tuv ba salbar company

7/31/2019 Tuv Ba Salbar Company

http://slidepdf.com/reader/full/tuv-ba-salbar-company 1/28

Агуулга

Оршил

- Төв ба салбар компанийн бүртгэлийг болосронгуй болгох нь сэдвийг сонгох болсон шалтгаан

- Салбарын бүртгэлийг боловсронгуй болгосноор гарах үр дүн

Нэгдүгээр хэсэг Төв ба салбар компанийн бүртгэлийн онолын хэсэг

1.1 Төв ба салбар компани

1.2 Салбарын бүртгэлийн систем

1.3 Тэнцүү чанартай дансдууд

1.4 Салбарт зардал хуваарилах

1.5 Бараа материалын бүртгэл

1.6 Үндсэн хөрөнгийн бүртгэл

1.7 Нэгтгэсэн санхүүгийн тайлан

1.8 Салбар хоорондын ажил гүйлгээ

Хоѐрдугаар хэсэг Судалгааны хэсэг

2.1 Монгол Оросын хамтарсан “МОНГОЛРОСЦВЕТМЕТ” нэгдлийн товч танилцуулга.

МОНГОЛРОСЦВЕТМЕТ нэгдэл, Бор -Өндөрийн уулын баяжуулах үйлдвэрийн нөхцөл байдлын

шинжилгээ

2.2 Компани салбар хоорондын бүртгэлийг шинэчлэх

2.3 Компани хоорондын ажил гүйлгээг шинэчлэсэн бүртгэлийн дагуу бүртгэх

2.4 Залруулах бичилт

2.5 Устгах бичилт

2.6 МОНГОЛРОСЦВЕТМЕТ нэгтгэсэн санхүүгийн тайлангийн ажлын хүснэгт

2.7 МОНГОЛРОСЦВЕТМЕТ Нэгдлийн 2002 оны 2-р улиралын нэгтгэсэн санхүүгийн тайлан

2.8 Санхүүгийн тайлангийн шинжилгээ

2.9 МОНГОЛРОСЦВЕТМЕТ нэгдлийн санхүүгийн тайлангийн нэгдсэн чиг хандлагын шинжилгээ

Гурав Программчлалын хэсэг

Дөрөв Дүгнэлт

4.1 Өөрчлөлт үр дүн ба өгөөж

4.2 Өөрчлөлтийг хэрэгжүүлэх төлөвлөгөө

4.3 Өөрчлөлтийг хэрэгжүүлэхэд гарч болох саад бэрхшээл

Хавсралт Ашигласан материал, Программын гүйцэтгэл

Оршил

Зах зээлийн эдийн засагт шилжээд байгаа өнөө үед өмчийн олон хэлбэр нь ашгаа нэмэгдүүлэх, үйл

ажиллагаагаа өргөтгөн хөгжүүлсээр байгаа бөгөөд үүнтэй уялдаж шинээр өөр орон нутаг, мөн гадаадын улс

орнуудад өөрийн салбар нэгжээ нээх явдал нь төрөл бүрийн үйл ажиллагаа эрхлэдэг компаниудын ирээдүйн

бодлого болж байна. Шинээр байгуудагдаж байгаа тэдгээр компани, үйлдвэрийн газар, аж ахуйн нэгж нь улс орны

эдийн засагт тэргүүлэх салбар болох төдийгүй, ард түмэндээ хэрэгцээтэй үйлдвэрлэл үйлчилгээний ажил үүргийг

хурдан шуурхай түргэн гүйцэтгэх боломжтой болж байна.

Сүүлийн жилүүдэд манай улсад дангаараа гадаадын хөрөнгө оруулалттай болон хамтарсан үйлдвэрүүд,

өмчийн олон хэлбэрийн үйлдвэр аж ахуйн нэгжүүд олноор байгуулагдаж тэдгээр нь өөрийн салбар нэгжээ нээж

гадаадын орнуудтай нээлттэй эдийн засгийн харилцааг тогтоож олон улсын санхүү эдийн засгийн

байгууллагуудын гишүүн болж идэвхитэй хамтран ажиллах зэрэг ихээхэн өөрчлөлт гарч байна.

Хэдийгээр нягтлан бодох бүртгэлийг олон улсын бүртгэлийн стандартад нийцүүлж байгаатай

холбогдуулан нягтлан бодогч нарын мэргэжил дээшлүүлэх давтан сургах гэх мэт зарим төрлийн ажлууд зохион

байгуулагдаж байгаа ч гэсэн ихэнхи аж ахуйн нэгжүүд түүнд дотроо гадаадын байгуулагууд нь олон улсын

стандартад шилжээгүй буюу шилжсэн хэдий боловч бүрэн утгаараа хэрэгжээгүй эхлэл төдий байна.



Иймд энэ ажлын эхлэлийг мэргэжлийн нягтлан бодогч нар нэн ялангуяа нягтлан бодогч эдийн засагчийн

мэргэжлээр их дээд сургууль коллеж төгсөж, онолын маэдлэгтэй болсон мэргэжлийн хүмүүс мэргэжил

дээшлүүлсэн нягтлан бодогч нар бүрэн гүйцэт хэрэгжүүлэх шаардлагатай бөгөөд боломжтой ч юм.

Миний хувьд Монгол Оросын хамтарсан “МОНГОЛРОСЦВЕТМЕТ” нэгдэл болон түүний харьяа Бор-Өндөрийн

уулын баяжуулах үйлдвэр дээр дипломын өмнөх дадлагаа хийж шинэчилсэн нягтлан бодох бүртгэлд багтдаг. “

Ахисан шатны ” нягтлан бодох бүртгэлийн хичээлийн нэг сэдэв болох “ Төв ба салбар компанийн

бүртгэлийг боловсронгуй болгох нь ” гэсэн сэдвийг сонгон авч мэргэжлийн багш нягтлан бодогч нарын

тусламжтайгаар уг сэдвийг нэвтрүүлэх, боловсронгуй болгох түүнийг хэрэгжүүлэх боломжийн талаар

судалгаа, харьцуулалт, программчлал хийсэнд уг дипломын ажлын төслийн ач холбогдол оршино.

Аж ахуй нэгж байгууллагын бизнесийн хүрээ өргөжиж үйл ажиллагаа нь тэлэх тусам компаниуд илүүдэл

хөрөнгийнхөө нөөцийг ашиглан шинээр салбар нээх буюу өөр салбарт хөрөнгө оруулалт хийх,шаардлагатай бол

нэмэлт эх үүсвэрийг бусдаас зээлж авах, бусадтай хамтран ажиллах, ашгаа бодит зүйлд оруулж салбар

компанитай болох зэрэг өөрсдийн үйл ажиллагаагаа өргжүүлэхийг эрмэлздэг.

Иймд төв буюу толгой компани болон салбар нэгжүүдийн үйл ажиллагааны бүртгэлийг нягтлан бодох

бүртгэлийн олон улсын стандартын 27-д заасны дагуу бүртгэх шаардлага зүй ѐсоор урган гарч ирж байна.

Бизнесийн үйл ажиллагааг зөв бүртгэж дүн шинжилгээ хийх гадаад хөрөнгө оруулагчдад ойлгомжтой

мэдээлэл өгөх зэрэг нэгтгэсэн байдлаар санхүүгийн тайлан мэдээ гаргах, мэдээллийн урсгалын үнэн зөв байдлыг

тодорхойлох ѐстой мөн түүнчлэн тухайн аж ахуйн нэгж болон компанид, цаашилбал улс орны эдийн засагт

ихээхэн ач холбогдолтой юм.

Аливаа аж ахуйн нэгж компани нь салбар нээж ажиллууснаар дараах давуу талууд бий болно. Үүнд:

- Салбар компани байгуулснаар бараа бүтээгдэхүүний борлуулалт, олборлолт нэмэгдэж ашиг өснө.

- Үйл ажиллагааны цар хүрээ нэмэгдэж тухайн компанийн нэр нөлөө өснө.

- Үнийн хөөрөгдөлгүй бараа үйлчилгээг хэрэглэгчдэд хүргэснээр хэрэглэгчдийн найдвартай түнш

болж чадна.

- Зах зээлд өрсөлдөх байр сууриа нэмэгдүүлнэ.

- Ажлын байр шинээр бий болж ард түмний амьдралын түвшин дээшилнэ.

- Гадаад хөрөнгө оруулагч нарын сонирхолыг татаж ашигтай санал хүлээн авах боломжтой .

- Хувьцаа эзэмшигчдийн тоо өснө.

- Улсад төлөх татварын хэмжээ нэмэгдэнэ.

- Даатгалын компанитай хамтран ажиллах боломж нээгдэх явдал юм.

Төв ба салбар компанийн бүртгэлийг боловсронгуй болгох нь сэдвийг сонгох болсон шалтгаан

У л с о р о н м а а н ь э д и й н з а с г и й н ш и н э х а р и л ц а а н д ш и л ж и ж н я г т л а н б о д о х б ү р т г э л и й н

т о г т о л ц о о г ө ө р ч л ө х ш а а р д л а г а з ү й ѐ с о о р т а в и г д л а а . Х у в и й н ө м ч и д т у л г у у р л а с а н ш и н э

х а р и л ц а а нь б ү р т г э л и й н ц о о ш и н э ө ө р ч л ө л т и й г би й б о л г о с о н . Ю у н ы ө м н ө с а н х ү ү г и й н

м э д э э л э л н ь о л о н з ү й л д үн э ц э н э т э й х э р э г т э й м э д э э л э л б о л л о о .

М ө н г а д а а д ы н х ө р ө н г ө о р у у л а л т а й к о м п а н и аж а х у й н н э г ж ү ү д б а й г у у л а г д а н г а д а а д ы н

х ө р ө н г ө о р у у л а г ч и д м а н а й ү н э т ц а а с н ы з а х з э э л и й г с о н и р х о х б о л с о н о о р с а н х ү ү г и й н

м э д э э л л и й г Н Б Б О У С - д н и й ц ү ү л э х ш а а р д л а г а а р г а б у ю у г а р ч и р э х б о л с о н .

О д о о г и й н б а й д л а а р с а л б а р б ү х и й к о м п а н и у д ы н ү й л а ж и л л а г а а н ь ж и г дэ р ч и х э л ж

б а й г а а б ө г ө ө д ү ү н и й г б ү р э н г ү й ц э т ж и гд рэ н а ж и л л а х а д н ө л ө ө л ө х х э д э н з ү й л б а й н а. Э н э

н ь с а л б а р ы н б ү р т г э л и й г Н Б Б О У С ы н д а г у у б ү р э н г ү й ц э д х ө т л ө х , н я г т л а н б о д о х б ү р т г э л д

т а в и х х я н а л т ы г с а й ж р у у л а х , х а р и л ц а а х о л б о о б у ю у г а р с а н у д и р д л а г ы н ш и й д в э р с ү ү л д

х ү р д э г з э р э г з а р и м н э г а с у у д л ы г ш и й д в э р л э х , х у у л и й н х э р э г ж и л т э н д а н х а а р а х , б ү р т г э л и й г

я в ц ы г х я л б а р ш у у л а х х э р э г т э й .

Бүртгэлийн явцыг хялбаршуулах , НББ - д тавих хяналтыг сайжруулах үүднээс

миний дипломын сэдвийн дагуу зохиосон программ хангамж бага ч гэсэн нэмэр болох



болов уу .Энэхүү программ хангамж нь төв ба салбарын бүртгэлийг хөтлөн явуулж ,

тэнцүү чанартай дансдын үлдэгдэгдэл болоод устгах бичилтийг хийх , нэгтгэсэн

санхүүгийн тайлан гаргах зэрэг ажилыг хялбар болгосноор ач холбогдолтой юм .Уг

программын ажиллах зарчим болоод гүйцэтгэлийг программын хэсэгт дэлгэрүүл эн авч

үзнэ .

Салбарын бүртгэлийг боловсронгуй болгосноор

1. С а л б а р ы н х а а ү й л а ж и л л а г а а н д х я н а л т т а в ь ж с а л б а р т х у в а а р и л а х с а н х ү ү ж и л т

б о л о н б у с а д а с у у д а л д х я н а л т т а в и х б о л о м ж т о й .

2 .К о м п а н и х о о р о н д г а р с а н ү й л а ж и л л а г а а г Н Б Б О У С -ы н д а г у у ү н э н з ө в б ү р т г э ж ,

н э г т г э с э н с а н х ү ү г и й н т а й л а н г а р г а с н а а р г а д а а д ы н х ө р ө н г ө о р у у л а г ч , б а й г у у л л а г а т а й

х о л б о о т о г т о о н х а м т р а н а ж и л л а х , г э р э э х э л ц э л б а й г у у л л а х а д м э д э э л э л х э р э г л э г ч д и й н

х у в ь д т э д э н д ү н э н з ө в , б о д и т о й м э д э э л л и й г ц а г а л д а л г ү й х ү р г э ж ш и й д в э р г а р г а х а д н ь а ч

х о л б о г д о л ү з ү ү л н э .

3. А у д и т ы н б и е д а а с а н б а й г у у л л а г а а р х я н у у л а х а д з ө р ч и л г а р а х м а г а д л а л б а г а .

4 . С а н х ү ү г и й н х э э б а й д л ы г н э г т г э с э н б а й д л а а р х а р ж , ө м ч х ө р ө н г и й н х ө ө а ш и г л а л т ,

ү р ө г ө ө ж и й г м э д э ж , ц а а ш д ы н у д и р д л а г ы н б о д и т ш и й д в э р г а р г а х а д т ү л х ү ү р б о л ж ө г н ө .

5 . К о м п а н и х о о р о н д ы н д о т о о д д а х ь а ж и л г ү й л г э э г з а р ч м ы н д а г у у б ү р т г э с н э э р т ө в

к о м п а н и с а л б а р к о м п а н и х о о р о н д ы н с а н х ү ү б ү р т г э л и й н у я л д а а х о л б о о с и с т е м ч л э г д э н э .

6 . Т ө в к о м п а н и , с а л б а р к о м п а н и й н б ү р т г э л п р о г р а м м ч л а г д а ж б ү р т г э л х ө т л ө х ө д ц а г

х у г а ц а а , з а р д а л м ө н г ө х э м н э н э .

И й м д С а л б а р ы н б ү р т г э л и й г Н Б Б О У С ы н д а г у у х ө т л ө х , б о л о в с р о н г у й б о л г о х ш а а р д л а г а

б и й б о л ж б а й г а а у ч р а а с э н э х ү ү с э д в и й г с о н г о н с а л б а р б ү х и й б а й г у у л л а г у у д а д х э р э г ж ү ү л ж

ү з э х ү ү д н э э с МО Н Г О Л Р О С Ц В Е Т МЕ Т н э г д э л д э э р у г с э д в и й г х э р э г ж ү ү л э х э э р с о н г о н

а в с а н б о л н о .

НЭГ . Салбарын бүртгэлийн онолын үндэслэл

1.1 Төв ба салбар компани

А л ив а а б и з н е с и й н н э г ж а ш и г т а й а ж и л л а ж э х л э х э д и л ү ү и х з а х з э э л и й г х а м а р ч , ү й л

а ж и л л а г а а г а а у л а м ө р г ө ж ү ү л ж , х ө г ж ү ү л э х и й г з о р ь д о г б а и н г э х д э э т э д ө ө р с д и й н

с а л б а р у у д ы г б у с а д у л с , хо т , х ө д ө ө о р о н н у т а г т н э э н а ж и л у у л д а г .

С а л б а р г э д э г н э р т о м ь ѐ о г Т ө в к о м п а н и а с а а а л с а д б а й р л а с а н б и з н е с и й н н э г ж и й г

т о д о р х о й л о х о д а ш и г л а д а г . С а л б а р н ь х у у л ь з ү й , э д и й н з а с г и й н ү ү д н э э с б и з н е с и й н н э г

н э г ж б о л о в ч х у у л и й н э т г э э д и й н э р х э д л э х г ү й . Н я г т л а н б о д о х б ү р т г э л и й н О л о н у л с ы н

с т а н д а р т ы н 27- д з а а с н а а р С а л б а р к о м п а н и г э ж ө ө р г а з р ы н х я н а л т а н д б а й д а г к о м п а н и юм

т о д о р х о й л ж э э .

М а н а й о р о н д с ү ү л и й н ү е д т о м о о х о н к о м п а н и у д ү ү с ч , ү йл а ж и л л а г а а н ь о л о н х э л б э р

т ө р ө л т э й б о л ж , ш и н э с а л б а р к о м п а н и у д ы г ү ү с г э н б и й б о л г о ж б а й г а а ч з а р и м н ь с а л б а р

к о м п а н и б а й ж ч а д а х г ү й б а й г а а б и л э э . Э н э нь т э д г э э р и й н х у у л ь э р х з ү й б о л о н э д и й н з а с а г

, н я г т л а н б о д о х б ү р т г э л и й н м э д л э г д у т у у г а а с б о л ж б а й г а а б а ү ү н т э й у я л д а ж з о х и х

ж у р м ы н д а г у у н я г т л а н б о д о х б ү р т г э л и й г х ө т ө л ж , а ш и г а л д а г д л а а з ө в т о д о р х о й л ж

ч а д а х г ү й б а й х а д х ү р г э ж б а й н а .

С а л б а р н ь :

Б а р а а м а т е р и а л х у д а л д а н а в а х , т э э в э р л э х

Ү й лч и л гэ э х и й х б у ю у б о р л у у л а л т х и й х

З э э л и й н з ө в ш ө ө р ө л о л г о х



Х у д а л д а н а в а г ч д а а с а а т ө л б ө р ө ө ц у г л у у л а х г э х м э т б и е д а а с а н

ү й л ч и л г э э я в у у л ж б о л н о .

С а л б а р н ь б а р а а м а т е р и а л а а з ө в х ө н т өв к о м п а н и а с а в а х а а с г а д н а з а р и м х э с г и й г н ь г а д н ы

б э л т г э н н и й л ү ү л э г ч д э э с х у д а л д а н а в ч б о л д о г .

С а л б а р нь м ө н г ө н о р л о г о о т өв к о м п а н и й б а н к и н д д а х ь х а р и л ц а х д а н с а н д х а д г а л у у л а х б а

з а р д а л а а у р ь д ч и л а н б а й г у у л л а с а н м ө н г ө н с а н э с в э л т ө в к о м п а н и й х а р и л ц а х д а н с н а а с

т ө л д ө г .У р ь д ч и л а н б а й г у у л л а с а н м ө н г ө н с а н н ь д у у с а х а д с а л б а р н ь м ө н г ө н с а н г и й н в а у ч е р

б у ю у б а т л а н д а а г ч а а р б а т л у у л а н ш и л ж ү ү л э х б а Т ө в к о м п а н и а с а а ч е к х ү л э э н а в а х ү е д

с а н г а а д а х и н н э м э г д ү ү л д э г .У р ь д ч и л а н б а й г у у л л а с а н м ө н г ө н с а н г а ш и г л а ж б а й х ү е д

с а л б а р ы н м ө н г ө н х ө р ө н г и й н а ж и л г ү й л г э э н д т ө в к о м п а н и х я н а л т т а в и х ш а а р д л а г а т а й

. Х э д и й т и й м б о л о в ч т о м х э м ж э э н и й с а л б а р н ь б а н к и н д ө ө р и й н г э с э н х а р и л ц а х д а н с т а й

б а й ж б о л н о . .Т ө в к о м п а н и н ь с а л б а р ы н х а а ү й л а ж и л л а г а а г у д и р д а н з а х и р а х г ү й з ө в х ө н

н я г т л а н б о д о х б ү р т г э л б а х я н а л т ы н т ө в гэ х м э т э э р с а л б а р к о м п а н и д а а ү й л ч и л д э г М ө н

с а л б а р н ь б и е д а а с а н а ж а х у й н н э г ж у ч р а а с ж у р н а л , е р ө н х и й д э в т э р , д а н с н ы

ж а гс а а лт т а й б а й ж ө ө р и й н ү й л а ж и л л а г а а г б ү р т г э д э г б а т а й л а н г и й н х у г а ц а а н ы э ц э с т

с а л б а р нь ө ө р и й н х ө ө б э л т г э с э н с а н х ү ү г и й н т а й л а н г т өв к о м п а н и р у у и л г э э ж , т ө в к о м п а н и

н ь н э г т г э с э н с а н х ү ү г и й н т а й л а н г а а б э л т г э ж , х а р ь я а Т а т в а р ы н а л б а н д м э д э г д э х ѐ с т о й

б а й д а г . С а л б а р т х э р э г л э г д э х д а н с н ы т о о , т ө р ө л , н я г т л а н б о д о х б ү р т г э л и й н м а я г т з э р г и й г

т ө в к о м п а н и н ь т о д о р х о й л ж ө г д ө г . С а л б а р н ь т ө в к о м п а н и й х а р и л ц а х д а н с а а р д а м ж у у л а н

г ү й л г э э г э э х и й ж б о л н о э с в э л ө ө р с д ө ө х а р и л ц а х д а н с н э э л г э ж ч б о л д о г .

1.2 Салбарын бүртгэлийн систем А ж а х у й н н э г ж , б и з н е с и й н х э в ш и л н ь б и е д а а с а н б ү р т г э л и й н б о д л о г о , н я г т л а н

б о д о х б ү р т г э л и й н с и с т е м т э й б а й д а г . ш и н э э р с а л б а р а ж и л л у у л ж б у й к о м п а н и й н х у в ь д м ө н

х у у ч и н с а л б а р т а а т ө в к о м п а н и й н х у в ь д б ү р т г э л и й н б о д л о г о , с и с т е м и й г с а л б а р у у д д а а

а д и л а а р х э р э г л э ж б о л н о . С а л б а р к о м п а н и н ь б и е д а а с а н аж а х у й н н э г ж а д и л е р ө н х и й

д э в т э р , ж ур н а л х э р э г л э н с а н х ү ү г и й н т а й л а н м э д э э г э э б э л т г э н т ө в к о м п а н и д и р ү ү л д э г .

Х а р и н с а л б а р ы н х э р э г л э х д а н с н ы т о о , н э р т ө р ө л , д у г а а р з э р г и й г т ө в к о м п а н и т о х и р у у л ж

т а й л а н г и й н и ж б ү р д э л , д о т о о д х я н а л т ы н с и с т е м з э р э г н ь т өв к о м п а н и т а й з о х и о ц о ж б а й г а а

э с э х и й г т ө в к о м п а н и х я н а ж , ш а л г а ж б а й х ѐ с т о й .

1.3 Тэнцүү чанартай дансд С а л б а р н ь Т ө в к о м п а н и г э с э н д а н с х э р э г л э д э г . Т ө в к о м п а н и а с б а р а а м а т е р и а л ,

м ө н г ө н х ө р ө н г ө б а б у с а д х ө р ө н г ө х у д а л д а н а в а х ү е д х ө р ө н г и й н д а н с н ы д е б е т , Т ө в

к о м п а н и д а н с н ы к р е д и т э д б ү р т г э н э . Х а р и н т ө в к о м п а н и б а с а л б а р лу у и л г э э с э н м ө н г ө н

х ө р ө н г ө , б а р а а м а т е р и а л б у с а д х ө р ө н г и й н д ү н г э э р т ө в к о м п а н и д а н с а н д д е б е т л э г д э н э .

Т ө в к о м п а н и д а н с н ь б а р а г э з э м ш и г ч и й н ө м ч и й н д а н с б ө г ө ө д э н э к о м п а н и а с с а л б а р т

о р у у л с а н ц э в э р х ө р ө н г ө о р у у л а л т ы г х а р у у л д а г . Т а й л а н т х у г а ц а а н ы э ц э с т с а л б а р н ь

О З Н Д - аа Т ө в к о м п а н и д а н с -р у у х а а д а г . Ц э в э р а ш г и й н х э м ж э э г э э р т ө в к о м п а н и д а н с н ы

к р е д и т ү л д э г д э л ө с ч а л д а г д л ы н д ү н г э э р ү л д э г д э л б у у р н а . Т ө в к о м п а н и н ь С а л б а р т

о р у у л с а н х ө р ө н г ө о р у у л а л т н э р т э й Т ө в к о м п а н и г э с э н д а н с т а й т э н ц ү ү д а н с х э р э г л э д э г

. Эн э э р г э л т и й н б ус х ө р ө н г и й н д а н с н ь т ө в к о м п а н и а с с а л б а р т б э л т г э ж ө г с ө н м ө н г ө н х ө р ө н г ө б а р а а м а т е р и а л ү й л ч и л г э э н и й д ү н б а с а л б а р ы н т о д о р х о й л с о н ц э в э р а ш г и й н

д ү н г э э р д е б е т л э г д э н э . С а л б а р а а с х ү л э э н а в с а н м ө н г ө н х ө р ө н г ө б а б у с а д х ө р ө н г и й н д ү н

м ө н с а л б а р ы н т о д о р х о й л с о н ц э в э р а л д а г д л ы н д ү н г э э р к р е д и т л э г д э н э . С а л б а р т о р у у л с а н

х ө р ө н г ө о р у у л а л т ы г б ү р т г э л т у с г а х д а а к а п и т а л ы н ц э в э р ө р т г и й н а р г ы г а ш и г л а д а г .Т К н ь

с а л б а р б ү р д э э С О Х О г э с э н д а н с д ы г н э э ж х ө т ө л д ө г . Х э р в э э з ө в х ө н н э г с а л б а р т а й б о л у г

д а н с а а С О Х О г э ж н э р л э н э . Х а р и н о л о н с а л б а р т а й б о л уг д а н с н ы нэ р н ь с а л б а р б ү р и й г

т о д о р х о й л о х о о р н э р б у ю у т о о т о й б а й х ѐ с т о й . Ж н ь :



СОХО А

С О Х О Б г э х м э т .Т а й л а н г и й н х у г а ц а а н ы э ц э с т Т К н ы б ү р т г э л э э р С О Х О д а н с н ы ү л д э г д э л н ь с а л б а р ы н

б ү р т г э л э э р Т К д а н с н ы ү л д э г д э л т э й т о х и р о х г ү й б а й ж б о л н о . У ч и р н ь з а р и м н э г а ж и л

г ү й л г э э г з ө в х ө н с а л б а р х э с э г д э э р б ү р т г э с э н э с в э л б ү р т г э э г ү й б а й х т о х и о л д л о о с ү ү с д э г

. З о х и ц у у л а х г э ж б уй д а н с ы г б а н к и н д д а х ь х а р и л ц а х д а н с т а й х а р ь ц у у л с а н б а й д а л н ь

б а н к н ы с а р ы н т а й л а н г и й н ү л д э г д э л т э й т э н ц ү ү б а й х ѐ с т о й .

Т э н ц ү ү ч а н р т а й д а н с д ы н з ө р ү ү г х э р х э н т о х и р у у л а х т а л а а р з ө в ш и л ц с ө н б о л т а й л а н г и й н

х у г а ц а а н ы т у р ш х ү н д р э л г а р а х г ү й . Т э н ц ү ү ч а н а р т а й д а н с д ы н т о х и р о х г ү й б а й х д а р а а х ь

н ө х ц ө л ү ү д б а й ж б о л н о .

1 . Т ө в к о м п а н и н ь с а л б а р л у у т ү ү х и й э д м а т е р и а л в о л о н в у с а д х ө р ө н г и й г ш и л ж ү ү л с э н

б ө г ө ө д ш и л ж ү ү л э х д э э СОХО д а н с н ы х а а д е б е т э д б ү р т г э с э н х а р и н с а л б а р н ь х ө р ө н г ө ө

х ү л э э ж а в с а н ү е д э э б ү р т г э д э г у ч и р Т К д а н с а н д т у с г а г д а а г ү й б а й х б о л н о .

2 . Т ө в к о м п а н и н ь с а л б а р ы н д а н с н ы а в л а г ы г ц у г л у у л с а н б а С О Х О д а н с н ы к р е д и т э д

б ү р т г э с э н х а р и н с а л б а р ү ү н и й г х а р а а х а н б ү р т г э ж а м ж а а г ү й т о х и о л д о л д ү ү с н э .

3 . С а л б а р н ь Т К н ы д а н с н ы а в л а г ы г ц у г л у у л с а н б а Т К д а н с н ы ха а к р е д и т э д б ү р т г э с н и й г Т К

н ь С О Х О д а н с а н д а а т у с г а а г ү й ү е д г а р ч б о л н о .

1.4 Салбарт зардал хуваарилах С а л б а р б а й г у у л л а г ы н н э р и й н ө м н ө ө с Т ө в б а й г у у л л а г а а с г а р с а н з а р д л у у д ы г с а л б а р

б ү р д м э д э г д э ж б а й х б о д л о г ы г б и з н е с и й н з а р и м б а й г у у л л а г а д а г а н м ө р д ө г . С а л б а р

б а й г у у л л а г а д б а й г у у л л а с а н ү й л д в э р л э л и й н а к т и в н ь т ө в б а й г у у л л а г ы н н я г т л а н б о д о х

б ү р т г э л и й н , т а й л а н д т у с г а г д а н б ү р т г э г д э ж б а й д а г .Х э р э в с а л б а р б а й г у у л л а г а д з о р и у л а н

ү й л д в э р л э л и й н х э р э г с л э л и й г т өв б а й г у у л л а г а а с о л ж б э л т г э с э н б о л т у х а й н х ө р ө н г и й г о л ж

а в а х т а й х о л б о г д о н г а р а х ж у р н а л ы н б и ч и л т н ь Ө ө р и й н б о л г о х х ө р ө н г ө д а н с н ы д е б е т э д ,

м ө н г ө н х ө р ө н г и й н э с в э л ө ө р и й н б о л г о х т ө л б ө р д а н с н ы к р е д и т э д б и ч н э .Т ө в б а й г у у л л а г а

н ь т у х а й н х ө р ө н г и й г С а л б а р ы н т о н о г т ө х ө ө р ө м ж г э с э н д а н с н ы д е б е т э д с а л б а р

б а й г у у л л а г а д о р у у л с а н х ө р ө н г ө о р у у л а л т д а н с н ы к р е д и т э э с б и ч н э .Т ө в б а й г у у л л а г а н ь

х ө р ө н г и й н б о л о н б у с а д т а т в а р ы н т ө л б ө р з э р г и й г х а р и у ц а х б а б ү х с а л б а р ы н х а а т у х а й

з а р л а л с у р т а л ч и л г а а г х а р и у ц а ж а р г а х э м ж э э а в д а г .Э л э г д э л х о р о г д о л , х ө р ө н г и й н т а т в а р д а а т г а л , з а р л а л с у р т а л ч и л г а а н ы з а р д л у у д ы г

с а л б а р ы н а ш и г т а ж и л л а г а а г т о д о р х о й л о х о д а н х а а р ч ү з э х ѐ с т о й . Э д г э э р з а р д л ы н ө г ө г д с ө н

н ь т ө в б а й г у у л л а г а д х а д г а л а г д а х у у э с в э л с а л б а р б ү р т х ө т л ө х ү ү г э д г э э с х а м а а р ч

ш и й д в э р г а р а х ѐ с т о й . Т и й м э э с с а л б а р б а й г у у л л а г а б ү р э э р а ш и г а л д а г д л ы н т а й л а н н ь э н э

ү й л а ж и л л г а а н ы и ж б ү р э н д ү р з у р г и й г х а р у у л а х б о л н о . Т ө в б а й г у у л л а г а а с г а р г а с а н

з а р д а л т ү ү н и й г с а л б а р у у д а д х у в а а р и л а с а н т у х а й д т ө в б а й г у у л л а г а д г а р а х б и ч и л т н ь

С О Х О д а н с н ы д е б е т э д , ө ө р и й н б о л о х з а р д л ы н е р ө н х и й д а н с н ы к р е д и т э э с с а л б а р

б а й г у у л л а г а н ь з а р д л ы н д а н с н ы д е б и т э д , т ө в б а й г у у л л а г а д а н с н ы к р е д и т э д б и ч н э. Х э р э в

т ө в к о м п а н и н ь ө ө р ө ө б о р л у у л а л т х и й д э г г ү й б о л о в ч б ү р т г э л х я н а л т и й н т ө в ш и г ү ү р э г

г ү й ц э т г э д э г бо л ү ү н и й д и й л э н х э с в э л б ү х з а р д л ы г н ь с а л б а р у у д а д х у в а а р и л а ж б о л н о .

Д а а т г а л , х ө р ө н г и й н т а т в а р , б у с а д т а т в а р б о л о н з а р с у р т а л ч и л г а а н ы з а р д л ы г т ө в к о м п а н и х а р и у ц н а . Э д г э э р з а р д а л н ь с а л б а р ы н а ш г и й г т о д о р х о й л о х о д т у с г а г д а н а . Т ө в

к о м п а н и б и е д а а ж б о р л у у л а л т х и й д э г г ү й бо л д э э р х и ү й л а ж и л л ш г а а н ы з а р д л у у д ы г

з а й л ш г ү й с а л б а р у у д а д х у в а а р и л а х ѐ с т о й . Э н э т о х и о л д о л д т ө в к о м п а н и н ь б ү р т г э л б а

х я н а л т ы н т ө в б о л д о г .

1.5 Бараа материалын бүртгэл Т ө в к о м п а н и н ь с а л б а р т а а а ч у у л с а н б а р а а м а т е р и а л а а н э х э м ж л э х д а р а а х 3 а р г а б а й д а г .

1 . Ө р т г ө ө р н ь 2 . Ө р т г ө ө с и л ү ү ү н э э р 3 . Б о р л у у л а л т ы н б у ю у ж и ж и гл э н г и йн ү н э э р



С а л б а р р уу б а р а а м а т е р и а л а ч у у л ж б а й г а а н ь б о р л у у л а л т ы н ү й л а ж и л л а г а а б иш у ч и р э н э ү е д б а р а а м а т е р и а л ы н э з э м ш и л /ө м ч л ө г ч / э н э н ь ө ө р ч л ө г д ө ө г ү й б а й н а .

1. Өртгөөр нэхэмжлэгдэх арга

А ж а х у й н н э г ж б а й г у у л л а г у у д н ь и х э в ч л э н э н э а р г ы г х э р э г л э д э г . С а л б а р ы н с а н х ү ү г и й н т а й л а н д ү й л а ж и л л а г а а н ы х н ь т а л а а р ү н э н з ө в м э д э э л э л ө г д ө г .Э н э а р г ы н ү е д б о д и т б а б о д и т б ус а ш и г ү ү с д э г г ү й . И й м д б а р а а м а т е р и а л а а с ү ү с э х а ш и г н ь т ө в к о м п а н и д х у в а а р и л а г д а х г ү й

Дутаг да лтай тал нь :

С а л б а р р у у ө р т г ө ө р б а р а а г н э х э м ж л э н а ч у у л а х н ь т ө в к о м п а н и д ү й л д в э р л э г д с э н б а й ж

б о л о х з а р и м б а р а а н а а с о л с о н б и з н е с и й н б ү х б о х и р а ш и г с а л б а р ы н х б о л д о г т о р ш и н о .

И й м д ө р т ө г нь с а л б а р р у у а ч у у л с а н б а р а а м а т е р и а л ы г н э х э м ж л э х б о д и т с у у р ь б о л ж

ч а д д а г г ү й .

Т ө в к о м п а н и н ь с а л б а р т а ч у у л с а н б а р а а м а т е р и а л а а ө р т г ө ө р нь н э х э м ж л э х :

Б а р а а м а т е р и а л ы н б а й н г ы н с и с т е м

Т ө в к о м п а н и н ь с а л б а р т а а б а р а а м а т е р и а л а ч у у л а х ү е д д а р а а х жу р н а л ын б и ч и л т х и й н э .

Т К : С О Х О Д Т

Б а р а а м а т е р и а л К Т

С К : Б а р а а м а т е р и а л Д Т

Т ө в к о м п а н и К Т

Б а р а а м а т е р и а л ы н ц а г х у г а ц а а н ы с и с т е м

ТК: СОХО ДТ

Салбарт ачуулсан БМ КТ

СК: ТК ас хүлээн авсан БМ ДТ

ТК КТ

Т ө в к о м п а н и й н о р л о г ы н т а й л а н д с а л б а р т а ч у у л с а н б а р а а м а т е р и а л а а х у д а л д а н а в с а н

б а р а а м а т е р и а л а а с х а с а г д а ж т у с г а г д а н а . С а л б а р ы н о р л о г ы н т а й л а н д Т К а а с х ү л э э н а в с а н

б а р а а м а т е р и а л н ь х у д а л д а н а в с а н б а р а а м а т е р и а л д э э р н э м э г д э ж т у с г а г д а н а .

2. Өртгөөс илүү үнээр нэхэмжлэх арга Э нэ а р г ы н ү е д с а л б а р ы н н и й т а ш г и й н з а р и м х э с э г б у ю у т о д о р х о й х у в ь н ь т өв к о м п а н и д

х у в а а р и л а г д д а г . Э н э а р г ы н ү е д с а л б а р ы н т а й л а г н а с а н ц э в э р а ш и г нь д у т у у т о о ц о г д о ж б и з н е с и й н н э г ж и й н х э м ж э э г э э р б а р а а м а т е р и а л ы н э ц с и й н ү л д э г д э л и л ү ү т о о л о г д д о г .

Н э г д с э н с а н х ү ү г и й н т а й л а н б э л т г э х ү е д н э х э м ж и л с э н ү н и й н ө р т г ө ө с и л ү ү б а й г а а х э с г и й г

у с т г а х б и ч и л т и й г т ө в к о м п а н и х и й д э г .

А . Б а р а а м а т е р и а л ы н б а й н г ы н с и с т е м

Т ө в к о м п а н и н ь 100000 ¥ ө р т ө г т э й б а р а а г а а 50% и й н н э м э г д э л т э й г э э р а ч у у л с а н .

ТК: СОХО 150000 ДТ

Бараа материал /өртгөөр / 100000 КТ

СБМИҮХасагдуулга 50000 КТ

СК: Бараа материал 150000 ДТ

Төв компани /Нэх үнээр / 150000 КТ

Т а й л а н г и й н х у г а ц а а н ы э ц э с т т ө в к о м п а н и с а л б а р т а ч у у л с а н б а р а а м а т е р и а л ы г ө р т г ө ө с

и л ү ү ү н э э р н э х э м ж и л с э н т э й х о л б о о т о й г о о р б о д и т б у с а ш и г ү ү с д э г . Ү ү н и й г т о о ц о х д о о т ө в

к о м п а н и а с х ү л э э н а в с а н с а л б а р ы н б а р а а м а т е р и а л ы н э ц с и й н ү л д э г д л и й н н э г ж и й г н э г ж и й н

и л ү ү д э л ү н э э р ү р ж ү ү л н э . Н э х э м ж и л с э н ү нэ б а ө р т г и й н з ө р ө ө г и л ү ү д э л ү нэ г э н э .

Б . Б а р а а м а т е р и а л ы н ц а г х у г а ц а а н ы с и с т е м

Т ө в к о м п а н и н ь 80000¥ н и й ө р т ө г т э й б а р а а г а а 50 % и й н н э м э г д э л т э й ү н э э р н э х э м ж и л ж

а ч у у л с а н .



ТК: СОХО 120000 ДТ

Салбарт ачуулсан БМ 80000 КТ

САБМИҮХасагдуулга 40000 КТ

СК: ТК хүлээн авсан БМ 120000 ДТ

Төв компани 120000 КТ

3.Борлуулалтын буюу жижиглэнгийн үнээр нэхэмжлэх арга

Э н э а р г ы н ү е д с а л б а р т а ч у у л с а н б а р а а м а т е р и а л д т а в и х х я н а л т ы г и л ү ү х ү ч т э й

б о л г о х ш а а р д л а г а д э э р ү н д э с л э г д д э г .Б а р а а м а т е р и а л ы н д а н с а н д х ү л э э н а в с а н б а

б о р л у у л с а н б а р а а м а т е р и а л ы г б о р л у у л а л т ы н жи ж и гл э н ги й н ү н э э р х а р у у л д а г т ул у г

б а р а а н ы э ц с и й н ү л д э г д э л н ь г а р д э э р х и б э л э н б а р а а м а т е р и а л ы г ж и ж и г л э н г и йн ү н э э р

ү р ж ү ү л ж т о о ц н о . Э ц с и й н ү л д э г д л и й н и т л ү ү д э л ү н э н ь б о д и т б ус а ш и г б о л н о .

ЗАЛРУУЛАХ БИЧИЛТ :Т а й л а н г и й н х у г а ц а а н ы э ц э с т Т К н ь с а л б а р ы н б о р л у у л с а н б а р а а м а т е р и а л д н о г д о х и л ү ү

ү н э л г э э н и й д ү н г э э р д а р а а х з а л р у у л а х б и ч и л т и й г х и й н э .

СБМИҮХасагдуулга ДТ

Салсарын ашиг КТ

1.6 Үндсэн хөрөнгийн бүртгэл С а л б а р ы н б и з н е с ү й л а ж и л л а г а а н д х э р э г л э г д э ж б а й г а а ү н д с э н х ө р ө н г и й г б ү р т г э х х о ѐ р

а р г а б а й д а г .

1 . Б а й р ш и л ы г н ь х а р г а л з а х г ү й г э э р б ү х ү н д с э н х ө р ө н г и й г з ө в х ө н т ө в к о м п а н и б ү р т г э х .

2 . Ү н д с э н х ө р ө н г ө б а й р л а ж б а й г а а с а л б а р н ь х ө р ө н г ө ө ө ө р и й н б ү р т г э л д т у с г а ж б ү р т г э х .

Э нэ 2 а р г ы н н я г т л а н б о д о х б ү р т г э л и й н я л г а а г д о о р х и 4 а ж и л г ү й л г э э н и й ү н д с э н д э э р

х а р у у л ь я .

А ж и л г ү й л г э э н и й у т г а :

А . Т ө в к о м п а н и н ь с а л б а р т а а ү н д с э н х ө р ө н г ө ө ш и л ж ү ү л с э н

Б . Т ө в к о м п а н и н ь с а л б а р ы н ү йл а ж и л л а г а а н д з о р и у л ж ү н д с э н х ө р ө н г ө х у д а л д а н а в ч ө г с ө н

В . С а л б а р ө ө р и й н ү й л а ж и л л а г а а н д з о р и у л ж ү н д с э н х ө р ө н г ө х у д а л д а ж а в с а н .

Г . Т ө в к о м п а н и н ь с а л б а р ы н ү н д с э н х ө р ө н г ө н д э л э г д э л б а й г у у л с а н .

1. АРГА

Төв компани : Салбар компани :

А . Үндсэн хөрөнгө /салбар/ ДТ

Үндсэн хөрөнгө КТ Бичилт гарахгүй

Б. Үндсэн хөрөнгө / салбар / ДТ

Мөнгөн хөрөнгө КТ Бичилт гарахгүй

В. Үндсэн хөрөнгө /салбар / ДТ Төв компани ДТ

СОХО КТ Мөнгөн хөрөнгө КТ

Г. СОХО ДТ Элэгдлийн зардал ДТ

Хуримтлагдсан элэгдэл КТ Төв компани КТ

/салбар/

2.АРГА Төв компани : Салбар компани :

А. СОХО ДТ Үндсэн хөрөнгө ДТ

Үндсэн хөрөнгө КТ Төв компани КТ

Б. СОХО ДТ Үндсэн хөрөнгө ДТ

Үндсэн хөрөнгө КТ Төв компани КТ

В. Бичилт гарахгүй Үндсэн хөрөнгө ДТ

Мөнгөн хөрөнгө КТ



Г. Бичилт гарахгүй Элэгдлийн зардал ДТ

Хуримтлагдсан элэгдэл КТ

1.7 Нэгтгэсэн санхүүгийн тайлан Т өв к о м п а н и б о л о н с а л б а р н ь т у с т у с д а а н я г т л а н б о д о х б ү р т г э л х ө т ө л д ө г б о л о в ч

г а д а а д с а н х ү ү г и й н х у в ь д н э г а ж а х у й н н э г ж у ч и р н э г т г э с э н т а й л а н г а р г а х х э р э г т э й б о л д о г

. Н э г т г э с э н с а н х ү ү г и й н т а й л а н г а р г а с а н а а р с а н х ү ү г и й н м э д э э л л э э г а д а а д х э р э г л э г ч д э д

х ү р г э д э г б ө г ө ө д б а й г у у л л а г ы н т а л а а р д э л г э р э н г ү й м э д э э л л и й г ө гч ч а д д а г .

Н э г т г э с э н с а н х ү ү г и й н т а й л а н г а р г а х ы н т у л д Т ө в к о м п а н и д а а с а л б а р к о м п а н и нь ө ө р

ө ө р с д и й н а ж и л г ү й л г э э г б ү р т г э ж с а р ы н б о л о н у л и р а л ы н т а й л а н т э н ц л и й г г а р г а с а н б а й х

ш а а р д л а г а т а й . Н э г т г э с э н с а н х ү ү г и й н т а й л а н г а р г а х а д Н э г т г э с э н с а н х ү ү г и й н т а й л а н г и й н

а ж л ы н х ү с н э г т и й г х э р э г л э д э г .

Э нэ а ж л ы н х ү с н э г т и й н з о р и л г о н ь :

1 . Э з э м ш и г ч и й н ө м ч б о л о н с а л б а р ы н х ө р ө н г ө , ө р т ө л б ө р г э х м э т е р ө н х и й д э в т р и й н

д а н с д ы г н э г т г э х

2 . К о м п а н и й н д о т о о д а ш и г а л д а г д л ы г у с т г а х

3 . Т э н ц ү ү ч а н а р т а й д а н с д ы г у с т г а х

Т э н ц ү ү ч а н а р т а й д а н с д ы г у с т г а х б и ч и л т з ө в х ө н с а н х ү ү г и й н т а й л а н г б э л т г э х з о р и л г о о р

х и й г д д э г т у л Т ө в к о м п а н и б о л о н с а л б а р ы н а ль а л ь н ь у с т г а х б и ч и л т и й г б ү р т г э л д э э

т у с г а д а г г ү й .

Н э г т г э с э н с а н х ү ү г и й н т а й л а н г и й н у с т г а х б и ч и л т н ь :

1. Бараа материалыг өртгөөр нэхэмжилж байгаа үед

Байнгын систем Цаг хугацааны систем

А . Т э н ц ү ү ч а н а р т а й д а н с д ы г у с т г а н а

Төв компани ДТ Төв компани ДТ

СОХО КТ СОХО КТ

Б . А ч у у л с а н б а р а а м а т е р и а л т а й х о л б о о т о й т э н ц ү ү ч а н а р т а й д а н с д ы г у с т г а н а

Салбарт ачуулсан БМ /ОТ/ ДТ

ТКХАБМ КТ

2. Бараа материалыг өртгөөс илүү үнээр нэхэмжилж байгаа үед

Байнгын систем

А.Салбарын борлуулсан бүтээгдэхүүний өртөг болон бараа материалын эцсийн үлдэгдлийг өртөг рүү нь

бууруулж Салбарын бараа материалын илүү үнэлгээний хасагдуулга дансны эцсийн үлдэгдлийг устгана.

САБМИҮХасагдуулга ДТ

Борлуулсан бүтээгдэхүүний өртөг КТ

Бараа материал КТ

Б . С а л б а р ы н б о р л у у л с а н б ү т э э г д э х ү ү н и й ө р т ө г т н о г д о х и л ү ү ү н э л г э э н и й д ү н г э э р с а л б а р ы н

ц э в э р а ш г и й г ө с г ө н ө .

Цэвэр ашиг /ОТ/ ДТ

Цэвэр ашиг /ХАТ/ КТ

В . Т ус к о м п а н и с а л б а р т о р у у л с а н х ө р ө н г ө о р у у л а л т ы н х а а т э н ц ү ү ч а н а р т а й д а н с д а а

у с т г а н а .

Төв компани ДТ

СОХО КТ

Цаг хугацааны систем

А . А ч у ул с а н б а р а а м а т е р и а л т а й х о л б о о т о й т э н ц ү ү ч а н а р т а й д а н с д ы г у с т г а н а .

Салбарт ачуулсан бараа материал ДТ

САБМИҮХасагдуулга КТ



Төв компаниас хүлээн авсан бараа материал КТ

Б . С а л б а р ы н б а р а а м а т е р и а л ы н э ц с и й н ү л д э г д л и й г ө р т ө г р ү ү н ь б у у р у у л н а .

Бараа материалын эцсийн үлдэгдэл /ОТ/ ДТ

Бараа материалын эцсийн үлдэгдэл КТ

В . С а л б а р т а ч у у л с а н б а р а а м а т е р и а л ы н э х н и й ү л д э г д л и й г ө р т ө г р ү ү н ь б у у р у у л н а .

САБМИҮХасагдуулга ДТ

Бараа материалын эхний үлдэгдэл /ОТ/ КТ

Г . С а л б а р ы н б о р л у у л с а н б ү т э э г д э х ү ү н и й ө р т ө г т н о г д о х и л ү ү ү н э л г э э н и й х э м ж э э г э э р

с а л б а р ы н а ш г и й г ө с г ө н ө .

Цэвэр ашиг /ОТ/ ДТ

Цэвэр ашиг /ХАТ/ КТ

Д . Т э н ц ү ү ч а н а р т а й д а н с д ы г у с т г а н а

Төв компани ДТ

СОХО КТ

Н э г т г э с э н с а н х ү ү г и й н т а й л а н г и й н а ж л ы н х ү с н э г т д э э р :

Т өв к о м п а н и

С а л б а р т о р у у л с а н х ө р ө н г ө о р у у л а л т

С а л б а р т а ч у у л с а н б а р а а м а т е р и а л ы н и л ү ү ү н э л г э э н и й х а с а г д у у л г а

д а н с д ы г х а а л т ы н б и ч и л т и й н ө м н ө ү л д э г д л э э р н ь у с т г а д а г .

Т а й л а н т х у г а ц а а н ы э ц э с т Т ө в к о м п а н и б о л о н с а л б а р н ь н э г т г э с э н с а н х ү ү г и й н т а й л а н

б э л т г э ж , г а д а а д х э р э г л э г ч д э д х ү р г э д э г . И н г э х д э э н э г т г э с э н с а н х ү ү г и й н т а й л а н г и й н а ж л ы н

х ү с н э г т и й н Н э г т г э с э н д ү н г э с э н б а г а н ы н д ү н г а ш и г л а д а г .

Н я г г т л а н б о д о х б ү р т г э л и й н О л о н у л с ы н с т а н д а р т ы н 27-д з а а с а н а а р с а н х ү ү г и й н н э г д с э н

т а й л а н ба с а л б а р ы н х ө р ө н г ө о р у у л а л т ы н б ү р т г э л д -д С а н х ү ү г и й н н э г д с э н т а й л а н г э ж

б ү л э г к о м п а н и й н т а й л а н г н э г т г э н а р г а с а н с а н х ү ү г и й н т а й л а н б о л н о г э э д Т ө в к о м п а н и н ь

с а н х ү ү г и й н н э г д с э н т а й л а н г а р г а н а . С а л б а р к о м п а н и й ү й л а ж и л л а г а а н ы т ө р х н ь т у х а й н

б ү л э г т б а й г а а г а з р у у д ы н х а а с э р с ө ө р б о л т ү ү н и й г н э г т г э л д о р у у л а х г ү й б а й ж б о л н о . И й м д

т э р х ү ү с а л б а р к о м п а н и й н ү з ү ү л э л т и й н н э г т г э л и й г х о л б о г д о х ч у х а л м э д э э л л э э р х а н г а ж

м ө н х ү ү ө ө р т ө р х т э й ү й л а ж и л л а г а а н ы х н ь т а л а а р х н э м э л т м э д э э л л и й г с а н х ү ү г и й н н э г д с э н

т а й л а н д о р у у л ж т о д р у у л г а х и й н э г э ж з а а с а н б а й д а г .

Н э т г э с э н с а н х ү ү г и й н т а й л а н г и й н а ж л ы н х ү с н э г т и й н ш и н ж ч а н а р у у д н ь :

1 . Н э г т г э с э н с а н х ү ү г и й н а ж л ы н х ү с н э г т д э э р т ө в к о м п а н и б о л о н с а л б а р ы н о р л о г ы н т а й л а н

, х у р и м т л а г д с а н а ш г и й н т а й л а н , б а л а н с ы г н э г т г э н э .

2 . Н э г т г э с э н с а н х ү ү г и й н а ж л ы н х ү с н э г т д э э р х у с т г а х б и ч и л т н ь т ө в к о м п а н и б о л о н

с а л б а р ы н ал ь а л и н ы х н ь н я г т л а н б о д о х б ү р т г э л д т у с г а д а г г ү й .

3. Н э г т г э с э н с а н х ү ү г и й н а ж л ы н х ү с н э г т д э э р х Т ө в к о м п а н и , С а л б а р т о р у у л с а н

х ө р ө н г ө о р у у л а л т , С а л б а р т а ч у у л с а н б а р а а м а т е р и а л ы н и л ү ү ү н э л г э э н и й х а с а г д у у л г а

д а н с а н д н ь х а а л т ы н б и ч и л т и й н ө м н ө х ү л д э г д л ү ү д э э р б а й н а .Я нз б ү р и й н ү е э р г а р г а с а н

с а н х ү ү г и й н т а й л а н г н э г т г э л д а в с а н б о л т э д г э э р и й г г а р г а с а н ү е б а т о л г о й к о м п а н и й

с а н х ү ү г и й н т а й л а н г а р г а с а н ү е х о о р о н д т о х и о л д с о н о н ц л о г а ж и л г ү й л г э э б а ү й л я в ц ы н ү р

д а г а в р ы г з о х и ц у у л а н з а л р у у л а х ш а а р д л а г а т а й . А л ь ч т о х и о л д о л д т а й л а г н а л ы н ү е

х о о р о н д ы н х у г а ц а а 3 с а р а а с и л ү ү г ү й б а й в а л з о х и н о г э ж Н Б Б О У С т з а а с а н б а й н а.

.1.8 Салбар хоорондын ажил гүйлгээ

О л о н с а л б а р т а й а ж а х у й н н э г ж и й н х у в ь д с а л б а р х о о р о н д б а р а а м а т е р и а л , ү н д с э н

х ө р ө н г ө ш и л ж ү ү л э х г э х м э т с а л б а р х о о р о н д ы н а ж и л г ү й л г э э г а р д а г .У г а ж и л г ү й л г э э г

б ү р т г э х д э э с а л б а р н ь Т ө в к о м п а н и д а н с а а р д а м ж у у л н а .



Х а р и н с а л б а р х о о р о н д о о д а н с н э э х г ү й . Ө ө р ө ө р х э л б э л с а л б а р ы н Т ө в к о м п а н и д а н с

т у х а й н ш и л ж ү ү л с э н х ө р ө н г и й н х э м ж э э г э э р б а г а с ч х ө р ө н г ө х ү л э э н а в с а н с а л б а р ы н Т ө в

к о м п а н и д а н с и х э с с э н б а й н а .

Т ө в к о м п а н и н ь э н э а ж и л г ү й л г э э н и й х о л б о г д о х б и ч и л т и й г б ү р т г э ж а в а х ѐ с т о й б ө г ө ө д

х ө р ө н г ө ш и л ж ү ү л с э н с а л б а р т о р у у л с а н С О Х О д а н с б у у р ч х а р и н х ө р ө н г ө х ү л э э н а в с а н

с а л б а р т о р у у л с а н С О Х О д а н с н ь и х с э х ѐ с т о й .

Н э г с а л б а р н ь б а р а а м а т е р и а л ы н х о м с д о л т о й б а й х а д н ь н ө г ө ө н ь и л ү ү д э л т э й б а й ж б о л н о .

И йм ү е д б а р а а м а т е р и а л ы г с а л б а р х о о р о н д ш и л ж ү ү л д э г . Н э г с а л б а р а а с н ө г ө ө с а л б а р т

б а р а а м а т е р и а л ш и л ж ү ү л э х э д г а р с а н т э э в р и й н з а р д а л н ь б а р а а м а т е р и а л ы н ө р т ө г т о р о х

б о л о в ч у г т э э в р и й н з а р д а л н ь б а р а а м а т е р и а л ы г т ө в к о м п а н и а с ш у у д т э э в э р л э х з а р д л а а с

и х б а й ж б о л о х г ү й .

Х э р э в и х б а й в а л и л ү ү д э л т э э в р и й н з а р д а л нь Т ө в к о м п а н и й з а р д а л б о л о х ѐ с т о й . У ч и р н ь

Т ө в к о м п а н и й г а р г а с а н б у р у у ш и й д в э р э э с б о л ж г а р с а н и л ү ү д э л з а р д а л н ь б а р а а

м а т е р и а л ы н ө р т ө г т о р о х ѐ с г ү й .Х а р и н с а л б а р х о о р о н д б а р а а м а т е р и а л ш и л ж ү л э х э р х и й г

с а л б а р ы н у д и р д л а г а г а р г а с а н б о л н э м э л т т э э в р и й н з а р д а л н ь с а л б а р ы н з а р д а л б о л ж

з о х и ц у у л а г д а н а .

Ж и ш э э н ь :

Т ө в к о м п а н и н ь А с а л б а р т а а 10000 ¥ и й н б а р а а м а т е р и а л х ү р г э х ү е д 500 ¥ и й н х ө л с

т ө л с ө н . Т ө в к о м п а н и н ь А с а л б а р ы н а в с а н б а р а а м а т е р и а л ы г Б с а л б а р р у у ш и л ж ү ү л э х

т у х а й м э д э г д с э н б а А с а л б а р н ь т э э в р и й н х ө л с ө н д 300 ¥ т ө л с ө н . Х э р э в Б с а л б а р н ь

б а р а а м а т е р и а л а а т ө в к о м п а н и а с ш у у д а в с а н б о л 400 ¥ н и й х ө л с г а р а х б а й с а н .

Ж у р н а л б и ч и л т н ь :

А с а л б а р

1 . Б а р а а м а т е р и а л 10500

Т ө в к о м п а н и 10500

2. Т ө в к о м п а н и 10800

Б а р а а м а т е р и а л 10500

Мө н г ө н х ө р ө н г ө 300

Б с а л б а р

1. Б а р а а м а т е р и а л 10400

Т ө в к о м п а н и 10400

Т ө в к о м п а н и

1. С О Х О / А с а л б а р / 10500

Б а р а а м а т е р и а л 10000

Мө н г ө н х ө р ө н г ө 500

2. С О Х О /Б с а л б а р / 10400

Т э э в р и й н з а р д а л 400

С О Х О / А с а л б а р / 10800

гэж бүртгэнэ.

Хоѐр: Судалгааны хэсэг

Монгол Оросын хамтарсан МОНГОЛРОСЦВЕТМЕТ нэгдэл болон түүний харьяа Бор -Өндөрийн уулын

баяжуулах үйлдвэрийн бүртгэлийг боловсронгуй болгох

2.1 Монгол Оросын хамтарсан“МОНГОЛРОСЦВЕТМЕТ”

нэгдлийн товч танилцуулга

Монгол Оросын хамтарсан МОНГОЛРОСЦВЕТМЕТ нэгдэл нь манай орны уул уурхайн салбарт тэргүүлэх

зэргийн салбар юм.



Анх БНМАУлс , ЗСБНХУ-ын ( Хуучин нэрээр ) Засгийн газар хоорондын 1973 оны 2-р сарын 24-ний

өдрийн хэлэлцээрээр МОНГОЛСОВЦВЕТМЕТ нэгдэл байгуулах шийдвэр гарсан юм. Энэ хэлэлцээрийн дагуу

Монгол улсын нутаг дэвсгэрт хайлуур жонш, үнэт металл бусад төрлийн ашигт малтмалыг олборлон баяжуулах,

улсын экспортын чадавхыг нэмэгдүүлэх чиглэлээр байгууллагдснаас хойш 28 дахь жилдээ үйл ажиллагаагаа

явуулж байна.

Энэ хугацаанд тус нэгдэл нь орчин үеийн өндөр бүтээмжтэй машин техникээр тоноглогдсон нарийн

технологи бүхий салбар үйлдвэрүүдтэй болж, үйлдвэрлэл, удирдлага зохион байгуулалт, материаллаг бааз,

мэргэжлийн боловсон хүчнээр бэхэжсэн олон улсын зах зээлд өрсөлдөх чадвар бүхий өндөр чанартай

бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэл, худалдаа аж ахуйн томоохон байгууллага болон хөгжиж ирсэн.

Тус нэгдэл нь анхнаасаа гадаадын хөрөнгө оруулалттайгаар байгуулагдсан бөгөөд үйлдвэрлэлийн цар

хүрээ өргөжин тэлж хайлуур жонш олборлолт, экспортлолынхоо хэмжээгээр дэлхийд тэргүүлэгч орны хэмжээнд

багтсан юм. Одоо манай улс хайлуур жонш олборлолт, Экспортлолынхоо хэмжээгээр дэлхийд тэргүүлэгч

орнуудын эгнээнд багтаж 1997 онд жоншны салбарын олон улсын байгууллагад МОНГОЛРОСЦВЕТМЕТ

нэгдлийг элсүүлссэн нь Ази тивдээ анхдагч болсон бөгөөд энэ нь тус нэгдлийн үйл ажиллагаа олон улсын түвшинд

хүлээн зөвшөөрөгдөж дэлхийд данстай хамт олон болсны илэрхийлэл юм. МОНГОЛРОСЦВЕТМЕТ нэгдлийг 1981

онд төрийн дээд шагнал Алтан гадас одон, 1995 онд Монгол улсын Худалдаа үйлдвэрийн яамны дурсгалын хүндэт

тэмдгээр шагнаснаас гадна Олон улсын чанарын байгууллагын “ Алтан цом “-ыг 1995,1997 онд хүртсэн.

Өнөөдөр тус нэгдлийн бүрэлдэхүүнд жонш болон алт олборлон боловсруулах үйлдвэрээс гадна

нүүрсний уурхай , туслах аж ахуй, худалдаа үйлчилгээний , барилгын удирдах газар, геологи хайгуулын анги зэрэг

нэгж хэсгүүд багтаж байна.

Одоо эдийн засаг санхүүгий үйл ажиллагааны талаар танилцуулъя.

МОНГОЛРОСЦВЕТМЕТ нэгдэл нь төвлөр сөн тооцоотой бөгөөд өөрийн харьяа үйлдвэр аж ахуйн

газруудад системийн дотоод тооцооны дансуудыг хэрэглэдэг.

Харьяа үйлдвэр аж ахуйн газрууд нь сар улирлаар тайлан гаргадаг бөгөөд улирал тутам төв нэгдэлд

балансаа ирүүлж МОНГОЛРОСЦВЕТМЕТ нэгдэл нь нэгтгэсэн санхүүгийн тайлан гаргаж ОУНББ-ын стандартад

хөрвүүлсний дараа яам болон бусад газарт тушаадаг.

МОНГОЛРОСЦВЕТМЕТ нэгдлийн харьяа

Бор -Өндөрийн уулын баяжуулах үйлдвэр

Монгол Зөвлөлтийн Засгийн хоорондын 1980 оны 6-р сарын 13-ний өдрийн хэлэлцээрээр Бор -Өндөрийн

хайлуур жоншны ордыг түшиглүүлэн уул уурхайн баяжуулах үйлдвэр байгуулах шийдвэр гарсан. Бор -Өндөрийн

уулын баяжуулах үйлдвэрийг барьж ашиглалтанд оруулах үед жоншны баяжмалын эрэлт хэрэгцээ их байсантай

холбогдуулан баяжуулах үйлдвэрийн хүдэр боловсруулах төслийн хүчин чадлыг 500-600 мянган тоннд хүргэж

өргөтгөх төслийг боловсруулан үйлдвэрлэлд нэвтрүүлсэн байна.

Одоо Бор- Өндарийн уулын баяжуулах үйлдвэр нь ил ба гүний уурхайгаас 320 мянган тонн жоншны

хүдэр олборлож нийт 600 гаруй мянган тонн хүдэр боловсруулж 130-140 мянган тонн жоншны баяжмао

үйлдвэрлэн экспортлож байна.

Бор-Өндөрийн уулын баяжуулах үйлдвэр нь ил ба далд уурхай , баяжуулах фабрик , төмөр зам,

төвлөрсөн засвар механикийн цех, уурын зуух , авто тээврийн цех, эрчим хүчний цех, барилгын хэсэг, орон сууцны

аж ахуй ,уулын аврах анги зэрэг 10 гаруй үндсэн цехтэй нийт 1600 гаруй шахам ажиллагсадтай юм.

Тус үйлдвэрт орчин үеийн өндөр хүчин чадалтай уул тээврийн машин,тоног төхөөрөмжүүд өргөн

хэрэглэгддэгийн дотор “СБШ-250 А” маркийн өрмийн суурь машин , “ЭКГ-5 А”, “Камацу” , “ Кат” маркийн экскаватор,

“ДЭТ-250”, “Т-170” бульдозерууд, Белаз, Краз, Камаз маркийн машинууд, “КСД-1700”маркийн бутлуурууд, “ МШР-

3.2-3” маркийн тээрмүүд гэх мэт өндөр хүчин чадалтай орчин үеийн техникууд ашиглагддаг юм.

МОНГОЛРОСЦВЕТМЕТ нэгдэл, Бор -Өндөрийн уулын баяжуулах үйлдвэрийн нөхцөл байдлын шинжилгээ

Энэхүү сонгон авсан байгууллагууд нь ашгийн төлөөх Монгол, Оросын хамтарсан ашгийн төлөөх

байгууллага юм. Иймд тэдний эрхэм зорилго нь байгууллагын үйл ажиллагаанаас олох ашгийн хэмжээг



нэмэгдүүлэх, уул уурхайн салбарт тэргүүлэгч байх явдал юм. Иймд тус нэгдлийн үйл ажиллагаанд SWOT

шинжилгээ хийе.

Хүчтэй тал

1. Уул уурхайн салбарт 20 гаруй жил хуримтлуулсан туршлага.

2. Нэр хүнд

3. Олон салбарын хүрээнд олон төрлийн ашигт малтмал олборлож, үйлдвэрлэлтээрээ Монгол болоод

дэлхийд тэргүүлэх үйлдвэрийн тоонд ордог.

4. Эдийн засгийн баримжаа

5. Гадаадын хөрөнгө оруулаллттай үйлдвэр учраас тусгай хөнгөлөлт эдэлдэг.

6. Техник , технологийн шинэчлэл байнга хийдэг.

7. Өндөр мэдлэг, ур чадвар бүхий мэргэжилтэн боловсон хүчинтэй.

Сул тал

1. Эргэлтийн хөрөнгийн дутагдалтай тал.

2. Хөдөлмөр хамгаалал, аюулгүй ажиллагааны нөхцөл хүнд

3. НББүртгэлийн тогтлолцоо хуучин, НББ-ийн систем нь ихэнхдээ гар ажиллагаатай.

4. Өр авлага их.

Боломж

1. Жоншны болоод, алтны зах зээл нэмэгдэж байгаа.

2. Засгийн газраас хэрэгжүүлж буй үндэсний үйлдвэрлэлийн талаарх бодлого.

3. Техник технолгийн шинэчлэл

4. Цаашид уул уурхайн бусад салбараар ашиг олох боломжтой.

Аюул

1. ОХУ-д төлөх их өр

2. Цахилгаан дулаан, шатахуун тослох материалын үнийн өсөлт

3. Байгаль орчинд учруулах хор хөнөөл ихэссэн.

4. Ашигт малтмалын олборлолтын нөхцөл байдал хүндэрч байгаа.

SWOT шинжилгээ хийснээр тус үйлдвэрийн сул тал болох НББ-ийн тогтлолцоог шинэчлэх, НББ-

ийн системийг автоматжуулах, программчлах ажилд энэхүү дипломийн зорилго оршино. НББ-ийн

системийг шинэчлэх үүднээс дипломынхоо агуулгандаа программчлалын хэсгийн оруулж өглөө.

2.2 Компани салбар хоорондын бүртгэлийг шинэчлэх

Төв ба салбар хоорондын бүртгэлийг хуучин бүртгэлээр бүртгэх

2002 оны 6-р сард дараах ажил гүйлгээ гарсан. ( Бор- Өндөрийн үйлдвэрийн хувьд )

1- р ажил гүйлгээ: Бор-өндөрийн үйлдвэр нь Монголросцветмет нэгдлийн материал техникийн баазаас 300000 ¥-

ий бараа материал авсан.

2- р ажил гүйлгээ: Бор-Өндөр нь зарлагаасаа давсан орлого буюу ашиг 107000000 ¥-ийг төв МРЦМ нэгдэлд

шилжүүлсэн.

3- р ажил гүйлгээ: МРЦМ нь Бор-өндөрийн үйлдвэрийн тохижолт засварт зориулан 3200000¥ шилжүүлсэн.

4- р ажил гүйлгээ: Бор-өндөр нь 790000 ¥-ний үндсэн хөрөнгийг данснаас хассан.

5- р ажил гүйлгээ: Бор-өндөр нь “ Заамар “ салбар уруу 2980000¥-ний үнэтэй насосыг шилжүүлсэн. ( Элэгдэл нь

700000 )

6- р ажил гүйлгээ: Монголросцветмет нэгдлийн материал техникийн баазаас Бор-өндөр салбар нь 3134000¥ ний

бараа материал хүлээн авсан.

7- р ажилгүйлгээ: Бор-өндөрийн үйлдвэрийн “ CAT “ маркийн экскаваторын засварын зардалд 4380000¥-ийг төв

МРЦМ-ээс шилжүүлсэн.

Системийн дотоод тооцооны дансуудын хуучин бүртгэлээрх бичилтүүд



1- р ажил гүйлгээ: Бор-өндөрийн үйлдвэр нь Монголросцветмет нэгдлийн материал техникийн баазаас

300000 ¥-ий бараа материал авсан.

а.Салбар үйлдвэрийн хувьд б. Төв нэгдлийн хувьд

ДТ КТ ДТ КТ

БМ БӨ 300000¥ БӨ Мат,Тех-ийн алба 300000¥

2- р ажил гүйлгээ: Бор-Өндөр нь зарлагаасаа давсан орлого буюу ашиг 107000000 ¥-ийг төв МРЦМ

нэгдэлд шилжүүлсэн.


ДТ КТ ДТ КТ

ХА БӨ 107000000¥ БӨ ХА 107000000¥

3- р ажил гүйлгээ: МРЦМ нь Бор-өндөрийн үйлдвэрийнтохижолт засварт зориулан 3200000¥ шилжүүлсэн.


ДТ КТ ДТ КТ

Засвар БӨ 3200000¥ БӨ Зардал 3200000¥



ДТ КТ

Хур.элэг Ү.хөр 790000¥

Салбар үйлдвэрийн үндсэн хөрөнгө нь салбар дээрээ бүртгэлтэй байдаг учир төв нэгдэл дээр бичилт

гарахгүй.

5- р ажил гүйлгээ: Бор-өндөр нь “ Заамар “ салбар уруу 2980000¥-ний үнэтэй насосыг шилжүүлсэн. (

Элэгдэл нь 700000 )


ДТ КТ ДТ КТ

Заамар Ү.хөр 2800000¥ Заамар БӨ 2800000¥

Хур.элэг БӨ 700000¥ БӨ Заамар 700000¥

6- р ажил гүйлгээ: Монголросцветмет нэгдлийн материал техникийн баазаас Бор-өндөр салбар нь

3134000¥ ний бараа материал хүлээн авсан.


ДТ КТ ДТ КТ

БМ БӨ 3134000¥ БӨ Мат,Тех-ийн алба 3134000¥

7- р ажилгүйлгээ: Бор-өндөрийн үйлдвэрийн “ CAT “ маркийн

экскаваторын засварын зардалд 4380000¥-ийг төв МРЦМ-ээс шилжүүлсэн.


ДТ КТ ДТ КТ

Засвар БӨ 4380000¥ БӨ Зардал 4380000¥

САЛБАРТ ЗАРДАЛ ХУВААРИЛАХ

Салбар байгууллагын нэрийн өмнөөс төв байгууллагаас гарсан зардлуудыг салбар үйлдвэрүүдэд мэдэгдэж байх бодлогыг баримтладаг.

Ийм учраас салбар үйлдвэрүүдэд зориулан үйлдвэрлэлийн тоног төхөөрөмж олж бэлтгэсэн бол тухайн

хөрөнгийг олж авахтай холбогдон гарсан зардлыг тухайн үйлдвэрт нь хуваарилдаг.

Монгол Оросын хамтарсан МОНГОЛРОСЦВЕТМЕТ нэгдэл нь өөрөө үйлдвэрлэл явуулдаггүй боловч

удирдлага бүртгэл хяналтын төвийн үүргийг гүйцэтгэдэг учир төв нэгдлийн зардлуудыг салбар үйлдвэр аж ахуйн

газрууддаа хуваарилдаг.

Одоо төв нэгдлээс салбар үйлдвэрт хуваарилсан зардлуудын журналын бичилтийг харуулья.



А. Төв нэгдлийн хувьд

ДТ СОХО 3625771

КТ БУз ардал 3625771

Б. Салбарын хувьд

ДТ БУЗардал 3625771

КТ Төв компани 3625771

Үндсэн хөрөнгийн элэгдлийн зардлыг тооцохдоо салбар үйлдвэр нь өөрийн дансанд

бүртгэлтэй байгаа нийт үндсэн өрөнгөндөө элэгдэл байгуулан эдэгдлийн зардлаа улирал бүр өөрийн цех

хэсгүүдийн зардалд шингээж өгдөг энэ салбарын хувьд 2002 оны 2-р улиралд 5422759 ¥-ний элэгдэлийн зардал

байгуулсан байна. Салбар бүрдээр үндсэн хөрөнгө бүртгэгддэг учир төв нэгдлийн зүгээс үндсэн хөрөнгийн

ашиглалт хамгаалалтанд хяналт тавихад хүндрэлттэй хэдий боловч ямар салбарт хэдий хэмжээний ямар үндсэн

хөрөнгө байгааг мэдэхэд хялбар байдаг.

Салбарыг үндсэн хөрөнгийн элэгдлийн зардал нь салбарын баланс дээр ашгаас нь хасагдаж тусгагдсан

байдаг бөгөөд харин татварын зардал нь төв нэгдлийн хэмжээний ашгаас хасагдаж нэгтгэсэн баланс дээр

тусгагддаг.Иймд зөвхөн татварын зардлаа л салбарууддаа хуваарилдаг. Одоо татварын зардлыг Бор-Өндөр

салбарт хуваариосан журналын бичилтийг харуулья.

-Төв нэгдэл дэхь бичилт:

дт СОХО 51336457

кт Татварын зардал 51336457

-Бор-Өндөр салбар дахь бичилт

дт Татварын зардал 51336457

кт Төв компани 51336457

Дээрхи бичилтүүд нь нэгтгэсэн дүнд нөлөөлөхгүй. Харин зардлын хэд хичнээн нь хаана ногдож төв

компани болон салбар үйлдвэр нь бодитоор ямар хэмжээний цэвэр ашигтай ажиллаж байсныг харуулна.

ААЛТЫН БИЧИЛТ

Тайлангийн хугацааны эцэст төв ба салбар үйлдвэрүүд нь орлого болон зардлын дансуудыг хааж үйл

ажиллагааны үр дүн буюу ашиг алдагдлыг тооцдог.

А. Салбар үйлдвэрийн хаалтын бичилт:

Борлуулалт 70908622

Үйл ажиллагааны бус орлого 6578694

ББӨ 20332190

Үйл а-ний зардал 3625771

Үйл а-ний бус зардал 2192898

ОЗНД 51336457

Тайлангийн хугацааны цэвэр ашгийг төв нэгдлийн дансанд шилжүүлэх бичилт:

ОЗНД 51336457

Төв компани 51336457

Б . Төв компанийн хаалтын бичилт:

СОХО 51336457

Салбарын ашиг 51336457

2.3 Компани хоорондын ажил гүйлгээг шинэчлэсэн бүртгэлийн дагуу бүртгэх

2002 оны 6-р сард дараах ажил гүйлгээнүүд ( Бор- Өндөрийн үйлдвэрийн хувьд )

1- р ажил гүйлгээ: Бор-өндөрийн үйлдвэр нь Монголросцветмет нэгдлийн материал техникийн баазаас 300000 ¥-

ий бараа материал авсан.

2- р ажил гүйлгээ: Бор-Өндөр нь зарлагаасаа давсан орлого буюу ашиг 107000000 ¥-ийг төв МРЦМ нэгдэлд

шилжүүлсэн.



3- р ажил гүйлгээ: МРЦМ нь Бор-өндөрийн үйлдвэрийн тохижолт засварт зориулан 3200000¥ шилжүүлсэн.


5- р ажил гүйлгээ: Бор-өндөр нь “ Өргөн “ салбар уруу 2980000¥-ний үнэтэй насосыг шилжүүлсэн. ( Элэгдэл нь

700000 )

6- р ажил гүйлгээ: Монголросцветмет нэгдлийн материал техникийн баазаас Бор-өндөр салбар нь 3134000¥ ний

бараа материал хүлээн авсан.

7- р ажилгүйлгээ: Бор-өндөрийн үйлдвэрийн “ CAT “ маркийн экскаваторын засварын зардалд 4380000¥-ийг төв

МРЦМ-ээс шилжүүлсэн.

-Төв компанийн шинэ бүртгэлт

1. дт СОХО 300000

кт Бараа материал 300000 ( Бор-Өндөр )

2. дт Харилцах ( Төв компани ) 107000000

кт СОХО ( Бор-Өндөр ) 107000000

3. дт СОХО 3200000

кт Мөнгөн хөрөнгө 3200000

4. Бичилт гарахгүй

5. Бичилт гарахгүй

6. дт СОХО ( Бор-Өндөр ) 3134000

кт Бараа материал ( Бор-Өндөр ) 3134000

7. дт СОХО ( Бор-Өндөр ) 4380000

кт Сэлбэг 4380000

- Салбар компанийн шинэ бүртгэлт

1. дт Бараа материал 300000


2. дт Төв компани 107000000

кт Орлогын харилцах 107000000

3. дт Засварын зардал 1600000


4. дт Элэгдлийн зардал 790000

кт Хур.элэгдэл 790000

5. дт “ Өргөн “ салбар 2800000

кт Үндсэн хөрөнгө 2800000

6. дт Бараа материал 3134000


7. дт Засварын зардал 4380000


“ МОНГОЛРОСЦВЕТМЕТ “ нэгдэл болон Бор-Өндөрийн үйлдвэр нь тус тусдаа бүртгэл хөтөлдөг боловч

нэгтгэсэн нэг санхүүгийн тайлан гаргаж түүнийгээ шинэ бүртгэлд хөрвүүлэн Санхүү Эдийн Засгийн яам болон бусад холбогдох газрууд, гадаад хэрэглэгчдэд санхүүгийнхэ мэдээллийг толилуулдаг.

Иймээс нэгтгэсэн санхүүгийн тайлан гаргах зорилгоор ажлын хүснэгт бэлтгэдэг.

2.4 ЗАЛРУУЛАХ БИЧИЛТ:

Бор-Өндөрийн үйлдвэрээс ирүүлсэн балансаас хөрөнгийн үлдэгдэлийг түүн авч эх үүсвэр данстай

харьцуулан зөрүүгээр нь төв компани дансны эцсийн үлдэгдэлийг тооцолъѐ.



Бор-Өндөрийн үйлдвэр нь 6-р сард МОНГОЛРОСЦВЕТМЕТ нэгдлийн материал техникийн хангамжийн

газраас 3434000 бараа хүлээн авсан бөгөөд энэ нь компаниас авсан санхүүжилт дансанд ордоггүй учраас тайлант

хугацааны эцэст авлага өглөгийн дүнг нэг мөрөнд хааж устгадаг компани хоорондын тооцооны данс юм.

Мөнгөн хөрөнгө 54279994

Авлага 495396546

Ажилчдаас авах авлага 3576203

Бараа материал 76733300

Урьдчилж гарсан зардал 9358040

Үндсэн хөрөнгө 276910375

Өглөг 802800

УТ төлбөр 38640891

УО орлого 755500

Төв компани С 2 876055267

Дээрх дүнгүүд нь компани хоорондын ажил гүйлгээг тусгасны дараахь дүнгүүд юм.

Тэнцүү чанартай дансны эхний үлдэгдэлийг олъѐ.

Дт Төв компани кт Дт СОХО кт

С1- 972041267 С1- 972041267

2) 107000000 1) 300000 1) 300000 2)107000000

3) 3200000 3) 3200000

6) 3134000 6) 3134000

7) 4380000 7) 4380000

107000000 11014000 11014000 107000000

С2- 876055267 С2- 876055267

2.5 УСТГАХ БИЧИЛТ:

Нэгтгэсэн санхүүгийн тайлангийн устгах бичилтийг зөвхөн санхүүгийн нэгтгэсэн тайлан гаргах зорилгоор

хийдэг бөгөөд бараа материалаа өртгөөр нь нэхэмжлэх арга, бараа материалын байнгын систем ашиглаж байгаа

учраас “ төв компани “, “ СОХО “ гэсэн хоѐр дансанд хамаарч байгаа болно.

Төв компани 876055267

СОХО 876055267

Бор-Өндөр салбарын 910831695¥-ний хөрөнгийн 876055267¥-ний хөрөнгийг нь төв

МОНГОЛРОСЦВЕТМЕТ нэгдэл нь санхүүжүүлж байна гэсэн үг юм.

Төв компани дансны эхний үлдэгдэлийг тооцохдоо төв компани дансны эцсийн үлдэгдэл дээр дебет

гүйлгээг нэмж кредит гүйлгээг хасаж гаргасан.

Салбарт оруулсан хөрөнгө оруулалт дансны эхний үлдэгдэлийг тооцохдоо эцсийн үлдэгдэл дээрээ

кредит гүйлгээг нэмж дебет гүйлгээг хасаж гаргасан.Салбар нь орлого зарлага дансны зөрүүг төв нэгдэл уруугаа

хаадаг. Төв компани дансны үлдэгдэлийг компанийн дотоод тохиргооны данс болон “ салбараас шилжүүлсэн

орлого ”, “салбарт шилжүүлсэн зарлага”, “санхүүжилт” зэрэг дансуудыг нэгтгэж гаргасан.

Харин салбарт оруулсан хөрөнгө оруулалт дансны үлдэгдэл нь компани салбар хоорондын дансдыг

хуримтлуулж бүртгэснээр гарч ирсэн.

Одоо өөрчлөлтийн дараахь “ МОНГОЛРОСЦВЕТМЕТ “ нэгдлийн 2001 оны 2-р улиралын санхүүгийн

тайлангийн ажлын хүснэгт бэлтгэе.

2.6“ МОНГОЛРОСЦВЕТМЕТ ” нэгдлийн нэгтгэсэн санхүүгийн тайлангийн ажлын хүснэгт

( Өртгөөр )

Үзүүлэлт Төв компани Салбар үйлдвэр Устгах бичилт Нэгтгэсэн дүн



Бор-Өндөр

Орлогын тайлан

Борлуулалтын орлого 30603946378 70908622 30674855000

ББӨ (21697204810) (20332190) (21717537000)

Нийт ашиг 8906741568 50576432 8957318000

Үйл ажиллагааны зардал (722740229) (3625771) (726366000)

Үйл ажиллагааны ашиг 8184001339 46950661 8230952000

Үйл ажиллагааны бус орлого 3517561806 6578694 3524140500

Үйл ажиллагааны бус зардал (1172520602) (2192898) (1174713500)

Татварын өмнөх ашиг 10529042543 51336457 10580379000

Орлогын албан татвар 4507241454

Цэвэр ашиг 6073137546

Хуримтлагдсан ашгийн тайлан

Хуримтлагдсан ашгийн С1 11316535669Тайлант хугацааны цэвэр

ашиг 6043670420 29467127 6073137546

Хуримтлагдсан ашгийн С 2 17389673215

Баланс


54279994 2959136331

Авлага 7264760894 495396546 7760157440

Ажилчдаас авах авлага 13994966 3576203 17571169


76733300 26112300566

Урьдчилж гарсан зардал 86782732 9358040 96140768

БХХО

СОХО 876055267 876055267

Эргэлтийн хөрөнгийн дүн 36305962195 639344079 36945306274

Үндсэн хөрөнгө 10968656390 276910375 11245566765

( Хуримтлагдсан элэгдэл ) (3318994849) (5422759) (3324417608)

Урт хугацаат хөрөнгө

оруулалт 6648835216 6648835216

Эрэглтийн бус хөрөнгийн

дүн

14298496757 271487616 14569984373

Нийт хөрөнгө 50604458952 910831695 51515290647

Өр төлбөр

Өглөг 3631643157 802800 3632445957

Урьдчилж тооцсон өр 43900833 38640891 82541724

Богино хугацаат банкны зээл 930784101 930784101

Урьдчилж олсон орлого 3593749958 755500 3594505458

Богино хугацаат өр 8200078049 40199191 8240277240



төлбөрийн дүн

Урт хугацаат өр төрбөр

Урт хугацаат урьдчилж

төлөгдсөн орлого 6069219 39296391 45365610

Урт хугацаат өрийн дүн 6069219 39296391 45365610

Нийт өр төлбөр 8206147268 79495582 8285642850

Эзэмшигчийн өмч

Дүрмийн сан 25839974582 25839974582

Хуримтлагдсан ашиг 17389673215

Төв компани 876055267 876055267

Нийт эзэмшигчийн өмчийн

дүн 43229647497

Өр төлбөр ба

эзэмшигчийн дүн 51515290647

Нэгтгэсэн санхүүгийн тайлангийн усгах бичилт нь бараа материалаа өртгөөөр нь нэхэмжлэх арга, бараа

материалын байнгийн системийг ашиглаж байгаа учраас “ Төв компани”, “ СОХО “ гэсэн хоѐр дансанд хамаарч

байгаа болно.“ МОНГОЛРОСЦВЕТМЕТ “ нэгдэл нь Олон улсын нягтлан бодох бүртгэлийн шинэ стандартад шилжээгүй

хуучин бүртгэлээр явж байгаа учир дээрхи тэнцүү чанартай хоѐр дансыг хөтөлдөггүй харин системийн дотоод данс

болох 79-р дансыг хөтөлж байгаа явдал нь “төв ба салбар компанийн бүртгэл” гэсэн онолын дагуу бизнесийн

удирдлагын бакалаварын зэрэг горилсон диплимын төслийг бичих явцад ихээхэн хүндрэл гарч байсан болно.

Одоо ажлын хүснэгтийн нэгтгэсэн дүн гэсэн баганыг ашиглан “МОНГОЛРОСЦВЕТМЕТ” нэгдлийн

нэгтгэсэн санхүүгийн тайлангуудыг гаръя.

2.7 МОНГОЛРОСЦВЕТМЕТ нэгдлийн 2002оны 2-р улиралын нэгтгэсэн санхүүгийн тайлан

а) Орлогын тайлан 2002 оны 6-р сарын 31

Борлуулалтын орлого 30674855000

Борлуулсан бүтээгдэхүүний өртөг ( 21717537000 )

Нийт ашиг 8957318000

Үйл ажиллагааны зардал ( 726366000 )

Үйл ажиллагааны ашиг 8230952000

Үйл ажиллагааны бус орлого 3524140500

Үйл ажиллагааны бус зардал ( 1174713500 )

Татварын өмнөх ашиг 10580379000

Орлогын албан татвар ( 4507241454 )

Цэвэр ашиг 6073137546

Б) Хуримтлагдсан ашгийн тайлан 2002 оны 6-р сарын 31

Хуримтлагдсан ашгийн С 1 11316535669

Тайлант хугацааны цэвэр ашиг 6073137546

Ногдол ашиг -

Хуримтлагдсан ашгийн С 217389673215

В) Баланс



2002 оны 6-р сарын 31


Авлага 7760157440

Ажилчдаас авах авлага 17571169


Урьдчилж гарсан зардал 96140768

Эргэлтийн хөрөнгийн дүн 36945306274

Үндсэн хөрөнгө 11245566765

( Хуримтлагдсан элэгдэл ) ( 3324417608 )

Урт хугацаат хөрөнгө оруулалт 6648835216

Эргэлтийн бус хөрөнгийн дүн 14569984373

Нийт хөрөнгө 51515290647

Өр төлбөр

Өглөг 3632445957

Урьдчилж тооцсон өр 82541724

Богино хугацаат банкны зээл 930784101

Урьдчилж олсон орлого 3594505458

Богино хугацаат өр төлбөрийн дүн 8240277240

Урт хугацаат өр төрбөр

Урт хугацаат урьдчилж төлөгдсөн орлого 45365610

Урт хугацаат өрийн дүн 45365610

Нийт өр төлбөр 8285642850

Эзэмшигчийн өмч

Дүрмийн сан 25839974582

Хуримтлагдсан ашиг 17389673215

Нийт эзэмшигчийн өмчийн дүн 43229647797

Өр төлбөр ба эзэмшигчийн дүн 51515290647

2.8 Санхүүгийн тайлангийн шинжилгээ 2001.12.31 - 2002.06.31 хооронд хийсэн шинжилгээ

2001.12.31 2002.06.31

Хөрөнгө

1. Эргэлтийн хөрөнгө

- Мөнгөн хөрөнгө 2820258752 2959136331

- Авлага 6877150640 7760157440

- Ажилчдаас авах авлага 20299500 17571169

- Бараа материал 17015769564 26112300566

- Урьдчилж гарсан зардал 75982510 96140768

- Эргэлтийн хөрөнгийн дүн 26809460966 36945306274

2. Эргэлтийн бус хөрөнгө

- Үндсэн хөрөнгө 10352987556 11245566765

- Хуримтлагдсан элэгдэл ( 2984578085 ) ( 3324417608 )

- Урт хугацаат хөрөнгө орууллалт 6788765310 6648835216



Эргэлтийн бус хөрөнгийн дүн 14157174781 14569984373

Нийт хөрөнгө 40966635747 51515290647

Өр төлбөр

1. Богино хугацаат өр төлбөр

- Өглөг 2053921230 3632445957

- Урьдчилж тооцсон өр 68504129 82541724

- Богино хугацаат банкны зээл 799855101 930784101

- Урьдчилж олсон орлого 228940505 3594505458

Богино хугацаат өрийн дүн 3151220965 8240277240

2. Урт хугацаат өр төлбөр

- Урт хугацаат урьдчилж тооцсон орлого 142618814 45365610

Урт хугацаат өрийн дүн 142618814 45365610

Нийт өр төлбөр 3293839779 8285642850

3. Эзэмшигчийн өмч

-Дүрмийн сан 25839974582 25839974582

- Хуримтлагдсан ашиг 11832821386 17389673215

Нийт эзэмшигчийн өмчийн дүн 37672795968 43229647797

Өр төлбөр ба эзэмшигчийн өмчийн дүн 40966635747 515290647

Харьцааны шинжилгээ А) Хөрвөх чадварын шинжилгээ

Компанийн хөрвөх чадвар нь богино хугацаат өр төлбөрөө аль хир төлж барагдуулах чадвараар

тодорхойлогдоно. Хөрвөх чадвар бол компанийн санхүүгийн байдал, төлбөрийн чадварын хэмжүүр болдог.

Компанийн хөрвөх чадварыг хэмждэг 3 гол харьцаа байдаг.

Үүнд: 1. Ажлын цэвэр капитал

2. Эргэлтийн харьцаа

3. Төлбөр түргэн гүйцэтгэх чадварын харьцаа

1. АЦК= Эргэлтийн хөрөнгө - Эргэлтийн эх үүсвэр

( АЦК нь компанийн хөрвөх чадварыг илэрхийлдэг.)

“МРЦМ” нэгдлийн АЦК:

- АЦК12.31= 26809460.0 – 3151220.0 = 23658240.0

- АЦК06.31= 36945306.0 – 8240277.0 = 28705029.0

2. Эргэлтийн харьцаа = Эргэлтийн хөрөнгө / Эргэлтийн эх үүсвэр

“МРЦМ” нэгдлийн хувьд

- ЭХ12.31= 26809460.0/3151220.0=8.510 (1 – 1/8.510)*100=88%

- ЭХ06.31= 365945306.0/8240277.0=4.483 (1-1/4.483)*100=77%

Эргэлтийн харьцаа 2-той хамгийн ойр байх нь тохиромжтой .

Компани богино хугацаат өр төлбөрөө төлөх чадвараа алдахгүйгээр эргэлтийн хөрөнгийн хэмжээг 77% бууруулж

болно.

3. Төлбөр түргэн гүйцэтгэх чадварын харьцаа ( ТТГЧ )

ТТГЧ=Эргэлтийн хөрөнгөөс – БМ нөөц / Эргэлтийн эх үүсвэр

“МРЦМ”-ийн ТТГЧ нь:

- ТТГЧ12.31= 26809460.0 – 17015769.0 / 3151220.0 = 3.107



- ТТГЧ06.31= 36945306.0 – 26112300.0 / 8240277.0 = 1. 314

ТТГЧ харьцаа нь 1-ээс их байх нь тохиромжтой юм.

Б) Үйл ажиллагааны шинжилгээ

Үйл ажиллагааны харьцаанууд нь тодорхой дансуудын хөрвөх чадварыг илэрхийлдэг.

1. Бараа материалын эргэлтийн харьцаа ( БМЭ )

БМЭ= Борлуулсан бүтээгдэхүүний өртөг / Б.Материалын нөөц

- БМЭ12.31= 19895350.0 / 17015769.0 = 1.169 удаа

- БМЭ06.31= 216917204.0 / 26112300.0 = 0.830 удаа

үүнээс БМДН= 360 / БМЭ :

- БМДН12.31= 360/ 1.169 = 307.9 хоног

- БМДН06.31= 360/ 0.830 = 433.7 хоног

2. Авлага цуглуулах дундаж хугацаа ( АЦДХ )

АЦДХ= Дансны авлага / Борлуулалт * 360

- АЦДХ12.31= 6877150.0 / 25001975.0 * 360 = 99 хоног

- АЦДХ06.31= 7760157.0 / 70603946.0 * 360 = 91 хоног

3. Үндсэн хөрөнгийн эргэлт ( ҮХЭ )

ҮХЭ= Борлуулалтыг / Үндсэн хөрөнгө

- ҮХЭ12.31=25001975.0 / 7368409.0 = 3.393 удаа

- ҮХЭ06.31=30603946.0 / 7921149.0 = 3.863 удаа

Энэ харьцаа нь үндсэн хөрөнгө буюу үйлдвэрлэгч хөрөнгийн ашиглалтын үр ашгийг илэрхийлнэ.

3. Нийт хөрөнгийн эргэлт ( НХЭ )

НХЭ= Борлуулалт / Нийт хөрөнгө

- НХЭ12.31= 25001975.0 / 40966635.0 = 0.61 удаа

- НХЭ06.31= 30603946.0 / 51515290.0 = 0.59 удаа

В) Өрийн шинжилгээ

1. Өрийн харьцаа ( ӨХ )

Өрийн харьцаа нь нийт эх үүсвэр дотор зээлийн эх үүсвэрийн эзлэх хувь буюу нийт хөрөнгийн дотор зээлийн

эх үүсвэрээр санхүүжигдэж байгаа хэсгийн хувь хэмжээг илэрхийлнэ.

ӨХ= Нийт өрийг / Нийт хөрөнгө

- ӨХ12.31= 3293839.0 / 40966635.0 = 8%

- ӨХ06.31= 8285642.0 / 51515290.0 =16%

2. Өр хувьцаат капиталын харьцаа ( ӨХКХ ) урт хугацаат зээлийн эх үүсвэр ба хувьцаат капиталын харьцааг

илэрхийлнэ.

- ӨХКХ12.31= 142618.0 / 37672795.0 =0.37%

- ӨХКХ06.31= 45365.0 / 43229647.0 = 0.10%

Г) Тайлангийн босоо шинжилгээ

2001.12.31 2002.06.31


- Мөнгөн хөрөнгө 6.9% 5.7%

- Авлага 16.7% 15.1%

- Ажилчдаас авах авлага 0.04% 0.03%

- Бараа материал 41.5% 50.6%

- Урдьчилж гарсан зардал 0.18% 0.184%

Эргэлтийн хөрөнгийн дүн 65.4% 71.7%


- Үндсэн хөрөнгө 25.3% 21.8%



- Хуримтлагдсан элэгдэл 7.3% 6.4%

- БХХО 16.6% 2.9%

Эргэлтийн бус хөрөнгийн дүн 34.5% 28.3%

Нийт хөрөнгө 100% 100%

3. Өр төлбөр

- Өглөг 5% 7.1%- Урьдчилж тооцсон өр 0.16% 0.16%

-Богино хугацаат банкны зээл 2.0% 1.8%

- Урьдчилж орсон орлого 0.6% 6.7%

Богино хугацаат өрийн дүн 0.08% 16%

- Урт хугацаат өр төлбөр 0.3% 0.08%

Нийт өр төлбөр 8.04% 16%


- Дүрмийн сан 63.1% 50.2%

- Хуримтлагдсан ашиг 28.9% 33.8%

Нийт эзэмшигчийн өмчийн дүн 92% 84%

Өр төлбөр ба эзэмшигчийн өмчийн дүн 100% 100%

Д) Тайлангийн хэвтээ шинжилгээ

2001.12.31 2002.06.31


- Мөнгөн хөрөнгө 100% 104.9%

- Авлага 100% 112.8%

- Ажилчдаас авах авлага 100% 86.6%

- Урдьчилж гарсан зардал 100% 126.5%

Эргэлтийн хөрөнгийн дүн 100% 137.8%


- Үндсэн хөрөнгө 100% 109%

- Хуримтлагдсан элэгдэл 100% 111.4%

- БХХО 100% 97.9%

Эргэлтийн бус хөрөнгийн дүн 100% 102.9%

Нийт хөрөнгө 100% 125.7%

3. Өр төлбөр

- Өглөг 100% 176.8%

- Урьдчилж тооцсон өр 100% 120.5%

-Богино хугацаат банкны зээл 100% 116.4%

- Урьдчилж орсон орлого 100% 157.0%

Богино хугацаат өрийн дүн 100% 261.5%

- Урт хугацаат өр төлбөр 100% 31.8%

Нийт өр төлбөр 100% 31.8%




өгөөж ХОӨ - ROI хөрөнгө

15Хувьцаат капиталын

өгөөж ХКӨ- ROE

Цэвэр ашиг / хувьцаат

капитал - 23% Дунд

Дээр тооцож гаргасан харьцаануудыг ашиглан:

А- Хөрвөх чадвар

Б- Үйл ажиллагаа

В- Өр зээлийн түвшин

Г- Ашигт ажиллагааны түвшинд үнэлэлт өгье.

А- Хөрвөх чадвар - Компани богино хугацаат өр төлбөрөө төлөх чадвараа алдахгүйгээр эргэлтийн

хөрөнгийн хэмжээг 77% бууруулж болно. ТТГЧ харьцаа нь 1-ээс их байх нь тохиромжтой юм. Харин манай

компанийн хувьд ТТГЧ нь 1-с их байна. Ер нь хөрвөх чадвар сайн, энэ харьцаа өмнөх 2001 оныхоос буурсан

үзүүлэлттэй байна.

Б- Үйл ажиллагаа Бараа материалын эргэлт сайжирсан байна. Харин авлага цуглуулах дундаж хугацаа

суурь оныхоос сайжирсан байна. Үндсэн хөрөнгө нийт хөрөнгийн эргэлт тааруу байгаа боловч эргэлт сайжирч

хурдасах хандлагатай байна.

В- Нийт өр зээлийн хэмжээ их байгаа боловч нийт хөрөнгөтэй харьцуулахад төлбөрийн чадвар сайн

байна.

Г- Тус нэгдлийн эхний хагас жилийн тайлан тэнцлээс үзэхэд эргэлтийн хөрөнгө нь 2001 оныхоос 37.8%

буюу 10135.8 сая ¥-өөр, нийт хөрөнгөнд эргэлтийн хөрөнгийн эзлэх хувийн жин нь 65.4%-иас 71.7% болон тус тус

өссөн байна.

Гурав: Программчлалын хэсэг

SWOT шинжилгээ хийснээр тус үйлдвэрийн сул тал болох НББ-ийн тогтлолцоог шинэчлэх, НББ-ийн

системийг автоматжуулах, программчлах ажилд энэхүү дипломийн зорилго оршино. НББ-ийн системийг шинэчлэх

үүднэс дипломынхоо агуулгандаа программчлалын хэсгийн оруулж өглөө.

Мэдээллийг боловсруулахад зориулагдсан командуудын бүрдлийг программ (program) гэнэ. Миний программын

мэдээлэл бол төв ба салбарын ажил гүйлгээ, санхүүгийн тайлангууд юм.Эдгээр мэдээллийг боловсруулах зарчим

нь дараах байдлаар хийгдэж байгаа юм.

Энэхүү программын гол зарчим нь:

1. Тухайн салбарын хувьд явагдаж байгаа үйл ажиллагааг төв ба салбар компанийн бүртгэлийн тэнцүү

чанартай дансууд болох ТК, СОХО гэсэн хоѐр дансанд тусгаж үлдэгдэлийг тооцож гаргана.

2. Дээр тооцож гаргасан үлдэгдэлээ Төв ба салбар компанийн бүртгэлийн нэгтгэсэн тайлангийн ажлын

хүснэгтэнд дээр тусгаж устгах бичилт, Төв салбарын нэгтгэсэн тайланг гаргадаг гол зарчимтай.

Программ бичсэн программ хангамж. Delphi программ хангамж Программын ач холбогдол: Төв ба

салбар компанийн бүртгэлийг компьютержүүлэн НББ-ийг бүртгэхэд хялбар, боловсронгуй болгох

Программын хэл. Паскалл хэл

object Form1: TForm1

Left = 192

Top = 107

BorderIcons = [biSystemMenu]

BorderStyle = bsSingle

Caption = 'Төв компани ба салбарын бүртгэл'

ClientHeight = 420

ClientWidth = 536

Color = clBtnFace

Font.Charset = DEFAULT_CHARSET

Font.Color = clWindowText

Font.Height = -11

Font.Name = 'MS Sans Serif'

Font.Style = []

OldCreateOrder = False

PixelsPerInch = 96

TextHeight = 13

object Label1: TLabel

Left = 24

Top = 8

Width = 216

Height = 13



Caption = 'Салбарт оруулсан хөрөнгө оруулалт'



Font.Height = -11

Font.Name = 'MS Sans Serif'

Font.Style = [fsBold]

ParentFont = False

end


Left = 280

Top = 8

Width = 78

Height = 13

Caption = 'Төв компани'



Font.Height = -11

Font.Name = 'MS Sans Serif'Font.Style = [fsBold]

ParentFont = False

end

object Panel1: TPanel

Left = 0

Top = 360

Width = 536

Height = 60

Align = alBottom

TabOrder = 0


Left = 104

Top = 8

Width = 39

Height = 13

Caption = 'СОХО :'

end


Left = 384

Top = 8

Width = 38

Height = 13

Caption = 'ТК :'end


Left = 152

Top = 8

Width = 6

Height = 13

Caption = '0'

end


Left = 440

Top = 8

Width = 6

Height = 13

Caption = '0'

end

object Button1: TButton

Left = 288

Top = 36

Width = 153

Height = 19

Caption = 'Хаалт'

TabOrder = 0

OnClick = Button1Click

end


Left = 448Top = 35

Width = 75

Height = 19

Caption = 'Гарах'

TabOrder = 1


end


Left = 224

Top = 5

Width = 83

Height = 25

Caption = ' Үлдэгдэл :'

TabOrder = 2


end

end

object DBNavigator1: TDBNavigator

Left = 8

Top = 339

Width = 260

Height = 18

DataSource = DataSource1

Hints.Strings = (

'Эхэнд'

'Өмнөх бичлэг'

'Дараачийн бичлэг'

'Эцэст'

'Нэмэх'

'Хасах'



'Засварлах'

'Засварласныг хадгалах'

'Засахаа болих'

'Бүх өгөгдлийг хадгалах')

ParentShowHint = False

ShowHint = True

TabOrder = 1

end

object DBGrid1: TDBGrid

Left = 8

Top = 32

Width = 257

Height = 305


TabOrder = 2

TitleFont.Charset = DEFAULT_CHARSET

TitleFont.Color = clWindowText

TitleFont.Height = -11TitleFont.Name = 'MS Sans Serif'

TitleFont.Style = []

Columns = <

item

Expanded = False

FieldName = 'Utga'

Title.Alignment = taCenter

Title.Caption = 'Гүйлгээний утга'

Visible = True

end

item

Expanded = False

FieldName = 'Deb'


Title.Caption = 'Дебет'

Visible = True

end

item

Expanded = False

FieldName = 'Kred'


Title.Caption = 'Кредит'

Visible = Trueend>

end

object DBGrid2: TDBGrid

Left = 272

Top = 32

Width = 257

Height = 305


TabOrder = 3

TitleFont.Charset = DEFAULT_CHARSET

TitleFont.Color = clWindowText

TitleFont.Height = -11

TitleFont.Name = 'MS Sans Serif'

TitleFont.Style = []

Columns = <

item

Expanded = False

FieldName = 'Utga'


Title.Caption = 'Гүйлгээний утга'

Visible = True

end

item

Expanded = False

FieldName = 'Deb'

Title.Alignment = taCenter Title.Caption = 'Дебет'

Visible = True

end

item

Expanded = False

FieldName = 'Kred'


Title.Caption = 'Кредит'

Visible = True

end>

end

object Table1: TTable

Active = True

BeforeRefresh = Table1BeforeRefresh

DatabaseName = 'c:\tur'

TableName = 'TK.db'

Left = 64

Top = 80

end

object DataSource1: TDataSource

DataSet = Table1

Left = 104

Top = 80

end

object Table2: TTable

Active = True

DatabaseName = 'c:\tur'

TableName = 'SOHO.db'

Left = 328

Top = 80

end



object DataSource2: TDataSource

Энэхүү программын хийсэн үйлдэл болоод үр дүнг хавсралтанд тусган харуулав.

Дөрөв. Дүгнэлт Монгол Оросын хамтарсан МОНГОЛРОСЦВЕТМЕТ нэгдлийн харьяа үйлдвэр аж ахуйн байгууллагууд нь

манай улсын 7 аймгийн нутаг дэвсгэрт 90-1400 км-ийн зайд алслагдан оршдог бөгөөд зарим нь шууд харилцаа

холбоо ч байхгүй учир төв нэгдлийг цаг тухайд нь шуурхай мэдээллээр хангах, нягтлан бодох бүртгэлийн тайлан

балансыг тогтоосон хугацаанд нь үнэн зөв гаргахад багагүй бэрхшээл учирж байна.

Нөгөө талаар энэ хамтарсан нэгдэлд оролцогч Оросын талын байгууллагууд санхүү бүртгэлийнхээ үйл

ажиллагааг одоо хүртэл хуучин системээр явуулж байгаа учир тус нэгдэл олон улсын нягтлан бодох бүртгэлийн

шинэ стандартад шилжин ороход маш хүндрэлттэй байгаа юм.

Иймээс Монгол Оросын хамтарсан МОНГОЛРОСЦВЕТМЕТ нэгдэл түүний харьяа Бор-Өндөрийн уулын

баяжуулах үйлдвэр дээр

“ Төв ба салбар компанийн бүртгэлийг боловсронгуй болгох нь “ төслийг туршин хэрэгжүүлэхээр сонгон авсан юм.

4.1 Өөрчлөлт үр дүн ба өгөөж

4.2 Өөрчлөлтийг хэрэгжүүлэх төлөвлөгөө

4.3 Өөрчлөлтийг хэрэгжүүлэхэд гарч болох саад бэрхшээл

4,1 Өөрчлөлт үр дүн ба өгөөж

Хамтарсан МОНГОЛРОСЦВЕТМЕТ нэгдэл, түүний харьяа

Бор-Өндөрийн уулын баяжуулах үйлдвэр нь нягтлан бодох бүртгэл дотоод тохиргооны олон тооны дамжуулах

дансуудыг хяналтын зорилгоор ашигладаг бөгөөд эдгээр нь данс нь дебет кредит талаараа аль нэгэн данстай

харьцаж хаагддаггүй. Нэгдлийн нэгдсэн тайлан балансаас харахад аль үйлдвэр нэгж ямар ашиг алдагдалтай

ажилласан нь тодорхой харагдахгүй байна.

Тус нэгдэл шиг ийм олон харьяа үйлдвэр, нэгжүүдтэй байгууллагад нягтлан бодох бүртгэлийн ажлыг

хуучин арга хэлбэрээр хөтлөн явуулахад цаг хугацаа бичиг цаасны ажил маш хүндрэлттэй байдаг бөгөөд тайлан

балансын үнэн зөвийн материал ч бага юм.

МОНГОЛРОСЦВЕТМЕТ нэгдлийн нягтлан бодох бүртгэлийн ажил болоод бүртгэл хөтлөлтийн процесст өөрчлөлт

оруулснаар дараах өөрчлөлт гарна.

- Нэгдлийн дотоод тохиргооны олон тооны дансуудыг “ салбарт оруулсан хөрөнгө оруулалт“,”Төв компани“ гэсэн

дансуудад нэгтгэснээр харьяа үйлдвэр нэгжүүдийг тусгагдах зөв байршилд шилжин тайланг ашиглаж бодитой

шийдэл гаргах боломжийг бүрдүүлнэ.

- Харьяа үйлдвэр, нэгжүүд нь өөрийн үйл ажиллагааны бодит өргөн мэдээллээр хангагдаж орон нутгийн

татварын албатай харьцахад хялбар болно.

- Элэгдлийн шимтгэл орлогын албан татвараас харьяа үйлдвэр нэгжүүдэд зохих хэмжээгээр хуваарилснаас

харьяа үйлдвэр нэгжүүдийн цэвэр ашиг нь үнэн зөв тодорхойлогдоно.

- Нэгдлийн санхүү, бүртгэлийн ажилтнуудын ажлын ачаалал багасаж тэр хэмжээгээр харьяа үйлдвэрүүдийн

санхүү, бүртгэлийн үйл ажиллагаанд тавих хяналт сайжирна.

- Тайлан балансыг аудитороор хянуулахад хялбар болж цаг хугацаа хожно.

- Нэгдлийн хэмжээгээр болон харьяа үйлдвэр, нэгжүүдэд нэмж оруулах хөрөнгө оруулалтын хэмжээг

тодорхойлон удирдлагын шийдвэр гаргахад хялбар болно.

- Төв ба салбарын бүртгэлийг программжуулснаар цаг хугацаа, зардалыг хэмнэнэ.

Тус нэгдэлд өнөөдөр мөрдөж байгаа нягтлан бодох бүртгэлийн систем нь хариуцлагын төвүүдтэй учраас зардал,

цаг хугацаа их шаардах зөв эсэхийн магадлал бага байна.

4,2 Өөрчлөлтийг хэрэгжүүлэх төлөвлөгөө

Дэлхий даяар олон улсын даяарчлах процесс явагдаж байгаа одоо үед ялангуяа улс орны эдийн засагт

чухал үүрэг гүйцэтгэдэг МОНГОЛРОСЦВЕТМЕТ нэгдэл нь нягтлан бодох бүртгэлийн үйл ажиллагааг аль болох



богино хугацаанд шинэчлэх, НББ-ийн интерактив программ нэвтрүүлэх, интернетийн сүлжээнд холбох зайлшгүй

шаардлагатай байгаа юм.

Тус нэгдлийн нягттлан бүртгэлийн ОУНББС-ын дагуу хөтлөх, программ хангамж нэвтрүүлэх төслийг дараах

төлөвлөгөөний дагуу хэрэгжүүлэх нь зүйтэй гэж үзэж байна.

1. Нэгдлийн удирдах дээд байгууллага бол хамтарсан нэгдлийн“ Зөвлөл “-д нэгдлийн нягтлан бодох бүртгэлийг

хөтлөх үйл ажиллагаанд өөрчлөлт оруулах тухай асуудлыг албан ѐсоор тавьж зохих шйидвэр гаргах

2. Нэгдлийн захиргааг харьяа үйлдвэр нэгжүүдийн санхүү, бүртгэлийн ажилтнуудад өөрчлөлт хийх болсон

шалтгаан, зорилго, агуулга, ач холбогдлыг бүрэн тайлбарлан ойлгуулах Санхүү, бүртгэлийн ажилтнуудыг

ОУНББ болон компьютерийн сургалтанд хамруулан онлын мэдлэгийг нь дээшлүүлэх арга хэмжээ авах

3. Нэгдлийн хэмжээний бүртгэлийн программыг шинэчлэн боловсруулж компьютерийн сүлжээнд

шилжүүлэх, программ хангамжийн талаарх ойлголт мэдлэгийг олгох

4. Дотоод тохиргооны бүртгэдэг дансуудыг тэнцүү чанартай “ Нэгдэл ” харьяа үйлдвэрүүдэд оруулсан хөрөнгө

оруулалт гэсэн данс уруу шилжүүлэх

5. Харьяа үйлдвэрүүдэд бүртгэлтэй үндсэн хөрөнгөд “ Төв компани “ бүртгэж харьяа үйлдвэрүүдийн “ Үндсэн

хөрөнгө “ дансыг хааж залруулга хийх

6. Харьяа газруудын ажил гүйлгээний бүртгэлийг үндэслэн тайлан гаргаж < хаалтын бичилт > хийдэг болох

Дээрхи арга хэмжээнүүдийг хэрэгжүүлж ажилласнаар тус нэгдэл, түүний харьяа үйлдвэрүүдийн нягтлан бодох

бүртгэлийн үйл ажиллгааны үнэн зөв явагдаж өндөр магадлалтай тайлан баланс гаргадаг болно.

4,3 Өөрчлөлтийг хэрэгжүүлэхэд учрах саад бэрхшээл

1. Нэгдлийн нягтлан бодох бүртгэлийг ОУНББС-д шилжүүлэх тухай хамтарсан нэгдлийн удирдах дээд

байгууллага болох “ Зөвлөл “-ийн шийдвэр гараагүй.

2. Тус нэгдлийн албан хэрэг нь орос хэл дээр явагддаг учир ОУНББС-д холбогдсон гарын авлагуудыг орос хэл

уруу хөрвүүлэх шаардлагатай ба ихэнхи нягтлан бодогч нар нь оросын талын мэргэжилтэнгүүд байдаг.

3. Дотоод тохиргооны олон тооны дансыг тэнцүү чанартай дансанд шилжүүлэх явцад алдаа гарах магадлалтай

4. Нэгдлийн болон харьяа үйлдвэрүүдийн бүх компьютерийн программыг бүрэн өөрчлөх шаардлагатай.

5. Орон нутгийн зарим үйлдвэрүүдийг өндөр мэргэжилтэй нягтлан бодогч программистаар хангахад хүндрэл

гарна.

Хавсралт 1.

Ашигласан материал

Нягтлан Бодох Бүртгэлийн Олон Улсын Стандарт “ 1996 он

1. Монгол улсын Нягтлан Бодох Бүртгэлийн тухай хууль

2. Larsen “Modern Advenced Accounting” fourth edition

3. Н. Шинэ - Өлзий “ Санхүүгийн ахисан шатны нягтлан бодох бүртгэл ” Улаанбаатар 2002 он

4. Д. Нямаа “ Ахисан түвшний нягтлан бодох бүртгэл ” Улаанбаатар 2000 он

5. Б. Бүжинлхам “ Санхүүгийн удирдлага” Улаанбаатар 2002 он

6. “ МÎÍÃÎËÐÎÑÖÂÅÒÌÅÒíýãäýë 25 æèë ” Óëààíáààòàð1998 îí

7. DELPHI ïðîãðàìì õàíãàìæ

tuv ba salbar company

Documents