Üniversite ve eğitim-Öğretimin ana İlkeleri

D.Günay 1

Üniversite ve Eğitim-Öğretimin Ana İlkeleri

Prof. Dr. Durmuş GünayYÖK Yürütme Kurulu Üyesi

Açılış Dersi6 Ekim 2011

Kilis 7 Aralık Üniversitesi

D.Günay 2

Küreselleşme, Teknoloji ve Rekabet

Özellikle son 20 yıldan beri, “Değişimin Kutsal Olmayan Üç Kuvveti ( An Unholy Trinity Three Forces for Change)” olarak bilinen; Küreselleşme, Rekabet ve Teknoloji üçlüsü başlıca değişim faktörleri olarak dile getirilmektedir.

Bu üç faktör, kültür ve toplum üzerindeki etkilerinin yanı sıra, kendi aralarında birbirleri ile de etkileşim içindedir

Bir ekonominin rekabet gücü, esas itibariyle, sahip olduğu teknolojik düzey tarafından belirlenmektedir. Günümüzde insanlığın içinde yaşadığı, küreselleşme olgusunu doğuran ana dinamik, merkezinde elektronik [bilişim(information) ve iletişim (communication)] teknolojisi olmak üzere teknolojidir

Üniversite Nedir?

D.Günay 3

Üniversite, Latince uni-versitas sözcüğünden gelir. Uni-versitas sözcüğü, unum (bir) ve vertere (-e yönelmek, dönmek) sözcüklerinin bileşiminden oluşur

Universitas. “bire yönelmek/birin etrafinda dönmek” anlamındadır, ve üniversitenin temel niteliğini dile getirir. Bir yönüyle aynı amac etrafinda bir araya gelmis birlik, bir başka yonuyle de, Varlığın çok cepheli görüntüsüne ait bilgilerin senteziyle, varlığın bütününe ilişkin tümel bilgiye (hakikate) varmayı ifade eder.

Üniversite bir kurum olarak inşa edilmiş akıldır, bilimdir

Üniversite tarihi süreç içinde hangi formu almış olursa olsun; ilk- ortaçağ üniversitesi, Humboldt üniversitesi, çağdaş üniversite olsun, varlığın bilgisinin aydınlatıldığı bir kurumdur. Bu bakımdan üniversiteler; kültür, bilgi ve araştırma merkezleridir.

Üniversite Ne İçindir?• Universitenin ruhunu yeniden keşfetmeliyiz!!!• Kurumlar, bir amaç için tasarlanmş makina gibidir.• Üniversite bilim üretecek ise, Bilim Nedir?

Sorusunun cevabına göre tasarlanmalıdır.• Eğitim vercek ise eğitim nedir? İnsan nasıl

öğrenir? Sorularının cevabına göre tasarlanmalıdır

D.Günay 4

Çağımızda Yükseköğretim• Genel ve mesleki eğitim önem kazanmaktadır.• Genel eğitim: Bireyin mesleki eğitimi

dışındaki tüm eğitimi anlamına gelir.• Beklenmedik bir çağ yaşıyoruz.• Gençlerimizi giderek karmaşıklaşan ve

zorlaşan küresel, dinamik bir dünyada yaşamak üzere hazırlamalıyız.

D.Günay 5

Çağımızda Universite• Universite günümuzde süper kompleksite ile

karşı karşıya gelmiş bulunuyor.• Gercekten üniversite kaotik bir dünyada

belirsizlik ile birlikte yasamak zorundadir.• Eğitimciler, süreklice geçmişi incelemeli,

şimdiyi değerlendirmeli ve geleceği kucaklamalıdır.

D.Günay 6

D.Günay 7

Bir Toplumun Sorumluluğu

• Bir toplumun en temel sorumluluklarından biri, gençlerini, erişkin yaşlarında , üretken ve refah içinde yaşamak üzere yetiştirmektir

20 Eylül 2010 D.Günay 8

Üniversite

Üniversite, bilgi için varolan bir kurumdur: Dilde varolan alanıyla uğaşır Üniversite bilgiyi; Öğretir: Eğitim misyonu – Teaching Excellence Üretir : Araştırma misyonu- Research Quality Sunar, yayar, uygular: Servis misyonu-Service

Üniversitenin Araştırma Misyonu Bir problemin ortaya konulması, hipotez ileri sürülmesi, Bir problemin ortaya konulması, hipotez ileri sürülmesi,

hipotezin sınanması araştırma faaliyeti içerisinde hipotezin sınanması araştırma faaliyeti içerisinde sürdürülür. sürdürülür.

Bilim bir araştırmadır.Bilim bir araştırmadır. Araştırma sonucunda çözüm elde edildikten sonra Araştırma sonucunda çözüm elde edildikten sonra

yapılacak hiçbir şey bilim değildir. Çünkü; bilim daha önce yapılacak hiçbir şey bilim değildir. Çünkü; bilim daha önce bilinmeyen (mevcut olmayan) bir bilgi ortaya koymaktır. bilinmeyen (mevcut olmayan) bir bilgi ortaya koymaktır.

Bilim keşiftir. Bilineni öğretmek ya da öğrenmek sahici Bilim keşiftir. Bilineni öğretmek ya da öğrenmek sahici anlamda bilim değildiranlamda bilim değildir.

D.Günay 9

Üniversite her şeyden önce, bir kültür ortamıdır. mesleğinin ideal bir üyesi olmayı öğreten bir kurumdur”

Kültür. bilimsel bilgi de dahil her türlü bilgi alanıdır.

Üniversite öncelikle eğitim verdiği insana kültür kazandırmalıdır

D.Günay 10

Üniversite

Yükseköğretimin Rolü• Yükseköğretimin toplumdaki rolü konusunda,

genel olarak, uzlaşmaya varılmış anlayış şudur: Sosyal gelişmede, ekonomik büyümede, rekabet edebilir mal ve hizmetlerin üretiminin desteklemesinde, kültürel kimliğin şekillenmesi ve korunmasında, sosyal bağın sürdürülmesinde, ve nihayet yoksulluğa karşı mücadelede ve barış kültürünün desteklenmesinde yükseköğretim, yeri doldurulamaz bir unsurdur. (UNESCO, 1996).

D.Günay 11

D.Günay 12

ÜniversiteÜniversiteler, bilgi-tabanli toplum inşasının anaAktörlerindendir. Eğitim, bilginin yayılması ve insan serma-yesinin geliştirilmesiyle, araştırmalar yoluyla üniversiteler;insanlığın bilgi ufkunu genisletir ve diğer etkinlikleriyle toplumkesimlerine bilgiyi transfer ederler. Mevcut endustri ilecalışmalar yaparak yeni şirketlerin doğumunu hazırlarlar.

D.Günay 13

Yüksekoğretimin Amacı• Avrupa Konseyi Yüksekögretimin 4 ana amacı

olduğunu dile getirmektedir:

- Sürdürülebilir istihdam için hazırlamak

- Demokratik toplumda aktif yurttaşlar olarak hayata hazırlamak

- Kişisel gelişme

- Öğrenme, ögretme, ve araştırma yoluyla geniş ve ileri bilgi tabanııi muhafaza etmek ve geliştirmek

Tarihsel Arkaplan

• 1. Modern Üniversitenin nüvesini,• Stadium Generale oluşturuyor.• Stadium: Çalışma mekanı• Genarale : değişik yerlerden gelenlere açık

anlamında

D.Günay 14

Tarihsel Arkaplan

• 2. Değişik sebeblerle kurulan tüzel kisiliklere Latincede,

• Üniversitas• Societas• Collegiumdenilmekteydi.

D.Günay 15

Tarihsel Arkaplan

3. Öğrenci loncalarına,Universitas Scholarium4.Hocaların kurduklari loncalara,Universitas Magistrorum

D.Günay 16

Tarihsel Arkaplan

• 5. Universitenin anlamında evrensellik sözkonusu değildir

• 6. Universitas, tüzel kişilik olarak öğrenim görenlerin topluluğu anlamıyla baglantiliolarak doğmuştur.

D.Günay 17

• XIII. yy sonlarına doğru bir kuruma Stadium Generale unvanını sadece, Papa, Mukaddes Roma Imparatoru bir Kral veya bir şehir cumhuriyeti belediyesi tarafindan verilebiliyordu.

• Universitas terimi kullanımi 15. yy da yaygın hale geldi.

D.Günay 18

Tarihsel Arkaplan

• Orta Çag Üniversiteleri, 7 (3+4) Edebi ve Beşeri bilim (sanat) şeklindeki Greko-Romen fikrini benimsemislerdi. Trivium+Quadrivium

• Bu disiplinlere hem Platoncular ve hem de Pythagorcular eğitim sistemlerinde merkezi yer veriyorlardı.

D.Günay 19

Tarihsel Arkaplan


Yedi Liberal Sanat• Avrupa eğitimi, “Yedi Liberal Sanat” (The Seven Liberal

Arts:Artes Libaretes) olarak bilinen derslere genişledi • Artes Libaretes:Trivium+Quadrivium

Gramer Retorik Diyalektik Aritmetik Geometri Astronomi Muzik

Trivium(Üç boğumlu yol)

Quadrivium (Dört boğumlu yol)

D.Günay 21

Yedi Liberal Sanat 12. yüzyılda ortaya çıkan Avrupa üniversiteleri, 7 özgür sanat olarak

bilinen “artes liberates” Greko-Romen fikrini benimsemişlerdi. Latincede “liber” sözcüğü, el işlerinden özgür (free) olup zihinsel işte çalışan anlamındadır. “Arte” sözcüğü, sanat anlaminda. Ancak o zaman sanat ile kastedilen, bu gün bilim anlamına gelmektedir.

Artes Liberates = Trivium+Quadrivium Trivium(3 lü) = Gramer+Mantık+Hitabet Quadrivium(4 lü) = Aritmetik+Geometri+Müzik+Astronomi Trivium, üç boğumlu yol; Quadrivium, dört boğumlu yol anlamında Şurası ilginçtir ki; liberal sanatlar, bilimleri ve güzel sanatları,

iletişim ve analitik becerilerin geniş spektrumu içinde birleştirmiştir. Günümüzde ortaya çıkan yeni üniversite kavramının şekillenmesinde, yeniden bu kavramlara dönüp değerlendirmek gerekmektedir. Yükseköğretimde, Liberal/genel eğitime vurgu yapan gelişmeler yaşanmaktadır.

Orta Çağda 3 Entellektüel Kültür• Latin Manastırları• Bizans• İslam Kültür MerkezleriLatin Manastırlarında latince kullanılıyordu.476 da Batı Roma yıkıldı. 1453’e kadar Doğu

Roma (Bizans) Batı kültürünün sürdürücüsü oldu.

D.Günay 22

Tarihsel Değişim

• Antik Yunan yükeköğretim kurumları• Ilk universiteler,• Bologna universitesi• Islam Dünyası

D.Günay 23

Bologna Üniversitesi

• 1. Edebi ve Beşeri Bilimler Fakültesi,• 2. Hukuk fakültesi• 3. İlahiyat ƒakültesi• 4. Tıp fakültesi

D.Günay 24

Bologna Tıp Fakültesi

• 1. yıl: Avicenna (Ibni Sina)• 2.+3. yıl: Galen+Hipokrat+Averroes (Ibn

Rüşd)• 4. yıl: Müfredat tekrarı

D.Günay 25

D.Günay 26

Üniversitenin Tarihsel Dönüşümü

• 1. İlk-Ortaçağ Üniversitesi: (1. Nesil Üniversite)

• 2. Modern üniversite (Humboldt Üniversitesi):Klasik Üniversite (2. Nesil Üniversite) • 3. Çağdaş Üniversite: (21.YY

Üniversitesi/Mültiversite) (3. Kuşak-Nesil-) üniversite, Evrensel Üniversite

04/22/23 D.Günay 27

Teknoloji Tarihinde Bazı Büyük Olaylar

Evrensel Üniversite• 1. Liyakat sahibi herkes için yükseköğretime

evrensel(üniversal) erişilebilirlik: İnsan Hakları Evrensel Beyannamesinin 26. Maddesi: Yükseköğretim, liyakat sahibi herkes için eşit olarak erişilebilir olmalıdır. Liyakat ilkesi evrensel olmak zorundadır. Tüm akademisyenlere ve öğrencilere bütün aşamalarda uygulanan evrensel bir ilke olmak zorundadır.

58

Evrensel Üniversite

• 2. Ömür boyu evrensel(üniversal) yükseköğretim imkânı

Yükseköğretimde “treni kaçırma” riski olmamalıdır. Herkes için hayatının kendisi için en uygun olan zamanında yükseköğretim yapabilme imkanı teminat altında olmalıdır. UNESCO’nun Sınırsız Öğrenme Programı, ömür boyu öğrenmenin önündeki her türlü engel ve sınırı ortadan kaldırmaya çalışmaktadır.

59

Evrensel Üniversite• 3. Bütün şartları karşılamak üzere

evrensel(üniversal) yaygınlık Bu ilke evrensel yükseköğretim imkânı ilkesine

dayanır. Yükseköğretimde yaygınlık; toplumun yaşadığı bütün şartları göz önüne alarak part-time, uzaktan öğretim, kısa kurslar ve hatta ihtiyaç olduğunda otonom öğrenme imkânı sunmalıdır. Yeni bilişim teknolojisi, yaygınlığı artırma ve çeşitlendirmede büyük bir rol oynayabilir. Üniversite yöneticileri riskleri göze almalı ve farklı formüller denemelidir. UNESCO, başarılı çözümlerin doğması için çapraz denemeleri desteklemek istemektedir.

60

Evrensel Üniversite• 4. Sadece eğitim değil, meslek için

evrensel(üniversal) eğitim-öğretim Üniversite çeşitliliği artırırken, yalnızca eğitim

değil, evrensel meslek eğitim-öğretimini de sürdürmeli ve tam anlamıyla güçlendirmelidir. Eğitim fonksiyonunu güçlendirmek suretiyle, sadece hümanist değerleri nakletmekle kalmayıp, aynı zamanda bütün derslerde; akademik, uzmanlık ve meslek derslerinde “hayat için eğitim” sağlamalıdır. Bu yolla, öğrenciler sadece iş beklemenin ötesinde girişimciliği öğrenecek ve kendi imkanlarını oluşturacaklardır.

61

Dijital Yerliler ve Dijital Göçmenler

• Dijital Anadil• Dijital Goçmen dili

D.Günay 32

Dijital Yerliler ve Dijital Göçmenler

• 21. yy başında yüksekogretim alanında meydana gelen değisim, tedrici (aşamalı) bir değisme degildir. Dijital teknolojinin hizli yayılışının sonucu olarak, bir “süreksizlik “ vardir. Ve adeta “tekillik” sözkonusudur. Günümüzün gencleri, cocukluklarını, bilgisayar, e-mail, internet, video kamerasi, DVD, VCD, video oyunlari, dijital muzik aletleri ile kusatılmış bir çevrede yasamaktadırlar. Onların yasadiığı ortam atalarininkinden cok farklidir. Kimi uzmanlar, buyume caginda yasanan farkli dneyimler, farkli zihinsel yapilara yol actigini soylemektedirler.

D.Günay 33

D.Günay 34

Eğitim(education)

Latince eğitim(education) sözcüğünün iki fiil kökü vardır : “Educare” ve “Educere”

D.Günay 35

Educare Köküne Dayalı Eğitim(Education)

Öğreneni özel bir beceri ile donatmak üzere “talim ettirmek” anlamına gelir. Bir ustanın bir cerrahın, bir tamircinin el mahareti ya da bir futbolcunun ayak mahareti gibi. Educare, beceriye dayalı meslek erbabını veya zanaatkarı yetiştirmeye yönelik eğitim.


Educere Köküne Dayalı Eğitim(Education)

Educere ilkesine göre yürütülen eğitim, öğrencinin hem dünyayı hem de kendisini keşfine izin veren bir eğitimdir. Zihinsel/düşünsel alanda eğitim: Sanatçı eğitimi gibi.

Bir kişinin bu eğitimden “mezun” olduğuna dair diplomasını göstermesi dolayısıyla eğitilmiş olduğu iddiası, akıl hastanesinden taburcu olduğuna dair raporu var diye sağlam olduğunu iddia etmek kadar saçmadır.

D.Günay 37

Ezberci Eğitim(!) “Ezberci eğitim” ifadesinin kendisi ezberlenmiş bir

söz.

Hafızasının zayıf olduğunu dile getirmekte mahsur görmeyenler, zekalarında zaaf bulunduğunu kabule asla yanaşmazlar.

D.Günay 38

Hafıza Derinliktir Bilgisayar, insan zihni örnek alınarak

tasarlanmıştır. Hard Diskte (hafızada) bir bilgi yok ise RAM bellekte (kullanılmakta olan bellek) işleyecek bilgi olmaz.

Ezberi tahfif etmek, hafızasında bir şiir dahi olmayan tarih hafızasını yitirmiş günlük yaşayan, kültürsüz, derinliksiz nesiller yetişmesine hizmet eder.

D.Günay 39

Pozitif Bakış ve Öğrenme Zihinsel faaliyet için, tefekkür için, ipek

böceğinin karnında biriktirdiği dut yaprağını işlemesine benzer tarzda,

hafızada malzeme olmalıdır.

İnsan zihni pozitif bakışla yaklaştığımız şeyleri hafızaya kaydeder. Eğer ezbere

negatif bakarsak, hafıza bilgiyi kaydetmekten vazgeçer.

Bütün Olarak Algılama

40D.Günay


Öğrenme-Öğretme: Alış-veriş Öğrenme ve hafızaya kaydetmek, istek ile talep ile olur.

Onun için "talebe" (talep eden) denilmiştir. İstek yoksa öğrenmede yoktur.

Bir bitkinin yararlanabildiği özsuyu, saçakları tarafından emebildiği su kadardır.

Bir öğrenci için de talep etiği ve aldığı ölçüde öğrenme söz konusu olabilir.

Öğrenmeye ilişkin bütün etkinlikler, “almak” fiiliyle, öğretmeye ilişkin bütün etkinlikler de “vermek” fiiliyle dile getirilir. “Ders almak”, “ders vermek” veya “kafam almıyor” ifadelerinde olduğu gibi.

Öğrenme, almak fiili ekseni etrafınfa; öğretme vermek fiili ekseni etrafında temerküz etmektedir.

D.Günay 42

Eleştiri, Sorgulama Ezberciliğin aleyhinde, fakat eleştirinin ve sorgulamanın

lehinde bir söylem tekrarlana gelmektedir.

Eleştiri den ve sorgulamadan önce, zihinde, eleştiriye ve sorgulamaya konu olacak bir bilgi malzemesi olmalıdır. Eğer hafıza boş ise, neyi eleştireceksiniz, neyi sorgulayacaksınız.

Sorgulamadan önce, anlamayı öne çıkarmalı. Bir olayı, bir nesneyi, öncelikle anlamaya çalışmalıyız. Hafıza olmadan bilgi malzemesi olmadan anlama olabilir mi? Mahiyetini anlamadığımız bir şeyi, eleştirebilir ve sorgulayabilir miyiz?

D.Günay 43

Bir Öykü Dört yıl süre ile İran’ın Rey kentinde büyük medresede eğitim gören El-

Gazali(o zaman henüz İmamı Gazali değil) felsefe, metafizik ve bu medresede verilen bütün dersleri izlemiş ve öğreneceği bir şey kalmadığı kanısına varınca, doğduğu kente dönmek üzere yola çıkmıştı. O zamanlar tek başına yolculuk yapmak zorunda kalan herkes gibi Gazali de dönüş yolunda bir kervana katılmıştı. Çölde karşılarına çıkan Bedeviler kervanı soymuş ve bu arada Gazali’nin içinde derslerde tutuğu notları da bulunan heybeyi de almışlardı. Bunun üzerine Bedevilerin başı olan kişiye yalvaran Gazali, heybenin içinde ders notlarından başka bir şey bulunmadığını ve bunların da okuması yazması olmayan bedevilerin işine yaramayacağını anlatarak heybesini geri istemişti. Bunun doğru olduğunu kendi gözleri ile de gördükten sonra heybeyi Gazali’nin ayaklarının dibine fırlatan bedevi, “Medreseye kağıtlar dolusu yazı yazmak için değil, ilim öğrenmek için gidildiğini sanıyordum” demişti. Öyküye göre bu sözden çok etkilenen Gazali kervandan ayrılarak, Rey’e geri dönmüş ve bu kez hiç not tutmadan dört yıl daha okumuştu (Modern Çağ Öncesi Fizik, J.D. Bernal, s.78, TÜBİTAK, 1995)

D.Günay 44

Anlama İnsana özgü anlama, açıklamayı aşar. Açıklama soyut yada maddi şeylerin düşünsel yada

nesnel olarak anlaşılması için yeterlidir. İnsana özgü anlama için yetersizdir.

İnsana özgü anlama, öznenin özne tarafından bilinmesini içerir. Ağlayan bir çocuk gördüğümüzde, onu gözyaşlarının tuzluluk derecesini ölçerek değil, ama kendi içimizdeki çocukluğumuzun üzüntülerini yakalayarak, onu kendimizle özdeşleştirerek ve kendimizi onunla özdeşleştirerek anlamaya çalışırız.

D.Günay 45

Anlama

Anlamak bir empati, özdeşleşme ve kendini yansıtma sürecidir.

Her zaman kendi içinde öznel olan anlama, açıklık, sempati, cömertlik gerektirir.

D.Günay 46

Modern İnsan Modern insan, gerçekliği empoze edilmiş kavramsal yapılar

aracılığıyla kavramayı dayatan bir düşünme tarzı; akılcı, bilimsel bir düşünme tarzı tarafından tuzağa düşürülmüş ve köleleştirilmiş durumdadır.

Modern insan, felsefesinde, biliminde ve etkinliğinin her yönünde, soyutlayıcı, hesaplayıcı ve her şeyi hakimiyeti altına alıcı çılgın tavrıyla, bizzat bu tavrın kendisinin kurduğu bir tuzak içerisindedir ve sahici düşünmeden uzaklaşmış durumdadır.”

“Sahici düşünme, bir soyutlama ve açıklama etkinliği değil, bitimsiz bir anlama etkinliğidir.”

M. Heidegger

D.Günay 47

Bilgileri iletmeyi kendine amaç edinen eğitim, insanın bilme yeteneğinin ne olduğunu, zayıflıklarını, hata ve yanılsamaya yatkınlıklarını da öğretmelidir.

Her bilgi kendi içinde hata ve yanılsama tehlikesi içerir.

Hata ve yanılsamayı kabul etmek zordur, çünkü hata yanılsama kesinlikle kendisini öyle kabul etmezler

Eğitim, az ya da çok ölçüde, hata ve yanılsama tarafından tehdit edilmeyen bilgi bulunmadığını göstermelidir.

BİLMENİN KÖRLÜKLERİ: Hata ve İllüzyon (Yanılsama)


Hata ve Yanılsama Bilgi şeylerin ya da dış dünyanın bir aynası değildir. Bilgiler (ve tüm algılar), duyuların yakaladığı ve kodladığı uyarı

ya da işaretlerden hareketle, beyinde gerçekleşen çeviriler ve yeniden inşalardır.

Algılama hatasının dışında bir de zihinsel hatalar vardır. Sözcük, düşünce, teori biçimindeki bilgi, dil ve düşünme araçları ile gerçekleşen bir çeviri/yeniden inşa eyleminin ürünüdür ve böylece hata tehlikesi belirir.

Bilgi, hem çeviri hem yeniden inşa bakımından yorumlama içerir, bu da bilenin öznelliği dünyaya bakış açısı ve bilme ilkelerinin hata tehlikesi içermesine yol açar.

Hataya karşı bağışıklığı olan hiçbir bilimsel teori yoktur.

D.Günay 49

Zihinsel Hatalar► Sinir-beyin sisteminin, organizma ile dış dünyanın bağlantısını

sağlayan giriş ve çıkış yolları bütünün ancak %2 sini temsil ederken, %98’i iç işleyişle ilgilidir; böylece ihtiyaçlar, düşler, arzular, düşünceler, imgeler, düşlemelerin kaynaştığı, görece bağımsız bir ruhsal dünya oluşmuştur, ve bu dünya dış dünyaya bakışımızı ve kavrama yetimizi derinden etkilemektedir.

► Her zihinde, kesintisiz hata ve yanılsama kaynağı olan, kendine yalan söyleme (self-deception) olasılığı vardır. Ben merkezcilik, kendini aklama gereksinimi, kötünün nedenini başakasına yansıtma eğilimi herkesin, kendi yalanını araştırmadan, kendisine yalan söylemesine yol açar.

D.Günay 50

Zihinsel Hatalar Belleğimizde pek çok hata kaynağı oluşturabilir: Hatırlanmayan

bir hatıra gücünü yitirebilir, ama her yeniden hatırlama bu hatırayı güzelleştirebilir veya çirkinleştirebilir.

Aklımız, bilinçsizce, işimize gelen hatıraları seçmek ve işimize gelmeyenleri bastırmak, hatta silmek eğilimindedir ve herkes kendine gurur okşayıcı bir rol biçer.

Bazen yaşanmış olduğuna inanılan ama gerçekte olmayan hatıralar olduğu gibi, kimi zamanda asla yaşanmadığına inanılan bastırılmış hatıralar vardır. Böylece hakikatin yeri doldurulamaz kaynağı olan hafıza, hatalar ve yanılsamalara maruz kalabilir.

D.Günay 51

Düşünsel Hatalar

D.Günay 52

Aklın Hataları• Bilenin kendi bilme yetenelerini ve zaaflarını bilmek

yoluyla o zaaflara karşı kendi kendini tahkim etmelidir. • İnsan zihni, kendi düşünce ürünlerine karşı dikkatli

olmalıdır. Zihnimiz ile düşüncelerimiz arasında karşılıklı pazarlıklar ve denetlemelere ihtiyacımız var.

• Kendi kendine söylenen yalanı yakalamak için her zaman alarm durumunda olunmalıdır.

D.Günay 53

Aklın Hataları• Eğer 21. yüzyılda temelde bir ilerleme olacaksa,

tüm insanların (erkek ve kadınların) sadece kendi düşüncelerinin değil, ama kendilerine söyledikleri yalanlarının da bilinçsiz oyuncakları olmamalarıyla gerçekleşecektir. Herkesi, bilinçlilik için verilen hayati mücadelede silahlandırmak, eğitimin en önemli görevlerinden biridir.

D.Günay 54

21. Yüzyıl: Üçüncü Binyıl

• DEĞİŞEN

EĞİTİM

D.Günay 55

Küresel Refah Araçları…

Değişen dünyada başarı için okullar öğrencilerine şunları kazandırmalıdır:

Özerklik ve ömür boyu öğrenici olma, nasıl öğrenileceğini öğrenme kapasitesi

Problem çözme ve yeni çözümler üretme yeteneği

Başkaları ile ortaklaşa iş yapabilme yeteneği

D.Günay 56

Eski ve Yeni…Eski iş yeri Yeni iş yeri İşçiler belirli bir işyerinde

çalışmaktaydılar Çalışanları iş yeri sanal olabilir

Başarı şunlara dayanıyordu: • Kariyer düzeyine • Firmaya bağlılık • Yetkili olma

Başarı şunlara dayanıyordu :• Değerli becerilere• İş performansı• Pazarlamacılık

İşçiler maaş ve iş güvencesine sahipti İşçilerin maaşları, gelirleri ve iş güvencesi kişisel özgürlük ve tercihi ile dengelenmiştir

İşçiler amirlerini gözetirlerdi İşçiler müşterilerini gözetmektedirler

İşçiler bireylerdi. Doğrudan istihdam edilen bireysel olarak çalışmakta ve doğrudan bireysel verimliliğe göre değerlendiriliyordu.

İşçiler, müteahhit, müteşebbis ile birlikte bir ekibin üyeleri olup, grup verimliliğine dayalı olarak değerlendirilmektedir.

D.Günay 57

Okulların Değişmesi Daha aktif öğrenme istenmektedirDaha aktif öğrenme istenmektedir Öğretim yerine öğrenim stillerine dönüşüm Öğretim yerine öğrenim stillerine dönüşüm

yaşanmaktadıryaşanmaktadır Akademik içerik üstel miktarı üstel fonksiyon Akademik içerik üstel miktarı üstel fonksiyon

ile artmaktadırile artmaktadır Başarının önündeki engeller dile getirilmelidirBaşarının önündeki engeller dile getirilmelidir 20. yüzyılın öğrenme unsurları geçersiz hale 20. yüzyılın öğrenme unsurları geçersiz hale

gelmektedir. gelmektedir.

D.Günay 58

21. Yüzyılın Öğrenmesinin Anahtar Unsurları

Bilişim ve iletişim teknolojisi okuryazarlığı Finansal, ekonomik ve iş okuryazarlığı Küresel farkındalık Şehir hayatı Öğrenme becerilerini uygulama yeteneği

D.Günay 59

Eski-Yeni…Eski Okullar Yeni Okullar Eğitim esas itibariyle sınıf ile sınırlıydı Eğitim topluma genişledi

Öğretmenler “kendi işini yap” derdi

Öğretmenler “takım olarak çalış” demektedirler

Okuma yazma ve konuşma önemliydi Şimdi bunlara üç yeni unsur daha eklendi: Dikkat, ilgi ve ilişki

Akademik disiplinler ayrılmıştı Akademik disiplinler bütünleşti

Okullar öğrencileri iş veya üniversite için hazırlamaktaydı

Okullar öğrencileri hayat için hazırlamaktadırlar

Eğitim mezuniyetle son bulurdu Eğitim asla sona ermemektedir

D.Günay 60

Artık Eğitemeyiz…

Yarın için, bu günün öğrencilerini,

dünün okullarındaeğitemeyiz

D.Günay 61

Bölünmüş Çizgi Analojisi/(The Simile of the Line, Platon)K

avranabilir Dünya

[Inteligible World]

Görünen (A

lgılanabilir) D

ünya [The V

isible World]

Bilg

i K

now

ledg

e/E

pist

eme]

Sanı

[O

pini

on/D

oxa

]

Saf Akıl –Zihin (Seziş, kavrayış) [Pure Reason-Mind]

Formlar [The Forms]

Anlama/Düşünme [Understanding]

Kavramlar (Matematiksel Nesneler) [Concepts]

İnanç/Sanı [Belief]

Algılanabilir Nesneler [Sensible Objects]

Hayaletme/tasavvur [Imaging]

Görüntüler [Images]

Epistemoloji [Epistemology]

Ontoloji [Ontology]

İyilik İyilik [T

he [T

he G

ood]G

ood]

Güneş

[Sun]

D.Günay 62

Bölünmüş Çizgi Analojisi [Platon]K

avranabilir D

ünya

Görünen

(Algılanabilir) D

ünya

Bilg

i[Epi

stem

e]

Sanı

[Dox

a]

Saf Akıl -Zihin (Seziş-Kavrayış)

Formlar

Anlama(Düşünme) Kavramlar (Matematiksel Nesneler)

İnanç(Sanı) Algılanabilir Nesneler

Hayaletme(tasavvur) Görüntüler

Epistemoloji Ontoloji

Güneş

İyilik


Görünen Dünya-Kavranan Dünya

Bölünmüş Çizgi Analojisi ile Platon, düşey bir çizgiyi, önce yatay bir çizgi ile ikiye bölerek alt Parça, Algılanan/Görünen Dünya (the visible world), üst parça ile Kavranan Dünyayı (the intelligible world); göstermektedir.

Her bir parçayı tekrar ikiye bölerek, Algılanan/Görünen Dünya= Görüntüler (images) + Algılanan nesneler (sensible objects) bölgesi olarak, ve

Kavranan Dünya= Matematiksel nesneler (mathematical objects-concepts) bölgesi + Formlar (forms) bölgesi,

şeklinde ayırarak, kendi anlayışına göre varlık bölgelerini bir analoji ile ortaya koyuyor.

D.Günay 64

Görünen Dünya [ The Visible World] Görünen Dünya[The Visible Wold] = Görüntüler [Images] + Algılanan (duyulur) Nesneler[Sensible Objects] Görüntüler = Gölgeler + Her türlü yansıma görüntüleri (sudaki, aynadaki görüntüler) Görüntülerin bilgisine, tasavvur etme(imaging) ile varılır Algılanan Nesneler = Canlı varlıklar+Bitkiler+İnsanın yaptığı bütün

nesneler Algılanan(duyulur) nesnelerin bilgisine, inanç (belief) ile ulaşılır Görünen Dünya’nın Bilgisine [ Doxa (Opinion)]; tasavvur etme ve

inanç (Imaging+Belief) ile ulaşılır. Görünen dünyayı güneş aydınlatmaktadır.

D.Günay 65

Kavranan Dünya [ The Intelligible World ] Kavranan Dünya[Intelligible World] = Kavramlar-Matematiksel

Nesneler [Concepts-Mathematical Objects]+ Formlar[Forms] Kavramlar-Matematiksel Nesneler = Bilimsel kavramlar + Aritmetiğin ve

Geometrinin Nesneleri : Bilgisine anlama (understanding) ile varılır. Formlar = Formlar (idealar): Bilgisine saf akıl (pure reason) ile varılır. Kavranan dünyanın Bilgisi Episteme(knowledge);

anlama(understanding) ve saf akıl veya zihin (pure reason or mind) ile elde edilir.

Kavranan dünyayı iyilik aydınlatmaktadır. İyilik hakikat ışığı verir. Gözlerin güneş ışığında görmesi gibi, akıl da iyilikte(hakikatın ışığında ) anlar.


Bilgi Türleri Bir başka sınflama daha yapılabilir 1. Açık (zahiri) Bilgi 2. Örtük Bilgi [batıni, zımni(tacit knowledge)]: Bu bilgi tarzına,

Platon epistemik bilgi, Gazali ise Hakke’l Yakin bilgi adını vermektedir. Bilimsel bilginin bireysel tecrübe ile birleştiği bilgi. kimya bilgisi olarak bilinir. Su (bileşiği) Hidrojen ile oksijenin birleşiminden meydana geldiği, Kimya bilgisi olarak bilinir, ve redoks denklemi ile hidrojen ve oksijen molekülleri birleştirilerek suyun bileşim denklemi yazılabilir. Bu bilgi bilimsel bilgidir. Bir kimya öğrencisi laboratuarda oksijen ve hidrojen gazını birleştirerek suyun oluşumunu deney ile tecrübe ederse, bu bilgi, Platon’a göre Epistemik bilgi, Gazzaliye göre Hakke’l Yakin olur. Günümüzde dile getirilmediğinden pek farkında olunmayan bir bilgi tazı. Bir çok alanda örtük bilgi açığı fark edilmediğinden başarısızlıklar ortaya çıkmaktadır.

DİKKATİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER

D.Günay 67

D.Günay 68

Kaynaklar• 1. Bernal, J.D., çeviren: Deniz Yurtören; “Modern Çağ Öncesi Fizik”, TÜBİTAK Popüler Bilim

Kitapları, 1995, Ankara.• 2. Morin, E., Çeviren: Dilli, H.; “Gelecegin eğitimi için Gerekli Yedi Bilgi”, İstanbul Bilgi

Üniversitesi Yayınları, Temmuz 2003, İstanbul. 3. Gasset,Y.Ortega;“Üniversitenin Misyonu” ,Çev: Bülent Üçpınar,Birleşik Yayıncılık,Ocak 1997, İstanbul. 4 Heidegger, M., Çevuren: Hünler; “Bilim Üzerine İki Ders” Eylül 1998, Paradigma, İstanbul.• 5 Sakaoğlu, Necdet; ”Osmanlıdan Günümüze Eğitim Tarihi”,İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları 33

Eğitim 2, Mart 2003, İstanbul.• 6 Sanchez-Sosa, Juan Josê; Lerner-Febres, Salomon, “Academic freedom and social responsibility; the

role of university organization and possible instruments for international monitoring”, Pergamon, Higher Education Policy 15(2002) 385-390.

• 7. Skirbekk, G. & Gilje, N.: Çev.: Akbaş, E.; Mutlu,Ş; "Felsefe Tarihi", Kesit Yayınlari, 2006,• Cağaloğlu/Istanbul.• 8 Altbach, Philip G.; “Measuring academic progress: the course-credit system in American higher

education” Pergamon, Higher Education Policy 14(2001) 37-44.• 9 Günay, Durmuş; “Bilimin Matematiksel (Olan) Temeli”,1.Ulusal Mantık, Matematik ve Felsefe

Sempozyumu, Eylül,2003, Çanakkale.• 10 Günay, Durmuş., “Akreditasyonun Neliği ve Mühendislik Eğitimi Üzerindeki Etkisi“ tmmob,

Makina Mühendisleri Odası V. Ulusal Makina Mühendisliği ve Eğitimi Sempozyumu, 7-8 Kasım 2003, YTÜ, Yıldız-İstanbul, Bildiriler Kitabı, MMO Yayın No: E/2003/341, Sayfa:117-134.

Üniversite ve eğitim-Öğretimin ana İlkeleri

Documents