ပအဝးလငယအစညးအ႐း (PYO)

tultnD vdktyfaeolrsm;

Suppor t Don ’ t Punn ish

u l n D y g t j y p f r a y ; y g e J h

ytdk0f.vdkS,GJ;pGdKS (PYO)2

ပအဝးလငယအစညးအ႐း (Pa-O Youth Organization)

၁၉၉၈ ခႏစ၊ ဒဇငဘာလ (၄) ရကေန႔တြင စတငဖ ြ႕စညးချပး လြတလပ၍ အမအခကငးေသာ၊

ကယက းမေမာကးေသာ အဖြ႕အစညးတစချဖစသည။

အႏမပနးတငလြတလပျခငး၊ တနးတညမျခငး၊ တရားမတျခငးျဖင ျငမးခမးေရးအျပညအဝရေသာ လ႕ေဘာငသစတစရပႏငအတ

စြမးရညျပညဝေသာ အနာဂါတေခါငးေဆာငေကာငးမား ေပၚထြနးရမည။

ရညရြယခက

(က) လငယထမား၏ ကယပငအရညအေသြးႏင ဖနတးႏငမႈ စြမးအားပမျမႇငမားရန။ (ခ) ျငမးခမးေရး၊ ဒမကေရစအေရး၊ လ႔အခြငအေရးႏင သဘာဝပတဝနးကငဆငရာအေရးတ႔က ပအဝးျပည သႏင လငယမား ပမပးေပါငးေဆာငရြကရန။ (ဂ) ျမနမာႏငင၌ တနးတျပး ကယပငျပဌာနးခြင အျပညအဝရေသာ ဖကဒရယျပညေထာငစစနစ တညေဆာက ရာတြင ရညရြယခကတ တငးရငးသား လငယအဖြ႕မားႏင ပမပးေပါငးပါဝငေဆာငရြကရန။ (ဃ) အမ းသားေရးႏင ႏငငေရးဆငရာ ဆးျဖတခကမားခမတရာတြင လငယမား ပမပါဝငရနႏင

(င) ပအဝးလမ းတ႔၏ စာေပယဥေကးမႈႏင ဓေလထးတမးမားက ေဖာထတျမႇငတငထနးသမးရန တ႔ျဖစသည။

ထတေဝသညခႏစ - ၂၀၂၀ ခႏစ၊ ဇလငလ။အပေရ - ၁၀၀၀အႀကမ - ပထမအႀကမစာအပအျပငအဆင - ပအဝးလငယအစညးအ႐း (PYO)မကႏာဖးဒဇငး - PYO

အးေမး - pyorg.net@gmail.comဝကဆဒ - www.paoyouth.orgေဖဘတ(ဘြတ) - Pa-O Youth Organization႐း - ရမးျပညနယ ေတာငပငး၊ ေတာငႀကးၿမ႕

ဤ အကအည လအပေနသမား အစရငခစာ စာအပက မမတ႔ျပနလည၍ တဆငေဖာျပလလင အဖြ႕အစညး သ႔ ဆကသြယႏငပါသည။

rl;,pfaq;0g;jyóemavsmhcszdkY yl;aygif;vkyfaqmifMuygpdkY

Pa-O Youth Organization (PYO) 3

ကြႏပတ႔ အကအည လအပေနသမား အစရငခစာ စာအပထတေဝႏငေရးအတြက ေတြ႕ဆေဆြးေႏြး၍

အခက အလကမား စေဆာငးေကာကယရာတြင အခနေပး ပါဝငခၾကေသာ ရမးျပညေတာငပငး ၿမ႕နယ (၅)

ၿမ႕နယရ ေကးရြာမား ေဒသချပညသလထမားအား အထးေကးဇးတငရေၾကာငး ဥးစြာေျပာၾကားလပါသည။

ရမးျပညေတာငပငး အကအည လအပေနသမား အႀကျပစာအပအား ကြငးဆငး ျပစရာတြင အဖကဖကမ

ကညေပးခၾကေသာ အဖြ႕အစညးမား၊ အႀကအဥာဏျပေပးၾကေသာ အဖြ႕အစညးမား၊ လပဂၢ လမားအား လႈကလစြာ

အထးေကးဇးတငရပါေၾကာငး မတတမးတငအပပါသည။

ဤအစရငခစာ စာအပ ေအာငျမငစြာ ေရးသားျပစထတေဝႏငရနအတြက အစမအဆး ေငြေၾကးေထာကပ

ကညေပးေသာ Open Society Myanmar (OSM) ႏင နညးပညာလမးညႊနမႈႏင အႀကအဥာဏမား ပပးကညေပးေသာ

TNI ႏင DPAG အဖြ႕မားအား အထးေကးဇးတငရပါေၾကာငး မတတမးတင အပပါသည။

ပအဝးလငယအစညးအ႐း

Pa-O Youth Organization (PYO)

rl;,pfaq;0g;jyóemavsmhcszdkY yl;aygif;vkyfaqmifMuygpdkY rl;,pfaq;0g;ESifh ywfoufvdkY vmbfay;vmbf,l uif;&Sif;pdkY

tultnD vdktyfaeolrsm;

ytdk0f.vdkS,GJ;pGdKS (PYO)4

၁။ အေျချပေျမပ ...................................................................................................

၂။ နဒါနး .............................................................................................................

၃။ အစရငခစာ၏ ရညရြယခက ...............................................................................

၄။ သေတသနလပေဆာငသညနညးလမးမားႏင စနေခၚမႈမား ........................................

၅။ အစရငခစာ အကဥးခပ ....................................................................................

၆။ စတငအသးျပျခငးႏင ကာလရည စတၾကြေဆးျပားသးစြျခငး၏ အရငးခအေၾကာငးမားႏင

အေျခအေနမား ...............................................................................................

၇။ သးစြသတ႔ ရငဆငႀကေတြ႕ေနရသည အေျခအေနမား ..............................................

၈။ ေဆးျပားသးစြျခငး၏ ကနးမာေရး အက းသကေရာကမႈမား .........................................

၉။ ရပရြာေျဖရငးမႈပစႏင ဥပေဒအေပၚ အျမငသေဘာထားမား ........................................

၁၀။ နဂးခပ ..........................................................................................................

၁၁။ အႀကျပခကႏင ကးကားခကမား .......................................................................

၅

၆ - ၇

၇

၈

၉ - ၁၀

၁၀ - ၁၂

၁၂ - ၁၆

၁၇ - ၂၁

၂၁ - ၂၄

၂၅

၂၆

tultnD vdktyfaeolrsm; ulnDyg tjypfray;ygeJY Support Don’t Punnish

Pa-O Youth Organization (PYO) 5

aq;oHk;pGJolrsm; vlUtcGifhta&; csdK;azgufrIrcH&zdkY tm;vHk;0dkif;0ef;umuG,fMuygpdkY

ytdk0f.vdkS,GJ;pGdKS (PYO)6

မးယစေဆး၀ါး ျပနာသည ျမနမာႏငင တခတညး ျဖစပကေနေသာ ျပသနာတစခမဟတပ

ႏငငတကာ၏ ျပနာလညး ျဖစေနသည။ မးယစေဆး၀ါးကစၥရပမားအေပၚ မမႏငငအလက နညးမ းစျဖင

ႏးညစြာကငတြယေျဖရငးျခငး တငးၾကပစြာကငတြယေျဖရငးျခငး အကန႔အသတျဖင တရား၀ငခြငျပစညးၾကပ

သတမတျခငးမား လအပသလ ျပလပလကရေနသည။ ျမနမာႏငင၏ မးယစေဆး၀ါး ျပနာမား

ေျဖေလာႏငရနအတြက အမ းသားတစခလး၏ တာ၀နျဖစေနသညအေလာက အစးရတခတညးသာ မဟတပ

လငယမားကယတင၊ ျပညသလထမားအပါအ၀င တငးရငးသား ေခါငးေဆာငအသးသးမားမလညး အဓက

ပးေပါငးေျဖရငးရမညျဖစသည။ ထသ႔ပးေပါငးေျဖရငးရာတြငလညး လသားျဖစတညမႈႏင လ႕အခြငအေရးအေပၚ

အေျခချပး အျပသေဘာေဆာင၍ မနကနေသာ နညးလမးျဖင လပေဆာငရန အဓက လအပသည။

မးယစေဆး၀ါးကစၥႏင ပတသက၍ ၾကတငကာကြယျခငး၊ ေဘးအႏရယေလာချခငး၊ ၀ယလအား၊

ေရာငးလအား ေလာချခငး စသျဖင နညးလမးမ းစျဖင ေျဖရငးနညးမားျပလပေနၾကေသာလညး ၀ယလအား၊

ေရာငးလအားမားအေပၚ အေျခခ၍ မးယစေဆး၀ါးျဖင ေငြေရးေၾကးေရးအက းအျမတအရ၊ ႏငငေရးအရ

အျမတထတျခငးမားလညး ရေနသညအတြက ဤမးယစေဆး၀ါးဆငရာကစၥရပမားအား ေျဖရငးရန ခကခေန

သညအေျခအေနအတြငးေရာကရေနေသာေၾကာငလညး ႏငငေရးသေဘာဆႏၵအရ ပးေပါငးအေျဖရာရန

လအပသည။ ၾကတငကာကြယေရး လပငနးမား စဥဆကမျပတ ပညာေပးမႈမား လပေဆာငေနျခငးက ေတြ႕ရ

ရေသာလညး လငယမားအၾကား သးစြမႈပမျမငတကလာေနသညက ေတြ႕ရရပါသည။ သးတတလငေဆး၊

မသးတတလငေဘး ဆသညဆ႐းစကားအတငး မးယစေဆး၀ါးႏင ပတသက၍ မးယစႏြထ မႏစရေလေအာင

လငယမားသည မးယစေဆး၀ါး အလြသးစြမႈမားမ လြတကငးႏငလင အေကာငးဆးျဖစေပသည။ အမားစေသာ

လငယတ႔၏ သေဘာသဘာ၀အရ မးယစေဆး၀ါး မသးစြသငေၾကာငး အသတရားမား သရထားၾကေသာလညး

အေၾကာငးအမ းမ းေၾကာင မးယစေဆး၀ါး သးစြမပါက ဆငျခငတတရား၊ အသတရားျဖင အေျခခကာ

အႏရာယေလာခႏငမည နညးလမးမားျဖင တတႏငသမေလာခႏငရန လညးလအပသည။

မးယစေဆး၀ါး လး၀ကငးစငသည ႏငငဟ၍လညး ကမာၻေပၚတြင မရေသးပါ။ မးယစေဆး၀ါး ကငးစငပ

ေပာကေရး ေဆာငပဒ ဥးတညခကျဖင မးယစေဆး၀ါးမားအား အျပစေပးအေရးယသည မ၀ါဒမား၊ ဥပေဒမား၊

လပေဆာငခကမား၊ စစမကသဖြယတကခကေခမႈနးျခငးမားျဖင ျမနမာ အစးရသမငးအစဥအဆကဆကတြင

ၾကးပမးလာခ ေသာလညး လကရအေျခအေနထ မးယစေဆး၀ါး ျပနာ ပမတးပြားပ႕ႏ႕လာေနသညမာ

လထမားအၾကား အသပငျဖစေပသည။ အဆပါ လပေဆာငခကမား၊ မ၀ါဒမားေၾကာင လထမားအၾကား

မးယစေဆး၀ါး အေၾကာကတရား၀ငကာ မးယစေဆး၀ါးသးစြသမားအေပၚ အပကသေဘာေဆာငအျမငအယ

အဆမားျဖင မးယစေဆး၀ါး သးစြသမားအား ခြျခားဖႏပဆကဆျခငးမား၊ ႏစရညေထာငခအျပစေပးျခငးမား၊

ျပစဒဏမ းစခတျခငးမား ျပလပလကရေနသည။

ႏငငတခ၏ အနာဂတသည လငယမား၏လကထတြင မတညလကရေနသည။ လငယမားႏင

မးယစေဆး၀ါးကစၥအား ကငတြယေျဖရငးရာတြင မးယစေဆး၀ါးသးစြမႈ ျပနာထက ကငတြယေျဖရငး

နညးလမးမား၏ ျပနာမားက ပ၍ ျပနာျဖစေနသညက ေတြ႕ရရျပး မးယစေဆး၀ါးသးစြသည သမား၏

ဘ၀မား ျပနလညထေထာငရန ပမခကခေစျခငးႏင လသားျဖစတညမႈဘဝ၊ လ႕အခြငအေရး ဆးရႈးမႈ ျဖစေစျခငးႏင

အနာဂါတေပာကဆးေစသညအထ ျဖစေပၚေနသညကလညး ေတြ႔ရေနရပါသည။

aq;oHk;olwdkif;vnf; &mZ0wfom; r[kwfyg? &mZ0wfom;wdkif;vnf; aq;orm;r[kwfyg

Pa-O Youth Organization (PYO) 7

ရမးျပညနယေတာငပငး၊ ေတာငေလးလးေထာငတြငလညး မးယစေဆး၀ါးေၾကာင ေထာငတြငး

အကဥးကခေနရသည လငယမား အမားဆးျဖစေနသည။ အဆပါလငယမားသညလညး အၾကးစား

မးယစေဆး၀ါးျဖန႔ျဖးသ၊ ေရာငး၀ယေဖာကကားသမား မဟတပ မးယစေဆး၀ါး သးစြသ လငယလရြယမား၊

လက၀ယတြင မးယစေဆး၀ါးလး၀မေတြ႕ရသမားႏင ပမာဏအနညးငယမသာ ကငေဆာငထားျခငးေၾကာင

ႏစရညလမား ေထာငချခငးခေနရသမားျဖစသည။ ေထာငတြငးမ လြတေျမာကရန မသားစမားမလညး

ေငြေရးေၾကးေရး ကနကခကာၾကးပမးမႈမား ရေနျပး အာဏာပငမားအေနျဖငလညး ေဒသအတြငးတြင

မးယစေဆး၀ါးႏင ပတသက၍ လာဒစားမႈမားျဖငလညး ေရာယကလကရေနသည။ အေသးစား သးစြမႈေၾကာင

ႏစရညေထာငတြငးကခသြားေစျခငးမားျပလပေနျခငးရေသာလညး ေထာငတြငးတြင မးယစေဆး၀ါးႏင

ပတသက၍ ခတဆကမႈမားႏင လကလမးမမႈမား ရေနသညအတြကေၾကာငလညး ေဆးျပတသြားျခငးမား

မရပ မးယစကြငးဆကမ မလြတႏငပျဖစေနသညကလညးေတြ႔ရပါသည။ အတတ အစဥဆကဆကမ သငခနး

စာမားအား ျပနလညသငခနးစာယေစလျပး မးယစေဆး၀ါး သးစြေနသည လငယမားအား ေထာငချခငး၊

အျပစေပးအေရးယျခငးႏင ပတ၀နးကငမ ဖယထတ ခြျခားဖႏပဆကဆျခငး သည လငယမားအား မးယစေဆး၀ါးႏြ

ထ ပႏစသထကႏစေအာင၊ ၎တ႔၏နာဂတမား ဆးရႈးသြားေအာင တြနးပ႔ေနျခငးပငျဖစေနသညအတြက မးယစ

ေဆး၀ါး သးစြသမားအား ကနးမာေရးအရ ကနးမာေရးအေထာကအပလအပေနေသာ လနာျဖစသညဟေသာ

အျမငျဖင ျပနလညေဖးမရန၊ ကသေပးရန၊ ျပနလညထေထာငေပးရန၊ လမႈအသငးအ၀ငးဆသ႔ ျပနလည၍

ေပါငးစညးေပးရနႏင ကနးမာေရးအျမင၊ လမႈေရးရႈေထာငမ ေဖးမကညရနႏင ၎တ႔အတြက ပမေကာငးမြနေသာ

အနာဂတေပၚေပါကလာေစရနအတြက အျပသေဘာေဆာငေသာ နညးလမးမား၊ ပညာေရး၊ ကနးမာေရးႏင

အလပအကငအခြငအလမးမား၊ လငယအခြငအေရးမားျဖင ေဖာေဆာငရန လအပေၾကာငးႏင ယခ သေတသန

အစရငခစာမ လညးေလလာစရာ အျဖစမ အျပသေဘာေဆာငေသာ ထငျမငခကမားႏင လပငနးမား

ေဖာေဆာငႏငရန အေထာကအပျဖစေစရန တကတြနးအပပါသည။

********************************

၁။ ေဒသတြငး လငယမား၏ မးယစေဆးဝါး သးစြေနရသည အေၾကာငးအရငးမား၊ မးယစေဆးဝါးအေျခအေနမား

နားလညသေဘာေပါကရန ေလလာေဖာထတၿပး အနာဂါတလငယမားအတြက လ႔အခြငအေရးအေျခခ၍ အျပသ

ေဘာေဆာငသည မဝါဒ၊ ဥပေဒ၊ နညးဥပေဒႏင လပထးလပနညးမား ေရးဆြရာတြင အေထာကအကျဖစေစရန။

၂။ ေဒသအက းျဖစထြနးေသာ ေရရညဖြ႕ၿဖးေရးႏင လငယမားအတြက အလပအကငအခြငအလမးမား ဖနတးႏင

ရန ရညရြယသည။

wefaq;vGefab; rl;,pfaq; csifhcsdefoHk;pGJMupdkYav

tultnD vdktyfaeolrsm;

ytdk0f.vdkS,GJ;pGdKS (PYO)8

ရမးျပညနယေတာငပငးရ ပအ၀းကယပငအပခပခြငရေဒသျဖစသည ဆဆငၿမ႕နယ၊ ဟပးၿမ႕နယ၊ ပငေလာငးၿမ႕နယႏင ပအ၀းလမ းတ႔ေနထငေသာ ေတာငႀကးၿမ႕နယ၊ လြငလငၿမ႕နယ စစေပါငး (၅) ၿမ႕ နယမ သေတသနအခကအလကမား သြားေရာကေကာကယခသည။ ထသ႔ေကာကယႏငရန လအပေသာ နညးပညာမားက တစလသာ သေတသနသငတနးျဖင လဥးေရ (၁၅) ဥးအား စြမးရညျမငတငခၾကျပး ေဒသ အတြငး ၿမ႕နယအလက ကြငးဆငးမႈမား လပေဆာငခၾကသည။ ထသ႔လပေဆာငရာတြင လအပသည ပစၥညးကရယာ မားအား ျပငဆငျပး သတမတထားသည (၅) ၿမ႕နယအတြငးတြင ကြငးဆငးကာ စတၾကြေဆးျပားသးစြသမားက တစဥးခငးျဖင ေတြ႕ဆေမးျမနးျခငးျဖငေသာလညးေကာငး၊ ေဒသခမားႏင အပစလကေဆြးေႏြးျခငးျဖငေသာလညးေကာငး၊ အပခပေရးမးမား၊ ရြာသၾကးမား၊ ဘနးၾကးမား၊ အမ းသမးမား၊ သးစြသမသားစမားကလညး ေမးျမနးျခငးအားျဖင အခကအလကမား ေကာကယခသည။ ထသ႔ေကာကယရာတြင လကေရးမတတမးျဖငေသာ လညးေကာငး ဓာတပႏင အသဖမးစကမားျဖငေသာလညးေကာငး သေတသနမတတမးမား ျပလပခပါသည။

စတၾကြေဆးျပားသည ေဒသေပါငးစ၊ လမ းေပါငးစမားအၾကားတြင သသသာသာ ထငရားေပၚလြငလာျပးေနာက အခကအခမားႏင ျပနာေပါငးစမားက သယေဆာငလာၾကကနသည။ မးယစေဆးဝါး အမ းအစား ေပါငးေျမာကမားစြာထမ လကရအခကအလကေကာကသညမာ စတၾကြေဆးျပားအေၾကာငးအရာမသာျဖစပါသည။ ထသ႔အခကအလကမားေကာကယရာတြင အခကလကေကာကယသမားအေနျဖင အခကအခမားစနေခၚခကမား မ းစၾကေတြ႔ခရသညၾကားမ မမတ႔ေဒသအတြငး ရငဆငၾကေတြ႕ေနရေသာ ျပနာမား၊ အခကအခမား၊ လကရေျမျပငအေျခအေနမား၊ ေဒသအတြငးေနထငၾကေသာ လထမား၏ အျမငသေဘာထားမားအား ေဖာထတ သရရနျဖစသည။ ထသ႔ ေဖာထတသရလာရျပးလင လ႔အသငးအ၀ငးမားအားလးအေနျဖင မညသ႔၊ မညပ အတ တကြ ၀ငး၀နးကညေျဖရငးႏငရန နညးလမးေကာငးမား ၾကးစား၊ တငပင၊ ႏးေႏာဖလယႏငၾကရနအတြက ေမာမနးျပး အခကအခမားအား ရငဆငေကာလႊားရငး အခကအလကမား ေဒသမားအတြငးတြင သြားေရာက ေကာကယခၾကပါသည။ လအမားသရထားသညအတငး မးယစေဆး၀ါးဆငရာကစၥသည အထးသတျပရမည ထလြယရလြယ ေသာ ကစၥတစရပပငျဖစသည။ အခကအလကေကာကခရာတြင ေမးျမနးရမည စတၾကြေဆးျပားသးစြသမား ႏင မသားစအသငးအ၀ငးမားအား ဆကသြယရာယေမးျမနးရနအလြနပငခကခခသည။ အထငအျမငလြမား၍ ေသာလညးေကာငး၊ ေမးျမနးမညသမားအား ေထာကလမးေရးမား၊ အစးရဘကမလမား၊ ရမားမ လာေရာက စးစမးသညဟေသာလညးေကာငး ေကာကခကခၾကျပး မေျဖဆရသမားလညးရသည။ ေျဖဆရာတြငလညး ရရတငးတငး ေျဖဆ ျခငးမရသညအျပင ေၾကာကစတမား၊ စးရမစတမားရေနၾကသညကလညး ၾကခၾကရပါသည။ ထသမားထမ ရရသညအခကအလကမားက မနသည၊ မားသည မခြျခားႏငသညအေျခအေနျဖစေနေသာေၾကာင ထအခက အလကမားက အစရငခစာအတြငး ထညသြငးထားျခငးမရခေပ။ ထအျဖစအပကကၾကညျခငးအားျဖင ကြႏပတ႔ ႏငင၏ မးယစေဆး၀ါးကစၥရပႏင ပတသကေသာ ဥပေဒမား၊ မ၀ါဒမား၊ လ႔ပတ၀နးကင၏ အျမငမားသည သးစြသမားအပါအ၀င ၎တ႕၏မသားစ၀ငမားကပါ အဘယမ ေၾကာကရြ႕ထန႔လန႔ေစသညအျပင၊ အဘယ မ ခြျခားဆကဆ ဖယကဥထားသညက ေတြးၾကည႐မျဖငသာ သႏငသည။ ထသ႔ျဖစပကေနျခငးက ဆကလကေဖာ ျပမည ဤအစရငခစာ၏ အျခားေသာ အစတအပငးမားတြငေတြ ျမငဖတရႈခစားရပါမည။

r r r r r r r r r

vlYtoufudk u,fwifzdkY tEÅ&m,favsmhcsrIawG vkyfaqmifpdkY

tultnD vdktyfaeolrsm; ulnDyg tjypfray;ygeJY Support Don’t Punnish

Pa-O Youth Organization (PYO) 9

ဤအစရငခစာသည ပအ၀းေဒသ အတြငးတြင စတၾကြေဆးျပား (ATS) ေခၚ ယာမ စားသးသမား၏ဘ၀ စနေခၚခက၊ အခကအခ၊ ျပနာ၊ ခစားခကႏင ေဒသခလထမား၏ စတၾကြေဆးျပား (ATS) အေပၚ အျမင သေဘာထားႏငပတသကသည အေၾကာငးအရာမားက ေဒသခလထမား၊ မးယစေဆးဝါးသးစြသ တ႔ထမ ရရလာေသာ သတငးအခကအလကမားအတငး စစညးေဖာျပထားပါသည။ ရမးျပညနယ ေတာငပငး၊ သတငးအခကမားရယခသည ေနရာေဒသမားတြင စတၾကြေဆးျပားက အသကအရြယမေရြး သးစြေနၾကျပး ၎စတၾကြေဆးျပားႏင ပတသကသည အခကအခမား၊ ျပနာမားစြာလညး ျဖစေပၚေနပါသည။ ထ႔အျပင စတၾကြေဆးျပား အမ းအစားမားသည အျခားေသာ မးယစေဆးအမ းအစားမားထက ပမမားျပားေနသညကလညး ေတြ႕ရေန ရပါသည။ လကရအေျခအေနတြင စတၾကြေဆးျပားသည ပ႕ႏ႔မႈႏႈနးျမနဆနလာျပး လြယလငတက ဝယယရရ ႏငေသာေၾကာင သးစြသည လဥးေရမား ပမတးပြားလာသည။ သးစြသအမားစမာ မသားစစားဝတေနေရး အခကအခရေသာအစအဖြ႔မား ျဖစၾကျပး အေၾကာငးအရငးမာ အလပခြငအတြငး လပငနးမား ပမလပေဆာငႏငရန အတြက လညးေကာငး၊ စးစမးလေသာစတေၾကာင လညးေကာငး၊ စတထြကေပါကရာျခငးေၾကာင လညးေကာငး၊ သငယခငး၏ စညး႐းမႈေၾကာင လညးေကာငး၊ အာ႐စးစက ႏငရနအတြက လညးေကာငး စသညအေၾကာငးအမ းမ းေၾကာင မးယစေဆး၀ါး သးစြၾကျခငးျဖစသညဟ ကြငးဆငးသေတသနအခကအလက အရ သရရပါသည။ ထ႔အျပင ကြႏပတ႔အခကအလကမား သြားေရာကေကာကယခေသာ ေဒသမားတြငလညး ေဒသအတြငး စတၾကြေဆးျပားေရာငး၀ယေဖာကကားသမား၊ စားသးေနသမားအေပၚ ေဒသအတြငး လပထးလပနညးမား၊ အျပစေပးနညးမားျဖငလညး အေရးယေဆာငရြကမႈမား ရၾကသည။ ထသ႔ အေရး ယေဆာငရြကရာတြင ဒဏေၾကးေငြမားေတာငးချခငး၊ ႐ကႏကဖမးခပျခငး၊ ရလကထသ႔အပျခငး၊ ေဆးသးစြ သမား၏ သေဘာထားဆႏၵမား ပါ၀ငျခငးမရေသာလညး ေဒသအတြငးရ ေဆးျဖတစခနးသ႔ ပ႔ေဆာငလကျခငး၊ လကနကကငမားလကထသ႔ ျခမးေျခာကအပႏျခငး၊ လ႔အသငးအ၀ငးမ ဖယကဥထားျခငး၊ ရာဇ၀တသားမား၊ လဆးသခး လမကမား အေနျဖင သတမတထားျခငးစသျဖင လပေဆာငၾကျပး လ႔အခြငအ ေရးခ းေဖာကမႈမား

ulnDyg tjypfray;ygeJY

tultnD vdktyfaeolrsm;

ytdk0f.vdkS,GJ;pGdKS (PYO)10

လညး ျမငသာထငရားစြာရေနပါသည။ အဆးဆးမာ အနးကပဆးျဖစသည မသားစ၀ငမား၊ ပတ၀နးကင အသငးအ၀ငးမားမလညး စတၾကြေဆးျပားသးစြသမားအေပၚ ကနးမာေရးရႈေထာင၊ လမႈေရးရႈေထာငမား အေနျဖင ၾကညရႈေစာငေရာကကညမႈမား အလြနပင အားနညးေနၾကသညကလညးေတြ႕ရပါသည။ ထအေၾကာငး အရငးမားသညလညး စတၾကြေဆးျပားႏင ပတသကေသာ အခကအခမား၊ ျပနာမားကေလာခရန အကအည၊ အေထာကအပမား မျဖစသညအျပင ပ၍ပငလင အေျခအေနဆးရြားမႈ ရေစပါသည။ စတၾကြေဆးျပားသးစြသမား၊ စြလမးေနသမား၊ ေဆးျပားသးစြျခငးမ ရပတန႔၍ ေဆးျဖတမႈ ခယေန ခငသမားအတြက ကနးမာေရးက႑အေနျဖင ၾကညလင လအပခကမား၊ အကအညမားႏင အေထာကအပမား မားစြာလအပေနေသးသည။ မသားစမားကယတငမလညး မမတ႔မသားစ၀ငအတြငးတြင စတၾကြေဆးျပားသးစြသမား ရေနပါက ထသတ႔၏ စတၾကြေဆးျပားသးစြျခငးေၾကာင ျဖစေပၚလာတတေသာ ကနးမာေရးက႑မားအား ကညေဆာငရြကႏငရန လအပပါသည။

r r r r r r r r r

ေဆးျပားသးစြသမား၏ သးစြရျခငးအေၾကာငးရငးမားအား ေလလာၾကညမညဆပါက အေၾကာငးအမ းမ းေၾကာင စတငသးစြလာၾကရာမ ၾကကႏစသကစြလနးလာၾကသညက ေတြရသည။ ယငးအေၾကာငးအရငးမားမာ အလပတြငးရ လပေဖာကငဖကမား စညး႐းလႈ႔ေဆာ ဆြေဆာငမႈျပၾကျခငး၊ ပြလမးသဘငအတြငး သငယခငးမား ဖအားေပး ေျပာဆမႈျပၾကျခငး၊ စတဖစးမႈမားျခငး၊ စတထြကေပါက ရာေဖြလျခငး၊ မသားစ၀ငအတြငးသးစြမႈေၾကာငႏင ခငပြနးသညက စမးသးခငးျခငး၊ အထနးအကြပနညးျခငး၊ အလြယတက ၀ယယရရႏငျခငး၊ ဆးက း ေကာငးက းမသျခငး၊ လပငနးအတြငး အေပါငးအသငးမားႏင အဆငေျပရန အတြကသးၾကရျခငး၊ အခ ႕ေသာအလပရငမားမ လပခတစ၀ကေပးျပး ကနတစ၀ကက အကကအခ အေညာငးအညာေျပေဆးဟဆကာ လပအားခအျဖစေပးျခငး၊ ညဘကမအပပ အလပပလပႏငရန၊ ပငပနးဒဏခႏငရနႏင ေညာငးညာ ကကခ ေပာကေစရန အသးျပၾကျခငး၊ အေပာအပါး လကစားျခငး၊ အလပအကငအခြငအလမးမရ ျခငးေၾကာင တစခ ႕ေသာ သးစြသတ႔သည အေပါငးအသငးေၾကာင မဟတပ မမ၏စတေၾကာငသာ သးစြခၾကေၾကာငးက သေတသနျပလပျပး ေတြ႕ရခကမားအရ သရပါသည။

“ေဆးသးတာ ၁၀ႏစရျပ။ ကမဆရင ခငပြနးက စမးသးခငးတယ။ အလန႔ပ ၾကကသြားျပး စြသြားတာ။ အဓက စတပ။ ေဆးကျဖတလ႔ျပတရငလညး စတကသးခငရင ျပနသးတာပ။ အေၾကာင ျဖတမရဘး။ ”

“ကေနာဒေဆးျပားက ျမငေတာငမျမငဖးဘး။ သငယခငးန႔ေပါငးျပး သငယခငးက ယလာတာ သငယခငးက ေကာငးတယဆျပး စမးသးခငးတယ။ ေဆးသးတာက ေယာကၤားေလးေတြ အလပဆျပး ယလကေတာ အဒကစျပး သးျဖစလကတယ။”

သေတသနအခကအလကေကာကခရာတြင ပါ၀ငေျဖဆေပးခသည ေဆးျပားသးစြသမား၏ အသက အရြယမားမာ ၂၀ ႏစမ ၅၀ ႏစ အပငးအျခားမားအတြငးျဖစၾကျပး ကနေသာ ၂၀ ႏစေအာကႏင ၅၀ ႏစ

tultnD vdktyfaeolrsm; ulnDyg tjypfray;ygeJY Support Don’t Punnish

Pa-O Youth Organization (PYO) 11

အထကအသကအရြယ အပငးအျခားမားအတြငးတြငလညး ရၾကသည။ ေဆးျပားသးစြသအမားစ၏ေျပာၾကားခကမားအရ စတၾကြေဆးျပား(ATS) အႏြယ၀ငျဖစေသာ ေဆးျပားအမ းအစားမားသည သးစြမႈ အမားဆးျဖစေၾကာငး ႏင သးစြရာတြင လြယကသည။ ၎စတၾကြေဆးျပား အႏြယ၀ငမားမာ ေဒသခအေခၚအေ၀ၚမားအရ အာနာရယ၊ ၀ငေကာက၊ ဖငခ ငၾကး၊ သးဆယခႏစ၊ သးဆယေလး၊ ရစရစတစ၊ ေကာကညငး၊ WY စသညတ႔ျဖစသည။ ေဆး ျပားမားသည အေရာငအမ းမ းလညး ကြျပားျပး ေဆးျပားအထအပါးပစသညလညး ကြာျခားသည။ သးစြရာတြင အသးျပေသာ ကရယာမားမာ ေကာဗးခြ၊ ချပား၊ ပက၊ ေရ၊ ပကဆႏင မးျခစစသညတ႔ျဖစသည။ အသးျပေသာ ပစမားမာ ဗး၏ခါးတြငအေပါကေဖာကျပး အေပါကထတြင ၀ါး(သ႔) ဖ႐႐းထညၿပး ဗးထတြငေရထညရပါသည။ ထ႔ေနာက ၎၀ါး(သ႔) ဖ႐႐းထပႏင ေကာပကက အေပါကဝနားတြင ချပားေပၚတြငတငထားေသာ ေဆးျပားက မးရႈ႕ျပး ထြကလာေသာအေငြ႕က ဗးေပါက၀ကေနမတစဆင ရရ၊ ရကရပါသည။ သ႔ေသာအခ႕က ထကသ႔ေသာ ကရယာမား မလအပပ ပကဆကလပ၍ ပကဆရ႕အေပါက၀တြင ေဆးျပားထားကာ ရေသာပစမ းလညးရၾကသည။ အမားအားျဖင ေဆးျပားသးစြသမားသည ခမးသာျခငး၊ ဆငးရျခငးႏင စြလမးျခငး၊ မစြလမးျခငးအေပၚ မတည၍ သးစြမႈပမာဏ အနညးအမား ကြာဟမႈျဖစလာသည။

။ “ ကေနာသးတပစက ဗးထကေရထညျပး ဗးကခါးမာ အေပါကေဖာကျပး အဒအေပါကထက ၀ါး (ဒါမမဟတ) ဖ႐႐းထညျပး ရတာမ းေပါ။ ဒါေပမ တစခ႕က ေရမလပ ပကဆကလပျပး ပကဆရ႕အေပါက၀မာ ေဆးျပားထားျပး ရတာမ းလညးရတယ။ ပကဆန႕သးတအခါမာ ေဆးျပားပါမ ပကဆက မးမေလာငတာ။ ပကဆန႕က ေရလညးမလဘး။ ဒနညးက သေဌးေတြပသးတာမားတာေပါ။ ဒပစသးျခငးအားျဖင ေတာထ၊ ခပတထသြားစရာမလဘးေပါ။ ေနရာလညး မေရြးေတာဘး။ ျမနျမနန႕ သးလ႔ရေပမ အႏရာယေတာမားတယ”

အခ ႕ေဆးျပားသးစြေသာသမားသည မညသတစဥးတစေယာကမ ၎တ႔အား ျပစတငေျပာဆျခငး မရ ေသာလညး ၎တ႔ကယတင ယၾကညမႈမရျခငး၊ လေတာမတးရျခငး၊ လပျပာမလႈျခငးႏင စးရမေၾကာငၾကမႈမား ခစားေနရသညဟ သေတသနအခကအလကအရ သရသည။ ေဒသအခ႕မားရ ပတဝနးကငအသငးအဝငးသည ေဆးျပားသးစြသမားအေပၚ အထငေသးျခငး၊ ကရ႕ျခငး၊ ေရာငဖယၾကျခငး အစရသည ခြျခားမႈမား ျပလပေန ၾကသည။ ထခြျခားဆကဆမႈသည ဘးဘြားစဥဆကကတညးကပင စဥဆကမပက ရလာချပး သးစြသမားက ရာဇ၀တသားမား၊ အျပစသားမားျဖစသညဟ ထငျမငယဆ သတမတထားၾကသညက ေတြ႕ျမငရပါသည။ ေဆးသးစြသမားအား ေဆးျပတလပရာတြင ၎တ႔က တနျပနအက းသကေရာကေစသည ခႏၶာကယကကချခငး၊ စတမၾကညမလငျဖစျခငး၊ အစားအေသာက မမနျခငး၊ ေကာငးမြနစြာ မအပစကႏငျခငး အစရသည ေဝဒနာမား ခစားၾကရသည။ အခ႕မာ ေဆးျဖတခငေသာျငားလညး ၎တ႔၏ ေဆးအေပၚ စြလမးေသာစတမားက ျဖတေတာကႏငရန လြနစြာခကခေနသညက ေတြ႕ရရသည။ အခ႕ေသာသးစြသတ႔သည ေဆးျပားမားအလြနအကြသးျခငးေၾကာင စတကေယာငေခာကခားျဖစျခငး၊ ႐းေၾကာငေၾကာငျဖစျခငးႏင အျခားေသာ မမမနေသာ ေနထငမႈပစမားလညးရသညဟ ေဆးသးစြသမား၏ ေျပာျပခကမားအရသရသည။

သးစြသတ႔၏ ေျပာၾကားခကမားအရ ေဆးျဖတခငေသာျငားလညး ကညပပးေပးမညသမား မရေသာ ေၾကာင ၎တ႔ကယတငေဆးျဖတၾကရသည။ ထသ႔ ကယတငေဆးျဖတသည လပေဆာငခကသည မလြယ ကလေသာေၾကာင မားစြာေသာ အခကအခမား ၾကေတြ႔ၾကရသည။ ေဆးကသမႈခယရာတြငလညး လအပ သညကနကစရတမားမတတႏငျခငး၊ မညသ႔မညပ ေဆးျဖတႏငရနမသရျခငးေၾကာငလညး ၎တ႔က အလြန ခကခေစသည။ ေဆးကသမခယႏငမည ေနရာမား၊ ဌာနမား၊ ၀နေဆာငမမားလညး အားနညးေနေသးျခငး၊ ေဆးျဖတခနတြငလညး ထသတ႔အား အနးကပျပစေစာငေရာကခငသမားမရၾကျခငး၊ ထ႔အျပင ရပရြာအေရးႏင

tultnD vdktyfaeolrsm;

ytdk0f.vdkS,GJ;pGdKS (PYO)12

လမေရးကစၥရပမားတြင ပါ၀ငကညေဆာငရြကခငေသာလညး ခြျခားဆကဆခထားရျခငး၊ ပစပယမမား ခထား ရျခငး တ႔ေၾကာင ရပေရးရြာေရးကစၥရပမားတြင ပါ၀ငကညေဆာငရြကျခငးမား မျပလပရေတာပ အထးကန သမ ငယျခငးမ းမားလညး ေဆးသးစြသမားအၾကားတြင ေတြ႕ရပါသည။

။ ။ ကေနာဆ ေဆးျဖတခငေပမ ပကဆလညးမရဘး။ အနးကပျပစေပးမသလညး မရဘး။ ေဆးျဖတရင ခကခငးျဖတလ႔မရဘး။ တျဖညးျဖညးန႕ အခနယရမာ။ ဘယသ႔ကမ ထခကေအာငမလပလညး ကေနာတ႔ ေနေနရငး အျပစရတသ ျဖစေနတယ။

r r r r r r r r r

အမားအားျဖင ေဆးသးစြသမားသည ေဆးျပားကစတငသးစြခနတြင မသားစ၀ငမားအား အသေပး ေလမရၾကေပ။ မသားစ၀ငမားသသြားမညဟေသာ စးရမစတေၾကာင မျမငကြယရာျဖစေသာ အျခားေသာေနရာသ႔ သြားေရာကျပး ခးသးၾကရသည။ သးစြမႈအခနၾကာလာသညႏငအည ၎တ႔၏ ပပနးသ႑န အျပအမမားသည အခနႏင တေျပးည ေျပာငးလမႈမားျဖစလာျပး မသားစဝငမားမ သတထားရပမလာၾကသည။ အခ႕ေသာ ေဆးသးစြသမားသည ၎တ႔ေဆးသးစြမႈက မသားစ၀ငမားသရသြားသညအခါ ႐ကႏကမႈမား၊ ဆဆး မမႈမား ျပလပခေသာလညး ေဆးအား စြလမးစတမားေၾကာင ျဖတႏငျခငးမရေပေဆးျပားသးစြမႈ အခနၾကာ လာသညႏငအမ အလပလပရန အခနေပးမႈ နညးလာျခငးမားလညးၾကၾကရသည။ ထ႔ေၾကာင အျပင၌ ေဆးသြား သးျခငး မျပေတာပ အလပလပရန လအပသညအတြက အမအတြငး၌ပင ေဆးသးေစသည။ အခ႕သးစြသတ႔သည သးစြမႈေၾကာင မသားစဝငအတြငး စားဝတေနေရး၊ သားသမးပညာေရး၊ မသား စဘဝလျခမႈ၊ ေပာရႊငမႈမား ဆးရႈးနစနာေစခသည။ သးစြသတ႔သည သးစြႏငရနအတြက အခနႏငအမ ေငြေၾကးကနကမႈ မားလာျခငး၊ ေဆးျပားအေပၚတြငသာ အာ႐စကလာၾကျခငးေၾကာင မသားစဘဝဖလႏငရန စြမးေဆာငႏငမႈမရေတာပ မသားစဝငမားကပါ ထခကလာေစသည။ ေဆးျပားသးစြျခငးေၾကာင အမအတြငးျပနာမားျဖစေစသညအျပင၊ ေငြေရးေၾကေရး အခကအခမားရလာၾကျပး၊ ထအခကအခကလတတေလာေျဖရငး ႏငရနအတြက မမတ႔၏ မဘမားပငဆငေသာ ပစၥညးဥစၥာမားက ခးယေရာငးချခငးမ းမား လညးရၾကရျပးေနာက မမတ႔၏လပရပမားေၾကာင မဘအမတြငဆကလက ေနထငရန မ၀႔ရေတာပ အမမထြကခြာၾကျပး မသားစႏင အေ၀းတြင ပရမးပတာ အေျခေနမားျဖင ဆကလကရငဆငၾကရပါသည။ ေဆးျပားသးစြျခငးႏင စြလမးသြားၾကရ ျခငး အက းဆကမားေၾကာင ေဆးျပားသးစြသမားသည မသားစဝငမားလအပေသာ ကညေထာကပမႈမား မလပႏငေတာပ တခါတရ မသားစ၏စးပြားေရးကပါ မရညရြယပါပႏင ထခကေစၾကရျပး မမတ႔စြလမးေနေသာ

ကြႏပတ႔အေနျဖင ကြမး၊ ေဆးလပ၊ အရကေသစာ စြလမးသမား အေပၚတြင ကရခ ႔ချခငးမား အနညးအကငးရေသာလညး ေဆးျပားသးစြသမားကေတာ ကရခ ႕ချခငးမားျပ ၾကသညအျပင လ႔အသငး၀ငး ပတ၀နးကငမ ကဥဖယ ထားျခငးမ းမားလညး ပမျပလပေလရၾကသည။ ထကသ႔ကဥဖယထားျခငးသည မးယစေဆး၀ါး သးစြျခငး၊ ေရာငး၀ယေဖာကကားျခငးကစၥရပမားအား တားဆးရန၊ ပေပာကရန နညးလမး မား မဟတေသးပ ၎ထက ပမေကာငးမြနေသာ နညးလမးမားအား အတတကြ၀ငး၀နးရာေဖြ လပေဆာင ၾကရန လအပေနေသးသည။

rl;,pfaq;pGJolvnf; vlygbJ

tultnD vdktyfaeolrsm; ulnDyg tjypfray;ygeJY Support Don’t Punnish

Pa-O Youth Organization (PYO) 13

ေဆးျပားမား သးစြရေရးကသာ ဥးစားေပးမၾကရပါသည။ ကြႏပတ႔ သထားၾကသညအတငးပင ၄ငးစတၾကြေဆး ျပားသည သ၏အမညအတငး သးစြသမား၏ စတေနသေဘာထား၊ ကနးမာေရးႏင အမအကငမားက ေျပာငးလေစတတေသာေၾကာင ေဆးသးစြျခငး၊ စြလမးျခငး၏ ေနာကဆကတြဆးက းမားၾကေတြ႔ေနရသည။ ေဆးျပားသးစြျခငး၊ စြလမးျခငးေၾကာင ျပနာတစစတစရာျဖစလာပါကလညး အမားအားျဖင မသားစ၀ငမား အေပၚတြင ကေရာကေစတတျပး၊ ထျပနာမားအား မသားစဝငမားမ ဥးေဆာငေျဖရငး ေပးရျခငးမားေၾကာင မသားစအၾကား ပဋပကၡမားလညး ျဖစလာေစသည။ အခ႕တြင မသားစ၀ငအတြငးတြင ေဆးျပားသးစြသ တစဥးမရေနပါေသာလညး ပတ၀နးကင အသငးအ၀ငးမားမ ကနမသားစ၀ငမားကပါ အျမငမၾကညျခငး၊ အထငအျမငေသးျခငး၊ အျပစတငခ ႕ချခငးမ းမားလညး ျပလပေလရၾကသည။

ထ႕အျပင ေဆးသးစြသမသားစ၀ငအတြငး အခကအခမားၾကေတြ႔လာ၍ အကအညမား လအပလာပါကအမနးနားခငးမားထမ ေငြေရးေၾကးေရးမားေခးငားမႈျပလပရာတြင ၎တ႔အေပၚအယ အၾကညမရျခငးေၾကာင ကညမႈမားမျပလပခငၾကေပ။ အခ႕ေဒသမားတြင ေဆးသးစြသမားအား ေဒသအတြငး လမႈေရးကစၥရပမားတြင လညး ပးေပါငးပါဝငကညရနဖတေခၚျခငးမ း မရေတာေပ။ ဤသညမာ လ႔အသငး၀ငးတစခမ၊ လ႔အသငးအ၀ငးတခ သ႔ ခြျခားဆကဆျခငးမ းကျပသေနသည။ မသားစ၀ငအတြငး ေဆးသးစြသတစဥး တစေယာကေၾကာင မသားစ တစစလးအား ပတဝနးကငမခြျခားမႈမား ျဖစလာၾကျခငးေၾကာင လ႔သေဘာသဘာ၀အရ ေဆးျပားသးစြသမားမ ထပတဝနးကငက ေႏာငယကဖကဆးလေသာစတမား ပ၍ျဖစေပၚလာေစသည။ ထခြျခား ဆကဆမႈေၾကာင ရြာသရြာသားတ႕၏ စညးလးညညြတမႈကပါ ပကျပားေစႏငသညသာမက၊ ရပရြာ၏ သာယာေအးခမးမႈကလညး ထခကေစႏငသည။

အခ႕ေသာ မသားစ၀ငတြင ေဆးသးစြသက ေဆးျပား၀ယယရနအတြက ေငြေရးေၾကးေရးမား လအပလာပါက အမားသငာ၏ ပစၥညးဥစၥာမားအား ခးယမႈမား ျပလပမညက စးရမစတျဖင မသားစဝငမ ေဆးသးစြသအတြက ေငြေၾကးမား၊ ကနးမာေရး ကသမႈမား အစရသညတ႔က ပပးေနရမႈမားလညးျပလပေပးပါသည။ ထသ႔ပပးေနရ ေသာေၾကာငလညး အျခားတစဖကတြင မသားစ၏ စားဝတေနေရးကလညး ပ၍ထခကလာေစသည။ ေဆးသးစြ ျခငးေၾကာင မသားစဝငမားက လပငပနး၊ စတပငပနးမႈမားျဖစေစသည။ မသားစအေနႏင ေဆးသးစြသမမတ႔မသားစ၀ငအား အျခားေသာ ေဆးမသးစြတတသည သမားကသ႔ပင ျဖစေစခငေသာဆႏၵမား ရၾကပါသည။ မသားစဝငမားမ ေဆးသးစြသမားအား မမတ႔လကလမးမေသာ နညးလမးေပါငးစျဖင ေဆးျဖတႏငရန ပပး ကညမႈႏင ဆဆးမမႈမား ျပလပခေသာလညး ထေရာကမႈမား၊ လကနာေဆာငရြကမႈမား နညးပါးသည။ အခ ႕ေဒသတြင ေဆးျပားအနညငယမ၍ ဒဏေငြေျမာကမားစြာေပးေဆာငရသည။ ရပရြာမဆဆးမ၍မရေသာ ေဆးသးစြသအခ႕အား မဘမား၏ သေဘာတညခကမားျဖင ေဒသတြငးရ ေဆးျဖတ စခနးသ႔ ေဆးျဖတႏငရန အတြက တစလလင (ကပ ၁၅၀၀၀၀) အကနကချပး ပ႔ေဆာငေပးခသည။

။ အဖြားကေတာ ကယသားသမးမေကာငးေပမ သ႔တ႔သားသမးေတြကေတာ သတ႔ေတြလမျဖစေစခငဘး။ အဖြားကဆးမတယ ငၿပးေတာေတာင ေျပာတာက သတ႔နားမေထာငဘး မသးဘးပ ေျပာေနတယ ကယသားသမးျဖစၿပေလ ဖမးဆးတာကေတာ မဖမးေစခငေပမ သားသမးက ေဆးျဖတေစခငေတာ ဖမးတာက ႀကကတယ။

။ အာဏာပငေတြ ေကာငးေကာငးေလးျဖတေပးရင ေတာေကာငးတယ။ သ႔က႐ကျပး ဆးမတာေတြ မျဖစေစခငဘး။ ႏပစကတာလညး မျမငခငဘး။ အလမ း လပရငစတနာတယ။ ရပရြာမာဆ အေျပာခရတယ။ စတလညးအရမးညစရတယ။ အရငက သေဆးခဏ ျဖတႏင တအခနဆ မသားစေတြ အရမးစတခမးသာတယ။

rl;,pfaq;pGJolvnf; vlygbJ aumif;rGefaom vlUabmifudk zefwD;zdkY aq;pGJoludk az;rulnDpdkY

tultnD vdktyfaeolrsm;

ytdk0f.vdkS,GJ;pGdKS (PYO)14

ေဆးသးစြသမားသည ေဆးမသးစြခငတြင မသားစ၊ သငယခငးႏင ပတ၀နးကင ေပါငးသငးဆကဆရာ၌ အဆငေျပမႈမားရေသာလညး ေဆးသးစြျပးေနာကပငးတြင မသားစ အျမငမၾကညမႈမား ျဖစလာျပး အခ ႕ေသာ သငယခငးမားသည ေပါငးသငးဆကဆမႈမျပလပသညအျပင ပတဝနးကငအသငးအဝငးမားမ ကဥဖယျခငးက ခၾကရသည။ အခ႕ေသာမသားစမ သးစြသမသားစဝငမားက ေပါငးသငးမႈမားမျပလပရန တားျမစၾကသည။ ပတဝနးကငအမားစသည မရဆငးရသား အသငးအဝငးမ ေဆးသးစြသမားက ျပစတငေျပာဆမႈမားရျပး ခမးသာေသာအသငးအဝငးမ ေဆးသးစြေသာသမားက ၎တ႔ထက ျပစတငေျပာဆမႈ နညးပါးသည။ ေဒသခမား သည မးယစေဆးဝါးသးစြသမားက ခြျခားဆကဆရာတြင မ႐းဖလာဓေလအရ ယေန႔ခနထရေနသည။ ေဆးသးစြသမားႏင ေပါငးသငးေသာ လမားက ပတဝနးကငက ေဆးသမားဟ ထငျမငယဆေလရသည။ ေဆးသးစြသမားအား လမႈပတ၀နးကငးတြင ေပါငးသငးမႈမာ မလပေဆာငျခငးေၾကာင ေဆးသးစြသ သငယခငး အခငးခငးသာအေပါငးအသငး လပၾကရျပး သးစြသမားသညလညး အစအဖြ႔မားျဖင ရလာရသည။

ထသ႔ေသာခြျခားဆကဆမႈေၾကာင ေဆးသးစြသမားအတြက စတဓာတကေစျပး သးစြမႈအရန ပ၍ျမႇင တကလာေစသည။ သးစြသမားအေနျဖင အကအညမားလအပပါက ပတ၀နးကငထအကအညေတာငးလင မညသမညဝါမ မကညခငေတာပ ၎တ႔အေပၚ ယၾကညမႈမားကငးမလာၾကသည။ ေဆးသးစြသမားသည လ႔အသငးအဝငးကကဥဖယ ျခငးေၾကာင လမႈေရး၊ယဥေကးမႈ အစရသည အေရးအရာမားတြင လေတာမတး ႏငေတာပ ပတဝနးကငက မနးတးလာရသည။ ထသ႔အမနးတရားမားသည သးစြ သမားက ၾကးစးမႈမားျဖစလာျပး ျပစမႈမား ပမကးလြနလာၾကသည။ ထသ႔ျဖစရျခငးသညလညး သးစြသ၏ မလအကငစာရတမဟတပ ပတဝနး ကင၏ ကဥဖယျခငးအေပၚ စတခစားခကေၾကာင လပေဆာငၾက ရျခငးျဖစသည။

စတၾကြေဆးျပားသးစြသတ႔သည လမႈအသငးအဝငး၏ ခြျခားဆကဆျခငး၊ ဥပေဒ၏အျပစေပးမႈမားက စးရမေနရသညအတြကေၾကာင ၎တ႔၏ဘဝသည ေၾကာကရြ႕ျခငးႏငသာ အသကရငသန ေနၾကရသည။ သးစြသမားသည ၎တ႔၏ ဘဝရငသနေရးအတြက လေတာသ႔တး၍ အလပလပရန ေၾကာကစတမား ဖးလြမးေနျခငး၊ အလပလပႏငရန အခြငအလမးမားမေပးျခငး၊ လကခဖနတး ေပးမႈမားမရျခငးေၾကာင အခ႕သည ခးမႈမားကးလြနျပး ရရာအလပကသာ လပကငၾကရသည။ ထသ႔ေသာ ကးလြနမႈမားေၾကာင သးစြသမားက ပ၍ျပစမႈၾကးေစသည။ ပတဝနးကငအသငးအဝငးလညး ခြျခားဆကဆလာေသာေၾကာင ပ၍ ဆးသြမးလာၾကျပး လထဘဝလျခေရးကပါ စးရမေစႏငသည။ ထ႔ေၾကာငသးစြသတ႔သည မမဘဝတြင မညသညအကာအကြယ မမရေတာပ ေၾကာကစတမားသာ ဝနးရေနသည။ ေနာကဆကတြ ျပနာမား၏ အက းသကေရာကမႈသည သးစြသအတြကသာမက မသးစြသည လထအတြကပါ ထခကနစနာေစႏငသည။

ေဆးသးစြသ မသားစမားသည ၎တ႔ေဆးျဖတမညကဘ လလားေနၾကျပး ၎တ႔ေဆးျဖတႏငရန အတြက လအပသညေဆးဝါးမားေသာလညးေကာငး၊ ပပးမႈမားေသာလညး လပေဆာငေပးျခငးမ း မရသည က သးသပမပါသည။ အခ ႕တြင ေဆးျဖတႏငရန ေရြးခယစရာ အျခားနညးလမး မရေသာေၾကာင ဖမးစးသညနညးလမးကေရြးခယၾကသည။ ၎တ႔ သားသမးက ျဖတေစခငေသာ စတေၾကာင ဖမးေစခငတာကလညး ေတြ႕ျမငေနရပါသည။ သ႕ေသာ ဤဖမးေသာနညးလမးမာ မနကနေသာနညးလမး မဟတေၾကာငး သေတသန မား၏ အစရငခစာတြင ေတြ႕ျမငရပါသည။ ထ႔ေၾကာင ေဆးသးစြသမားက ေဆးျဖတႏငရနအတြက ၀နေဆာငမႈ ေကာငးေသာ က႑မားက ေဖာေဆာငရနႏင ကာယကရင၏သေဘာထားဆႏၵ ထညသြငး စဥးစားရန လအပသညက ေတြ႕ျမငရသည။

tultnD vdktyfaeolrsm; ulnDyg tjypfray;ygeJY Support Don’t Punnish

Pa-O Youth Organization (PYO) 15

ထသ႔ေသာ ျပစမႈမား မကးလြနေစရန ခြျခားဆကဆမႈက ရပတန႔ေစလသည။ သးစြသတ႔သည ကြႏပတ႔ကသ႔ပင လသားျဖစသညအေလာက အသပညာမား ရေနျခငးေၾကာင ခြျခားဆကဆမႈမား မျပလပသငေပ။

။ “ကေတာေဆးစသးတနးက အစမအမမာ အစမန႔အတတေနတယ ေဆးသးတာအစမသေတာ အမကေနႏငထတတယ ကေတာအတြက အမတစလး ထပေဆာကရတယ သားသမးကလညး ကေတာက ပယၾကတယ အခဆကြနေတာ တစေယာကထ ပေနရတာ ေပါ”

။ မးယစေဆးဝါးအေၾကာငး ေျပာလာရငလညး ကေတာတ႔က ပႏႈငးျပတယ။ ကြနေတာတ႔က လဆးလ႔ပျမငၾကတယ။ ဘယသ႔ကမ ထခကေအာငမလပလညး ကေတာတ႔က ေနေနရငး အျပစရတသျဖစ ေနတယ။ ရြာမာ ပစၥညးတစခခေပာကရငလညး ေဆးသမားေတြ ခးတယလ႔ အျပစ ေျပာခရတယ။

ေဆးသးစြသမားသည ေဆးဝယယရရရနအတြကေသာလညးေကာငး၊ လကထေရာကရခနတြင လညးေကာငး၊ ေဆးသးစြရာတြငလညးေကာငး ေၾကာကစတမား ၊ စးရမစတမား ရေနၾကသည။ ေဆးသးစြသ အမားစသည ေဆးစြေနေၾကာငး ပတဝနးကငသမညက မလလားေပ။ ပတ၀နးကငမ သရလင ၎တ႔က လမႈေရးအရ ပစပယခရျခငး၊ အကငစာရတမေကာငးသဟ သတမတခရျခငး အစရသည ခယခကမား၊ ဥပေဒအရ ႏစရညေထာငဒဏခမတအေရးယမႈမားႏင ရပရြာအတြငးခမတထားေသာ စညးမဥးစညးကမးအရ အျပစေပးအေရးယမႈမား ခရမညက စးရမေသာေၾကာငျဖစသည။ သးစြသမားက ရပရြာအတြငးအေရးယမႈ တစစတစရာရလာပါက ထအေရးယမႈအေပၚတြင မေကနပခက ျဖင အျခားသမားက ျပနလညၿခမးေျခာကမႈမား ျပလပႏငသညဟေသာ အျမငမားလညး ရပရြာအတြငးတြင ရၾကသည ပစၥညးတစစတစရာ ေပာကဆးပါက ေဆးသးစြသမား ကးလြနသညဟ ပတဝနးကငက စြပစြၾကသည။ ပတဝနး ကငက ေဆးသးစြသမားက ရာဇဝတသားတစေယာကအျဖစသာ အမားအားျဖင ရႈျမငေနၾကသည။

။ “ပတဝနးကငက ပစၥညးတစခခ ေပာကတာေတြရ ရင ေဆးသမားခးတယလပ စြပစြၾကတယ ေဆးသးတငး မခးဘး”

။ ကေတာတ႔ေဆးသးမနးသသြားတအခါဆ ပတဝနးကငက သန႔မေပါငးန႔ ေဆးသမားရး။ အမကလညးဘယသမလာမလညဘး။ လာလညတသဆရင ေဆးလာသးတယလ႔ပထငတယ။ ေဆးမသးပ ႐း႐းသားသားလာလည ရငေတာငမ သ႔မသားစဝငဖနးဆကရင ကေတာအမမာ ရေၾကာငး မေျပာရဘး။

စတၾကြေဆးျပားသးစြသမားအား ရာဇဝတသားအျဖစမသတမတပ လသားမားျဖစသကသ႔ပင ခြျခားဆကဆမႈမား မျပလပရန အေရးၾကး သည။ ထသ႔ ခြျခားဆကဆမႈသည သးစြသမား အမနတကယေလာခႏငသည နညးလမးမဟတေသာေၾကာင ႏငငတကာမ မးယစေဆးဝါးသးစြသအေပၚ ေျပာငးလေျဖရငးသညနညးလမး မားက ေလလာသးသပျပး သးစြသ အမနတကယ ေလာကလာေစရန နညးလမးသစမား ရာေဖြၾကဆရန လအပေၾကာငး သးသပမပါသည။

tultnD vdktyfaeolrsm;

ytdk0f.vdkS,GJ;pGdKS (PYO)16

မးယစေဆးဝါး အမ းအစားေပါငး ေျမာကမားစြာရၾကသညအနက စတၾကြေဆးျပားသည ပ႕ႏ႔မႈႏႈနး အျမနဆးႏင လကရအေျခအေနတြင အမားဆးျဖစေနသည။ ထစတၾကြေဆးျပားသည အနာဂါတလငယတ႔၏ ဘဝတကလမးမား၊ ရညမနးခကမား၊ အေတြးအေခၚ ဖနတးမႈမားက ပတပင တားဆး႐သာမက အနာဂါတ ေခါငးေဆာငေကာငးမားလညး ရားပါးလာေစသည။ စတၾကြေဆးျပားသည သးစြသမားအတြက ေကာငးက း အနညးငယသာ ရေနျပး သးစြသတ႔၏ ဘဝကပါ နစနာဆးရႈးမႈမားေစသည ဆးက းမားရေနသညက သသသာသာေတြ႕ျမငေနရသည။ လသားမားအၾကား ပဋပကၡမ းစကျဖစေပၚေစျပး လမႈပတဝနးကငတြင လသားမားက လညြန႔တး ေစႏငသည အသတတလကနက သကသ႔ပင တကခကေနသည။ ေဒသအတြငး မးယစေဆးဝါးမပ႕ႏ႔ခင ႀကတငတားဆး ကာကြယရနလအပသည။ သးစြသက အျပစတငသညထက မသးစြေသး သအား မသးစြလာေအာင ႀကတငတားဆးကာကြယရန လအပသည။ ထ႔ေၾကာင မးယစေဆးဝါးသည မေကာငးေသာအရာတစခသာျဖစျပး ထမးယစေဆးဝါး ျပနာသည ႏငငေတာျပျပငေျပာငးလမႈက အဟန႔အ တားျဖစေစသညဟ ေဒသခမား၏ေျပာ ၾကားခကအရ သရရပါသည။

။ ဒစတၾကြေဆးျပားက ငါတ႔မ းဆကသစလငယေတြအတြက ရညမနးခက၊ ရညရြယခကေတြေပာကဆးေစတယ၊ အနာဂါတေခါငးေဆာငေကာငးေတြလ မေပၚထြနးႏငေတာ ဘး၊ သးစြသေတြက အျပစတငတာေတာ မဟတဘး၊ အဓက ထတလပတသေတြကပ ထထေရာကေရာက အေရးယရမာျဖစတယ၊ အလအေရးယမပ လငယေတြအတြက တားဆးကာကြယရာေရာကတယ။

။ ငါတ႔ဆဆငမာဆရင အရကက စတၾကြ ေဆးျပား ထက ၉၉% ပဆးေနတယ ဘာလ႔လဆေတာ လကရေတြ႔ေနရတာ အရကန႔ေသတ႔သ အရမးမားတယ ကနတငကားမာ ၾကညမယဆရင အရကပလငး ဗးခြေတြပေတြ႕ရတယ လငယေတြဟာ ဒအရကန႔ပ သသရာ လညေနတယ ဒါေၾကာင ဒအရကကပ ပျပးထနးခပသငတယ။

r r r r r r r r r

ေဆးသးစြသမားသည ၎တ႔၏ အခကအခမားက ေဖာထတခြငမရသညအျပင ပတဝနးကင လမႈအသငးအဝငး ခြျခားဆကဆမႈ၊ မသားစပစပယခရမႈႏင သေဘာဆႏၵမပါဘ ေဆးျဖတစခနးသ႔ ပ႔ေဆာငခရျခငး စသညစတဖစးမႈမားက ဘကေပါငးစ ရငဆငေနရေသာေၾကာင စတဆႏၵက အလလက ထငရာစငးျပး ၎တ႔၏ဘဝက သာမနမဟတဘ ျဖတသနးေနရပါသည။ ေဆးျဖတစခနးသညလညး ေဆးသး စြသမားအတြက ေထာငဒဏခမတအျပစေပး အေရးယမႈထက ပျပးေကာငးေသာျငားလညး ၎တ႔႔အတြက ေကာငးမြနေသာ ကသမႈနညးလမး မဟတေပ။ အမနတကယေလာခႏငသည ႏငငမားတြင ေကာငးမြနေသာ ကနးမာေရးဝနေဆာငမႈစနစမား၊ ခြျခားဆကဆမႈမျပလပဘ စတပငးဆငရာျမႇငတငေပးမႈမား အျပစေပးအေရးယမႈမျပလပဘ ေဆးသးစြဇနသတမတထားေပးမႈမား ျပလပေပးေသာေၾကာင ေဆးသးစြသမားကလညး အမနတကယေလာခေပးႏငသညက ေလလာေတြ႕ရရသည။

rl;,pform; wdkYrcGJjcm;

tultnD vdktyfaeolrsm; ulnDyg tjypfray;ygeJY Support Don’t Punnish

Pa-O Youth Organization (PYO) 17

ကြငးဆငး အခကအလကေကာကယရာတြင အခ ႕ေဆးျပားသးစြသမားမ စတၾကြေဆးျပားသည ဆးခ ေရာဂါက သကသာေပာကကငးေစႏငသညအာနသင ရသညဟ ေျဖဆထားသမားလညး ရသည။ ထ႕အျပင စတၾကြေဆးျပားသးစြျပး ေဆးအာနသငျပယသြားပါက ယခငမမတြငရေသာ ခြနအားပါကနခနးျပး ေညာငးညာကကချခငး၊ အ႐းအဆစနာကင ကကချခငး၊ အစာအမနာကငျခငး၊ ဗကေအာငလာျခငး၊ မကလး နျခငး၊ ကေယာငေျခာကျခားျဖစျခငး၊ သသယစတမားလာျခငး၊ ပနလာျခငး၊ မေပာမရႊငျဖစလာျခငး၊ အပေရး ပကျခငးမား ျဖစေစသည။ ထသ႔ အပေရးပကဖနမားလာပါက ကနးမာေရးက ဆးရြားစြာ ထခကေစတတသည။ မားေသာအားျဖင မရဆငးရသားမားသးစြပါက ၎တ႔၏ မသားစစားဝတေနေရး အတြကပါထခကေသာေၾကာင စတဖစးမႈ ပမမားလာေစျပး ကနးမာေရး ပ၍ထခကေစသည။ ခမးသာသည အသငးအဝငးမားသည အမားအား ျဖင စညးစနစတက သးစြျခငး၊ ပတဝနးကငအသငးအဝငးမ ခြျခားမႈနညးပါးျခငး၊ ေဆးကသမႈခယရန ေငြေၾကးလေလာကမႈရျခငးေၾကာင လမႈပတဝနးကငတြငလညး ဝငဆႏငျပး ၎တ႔၏ ကနးမာေရး ထခကမႈရေသာလညး ေနာကဆကတြျပနာ နညးပါးသညကလညး ေတြ႕ရသည။ ယခေနာကပငး ထတလပသည ေဆးမားသည အရညအေသြးနမကမႈေၾကာင သးစြသမားအတြက ေလျဖတသည လကၡဏာမး၊ ေျခထလကထမႈမားျဖစေစသည။ ေဆးအလြနအကြသးမပါက ေျခလက အေၾကာမား တငးလာျပး အခန႔မသငပါက အေၾကာေရာဂါမားျဖစလာႏငသညဟ သးစြသ၏ ႀကေတြ႕မႈ အရ သရရပါသည။ နဂပမန စတေျပာငးလသြားေစျပး စတပငးဆငရာခ႕ယြငးမႈမား ျဖစလာေစ သည။ ေဆးျပတလတပါကလညး ခႏၶာေဗဒအရ အေျပာငးအလျဖစေစျခငး၊ ေခါငးကကသည ေဝဒနာခစားရျခငး စသညေဝဒနာမား လြနစြာနာကငခစားရျပး အရငလတလတနင ေသသြားသည ခစားခကမ းလညးျဖစေစသည။ အခ ႕ေဆးသးစြသသည ေဆးျပတလတသည အခနတြင ဆာေလာငမႈ ဒဏခႏငရန အရကမားအစားထးေသာကသးျခငး၊ အလပတစခခရာေဖြလပေနျခငးနင ေဆးျပား အစားထး အျခားေသာေဆးမားက အသးျပၾကသည။ ၎အစားထးေဆးသည ေစးႏႈနးျမငမားျခငးေၾကာင ၀ယယအစားထးအသးျပႏငရနအတြက အခကအချဖစေနသညဟ ေကာကယရရခသညအခကအလကတြင ေဖာျပထားပါသည။ စတၾကြေဆးျပားက သတမတခကႏင သးစြပါက အသကဆးရႈးမႈမား နညးပါးႏငျပး သတမတခကထက ေကာလြနစြာသးစြျခငး (သ႔) အလြနအကြသးစြပါက ကနးမာေရးခ ႕ယြငးမႈ ပမျဖစေစ၍ မအေသးခငတြင အသကဆးရႈးမႈမား ျဖစေစေသာေၾကာင ေဒသအေခၚအေဝၚအရ ‘မအေဆး’ ဟ ေျပာၾကားၾကသည။သးစြမႈ အခနၾကာျမငလာပါက အားအငမားခန႔လာျခငး၊ ေတြးေခၚႏငသညစြမးရညနညးပါးလာျပး အလပလပရာတြင လညး အခကအခမားစြာ ရငဆငေနရသညက ေဆးသးစြသတစဥး ေျပာျပခကအရ သရရပါသည။ ေဆးသးစြ ေနခနအတြငး ဖားနာပါက ပပးသမားရေနေသာလညး ေဆးကသမႈ မခယဝပ ရြာတြငးတြငရေသာ ေဆးဆရာမားထတြငသာ ကသမႈခယၾကသည။ အခ ႕ေဒသရ ေဆးသးစြသမားသည ေဆး႐ေဆးခနး၌ ေဆးကသမႈ သြားေရာကခယဖးေသာလညး ဆရာဝနမား၏ ခြျခားဆကဆမႈရသညအျပင ကသေပးေသာ ေဆးမားမာလညး ေရာဂါနငကကညမႈမရျခငးေၾကာင ထေရာကမႈ မရသညက ေတြ႕ရပါသည။အခ႕ေဒသတြင ေဆးျပား၏ဆးက းထက အရက၏ဆးက းမာ ပ၍မားျပားသညဟ ေျပာၾကားေသာလညး အခ႕ေဒသမာ ၎နင ဆန႔ကငဘကျဖစေနသညက ေတြ႕ရပါသည။

သးစြသအခ ႕မာ ေဆးျပားသည ေသြးတးကေစသညဟ ထငျမငေနျခငးသည ေဆးပညာအရ အမနတကယဟတမဟတ ဆသညက ပညာေပးျခငး၊ သးသပေပးျခငးမားက ေဆးျပားသးစြသမားအၾကား ေျပာျပျခငး၊ အသပညာေပးမည အသငးအဖြ႕၊ အကညေပးျခငးကစၥရပမ းမားလညး ကြႏပတ႔ ပတ၀နးကင တြင မေတြ႕ရေသး မရေသးသေလာကပငျဖစသည။

rl;,pform; wdkYrcGJjcm; rl;,pftEÅ&m,f 0dkif;0ef;umuG,f

tultnD vdktyfaeolrsm;

ytdk0f.vdkS,GJ;pGdKS (PYO)18

။ “ အရကန႔ယဥရင ေဆးျပားက ဆးက းပနညးတယ။ အရကက လအေသအေၾကလညး ပမားတယ။”

။“ေဆးခနးသြားျပဖးတယ။ ဆရာဝနေတြရ႕တန႔ျပနခကက တစဥးႏငတစဥးမတဘး၊ ခြျခားဆကဆတ ဆရာဝနေတြရသလ မခြျခားပနားလညေပးတ ဆရာဝနလညးရတယ။ ဒါေပမ ေဆး႐ဆ အားလးခြျခားၾကတယ။ ေငြေၾကးတတႏငတလကေတာ ေဆးခနးသြားျဖစၾကတယ။”

(၀၄) လထကနးမာေရးက ကာကြယေစာငေရာကျခငးသည ႏငငတကာ မးယစေဆးဝါး ထနးခပေရးစနစ၏ အဓက အကဆးေသာ ရညရြယခကတစချဖစသည။(၀၄) အခ ႕ေဒသတြင ေဆးျဖတႏငရန အဖြ႕အစညးမား (သ႔မဟတ) အစးရအာဏာပငမ ေဆးျဖတစခနးတရားဝင ဖြငလစေပးႏငရနလအပျပး သးစြသမားကလညးစာရငးျပစကာ ေဆး ျဖတျခငးမားျပလပေပးႏငရန လအပသည။ ထသ႕ဖြငလစရာတြငလညး လေလာကေသာ ေဆးဝါး ကရယာမား ထားရေပးရနႏင လမ းဘာသာမေရြး လာေရာကကသမႈခယပငခြင ရသငသည။ လကရတြင ဆဆငၿမ႕နယ၌ ကယထ၊ ကယထ ေဆးျဖတစခနးတစခ ဖြငလစထားပါသည။ ထေဆးျဖတစခနးတြင ေဆးသးစြ သမားက အလပလပခငးျခငး၊ အားကစားျပလပေစျခငး စသညေခြးထြကေစေသာနညးအျပင ဆးမၾသ၀ါဒေပးျခငး စသညနညးလမးျဖင ေဆးျပတေအာင ေဆးျဖတေပးသည။ ေဆးျဖတေနစဥအခနကာလအတြငးတြင ကနးမာေရး တစစတစခ ထခကလာပါက ဆရာ၀နေခၚ၍ကသေပးျခငး၊ ေရာဂါျပငးထနပါက ေကာကတလးေဆး႐ (သ႔မဟတ) ဆကေခါ၀ေဆး႐သ႔ ပ႔ေဆာငေပးသည။ အခ ႕ ေဒသတြင ေဆးျဖတစခနးမားရေသာလညး စဥဆကမပကလပ ေဆာငမႈမရျခငးေၾကာင သးစြသမားသညလညး ေဆးမျဖတႏငေတာပ ျပနလညသးစြၾကသည။ ထ႕အျပင ေဆးသးစြသမားအတြက လေလာကေသာ ကနးမာေရး ဝနေဆာငမႈမား မရသေလာက နညးပါးလသည။ အခ ႕ေဒသအတြငး ဘနးၾကးေကာငး၌ ေဆးျဖတေပးရာတြင အဟာရျပညဝစြာ ေကြးေမြးျပစျခငးမရသျဖင ထေရာကမႈနညးပါးခသည။ ထ႔သ႔ ေဆးျဖတေပးရာတြင ၎တ႕က အဟာရျပညဝေအာင ေကြးေမြးျပစျခငး၊ အလပ အကငေပးျခငး စသညတ႔က ဥပကၡာျပ၍မရေပ။ အခ ႕ေဒသအတြငးရ ကယထကယထ ေဆးျဖတစခနးသည လအမားက ပမကယျပန႔စြာ သရေစခငေသာလညး ေငြေၾကးပပးကညသမား မရျခငးေၾကာင ေဆးျဖတသမားသည တစလက တစေယာကတစသနးခြ ေပးေဆာငျခငးျဖင ေဆးျဖတမႈမားလပေဆာငေနရသည။ ထ႔ေၾကာင ေဆးျဖတစခနးအတြက အစးရေထာကပကညမႈမား လအပျပး ေဆးျဖတစခနးမားကလညး ပမတးခ႕လပ ေဆာငေပးဖ႔လအပသည။

- ေဆးသးစြျခငးအေပၚ ကနးမာေရး အသပညာေပးမႈအားနညးျခငးေၾကာင ေဆးသးစြျခငးမ ျဖစေပၚလာႏငသည အကးသကေရာကမႈက အျမငလြမားမႈမားျဖင မတယလကရေနသည။- ေဒသအတြငး ေဆးသးစြသမားအတြက ကနးမာေရးနငပတသကသည ေကာငးမြနေသာ ဝနေဆာငမႈ မား အလြနနညးပါးလသည။- ပတဝနးကငမ သတျပမမညက မလလားျခငး နင ေဖးမကညမႈ နညးပါးျခငးတ႔ေၾကာင ေဆးသးစြသမားသည ဆးရြားေသာ ကနးမာေရး အေျခအေနက ၾကေတြ႕ေနၾကရေသာလညး ေဆးကသမႈ မခယဝဘ သဝကကာျဖတသနးေနၾကရသည။- ေဒသခမား၏ ေျပာၾကားခကမားက ၾကညမညဆပါက စတၾကြေဆးျပားႏင ပတသကၿပးအေပၚ တစဥးႏငတစဥး အျမငမားကြျပားေနသညကလညး ေတြ႕ျမငေနရပါသည။ ေဒသအလကၾကေနရေသာ အေျခအေနမားအေပၚမတည၍ ျပနာမား ျဖစေပၚေနသညကလညး သသာထငရားစြာေတြ႔ျမငေနရပါသည။

tultnD vdktyfaeolrsm; ulnDyg tjypfray;ygeJY Support Don’t Punnish

Pa-O Youth Organization (PYO) 19

အကဥးေထာငသညလညး ကန႔သတထားသည လဥးေရထကေကာလြနေနျပး အမားအားျဖင အကဥးသားအမားစသည မးယစေဆးဝါးသးစြသညသမား ျဖစၾကသည။ အခပခနးသညလညး လဥးေရမားျပား လြနးေသာေၾကာင ကနးမာေရးႏင မညညြတသညအျပင ေရာဂါကးစကမႈမားလညး ပမျဖစေစသည။ အကဥး ေထာငသန႔ရငးမႈ အားနညးျခငးေၾကာင တစကယေရ သန႔ရငးမႈမရၾကေပ။ အကဥးေထာငအတြငးတြငလညး မးယစေဆးဝါးရရႏငသလ အကဥးေထာငမ လြတေျမာကလာသညေနာကပငးမာလညး မးယစေဆးဝါး ျပနလညသးစြမႈမား ရသည။ ေဆးသးစြသမသားစဝငမားနင ေဒသခမားအေနျဖင သးစြသမားအတြက ေဆးျပားသး စြမႈနင ပတသကျပး အသပညာေပးျခငး၊ ေဟာေျပာပြ ျပ လပျခငးမားရေသာလညး ကနးမာေရးနငဆငသည ကညေထာကပမႈမား မရသေလာကနညးပါးသည။

အခ႕ေဒသတြင စတၾကြေဆးျပားသးစြသ ေလာကႏငေရးအတြက ေဒသတြငးအဖြ႕အစညးမား ဥးေဆာင၍ ေဆးျဖတစခနး ဖြငလစထားၾကသည။ ထသ႔ ဖြငလစထားေသာလညး လေလာကေသာ ေဆးဝါးမား၊ နညးပညာမား မရေသာေၾကာင သးစြသတ႔ ေဆးျဖတႏငရန ခကခေစသည။ ထ႔ေၾကာင ေဒသအတြငးရ ေဆးျဖတစခနးသည ေရရညလပငနးစဥမား မခမတႏငပ အခနတအတြငး ရပတန႔ ခၾကရသည။ ေဆးျဖတစခနးရနပေငြ ရရႏငေရးအတြက ေဆးျဖတသမားအား တစလလင ေငြကပ တစသနးခြျဖင စခနးပမနလညပတႏငရနအတြက ေကာကယခၾကသည။ စခနးသ႔ လာေရာကေဆးျဖတသမားက စခနးရ အကဥးေထာငအတြငး ခပထားျပး တစရက (၂) ၾကမျဖင ကာယေလကငခနးမား၊ အားကစားမား၊ ရြာ၏လမးတတားလပငနးမားတြင ပါဝငလပေဆာငေစျခငးျဖင သးစြမႈက ရပတန႔ေစသည။ ထလပေဆာငမႈမားသည သးစြသအမားစက အမန တကယေဆးျဖတႏငျပး အခ႕သာ ေဆးမျပတပရေနသညဟ စခနးဥးေဆာငသအၾကးအကတစဥးက ဆခသည။ ေဆးျပတျပးသမား ကလညး ၎တ႔ဆႏၵအရ အဖြ႕အစညးအတြငးသ႔ အဖြ႕ဝငအေနျဖင ဝငေရာကလပါက စခနးမ ေထာကခေပးမႈျဖင ဝငေရာကထမးေဆာငႏငသည။ အခ႕ေဒသတြင သးစြသမားက ေဆးျဖတႏငရန ဘနးၾကးေကာငး၌ အကဥးခထားျပး ေဆးဝါးမား တကေကြးျခငးမရသညအျပင လေလာကေသာ အစာအဟာရမား မေကြးေမြးျခငးႏင ေဒသရ အဖြ႕အစညးမာ၊ ရပမရပဖမားမ သးစြသမားက ေဆးျဖတႏငရန အၾကမေပါငးမားစြာ ၾကမဒဏမား၊ ေငြဒဏမားျဖင လပေဆာငခေသာလညး ထေရာကမႈမရေပ။ ထသ႔ လပေဆာငခကမားသည အမနတကယ ေဆးျဖတႏငရနအတြက ထေရာကမႈမရသညအျပင သးစြသတ႔က ပ၍ထခက နစနာေစသည။ (၀၆) မးယစေဆးဝါးသးစြသမားအား ကနးမာေရးရႈေထာင၊ လမႈေရးရႈေထာငမၾကညျပး ျပနလညကည ႏငမသာ လမႈျငမးခမးေရးက ေဖာေဆာငႏငမည။(၀၆)

သးစြသတ႔သည စခနးမ အကဥးေထာင၏ ကဥးၾကပမႈ၊ အလပမားခငးေစမႈ အစရသညအခကခ မားနင ရငဆငၾကေတြေနရသည။ စခနးမးမားအေနျဖင ထသ႔ေသာအလပမားခငးေစရျခငးမာ သးစြသတ႔အား ေခၽြ းထြကေစေသာနညးျဖင ေဆးျဖတေပးျခငးျဖစေသာလညး သးစြသအခ႕သည ထခကခမႈဒဏမ ေရာငတမးႏင ရန စခနးမထြကေျပးခသညမားလညးရသည။ သ႔ေသာ သးစြသတ႔၏မသားစဝငမားမ ၎တ႔က စခနးသ႔ ျပနလညပ႔ေဆာငျပး စခနးတြင နစလတာ ထနးသမးခရမညအစား ထြကေျပးမႈေၾကာင သးလထနးသမးခခရသည။ ေဆးျဖတစခနး အကဥးေထာငအတြငးတြငလညး သးစြသ လေပါငးစရေနျပး စတမမမနသမား၊ အကငစ႐က အမ းမ းမား ရေနေသာေၾကာင အခ႕သးစြသသည မမတ႔၏ အသကအႏရာယကပါ စးရမေနရေၾကာငး သရရပါ သည။

။ ေဆးျဖတစခနးက ေဆးဝါးေတြ လအငအားေတြ လလေလာကေလာကထားရဖ႔လတယ။ စခနးကလညးတးခ႕ဖ႔လတယ စခနးမာေဆးလာျဖတတ သအမားစက ေဆးကျဖတႏငတယ။ အနညးစကပ မျပတႏငတာ။

tultnD vdktyfaeolrsm;

ytdk0f.vdkS,GJ;pGdKS (PYO)20

။ ကြနေတာ ဒေဆးျဖတစခနးမာ မေနႏငေတာ တစခါထြက ေျပးဖးတယ။ ကြနေတာ မဘေတြက စခနးက ျပနပ႔ၾကတယ။ ႏစလပ ၾကာမယဟာက သးလၾကာသြားတယ။ အကဥးကတလေတြက ေဆးေၾကာငတလမားေတာ ေၾကာကရတယ။

။ ေဆးျဖတစခနးမာဆ တစရကက မနကတစၾကမ၊ ညတစ ႀကမ အလပလပခငးတယ ၾကာလာေတာ သတ႔စတက မးယစေဆးဝါး ဘကကမေရာကေတာဘး။ ဒါေပမ ေဆးျဖတ စခနးက ခဏပဖြငေတာ အက းမရဘး။ ဆကတကဖြငမ အဆငေျပတယ။

။ အရငက ကြနေတာတ႔ရြာမာဆ ေဆးသးစြသက ေဆးျဖတႏငရန ဘနးၾကးေကာငးမာ ခပထားတယ။ အာဟာရျပညဝေအာင မေကြးဘး။ အေၾကာင ထေရာကမႈမရဘး။ အေယာက (၅၀) မာ (၂) ေယာကပ ျဖတႏငတယ။

။ “ေဆးျဖတစခနးက လသမားခငေပမယ လမထနးႏင မာစးတယ။ အစားအေသာကမလေလာကမာလညးစး တယ။ အခလကရက ေဆးျဖတခငရင တစေယာကက တစလတစသနးခြေပးရတယ။ အစးရက အသအမတျပေပး႐ပရတယ။ ေထာကပမႈ တစစတစရာမရဘး။ ေထာကပမႈေတြရရင ဘယလလ အမးအစားေတြပျဖစျဖစ ေဆးျဖတေပးႏငတယ။ ခက အေထာကအပမရေတာ ပကဆေပးႏငတ သေတြကပ ျဖတေပးႏငတ အေနအထားေပါ။”

“ကြနေတာ အဆတေရာဂါျဖစလာေတာ ေတာငၾကးက ထြနးေဆး႐ အေနာကဘကက အဆတ ေဆး႐မာ သြားကရတယ။ အေနာကပငးကေနစျပး သးတာက နားလကတယ အဒါအျပငေဆးလပ၊ ကြမး၊ အရကေတြပါ ျဖတလကရတယ။ မျဖတလ႔လ မရေတာဘးေလ။ ဒါကဂတဆးေနျပကး အသက အႏရာယန႔ လညး လကတစကမးစာေလာကပရတယ။ ကြနေတာျဖစတာကေတာ အဆတဆေတာ မကလ႔မရ ေတာဘး။ ဒအဆတကလညး ဒေဆးျပားသးတာမားလ႔ ျဖစလာရတာ။ သတ႔ကလ ရငးျပေပးပါတယ။ ဒေရာဂါ ဘယလဘယပျဖစ လာတယ။ ဘာေၾကာငဆတာေတြကအစ သတ႔ေျပာျပခကအရေတာ ဒါေတြ သးတာမားလာ ေတာ အသညးေတြ၊ အဆတေတြကမခ ႏငေတာဘး။ ကြနေတာကေတာ ေဆးကစရတ မကနရဘး။ အခန ၾကာၾကာေပးရတာတစခပ (၁၀) လေလာက ေဆးေသာကရတယ၊ ေဆးလ (၇) လေလာက ထးရတယ။ ဒါေတြဆကသးေနရငေတာ မရေတာဘး။ သတ႔ေပးလကတ ေဆးေတြက ဒေဆးျပားန႔ လးဝမတညဘး။ ဆရာဝနေျပာၾကားခကအရေတာ ဒေဆးေသာကျပး ေဆးျပားသးလကရင အဆတအသညးေပါကတတတယတ။ ေဆး႐ၾကးေတြမာေတာ ျဖတဖ႔ ေဆးေတြေပးတာၾကားဖးတယ။ ေနာကပငး တကယျဖတႏင မျဖတႏငဘးလား ဆတာကေတာ ကြနေတာလညး မေျပာတတဘး။ ေတာငၾကးမာ ရတယ အမာက မးယစေဆးဝါး သးတသေတြက ျဖတေပးတာ။ ကြနေတာလညး အမာေရာကဖးတယ။ ေခၚသြားေတာ အေၾကာငးအရာအေသးစတေတြက

ေဆးျဖတစခနးမားသည လ႔ဘဝက ျပနလညထေထာငႏငရန အကအည၊ အေထာကအပေပးေသာေန ရာျဖစရန လအပသည။ သးစြသမားအတြက အမနတကယ ေဆးျဖတႏင ရနအာမခေပးရမညျဖစသည။ ထသ႔ ေဆးျဖတရာတြငလညးလေလာက ေသာေဆးဝါးမား နညးပညာမားႏင ပစၥညးကရယာ မားအျပင ထအရာမားက စနစတက အသးျပႏငရန လအပသည။ ေဆးျဖတသမားအတြက လညးတငသငေသာေငြေၾကး ကနကမႈႏင ေကာငးမြနေသာ ဝနေဆာငမႈမားကခမတ လပေဆာငေပးရန လအပသည။

rl;,pfaq;0g;oHk;pGJolonfvnf; vlYtcGifhta&;&Sdw,f

tultnD vdktyfaeolrsm; ulnDyg tjypfray;ygeJY Support Don’t Punnish

Pa-O Youth Organization (PYO) 21

မရငးျပဘး။ ကြနေတာထငတယ ကြနေတာက အေသးစတရငးျပမယဆရင ကြနေတာစတဓာတကသြားမာ စးလ႔။ မကရေတာမာစးလ႔။ ကြနေတာလ အစတနးက မကေတာဘး ေသရငေသပါေစ ဆျပးစတက အလဆး ျဖတထားတာ။ ဆရာဝနကလညး ကမရမာဆေတာ ျပနကျဖစသြားတယ။ အဒမာ ေဆးခနးကဆရာမန႔ ေဆး႐ က ဆရာေတြ ကြနေတာက ေဆးေတြေပးရငးန႔ ဒအဆတေဆး႐က ေရာကသြားတယ။ အစတနးကေတာ ဒရြာကေကးလကကနးမာေရးဌာန ဆရာမက ေသြးစစၾကညေတာ ေရာဂါလကၡဏာေတြေျပာျပျပး ကေလာ ေဆး႐ၾကးက ပ႔ေပးတာ။ အဒေတာ ကေလာ ကေနမ ေတာငၾကးက တစဆငပ႔ေပးတာ။ အဒကေနမ အဆတေဆး႐ ကပ႔ေပးတယ။ လကမတေတြလ ထးရတယ။ ပဂၢလက ေတြလပတ ေဆးျဖတစခနးက မျမငဖးဘး။ ရရငေတာေကာငးတာေပါ။ သတ႔က ကေပးမညဌာန ေတြနးနးကပကပေလးရရငေတာ ေကာငးတာေပါ။ ျဖတမညလေတြကေတာ အမားၾကးရ ပါတယ။ ေဆးျပားသးလ႔ သေဝဂရတလေတြက အမားၾကးပါ။ အခကခကေတာ ကယခႏၶာအခကခေပါေနာ။ ဒါမးက ကသရင ရကပငးန႕ ကသလ႔ေတာမရဘး။ နစန႔ခၿပးေတာ ကရတာေတြက အခကခေတြလာတယ။”

r r r r r r r r r

လကရပအ၀းေဒသမားတြင စတၾကြေဆးျပား ပ႕ႏ႔မႈႏႈနးသည လြနစြာျမငမားေနေသာေၾကာင ထပ႕ႏ မႈက ထနးခပႏငရနအတြက ေဒသအလက စညးမဥးစညးကမးမား ခမတလပေဆာငလာခၾကသည။ ထသ႔ ခမတရာတြင ရြာ၏ ၾသဇာရသမားမ ေသာလညးေကာငး၊ ရြာအတြငးဘနးၾကးမား၏ ဥးေဆာငေဆြး ေႏြးမႈမား၊ အမန႔ထတျပနမႈမားျဖငေသာ လညးေကာငး ခမတလပေဆာငခၾကသည။ ခမတထားသည စညးမဥးစညးကမး မားက ေဖာကဖကပါက အေရးယသည အပငးမားလညး လပေဆာငၾကသည။ မားေသာအားျဖင ခမတသည စညးမဥးစညးကမးမားသည ေဒသတစခႏင တစခ တညလကရျပး အခ႕တြငသာ ကြျပားမႈရသည။ အမား အားျဖင စညးမဥး စညးကမးမားသည ရြာအတြငး မးယစေဆးဝါးေရာငးဝယျခငး၊ သးစြျခငးမား မျပ လပရ။ လကဝယ ေတြ႔ရ၍ေသာလညးေကာငး၊ တစစတစေယာကထမ သတငးၾကား၍ ေသာလညးေကာငး ရပရြာရရြာသၾကး သ႔မဟတ ဘနးၾကးမ စစေဆးမႈျပလပသည။ ပထမအၾကမႏင ဒတယအၾကမကးလြနပါက သတေပးဆးမစကား ျဖငသာလပေဆာငၾကျပး တတယအၾကမ ေဖာကဖကပါက ထေရာကစြာ အေရးယမည ျဖစသည။ ခမတထား သည ျပစဒဏမားမာ စတၾကြေဆးျပားႏင ပတသကဆကႏြယေနသအား လမေရး ျပစဒဏမားျဖစသည ေဒသဖြ႕ၿဖးေရးအတြက လပေဆာငေစျခငး၊ ရြာလမးတတားေဆာကလပရနအတြက သေကာကမားတးေစ ျခငး၊ ရပရြာရဘနးၾကးေကာငးအတြက လအပေသာ ထငးမားခတေစျခငး၊ ဒဏေငြေပးေဆာင ေစျခငး၊ အခ႕ ေဒသတြင ရြာအတြငးမ ႏငထတျခငး၊ လကနကကငအဖြ႕အစညးထသ႔ ပ႔ေဆာငျခငး၊ ရလကထအပျခငး၊ ၾကမဒဏအျပစေပးခရျခငးစသည လပထးလပနညးမားျဖင ခမတေလရသည။

ရပရြာအတြငး လပထးလပနညးမားသည သးစြသမားအတြက အကဥးေထာငထကစာလ င နစနာဆးရႈ းမႈနညးပါးေစသည။ သ႔ေသာလညး အခ႕ေဒသတြင စတၾကြေဆးျပား လကဝယ ေတြ႕ရ ပါက တစျပားလငေငြဒဏ ကပ (၁၀) သနး ေပးေဆာငရေသာေၾကာင ပကဆေပးရန အဆငမေျပ ေတာပ မမပငသညေျမမားပါ ေရာငးခေနရေသာေၾကာင သးစြသမားအေနႏင တရားမတမႈမရေပ။ ထ႔ေၾကာင သးစြသမားက ထကသ႔ေသာ ျပစဒဏမ း မခမတသငေၾကာငး ေတြ႔ရရပါသည။ သးစြသမားက အေရးယ ရာတြငလညး ရျဖငဖမးဆး ေခၚေဆာငသြားျခငး မျပလပေစပ ေဆးျဖတစခနးသ႔သာ ပ႔ေဆာငေပးသငသည။ ေဆးျဖတစခနးတြင အခနတအတြငး ေဆးျဖတႏငျပး မမေနရပသ႔ ျပနလာႏငေသာေၾကာင အကဥးေထာင

rl;,pfaq;0g;oHk;pGJolonfvnf; vlYtcGifhta&;&Sdw,f rl;,pfolrsm; wdkYrcGJjcm;? vrf;rSefa&mufatmif wdkYac:aqmif

tultnD vdktyfaeolrsm;

ytdk0f.vdkS,GJ;pGdKS (PYO)22

ထကစာလင ေဆးသးစြသတ႔၏ ဘဝနစနာဆးရႈးမႈသည ပနညးပါးသည။

။ “ရပရြာအတြငး ယာမန႔ပတသကျပး စညးကမးခထား တာရတယ ဘယလလဆေတာ ပထမတစၾကမသးရင ဆးမသတေပးမယ ဒတယတစၾကမထပသးရငေတာ ရြာရ႕အရပရစမကႏာ တစဖကက သးေသာငးေပးရမယ ဒါကဒဏေငြေပါ ေနာကဆးတတယအၾကမ ထပလပေန ေသးရငေတာ ရြာကေနထြကရမယ အလမ း စညးကမးထတထားတာရတယ”

။ ကြႏပတ႔ေဒသမာ စတၾကြေဆးျပားတစျပားမရင ဒဏေငြ (၁၀) သနး ေပးေဆာငရတ စညးကမးရတယ။

လကရျမနမာႏငင၏ မးယစေဆးဝါးဥပေဒသည အခ ႕အပငးသာ အားေကာငးေနျပး အားနညးခကမားစြာ ရေနေသးသညက ေတြ႕ရသည။ ဥပေဒတြင စတၾကြေဆးျပား အၾကးစား ေရာငးဝယေဖာကကားသမားက ဖမးဆးႏငရန မဝါဒမားခမတထားေသာလညး လကေတြ႕တြင အေသးစားေရာငးဝယသမားႏင သးစြသ မားကသာ ဖမးဆးအေရးယႏငခသည။ အၾကးစား ေရာငးဝယေဖာကကားသမားအား အစးရမ အေရးယ ေဆာငရြကရာတြင ထေရာကမႈအားနညးသညက ေတြ႕ျမငေနရသညဟ သေတသနအရ သရရပါသည။ မးယစေဆးဝါးျပစမႈကးလြနမႈႏငပတသက၍ အစးရမားႏင သကဆငသမားမ အေရးယေဆာငရြက ရာတြင လကရအေရးယေသာ တာဝနယ တာဝနခမႈအားနညးသည ပစအား ဆကလကမကငသးပ စနစတက အေလးအနကထား အေရးယေဆာငရြကရနလအပသည။ လကရလပေဆာငခကမားသည သးစြသမားကသာ အသားေပးဖမးဆးအျပစေပးျပး ႏစရညေထာငဒဏ ခမတ ေသာေၾကာင ကနရေသာ မသားစမား၏ ဘဝကလညး ထခကနစနာေစသည။ အကဥးေထာငသညလညး သတမတထားသည လဥး ေရထက ေကာလြနျပး အမားအားျဖင မးယစေဆးဝါးသးစြမႈေၾကာင အကဥးကခရသမားျဖစၾကသည။ အကဥးေထာငထတြင သတမတထားသညလဥးေရထက ပလေနေသာေၾကာင ကနးမာေရးႏငလညး မညညြတ သညအျပင ေရာဂါကးစကမႈမား ပမျဖစေစသည။ အကဥးေထာငထ၌ မးယစေဆးဝါး သးစြသမားသည အျခားျပစမႈကးလြနသမားထက ျပညႏကလက ရေနျပး ၎တ႔က အမနတကယေဆးျဖတေပးႏငရနအတြက ကညပပးေပးမႈမား၊ စတဓာတပငးဆငရာ ျမငတငေပးမႈမား၊ လကမႈပညာမား၊ အသကေမြးဝမးေကာငးမားျပနလည လပေဆာငႏငရန သငၾကားေပးႏငမႈ တစစတစရာမရခေပ။ အကဥးသားမားအတြက ေငြေၾကးပ၍ သးစြေန ရျပး အက းသကေရာကမႈ အားနညးေနေသာေၾကာင ႏငငေတာ၏ ဘ႑ာေငြက ထခကေစသည။ အကဥးသားမား သညလညး အကဥးေထာငအတြငး၌ လေပါငးစထမ မေကာငးသည အတတေပါငးစသာ တကလာေသာေၾကာင ထမ လြတေျမာကေသာအခါ ပ၍ဆးသြမးလာေစသည။

စတၾကြေဆးျပား ျပနာႏင ပတသက၍ ေျဖရငးေဆာငရြကမႈလပေဆာငရာတြင ႏစဥးႏစဖက တရား မတမႈမား ရရရန လ႔အခြငအေရး၊ လမေရး၊ ကနးမာေရး ရႈေထာငမားအေနျဖင ရႈျမငေျဖရငးရန အေရးၾကးသည။ ထသ႔ မတေသာ ေျဖရငးမႈမား ရရရန ဥပေဒေရးဆြရာတြငလညးေကာငး၊ ဥပေဒသကေရာကမႈ အားနညးသညေဒသ တြငလညးေကာငး မဝါဒမား၊ စညးမဥးစညးကမးမား ေရးဆြခမတလပေဆာင ရာတြင လ႔အခြငအေရး၊ လမႈေရး၊ ကနးမာေရး ရႈေထာငမားကအေျခခ၍ ေရးဆြရမညျဖစသည။

wdkYaqGrsdK;rsm; aq;orm; aygif;oif;qufqH wdkYtBuH

Pa-O Youth Organization (PYO) 23

tultnD vdktyfaeolrsm;

။ ကြႏပတ႔ေဒသမာ ဥပေဒကလကလမးမမဘး။ ေဒသခကလညး ဥပေဒက နားမလညဘး၊ ဥပေဒအရ ကြနေတာတ႔ေဒသမာရတ မးယစးေဆးဝါး ျပနာက မေျဖရငးေပးႏငဘး။ ကယနညးကယဟနန႔ ေျဖရငးတာက အေကာငးဆးပ။

။ နညးနညးပ သးစြတသကေတာ ဖမးဆးအျပစ ေပးၾကတယ။ အၾကးစား လပကငသေတြက အာဏာရတသေတြျဖစေတာ အစးရေတြ အေရးယရတာခကတယ။ သစပင တစပငန႔တတယ။ အကငးအခကကပ ျဖတေတာကေနမယဆရင ျပနထြကလာမာပ။ ျဖစသငတာက အျမစ ကပါတးထတရမယ။ သးစြသေတြ ေထာငထမာေနေတာ အဆကသြယပရလာတယ။ ျပနထြကလာေတာ အရငကလပတာထက ပလပလာတယ။ အမနတကယေတာ ဒစနစက မားေနတယ။

ျမနမာႏငင၏ ဥပေဒသည သးစြသမားက ႏစရညေထာငဒဏအျပစေပး ခမတမႈမား လပေဆာငေသာ ေၾကာင သးစြသမားအတြက တရားမတမႈမရသညအျပင ေနာကဆကတြအက း သကေရာကမႈမား မားစြာႀက ေတြ႕ၾကရသည။ ျမနမာႏငင ဝနထမးမား၏ လစာသည ၎တ႔ ဘဝဖလမႈမရေစေသာေၾကာင မသားစဘဝ ဖလမႈရရေစရန လာဘေပးလာဘယမႈမား၊ ျခစားမႈမား လပေဆာငေနၾကရသည။ ထ႔ေၾကာင အခ႕သည သးစြသ မားအား ဖမးဆးၿပး အေရးမယပ ေငြျဖငသာ လာဘထးေစျပး ခမးသာသည အသငးအဝငးသည အဖမးဆးမခရရန ေငြမားျဖင ေကေအးႏငေသာလညး ဆငးရသည သမားသည ဖမးဆးအေရးယမႈျဖငသာ ၾကေတြ႕ၾကရသည။ (၀၃)

အခ ႕ မးယစေဆးဝါး ျပစမႈကးလြနသမားသည ျပစမႈမ လြတေျမာကရန နညးလမးအမ းမ းျဖင လာဘေပးလာဘ ယမႈမား လပေဆာငၾကသည။(၀၃)

လကရတြင အေရးယေဆာငရြကသမားႏင စတၾကြေဆးျပားသးစြသမားအၾကား ျခစားမႈမား မားစြာရေနသညဟ ၾကားသရပါသည။ အမားအားျဖင သးစြသမားက သးစြေနစဥေတြ႔ရမႈေၾကာင ဒဏေငြ ေျမာက မားစြာျဖငေသာလညးေကာငး၊ ၎တ႔ႏင ပါလာသည ေမာေတာဆငကယမားကပါ သမးယသြားသည မားလညး ရသညဟ သးစြသ ကာယကရင၏ ေျပာၾကားခကအရ သရရပါသည။ ထျဖစပက မႈမားသည အမားအားျဖင ၿမ႕ၾကးမား၌ ပ၍ ေတြ႔ျမငရျပး ေကးလကေဒသမားတြင ဖမးဆးမႈမား ပ၍ အသားေပးလပေဆာငေလရသည။ ဖမးဆးရသည စတၾကြေဆးျပားမားက ဖကဆးမႈမား မလပေဆာင သညအျပင အျခားတစေနရာသ႔ ျပနလည ျဖန႔ျဖးေရာငးခမႈမားလညး ရသညဟ ၾကားသရပါသည။ (၀၅) လကရကငသးေနေသာ တရားေရးမေဘာငႏင ေဆးသး စြသမားအား ရာဇဝတမႈအရ အေရးယျခငးမာ လာဘစားမႈမက ပမတြနအားေပးေနသလ ႏငငေတာ၏ အခပအျခာႏင တရားဥပေဒစးမးေရးကလညး အားေပာေစသည။(၀၅)

ကြႏပတ႔ လကရ ကငသးေနသည မးယစေဆးဝါး မဝါဒသည ႏစေပါငးမားစြာ ၾကာရညျပ ျဖစေသာလညး ထေရာကမႈအားနညး ေသာေၾကာင ဥပေဒေျပာငး လမႈမား လပ ေဆာငသငသည။ ထသ႔ လပေဆာင ရာတြြင အျခားေသာ မးယစေဆးဝါး အမန တကယေလာခႏငသည ႏငငမားမ လပေဆာင ခကမားက ေလလာ၍ လအပပါက အသးျပ ရမညျဖစသည။ ထဥပေဒ ေရးဆြရာတြငလညး ျပညသမား၊ လငယမား၊ သးစြသမား ပါဝငရန အေရးၾကးသည။ လကရ မးယစေဆးဝါးဥပေဒႏင ပတသကျ႔ပး လကေတြ႕ေျမျပငတြင ေဒသချပညသမား၊ ေဆးသးစြသမား မညသ႔ၾကေတြ႕ ခစားေနရသညက သေတသန လပေဆာငရန လအပ ေၾကာငး သးသပမပါသည။

wdkYaqGrsdK;rsm; aq;orm; aygif;oif;qufqH wdkYtBuH

tultnD vdktyfaeolrsm;

ytdk0f.vdkS,GJ;pGdKS (PYO)24

။ ကြနေတာန႔ ကြနေတာသငယခငး ေဆးသးေနတနး ရေတြဖမးမသြားတယ။ ရက မဘကေခၚျပး ပကဆ (၁၂) သနး ေပးရငလြတေပးမယ ေျပာေတာ ကြနေတာသငယခငးေတြရ႕မဘကေတာ လာေရြးတယ။ ကြနေတာပကနခတယ။ ကြနေတာမဘက သငယခငး ရ႕ မဘေတြက ဝငးေျပာေပးေတာ ကြနေတာက ျပနေရြးလကတယ။

။ ကြနေတာက ဖမးမတနးက ေဆး (၄) ျပားန႔မသြားတယ။ ကြနေတာဆငကယကလညး သမးသြားတယ။ ဆငကယက ပကဆန႔ လာေရြးခငးတယ။ ပကဆမရေတာ မေရြးႏငဘး။

tem*gwfwdkif;jynf vSyzdkY rl;,pfaq;0g;a&SmifMupdkY

tultnD vdktyfaeolrsm; ulnDyg tjypfray;ygeJY Support Don’t Punnish

Pa-O Youth Organization (PYO) 25

မးယစေဆး၀ါး ျပနာက ယေန႕တင ေျဖရငးေဆာငရြကမႈမား လပေဆာငေသာလညး ေကာငးမြနသညေျဖရငးေဆာငရြကခက မဟတေနသညက ေတြ႔ျမငေနရပါသည။ အဘယေၾကာငဆေသာ မးယစေဆး၀ါး သးစြသမားႏင အေသးစား ေရာငး၀ယေဖာကကားသည သမားကသာ ဖမးဆးအေရးယမား လပေဆာငေနသညက ေတြ႕ျမငေနရျပး မးယစေဆး၀ါး ပ႕ႏ႕မႈ ဥးတညေနသည အၾကးစားေရာငး၀ယေဖာကကားမႈ လကၾကးသမားမားက ထေရာကစြာအေရးယမႈ မလပေဆာငႏငေသးသညက ေတြ႔ျမငၾကားသေနရပါသည။ ထေျဖရငးမႈေၾကာင ျဖစေပၚေနသည ေနာကဆကတြ အက းဆကက ဤအစရငခစာထတြင မားစြာ ေလလာသရ ရမညျဖစသည။ မးယစေဆး၀ါး သးစြေနသညသမားသည အမားစအားျဖင လငယမား ျဖစေနသညက ေတြ႕ျမငေနရပါသည။ အေၾကာငးအမ းမ းျဖင သးစြမႈျပလပၾကသည မးယစသးစြသမားက ပတ၀နးကင ႏင လမႈအသငး၀နး၌ ၎တ႕က အျပစသား၊ ရာဇ၀တသား၊ မေကာငးသညသဟ သတမတေနျခငးသညလညး ၎တ႔၏ အနာဂတ ဘ၀က ပျပး အေမာငထ တြနပ႔ရာေရာကေနပါသည။

ယေနထတင ေျဖရငးေဆာငရြက အသးျပေနသည နညးလမးမားမာ မးယစေဆး၀ါး သးစြေနမႈေၾကာင ရငဆငၾကေတြ႕ရသည ကနးမာေရး၊ စား၀တေနေရး၊ ပညာေရးႏင လမႈေရး ျပနာမားက ၀ငး၀နးကညမႈ မျဖစေစသညအျပင ၎တ႔၏ ဘ၀ အနာဂတ အလငးေရာငက ပျပးတမျမပေစပါသည။

မးယစေဆး၀ါး ျပနာမား ေျဖရငးေဆာငရြကရာတြင မးယစေဆး၀ါး သးစြသညသမားက ဖမးဆးေထာငထထည အျပစေပးအေရးယျခငးထက ကနးမာေရးရႈေထာငႏင လမႈေရး ရႈေထာငအျမငျဖင ပျပး လပေဆာငသငသည။ သးစြရသည အေၾကာငးရငးက အေျခချပး ၎တ႔ရငဆငၾကေတြ႕ေနရသည ျပနာမားက အေျဖရာျပး ကညေျဖရငးေဆာငရြကသငသည။ လငယမားအတြက ပညာေရး၊ အလပအကင အခြငအလမးမား ဖနတးေပးျခငးႏင တဖကတြငလညး ဘနးစကပ းေတာငသမားအား အက းျဖစထြနးေစမည အစားထးဖြ႕ျဖးေရးမား ေရရညအာမခခကေစးကြကမား ဥးစားေပး ေဖာေဆာငေပးရန လအပသည။ ယခေခတ တြင မးယစေဆး၀ါး ပမမားျပားလာသညက ေတြ႔ျမငရေသာေၾကာင အၾကးစား ၀ယလအားႏင ေရာငးလအား အခနးက႑တြင ေလာခႏငရနအတြက ပမထေရာကစြာ ေဆာငရြကအေကာငထညေဖာျပး လကရအေျခအေန အရ အႏရယေလာခေရး သညသာ ဥးတညရန လအပေၾကာငး မတတမးတငအပပါသည။

vlrIb0 vSyzdkY? rl;,pfaq;udk a&SmifMupdkY

tultnD vdktyfaeolrsm;

ytdk0f.vdkS,GJ;pGdKS (PYO)26

(၁) မးယစေဆး၀ါး သးစြသည လငယမားအား ကနးမာေရး ႏင လမႈေရး ရႈေထာငမ ရႈျမင၍ လမႈ အသငးအ၀ငးမ ျပနလညလကတြကရန။

(၂) လငယမား မးယစေဆး၀ါး သးစြရသည အေၾကာငးရငး က သေတသနျပ အရငးခ၍ အျပသေဘာေဆာင ကညေဖးမႈမား၊ ပညာေပးမႈမား ျပလပရန။

(၃) လက၀ယထားရမႈျဖင ႏစရညေထာငဒဏကခေစမည အစား လငယမား ဘ၀ျပနလည ထေထာငႏငရန ျပနလညထေထာငေရး စခနးက ကာယကရငသေဘာထားရယၿပး ကညပ႔ေဆာငရနႏင ေဆးျဖတၿပးပါက အလပအကငအခြငအလမး ဖနတးမႈက ဥးတညေဖၚေဆာငရန။

(၄) မးယစေဆး၀ါး တကယေရ သးစြသမားအား ပမဖမးဆးအေရးယျခငးမား ထက အၾကးစား ေရာငး၀ယေဖာကကားျဖန႔ျဖးေနသမားအား၊ အျမတစား အကငပကျခစားမႈမားအား အေရးယကငတြယေျဖရငးရန။

(၅) လငယမား၏ အနာဂတအတြက ပညာေရးအခြငအလမးမား၊ အလပအကငအခြငအလမးမား ဖနတးေပးျခငးျဖင အျပသေဘာေဆာငေသာ ခဥးကပမႈျဖင ကညရန။

(၆) မးယစေဆး၀ါး ျဖတလပါက ကာယကရင သေဘာထား၊ ဆႏၵအေလာကကသမႈ ခယျခငး ႏင ျပနလညထေထာငေရး၀နေဆာငမႈမားက အရနျမငလပေဆာငရန လအပျပး လေလာကေသာ ကနးမာေရး ႏင ၀နေဆာငမႈ အား အစးရမ ေထာကပေဆာငရြကရန။

(၇) ဘနးစက ေတာငသမားအား ရာဇ၀တသားအျဖစ သတမတျခငး၊ ဘနးစကခြငအတြက လာဒထးျခငးမ ေလာချပး စညးၾကပဥပေဒျဖင ထနးသမးကန႕သတ၍ ဘနးစကပ းေတာငသမားအား အက းျဖစထြနးေစမည အစားထးဖြ႕ျဖးေရးမား ေရရညအာမခခက ေစးကြကမား အဓက ဥးစားေပး ေဖာေဆာငေပးရန။

(၈) မးယစ အလြသးေနမႈမားအေပၚ အႏရယေလာခမည နညးလမးမားျဖင ပညာေပးမႈမား၊ ၀နေဆာငမႈ ေပးျခငးမား ႏင သတငးအခကအလကေပးမႈမား အား ထေရာကစြာ ေဆာငရြကရန။

(၉) မးယစေဆး၀ါး မ၀ါဒမားအား လထကနးမာေရး၊ လ႕အခြငအေရး က အေျခခသည မ၀ါဒမား ဥပေဒမား ေရးဆြကငသးရန။

(၁၀) မးယစေဆး၀ါးဆငရာ မ၀ါဒမားေရးဆြရာတြင ေအာကေျခအဆငမ အထကသ႔ အဆငလက ေဆာကရြကျပး လငယ၊ အမ းသမး၊ မးယစေဆး၀ါးသးစြသမား၊ ဘနးစကေတာငသမား မ၀ါဒေရးဆြေရးျဖစစဥမားတြင ပါ၀ငဆးျဖတခြငရရရန။

(၁၁) မးယစေဆးဝါးအလြသးမႈ အႏရာယေလာချခငးဆငရာ ပညာေပးမႈမား၊ ခတဆကေဆာငရြကမႈမား၊ သတငးအခကအလကမေဝမႈမားႏင စညး႐းလႈေဆာမႈမား တးႁမငလပေဆာငရန။

tultnD vdktyfaeolrsm; ulnDyg tjypfray;ygeJY Support Don’t Punnish

Pa-O Youth Organization (PYO) 27

- (၀၁) / (၀၄) DPAG မ ထတေဝထားသည “ျမနမာႏငငရ မးယစေဆးဝါးျပနာမားက ကငတြယေျဖရငးျခငး”။

- (၀၂) / (၀၃) / (၀၅) TNI မ ထတေဝထားသည “အေမာငရပတြင ေတြ႔ရျခငး”။

- (၀၆) PYO မ ထတေဝထားသည “ကြႏပတ႔ ေဒသေန လထရငဆငႀကေတြ႕ေနရေသာ ေျမယာ၊ မးယစေဆး

ဝါးႏင အခြနဘ႑ာ ေလလာျခငး”။

tultnD vdktyfaeolrsm;

ytdk0f.vdkS,GJ;pGdKS (PYO)28

Supported by

rl;,pfaq;onfvnf; oHk;wwf&if aq;wpfyg;ygbJ

tultnD vdktyfaeolrsm; ulnDyg tjypfray;ygeJY Support Don’t Punnish

Pa-O Youth Organization (PYO) 29

www.paoyouth.org PYO ChannelPa-O Youth Organization pyorg.net@gmail.com