ARKADA KTAPLAR Cem Yaynevi ocuk Dizisi

Ankara Caddesi 40 Caalolu STANBUL

Basma hazrlayan: Erdal z / Dizim ve Prova: ishal( B2smevi I Filmler: Ebru Grafik ! Kapak basm: Reyo Ofset I Birinci basm: 1975 / lk:nci basm: 1977 ! Drdnc basm: Doyuran Basmevi, 1980, stanbul BU KTABIN YAYIN HAKLAR! ARKAOAKi'lrAPLAR'dGdr:

Ull

lk Tamer, Arkada Kitaplar'n en alkan yazarlarndan biri. Pullar Sava adl yksnde, her gn rasladmz posta pullarna can vermi, onlar bir yknn kahramanlar yapmt. Pullar Sava, byk bir ilgiyle karland. Andersen'den evirdii Kibriti Kz, Andre Maurois'don evirdii ikolarla Sskalar, dnya cocuk edebiyatnn en gzel rneklerindendi. Trk iiri icinde nemli bir yeri olan lk Tamer'in deimez zellii, onun ocuka duyarl, ok renkli imgeleme gc, Trkemizi kullanmaktaki byk ustaldr. lk Tamer. imdi yeni bir ocuk yksyle karnza kyor. Gn Hoa Kal, Cocuk edebiyatmz adna byk bir kazantr. Bu kitapta Gne Anne'nin milyonlarca ocuundan biri olan Gn ile yoksul bir ilkokul rencisi olan Muharreri'in bir gn sren dostluu anlatlyor. lkokul andaki ocuklarn sevgisini, dostluunu kazanacak bir kitap.

Annesi, Gn'n kucaklayp yanana scack bir pck kondurdu.

Artk gitmen gerekiyor, Gn, dedi.

Gn, annesine sevgiyle bakt.

5

Gitmesem olmaz m, Gne anne?

Olmaz,,. dedi Gne. Sen de kardelerin gibi gideceksin.

Gn, annesinin saysz ocuundan biriydi. Denizlerdeki kum taneciklerini sayabilirdiniz de, Gne'in ocuklarn sayamazdnz. Gne anne, her gn milyarlarca ocuk dourur, onla-

6

r yetitirir, sonra da evrenin eitli kelerine gnderirdi. Btn ocuklarn ayr ayr severdi. Onlar yolcu edecei zaman alayas gelirdi; ama o kadar scakt ki, iindeki yalar daha gzlerine ulamadan kururdu.

Peki, Gne anne. Nereye gideceim?

Yeryzne.

b 9 ' ' . o

--;?; ... a

..,:::

.. o ..

rj o b ' i 'b / "

Muharrem uyandnda ortalk karanlkt. iltenin stnde soluna dnd Muharrem, incecik yorgan ensesine ekti, bir sre hi kprdamadan yatt.

Okmeydan'nda horoz da yok diye dnd. Nasl oluyor da her sabah bu saatte uyanabiliyorum? Geceleri erken yatsam neyse .. .

Az teden babasnn sesini duydu:

Uyandn m, Muharrem?

8

Uyandm baba. Sen yat, ben ay koyarm.

Kalkt. ilteyi katlayp keye kaldrd. ilte de yorgan gibi incecikti. Deil on bir yandaki Muharrem, birinci snfa giden bir ocuk bile kaldrabilirdi onu.

Sonra kazayla pantalonunu giyip dar kti. Hava souktu. Avularna hohlad. Kovalarn bulunduu keye gitti. Tahta kapaklardan birini kaldrd. Kovadaki suyla yzn ykad. teki kovann suyuyla aydanl doldurdu. eri girip gazocan yakt.

Babas kalkm giyiniyordu. yi uyudun mu, Muhar

rem? diye sordu.

Uyudum, baba. Bir sre konumadlar. Mu-

9

harrem'in babas da iltesini katlayp keye kaldrd.

Neden sonra, Ben de iyi uyumuum, dedi.

Muharrem'in babas, Azmi usta, iiydi; on yldr ayn f abrikada alyordu. yerinin en eskisiydi. Patron bile ondan yeniydi. Kemal bey, babas lnce fabrikann bana gemiti. Otuz yandayd.

Azmi usta, onun iin, Kemal bey melek gibi bir adam, derdi. Babasna ekmi. Beni de pek sever. Bugne kadar bir kere olsun kalbimi krmad.

Muharrem'in annesi ldnde, Kemal bey, Azmi ustaya iki gn izin bile vermiti.

Karsnn salnda, fabrikadan kar kmaz evine gider-

10

. ::

m cF

il

eli Azmi usta. Benim konduyu yetmi kahveye deimem, derdi. Ama beyde ldkten sonra ark Kahvesi'ne dadanmt. Akamlar kahvede oturup ay iiyor, tavla oynayan arkadalarnl seyrediyordu. Drt yldr srp gidiyordu bu.

Erken yattm, dedi Muharrem' e. Senin geldiini bile duymadm.

Sinemada kaldm. Filmi g-reyim dedim.

Yemek yedin mi? Yedim. Ne yedin? Yedim bir eyler, dedi Mu

harrem.

Azmi usta, bu arada giyinmiti. Teldolabndan peynr karrken, A acna yatma o-

12

lum, dedi. Akamlar sinemaya gitmeden nce kahveye gel. Bir ey yer, sonra gidersin.

13

Sinemaya ge kalrm, baba.

Muharrem sabahlar odun deposunda, geceleri de sinemada alyordu. Okuldan knca bir saat kadar oyalanyor, top oynuyor, gerekirse ders alyor, sonra da Yldz Sinemas'na gidiyordu. Salonu temizliyor, film balamadan nce de gazoz satyordu.

ini seviyordu. Sinemay seviyordu nk. Snfnda oyuncular en iyi tanyan oydu.

Bu gece bir d grdm, baba, dedi.

Hayrdr inallah. Ortalk karanlkt. Souktu .

da. Frat kysnda durmuum. Kar yayordu. Suyun yznde bir balk grnd anszn. Bur-

14

nu parlyordu. Ucunda gne domu gibi. Kar tanelerinin her biri bir gne oldu. Gkten aydnlk yamaya balad. Hava snverdi. Srtmdaki ceketi karp Frat' a attm. Ceket suya deer demez s J oldu. Balk da bir srck kuuna dnp saln stne kondu. 'Dile benden ne dilersin?' diye sordu. 'beyde anam grmeyi dilerim,' dedim. O anda Frat ortadan ikiye yarld, beyde anam grnd. Ua ua yanma geldi. Sam okad. Azn at, bir ey diyecekti ki, yokoluverdi. Yokolduu yerde bir kavak aac bitti. Aa durmadan byyordu. stne ktm. Ykseldik, ykseldik. Frat altmzda incecik kald. Elimi uzattm, Frat' alp belime dola-

15

dm. Sonra da ben beni havaya attm. Umaya baladm. Yedi kat ge ktm. Orada, yedinci kat gn tam ortasnda krmz bir dek grdm. Dee uzanp krk gn krk gece uyudum; krknc gnn sonunda uyandm baktm ki, sinemac olmuum. Okmeydan byklnde bir yazlk sinemam var. Kapya adamlar birikmi. Herkesi ieri aldm. Girenlere de birer somun ekmek dattm. Hem ekmek yediler, hem de aydnlkta sinema seyrettiler. Film bitince, eve gtrsnler diye birer somun ekmek daha verdim. Bir ekmek de ben alp okula gittim.

16

Muharrem sustu. *Sonra? dedi Azmi usta. Sonra uyandm.

'

q 1 p

.o) .i:'.h

Muharrem'le babas aylarn itikten sonra evden ktlar. ark Kahvesi'nin kesine kadar yrdler. Keye gelince, Azmi usta durdu.

Paran var m? diye sordu Muharrem'e.

Var, baba. Doru syle. Var. Hem yarn haftalk a

lacam. Azmi usta, Muharrem'in o

muzunu tuttu.

18

Bana bak, Muharrem, dedi. leyin kfte ye. Okula a acna gitme.

Sonra, cebinden kard be liral Muharrem'in eline tutu.: turdu:

Kfteler benden! Muharrem, paray geri ver

meye davrand. Azmi usta, olunun eline yapt.

Yemezsen karmam. Yedin mi, yemedin mi, Recep'e soraca-m. Ona gre ... .

O srada ihane kaptkat-, s grnd. Src onlar grnce yavalad. Yardmcs kapy ap dar sarkt, Hadi, Dolapdere, Kasmpaa, ihane, diye barmaya hazrland; ama Muharrem'le babasn grnce barmad, aa atlayp, Buyur,

19

Azmi usta, dedi. Muharrem, keyi dnnce

ye kadar kaptkatnn arkasndan bakt. Sonra Okmeydan'na yneldi. Odun deposu, elli metre kadar tede, yol stndeydi. Daha kimse gelmezdi. Muharrem, her sabah deponun karsndaki tmsee oturur, Necati usta gelinceye kadar ders alrd.

O sabah da tmsee oturdu yine. Matematik kitabn at. Ama problem zmek gelmiyordu iinden. telere, Feriky srtlarna bakarak geceki d yorumlamaya alt. ldnden beri, annesini dnde ilk gryd. Ne anlama geliyordu bu? Annem sa olsayd ona sorardn, diye dnd.

2 0

21

Ortalk iyice aydnlanmt imdi. Derken gnein ucu da grnd.

Tam o srada bir ses duydu Muharrem:

Merhaba. Arkasna dnd. Kimseler

yoktu. Ses bir daha duyuldu: Merhaba. ncecik, ama yumuak bir

sesti bu. Muharrem evresine bakt. Yirmi metre kadar tede babo bir kpekten baka hi bir canl gremedi.

Merhaba. Yakana bak. Oradaym.

Muharrem yakasna bakt aknlkla. Gzne minicik bir prlt arpt. Gece olsayd ate bcei derdi. Ate bceinin yzde biri byklnde bir prlt.

22

OD OD OD

0000 0000 ODOO 0000

0000 0000 0000 ooao

00000 00000 00000

00000 00000 00000 ggggg caooo 00000 00000

0000 OODDD ooao 0000

00000

23

Benim adm Gn. Evet, ses prltdan geliyordu. Muharrem, Efen,dim? diye

sordu. Prlt, Benim adm Gn

, dedi yine. imdi geldim. Arkada olalm m?

Muharrem'in aknl anszn geivermiti. Baka ocuk olsa korkar, barr, olanca gcyle kaard. Hi deilse aknl srp giderdi.

Gn, Anlalan senin kulaklarn y iitmiyor, dedi. Arkada olalm m diye sordum.

Olalm, dedi Muharrem. ini bir sevin kaplamaya

balamt.

24

Peki, senin adn ne? Muharrem.

Annen kim? beyde. ld. ld m? lmek ne de

mek? Ne bileyim ben, dedi Mu

harrem. Daha dorusu, nasl anlataym... lmek, yokolmak demek. Yaamamak. Annem de yaad, sonra ld.

Benim annem Gne. O hi lmez.

Gkteki gne mi? Evet. Muharrem, Benim babam

Azmi usta, dedi. Senin baban kim?

Benim babam yok, dedi Gn. Ama annem ok byk. Hem annem hem de babam olacak kadar byk.

Muharrem gld.

25

peine takld, havlayarak ark Kahvesi'ne kadar kotu.

Muharrem, Kpeklerin dilinden de anlar msn? diye sor-du. '

Gn, Bir kpein kula-na ya da kuyruu11a konsaydm anlardm, dedi. Seni setim, onun iin yalnz senin konutuun dili bilirim.

Yazk ... Ben de sana bu kpein ne dediini soracaktm.

Bunu anlamak iin dillerini bilmeye gerek yok ki. . .

Ne dedi peki? Ne diyecek, 'Hav hav,' dedi. Muharrem yine gld. Gn da gld. Sen ne i yaparsn, Muhar

rem? renciyim. Drdnc sm

f a gidiyorum. alyorum da .. .

27

Sabahlar burada, odun deposunda, geceleri de sinemada .. .

Dur, dur, diye bard Gn. renci olduunu syledin .. Sen de mi dn dodun?

Muharrem, Yoo, dedi a-knlkla. On bir yandaym.

arma sras Gn'na gelmiti:

rencisin.. . stelik on bir yandasn. O kadar tembelsin demek!

Tembel deilim. Hi snfta kalmadm.

Bunu bilmiyordum ... Muharrem, Neyi bilmiyor

dun? diye sordu. Yeryznde renimin yl

larca srdn ... Bizde renim birka saat srer. Okula gideriz. ki derste her eyi reniriz ... Yi-

28

ne de bir eksiklik kalyormu. Baksana, sizin y1llarca okula gittiinizi renemeniiz.

renseydiniz ne olacakt sanki? Ne yarar var?

Gn, bir an sessizlikten sonra, Doru, dedi.

O srada nlerinden geen bir kaptkatnn penceresinden bir ocuk Muharrem'e el sallad.

Muharrem, Erdem, dedi Gn'na. Kasmpaa'da oturur. Babas burada kaynak. Onun yannda alyor.

Ayn okula m gidiyorsunuz?

Hayr, dedi Muharrem. benden iki ya byk. Drd bitirdikten sonra okumad.

Ne o, kendi kendine mi konuuyorsun?

29

Muharrem ban kaldrnca Necati ustay grd.

Hayr, usta, dedi. Gn'yla konuuyorum.

Gn'yla m? Evet, usta. Bak, yakamda

duruyor. Geceleri ge yatmak sana

yaramyor. yisi mi, sen brak u sinema iini.. . Ben kahvedeyim. Bir ay iip geleceim.

Baka bir ey demeden uzaklat.

Gn gld: Benim sesimi senden baka

kimse iitmez ki. .. Nasl bir adamdr ustan?

Necati usta m? yidir. Babamn da en yakn arkadadr. Yalnz ...

Sustu; cmlesini bitirmedi.

30

Bir ey mi oldu? dedi Gn.

Drt gn nce kavga ettiler. Galiba konumuyorlar.

Niye? Muharrem, Sendika yzn

den, dedi. Sendika m? O da ne? Bir eit birlik. Tam bilmi

yorum ama, iiler bir araya geliyorlar, sendika kuruyorlar. Necati usta hep anlatr; benim kulamda da ondan kalm.

Gn, Peki, ne i yapyor sendika? diye sordu.

ilerin haklarn koruyormu, dedi Muharrem. Bir ii sendikaya girdi mi ezilmiyormu, gven iinde oluyormu.

Baban ne i yapar senin? Fabrikada alyor. i.

31

Demek o da sendikal ... Deil. Necati ustayla da bu

yzden kavga ettiler ya ... Babam bir trl sendikaya girmiyor. Onun patronu ok iyi bir adam. stelik babam da seviyor. Babam da, 'Sendikaya girersem ayp olur,' diyor. Patrona gvensizlik saylrm. Hem patron sendikallar sevmezmi. Ne bileyim ben ..

Gn, Odun deposunda iin g m? diye sordu.

Deil, dedi Muharrem. Odun kesiyorum. Btn iim odunlar bk makinesinde kesmek. Kolay. Bir tek gl var: grlts ok. Kulaklarm uulduyor. Bazan pamuk tkyorum ama yarar olmuyor. Hele okula gidince ilk derste retmenin dediklerini hi duyamyorum. -

32

retmen nce tembel sand beni; sonra bir acayiplik olduunu anlad, 'Sabahlar ne yapyorsun?' dedi. Ben de, 'Odun deposunda alyorum,' dedim. O gnden beri ilk derste hi soru sormuyor bana.

Gne iyice ykselmiti artk. Muharrem kendini srtst otlara att. yle hzl atmt ki, Gn'nn dm olabileceinden korktu. Yakasna bakt hemen. Prlt orada, yerindeydi.

Gn, onun aklndan geeni anlamasna, Korkma, Muharrem, dedi. Dmedim. Yanndaym. Yokoluncaya kadar da yannda kalacam.

33

Bk makinesi almaya balaynca Gn korktu, bir lk att.

Ne oldu? dedi Muharrem. Bir ey yok. Grltden

korktum da ... Hemen kesilir mi? Muharrem, Anlamadm, di

ye bard. Duyamyorum. Yksek sesle konu.

Gn, bararak, Grlt hemen kesilir mi diye sordum, dedi.

Dur bakalm. Daha yeni

34

baladk. leye kadar katlanacaksn.

leden sonra odun kesmiyorlar m?

Kesmez olurlar m? Ben okula gidince yerime bakas geliyor. Bekir. Beinci snf tan. O sabah olduu iin leden sonralar okulu yok. Geen yl Bekir sabahlar alyordu, ben leden sonralar.

Bu arada Necati usta, Muharr,em'in yanna gelmiti.

Bugn nen var senin? diye sordu. Sabahtan beri kendi

"

kendine konuuyorsun. Bir eyim yok, usta, dedi

Muharrem. Uzun bir odun alp bk makinesinde ikiye bld.

Gn, glerek, Doruyu sylesene, dedi.

35

Yaa, dedi Muharrem, Syleyeyim de deli sansn beni.

Necati usta, Efendim? diye sordu.

Muharrem, Necati ustann uzaklatn sanmt. Utand, kpkrmz kesildi. Bir odun daha alp makineye srd.

Baban nasl? dedi Necati usta.

yi. Necati usta, glerek Muhar

rem'in ensesine bir aplak att: Hadi bakalm, al. Kendi

kendine konumay da brak. Sonra uzaklat. Gn, Ustan ben de sev

dim, dedi. Senin yakana konmasaydm onun byna konardm.

Bir sre konumadlar. Mu-

36

37

harrem, solunda yl odunlar alyor, uzunluklarna gre ikiye, e, drde blyor, sana atyordu. Bir baka ocuk da kesilmi paralar gtrp yeni odunlar getiriyordu.

Neden sonra, Bunun ad mer, dedi Muharrem. Anas da babas da iki yl nce ld. Yazn kye gitmilerdi. Dnte otobs devrildi. kisi de ldler. mer kurtuldu. imdi rnektepe de amcasnn yannda oturuyor. O da bizim okulda. nc snfta. Byynce kaleci olacakm. Ama boyu ok ksa.

Arkada msnz? dedi Gn.

Arkadaz, dedi iviuharrem.

ok arkadan var m?

38

Hem ok arkadam var, hem de hi arkadam yok. Herkesi tanrm burada; ama kimseyle yle candan bir yaknlm yok. Gld.

Gn, Niye gldn? diye sordu.

Aklma bir ey geldi de ... Geen ay iki ocuk bir olmu, mer'i dvyorlard. fkelendim. Gittim, ikisini de dvdm. ocuklardan biri koup eve girdi. Orta 'de okuyor. Kerem. Elinde bir bakla kp stme saldrd. Ben de ba elinden kapp yere attm. Kerem yine eve kotu. Biraz sonra daysyla geldi. oaysnn elinde tabanca vard. Beni kovalad. Ben de Marangoz Ali'nin dkkanna kap kurtuldum.

39

Baban ne dedi peki? Babama sylemedim ki. Ara

dan bir hafta getikten sonra kahvede sylemiler. Bana bir ey demedi.

Gn, ok dvr msn? diye sordu.

Muharrem g iitmeye balamt artk. Kulaklar hafiften hafiften uulduyordu.

Ha? ok dvr msn? Eh ite. Gerektii zaman. Sen byynce ne olacak-

sn? Bilmem, dedi Muharrem.

Belki makinist olurum. Ne makinisti? Sinema makinisti. Sinema sahibi olsan daha

iyi deil mi?

40

Daha iyi. Ama nerede o para?

Yine sustular. Biraz sonra, Gn, ok

mu seviyorsun sinemay?> diye sordu.

Evet, dedi Muharrem. Geceleri sinemada almak

houna gidiyor mu? Hem gidiyor hem gitmiyor.

Filmden nce ortal sprmek g i. ekirdek yiyorlar. Kabuklar yere, tahtalara yapyor. Ura babam ura ... Sevmesem de almak zorundaym. Para yetmiyor ki. .. Babamn ay l az geliyor. Bir sr de borcumuz var.

Ama iki kiisiniz, dedi Gn.

Olsun. Yetmiyor. Annem hastahanedeyken ok borlandk.

41

Daha onu bile temizleyemedik. Gn konuyu deitirmek

istedi. Niye bu kadar seviyorsun

sinemay? diye sordu. Bilmem, dedi Muharrem.

Seviyorum ite. Dikkatini, makineye srd

byk bir oduna verdi. Drt paraya kesti odunu.

Sonra, Sinemada almnn bir iyilii daha var, dedi. Bizim snftakileri bele sokabiliyorum ieri. Yalnz bir gece sekiz kii birden geldi. Ondan sonra bu ii bir dzene koyduk. imdi her gece iki kii geliyor. O zaman kimse bir ey demiyor.

Ka lira kazanyorsun, Muharrem?

Buradan krk lira haftalk

42

oc------

43

alyorum, dedi Muharrem. Sinemadan da on be lira.

Az deil mi? Az ama ne yapaym? .. Bu

gn buray braksam otuz liraya adam bulurlar. Beni tutan da Necati usta. O olmasayd, oktan atp yerime bakasn alrlard.

Muharrem glkle konuuyordu imdi. Her cmlenin sonunda durup derin derin soluyordu. Koca odunlar kaldrp makineye vermekten iyice yorulmutu. Kulaklar bknn grltsn bile iitmez olmutu.

Gn, Sen de sendikal msn? diye sordu.

Ne dedin? diye bard Muharrem.

44

Sen de sendikal msn? Benim yam kk. By-

ynce de girmem. Ne yarar var?

Babasnn bir sz geldi aklna.

Bizim ekmeimizi sendika m veriyor sanki, dedi.

45

lk dersin balamasna yarm saat kala, Muharrem depodan kt. Gidip tmsee srtst uzand. Bir sre hi konumad. Dnmedi bile. Gzleri kapal, ylece yatt.

Be dakika sonra, Annen seni gryor mudur? diye sordu.

Tabii, dedi Gn. Annem hepimizi grr. Btn kardelerimi. . .

46

ok sever misin anneni? ok severim.

Muharrem, Sen de byynce gne mi olacaksn? dedi.

Yumuack bir sesle, Hayr, dedi Gn. Ben bymeyeceim ki.

Hep byle mi kalacaksn? Hep byle kalacam. Ne zamana kadar? Bu akama kadar. Sonra? Sonra yokolacam. Muharrem doruldu: Nasl yani? Yokolacam ite. Snp gi

deceim. lmek gibi bir ey.. Bu yzden annemin yerinde olmak istemezdim... Her akam milyarlarca ocuu yokoluyor. Ben Gne anne olsam dayanamazdm.

Yine sustular. Biraz sonra, . Karnn ackt

47

m? dedi Muharrem. Gn gld. n n ten

sesiyle, Ben ackmam ki, dedi. Sen acktysan ye bir eyler.

Ackmadm. Y aldan ocuklar geiyordu.

teki dzlkte alt ocuk top oynuyordu.

Anneni anlatsana, dedi Muharrem.

Gne annemi mi? Evet. Yalnz yksek sesle

konu ... kulaklarm uulduyor. Gne annem, annelerin en

bydr, en scadr. Ne tuhaf, o kadar scaktr, ama bembeyazdr, yanmamtr. Bi.zi bir gecede yetitirir. Her eyi retir, sonra evrenin kelerine gnderir ... Sen imdi ortal aydnlatann Gne annem olduunu

48

sanyorsun, deil mi? Ortal bizler aydnlatyoruz... Gnklar. u anda yeryz de, gkyz de milyarlarca kardeimle dolu. Hepimiz birazck k sayoruz evremize, bylece ortal aydnlatyoruz.

Muharrem, Ama ortalk gne batnca kararyor, dedi.

Hayr, dedi Gn. Ortalk Gne annem ekildii iin kararmyor, bizler yokolduumuz iin kararyor. Gnklar, sizin llerinizle yirmi drt saat var- olurlar. Sonra teker teker snerler. Ortalk da onun iin ar ar kararr.

Gn, dedi Muharrem, Sana dokunabilir miyim?

Dokun istersen, ama bir ey duymazsn ki... Yakana dokun-

49

mu olursun. Muharrem, elini prltya

uzatt. Yakasnn sert kumana dokundu.

Unutma, ben m, ele gelmem.

Muharrem, elini ekerek, Anneni anlatyordun, dedi.

Gne annem ok alkandr. Varolduundan bu yana hi dinlenmemitir. Yorulmak bilmez. Yalnz bir tek kere yorulmu.

Ne zaman? Ay' yaratt zaman. nsan

lar geceleri de biraz olsun aydnlansnlar istemi. Olaanst alp kocainari bir gn yaratm. Adna Ay deyip ge yerletirmi. Ama Ay o kadar gl deil. I zaman zaman tkeni-

50

yor. Gne annem de yardmna koup yeniden klandryor onu.

Muharrem srtst yere uzand yjne. Gzlerini avularyla kapayarak, Gn, dedi, benim annem de beni gryor mudur imdi?

Hemen karlk vermedi Gn; biraz sonra, Evet, dedi. Evet, gryordur.

Muharrem, Yalan syleme, Gn, dedi. Benim annem oktan ld. teki dnya diye bir eyin olmadn da biliyorum.

'

6' ; . / '.

51

'

9 . : : : \ i Muharrem snfa girdiinde,

Nihat'la Hseyin dvyorlard. Aysel karatahtamn nnde kendi kendine top oynuyor, Sat trk sylyor, Osman da Cemal'in kafasna tebeir. atyordu.

Muharrem, en ndeki sralardan birine, Birinci Kme'deki yerine oturdu. Yakasna doru eilerek, Nasl, snfmz sevdin mi? diye fsldad.

Dur bakalm, dedi Gn, daha yeni geldim. Yalnz ok

52

grltl bir yer .. . Sen asl teki snflar gr

melisin ... Bizimki yine en sessizi. Kap ald. Zeki retmen

girdi. Grlt anszn kesiliverdi. ocuklar ayaa kalktlar.

Gnaydn,> dedi Zeki retmen.

ocuklar, Saal! diye bardlar.

Gm, herkesin bir azdan byle barmasn beklemiyordu; ok korktu, yerinden hoplad.

Zeki retmen, iskemlesine oturup, Bugn kimler gazete okudu bakalm? diye sordu.

En aa otuz parmak havaya kalkt.

Zeki retmen, her gn ayn soruyla balard derslere. ren-

53

cilerin ou, bu yzden gazetelerin hi olmazsa balklarna bakmadan okula gelmezlerdi.

Bir gn ilgi ekici bir ey olmutu. Zeki retmen, kimlerin gazete okuduunu sorunca hi parmak kalkmamt.

Zeki retmen, Niye gazete okumadnz? demiti.

Nihat, Dn gece camide hoca syledi, retmenim, ramazanda gazete okumak gnahm, diye cevap vermiti.

Zeki retmen, gazete okumann gnahla bir ilgisi olmadn anlatm, sonra gazetesini karp ilk ders boyunca kendi

. kendine okumutu. Ertesi gn ayn soruyu sormu, parmaklarn yine kalktn grnce de sevinmiti.

54

55

renciler, o gnn naoere-, rini verdiler:

Almanya artk yabanc ii almayacakm, retmenim.

Bolu'da otobs kazasnda sekiz kii lm, on drt kii yaralanm.

Adapazar'nda kalpazan yakalanm.

Canavar baba, iki yavrusunu bodu.

Galatasaray 2 - Ankaragc O.

Aslan gibi adam ne hale geldi.

Hseyin'in bu cmlesi herkesi gldrd.

Zeki retmen, Ne hale gelmi, Hseyin? dedi.

Bilmiyorum, retmenim, dedi Hseyin. Gazetede yle yazyor. 56

57

Altn okumadn m? Okumadm, retmenim. smail, parmak kaldrd: Ben okudum, retmenim.

Adam esrara altrmlar. Adam da esrar ie ie o hale gelmi.

lk ders Sosyal Bilgiler'di. Kme almalar yaptlar. Muharrem yorgundu. Dersle de, Gn 'y la da pek ilgilenemedi.

Arada top oynadlar. Muharrem biraz kendine gelir gibi oldu. Hele Osman'n koruduu kaleye bir de gol atnca iin iin sevindi.

Gn, ma srasnda Muharrem'le konumad. Oyunu ilgiyle izledi. Yalnz bir keresinde kendini tutamad, Vur topa! diye bard.

kinci ders Matematik'ti. Ze-

58

59

ki retmen uzunluk l.erin anlatt. Tam problemlere geecei srada kap ald, bir kadn girdi ieri. Zeki retmene bir ey demeden koarcasna Hseyin'in stne yrd, ocuu dvmeye balad. Bir yandan da, Krolas! diye baryordu. Zeki retmen koup kadn tuttu. Kadn kendini kurtarp Hseyin'in srtna iki yumruk daha att.

Zeki retmen, kadna engel olmaya alarak, Dur bakalm, dedi. Sen kimsin?

Anasym, dedi kadn. Anas bile olsan snfa by

le girilir mi? Krolas ! diye bard ka

dn. Masann stnde yirmi be kuru vard, okula gelirken onu da alm!

60

Hseyin'e bir yumruk daha atmak istedi. Zeki retmen kadn bin glkle snftan kard.

Gn, Muharrem'e, imdi bu kadn yirmi be kuru iin mi taa okula kadar gelip olunu dvd? diye sordu.

Snfn sessizliini bozmaktan korkuyordu sanki. - Fsltyla konuuyordu.

Muharrem, usulca, Evet, dedi.

Yirmi be kuru iin ne kadar fkelenmi, dedi Gn.

Evet.> Peki ama yirmi be kuru o

kadar byk para m? Adamna gre, dedi Mu

harrem .. Anas belki o parayla bir iini grecekti.

61

Kap ald. Zeki retmen girdi. Hseyin'e bir ey demedi. Tahtaya gidip ilk problemi yazmaya balad. O srada yine ald kap. Mfetti grnd. ocuklar ayaa kalktlar.

Oturun, dedi Mfetti. Sonra Zeki retmenin yanna gitti. Onunla bir eyler konutu, snf def terlerini inceledi.

Hangi konuyu iliyordunuz? diye sordu.

Zeki retmen, Uzunluk llerini, dedi. Problem zyorduk.

Mfetti, ders kitabn alp ocuklara dnd.

imdi bir problem soracam. Bakalm kim zecek? dedi. 7 metre kuma, 1050 liraya satlmaktadr. Acaba bir metresi

62

63

ka liradr? Gn, Muharrem'e, 150

lira, diye fsl dad hemen. Muharrem, kendini tutama

yp, 150 lira! diye bard. Mfetti aknlkla nce Mu

harrem'e, sonra Zeki retmene bakt. Zeki retmen de armt.

64

,,,." '"' 'lt"t

,.,,. . ; "l n, '1 l-"tl1 ''' I

.. .. -

Snfta bir an sessizlik oldu. Yalnz CJsman, Cemal'in kulana, Amma pahal kumam haa, diye fsl dad.

Mfetti, Bir problem daha, dedi. Bir ilenin il merkezinden uzakl 3 kilometredir. Bu yolun

.

ilk hafta 2 hektometre 10 metre-si, ikinci hafta 5 hektometre 7 dekametresi onarlyor. Daha ka metresi onarlacaktr?

Gm, 2220 metresi,> de-di.

Muharrem, parman kaldrarak, 2220 metresi! diye bard.

Mfetti bir ey sylemeden eline bir katla kalem ald. Problemi kendi de zdkten sonra Muharrem'e bakt. aknl daha da artmt.

65

Adn ne senin? diye sordu. Muharrem. Bu problemleri aklndan m

zyorsun? Muharrem cevap vermedi.

nne bakt. Gel bakalm tahtaya, dedi

Mfetti. problem daha sordu. Muharrem, Gn'nn yardmyla problemleri hemen zd. Arkadalar kendilerini tutamyorlard artk. Her cevab alklyorlard.

Sonunda Mfetti de dayanamad; glerek Muharrem'i alklad. Byle bir rt"3nci yetitirdii iin Zeki retmeni kutlad, snf tan kt.

Zeki retmen aknln hala stnden atamamt. skemlesine kt.

66

lk sradaki rencilerden Aysel, retmenim, dedi, Muharrem ermi olmu, retmenim. Kendi kendine konuup duruyor, retmenim.

Muharrem, ikinci dersten sonraki arada top oynamad. Gn'na, geceleri alt sinemay gstermek istiyordu. Sinema okula ok yaknd. ark Kahvesi'nin hemen altndayd.

Okul kapsndaki simitinin nnden geerlerken, Saol, Gn, dedi Muharrem. Snfa mutluluk getirdin bugn. Mfetti bile gld.

68

Hi glmez mi? Glmez . .,.

Zeki retmen? O gler. Ama bugnk yir

mi be kuru olayndan sonra snfta hi kimse glmez sanyordum ... Hseyin'le annesi bir balarna oturuyorlar. ok yoksullar. Hseyin'in babas lm. Annesi bir handa temizlik ileri yapyordu. Hastaland iin attlar. O da isiz kald. nce hastalk ... bulsa bile srekli alamaz. yi olduu zamanlar amara gidiyor .. . >

Daha anlatacakt, ama ark Kahvesi'nde babasn grmt. Olduu yerde kalakald. Babasnn bu saatte kahvede ne ii vard?

Ne oldu? diye sordu Gn.

Babam. Kahvede.

69

yle byk bir aknlkla sylemiti ki bunu, Gm olaan d bir durum olduunu anlad, sustu.

Muharrem'in aklna kt eyler geldi. Bir sre ieri giremedi. Sonunda, babas ban kaldrnca baklar karlat.

Muharrem glmsemeye alarak babasnn yanna gitti.

'Bir ey mi oldu, baba? de-di.

4CYok bir ey, dedi Azmi us-ta.

Bu saatte kahvedesin de ... Azmi usta, Ya bu saatte se

nin darda ne iin var? diye bard. Hadi, okula!

Sonra, Muharrem'in gitmesinden korkuyormu gibi, anszn elini uzatt, olunu kendine ekti. 70

71

Bala, Muharrem, dedi. Canm skkn da ...

Muharrem'in aknl daha da artmt. Babas hazan parlar, sonra davranlaryla zr dilerdi ondan. Szle zr dilediini, Bala,> dediini ilk duyuyordu.

Gn'nn aknl da Muharrem'inkinden az deildi.

Azmi usta. Nasl olsa reneceksin, dedi. Bugn beni iten attlar.

Muharrem'in kafasndan, Herkesi mi attlar? diye bir soru geti.

Babas, sanki o soruyu iitmiesine, Sekiz kiiyi attlar, dedi.

72

Niye? dedi Muharrem. i saysn azaltmalar ge-

rekiyormu. Sendikallar atamadlar. Bizi attlar.

Patron engel olmad m? Kemal bey mi? Bizi o att za

ten. Muharrem'in iini bir fke

kaplad. Gzleri yalarla doldu anszn.

.

Azmi usta, elini olunun o-muzuna koyarak, zlme, Muharrem, dedi. Nasl olsa bir i bulurum ... Bugne kadar alktan lmedik ya ...

Muharrem kahveden dar frlad birdenbire. Olanca hzyla rnektepe'ye doru komaya balad. Babasnn, arkasndan bardn bile iitmedi. Soluu kesilinceye kadar kotu, kotu. Sonunda kk bir tepenin stne yzkoyun yld. Uzun s-

74

re, ok uzun sre yl_ece hi kmldamadan yatt.

Bu arada Gn hi bir ey sylemedi.

Sonunda Muharrem ban kaldrd. Yz toprak iindeydi. Gn, diye fsldad, koca dnyada konacak baka yer bulamadn m? ..

Yine sustu. Bir sre sonra, Gm, yi

ki Gne annem yeryzne gndermi beni, dedi. yi ki bir otomobilin penceresine konmamm. yi ki babas zengin bir ocuun oyuncana konmamm. yi ki senin yakana konmuum, Muharrem. Arkadaln bana ok ey retti, ok ey kazandrd. Saol.

Ben sana ne rettim ki?

75

''1 , "" .; ;,, ;'.-.:_::; _r_. , _- .

. . ). . ::1 . ;: ..

? '.

ok ey rettin, Muharrem. ocuklarn da ac ektiini rettin.>

Benim nerem ocuk?> dedi Muharrem. Kendimi bildim bileli alyorum.>

Gn cevap vermedi. Aadaki yoldan bir kaptkat, sonra bir kaptkat daha geti.

Uzaklardan kpekler havlad.

76

Havlaylar kesilince, Hoa kal, dedi Gn.

Muharrem aknlkla ban kaldrd:

Gidiyor musun? Evet, dedi Gn. Y oko

luyorum.

Hava usul usul kararyordu. Muharrem yakasna bakt. Prlt sner gibi olmutu.

Kalamaz msn? Kalamam, dedi Gn.

Dilerim btn gnlerin karde-lerimle dolsun.

77

Gzel bir gn geirdim seninle.

Ben seninle gzel bir yaan geirdim.

Sesi eskisi kadar gl kmyordu artk. Derinlerden geliyordu. Muharrem kendini tutamad, hkra hkra alamaya balad.

Alama, Muharrem, dedi Gn. Sen alaynca ...

Sesi birdenbire kesildi. Muharrem, yakasna bakt. Gn yoktu. Ayaa kalkt Muharrem; yardm istercesine gnein bulunduu yne dnd. Gne de grnmyordu. Gne anne, Gn'nn yokoluunu grmemek iin bir dan arkasna saklanmt.

78

79

b - 0001b - 0002b - 0003b - 0004b - 0005b - 0006b - 0007b - 0008b - 0009b - 0010b - 0011b - 0012b - 0013b - 0014b - 0015b - 0016b - 0017b - 0018b - 0019b - 0020b - 0021b - 0022b - 0023b - 0024b - 0025b - 0026b - 0027b - 0028b - 0029b - 0030b - 0031b - 0032b - 0033b - 0034b - 0035b - 0036b - 0037b - 0038b - 0039b - 0040b - 0041b - 0042b - 0043b - 0044b - 0045b - 0046b - 0047b - 0048b - 0049b - 0050b - 0051b - 0052b - 0053b - 0054b - 0055b - 0056b - 0057b - 0058b - 0059b - 0060b - 0061b - 0062b - 0063b - 0064b - 0065b - 0066b - 0067b - 0068b - 0069b - 0070b - 0071b - 0072b - 0073b - 0074b - 0075b - 0076b - 0077b - 0078b - 0079b - 0080