Türkiye’de Planlama ve DPT

1960’lı Yıllar....

1962 – Birinci İnönü Koalisyonunun dağılıp İkincisinin kurulması Türkiye’de Planlamanın niteliğini ve geeceğini belirleyen önemli bir dönüm noktasıdır.. Bunu belgeleyen 1. Beş Yılık Kalkınma Planı ilkesidir:“Fiyatlar yerine kararlarının esas olduğu bütçe için harcamalar dışında, kaynakların çeşitli harcamalara ayrılmasını fiyat mekanizması ayarlayacaktır...”

Planlama Yaklaşımı...Planlarda makro-denge endişeleri ağır basmış, sektörel ve proje düzeyindeki

çözümler ikincil planda kalmıştırPerspektif 5-yıllık Yıllık

Makro 1 4 7

Sektör 2 5 8

Proje 3 6 9

Planlamanın İktisat Kuramındaki Yeri

1. Keynesci-Harrod tipi planlamada, ekonominin doğal büyüme hızı saptanarak, uygulanan politikalar yardımyla bu hız yükseltilip gerekli büyüme hızıyla eşitliği saptanmalıdır

2. Bilgi akımı yoluyla ekonomik karar alıcıların geleceğe yönelik bekleyişleri o şekilde etkilenmelidir ki, gerekli büyüme hızı ile beklenen büyüme hızı ve böylece gerçekleşen büyüme hızı eşitlenmiş olsun

Planlamanın etkin olarak işleyip işlemediğinin ve ekonomiye olumlu katkısının saptanması için:

1. Büyümenin kararlılığına2. Yatırımların üretkenliğine (marjinal

sermaye-hasıla katsayısına)3. Belirlenen hedeflerin gerçekleşme

oranlarına bakmak gerekir

Kalkınma Planlarının Ortak Özellikleri

1. Ekonomik ve toplumsal yapıyı veri almaları

2. Ekonomik büyümeyi ve bunun yıllık artış oranını temel belirleyici değişken almaları

3. Sayısal olmaları4. Sanayileşmeye öncelik verirler5. Perspektif planlara sahip olması

Birinci Beş Yılık Kalkınma Planı ..BM’in S.Ichimura modeli...H-D modeli yardımıyla büyüme hızı, yatırım, tasarruf vb. büyüklükler saptanmakta, 15 sektörlü fakat bazı hücreerdeki katsayıların sıfır varsayıldığı bir açık ve statik I-O tablosu ile özü sosya karılık olan proj değerlendirme usulü teknik taslak olarak kabul edildi.

İkinci Beş Yıllık Kalkınma Planı...Makro model kurma denemeleri yapılmaya çalışıldı. Eş-anlı denklemlerin kullanıldığı matematikel modeller hazırlandı ancak özünde H-D modeli olma niteliği sürüyordu

Üçüncü Beş Yıllık Kalkınma Planı...Matematiksel ancak hala H-D tipi modeldir. 37 sektörlü bir I-O tablosu ilk kez kullanıldı ve ithal ikamesi endojen olarak ele alındı

İç Ticaret Hadleri (Tarım/Sanayi)

1963 101 1969 105

1964 100 1970 108

1965 97 1971 101

1966 101 1972 108

1967 100 1973 135

1968 100 1974 134