumlr
Tarım 318 69 449 454
Sanayi 237 260 64 36
İnşaat 69 127 109 114
Hizmetler 376 545 248 89
Toplam 1000 1000 259 104
Yıllar İtibariyle Kayıt Dışı İstihdam (Bin Kişi)
Kayıt Dışı İstihdam Toplam İstihdam (Bin Kişi)Kayıt Dışı İstihdam
Oranı
2000 10925 21581 506
2001 11382 21524 529
2002 11133 21354 521
2003 10943 21147 517
2004 9843 1 9632 5 01
2005 9666 2 0067 4 82
2006 9593 2 0423 4 7
2007 9423 2 0738 4 54
2008 9220 2 1194 4 35
2009 9328 2 1277 4 38
2010 9772 2 2594 4 33
2011 10139 24110 421
Haz11 10327 25577 404
Kaynak httpwwwmaliyegovtrYillikEkonomikRaporYC4B1llC4B1k20Ekonomik20Rapor202012pdferişim tarihi 08042013
Aralık 2012 doumlneminde herhangi bir sosyal guumlvenlik
kuruluşuna kayıtlı olmadan ccedilalışanların oranı bir oumlnceki yılın
aynı doumlnemine goumlre 18 puan azalarak 374 oldu Bu
doumlnemde geccedilen yılın aynı doumlnemine goumlre tarım sektoumlruumlnde
sosyal guumlvenlikten yoksun ccedilalışanların oranı 834rsquoten 84rsquoe
yuumlkselirken tarım dışı sektoumlrlerde 255rsquoten 235rsquoe geriledi
Sosyal guumlvenlik kapsamında olmayan uumlcretli ve yevmiyeli
ccedilalışanların oranı ise bir oumlnceki yılın aynı doumlnemine goumlre 21
puan azalarak 206 oldu
Kayıt dışı ccedilalışanlar 18 puan azaldı
Sigortasız ccedilalıştırılan kişilerin sigortasız ccedilalıştırıldıklarına ilişkin sosyal guumlvenlik il muumlduumlrluumlkleri ve sosyal guumlvenlik merkez muumlduumlrluumlklerine yazılı başvuru yaparak veya ALO 170 Hattını arayarak bu konuda şikayet veya ihbarda bulunabilmeleri muumlmkuumlnduumlr
Sigortasız ccedilalıştırılan işccedililer dışında sigorta prim guumln sayısı eksik goumlsterilen suumlrekli sigorta giriş-ccedilıkışı yapılan gerccedilek uumlcretleri uumlzerinden sigorta primleri yatırılmayan işccedililerin de aynı duyarlılıkta olmaları beklenmektedir
TUumlRKİYErsquoDE KAYITLI BİR YAŞAM İCcedilİN
ALO 170
Karaaslan Erkan (2010) lsquorsquoKayıt Dışı İstihdam Ve Neden Olduğu Mali
Kayıpların Buumltccedile Uumlzerindeki Etkileri Tuumlrkiye Oumlrneğirsquorsquo
httphakanhozyildizcomfileresourcekayitdisiistihdamkitap[1]_120130172
546pdf erişim tarihi 04052013
Guumlloğlu Tuncay (2005) lsquorsquoTuumlrkiyersquode Kayıt Dışı İstihdam Gerccedileğine Bir Bakışrsquorsquo
httpdigitalcommonsilrcornelleducgiviewcontentcgiarticle=1008ampcon
text=intlvf erişim tarihi 06042013
Levent Recep (2012) lsquorsquoKayıt Dışı İstihdamrsquorsquo
httpwwwisvesosyalguvenlikcomanasayfamakale21html erişim
tarihi05042013
Ccediliray Umut (2012) lsquorsquokayıt Dışı Ekonomimim İstihdam Uumlzerindeki Etkileri Ve
Kayıt Dışı İle Proaktif Muumlcadele Youmlntemlerirsquorsquo
httpwwwalomaliyecom2012umut_ciray_kayitdisihtm erişim tarihi
05042013
httpwwwtuikgovtrPreHaberBultenleridoid=13464 erişim tarihi
09042013
42-Rekabete Etkisi Kayıtlı işccedili ccedilalıştıran işyerleri kayıtsız
işccedili ccedilalıştıran işyerleriyle rekabet edememekte ve bu durum
da haksız rekabete neden olmaktadır Esasen kayıtlı işccedili
ccedilalıştıranlarca bu duruma bir suumlre direnilmekle birlikte daha
sonra bu direnccedil kırılmakta kayıtlı işccedili ccedilalıştıranlar da kayıtsız
konuma geccedilmek zorunda kalmaktadır
41-Kayıt Dışı İstihdamın Uumllke Ekonomisine Etkisi Oumlzetle oumldenmesi gerekip de oumldenmeyen vergi sigorta ve işsizlik
sigortası primi kesintilerinden Devletin yoksun kalmasıdır Bunun
sonucu olarak Devlet gelirlerini artırabilmek iccedilin vergi ve prim
oranlarını yuumlksek tutmakta bu da pahalılaşmaya sebebiyet
vermektedir
43-Gelir Dağılımına Etkisi Gelir dağılımı
bozuk olan uumllkelerde kayıt dışı istihdam bu gelir
dağılımının daha da bozulmasına yol accedilmaktadır Gelir
dağılımı uumllkeler accedilısından oldukccedila oumlnemli olup bu
konudaki adaletsizlikler ekonomilerin ccediloumlkmesine de
sebebiyet verebilmektedir
44- Sosyal Guumlvenliğe
Etkisi Kayıt dışı istihdam sosyal
guumlvenlik kurumunun accedilıklarına
sebebiyet vermekte ve bu accedilıklar
her yıl Hazine tarafından karşılanmak
zorunda kalınmaktadır
45- Etik Değerlere EtkisiKayıt dışı istihdam toplumdaki etik değerleri zayıflatmakta ve dejenere olmasına yol accedilmaktadır Zira kayıt dışı istihdam insanları haksız kazanca ve emek harcamadan luumlks bir yaşam suumlrduumlrmeye youmlnlendirmektedir
46-Oumlrguumltlenmeye Etkisi Oumlrguumltlenmek iccedilin
kayıtlı ccedilalışmak gerekmektedir Bunun aksini
duumlşuumlnmek muumlmkuumln değildir Dolayısıyla kayıt dışı
istihdam oumlrguumltluuml toplumun oumlnuumlndeki en buumlyuumlk
engellerden birisidir
47- Ccedilalışanlara Etkisi Kayıt dışı istihdam ccedilalışanlar accedilısından kısa vadede ccedilalışanın ve bakmakla yuumlkuumlmluuml oldukları kişilerin sağlık ve ccedileşitli kısa vadeli riskler accedilısından sosyal guumlvencesiz kalmaları sağlık yardımlarından yeterince faydalanamamaları uzun vadede ise emeklilik haklarından mahrum kalmaları veya geccedilimlerini sağlayamayacak derecede duumlşuumlk emeklilik aylığı bağlanması sonucunu doğurmakta ayrıca iş kazası veya meslek hastalığı sonucu işccedilinin uğrayacağı gelir kaybı tedavi masrafları ve işguumlcuuml kaybının ortaya ccedilıkmasına neden olmaktadır
51-Kayıt Dışı İstihdamı Azaltmaya Potansiyeli
Olan Sektoumlrler
Tarım sektoumlruumlnuumln kuumlccediluumllmesi
Eğitim seviyesinin yuumlkseltilmesi
İş hayatında kurumsallaşmanın artması
Emeklilik yaşının yuumlkseltilmesi Fiyat istikrarının ve suumlrduumlruumllebilir buumlyuumlmenin sağlanması
52-Kayıt Dışı İstihdamı Artırma Potansiyeli
Olan Sektoumlrler
İşsizlik oranının yuumlkselmesi
Kuumlresel rekabetin hız kazanması Sosyal yardım sisteminin kurulamamış olması
5-KAYIT DIŞI İSTİHDAMI OumlNLEMEYE YOumlNELİK STRATEJİLER NELERDİR
Kaynak httpwwwtuikgovtrGostergedoid=58979ampmetod=IlgiliGosterge erişim tarihi 08042013
5b-Reel sektoumlruumln guumlccedillendirilmesi
Mali ve yasal yuumlkuumlmluumlluumlklerin azaltılması
İşguumlcuuml piyasasının esnekleştirilmesi
Buumlrokrasinin azaltılması ve karar alma suumlreccedillerinin hızlandırılması
5a-Yoksulluk ve işsizlikle
muumlcadele
Aktif istihdam politikaları ve ilk işe
başlarken verilecek teşvikler
İşsizlik ve yoksullukla muumlcadele
5c-Kişilerin tutum ve davranışlarının değiştirilmesi
Eğitim ve bilinccedil seviyesinin yuumlkseltilmesi
Kamuya duyulan guumlvensizliğin azaltılması
Toplumda oluşan af ve yapılandırma duumlzenlemelerinin
ortadan kaldırılması
Sosyal diyaloğun sağlanması
5-KAYIT DIŞI İSTİHDAMI OumlNLEMEYE
YOumlNELİK STRATEJİLER NELERDİR
5d-Kayıtlı ccedilalışmaya zorlanma
Denetim sisteminin revizyonunun sağlanması
Cezaların caydırıcılığının arttırılması
Kamu kurumları arasındaki koordinasyonun arttırılması
Kayıtlı sisteme youmlnelik hak ve su istimallerin oumlnlenmesi
Mikro sosyal sigorta politikasının uygulanması
Mevzuatın geliştirilmesi
KaynakReis Angel-Urdinola ve Quijada Torres (2009)rsquoder httpwwwalomaliyecom2012umut_ciray_kayitdisihtm
(Erişim21012012)
Tuumlrkiyersquodeki Sektoumlrel Yapılar ve Avrupa
Komparatoumlr (Karşılaştırıcı) Seti
Ekonomik faaliyete goumlre
toplam istihdam
Ekonomik faaliyete goumlre
kayıt dışı istihdam
Tuumlrkiye Komparatoumlr Tuumlrkiye Komparatoumlr
Tarım 318 69 449 454
Sanayi 237 260 64 36
İnşaat 69 127 109 114
Hizmetler 376 545 248 89
Toplam 1000 1000 259 104
Yıllar İtibariyle Kayıt Dışı İstihdam (Bin Kişi)
Kayıt Dışı İstihdam Toplam İstihdam (Bin Kişi)Kayıt Dışı İstihdam
Oranı
2000 10925 21581 506
2001 11382 21524 529
2002 11133 21354 521
2003 10943 21147 517
2004 9843 1 9632 5 01
2005 9666 2 0067 4 82
2006 9593 2 0423 4 7
2007 9423 2 0738 4 54
2008 9220 2 1194 4 35
2009 9328 2 1277 4 38
2010 9772 2 2594 4 33
2011 10139 24110 421
Haz11 10327 25577 404
Kaynak httpwwwmaliyegovtrYillikEkonomikRaporYC4B1llC4B1k20Ekonomik20Rapor202012pdferişim tarihi 08042013
Aralık 2012 doumlneminde herhangi bir sosyal guumlvenlik
kuruluşuna kayıtlı olmadan ccedilalışanların oranı bir oumlnceki yılın
aynı doumlnemine goumlre 18 puan azalarak 374 oldu Bu
doumlnemde geccedilen yılın aynı doumlnemine goumlre tarım sektoumlruumlnde
sosyal guumlvenlikten yoksun ccedilalışanların oranı 834rsquoten 84rsquoe
yuumlkselirken tarım dışı sektoumlrlerde 255rsquoten 235rsquoe geriledi
Sosyal guumlvenlik kapsamında olmayan uumlcretli ve yevmiyeli
ccedilalışanların oranı ise bir oumlnceki yılın aynı doumlnemine goumlre 21
puan azalarak 206 oldu
Kayıt dışı ccedilalışanlar 18 puan azaldı
Sigortasız ccedilalıştırılan kişilerin sigortasız ccedilalıştırıldıklarına ilişkin sosyal guumlvenlik il muumlduumlrluumlkleri ve sosyal guumlvenlik merkez muumlduumlrluumlklerine yazılı başvuru yaparak veya ALO 170 Hattını arayarak bu konuda şikayet veya ihbarda bulunabilmeleri muumlmkuumlnduumlr
Sigortasız ccedilalıştırılan işccedililer dışında sigorta prim guumln sayısı eksik goumlsterilen suumlrekli sigorta giriş-ccedilıkışı yapılan gerccedilek uumlcretleri uumlzerinden sigorta primleri yatırılmayan işccedililerin de aynı duyarlılıkta olmaları beklenmektedir
TUumlRKİYErsquoDE KAYITLI BİR YAŞAM İCcedilİN
ALO 170
Karaaslan Erkan (2010) lsquorsquoKayıt Dışı İstihdam Ve Neden Olduğu Mali
Kayıpların Buumltccedile Uumlzerindeki Etkileri Tuumlrkiye Oumlrneğirsquorsquo
httphakanhozyildizcomfileresourcekayitdisiistihdamkitap[1]_120130172
546pdf erişim tarihi 04052013
Guumlloğlu Tuncay (2005) lsquorsquoTuumlrkiyersquode Kayıt Dışı İstihdam Gerccedileğine Bir Bakışrsquorsquo
httpdigitalcommonsilrcornelleducgiviewcontentcgiarticle=1008ampcon
text=intlvf erişim tarihi 06042013
Levent Recep (2012) lsquorsquoKayıt Dışı İstihdamrsquorsquo
httpwwwisvesosyalguvenlikcomanasayfamakale21html erişim
tarihi05042013
Ccediliray Umut (2012) lsquorsquokayıt Dışı Ekonomimim İstihdam Uumlzerindeki Etkileri Ve
Kayıt Dışı İle Proaktif Muumlcadele Youmlntemlerirsquorsquo
httpwwwalomaliyecom2012umut_ciray_kayitdisihtm erişim tarihi
05042013
httpwwwtuikgovtrPreHaberBultenleridoid=13464 erişim tarihi
09042013
43-Gelir Dağılımına Etkisi Gelir dağılımı
bozuk olan uumllkelerde kayıt dışı istihdam bu gelir
dağılımının daha da bozulmasına yol accedilmaktadır Gelir
dağılımı uumllkeler accedilısından oldukccedila oumlnemli olup bu
konudaki adaletsizlikler ekonomilerin ccediloumlkmesine de
sebebiyet verebilmektedir
44- Sosyal Guumlvenliğe
Etkisi Kayıt dışı istihdam sosyal
guumlvenlik kurumunun accedilıklarına
sebebiyet vermekte ve bu accedilıklar
her yıl Hazine tarafından karşılanmak
zorunda kalınmaktadır
45- Etik Değerlere EtkisiKayıt dışı istihdam toplumdaki etik değerleri zayıflatmakta ve dejenere olmasına yol accedilmaktadır Zira kayıt dışı istihdam insanları haksız kazanca ve emek harcamadan luumlks bir yaşam suumlrduumlrmeye youmlnlendirmektedir
46-Oumlrguumltlenmeye Etkisi Oumlrguumltlenmek iccedilin
kayıtlı ccedilalışmak gerekmektedir Bunun aksini
duumlşuumlnmek muumlmkuumln değildir Dolayısıyla kayıt dışı
istihdam oumlrguumltluuml toplumun oumlnuumlndeki en buumlyuumlk
engellerden birisidir
47- Ccedilalışanlara Etkisi Kayıt dışı istihdam ccedilalışanlar accedilısından kısa vadede ccedilalışanın ve bakmakla yuumlkuumlmluuml oldukları kişilerin sağlık ve ccedileşitli kısa vadeli riskler accedilısından sosyal guumlvencesiz kalmaları sağlık yardımlarından yeterince faydalanamamaları uzun vadede ise emeklilik haklarından mahrum kalmaları veya geccedilimlerini sağlayamayacak derecede duumlşuumlk emeklilik aylığı bağlanması sonucunu doğurmakta ayrıca iş kazası veya meslek hastalığı sonucu işccedilinin uğrayacağı gelir kaybı tedavi masrafları ve işguumlcuuml kaybının ortaya ccedilıkmasına neden olmaktadır
51-Kayıt Dışı İstihdamı Azaltmaya Potansiyeli
Olan Sektoumlrler
Tarım sektoumlruumlnuumln kuumlccediluumllmesi
Eğitim seviyesinin yuumlkseltilmesi
İş hayatında kurumsallaşmanın artması
Emeklilik yaşının yuumlkseltilmesi Fiyat istikrarının ve suumlrduumlruumllebilir buumlyuumlmenin sağlanması
52-Kayıt Dışı İstihdamı Artırma Potansiyeli
Olan Sektoumlrler
İşsizlik oranının yuumlkselmesi
Kuumlresel rekabetin hız kazanması Sosyal yardım sisteminin kurulamamış olması
5-KAYIT DIŞI İSTİHDAMI OumlNLEMEYE YOumlNELİK STRATEJİLER NELERDİR
Kaynak httpwwwtuikgovtrGostergedoid=58979ampmetod=IlgiliGosterge erişim tarihi 08042013
5b-Reel sektoumlruumln guumlccedillendirilmesi
Mali ve yasal yuumlkuumlmluumlluumlklerin azaltılması
İşguumlcuuml piyasasının esnekleştirilmesi
Buumlrokrasinin azaltılması ve karar alma suumlreccedillerinin hızlandırılması
5a-Yoksulluk ve işsizlikle
muumlcadele
Aktif istihdam politikaları ve ilk işe
başlarken verilecek teşvikler
İşsizlik ve yoksullukla muumlcadele
5c-Kişilerin tutum ve davranışlarının değiştirilmesi
Eğitim ve bilinccedil seviyesinin yuumlkseltilmesi
Kamuya duyulan guumlvensizliğin azaltılması
Toplumda oluşan af ve yapılandırma duumlzenlemelerinin
ortadan kaldırılması
Sosyal diyaloğun sağlanması
5-KAYIT DIŞI İSTİHDAMI OumlNLEMEYE
YOumlNELİK STRATEJİLER NELERDİR
5d-Kayıtlı ccedilalışmaya zorlanma
Denetim sisteminin revizyonunun sağlanması
Cezaların caydırıcılığının arttırılması
Kamu kurumları arasındaki koordinasyonun arttırılması
Kayıtlı sisteme youmlnelik hak ve su istimallerin oumlnlenmesi
Mikro sosyal sigorta politikasının uygulanması
Mevzuatın geliştirilmesi
KaynakReis Angel-Urdinola ve Quijada Torres (2009)rsquoder httpwwwalomaliyecom2012umut_ciray_kayitdisihtm
(Erişim21012012)
Tuumlrkiyersquodeki Sektoumlrel Yapılar ve Avrupa
Komparatoumlr (Karşılaştırıcı) Seti
Ekonomik faaliyete goumlre
toplam istihdam
Ekonomik faaliyete goumlre
kayıt dışı istihdam
Tuumlrkiye Komparatoumlr Tuumlrkiye Komparatoumlr
Tarım 318 69 449 454
Sanayi 237 260 64 36
İnşaat 69 127 109 114
Hizmetler 376 545 248 89
Toplam 1000 1000 259 104
Yıllar İtibariyle Kayıt Dışı İstihdam (Bin Kişi)
Kayıt Dışı İstihdam Toplam İstihdam (Bin Kişi)Kayıt Dışı İstihdam
Oranı
2000 10925 21581 506
2001 11382 21524 529
2002 11133 21354 521
2003 10943 21147 517
2004 9843 1 9632 5 01
2005 9666 2 0067 4 82
2006 9593 2 0423 4 7
2007 9423 2 0738 4 54
2008 9220 2 1194 4 35
2009 9328 2 1277 4 38
2010 9772 2 2594 4 33
2011 10139 24110 421
Haz11 10327 25577 404
Kaynak httpwwwmaliyegovtrYillikEkonomikRaporYC4B1llC4B1k20Ekonomik20Rapor202012pdferişim tarihi 08042013
Aralık 2012 doumlneminde herhangi bir sosyal guumlvenlik
kuruluşuna kayıtlı olmadan ccedilalışanların oranı bir oumlnceki yılın
aynı doumlnemine goumlre 18 puan azalarak 374 oldu Bu
doumlnemde geccedilen yılın aynı doumlnemine goumlre tarım sektoumlruumlnde
sosyal guumlvenlikten yoksun ccedilalışanların oranı 834rsquoten 84rsquoe
yuumlkselirken tarım dışı sektoumlrlerde 255rsquoten 235rsquoe geriledi
Sosyal guumlvenlik kapsamında olmayan uumlcretli ve yevmiyeli
ccedilalışanların oranı ise bir oumlnceki yılın aynı doumlnemine goumlre 21
puan azalarak 206 oldu
Kayıt dışı ccedilalışanlar 18 puan azaldı
Sigortasız ccedilalıştırılan kişilerin sigortasız ccedilalıştırıldıklarına ilişkin sosyal guumlvenlik il muumlduumlrluumlkleri ve sosyal guumlvenlik merkez muumlduumlrluumlklerine yazılı başvuru yaparak veya ALO 170 Hattını arayarak bu konuda şikayet veya ihbarda bulunabilmeleri muumlmkuumlnduumlr
Sigortasız ccedilalıştırılan işccedililer dışında sigorta prim guumln sayısı eksik goumlsterilen suumlrekli sigorta giriş-ccedilıkışı yapılan gerccedilek uumlcretleri uumlzerinden sigorta primleri yatırılmayan işccedililerin de aynı duyarlılıkta olmaları beklenmektedir
TUumlRKİYErsquoDE KAYITLI BİR YAŞAM İCcedilİN
ALO 170
Karaaslan Erkan (2010) lsquorsquoKayıt Dışı İstihdam Ve Neden Olduğu Mali
Kayıpların Buumltccedile Uumlzerindeki Etkileri Tuumlrkiye Oumlrneğirsquorsquo
httphakanhozyildizcomfileresourcekayitdisiistihdamkitap[1]_120130172
546pdf erişim tarihi 04052013
Guumlloğlu Tuncay (2005) lsquorsquoTuumlrkiyersquode Kayıt Dışı İstihdam Gerccedileğine Bir Bakışrsquorsquo
httpdigitalcommonsilrcornelleducgiviewcontentcgiarticle=1008ampcon
text=intlvf erişim tarihi 06042013
Levent Recep (2012) lsquorsquoKayıt Dışı İstihdamrsquorsquo
httpwwwisvesosyalguvenlikcomanasayfamakale21html erişim
tarihi05042013
Ccediliray Umut (2012) lsquorsquokayıt Dışı Ekonomimim İstihdam Uumlzerindeki Etkileri Ve
Kayıt Dışı İle Proaktif Muumlcadele Youmlntemlerirsquorsquo
httpwwwalomaliyecom2012umut_ciray_kayitdisihtm erişim tarihi
05042013
httpwwwtuikgovtrPreHaberBultenleridoid=13464 erişim tarihi
09042013
45- Etik Değerlere EtkisiKayıt dışı istihdam toplumdaki etik değerleri zayıflatmakta ve dejenere olmasına yol accedilmaktadır Zira kayıt dışı istihdam insanları haksız kazanca ve emek harcamadan luumlks bir yaşam suumlrduumlrmeye youmlnlendirmektedir
46-Oumlrguumltlenmeye Etkisi Oumlrguumltlenmek iccedilin
kayıtlı ccedilalışmak gerekmektedir Bunun aksini
duumlşuumlnmek muumlmkuumln değildir Dolayısıyla kayıt dışı
istihdam oumlrguumltluuml toplumun oumlnuumlndeki en buumlyuumlk
engellerden birisidir
47- Ccedilalışanlara Etkisi Kayıt dışı istihdam ccedilalışanlar accedilısından kısa vadede ccedilalışanın ve bakmakla yuumlkuumlmluuml oldukları kişilerin sağlık ve ccedileşitli kısa vadeli riskler accedilısından sosyal guumlvencesiz kalmaları sağlık yardımlarından yeterince faydalanamamaları uzun vadede ise emeklilik haklarından mahrum kalmaları veya geccedilimlerini sağlayamayacak derecede duumlşuumlk emeklilik aylığı bağlanması sonucunu doğurmakta ayrıca iş kazası veya meslek hastalığı sonucu işccedilinin uğrayacağı gelir kaybı tedavi masrafları ve işguumlcuuml kaybının ortaya ccedilıkmasına neden olmaktadır
51-Kayıt Dışı İstihdamı Azaltmaya Potansiyeli
Olan Sektoumlrler
Tarım sektoumlruumlnuumln kuumlccediluumllmesi
Eğitim seviyesinin yuumlkseltilmesi
İş hayatında kurumsallaşmanın artması
Emeklilik yaşının yuumlkseltilmesi Fiyat istikrarının ve suumlrduumlruumllebilir buumlyuumlmenin sağlanması
52-Kayıt Dışı İstihdamı Artırma Potansiyeli
Olan Sektoumlrler
İşsizlik oranının yuumlkselmesi
Kuumlresel rekabetin hız kazanması Sosyal yardım sisteminin kurulamamış olması
5-KAYIT DIŞI İSTİHDAMI OumlNLEMEYE YOumlNELİK STRATEJİLER NELERDİR
Kaynak httpwwwtuikgovtrGostergedoid=58979ampmetod=IlgiliGosterge erişim tarihi 08042013
5b-Reel sektoumlruumln guumlccedillendirilmesi
Mali ve yasal yuumlkuumlmluumlluumlklerin azaltılması
İşguumlcuuml piyasasının esnekleştirilmesi
Buumlrokrasinin azaltılması ve karar alma suumlreccedillerinin hızlandırılması
5a-Yoksulluk ve işsizlikle
muumlcadele
Aktif istihdam politikaları ve ilk işe
başlarken verilecek teşvikler
İşsizlik ve yoksullukla muumlcadele
5c-Kişilerin tutum ve davranışlarının değiştirilmesi
Eğitim ve bilinccedil seviyesinin yuumlkseltilmesi
Kamuya duyulan guumlvensizliğin azaltılması
Toplumda oluşan af ve yapılandırma duumlzenlemelerinin
ortadan kaldırılması
Sosyal diyaloğun sağlanması
5-KAYIT DIŞI İSTİHDAMI OumlNLEMEYE
YOumlNELİK STRATEJİLER NELERDİR
5d-Kayıtlı ccedilalışmaya zorlanma
Denetim sisteminin revizyonunun sağlanması
Cezaların caydırıcılığının arttırılması
Kamu kurumları arasındaki koordinasyonun arttırılması
Kayıtlı sisteme youmlnelik hak ve su istimallerin oumlnlenmesi
Mikro sosyal sigorta politikasının uygulanması
Mevzuatın geliştirilmesi
KaynakReis Angel-Urdinola ve Quijada Torres (2009)rsquoder httpwwwalomaliyecom2012umut_ciray_kayitdisihtm
(Erişim21012012)
Tuumlrkiyersquodeki Sektoumlrel Yapılar ve Avrupa
Komparatoumlr (Karşılaştırıcı) Seti
Ekonomik faaliyete goumlre
toplam istihdam
Ekonomik faaliyete goumlre
kayıt dışı istihdam
Tuumlrkiye Komparatoumlr Tuumlrkiye Komparatoumlr
Tarım 318 69 449 454
Sanayi 237 260 64 36
İnşaat 69 127 109 114
Hizmetler 376 545 248 89
Toplam 1000 1000 259 104
Yıllar İtibariyle Kayıt Dışı İstihdam (Bin Kişi)
Kayıt Dışı İstihdam Toplam İstihdam (Bin Kişi)Kayıt Dışı İstihdam
Oranı
2000 10925 21581 506
2001 11382 21524 529
2002 11133 21354 521
2003 10943 21147 517
2004 9843 1 9632 5 01
2005 9666 2 0067 4 82
2006 9593 2 0423 4 7
2007 9423 2 0738 4 54
2008 9220 2 1194 4 35
2009 9328 2 1277 4 38
2010 9772 2 2594 4 33
2011 10139 24110 421
Haz11 10327 25577 404
Kaynak httpwwwmaliyegovtrYillikEkonomikRaporYC4B1llC4B1k20Ekonomik20Rapor202012pdferişim tarihi 08042013
Aralık 2012 doumlneminde herhangi bir sosyal guumlvenlik
kuruluşuna kayıtlı olmadan ccedilalışanların oranı bir oumlnceki yılın
aynı doumlnemine goumlre 18 puan azalarak 374 oldu Bu
doumlnemde geccedilen yılın aynı doumlnemine goumlre tarım sektoumlruumlnde
sosyal guumlvenlikten yoksun ccedilalışanların oranı 834rsquoten 84rsquoe
yuumlkselirken tarım dışı sektoumlrlerde 255rsquoten 235rsquoe geriledi
Sosyal guumlvenlik kapsamında olmayan uumlcretli ve yevmiyeli
ccedilalışanların oranı ise bir oumlnceki yılın aynı doumlnemine goumlre 21
puan azalarak 206 oldu
Kayıt dışı ccedilalışanlar 18 puan azaldı
Sigortasız ccedilalıştırılan kişilerin sigortasız ccedilalıştırıldıklarına ilişkin sosyal guumlvenlik il muumlduumlrluumlkleri ve sosyal guumlvenlik merkez muumlduumlrluumlklerine yazılı başvuru yaparak veya ALO 170 Hattını arayarak bu konuda şikayet veya ihbarda bulunabilmeleri muumlmkuumlnduumlr
Sigortasız ccedilalıştırılan işccedililer dışında sigorta prim guumln sayısı eksik goumlsterilen suumlrekli sigorta giriş-ccedilıkışı yapılan gerccedilek uumlcretleri uumlzerinden sigorta primleri yatırılmayan işccedililerin de aynı duyarlılıkta olmaları beklenmektedir
TUumlRKİYErsquoDE KAYITLI BİR YAŞAM İCcedilİN
ALO 170
Karaaslan Erkan (2010) lsquorsquoKayıt Dışı İstihdam Ve Neden Olduğu Mali
Kayıpların Buumltccedile Uumlzerindeki Etkileri Tuumlrkiye Oumlrneğirsquorsquo
httphakanhozyildizcomfileresourcekayitdisiistihdamkitap[1]_120130172
546pdf erişim tarihi 04052013
Guumlloğlu Tuncay (2005) lsquorsquoTuumlrkiyersquode Kayıt Dışı İstihdam Gerccedileğine Bir Bakışrsquorsquo
httpdigitalcommonsilrcornelleducgiviewcontentcgiarticle=1008ampcon
text=intlvf erişim tarihi 06042013
Levent Recep (2012) lsquorsquoKayıt Dışı İstihdamrsquorsquo
httpwwwisvesosyalguvenlikcomanasayfamakale21html erişim
tarihi05042013
Ccediliray Umut (2012) lsquorsquokayıt Dışı Ekonomimim İstihdam Uumlzerindeki Etkileri Ve
Kayıt Dışı İle Proaktif Muumlcadele Youmlntemlerirsquorsquo
httpwwwalomaliyecom2012umut_ciray_kayitdisihtm erişim tarihi
05042013
httpwwwtuikgovtrPreHaberBultenleridoid=13464 erişim tarihi
09042013
47- Ccedilalışanlara Etkisi Kayıt dışı istihdam ccedilalışanlar accedilısından kısa vadede ccedilalışanın ve bakmakla yuumlkuumlmluuml oldukları kişilerin sağlık ve ccedileşitli kısa vadeli riskler accedilısından sosyal guumlvencesiz kalmaları sağlık yardımlarından yeterince faydalanamamaları uzun vadede ise emeklilik haklarından mahrum kalmaları veya geccedilimlerini sağlayamayacak derecede duumlşuumlk emeklilik aylığı bağlanması sonucunu doğurmakta ayrıca iş kazası veya meslek hastalığı sonucu işccedilinin uğrayacağı gelir kaybı tedavi masrafları ve işguumlcuuml kaybının ortaya ccedilıkmasına neden olmaktadır
51-Kayıt Dışı İstihdamı Azaltmaya Potansiyeli
Olan Sektoumlrler
Tarım sektoumlruumlnuumln kuumlccediluumllmesi
Eğitim seviyesinin yuumlkseltilmesi
İş hayatında kurumsallaşmanın artması
Emeklilik yaşının yuumlkseltilmesi Fiyat istikrarının ve suumlrduumlruumllebilir buumlyuumlmenin sağlanması
52-Kayıt Dışı İstihdamı Artırma Potansiyeli
Olan Sektoumlrler
İşsizlik oranının yuumlkselmesi
Kuumlresel rekabetin hız kazanması Sosyal yardım sisteminin kurulamamış olması
5-KAYIT DIŞI İSTİHDAMI OumlNLEMEYE YOumlNELİK STRATEJİLER NELERDİR
Kaynak httpwwwtuikgovtrGostergedoid=58979ampmetod=IlgiliGosterge erişim tarihi 08042013
5b-Reel sektoumlruumln guumlccedillendirilmesi
Mali ve yasal yuumlkuumlmluumlluumlklerin azaltılması
İşguumlcuuml piyasasının esnekleştirilmesi
Buumlrokrasinin azaltılması ve karar alma suumlreccedillerinin hızlandırılması
5a-Yoksulluk ve işsizlikle
muumlcadele
Aktif istihdam politikaları ve ilk işe
başlarken verilecek teşvikler
İşsizlik ve yoksullukla muumlcadele
5c-Kişilerin tutum ve davranışlarının değiştirilmesi
Eğitim ve bilinccedil seviyesinin yuumlkseltilmesi
Kamuya duyulan guumlvensizliğin azaltılması
Toplumda oluşan af ve yapılandırma duumlzenlemelerinin
ortadan kaldırılması
Sosyal diyaloğun sağlanması
5-KAYIT DIŞI İSTİHDAMI OumlNLEMEYE
YOumlNELİK STRATEJİLER NELERDİR
5d-Kayıtlı ccedilalışmaya zorlanma
Denetim sisteminin revizyonunun sağlanması
Cezaların caydırıcılığının arttırılması
Kamu kurumları arasındaki koordinasyonun arttırılması
Kayıtlı sisteme youmlnelik hak ve su istimallerin oumlnlenmesi
Mikro sosyal sigorta politikasının uygulanması
Mevzuatın geliştirilmesi
KaynakReis Angel-Urdinola ve Quijada Torres (2009)rsquoder httpwwwalomaliyecom2012umut_ciray_kayitdisihtm
(Erişim21012012)
Tuumlrkiyersquodeki Sektoumlrel Yapılar ve Avrupa
Komparatoumlr (Karşılaştırıcı) Seti
Ekonomik faaliyete goumlre
toplam istihdam
Ekonomik faaliyete goumlre
kayıt dışı istihdam
Tuumlrkiye Komparatoumlr Tuumlrkiye Komparatoumlr
Tarım 318 69 449 454
Sanayi 237 260 64 36
İnşaat 69 127 109 114
Hizmetler 376 545 248 89
Toplam 1000 1000 259 104
Yıllar İtibariyle Kayıt Dışı İstihdam (Bin Kişi)
Kayıt Dışı İstihdam Toplam İstihdam (Bin Kişi)Kayıt Dışı İstihdam
Oranı
2000 10925 21581 506
2001 11382 21524 529
2002 11133 21354 521
2003 10943 21147 517
2004 9843 1 9632 5 01
2005 9666 2 0067 4 82
2006 9593 2 0423 4 7
2007 9423 2 0738 4 54
2008 9220 2 1194 4 35
2009 9328 2 1277 4 38
2010 9772 2 2594 4 33
2011 10139 24110 421
Haz11 10327 25577 404
Kaynak httpwwwmaliyegovtrYillikEkonomikRaporYC4B1llC4B1k20Ekonomik20Rapor202012pdferişim tarihi 08042013
Aralık 2012 doumlneminde herhangi bir sosyal guumlvenlik
kuruluşuna kayıtlı olmadan ccedilalışanların oranı bir oumlnceki yılın
aynı doumlnemine goumlre 18 puan azalarak 374 oldu Bu
doumlnemde geccedilen yılın aynı doumlnemine goumlre tarım sektoumlruumlnde
sosyal guumlvenlikten yoksun ccedilalışanların oranı 834rsquoten 84rsquoe
yuumlkselirken tarım dışı sektoumlrlerde 255rsquoten 235rsquoe geriledi
Sosyal guumlvenlik kapsamında olmayan uumlcretli ve yevmiyeli
ccedilalışanların oranı ise bir oumlnceki yılın aynı doumlnemine goumlre 21
puan azalarak 206 oldu
Kayıt dışı ccedilalışanlar 18 puan azaldı
Sigortasız ccedilalıştırılan kişilerin sigortasız ccedilalıştırıldıklarına ilişkin sosyal guumlvenlik il muumlduumlrluumlkleri ve sosyal guumlvenlik merkez muumlduumlrluumlklerine yazılı başvuru yaparak veya ALO 170 Hattını arayarak bu konuda şikayet veya ihbarda bulunabilmeleri muumlmkuumlnduumlr
Sigortasız ccedilalıştırılan işccedililer dışında sigorta prim guumln sayısı eksik goumlsterilen suumlrekli sigorta giriş-ccedilıkışı yapılan gerccedilek uumlcretleri uumlzerinden sigorta primleri yatırılmayan işccedililerin de aynı duyarlılıkta olmaları beklenmektedir
TUumlRKİYErsquoDE KAYITLI BİR YAŞAM İCcedilİN
ALO 170
Karaaslan Erkan (2010) lsquorsquoKayıt Dışı İstihdam Ve Neden Olduğu Mali
Kayıpların Buumltccedile Uumlzerindeki Etkileri Tuumlrkiye Oumlrneğirsquorsquo
httphakanhozyildizcomfileresourcekayitdisiistihdamkitap[1]_120130172
546pdf erişim tarihi 04052013
Guumlloğlu Tuncay (2005) lsquorsquoTuumlrkiyersquode Kayıt Dışı İstihdam Gerccedileğine Bir Bakışrsquorsquo
httpdigitalcommonsilrcornelleducgiviewcontentcgiarticle=1008ampcon
text=intlvf erişim tarihi 06042013
Levent Recep (2012) lsquorsquoKayıt Dışı İstihdamrsquorsquo
httpwwwisvesosyalguvenlikcomanasayfamakale21html erişim
tarihi05042013
Ccediliray Umut (2012) lsquorsquokayıt Dışı Ekonomimim İstihdam Uumlzerindeki Etkileri Ve
Kayıt Dışı İle Proaktif Muumlcadele Youmlntemlerirsquorsquo
httpwwwalomaliyecom2012umut_ciray_kayitdisihtm erişim tarihi
05042013
httpwwwtuikgovtrPreHaberBultenleridoid=13464 erişim tarihi
09042013
51-Kayıt Dışı İstihdamı Azaltmaya Potansiyeli
Olan Sektoumlrler
Tarım sektoumlruumlnuumln kuumlccediluumllmesi
Eğitim seviyesinin yuumlkseltilmesi
İş hayatında kurumsallaşmanın artması
Emeklilik yaşının yuumlkseltilmesi Fiyat istikrarının ve suumlrduumlruumllebilir buumlyuumlmenin sağlanması
52-Kayıt Dışı İstihdamı Artırma Potansiyeli
Olan Sektoumlrler
İşsizlik oranının yuumlkselmesi
Kuumlresel rekabetin hız kazanması Sosyal yardım sisteminin kurulamamış olması
5-KAYIT DIŞI İSTİHDAMI OumlNLEMEYE YOumlNELİK STRATEJİLER NELERDİR
Kaynak httpwwwtuikgovtrGostergedoid=58979ampmetod=IlgiliGosterge erişim tarihi 08042013
5b-Reel sektoumlruumln guumlccedillendirilmesi
Mali ve yasal yuumlkuumlmluumlluumlklerin azaltılması
İşguumlcuuml piyasasının esnekleştirilmesi
Buumlrokrasinin azaltılması ve karar alma suumlreccedillerinin hızlandırılması
5a-Yoksulluk ve işsizlikle
muumlcadele
Aktif istihdam politikaları ve ilk işe
başlarken verilecek teşvikler
İşsizlik ve yoksullukla muumlcadele
5c-Kişilerin tutum ve davranışlarının değiştirilmesi
Eğitim ve bilinccedil seviyesinin yuumlkseltilmesi
Kamuya duyulan guumlvensizliğin azaltılması
Toplumda oluşan af ve yapılandırma duumlzenlemelerinin
ortadan kaldırılması
Sosyal diyaloğun sağlanması
5-KAYIT DIŞI İSTİHDAMI OumlNLEMEYE
YOumlNELİK STRATEJİLER NELERDİR
5d-Kayıtlı ccedilalışmaya zorlanma
Denetim sisteminin revizyonunun sağlanması
Cezaların caydırıcılığının arttırılması
Kamu kurumları arasındaki koordinasyonun arttırılması
Kayıtlı sisteme youmlnelik hak ve su istimallerin oumlnlenmesi
Mikro sosyal sigorta politikasının uygulanması
Mevzuatın geliştirilmesi
KaynakReis Angel-Urdinola ve Quijada Torres (2009)rsquoder httpwwwalomaliyecom2012umut_ciray_kayitdisihtm
(Erişim21012012)
Tuumlrkiyersquodeki Sektoumlrel Yapılar ve Avrupa
Komparatoumlr (Karşılaştırıcı) Seti
Ekonomik faaliyete goumlre
toplam istihdam
Ekonomik faaliyete goumlre
kayıt dışı istihdam
Tuumlrkiye Komparatoumlr Tuumlrkiye Komparatoumlr
Tarım 318 69 449 454
Sanayi 237 260 64 36
İnşaat 69 127 109 114
Hizmetler 376 545 248 89
Toplam 1000 1000 259 104
Yıllar İtibariyle Kayıt Dışı İstihdam (Bin Kişi)
Kayıt Dışı İstihdam Toplam İstihdam (Bin Kişi)Kayıt Dışı İstihdam
Oranı
2000 10925 21581 506
2001 11382 21524 529
2002 11133 21354 521
2003 10943 21147 517
2004 9843 1 9632 5 01
2005 9666 2 0067 4 82
2006 9593 2 0423 4 7
2007 9423 2 0738 4 54
2008 9220 2 1194 4 35
2009 9328 2 1277 4 38
2010 9772 2 2594 4 33
2011 10139 24110 421
Haz11 10327 25577 404
Kaynak httpwwwmaliyegovtrYillikEkonomikRaporYC4B1llC4B1k20Ekonomik20Rapor202012pdferişim tarihi 08042013
Aralık 2012 doumlneminde herhangi bir sosyal guumlvenlik
kuruluşuna kayıtlı olmadan ccedilalışanların oranı bir oumlnceki yılın
aynı doumlnemine goumlre 18 puan azalarak 374 oldu Bu
doumlnemde geccedilen yılın aynı doumlnemine goumlre tarım sektoumlruumlnde
sosyal guumlvenlikten yoksun ccedilalışanların oranı 834rsquoten 84rsquoe
yuumlkselirken tarım dışı sektoumlrlerde 255rsquoten 235rsquoe geriledi
Sosyal guumlvenlik kapsamında olmayan uumlcretli ve yevmiyeli
ccedilalışanların oranı ise bir oumlnceki yılın aynı doumlnemine goumlre 21
puan azalarak 206 oldu
Kayıt dışı ccedilalışanlar 18 puan azaldı
Sigortasız ccedilalıştırılan kişilerin sigortasız ccedilalıştırıldıklarına ilişkin sosyal guumlvenlik il muumlduumlrluumlkleri ve sosyal guumlvenlik merkez muumlduumlrluumlklerine yazılı başvuru yaparak veya ALO 170 Hattını arayarak bu konuda şikayet veya ihbarda bulunabilmeleri muumlmkuumlnduumlr
Sigortasız ccedilalıştırılan işccedililer dışında sigorta prim guumln sayısı eksik goumlsterilen suumlrekli sigorta giriş-ccedilıkışı yapılan gerccedilek uumlcretleri uumlzerinden sigorta primleri yatırılmayan işccedililerin de aynı duyarlılıkta olmaları beklenmektedir
TUumlRKİYErsquoDE KAYITLI BİR YAŞAM İCcedilİN
ALO 170
Karaaslan Erkan (2010) lsquorsquoKayıt Dışı İstihdam Ve Neden Olduğu Mali
Kayıpların Buumltccedile Uumlzerindeki Etkileri Tuumlrkiye Oumlrneğirsquorsquo
httphakanhozyildizcomfileresourcekayitdisiistihdamkitap[1]_120130172
546pdf erişim tarihi 04052013
Guumlloğlu Tuncay (2005) lsquorsquoTuumlrkiyersquode Kayıt Dışı İstihdam Gerccedileğine Bir Bakışrsquorsquo
httpdigitalcommonsilrcornelleducgiviewcontentcgiarticle=1008ampcon
text=intlvf erişim tarihi 06042013
Levent Recep (2012) lsquorsquoKayıt Dışı İstihdamrsquorsquo
httpwwwisvesosyalguvenlikcomanasayfamakale21html erişim
tarihi05042013
Ccediliray Umut (2012) lsquorsquokayıt Dışı Ekonomimim İstihdam Uumlzerindeki Etkileri Ve
Kayıt Dışı İle Proaktif Muumlcadele Youmlntemlerirsquorsquo
httpwwwalomaliyecom2012umut_ciray_kayitdisihtm erişim tarihi
05042013
httpwwwtuikgovtrPreHaberBultenleridoid=13464 erişim tarihi
09042013
52-Kayıt Dışı İstihdamı Artırma Potansiyeli
Olan Sektoumlrler
İşsizlik oranının yuumlkselmesi
Kuumlresel rekabetin hız kazanması Sosyal yardım sisteminin kurulamamış olması
5-KAYIT DIŞI İSTİHDAMI OumlNLEMEYE YOumlNELİK STRATEJİLER NELERDİR
Kaynak httpwwwtuikgovtrGostergedoid=58979ampmetod=IlgiliGosterge erişim tarihi 08042013
5b-Reel sektoumlruumln guumlccedillendirilmesi
Mali ve yasal yuumlkuumlmluumlluumlklerin azaltılması
İşguumlcuuml piyasasının esnekleştirilmesi
Buumlrokrasinin azaltılması ve karar alma suumlreccedillerinin hızlandırılması
5a-Yoksulluk ve işsizlikle
muumlcadele
Aktif istihdam politikaları ve ilk işe
başlarken verilecek teşvikler
İşsizlik ve yoksullukla muumlcadele
5c-Kişilerin tutum ve davranışlarının değiştirilmesi
Eğitim ve bilinccedil seviyesinin yuumlkseltilmesi
Kamuya duyulan guumlvensizliğin azaltılması
Toplumda oluşan af ve yapılandırma duumlzenlemelerinin
ortadan kaldırılması
Sosyal diyaloğun sağlanması
5-KAYIT DIŞI İSTİHDAMI OumlNLEMEYE
YOumlNELİK STRATEJİLER NELERDİR
5d-Kayıtlı ccedilalışmaya zorlanma
Denetim sisteminin revizyonunun sağlanması
Cezaların caydırıcılığının arttırılması
Kamu kurumları arasındaki koordinasyonun arttırılması
Kayıtlı sisteme youmlnelik hak ve su istimallerin oumlnlenmesi
Mikro sosyal sigorta politikasının uygulanması
Mevzuatın geliştirilmesi
KaynakReis Angel-Urdinola ve Quijada Torres (2009)rsquoder httpwwwalomaliyecom2012umut_ciray_kayitdisihtm
(Erişim21012012)
Tuumlrkiyersquodeki Sektoumlrel Yapılar ve Avrupa
Komparatoumlr (Karşılaştırıcı) Seti
Ekonomik faaliyete goumlre
toplam istihdam
Ekonomik faaliyete goumlre
kayıt dışı istihdam
Tuumlrkiye Komparatoumlr Tuumlrkiye Komparatoumlr
Tarım 318 69 449 454
Sanayi 237 260 64 36
İnşaat 69 127 109 114
Hizmetler 376 545 248 89
Toplam 1000 1000 259 104
Yıllar İtibariyle Kayıt Dışı İstihdam (Bin Kişi)
Kayıt Dışı İstihdam Toplam İstihdam (Bin Kişi)Kayıt Dışı İstihdam
Oranı
2000 10925 21581 506
2001 11382 21524 529
2002 11133 21354 521
2003 10943 21147 517
2004 9843 1 9632 5 01
2005 9666 2 0067 4 82
2006 9593 2 0423 4 7
2007 9423 2 0738 4 54
2008 9220 2 1194 4 35
2009 9328 2 1277 4 38
2010 9772 2 2594 4 33
2011 10139 24110 421
Haz11 10327 25577 404
Kaynak httpwwwmaliyegovtrYillikEkonomikRaporYC4B1llC4B1k20Ekonomik20Rapor202012pdferişim tarihi 08042013
Aralık 2012 doumlneminde herhangi bir sosyal guumlvenlik
kuruluşuna kayıtlı olmadan ccedilalışanların oranı bir oumlnceki yılın
aynı doumlnemine goumlre 18 puan azalarak 374 oldu Bu
doumlnemde geccedilen yılın aynı doumlnemine goumlre tarım sektoumlruumlnde
sosyal guumlvenlikten yoksun ccedilalışanların oranı 834rsquoten 84rsquoe
yuumlkselirken tarım dışı sektoumlrlerde 255rsquoten 235rsquoe geriledi
Sosyal guumlvenlik kapsamında olmayan uumlcretli ve yevmiyeli
ccedilalışanların oranı ise bir oumlnceki yılın aynı doumlnemine goumlre 21
puan azalarak 206 oldu
Kayıt dışı ccedilalışanlar 18 puan azaldı
Sigortasız ccedilalıştırılan kişilerin sigortasız ccedilalıştırıldıklarına ilişkin sosyal guumlvenlik il muumlduumlrluumlkleri ve sosyal guumlvenlik merkez muumlduumlrluumlklerine yazılı başvuru yaparak veya ALO 170 Hattını arayarak bu konuda şikayet veya ihbarda bulunabilmeleri muumlmkuumlnduumlr
Sigortasız ccedilalıştırılan işccedililer dışında sigorta prim guumln sayısı eksik goumlsterilen suumlrekli sigorta giriş-ccedilıkışı yapılan gerccedilek uumlcretleri uumlzerinden sigorta primleri yatırılmayan işccedililerin de aynı duyarlılıkta olmaları beklenmektedir
TUumlRKİYErsquoDE KAYITLI BİR YAŞAM İCcedilİN
ALO 170
Karaaslan Erkan (2010) lsquorsquoKayıt Dışı İstihdam Ve Neden Olduğu Mali
Kayıpların Buumltccedile Uumlzerindeki Etkileri Tuumlrkiye Oumlrneğirsquorsquo
httphakanhozyildizcomfileresourcekayitdisiistihdamkitap[1]_120130172
546pdf erişim tarihi 04052013
Guumlloğlu Tuncay (2005) lsquorsquoTuumlrkiyersquode Kayıt Dışı İstihdam Gerccedileğine Bir Bakışrsquorsquo
httpdigitalcommonsilrcornelleducgiviewcontentcgiarticle=1008ampcon
text=intlvf erişim tarihi 06042013
Levent Recep (2012) lsquorsquoKayıt Dışı İstihdamrsquorsquo
httpwwwisvesosyalguvenlikcomanasayfamakale21html erişim
tarihi05042013
Ccediliray Umut (2012) lsquorsquokayıt Dışı Ekonomimim İstihdam Uumlzerindeki Etkileri Ve
Kayıt Dışı İle Proaktif Muumlcadele Youmlntemlerirsquorsquo
httpwwwalomaliyecom2012umut_ciray_kayitdisihtm erişim tarihi
05042013
httpwwwtuikgovtrPreHaberBultenleridoid=13464 erişim tarihi
09042013
5b-Reel sektoumlruumln guumlccedillendirilmesi
Mali ve yasal yuumlkuumlmluumlluumlklerin azaltılması
İşguumlcuuml piyasasının esnekleştirilmesi
Buumlrokrasinin azaltılması ve karar alma suumlreccedillerinin hızlandırılması
5a-Yoksulluk ve işsizlikle
muumlcadele
Aktif istihdam politikaları ve ilk işe
başlarken verilecek teşvikler
İşsizlik ve yoksullukla muumlcadele
5c-Kişilerin tutum ve davranışlarının değiştirilmesi
Eğitim ve bilinccedil seviyesinin yuumlkseltilmesi
Kamuya duyulan guumlvensizliğin azaltılması
Toplumda oluşan af ve yapılandırma duumlzenlemelerinin
ortadan kaldırılması
Sosyal diyaloğun sağlanması
5-KAYIT DIŞI İSTİHDAMI OumlNLEMEYE
YOumlNELİK STRATEJİLER NELERDİR
5d-Kayıtlı ccedilalışmaya zorlanma
Denetim sisteminin revizyonunun sağlanması
Cezaların caydırıcılığının arttırılması
Kamu kurumları arasındaki koordinasyonun arttırılması
Kayıtlı sisteme youmlnelik hak ve su istimallerin oumlnlenmesi
Mikro sosyal sigorta politikasının uygulanması
Mevzuatın geliştirilmesi
KaynakReis Angel-Urdinola ve Quijada Torres (2009)rsquoder httpwwwalomaliyecom2012umut_ciray_kayitdisihtm
(Erişim21012012)
Tuumlrkiyersquodeki Sektoumlrel Yapılar ve Avrupa
Komparatoumlr (Karşılaştırıcı) Seti
Ekonomik faaliyete goumlre
toplam istihdam
Ekonomik faaliyete goumlre
kayıt dışı istihdam
Tuumlrkiye Komparatoumlr Tuumlrkiye Komparatoumlr
Tarım 318 69 449 454
Sanayi 237 260 64 36
İnşaat 69 127 109 114
Hizmetler 376 545 248 89
Toplam 1000 1000 259 104
Yıllar İtibariyle Kayıt Dışı İstihdam (Bin Kişi)
Kayıt Dışı İstihdam Toplam İstihdam (Bin Kişi)Kayıt Dışı İstihdam
Oranı
2000 10925 21581 506
2001 11382 21524 529
2002 11133 21354 521
2003 10943 21147 517
2004 9843 1 9632 5 01
2005 9666 2 0067 4 82
2006 9593 2 0423 4 7
2007 9423 2 0738 4 54
2008 9220 2 1194 4 35
2009 9328 2 1277 4 38
2010 9772 2 2594 4 33
2011 10139 24110 421
Haz11 10327 25577 404
Kaynak httpwwwmaliyegovtrYillikEkonomikRaporYC4B1llC4B1k20Ekonomik20Rapor202012pdferişim tarihi 08042013
Aralık 2012 doumlneminde herhangi bir sosyal guumlvenlik
kuruluşuna kayıtlı olmadan ccedilalışanların oranı bir oumlnceki yılın
aynı doumlnemine goumlre 18 puan azalarak 374 oldu Bu
doumlnemde geccedilen yılın aynı doumlnemine goumlre tarım sektoumlruumlnde
sosyal guumlvenlikten yoksun ccedilalışanların oranı 834rsquoten 84rsquoe
yuumlkselirken tarım dışı sektoumlrlerde 255rsquoten 235rsquoe geriledi
Sosyal guumlvenlik kapsamında olmayan uumlcretli ve yevmiyeli
ccedilalışanların oranı ise bir oumlnceki yılın aynı doumlnemine goumlre 21
puan azalarak 206 oldu
Kayıt dışı ccedilalışanlar 18 puan azaldı
Sigortasız ccedilalıştırılan kişilerin sigortasız ccedilalıştırıldıklarına ilişkin sosyal guumlvenlik il muumlduumlrluumlkleri ve sosyal guumlvenlik merkez muumlduumlrluumlklerine yazılı başvuru yaparak veya ALO 170 Hattını arayarak bu konuda şikayet veya ihbarda bulunabilmeleri muumlmkuumlnduumlr
Sigortasız ccedilalıştırılan işccedililer dışında sigorta prim guumln sayısı eksik goumlsterilen suumlrekli sigorta giriş-ccedilıkışı yapılan gerccedilek uumlcretleri uumlzerinden sigorta primleri yatırılmayan işccedililerin de aynı duyarlılıkta olmaları beklenmektedir
TUumlRKİYErsquoDE KAYITLI BİR YAŞAM İCcedilİN
ALO 170
Karaaslan Erkan (2010) lsquorsquoKayıt Dışı İstihdam Ve Neden Olduğu Mali
Kayıpların Buumltccedile Uumlzerindeki Etkileri Tuumlrkiye Oumlrneğirsquorsquo
httphakanhozyildizcomfileresourcekayitdisiistihdamkitap[1]_120130172
546pdf erişim tarihi 04052013
Guumlloğlu Tuncay (2005) lsquorsquoTuumlrkiyersquode Kayıt Dışı İstihdam Gerccedileğine Bir Bakışrsquorsquo
httpdigitalcommonsilrcornelleducgiviewcontentcgiarticle=1008ampcon
text=intlvf erişim tarihi 06042013
Levent Recep (2012) lsquorsquoKayıt Dışı İstihdamrsquorsquo
httpwwwisvesosyalguvenlikcomanasayfamakale21html erişim
tarihi05042013
Ccediliray Umut (2012) lsquorsquokayıt Dışı Ekonomimim İstihdam Uumlzerindeki Etkileri Ve
Kayıt Dışı İle Proaktif Muumlcadele Youmlntemlerirsquorsquo
httpwwwalomaliyecom2012umut_ciray_kayitdisihtm erişim tarihi
05042013
httpwwwtuikgovtrPreHaberBultenleridoid=13464 erişim tarihi
09042013
5c-Kişilerin tutum ve davranışlarının değiştirilmesi
Eğitim ve bilinccedil seviyesinin yuumlkseltilmesi
Kamuya duyulan guumlvensizliğin azaltılması
Toplumda oluşan af ve yapılandırma duumlzenlemelerinin
ortadan kaldırılması
Sosyal diyaloğun sağlanması
5-KAYIT DIŞI İSTİHDAMI OumlNLEMEYE
YOumlNELİK STRATEJİLER NELERDİR
5d-Kayıtlı ccedilalışmaya zorlanma
Denetim sisteminin revizyonunun sağlanması
Cezaların caydırıcılığının arttırılması
Kamu kurumları arasındaki koordinasyonun arttırılması
Kayıtlı sisteme youmlnelik hak ve su istimallerin oumlnlenmesi
Mikro sosyal sigorta politikasının uygulanması
Mevzuatın geliştirilmesi
KaynakReis Angel-Urdinola ve Quijada Torres (2009)rsquoder httpwwwalomaliyecom2012umut_ciray_kayitdisihtm
(Erişim21012012)
Tuumlrkiyersquodeki Sektoumlrel Yapılar ve Avrupa
Komparatoumlr (Karşılaştırıcı) Seti
Ekonomik faaliyete goumlre
toplam istihdam
Ekonomik faaliyete goumlre
kayıt dışı istihdam
Tuumlrkiye Komparatoumlr Tuumlrkiye Komparatoumlr
Tarım 318 69 449 454
Sanayi 237 260 64 36
İnşaat 69 127 109 114
Hizmetler 376 545 248 89
Toplam 1000 1000 259 104
Yıllar İtibariyle Kayıt Dışı İstihdam (Bin Kişi)
Kayıt Dışı İstihdam Toplam İstihdam (Bin Kişi)Kayıt Dışı İstihdam
Oranı
2000 10925 21581 506
2001 11382 21524 529
2002 11133 21354 521
2003 10943 21147 517
2004 9843 1 9632 5 01
2005 9666 2 0067 4 82
2006 9593 2 0423 4 7
2007 9423 2 0738 4 54
2008 9220 2 1194 4 35
2009 9328 2 1277 4 38
2010 9772 2 2594 4 33
2011 10139 24110 421
Haz11 10327 25577 404
Kaynak httpwwwmaliyegovtrYillikEkonomikRaporYC4B1llC4B1k20Ekonomik20Rapor202012pdferişim tarihi 08042013
Aralık 2012 doumlneminde herhangi bir sosyal guumlvenlik
kuruluşuna kayıtlı olmadan ccedilalışanların oranı bir oumlnceki yılın
aynı doumlnemine goumlre 18 puan azalarak 374 oldu Bu
doumlnemde geccedilen yılın aynı doumlnemine goumlre tarım sektoumlruumlnde
sosyal guumlvenlikten yoksun ccedilalışanların oranı 834rsquoten 84rsquoe
yuumlkselirken tarım dışı sektoumlrlerde 255rsquoten 235rsquoe geriledi
Sosyal guumlvenlik kapsamında olmayan uumlcretli ve yevmiyeli
ccedilalışanların oranı ise bir oumlnceki yılın aynı doumlnemine goumlre 21
puan azalarak 206 oldu
Kayıt dışı ccedilalışanlar 18 puan azaldı
Sigortasız ccedilalıştırılan kişilerin sigortasız ccedilalıştırıldıklarına ilişkin sosyal guumlvenlik il muumlduumlrluumlkleri ve sosyal guumlvenlik merkez muumlduumlrluumlklerine yazılı başvuru yaparak veya ALO 170 Hattını arayarak bu konuda şikayet veya ihbarda bulunabilmeleri muumlmkuumlnduumlr
Sigortasız ccedilalıştırılan işccedililer dışında sigorta prim guumln sayısı eksik goumlsterilen suumlrekli sigorta giriş-ccedilıkışı yapılan gerccedilek uumlcretleri uumlzerinden sigorta primleri yatırılmayan işccedililerin de aynı duyarlılıkta olmaları beklenmektedir
TUumlRKİYErsquoDE KAYITLI BİR YAŞAM İCcedilİN
ALO 170
Karaaslan Erkan (2010) lsquorsquoKayıt Dışı İstihdam Ve Neden Olduğu Mali
Kayıpların Buumltccedile Uumlzerindeki Etkileri Tuumlrkiye Oumlrneğirsquorsquo
httphakanhozyildizcomfileresourcekayitdisiistihdamkitap[1]_120130172
546pdf erişim tarihi 04052013
Guumlloğlu Tuncay (2005) lsquorsquoTuumlrkiyersquode Kayıt Dışı İstihdam Gerccedileğine Bir Bakışrsquorsquo
httpdigitalcommonsilrcornelleducgiviewcontentcgiarticle=1008ampcon
text=intlvf erişim tarihi 06042013
Levent Recep (2012) lsquorsquoKayıt Dışı İstihdamrsquorsquo
httpwwwisvesosyalguvenlikcomanasayfamakale21html erişim
tarihi05042013
Ccediliray Umut (2012) lsquorsquokayıt Dışı Ekonomimim İstihdam Uumlzerindeki Etkileri Ve
Kayıt Dışı İle Proaktif Muumlcadele Youmlntemlerirsquorsquo
httpwwwalomaliyecom2012umut_ciray_kayitdisihtm erişim tarihi
05042013
httpwwwtuikgovtrPreHaberBultenleridoid=13464 erişim tarihi
09042013
5-KAYIT DIŞI İSTİHDAMI OumlNLEMEYE
YOumlNELİK STRATEJİLER NELERDİR
5d-Kayıtlı ccedilalışmaya zorlanma
Denetim sisteminin revizyonunun sağlanması
Cezaların caydırıcılığının arttırılması
Kamu kurumları arasındaki koordinasyonun arttırılması
Kayıtlı sisteme youmlnelik hak ve su istimallerin oumlnlenmesi
Mikro sosyal sigorta politikasının uygulanması
Mevzuatın geliştirilmesi
KaynakReis Angel-Urdinola ve Quijada Torres (2009)rsquoder httpwwwalomaliyecom2012umut_ciray_kayitdisihtm
(Erişim21012012)
Tuumlrkiyersquodeki Sektoumlrel Yapılar ve Avrupa
Komparatoumlr (Karşılaştırıcı) Seti
Ekonomik faaliyete goumlre
toplam istihdam
Ekonomik faaliyete goumlre
kayıt dışı istihdam
Tuumlrkiye Komparatoumlr Tuumlrkiye Komparatoumlr
Tarım 318 69 449 454
Sanayi 237 260 64 36
İnşaat 69 127 109 114
Hizmetler 376 545 248 89
Toplam 1000 1000 259 104
Yıllar İtibariyle Kayıt Dışı İstihdam (Bin Kişi)
Kayıt Dışı İstihdam Toplam İstihdam (Bin Kişi)Kayıt Dışı İstihdam
Oranı
2000 10925 21581 506
2001 11382 21524 529
2002 11133 21354 521
2003 10943 21147 517
2004 9843 1 9632 5 01
2005 9666 2 0067 4 82
2006 9593 2 0423 4 7
2007 9423 2 0738 4 54
2008 9220 2 1194 4 35
2009 9328 2 1277 4 38
2010 9772 2 2594 4 33
2011 10139 24110 421
Haz11 10327 25577 404
Kaynak httpwwwmaliyegovtrYillikEkonomikRaporYC4B1llC4B1k20Ekonomik20Rapor202012pdferişim tarihi 08042013
Aralık 2012 doumlneminde herhangi bir sosyal guumlvenlik
kuruluşuna kayıtlı olmadan ccedilalışanların oranı bir oumlnceki yılın
aynı doumlnemine goumlre 18 puan azalarak 374 oldu Bu
doumlnemde geccedilen yılın aynı doumlnemine goumlre tarım sektoumlruumlnde
sosyal guumlvenlikten yoksun ccedilalışanların oranı 834rsquoten 84rsquoe
yuumlkselirken tarım dışı sektoumlrlerde 255rsquoten 235rsquoe geriledi
Sosyal guumlvenlik kapsamında olmayan uumlcretli ve yevmiyeli
ccedilalışanların oranı ise bir oumlnceki yılın aynı doumlnemine goumlre 21
puan azalarak 206 oldu
Kayıt dışı ccedilalışanlar 18 puan azaldı
Sigortasız ccedilalıştırılan kişilerin sigortasız ccedilalıştırıldıklarına ilişkin sosyal guumlvenlik il muumlduumlrluumlkleri ve sosyal guumlvenlik merkez muumlduumlrluumlklerine yazılı başvuru yaparak veya ALO 170 Hattını arayarak bu konuda şikayet veya ihbarda bulunabilmeleri muumlmkuumlnduumlr
Sigortasız ccedilalıştırılan işccedililer dışında sigorta prim guumln sayısı eksik goumlsterilen suumlrekli sigorta giriş-ccedilıkışı yapılan gerccedilek uumlcretleri uumlzerinden sigorta primleri yatırılmayan işccedililerin de aynı duyarlılıkta olmaları beklenmektedir
TUumlRKİYErsquoDE KAYITLI BİR YAŞAM İCcedilİN
ALO 170
Karaaslan Erkan (2010) lsquorsquoKayıt Dışı İstihdam Ve Neden Olduğu Mali
Kayıpların Buumltccedile Uumlzerindeki Etkileri Tuumlrkiye Oumlrneğirsquorsquo
httphakanhozyildizcomfileresourcekayitdisiistihdamkitap[1]_120130172
546pdf erişim tarihi 04052013
Guumlloğlu Tuncay (2005) lsquorsquoTuumlrkiyersquode Kayıt Dışı İstihdam Gerccedileğine Bir Bakışrsquorsquo
httpdigitalcommonsilrcornelleducgiviewcontentcgiarticle=1008ampcon
text=intlvf erişim tarihi 06042013
Levent Recep (2012) lsquorsquoKayıt Dışı İstihdamrsquorsquo
httpwwwisvesosyalguvenlikcomanasayfamakale21html erişim
tarihi05042013
Ccediliray Umut (2012) lsquorsquokayıt Dışı Ekonomimim İstihdam Uumlzerindeki Etkileri Ve
Kayıt Dışı İle Proaktif Muumlcadele Youmlntemlerirsquorsquo
httpwwwalomaliyecom2012umut_ciray_kayitdisihtm erişim tarihi
05042013
httpwwwtuikgovtrPreHaberBultenleridoid=13464 erişim tarihi
09042013
KaynakReis Angel-Urdinola ve Quijada Torres (2009)rsquoder httpwwwalomaliyecom2012umut_ciray_kayitdisihtm
(Erişim21012012)
Tuumlrkiyersquodeki Sektoumlrel Yapılar ve Avrupa
Komparatoumlr (Karşılaştırıcı) Seti
Ekonomik faaliyete goumlre
toplam istihdam
Ekonomik faaliyete goumlre
kayıt dışı istihdam
Tuumlrkiye Komparatoumlr Tuumlrkiye Komparatoumlr
Tarım 318 69 449 454
Sanayi 237 260 64 36
İnşaat 69 127 109 114
Hizmetler 376 545 248 89
Toplam 1000 1000 259 104
Yıllar İtibariyle Kayıt Dışı İstihdam (Bin Kişi)
Kayıt Dışı İstihdam Toplam İstihdam (Bin Kişi)Kayıt Dışı İstihdam
Oranı
2000 10925 21581 506
2001 11382 21524 529
2002 11133 21354 521
2003 10943 21147 517
2004 9843 1 9632 5 01
2005 9666 2 0067 4 82
2006 9593 2 0423 4 7
2007 9423 2 0738 4 54
2008 9220 2 1194 4 35
2009 9328 2 1277 4 38
2010 9772 2 2594 4 33
2011 10139 24110 421
Haz11 10327 25577 404
Kaynak httpwwwmaliyegovtrYillikEkonomikRaporYC4B1llC4B1k20Ekonomik20Rapor202012pdferişim tarihi 08042013
Aralık 2012 doumlneminde herhangi bir sosyal guumlvenlik
kuruluşuna kayıtlı olmadan ccedilalışanların oranı bir oumlnceki yılın
aynı doumlnemine goumlre 18 puan azalarak 374 oldu Bu
doumlnemde geccedilen yılın aynı doumlnemine goumlre tarım sektoumlruumlnde
sosyal guumlvenlikten yoksun ccedilalışanların oranı 834rsquoten 84rsquoe
yuumlkselirken tarım dışı sektoumlrlerde 255rsquoten 235rsquoe geriledi
Sosyal guumlvenlik kapsamında olmayan uumlcretli ve yevmiyeli
ccedilalışanların oranı ise bir oumlnceki yılın aynı doumlnemine goumlre 21
puan azalarak 206 oldu
Kayıt dışı ccedilalışanlar 18 puan azaldı
Sigortasız ccedilalıştırılan kişilerin sigortasız ccedilalıştırıldıklarına ilişkin sosyal guumlvenlik il muumlduumlrluumlkleri ve sosyal guumlvenlik merkez muumlduumlrluumlklerine yazılı başvuru yaparak veya ALO 170 Hattını arayarak bu konuda şikayet veya ihbarda bulunabilmeleri muumlmkuumlnduumlr
Sigortasız ccedilalıştırılan işccedililer dışında sigorta prim guumln sayısı eksik goumlsterilen suumlrekli sigorta giriş-ccedilıkışı yapılan gerccedilek uumlcretleri uumlzerinden sigorta primleri yatırılmayan işccedililerin de aynı duyarlılıkta olmaları beklenmektedir
TUumlRKİYErsquoDE KAYITLI BİR YAŞAM İCcedilİN
ALO 170
Karaaslan Erkan (2010) lsquorsquoKayıt Dışı İstihdam Ve Neden Olduğu Mali
Kayıpların Buumltccedile Uumlzerindeki Etkileri Tuumlrkiye Oumlrneğirsquorsquo
httphakanhozyildizcomfileresourcekayitdisiistihdamkitap[1]_120130172
546pdf erişim tarihi 04052013
Guumlloğlu Tuncay (2005) lsquorsquoTuumlrkiyersquode Kayıt Dışı İstihdam Gerccedileğine Bir Bakışrsquorsquo
httpdigitalcommonsilrcornelleducgiviewcontentcgiarticle=1008ampcon
text=intlvf erişim tarihi 06042013
Levent Recep (2012) lsquorsquoKayıt Dışı İstihdamrsquorsquo
httpwwwisvesosyalguvenlikcomanasayfamakale21html erişim
tarihi05042013
Ccediliray Umut (2012) lsquorsquokayıt Dışı Ekonomimim İstihdam Uumlzerindeki Etkileri Ve
Kayıt Dışı İle Proaktif Muumlcadele Youmlntemlerirsquorsquo
httpwwwalomaliyecom2012umut_ciray_kayitdisihtm erişim tarihi
05042013
httpwwwtuikgovtrPreHaberBultenleridoid=13464 erişim tarihi
09042013
Yıllar İtibariyle Kayıt Dışı İstihdam (Bin Kişi)
Kayıt Dışı İstihdam Toplam İstihdam (Bin Kişi)Kayıt Dışı İstihdam
Oranı
2000 10925 21581 506
2001 11382 21524 529
2002 11133 21354 521
2003 10943 21147 517
2004 9843 1 9632 5 01
2005 9666 2 0067 4 82
2006 9593 2 0423 4 7
2007 9423 2 0738 4 54
2008 9220 2 1194 4 35
2009 9328 2 1277 4 38
2010 9772 2 2594 4 33
2011 10139 24110 421
Haz11 10327 25577 404
Kaynak httpwwwmaliyegovtrYillikEkonomikRaporYC4B1llC4B1k20Ekonomik20Rapor202012pdferişim tarihi 08042013
Aralık 2012 doumlneminde herhangi bir sosyal guumlvenlik
kuruluşuna kayıtlı olmadan ccedilalışanların oranı bir oumlnceki yılın
aynı doumlnemine goumlre 18 puan azalarak 374 oldu Bu
doumlnemde geccedilen yılın aynı doumlnemine goumlre tarım sektoumlruumlnde
sosyal guumlvenlikten yoksun ccedilalışanların oranı 834rsquoten 84rsquoe
yuumlkselirken tarım dışı sektoumlrlerde 255rsquoten 235rsquoe geriledi
Sosyal guumlvenlik kapsamında olmayan uumlcretli ve yevmiyeli
ccedilalışanların oranı ise bir oumlnceki yılın aynı doumlnemine goumlre 21
puan azalarak 206 oldu
Kayıt dışı ccedilalışanlar 18 puan azaldı
Sigortasız ccedilalıştırılan kişilerin sigortasız ccedilalıştırıldıklarına ilişkin sosyal guumlvenlik il muumlduumlrluumlkleri ve sosyal guumlvenlik merkez muumlduumlrluumlklerine yazılı başvuru yaparak veya ALO 170 Hattını arayarak bu konuda şikayet veya ihbarda bulunabilmeleri muumlmkuumlnduumlr
Sigortasız ccedilalıştırılan işccedililer dışında sigorta prim guumln sayısı eksik goumlsterilen suumlrekli sigorta giriş-ccedilıkışı yapılan gerccedilek uumlcretleri uumlzerinden sigorta primleri yatırılmayan işccedililerin de aynı duyarlılıkta olmaları beklenmektedir
TUumlRKİYErsquoDE KAYITLI BİR YAŞAM İCcedilİN
ALO 170
Karaaslan Erkan (2010) lsquorsquoKayıt Dışı İstihdam Ve Neden Olduğu Mali
Kayıpların Buumltccedile Uumlzerindeki Etkileri Tuumlrkiye Oumlrneğirsquorsquo
httphakanhozyildizcomfileresourcekayitdisiistihdamkitap[1]_120130172
546pdf erişim tarihi 04052013
Guumlloğlu Tuncay (2005) lsquorsquoTuumlrkiyersquode Kayıt Dışı İstihdam Gerccedileğine Bir Bakışrsquorsquo
httpdigitalcommonsilrcornelleducgiviewcontentcgiarticle=1008ampcon
text=intlvf erişim tarihi 06042013
Levent Recep (2012) lsquorsquoKayıt Dışı İstihdamrsquorsquo
httpwwwisvesosyalguvenlikcomanasayfamakale21html erişim
tarihi05042013
Ccediliray Umut (2012) lsquorsquokayıt Dışı Ekonomimim İstihdam Uumlzerindeki Etkileri Ve
Kayıt Dışı İle Proaktif Muumlcadele Youmlntemlerirsquorsquo
httpwwwalomaliyecom2012umut_ciray_kayitdisihtm erişim tarihi
05042013
httpwwwtuikgovtrPreHaberBultenleridoid=13464 erişim tarihi
09042013
Aralık 2012 doumlneminde herhangi bir sosyal guumlvenlik
kuruluşuna kayıtlı olmadan ccedilalışanların oranı bir oumlnceki yılın
aynı doumlnemine goumlre 18 puan azalarak 374 oldu Bu
doumlnemde geccedilen yılın aynı doumlnemine goumlre tarım sektoumlruumlnde
sosyal guumlvenlikten yoksun ccedilalışanların oranı 834rsquoten 84rsquoe
yuumlkselirken tarım dışı sektoumlrlerde 255rsquoten 235rsquoe geriledi
Sosyal guumlvenlik kapsamında olmayan uumlcretli ve yevmiyeli
ccedilalışanların oranı ise bir oumlnceki yılın aynı doumlnemine goumlre 21
puan azalarak 206 oldu
Kayıt dışı ccedilalışanlar 18 puan azaldı
Sigortasız ccedilalıştırılan kişilerin sigortasız ccedilalıştırıldıklarına ilişkin sosyal guumlvenlik il muumlduumlrluumlkleri ve sosyal guumlvenlik merkez muumlduumlrluumlklerine yazılı başvuru yaparak veya ALO 170 Hattını arayarak bu konuda şikayet veya ihbarda bulunabilmeleri muumlmkuumlnduumlr
Sigortasız ccedilalıştırılan işccedililer dışında sigorta prim guumln sayısı eksik goumlsterilen suumlrekli sigorta giriş-ccedilıkışı yapılan gerccedilek uumlcretleri uumlzerinden sigorta primleri yatırılmayan işccedililerin de aynı duyarlılıkta olmaları beklenmektedir
TUumlRKİYErsquoDE KAYITLI BİR YAŞAM İCcedilİN
ALO 170
Karaaslan Erkan (2010) lsquorsquoKayıt Dışı İstihdam Ve Neden Olduğu Mali
Kayıpların Buumltccedile Uumlzerindeki Etkileri Tuumlrkiye Oumlrneğirsquorsquo
httphakanhozyildizcomfileresourcekayitdisiistihdamkitap[1]_120130172
546pdf erişim tarihi 04052013
Guumlloğlu Tuncay (2005) lsquorsquoTuumlrkiyersquode Kayıt Dışı İstihdam Gerccedileğine Bir Bakışrsquorsquo
httpdigitalcommonsilrcornelleducgiviewcontentcgiarticle=1008ampcon
text=intlvf erişim tarihi 06042013
Levent Recep (2012) lsquorsquoKayıt Dışı İstihdamrsquorsquo
httpwwwisvesosyalguvenlikcomanasayfamakale21html erişim
tarihi05042013
Ccediliray Umut (2012) lsquorsquokayıt Dışı Ekonomimim İstihdam Uumlzerindeki Etkileri Ve
Kayıt Dışı İle Proaktif Muumlcadele Youmlntemlerirsquorsquo
httpwwwalomaliyecom2012umut_ciray_kayitdisihtm erişim tarihi
05042013
httpwwwtuikgovtrPreHaberBultenleridoid=13464 erişim tarihi
09042013
Sigortasız ccedilalıştırılan kişilerin sigortasız ccedilalıştırıldıklarına ilişkin sosyal guumlvenlik il muumlduumlrluumlkleri ve sosyal guumlvenlik merkez muumlduumlrluumlklerine yazılı başvuru yaparak veya ALO 170 Hattını arayarak bu konuda şikayet veya ihbarda bulunabilmeleri muumlmkuumlnduumlr
Sigortasız ccedilalıştırılan işccedililer dışında sigorta prim guumln sayısı eksik goumlsterilen suumlrekli sigorta giriş-ccedilıkışı yapılan gerccedilek uumlcretleri uumlzerinden sigorta primleri yatırılmayan işccedililerin de aynı duyarlılıkta olmaları beklenmektedir
TUumlRKİYErsquoDE KAYITLI BİR YAŞAM İCcedilİN
ALO 170
Karaaslan Erkan (2010) lsquorsquoKayıt Dışı İstihdam Ve Neden Olduğu Mali
Kayıpların Buumltccedile Uumlzerindeki Etkileri Tuumlrkiye Oumlrneğirsquorsquo
httphakanhozyildizcomfileresourcekayitdisiistihdamkitap[1]_120130172
546pdf erişim tarihi 04052013
Guumlloğlu Tuncay (2005) lsquorsquoTuumlrkiyersquode Kayıt Dışı İstihdam Gerccedileğine Bir Bakışrsquorsquo
httpdigitalcommonsilrcornelleducgiviewcontentcgiarticle=1008ampcon
text=intlvf erişim tarihi 06042013
Levent Recep (2012) lsquorsquoKayıt Dışı İstihdamrsquorsquo
httpwwwisvesosyalguvenlikcomanasayfamakale21html erişim
tarihi05042013
Ccediliray Umut (2012) lsquorsquokayıt Dışı Ekonomimim İstihdam Uumlzerindeki Etkileri Ve
Kayıt Dışı İle Proaktif Muumlcadele Youmlntemlerirsquorsquo
httpwwwalomaliyecom2012umut_ciray_kayitdisihtm erişim tarihi
05042013
httpwwwtuikgovtrPreHaberBultenleridoid=13464 erişim tarihi
09042013
TUumlRKİYErsquoDE KAYITLI BİR YAŞAM İCcedilİN
ALO 170
Karaaslan Erkan (2010) lsquorsquoKayıt Dışı İstihdam Ve Neden Olduğu Mali
Kayıpların Buumltccedile Uumlzerindeki Etkileri Tuumlrkiye Oumlrneğirsquorsquo
httphakanhozyildizcomfileresourcekayitdisiistihdamkitap[1]_120130172
546pdf erişim tarihi 04052013
Guumlloğlu Tuncay (2005) lsquorsquoTuumlrkiyersquode Kayıt Dışı İstihdam Gerccedileğine Bir Bakışrsquorsquo
httpdigitalcommonsilrcornelleducgiviewcontentcgiarticle=1008ampcon
text=intlvf erişim tarihi 06042013
Levent Recep (2012) lsquorsquoKayıt Dışı İstihdamrsquorsquo
httpwwwisvesosyalguvenlikcomanasayfamakale21html erişim
tarihi05042013
Ccediliray Umut (2012) lsquorsquokayıt Dışı Ekonomimim İstihdam Uumlzerindeki Etkileri Ve
Kayıt Dışı İle Proaktif Muumlcadele Youmlntemlerirsquorsquo
httpwwwalomaliyecom2012umut_ciray_kayitdisihtm erişim tarihi
05042013
httpwwwtuikgovtrPreHaberBultenleridoid=13464 erişim tarihi
09042013
Karaaslan Erkan (2010) lsquorsquoKayıt Dışı İstihdam Ve Neden Olduğu Mali
Kayıpların Buumltccedile Uumlzerindeki Etkileri Tuumlrkiye Oumlrneğirsquorsquo
httphakanhozyildizcomfileresourcekayitdisiistihdamkitap[1]_120130172
546pdf erişim tarihi 04052013
Guumlloğlu Tuncay (2005) lsquorsquoTuumlrkiyersquode Kayıt Dışı İstihdam Gerccedileğine Bir Bakışrsquorsquo
httpdigitalcommonsilrcornelleducgiviewcontentcgiarticle=1008ampcon
text=intlvf erişim tarihi 06042013
Levent Recep (2012) lsquorsquoKayıt Dışı İstihdamrsquorsquo
httpwwwisvesosyalguvenlikcomanasayfamakale21html erişim
tarihi05042013
Ccediliray Umut (2012) lsquorsquokayıt Dışı Ekonomimim İstihdam Uumlzerindeki Etkileri Ve
Kayıt Dışı İle Proaktif Muumlcadele Youmlntemlerirsquorsquo
httpwwwalomaliyecom2012umut_ciray_kayitdisihtm erişim tarihi
05042013
httpwwwtuikgovtrPreHaberBultenleridoid=13464 erişim tarihi
09042013