TÜRKİYE’NİN COĞRAFİ

BÖLGELERİ

COĞRAFİ BÖLGELERİ OLUŞTURAN ETKENLER

1. Doğal etkenler : konum,yeryüzü şekilleri,iklim,bitki örtüsü

2. Beşeri etkenler : nüfus ,yerleşme3. Ekonomik etkenler: tarım ve

hayvancılık,sanayi ve madencilik,ticaret,turizm

BÖLGE: doğal,beşeri ve ekonomik özellikler yönünden sınırları içinde benzerlik gösteren geniş alanlara bölge denir.

BÖLÜM:sınırları içende benzerlikleri olan ancak bölgenin diger yerlerinden farklı olan küçük alanlara ise bölüm denir.

BÖLGE VE BÖLÜMLER

AKDENİZ BÖLGESİ

Anadolu’nun güneyinde akdeniz kıyısı boyunca uzanır.batı ve kuzey batısında Ege bölgesi,kuzeyinde İç anadolu bölgesi,doğusunda Güneydoğu anadolu bölgesi,güneyinde ise akdeniz bulunur.

Arazi Yapısı

• Akdeniz bölgesini arazisi oldukça dağlık ve engebelidir.bölgenin yeryüzü şekillerinin ana çizgilerini Toroslar belirler.Antalya Körfezinin iki yanında yer Batı toroslar,kuzeyde göller yöresinde birbirine yaklaşıp sıkışır.Teke yarımadasının batısında beliren batı toroslar ,taşeli platosuna kadar uzanır.

İklimi

• Akdeniz ve ege bölgesi kıyıları ile marmara denizi çevresinde görülür.bu iklimde yazlar sıcak ve kurak geçmektedir.kışlar ise ılık ve yağışlıdır.yaz ve kış mevsimindeki yağış miktarı arasında büyük bir fark bulunmaz.iç kesimlere doğru karasal iklim görülür.

Bitki örtüsü

• Dağların denize bakan yamaçlarında makilikler ve yer yer yüksek ormanlar kaplı ve aralarında çukur alanlar ise karasal etkilerin arttığı bir iklim tipine rastlanır.yine de akdeniz’in etkisi etkisi nedeniyle bu kesimlerdeki iklim,iç anadoludaki gibi şiddetli karasala özellikler taşımaz.ensıcak ay ortalaması kıyılardaki 27-28c ,iç kısımlar 23 -25c dir.en soğuk ay ortalaması ise kıyıda 10c ,iç kesimlerde 2ckadar iner.iklim şartları nedeniyle bitki örtüsü makidir.bitki örtümüz maki ,defne ,keçiboynuzu,zeytin gibi bodur ve kısa ağaçlardan olusur.bu ağaçlar sıcağa ve soğuğa daha dayanıklıdır ormanlara göre.

Nüfus ve yerleşme

• 2007 nüfus sayımı sonuçlarına göre akdeniz bölgesi’nin nüfüsu yaklaşık olarak 8.9 milyondur.nüfus yopunluğunu en az oldugu yerler teke ve taşeli platosu ile dağlık alanlardır.

2’bölüme ayrılır

• 1)Adana bölümü:akdeniz bölgesinin doğuda kalan bölümüdür.bölümün illeri:adana ,mersin,osmaniye,kilis,hatay,kahramanmaraştır.akdeniz bölgesinin yüz ölçüm bakımından en küçük bölümüdür.bölüm dağlık bir bölümdür.bolkar dağları ,aladağlar,tahtalı dağları nur dagları yer almaktadır.bölümde seyhan ,ceyhan ,asi gibi nehirler bulunur.bu bölümde genellikle akdeniz iklimi görülür.yazlar sıcak ve kurak,kışlar ılık ve yağışlıdır.bölümde en fazla nüfusa sahip il,Adanadır.bölümde verimli tarım alanlarının varlığı ile tarım gelişmiştir.mersin limanı ile iskenderun limanı ticaretin gelişmesini sağlamıştır.

• 2)Antalya bölümü:Akdeniz bölgesinin batısında kalan bölümüdür.bölmün illeri:antalya ,ısparta ,burdur’dur.antalya bölümü akdeniz bölgesinin en dağlık bölümüdür.bey dağları,sultan değları,geyik dağları yer almaktadır.akdeniz iklimi hakimdir.bitki örtüsü maki’dir.bölge genellikle dağlık olduğu için nüfus yoğunluğu azdır.

DOĞU ANADOLU BÖLGESİ

• Ülkenin nüfus yoğunluğu ve nğfusu en az bölgesidir.bunda bölgenin yüzçlçümünün büyük olması başlıca etkendir.türkiye topraklarının %21’ni kaplar.bölgede dağlardan sonra en fazla yer kaplayan yerşekilleri platolardır.en büyük platosu Erzurum Kars platosudur.doğu anadolu bölgesinde yer alan aras ve kura nehirleri sularını türkiye toprakları dışında hazar denizine dökerler.fırat ,dicle ve zap nehirleri ise sularını yine türkiye dışarısında basra körfezine dökerler.Bölgedeki iklim karasal iklimdir.türkiye’nin nüfus yoğunlığu en az olan bölgesidir.sanayi yetersiz oldugu için doğu anadolu halkı geçimini hayvancılıkla sağlar.

4 bölüme ayrılır

• 1)Yukarı fırat bölümü:genel olarak dağlık olmakla beraber çöküntü ovalarına sahiptir.karasal iklim bu bölgede ki etkisi daha azdır.kış mevsimi diğer bölümlere nazaran daha hafif geçer.sebebi yükseltinin azalması ve baraj göllerin ılımanlaştırıcı etkisidir.bölgede nüfus yoğunluğu bakımından en fazla olan bölümüdür.bölüm türkiyede maden çeşitliliği ve rezervi en fazla olan bölümdür.sanayinin en geliştiği bölümdür.

• 2)Erzurum – Kars bölümü:bölüm geniş platolara sahip olmasına rağmen çok yüksektir.karasal iklime sahip bölümde kışlar çok sert geçmektedir.burası türkiyenin en sopuk yeridir.bölümde ki halk geçimini daha çok tarım ve hayvancılık ile sağlar.

• 3)Yukarı murat-Van bölümü:murat ırmağının doğduğu yer ile van gölünün çevresini içine alır.nemrut,süphan,tendürek ve ağrı dagları bulunmaktadır.böldege karasal iklim etkilidir.en yaygın bitki örtüsü bozkır’dır.bölümde nüfus çok seyrektir.halkın geçim kaynaklarının başında hayvancılık gelmektedir..

4)Hakkari bölümü:ülkemizin günydoğu köşesini oluşturur.ülkemizin en dağlık bölümü burasıdır.bölümde şiddetli bir karasal iklim görülür.kış mevsimi uzun ve kar yağışlı geçmektedir.ülkemizin en seyrek nüfuslu bölümlerindendir.arazinin çok dağlık olmasından dolayı tarım,sanayi,turizm gelişmemiştir.

3)EGE BÖLGESİ

• İsmini kıyısında olduğu ege denizinden almaktadır.kuzeyde marmara ,doğuda iç Anadolu,güneyde Akdeniz bölgeleriyle ve son olarak batıda ege deniziyle çevrilidir.Türkiyenin en uzun kıyı şeride sahip bölgesidir.kentleşmenin en yoğun yaşandığı bölgemizidir.ege bölgesinde nüfusun çoğunluğu iklim,toprak koşulları ve ulaşım kolaylıklarının da elverişliliği ile geçimini tarımdan sağlar.hayvancılık çok gelişmemiştir.sanayi bakımından marmara bölgesinden sonra ikinci sırada yer almaktadır.

2)Bölüme ayrılır:

• 1)Asıl ege (kıyı ege)bölümü:bölümün başlıca illeri:izmir ,manisa,aydın,denizlive muğladır.kıyıya dik uzanan dağlar ve bu dağlar arsındaki çöküntü ovaları oluşturur yer şekillerini.Akdeniz iklimi görülür.tarım ürün çeşidi fazladır .başlıca tarım ürünleri:zeytin,pamuk,üzüm,tütün,turiçgiller,buğday,patates,sebze ve meyvedir.bölgenin nüfus yoğunluğu bakımından fazla olan bölümüdür.bölümün nüfusu sürekli artmaktadır.bölümün en gelişmiş şehri izmir’dir.

• 2)İç batı anadolu bölümü:bölümün başlıca illeri:afyon ,uşak ve kütahya’dır.bölüm plato görünümlü düzlüklerden oluşur.bölgenin en geniş platosu afyon ve çevresinde ki yazılıkaya platosudur.karasal iklim görülür.tarım ürün çeşidi azdır.bölümde daha çok küçükbaş hayvancılık yapılır.mermer üretimi fazladır.nüfus yoğunluğu kıyı ege bölümüne göre azdır

4)GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİ

• Güneydogu torosların güneyinden surüye sınırına kadar olan yerleri kaplar.bölge doğu ve kuzeyden Doğu anadolu bölgesi,batıdan Akdeniz bölgesi,güneyden suriye ile ve kısa sınırla da ırakla çevrilidir.türkiyenin en düzlük yerlerindendir.Karacadağ volkanı yer almaktadır.GAP sayesinde kalkınma sağlamıştır.fosfat ,linyit ve perol bu bölgeden çıkartılır.

2)Bölüme ayrılır:

• 1)Orta Fırat bölümü: bu bölümde Gazi antep ve Şanlı urfa platoları önemli yer tutmaktadır.bu bölümde yazlar sıcak ve kurak ,kışlar serin ve yağışlı olan akdeniz iklimi görülür.bölümün en gelişmiş ili Gazi antep ‘tir.halkın geçimi tarım ve hayvancılıktan sağlanır.tahıl,mercimek,yer fıstığı yetiştirilir.

• 2)Dicle bölümü:bu bölüm yerşekilleri bakımından sade bir özellik gösterir.bölümdeki başlıca yerşekilleri:diyarbakır havzası,karacadağ volkan kütlesi ve mardin –midyat eşiği’dir.bölüm karasal iklim görülür.bölümün bitki örtüsü bozkır’dır.karacadağ volkan konisi bölgenin en yüksek dağıdır.yaz aylarında bölümde yaylacılık faaliyeti görülür.

5)İÇ ANADOLU BÖLGESİ

• Anadolunun ortasında yer alır.Türkiye de gelişmiş bölgeler içerinde yer almaktadır.yüz ölçüm bakımndan doğu anadolu bölgesiden sonra ikinci sırada yer almaktadır.Güneydoğu bölgesi dışında bütün bölgelerle komşudur. Aynı zamanda türkiye’nin tahıl ambarı diyede anılır.sanayisi oldukça gelişmiştir.

4)Bölüme ayrılır• 1)Konya bölümü: bölüm Türkiyenin

ortasında yer alır.karasal iklime sahip yörede kışlar soğuk yazlar ise kurak geçmektedir.burası türkiye’de çölleşmeye başlayan yerlerdendir.bölümün ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayanır.en çok tahıl ekimi yapılır..bölümün en geniş yerleşim yeri olan konya’da sanayi kuruluşları bulunmaktadır.mevlana müzesi.topkapı sarayından sonra en çok ziyaret edilen yerdir.

• 2)Yukarı sakarya bölümü:yukarı sakarya bölümü türkiyenin iç anadolu bölgesine bağlı bölümüdür.Türkiye’nin başkenti ankara ve önemli illerinden eskişehir bu bölümde bulunur.

• 3)Orta kızılırmak bölmü:volkanik arazinin en yoğun oldugu bölümdür.patatesin en çok yetiştirildiği bölümdür.bölümün en gelişmiş şehri kayseri’dir.Nevşehir ve kırşehirde şarap sanayiisinde gelişmiştir.peri bacaları bu bölümdedir.turizmin en gelişmiş bölümüdür.

• 4)Yukarı kızılırmak bölümü:bölgenin yüzölçümü en küçük,nüfus yoğunluğu en az olan bölümüdür.En dağlık ve en karasal bölümüdür.Tarım alanları en dr olan bölümdür.en geri kalmış bölümdür..Büyükbaş hayvancılık gelişmiştir.kırsal nüfus fazla,kentsel nüfus azdır.Sivas en önemli yerleşim yeridir.

6)MARMARA BÖLGESİ

• Köprü niteliği ile Avrupa ve Asyayı birbirine bağladığı

söylenir.marmara bölgesinde Sanayi,Ticaret,Turizm ve

Tarım gelişmiştir.ekili alanların yaklaşık yarısı

buğday olup buğdayı şekerpancarı ,mısır ve

ayçiçeği izler.Yedi coğrafi bölge içinde yükseltisi en az

olan bölgemizdir.istanbul marmara bölgesinin en

yoğun nüfuslu şehridir

4)Bölüme ayrılır

• 1)Çatalca –Kocaeli bölümü:Adapazarı ovası’ndan başlayarak,Silivriye kadar devam eder.bölüm akarsular ile parçalanmış olup yer yer tepeliklere sahiptir.bölümün karadenize bakan taraflarında ormanlar görülürken ,marmara denizi kıyısında bitki örtüsü yerini maki ve zeytinliklere bırakır.istanbul da nüfus yoğundur.sanayi bu bölümde çok gelişmiştir.

• 2)Yıldız dağları bölümü: bu bölüm bölgenin kuzey batısını oluşturur.bu bölümde karadeniz iklimi etkilidir.doğal bitki örtüsü maki olup 150 metreden sonra ormanlar görülmeye başlar.buğday,ayçiçeği,şekerpancarı ve mısır tarımı yapılır.küçükbaş hayvancılık oldukça gelişmiştir.

• 3)Ergene bölümü:ergene bölümü adını içine alan Yıldız dağları ile Koru Dağları arasında kalmış bölümü kapsar..marmaranın bölgesinin ,en soğuk ,en az yağış alan ,bitki örtüsünün en cılız olduğu bölümdür..genel bitki örtüsü bozkırdır.bağcılık ve ayçiçeği tarımı çok gelişmiştir.

• 4)Güney marmara bölümü:yeryüzü şekilleri bakımından marmara bölgesinin en fazla çeşitlilik gösterdiği bölümdür.Bölüm akarsu,göl,körfez ve adalar yönünden oldukça zengindir.sanayi,tarım ,turizm çok gelişmiştir.her yönden gelişmiş bir bölümdür.

7)KARADENİZ BÖLGESİ

• Türkiye!deki bölgeler arasında büyüklük bakımından üçüncü sırada yer almaktadır . Ayrıca doğu batı genişliği ve bu nedenle yerel saat farkı en fazla olan bölgedir.akarsu açısından türkiye’nin en zengin bölgelerinden birisidir.kıyıda yıl boyu yağışlı ve ılıman ilkim tipi olan karadeniz iklimi görülür.

3bölüme ayrılır

• 1)Batı Karadeniz bölümü::kızılırmak deltasının batı kenarından başlayıp adapazarı ve bilecik’in doğusuna kadar uzanır. Bölüm genel olarak dağlıktır. En glişmiş şehri zonguldak’tır.en onemli katkısı maden çıkarma ve işleme buradadır.

• 2) :Orta Karadeniz:Yerşekilleri doğu ve batı karadenize göre daha sadedir.dağların yükseltisi azalmış ve dağlar içeriye çekilmiş durumdadır.bunun sonucunda tarım alanları ve ulaşım çok gelişmiştir.en gelişmiş şehri samsun’dur.türkiye ekonomisine katkısı daha çok tarım alanındadır.

• 3)Doğu Karadeniz:en fazla yağış alan ,kıyı ile iç kesim arasında farklılığın en fazla olduğu bölümdür.heyelan olayının en fazla oldugu bölümdür.tarımda makinalaşmanın en az olduğu bölümdür.kırsal nüfusun ve dağınık yerleşmenin en fazla olduğu bölmüdür.