tÜrkİye’nİn ab mÜzakerelerİ sÜrecİnİn İncelenmesİ

TÜRKİYE’NİN AB MÜZAKERELERİ TÜRKİYE’NİN AB MÜZAKERELERİ SÜRECİNİN İNCELENMESİSÜRECİNİN İNCELENMESİ

DOÇ. DR. MUSTAFA KİBAROĞLUDOÇ. DR. MUSTAFA KİBAROĞLU

BİLKENT ÜNİVERSİTESİBİLKENT ÜNİVERSİTESİULUSLARARASI İLİŞKİLER BÖLÜMÜULUSLARARASI İLİŞKİLER BÖLÜMÜ

30 OCAK 200730 OCAK 2007

KARA KUVVETLERİ KOMUTANLIĞIKARA KUVVETLERİ KOMUTANLIĞI

ANKARAANKARA

Doç. Dr. Mustafa Kibaroğlu Doç. Dr. Mustafa Kibaroğlu Bilkent Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bilkent Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü Bölümü

22


KONULARKONULAR

A. SOĞUK SAVAŞ DÖNEMİNDE AVRUPA İLE İLİŞKİLERA. SOĞUK SAVAŞ DÖNEMİNDE AVRUPA İLE İLİŞKİLER

B. SOĞUK SAVAŞ SONRASI DÖNEMDE İLİŞKİLERB. SOĞUK SAVAŞ SONRASI DÖNEMDE İLİŞKİLER C. YAKIN DÖNEMDE VE GÜNÜMÜZDE GELİŞMELERC. YAKIN DÖNEMDE VE GÜNÜMÜZDE GELİŞMELER

Ç. GELECEĞE YÖNELİK ÖNGÖRÜLERÇ. GELECEĞE YÖNELİK ÖNGÖRÜLER

D. ÖNERİLERD. ÖNERİLER


33


A. A. SOĞUK SAVAŞ DÖNEMİNDE AVRUPA İLE İLİŞKİLERSOĞUK SAVAŞ DÖNEMİNDE AVRUPA İLE İLİŞKİLER

A1.A1. 1960’lar ve ilişkilerin gelişmesi1960’lar ve ilişkilerin gelişmesi

A2.A2. 1970’ler ve ilişkilerde yavaşlama/duraksama1970’ler ve ilişkilerde yavaşlama/duraksama

A3.A3. 1980’ler ve ilişkilerde inişli çıkışlı dönem1980’ler ve ilişkilerde inişli çıkışlı dönem


44


A1. 1960’lar ve ilişkilerin gelişmesiA1. 1960’lar ve ilişkilerin gelişmesi

i...i... Soğuk Savaşın tüm hızıyla sürmesi ve Küba Krizi’nin etkileri Soğuk Savaşın tüm hızıyla sürmesi ve Küba Krizi’nin etkileri

ii..ii.. Sovyetleri “çevreleme” politikası ve Türkiye’nin konumu Sovyetleri “çevreleme” politikası ve Türkiye’nin konumu

iii.iii. Türkiye’nin NATO içindeki konumunun pekiştirilmesi gereği Türkiye’nin NATO içindeki konumunun pekiştirilmesi gereği

iv.iv. ABD’nin Batı Avrupa üzerinde tayin edeci etkisinin olması ABD’nin Batı Avrupa üzerinde tayin edeci etkisinin olması

v..v.. Yunanistan’ın 1961’de AET ile Ortaklık Anlaşması imzalaması Yunanistan’ın 1961’de AET ile Ortaklık Anlaşması imzalaması

vi.vi. Türkiye’nin de 1963’te AET ile Ortaklık Anlaşması imzalaması Türkiye’nin de 1963’te AET ile Ortaklık Anlaşması imzalaması


55


A2. 1970’ler ve ilişkilerde yavaşlama/duraksamaA2. 1970’ler ve ilişkilerde yavaşlama/duraksama

i...i... Doğu ve Batı blokları arasında “yumuşama” süreci Doğu ve Batı blokları arasında “yumuşama” süreci

ii..ii.. Batı Avrupa’nın ABD’ye olan ihtiyacının daha az hissedilmesi Batı Avrupa’nın ABD’ye olan ihtiyacının daha az hissedilmesi

iii.iii. Batı Avrupa’nın ekonomik ve siyasi entegrasyona yönelmesi Batı Avrupa’nın ekonomik ve siyasi entegrasyona yönelmesi

iv.iv. Türkiye’de 12 Mart Muhtırası ve siyasi dağınıklık yaşanması Türkiye’de 12 Mart Muhtırası ve siyasi dağınıklık yaşanması

v. v. Katma Protokol’ün 1973’te yürürlüğe girmesiKatma Protokol’ün 1973’te yürürlüğe girmesi

vi.vi. 1974 yılında Kıbrıs Barış Harekatı’nın yapılması 1974 yılında Kıbrıs Barış Harekatı’nın yapılması

vii.vii. 1974 OPEC krizi ve Türkiye’de ekonomik zorluklar 1974 OPEC krizi ve Türkiye’de ekonomik zorluklar yaşanması yaşanması

viii.viii. “ “Onlar Ortak biz PazarOnlar Ortak biz Pazar” görüşü ve ilişkilerin dondurulması” görüşü ve ilişkilerin dondurulması


66


A3. 1980’ler ve ilişkilerde inişli çıkışlı dönemA3. 1980’ler ve ilişkilerde inişli çıkışlı dönem

i...i... Türkiye’de 12 Eylül 1980 darbesi ve Batı ile ilişkilerin Türkiye’de 12 Eylül 1980 darbesi ve Batı ile ilişkilerin gerilmesi gerilmesi

ii..ii.. Yunanistan’ın 1981’de Avrupa Topluluğu’na tam üye olması Yunanistan’ın 1981’de Avrupa Topluluğu’na tam üye olması

iii.iii. Avrupa’da demokrasi ve insan hakları konularının öne çıkması Avrupa’da demokrasi ve insan hakları konularının öne çıkması

iv.iv. 1986 yılında Avrupa Tek Senedi’nin kabul edilmesi 1986 yılında Avrupa Tek Senedi’nin kabul edilmesi

v..v.. Topluğun güneye genişlemesi ve siyasi entegrasyona yönelmesi Topluğun güneye genişlemesi ve siyasi entegrasyona yönelmesi

vi.vi. Türkiye’de 1983 seçimleri ile hızla demokrasiye dönülmesi Türkiye’de 1983 seçimleri ile hızla demokrasiye dönülmesi

vii.vii. Türkiye’nin 1987 yılında Topluluğa “tam üyelik” başvurusu Türkiye’nin 1987 yılında Topluluğa “tam üyelik” başvurusu


77


B. B. SOĞUK SAVAŞ ERTESİ DÖNEMDE İLİŞKİLERSOĞUK SAVAŞ ERTESİ DÖNEMDE İLİŞKİLER

B1.B1. Doğu Bloku’nun AB açısından önemi ve önceliğiDoğu Bloku’nun AB açısından önemi ve önceliği

B2.B2. Siyasi ve ekonomik kriterlerin şart koşulması Siyasi ve ekonomik kriterlerin şart koşulması

B3.B3. AB’nin “genişleme” ve “derinleşme” süreciAB’nin “genişleme” ve “derinleşme” süreci


88


B1. Doğu Bloku’nun AB açısından önemi ve önceliğiB1. Doğu Bloku’nun AB açısından önemi ve önceliği

i...i... 1989 yılında “Berlin Duvarı”nın yıkılması 1989 yılında “Berlin Duvarı”nın yıkılması

ii..ii.. 1990 yılında Doğu ve Batı Almanya’nın birleşmesi 1990 yılında Doğu ve Batı Almanya’nın birleşmesi

iii.iii. Avrupa’nın Rusya ile arasında güvenli bölge oluşturması Avrupa’nın Rusya ile arasında güvenli bölge oluşturması

iv.iv. Ortak kültüre ait Avrupa milletlerinin entegrasyonu isteği Ortak kültüre ait Avrupa milletlerinin entegrasyonu isteği

v..v.. Avrupa entegrasyonunun “genişlemesi” ve “derinleşmesi” isteği Avrupa entegrasyonunun “genişlemesi” ve “derinleşmesi” isteği

vi..vi.. ABD’nin NATO’yu doğuya doğru genişletme projesi ABD’nin NATO’yu doğuya doğru genişletme projesi

vii.vii. ABD’nin Avrupa üzerinde tayin edeci etkisinin zayıflaması ABD’nin Avrupa üzerinde tayin edeci etkisinin zayıflaması


99


B2. Siyasi ve ekonomik kriterlerin şart koşulmasıB2. Siyasi ve ekonomik kriterlerin şart koşulması

i...i... 1992 Maastricht Antlaşması ile Avrupa Birliği’nin Kurulması 1992 Maastricht Antlaşması ile Avrupa Birliği’nin Kurulması

ii..ii.. Haziran 1993 Kopenhag Zirvesi ve “Kopenhag Kriterleri” Haziran 1993 Kopenhag Zirvesi ve “Kopenhag Kriterleri”

iii.iii. Aralık 1995 Madrid Zirvesi Kararları Aralık 1995 Madrid Zirvesi Kararları

iv.iv. Aralık 1997 Lüksemburg Zirvesi Sonuçları Aralık 1997 Lüksemburg Zirvesi Sonuçları

v..v.. Aralık 1999 Helsinki Zirvesi Kararları Aralık 1999 Helsinki Zirvesi Kararları


1010


B2.B2.i.i. Maastricht Antlaşması (1992) Maastricht Antlaşması (1992)

Maastricht Anlaşması’nın imzalanmasıyla Topluluk yapısının bir Maastricht Anlaşması’nın imzalanmasıyla Topluluk yapısının bir ileri adımı olarak Avrupa Birliği (AB) kuruldu. Bu adımla birlikte ileri adımı olarak Avrupa Birliği (AB) kuruldu. Bu adımla birlikte “topluluk sistemi” daha geniş bir çerçevede yürütülmeye başlandı; bundan “topluluk sistemi” daha geniş bir çerçevede yürütülmeye başlandı; bundan böyle üye ülkelerin hükümetleri arasındaki yürütülen işbirliğinin, “Ortak böyle üye ülkelerin hükümetleri arasındaki yürütülen işbirliğinin, “Ortak Dış ve Güvenlik Politikası” ile “Adalet ve İçişleri” konularını da içine Dış ve Güvenlik Politikası” ile “Adalet ve İçişleri” konularını da içine alması öngörülüyordualması öngörülüyordu..


1111


B2.B2.ii.ii. Kopenhag Kriterleri (1993) Kopenhag Kriterleri (1993)

““Üyelik, aday ülkenin demokrasiyi, hukukun üstünlüğünü, insan Üyelik, aday ülkenin demokrasiyi, hukukun üstünlüğünü, insan hakları ile azınlıkların korunmasını ve saygı görmesini teminat altına alan hakları ile azınlıkların korunmasını ve saygı görmesini teminat altına alan kurumların istikrara kavuşturulmuş olmasını, işleyen bir piyasa kurumların istikrara kavuşturulmuş olmasını, işleyen bir piyasa ekonomisinin mevcudiyetini, AB içindeki rekabet ve piyasa güçleriyle ekonomisinin mevcudiyetini, AB içindeki rekabet ve piyasa güçleriyle başetme kapasitesini gerektirmektedir. Üyelik, adayın –siyasi, ekonomik başetme kapasitesini gerektirmektedir. Üyelik, adayın –siyasi, ekonomik ve parasal birliğe katılım da dahil olmak üzere- üyeliğin getirdiği ve parasal birliğe katılım da dahil olmak üzere- üyeliğin getirdiği yükümlülükleri üstlenebileceğini varsayar.”yükümlülükleri üstlenebileceğini varsayar.”


1212


B2.B2.iii.iii. Madrid Zirvesi Kararları (1995) Madrid Zirvesi Kararları (1995)

““Üyelik, aday ülkenin AB’yle bütünleşmesi için idari yapılarında Üyelik, aday ülkenin AB’yle bütünleşmesi için idari yapılarında uyum yoluyla gerekli koşulların gerçekleştirilmesini de zorunlu uyum yoluyla gerekli koşulların gerçekleştirilmesini de zorunlu kılmaktadır. AB müktesebatının ulusal mevzuata uyarlanması önemli kılmaktadır. AB müktesebatının ulusal mevzuata uyarlanması önemli olmakla birlikte, esas itibarıyla bu mevzuatın uygun idari ve yasal yapılar olmakla birlikte, esas itibarıyla bu mevzuatın uygun idari ve yasal yapılar kanalıyla etkin bir şekilde uygulanması önem taşımaktadır. Bu husus, AB kanalıyla etkin bir şekilde uygulanması önem taşımaktadır. Bu husus, AB üyeliğinin gerektirdiği karşılıklı güvenin bir ön koşuludur.”üyeliğinin gerektirdiği karşılıklı güvenin bir ön koşuludur.”


1313


B2.B2.iv.iv. Lüksemburg Zirvesi Sonuçları (1997) Lüksemburg Zirvesi Sonuçları (1997)

““AB’nin genişlemesinin bir ön şartı olarak, kurumların işleyişi, AB’nin genişlemesinin bir ön şartı olarak, kurumların işleyişi, Amsterdam Antlaşmasının kurumsal hükümleri doğrultusunda Amsterdam Antlaşmasının kurumsal hükümleri doğrultusunda güçlendirilmeli ve geliştirilmelidir.”güçlendirilmeli ve geliştirilmelidir.”


1414


B2.B2.v.v. Helsinki Zirvesi Kararları (1999) Helsinki Zirvesi Kararları (1999)

para. 4.para. 4.

““Aday devletler, AB’nin Antlaşmalarda ifade edilen değerlerini ve Aday devletler, AB’nin Antlaşmalarda ifade edilen değerlerini ve amaçlarını paylaşmalıdırlar. Bu bakımdan AB Konseyi, anlaşmazlıkların amaçlarını paylaşmalıdırlar. Bu bakımdan AB Konseyi, anlaşmazlıkların BM Şartı’na uygun olarak barışçı yoldan çözümlenmesi ilkesini vurgular BM Şartı’na uygun olarak barışçı yoldan çözümlenmesi ilkesini vurgular ve aday devletleri süregiden sınır anlaşmazlıklarını ve ilgili diğer ve aday devletleri süregiden sınır anlaşmazlıklarını ve ilgili diğer meseleleri çözmek için her türlü gayreti göstermeye davet eder. Bunda meseleleri çözmek için her türlü gayreti göstermeye davet eder. Bunda başarılı olunmadığı takdirde, anlaşmazlığı makul bir süre içinde başarılı olunmadığı takdirde, anlaşmazlığı makul bir süre içinde Uluslararası Adalet Divanı’na götürmelidir. AB Konseyi, süregiden Uluslararası Adalet Divanı’na götürmelidir. AB Konseyi, süregiden anlaşmazlıklarla ilgili durumu, özellikle üyelik sürecindeki yansımalarıyla anlaşmazlıklarla ilgili durumu, özellikle üyelik sürecindeki yansımalarıyla ilgili olarak en geç 2004 yılı sonuna kadar Uluslararası Adalet Divanı ilgili olarak en geç 2004 yılı sonuna kadar Uluslararası Adalet Divanı yoluyla çözüme bağlamalarını teşvik amacıyla gözden geçirecektir.”yoluyla çözüme bağlamalarını teşvik amacıyla gözden geçirecektir.”


1515



para. 9. b.para. 9. b.

““Avrupa Birliği Konseyi, siyasi bir çözümün Kıbrıs’ın Avrupa Avrupa Birliği Konseyi, siyasi bir çözümün Kıbrıs’ın Avrupa Birliği’ne katılımını kolaylaştıracağının altını çizer. Üyelik Birliği’ne katılımını kolaylaştıracağının altını çizer. Üyelik müzakerelerinin tamamlanmasına kadar kapsamlı bir çözüme müzakerelerinin tamamlanmasına kadar kapsamlı bir çözüme ulaşılamamış olursa, Konsey’in üyelik konusundaki kararı, yukarıdaki ulaşılamamış olursa, Konsey’in üyelik konusundaki kararı, yukarıdaki husus bir ön şart olmaksızın verilecektir. Bu konuda Konsey, ilgili tüm husus bir ön şart olmaksızın verilecektir. Bu konuda Konsey, ilgili tüm faktörleri dikkate alır.”faktörleri dikkate alır.”


1616



para. 12.para. 12.

““Avrupa Birliği Konseyi, Komisyon’un İlerleme Raporu’nda Avrupa Birliği Konseyi, Komisyon’un İlerleme Raporu’nda işaret edildiği üzere, Türkiye’de son zamanlarda yaşanan olumlu işaret edildiği üzere, Türkiye’de son zamanlarda yaşanan olumlu gelişmeleri ve ayrıca Türkiye’nin Kopenhag kriterlerine uyum yönündeki gelişmeleri ve ayrıca Türkiye’nin Kopenhag kriterlerine uyum yönündeki reformlarını sürdürme niyetini memnuniyetle karşılar. Türkiye, diğer reformlarını sürdürme niyetini memnuniyetle karşılar. Türkiye, diğer aday devletlere uygulananlarla aynı kriterler temelinde Birliğe katılmaya aday devletlere uygulananlarla aynı kriterler temelinde Birliğe katılmaya yönelmiş bir aday devlettir. ... Müktesebatın benimsenmesi için bir Ulusal yönelmiş bir aday devlettir. ... Müktesebatın benimsenmesi için bir Ulusal Program’la birlikte, siyasi ve ekonomik kriterler ve bir üye devletin Program’la birlikte, siyasi ve ekonomik kriterler ve bir üye devletin yükümlülükleri ışığında üyelik hazırlıklarının yoğunlaşması gereken yükümlülükleri ışığında üyelik hazırlıklarının yoğunlaşması gereken öncelikleri içeren bir Katılım Ortaklığı, önceki Konsey sonuçları temelinde öncelikleri içeren bir Katılım Ortaklığı, önceki Konsey sonuçları temelinde oluşturulacaktır.” oluşturulacaktır.”


1717


B3. AB’nin “genişleme” ve “derinleşme” süreciB3. AB’nin “genişleme” ve “derinleşme” süreci

i...i... 2001 Nice Anlaşması ve 10 yeni üye katılımına karar verilmesi 2001 Nice Anlaşması ve 10 yeni üye katılımına karar verilmesi

ii..ii.. 2003 “Avrupa’nın Geleceği Kurultayı” ve Avrupa Anayasası 2003 “Avrupa’nın Geleceği Kurultayı” ve Avrupa Anayasası

iii.iii. 1 Mayıs 2004’te 10 yeni üyenin AB’ye katılımı 1 Mayıs 2004’te 10 yeni üyenin AB’ye katılımı

iv.iv. 29 Ekim 2004 Roma’da Avrupa Anayasası’nın imzalanması 29 Ekim 2004 Roma’da Avrupa Anayasası’nın imzalanması

v..v.. 2004 Türkiye ile görüşmelere başlanması kararı alınması 2004 Türkiye ile görüşmelere başlanması kararı alınması

vi.vi. 1 Ocak 2007’de Romanya ve Bulgaristan’ın AB’ye katılması 1 Ocak 2007’de Romanya ve Bulgaristan’ın AB’ye katılması


1818


C. C. YAKIN DÖNEMDE VE GÜNÜMÜZDE GELİŞMELERYAKIN DÖNEMDE VE GÜNÜMÜZDE GELİŞMELER

C1.C1. Katılım Ortaklığı Belgesi & Ulusal ProgramKatılım Ortaklığı Belgesi & Ulusal Program

C2.C2. Müzakere Çerçeve Belgesi & Genel İlkelerMüzakere Çerçeve Belgesi & Genel İlkeler

C3.C3. Müzakerelerin dondurulmasıMüzakerelerin dondurulması


1919



Katılım Ortaklığı, AB tarafından tüm aday ülkeler için ve her Katılım Ortaklığı, AB tarafından tüm aday ülkeler için ve her ülkenin hükümetiyle istişare halinde hazırlanan, üyeliğe hazırlık için ülkenin hükümetiyle istişare halinde hazırlanan, üyeliğe hazırlık için yerine getirilecek temel nitelikli kısa ve orta vadeli öncelikleri ortaya yerine getirilecek temel nitelikli kısa ve orta vadeli öncelikleri ortaya koyan bir metindir. koyan bir metindir.

AB Konseyi, 4 Aralık 2000 tarihinde AB Komisyonu tarafından AB Konseyi, 4 Aralık 2000 tarihinde AB Komisyonu tarafından hazırlanan “Türkiye İçin Katılım Ortaklığı 2000” başlıklı belgeye ilişkin hazırlanan “Türkiye İçin Katılım Ortaklığı 2000” başlıklı belgeye ilişkin siyasi mutabakatını bildirmiştir. siyasi mutabakatını bildirmiştir.

Katılım Ortaklığı belgesi, 8 Mart 2001 tarihli AB Çevre Bakanları Katılım Ortaklığı belgesi, 8 Mart 2001 tarihli AB Çevre Bakanları Konseyi’nde nitelikli oy çoğunluğuyla onaylanarak yürürlüğe girmiştir.Konseyi’nde nitelikli oy çoğunluğuyla onaylanarak yürürlüğe girmiştir.


2020



Katılım Ortaklığı belgesi Mayıs 2003 ve Kasım 2005 tarihlerinde Katılım Ortaklığı belgesi Mayıs 2003 ve Kasım 2005 tarihlerinde gözden geçirilmiş ve geliştirilmiş haliyle AB Konseyi tarafından kabul gözden geçirilmiş ve geliştirilmiş haliyle AB Konseyi tarafından kabul edilmiştir.edilmiştir.

Katılım Ortaklığı’nın uygulanması, Ortaklık Anlaşmasıyla Katılım Ortaklığı’nın uygulanması, Ortaklık Anlaşmasıyla oluşturulmuş mekanizmalar çerçevesinde AB Komisyonu’nun İlerleme oluşturulmuş mekanizmalar çerçevesinde AB Komisyonu’nun İlerleme Raporları vasıtasıyla incelenmektedir.Raporları vasıtasıyla incelenmektedir.

Katılım Ortaklığı belgesinde yer alan kısa (1-2 yıl) ve orta (3-4 yıl) Katılım Ortaklığı belgesinde yer alan kısa (1-2 yıl) ve orta (3-4 yıl) vadeli önceliklerin hayata geçirilmesi konusundaki program ve takvimi vadeli önceliklerin hayata geçirilmesi konusundaki program ve takvimi içeren “Avrupa Birliği Müktesebatı’nın Üstlenilmesine İlişkin Türkiye içeren “Avrupa Birliği Müktesebatı’nın Üstlenilmesine İlişkin Türkiye Ulusal Programı” 57. Hükümet tarafından onaylanarak 24 Mart 2001 Ulusal Programı” 57. Hükümet tarafından onaylanarak 24 Mart 2001 tarihinde yürürlüğe girmiştir.tarihinde yürürlüğe girmiştir.


2121



Kısa vadeli önceliklerKısa vadeli öncelikler başlığı altında başlığı altında

...... sivil-asker ilişkileri sivil-asker ilişkileri

...... yargı sistemi yargı sistemi

...... yolsuzlukla mücadele yolsuzlukla mücadele

...... azınlık hakları azınlık hakları

...... dini özgürlükler dini özgürlükler

...... kadın hakları kadın hakları

...... işkence ve kötü muamele ile mücadele işkence ve kötü muamele ile mücadele

...... doğu ve güneydoğuda durum doğu ve güneydoğuda durum

gibi konular yer almaktadır.gibi konular yer almaktadır.


2222



Orta vadeli önceliklerOrta vadeli öncelikler başlığı altında başlığı altında

...... özelleştirme programının uygulanması özelleştirme programının uygulanması

...... tarım sektörü reformunun tamamlanması tarım sektörü reformunun tamamlanması

...... sosyal güvenlik sisteminin sürdürülebilir olması sosyal güvenlik sisteminin sürdürülebilir olması

...... genel eğitim ve sağlık düzeyinin arttırılması genel eğitim ve sağlık düzeyinin arttırılması

...... fikri mülkiyet kanunu fikri mülkiyet kanunu

...... mali hizmetler mali hizmetler

...... kamu ihaleleri kamu ihaleleri

...... gıda güvenliği gıda güvenliği

gibi konular yer almaktadır.gibi konular yer almaktadır.


2323



Genişleme Stratejisi belgesi ve 2004 yılı İlerleme Raporu Genişleme Stratejisi belgesi ve 2004 yılı İlerleme Raporu sonuçlarına dayanarak Komisyon’un önerileri de dikkate alınarak Aralık sonuçlarına dayanarak Komisyon’un önerileri de dikkate alınarak Aralık 2004 zirvesinde AB Konseyi tarafından Türkiye ile müzakerelerin 2004 zirvesinde AB Konseyi tarafından Türkiye ile müzakerelerin başlatılması kararı alınmıştır.başlatılması kararı alınmıştır.

3 Ekim 2005 tarihinde Türkiye ile katılım müzakerelerinin 3 Ekim 2005 tarihinde Türkiye ile katılım müzakerelerinin açılması onaylanmış ve “açılması onaylanmış ve “Türkiye’nin bütün diğer AB üyesi ülkelerle aynı Türkiye’nin bütün diğer AB üyesi ülkelerle aynı kriterlere tabi tutulacağıkriterlere tabi tutulacağı” İngiltere Başbakanı Tony Blair tarafından ” İngiltere Başbakanı Tony Blair tarafından vurgulanmıştır.vurgulanmıştır.

Müzakere Çerçeve Belgesi, “Müzakereleri Düzenleyen Genel Müzakere Çerçeve Belgesi, “Müzakereleri Düzenleyen Genel İlkeler”, “Müzakerelerin Esası”, ve “Müzakere Prosedürleri” hakkında İlkeler”, “Müzakerelerin Esası”, ve “Müzakere Prosedürleri” hakkında bölümlerden oluşmaktadır.bölümlerden oluşmaktadır.


2424



i...i... Müzakereler Türkiye’nin kendi performansına göre işleyecek Müzakereler Türkiye’nin kendi performansına göre işleyecek ve hızı Türkiye’nin üyelik gereklerini yerine getirmesinde kaydettiği ve hızı Türkiye’nin üyelik gereklerini yerine getirmesinde kaydettiği ilerlemeye bağlı olacaktır.ilerlemeye bağlı olacaktır.

ii..ii.. Müzakerelerin ortak hedefi katılımdır. Müzakerelerin doğası Müzakerelerin ortak hedefi katılımdır. Müzakerelerin doğası gereği sonuçları önceden garanti edilemeyen açık uçlu bir süreçtir. Birliğin gereği sonuçları önceden garanti edilemeyen açık uçlu bir süreçtir. Birliğin Türkiye’yi hazmetme kapasitesi de dahil olmak üzere tüm Kopenhag Türkiye’yi hazmetme kapasitesi de dahil olmak üzere tüm Kopenhag Kriterleri bütünüyle göz önünde bulundurulduğunda, Türkiye’nin Kriterleri bütünüyle göz önünde bulundurulduğunda, Türkiye’nin üyeliğin tüm gereklerini tam olarak üstlenecek durumda olmaması üyeliğin tüm gereklerini tam olarak üstlenecek durumda olmaması halinde, Türkiye’nin Avrupa yapılarına mümkün olan en kuvvetli bağlarla halinde, Türkiye’nin Avrupa yapılarına mümkün olan en kuvvetli bağlarla bağlanması sağlanmalıdır.bağlanması sağlanmalıdır.


2525



iii.iii. Türkiye’de Birliğin temelini oluşturan özgürlük, demokrasi, Türkiye’de Birliğin temelini oluşturan özgürlük, demokrasi, insan haklarına saygı, temel hak ve özgürlükler ve hukukun üstünlüğü insan haklarına saygı, temel hak ve özgürlükler ve hukukun üstünlüğü ilkelerinin ciddi ve sürekli ihlal edilmesi halinde Komisyon kendi girişimi ilkelerinin ciddi ve sürekli ihlal edilmesi halinde Komisyon kendi girişimi ya da üye ülkelerin üçte birinin talebiyle müzakerelerin askıya alınmasını ya da üye ülkelerin üçte birinin talebiyle müzakerelerin askıya alınmasını tavsiye edecek ve müzakerelerin yeniden başlayabilmesi için gerekli tavsiye edecek ve müzakerelerin yeniden başlayabilmesi için gerekli koşulları önerecektir.koşulları önerecektir.

iv.iv. Müzakerelerin ilerlemesini, ekonomik ve sosyal yakınsama Müzakerelerin ilerlemesini, ekonomik ve sosyal yakınsama çerçevesi ve Türkiye’nin üyeliğe hazırlanma konusunda kaydettiği aşama çerçevesi ve Türkiye’nin üyeliğe hazırlanma konusunda kaydettiği aşama yönlendirecektir. Bu ilerleme başta “Kopenhag Kriterlerini tümüyle yerine yönlendirecektir. Bu ilerleme başta “Kopenhag Kriterlerini tümüyle yerine getirmesi” koşuluna bağlı olarak ölçülecektir. Bununla birlikte diğer getirmesi” koşuluna bağlı olarak ölçülecektir. Bununla birlikte diğer koşulları da yerine getirmesi gerekir: koşulları da yerine getirmesi gerekir:


2626



v...v...Türkiye’nin iyi komşuluk ilişkilerine yönelik açık taahhüdü ve Türkiye’nin iyi komşuluk ilişkilerine yönelik açık taahhüdü ve herhangi bir sınır anlaşmazlığını, Uluslararası Adalet Divanı’na götürmek herhangi bir sınır anlaşmazlığını, Uluslararası Adalet Divanı’na götürmek de dahil olmak üzere, Birleşmiş Milletler Şartı ile uyumlu bir şekilde de dahil olmak üzere, Birleşmiş Milletler Şartı ile uyumlu bir şekilde çözmek konusunda gayret göstermesi ... Kıbrıs dahil tüm AB üye ülkeleri çözmek konusunda gayret göstermesi ... Kıbrıs dahil tüm AB üye ülkeleri ile Türkiye arasındaki ikili ilişkilerin normalleşmesi konusunda ilerleme ile Türkiye arasındaki ikili ilişkilerin normalleşmesi konusunda ilerleme kaydedilmesikaydedilmesi

vi..vi.. Başta AB-Türkiye gümrük birliğine ilişkin olanlar olmak Başta AB-Türkiye gümrük birliğine ilişkin olanlar olmak üzere, Türkiye’nin Ortaklık Anlaşması ve Katma Protokol’ü tüm yeni AB üzere, Türkiye’nin Ortaklık Anlaşması ve Katma Protokol’ü tüm yeni AB üyesi ülkeleri kapsayacak şekilde genişleten Ek Protokol kapsamındaki üyesi ülkeleri kapsayacak şekilde genişleten Ek Protokol kapsamındaki yükümlülüklerinin yerine getirilmesi ve düzenli olarak gözden geçirilen yükümlülüklerinin yerine getirilmesi ve düzenli olarak gözden geçirilen Katılım Ortaklığı’nın uygulanmasıKatılım Ortaklığı’nın uygulanması


2727



vii. vii. Katılıma kadar geçecek sürede, Türkiye’den aşamalı olarak Katılıma kadar geçecek sürede, Türkiye’den aşamalı olarak üçüncü ülkelere yönelik politikalarını ve uluslararası organizasyonlar üçüncü ülkelere yönelik politikalarını ve uluslararası organizasyonlar içindeki tutumunu (tüm AB üyesi devletlerin bu organizasyonlara ve içindeki tutumunu (tüm AB üyesi devletlerin bu organizasyonlara ve düzenlemelere üyeliğiyle ilgili olanlar da dahil) Birlik ve üye devletler düzenlemelere üyeliğiyle ilgili olanlar da dahil) Birlik ve üye devletler tarafından benimsenen politikalar ve pozisyonlarla uyumlu hale getirmesi tarafından benimsenen politikalar ve pozisyonlarla uyumlu hale getirmesi talep edilecektir.talep edilecektir.


2828


C3.C3. Müzakerelerin DondurulmasıMüzakerelerin Dondurulması

AB AB Komisyonu Kasım 2006’da bazı fasıllarda Türkiye ile Komisyonu Kasım 2006’da bazı fasıllarda Türkiye ile müzakerelerin açılmaması tavsiyesinde bulundu ve AB Konseyi Aralık müzakerelerin açılmaması tavsiyesinde bulundu ve AB Konseyi Aralık 2006 zirvesinde bu yönde karar aldı:2006 zirvesinde bu yönde karar aldı:

...... Malların serbest dolaşım (1) Malların serbest dolaşım (1)

...... Yerleşim hakkı ve hizmet sunma serbestisi (3) Yerleşim hakkı ve hizmet sunma serbestisi (3)

...... Mali hizmetler (9) Mali hizmetler (9)

...... Tarım ve kırsal kalkınma (11) Tarım ve kırsal kalkınma (11)

...... Balıkçılık (13) Balıkçılık (13)

...... Ulaştırma politikası (14) Ulaştırma politikası (14)

...... Gümrük birliği (29) Gümrük birliği (29)

...... Dış ilişkiler (30) Dış ilişkiler (30)


2929


Ç. Ç. GELECEĞE YÖNELİK ÖNGÖRÜLERGELECEĞE YÖNELİK ÖNGÖRÜLER

...... GKRY’ne deniz ve hava limanlarının açılmaması katılım GKRY’ne deniz ve hava limanlarının açılmaması katılım müzakerelerinin Konsey tarafından dondurulması sonucunu getirmiştir.müzakerelerinin Konsey tarafından dondurulması sonucunu getirmiştir.

... ... Ek Protokol’ün GKRY’ni de kapsayacak şekilde genişletilmesi Ek Protokol’ün GKRY’ni de kapsayacak şekilde genişletilmesi talebi Müzakere Çerçeve belgesinde “Genel İlkeler” altında sürecin hangi talebi Müzakere Çerçeve belgesinde “Genel İlkeler” altında sürecin hangi şartlara bağlı devam edeceğini belirleyen hususlardan sadece bir tanesidir.şartlara bağlı devam edeceğini belirleyen hususlardan sadece bir tanesidir.

... ... GKRY’yi, Kıbrıs Adası’nın tümünü temsil eder şekilde GKRY’yi, Kıbrıs Adası’nın tümünü temsil eder şekilde tanımak anlamına da gelebilecek limanların açılması sorunu bir şekilde tanımak anlamına da gelebilecek limanların açılması sorunu bir şekilde aşılsa dahi, yukarıda değinilen “Genel İlkeler”den herhangi birinde de aşılsa dahi, yukarıda değinilen “Genel İlkeler”den herhangi birinde de benzer bir tıkanıklık yaşanması muktedirdir.benzer bir tıkanıklık yaşanması muktedirdir.


3030



...... Örneğin, benzer sıkıntılar ve müzakere sürecinin dondurulması Örneğin, benzer sıkıntılar ve müzakere sürecinin dondurulması hatta askıya alınması “Genel İlkeler” içinde sözü edilen “... hatta askıya alınması “Genel İlkeler” içinde sözü edilen “... demokrasi, demokrasi, insan haklarına saygı, temel hak ve özgürlükler ve hukukun üstünlüğü insan haklarına saygı, temel hak ve özgürlükler ve hukukun üstünlüğü ilkelerinin ciddi ve sürekli ihlal edilmesiilkelerinin ciddi ve sürekli ihlal edilmesi ...” durumu gibi sübjektif hatta ...” durumu gibi sübjektif hatta kasıtlı değerlendirmeye açık konularda da yaşanabilir. kasıtlı değerlendirmeye açık konularda da yaşanabilir.

... ... Benzer durum, gerekli şartlar oluşmadan ve ilgili ülkelerle en Benzer durum, gerekli şartlar oluşmadan ve ilgili ülkelerle en azından anlaşmazlık konularının neler olduğu hakkında ortak bir yargıya azından anlaşmazlık konularının neler olduğu hakkında ortak bir yargıya varılmadan “... varılmadan “... herhangi bir sınır anlaşmazlığını, Uluslararası Adalet herhangi bir sınır anlaşmazlığını, Uluslararası Adalet Divanı’na götürmekDivanı’na götürmek ...” konusunda da yaşanabilir. ...” konusunda da yaşanabilir.


3131



... ... Aynı şekilde, Türkiye’den “... Aynı şekilde, Türkiye’den “... aşamalı olarak üçüncü ülkelere aşamalı olarak üçüncü ülkelere yönelik politikalarını ve uluslararası organizasyonlar içindeki tutumunu yönelik politikalarını ve uluslararası organizasyonlar içindeki tutumunu Birlik ve üye devletler tarafından benimsenen politikalar ve pozisyonlarla Birlik ve üye devletler tarafından benimsenen politikalar ve pozisyonlarla uyumlu hale getirmesi talep edilmesi uyumlu hale getirmesi talep edilmesi ...” ve bu durumun AB’ye henüz tam ...” ve bu durumun AB’ye henüz tam üye olmamış bir Türkiye’nin ulusal çıkarları ile uyumlu olmaması üye olmamış bir Türkiye’nin ulusal çıkarları ile uyumlu olmaması durumunda da müzakerelerin dondurulması ya da askıya alınması sorunu durumunda da müzakerelerin dondurulması ya da askıya alınması sorunu yaşanabilir.yaşanabilir.

... ... Bu sorunlar aşılsa ve müzakereler teknik olarak “başarıyla” Bu sorunlar aşılsa ve müzakereler teknik olarak “başarıyla” tamamlansa bile Türkiye’nin Birliğe katılımını bazı ülkelerde yapılacak tamamlansa bile Türkiye’nin Birliğe katılımını bazı ülkelerde yapılacak referandumlar ve Birliğin “hazmetme kapasitesi” belirleyecektir.referandumlar ve Birliğin “hazmetme kapasitesi” belirleyecektir.


3232



... ... Avrupa Birliği oluşturulması fikri, esas itibarıyla aynı kıta Avrupa Birliği oluşturulması fikri, esas itibarıyla aynı kıta üzerinde yüzlerce yıl birbirleriyle din, mezhep ve etnik farklılıklara ve üzerinde yüzlerce yıl birbirleriyle din, mezhep ve etnik farklılıklara ve çıkar çatışmalarına dayalı olarak yaşanan savaşların yıkımını bir daha çıkar çatışmalarına dayalı olarak yaşanan savaşların yıkımını bir daha yaşamamak için geliştirilen bir “barış projesi”diryaşamamak için geliştirilen bir “barış projesi”dir

... ... Birliğin oluşturulmasında ekonomik faktörler cezbedici ve Birliğin oluşturulmasında ekonomik faktörler cezbedici ve kolaylaştırıcı rol oynamışsa da, Birliğin gelişiminin bütün safhalarında kolaylaştırıcı rol oynamışsa da, Birliğin gelişiminin bütün safhalarında esas belirleyici unsur siyasi kararlar olmuştur.esas belirleyici unsur siyasi kararlar olmuştur.

... ... Türkiye’nin ekonomik ve siyasi kriterlere uyum sağlaması Türkiye’nin ekonomik ve siyasi kriterlere uyum sağlaması konusunda sergilenen hassasiyet, eski Doğu Bloğu ülkelerinin Birliğe konusunda sergilenen hassasiyet, eski Doğu Bloğu ülkelerinin Birliğe katılımında gösterilmemiştir.katılımında gösterilmemiştir.


3333



... ... Gerek ekonomik, gerek siyasi konularda halen Türkiye’nin çok Gerek ekonomik, gerek siyasi konularda halen Türkiye’nin çok gerisinde olan ve göstermelik bazı düzenlemelerle kriterlere uyum gösterir gerisinde olan ve göstermelik bazı düzenlemelerle kriterlere uyum gösterir bir görüntü veren eski Doğu Bloğu ülkelerine Birliğe katılacakları kesin bir görüntü veren eski Doğu Bloğu ülkelerine Birliğe katılacakları kesin tarihler verilmiş, yasal düzenlemelerin uygulamaya geçirilmesi konusunda tarihler verilmiş, yasal düzenlemelerin uygulamaya geçirilmesi konusunda ısrarcı olunmamış, uygulamadaki eksikliklerin Birliğe dahil olduktan ısrarcı olunmamış, uygulamadaki eksikliklerin Birliğe dahil olduktan sonra içeride tamamlanabileceği yönünde bir tutum takınılmıştır.sonra içeride tamamlanabileceği yönünde bir tutum takınılmıştır.

... ... Türkiye söz konusu olduğunda ise, müzakerelerin başlatılması Türkiye söz konusu olduğunda ise, müzakerelerin başlatılması için dahi Anayasal ve yasal düzenlemeler yeterli görülmeyip, uygulamanın için dahi Anayasal ve yasal düzenlemeler yeterli görülmeyip, uygulamanın da kısa sürede ortaya konulması gerektiği belirtilmiştir.da kısa sürede ortaya konulması gerektiği belirtilmiştir.


3434



... ... Türkiye ile müzakere sürecinin “ucu açık olduğu” her fırsatta Türkiye ile müzakere sürecinin “ucu açık olduğu” her fırsatta resmen belirtilmiş ve sürecin “tam üyelik ile sonuçlanmayabileceği” resmen belirtilmiş ve sürecin “tam üyelik ile sonuçlanmayabileceği” vurgulanmıştır.vurgulanmıştır.

... ... Avrupa Birliği’nin önümüzdeki on yıllarda nasıl bir şekil Avrupa Birliği’nin önümüzdeki on yıllarda nasıl bir şekil alacağı Birliğe üye ülkeler tarafından yoğun bir şekilde tartışılmaktadır. alacağı Birliğe üye ülkeler tarafından yoğun bir şekilde tartışılmaktadır. “Avrupa Birleşik Devletleri” mi yoksa “Federal Avrupa Birliği” mi, veya “Avrupa Birleşik Devletleri” mi yoksa “Federal Avrupa Birliği” mi, veya başka bir siyasi yapı mı olacağı bugünden tam olarak bilinememektedir.başka bir siyasi yapı mı olacağı bugünden tam olarak bilinememektedir.

... ... Birliğin nasıl bir şekil alacağını belirleyebilecek gelişmelerden Birliğin nasıl bir şekil alacağını belirleyebilecek gelişmelerden bir tanesi Avrupa Anayasası’nın (Konvansiyon) son şeklini alması ve bir tanesi Avrupa Anayasası’nın (Konvansiyon) son şeklini alması ve Avrupa halkları tarafından onaylanması süreci olacaktır. Avrupa halkları tarafından onaylanması süreci olacaktır.


3535



... ... Kağıt üzerinde önümüzdeki birkaç yıla yayılmış bu sürecin Kağıt üzerinde önümüzdeki birkaç yıla yayılmış bu sürecin tahmin edilenden çok daha uzun bir döneme yayılması muktedirdir.tahmin edilenden çok daha uzun bir döneme yayılması muktedirdir.

... ... Bu konuda ortaya net bir görüntü çıkmadan, din ve kültür Bu konuda ortaya net bir görüntü çıkmadan, din ve kültür bakımından farklı bir kategoride görülen Türkiye’nin Birliğe dahil bakımından farklı bir kategoride görülen Türkiye’nin Birliğe dahil edilmesi yönündeki adımların mümkün olan en yavaş tempoda atılması edilmesi yönündeki adımların mümkün olan en yavaş tempoda atılması AB’nin çıkarları doğrultusunda olarak değerlendirilmektedir.AB’nin çıkarları doğrultusunda olarak değerlendirilmektedir.

... ... Türkiye gibi, gerek nüfus yapısı, gerek toplumsal özellikleri, Türkiye gibi, gerek nüfus yapısı, gerek toplumsal özellikleri, jeopolitik ve jeostratejik konumu sebebiyle dışlanması ciddi sorunlar jeopolitik ve jeostratejik konumu sebebiyle dışlanması ciddi sorunlar yaratabilecek bir ülkeye karşı kontrollü bir mesafeli yaklaşım politikası yaratabilecek bir ülkeye karşı kontrollü bir mesafeli yaklaşım politikası sergilenmektedir. sergilenmektedir.


3636


D. D. ÖNERİLERÖNERİLER

... ... Türkiye’de AB’ye tam üyelikle sonuçlanabilecek süreç Türkiye’de AB’ye tam üyelikle sonuçlanabilecek süreç hakkında toplumun geniş kesimleri gerekli ve yeterli bilgiye ve bilince hakkında toplumun geniş kesimleri gerekli ve yeterli bilgiye ve bilince sahip değildir. Bu konuda parti politikalarından etkilenmeyecek şekilde sahip değildir. Bu konuda parti politikalarından etkilenmeyecek şekilde devletin ilgili kurumları, üniversiteler, STK’lar ve basın halkımıza doğru devletin ilgili kurumları, üniversiteler, STK’lar ve basın halkımıza doğru ve yeterli bilgi ve yorumları ulaştırmalıdır.ve yeterli bilgi ve yorumları ulaştırmalıdır.

... ... Müzakerelerin dondurulmuş olmasının yarattığı ortamdan Müzakerelerin dondurulmuş olmasının yarattığı ortamdan istifade ederek, Türkiye’nin geleceğini çok yönlü bir şekilde derinden ve istifade ederek, Türkiye’nin geleceğini çok yönlü bir şekilde derinden ve ciddi boyutlarda etkileyebilecek olan müzakere çerçevesinin ve AB’ye ciddi boyutlarda etkileyebilecek olan müzakere çerçevesinin ve AB’ye katılma stratejisinin partiler ve kurumlar üstü bir yaklaşımla yoğun bir katılma stratejisinin partiler ve kurumlar üstü bir yaklaşımla yoğun bir şekilde toplum önünde tartışılmasında büyük yarar vardır. Bu konuda şekilde toplum önünde tartışılmasında büyük yarar vardır. Bu konuda henüz geç kalınmamıştır.henüz geç kalınmamıştır.


3737



... ... Türkiye’nin toplumsal özellikleri, ekonomik kaynakları, Türkiye’nin toplumsal özellikleri, ekonomik kaynakları, jeopolitik ve jeostratejik konumu, dış politika alanındaki zorlukları ve jeopolitik ve jeostratejik konumu, dış politika alanındaki zorlukları ve beklentileri çok yönlü bir şekilde dikkate alınarak, bilimsel yönteme dayalı beklentileri çok yönlü bir şekilde dikkate alınarak, bilimsel yönteme dayalı çalışmalarla, gelecek on yıllarda nasıl bir uluslararası konjonktürde çalışmalarla, gelecek on yıllarda nasıl bir uluslararası konjonktürde bulunacağı sağlıklı bir şekilde öngörülmeye çalışılmalıdır. bulunacağı sağlıklı bir şekilde öngörülmeye çalışılmalıdır.

... ... Müzakere sürecinde toplumsal yapıya, yasal ve anayasal Müzakere sürecinde toplumsal yapıya, yasal ve anayasal konulara ilişkin AB’nin beklentilerine uyulması sonucu Türk halkının konulara ilişkin AB’nin beklentilerine uyulması sonucu Türk halkının daha demokratik bir ortamda yaşamasının sağlanması bir kazanç olarak daha demokratik bir ortamda yaşamasının sağlanması bir kazanç olarak değerlendirilebilir. Zaman içinde bu konularda sıkıntı yaşanması değerlendirilebilir. Zaman içinde bu konularda sıkıntı yaşanması durumunda “egemen” bir devlet olarak Türkiye Cumhuriyeti devleti her durumunda “egemen” bir devlet olarak Türkiye Cumhuriyeti devleti her zaman gerekli düzeltmeleri ve düzenlemeleri yapabilir. zaman gerekli düzeltmeleri ve düzenlemeleri yapabilir.


3838



...... Ancak, müzakere sürecinde dış politika ve ulusal çıkarlar Ancak, müzakere sürecinde dış politika ve ulusal çıkarlar alanında atılacak adımların zaman içinde zararlı sonuçlar yaratması alanında atılacak adımların zaman içinde zararlı sonuçlar yaratması durumunda gerekli düzenlemeleri yapmak ya da süreci geri çevirmek durumunda gerekli düzenlemeleri yapmak ya da süreci geri çevirmek mümkün olmayabilir ya da çok sakıncalar yaratabilir. mümkün olmayabilir ya da çok sakıncalar yaratabilir.

... ... Bu sebeple, özellikle dış politika konularını kapsayan alanlarda Bu sebeple, özellikle dış politika konularını kapsayan alanlarda tam üye olmadan bağlayıcı ya da geri dönülmesi zor olan adımların tam üye olmadan bağlayıcı ya da geri dönülmesi zor olan adımların atılmasından kesin surette kaçınılmalıdır. Türkiye yükümlülüklerini atılmasından kesin surette kaçınılmalıdır. Türkiye yükümlülüklerini yerine getirse dahi müzakere sürecinin “ucu açık” olduğu ve “tam üyelikle yerine getirse dahi müzakere sürecinin “ucu açık” olduğu ve “tam üyelikle sonuçlanamayabileceği” unutulmamalıdır.sonuçlanamayabileceği” unutulmamalıdır.


3939



... ... GKRY ile limanlar sorunu aşılmadığı sürece sekiz fasılda GKRY ile limanlar sorunu aşılmadığı sürece sekiz fasılda müzakerelerin dondurulmuş olması, diğer fasıllarda ise sonuçlansa bile müzakerelerin dondurulmuş olması, diğer fasıllarda ise sonuçlansa bile müzakerelerin kapatılmayacak olması, 2007 yılının bir çok ülkede müzakerelerin kapatılmayacak olması, 2007 yılının bir çok ülkede (Türkiye dahil) seçimler yılı olması ve konunun siyasi istismara açık (Türkiye dahil) seçimler yılı olması ve konunun siyasi istismara açık olması sebebiyle her iki tarafta da hükümetlerin işine gelir bir görüntü olması sebebiyle her iki tarafta da hükümetlerin işine gelir bir görüntü vermektedir. Bunun ulusal bir konu olduğu unutulmamalıdır.vermektedir. Bunun ulusal bir konu olduğu unutulmamalıdır.

... ... AB’nin 1990’lı ve 2000’li yıllarda bünyesine kattığı yeni AB’nin 1990’lı ve 2000’li yıllarda bünyesine kattığı yeni ülkelere karşı sergilediği yaklaşımı samimi ve kararlı bir şekilde ülkelere karşı sergilediği yaklaşımı samimi ve kararlı bir şekilde Türkiye’ye karşı da sergilediği takdirde, Türkiye’nin onurlu bir şekilde Türkiye’ye karşı da sergilediği takdirde, Türkiye’nin onurlu bir şekilde AB’ye katılımı “çağdaşlaşma” projesi ile uyumlu olabilir. Aksi takdirde AB’ye katılımı “çağdaşlaşma” projesi ile uyumlu olabilir. Aksi takdirde müzakere süreci ülkemizin ve milletimizin çıkarına sonuçlar vermeyebilir.müzakere süreci ülkemizin ve milletimizin çıkarına sonuçlar vermeyebilir.


DOÇ. DR. MUSTAFA KİBAROĞLUDOÇ. DR. MUSTAFA KİBAROĞLU

BİLKENT ÜNİVERSİTESİBİLKENT ÜNİVERSİTESİULUSLARARASI İLİŞKİLER BÖLÜMÜULUSLARARASI İLİŞKİLER BÖLÜMÜ

30 OCAK 200730 OCAK 2007

KARA KUVVETLERİ KOMUTANLIĞIKARA KUVVETLERİ KOMUTANLIĞI

ANKARAANKARA

tÜrkİye’nİn ab mÜzakerelerİ sÜrecİnİn İncelenmesİ

Documents