Üreme bİlgİsİ

ÜREME ÜREME BİLGİSİBİLGİSİ

Yrd. Doç. Yrd. Doç. Dr. Dr. A. Gonca A. Gonca İmirİmir

Kadın Hastalıkları ve Doğum Kadın Hastalıkları ve Doğum Anabilim DalıAnabilim Dalı

ÜremeÜreme

GonadlarGonadlar Genital organlarGenital organlar Endokrin sistemEndokrin sistem Diğer (otokrin, parakrin sistemler)Diğer (otokrin, parakrin sistemler)

Üreme organlarıÜreme organları

OverOver Tuba uterinaTuba uterina UterusUterus VajinaVajina VulvaVulva

Üreme organlarıÜreme organları

Üreme organları: OverÜreme organları: Over

Fonksiyon: Oosit ve östrojen-Fonksiyon: Oosit ve östrojen-progesteron üretir. progesteron üretir.

Ovaries


İnsan dişi fetusunda 6. ayda toplam İnsan dişi fetusunda 6. ayda toplam 6 milyon oogonia oluşur. 6 milyon oogonia oluşur.

Doğumda bu 2 milyona düşer. Doğumda bu 2 milyona düşer. Pubertede sadece Pubertede sadece 40,000 40,000 kalır. kalır. Reproduktif yaşam boyunca toplam Reproduktif yaşam boyunca toplam

300-400 civarında primer follikul 300-400 civarında primer follikul ovuma dönüşür.ovuma dönüşür.

10 microns (0.01mm)

(0.05 to 0.1 microns)

(0.5 to 1.5 microns)

(5 microns)

(5 to 8 microns)

(60 microns)

VIRUS

BACTERIA

RBC

LYMPHOCYTE

SPERM

SIZE COMPARISONS

100 microns

OVUM


Üreme organları: VajinaÜreme organları: Vajina FFonksiyononksiyon: : Doğum kanalı işlevi görür, Doğum kanalı işlevi görür,

cinsel ilişkide fonksiyonu var, semeni taşır, cinsel ilişkide fonksiyonu var, semeni taşır, adet kanaması için pasajdır. adet kanaması için pasajdır.

Vagina

Üreme organları: Tuba Üreme organları: Tuba uterina, uterus ve vajinauterina, uterus ve vajina

Müllerian kanallardan gelişir.Müllerian kanallardan gelişir.

Uterus

Üreme organları: UterusÜreme organları: Uterus

Fonksiyon: Spermin serviksten tubaya Fonksiyon: Spermin serviksten tubaya geçişini sağlar, blastosistin yerleşmesini geçişini sağlar, blastosistin yerleşmesini fetus haline gelip sonra da termde fetus haline gelip sonra da termde doğmasını sağlar. doğmasını sağlar.

Uterus

Üreme organları: ServiksÜreme organları: Serviks

Fonksiyon: Serviks mukus Fonksiyon: Serviks mukus salgılayarak servikal kanalı kapatır, salgılayarak servikal kanalı kapatır, uterusa geçişi önler. uterusa geçişi önler.

Cervix

Üreme organları: UterusÜreme organları: Uterus Fonksiyon: İmplantasyonun Fonksiyon: İmplantasyonun

oluştuğu uterin endometrium oluştuğu uterin endometrium mevcuttur. mevcuttur.

Endometrium

Üreme organları: UterusÜreme organları: Uterus

Fonksiyon: Muskuler Fonksiyon: Muskuler kontraksiyonkontraksiyon

Myometrium

Üreme organları: Tuba Üreme organları: Tuba uterinauterina

Fonksiyon: Oositin geçiş yoludur, Fonksiyon: Oositin geçiş yoludur, fertilizasyon olur. fertilizasyon olur.

Üreme organları: Tuba Üreme organları: Tuba uterinauterina

Fonksiyon: Over yüzeyini Fonksiyon: Over yüzeyini süpürme hareketi ile oositi süpürme hareketi ile oositi yakalar. yakalar.

Fimbriae

Üreme organları: VulvaÜreme organları: Vulva

Ürogenital sinüsten gelişir.Ürogenital sinüsten gelişir.

Üreme organları: VulvaÜreme organları: Vulva

Yaşam dönemleriYaşam dönemleri

YenidoğanYenidoğan BebeklikBebeklik ÇÇocuklukocukluk PubertePuberte ÜremeÜreme Menopoz (Premenopozal, Menopoz (Premenopozal,

postmenopozal, perimenopozal, postmenopozal, perimenopozal, menopozal)menopozal)

YaşlılıkYaşlılık

Yaşam dönemleri: Yaşam dönemleri: YenidoğanYenidoğan

İnsan yaşamının ilk 28 günüdür.İnsan yaşamının ilk 28 günüdür. Vulva doğumda oldukça büyük görülür.Vulva doğumda oldukça büyük görülür. Bunun nedeni gebelik hormonlarının Bunun nedeni gebelik hormonlarının

etkisi ve doğum sırasında oluşan ödemdir.etkisi ve doğum sırasında oluşan ödemdir. İntrauterin olarak etkisi altında İntrauterin olarak etkisi altında

bulunduğu östrojen hormonlarının bulunduğu östrojen hormonlarının doğumdan sonra bu etkisinin kalkması doğumdan sonra bu etkisinin kalkması doğumdan sonraki ilk hafta içinde hafif doğumdan sonraki ilk hafta içinde hafif kanlı bir akıntıya neden olabilir.kanlı bir akıntıya neden olabilir.

Yaşam dönemleri: Yaşam dönemleri: BebeklikBebeklik

Yaşamın ilk bir yılıdır.Yaşamın ilk bir yılıdır. Hipotalamus, hipofiz ve overlerin Hipotalamus, hipofiz ve overlerin

hormonal aktivitesi minimaldir.hormonal aktivitesi minimaldir. Hipogonadotropik hipoöstrojenemik Hipogonadotropik hipoöstrojenemik

bir dönemdir.bir dönemdir.

Yaşam dönemleri: Yaşam dönemleri: PubertePuberte

Çocukluktan erişkinliğe geçiş Çocukluktan erişkinliğe geçiş dönemidir.dönemidir.

Hipotalamustan GnRH salgısının Hipotalamustan GnRH salgısının başlaması ve normal paternine başlaması ve normal paternine kavuşması sürecidir.kavuşması sürecidir.

Hipogonadotropik hipoöstrojenemik Hipogonadotropik hipoöstrojenemik dönemden normal gonadotropik dönemden normal gonadotropik normal östrojenemik döneme geçiş normal östrojenemik döneme geçiş aşamasıdır.aşamasıdır.

Female Puberty

Üreme hormonlarıÜreme hormonları

Yaşam dönemleri: ÜremeYaşam dönemleri: Üreme

Üreme fonksiyonunun olduğu Üreme fonksiyonunun olduğu dönemdir.dönemdir.

Yaşam dönemleri: Yaşam dönemleri: MenopozMenopoz

Menopoz son adet demektir.Menopoz son adet demektir. Premenopoz menopoz öncesi 3-4 yılı Premenopoz menopoz öncesi 3-4 yılı

kapsar.kapsar. Postmenopoz menopoz sonrası Postmenopoz menopoz sonrası

yaşamdır.yaşamdır.

Yaşam dönemleri: Yaşam dönemleri: YaşlılıkYaşlılık

Yaşamın ileri yaşlarını kapsar.Yaşamın ileri yaşlarını kapsar.

Menstrüel siklusMenstrüel siklus


Seks hormonlarının dalgalanması ile Seks hormonlarının dalgalanması ile oluşur.oluşur.

Tüm genital organlarda değişiklikler olur.Tüm genital organlarda değişiklikler olur. FazlarıFazları

MenstruaMenstruasyonsyon FolFolikuler fazikuler faz – proliferati – proliferatif faz veya f faz veya

preovulatpreovulatuaruar fazfaz OvulaOvulasyonsyon Luteal Luteal fazfaz – se – sekretuar faz veya kretuar faz veya postovulatpostovulatuar uar

fazfaz

Nöro-endokrin SistemNöro-endokrin Sistem

KorteksKorteks HipotalamusHipotalamus HipofizHipofiz GonadlarGonadlar Diğer endokrin glandlar (adrenal, Diğer endokrin glandlar (adrenal,

troid)troid)

HipotalamusHipotalamus

OverOver

FSH,LHFSH,LH

MENSTRÜASYONMENSTRÜASYON

HipofizHipofiz

UterusUterus

ÖstrojenÖstrojen

Öst, ProgÖst, Prog

GnRHGnRH

HipotalamusHipotalamus Hipotalamus SSS de izole bir yapı Hipotalamus SSS de izole bir yapı

değildir, beyindeki diğer birçok bölge ile değildir, beyindeki diğer birçok bölge ile ilişkilisi olan bir bölümdürilişkilisi olan bir bölümdür

Hipotalamus beyin tabanında, optic Hipotalamus beyin tabanında, optic chiasm ile 3.ventrikülün üzerinde chiasm ile 3.ventrikülün üzerinde bulunurbulunur

3 zona ayrılır3 zona ayrılır 1. periventriküler (3.ventriküle bitişik)1. periventriküler (3.ventriküle bitişik) 2. medial (primer olarak hücreler)2. medial (primer olarak hücreler) 3. lateral (primer aksonlar)3. lateral (primer aksonlar)

Herbir zone ise nükleus denilen aynı tip Herbir zone ise nükleus denilen aynı tip nöron hücrelerin cisimlerini içermektedirnöron hücrelerin cisimlerini içermektedir

Hipotalamus (Majör Hipotalamus (Majör salgıları) salgıları)

GnRH (gonadotropin-releasing hormon)GnRH (gonadotropin-releasing hormon) LH ve FSH salgılatırLH ve FSH salgılatır

CRH (Corticotropin-releasing hormon)CRH (Corticotropin-releasing hormon) ACTH salgılatırACTH salgılatır

GHRH (Growth hormon-releasing GHRH (Growth hormon-releasing hormon)hormon) GH salgılatırGH salgılatır

TRH (trotropin-releasing hormon)TRH (trotropin-releasing hormon) TSH salgılatırTSH salgılatır

GnRH (LHRH;luteinize GnRH (LHRH;luteinize hormon-releasing hormon-releasing

hormon)hormon) GnRH salgılayan nöronlar GnRH salgılayan nöronlar

hipotalamusun arcuate nukleusunda hipotalamusun arcuate nukleusunda bulunur. bulunur.

GnRH 10 aminoasitten meydana GnRH 10 aminoasitten meydana gelen bir dekapeptiddir. gelen bir dekapeptiddir.

GnRH, iki hormonun –FSH ve LH- GnRH, iki hormonun –FSH ve LH- salgılanmasını simultane olarak kontrol eden salgılanmasını simultane olarak kontrol eden tek releasing hormondurtek releasing hormondur

Etkili olması için pulsatil tarzda salgılanması Etkili olması için pulsatil tarzda salgılanması gereken vücutgereken vücutttaki tek hormonduraki tek hormondur

Sürekli (Continue) infüzyon gonadotropin Sürekli (Continue) infüzyon gonadotropin sekresyonuna yol açmazsekresyonuna yol açmaz

Continue uygulama downregülasyona ve Continue uygulama downregülasyona ve gonadotropin hücre yüzeyindeki GnRH gonadotropin hücre yüzeyindeki GnRH reseptörlerinin azalmasına yol açarreseptörlerinin azalmasına yol açar

Ön Hipofiz HormonlarıÖn Hipofiz Hormonları

FSHFSH LHLH TSHTSH ACTHACTH GHGH ProlaktinProlaktin

YaYaşam boyu LH-FSH şam boyu LH-FSH paternleripaternleri

Gonadotropinler Üzerine Gonadotropinler Üzerine GnRHGnRH’ın Etkisi’ın Etkisi

GnRH hipotalamusdaki nöronlardan GnRH hipotalamusdaki nöronlardan salgılandıktan sonra portal sistemle salgılandıktan sonra portal sistemle hipofize gelir.hipofize gelir.

Gonadotropinleri salgılayan Gonadotropinleri salgılayan hücrelerde kendi reseptörlerine hücrelerde kendi reseptörlerine bağlanarak etkisini gösterirbağlanarak etkisini gösterir

GnRH’ın etkili olabilmesi için pulsatil GnRH’ın etkili olabilmesi için pulsatil olarak salgılanması gerekir.olarak salgılanması gerekir.

Gonadotropinler Üzerine Gonadotropinler Üzerine ÖstrojenlerÖstrojenlerin Etkisiin Etkisi

Gonadotropin salgısı üzerinde pozitif ve negatif Gonadotropin salgısı üzerinde pozitif ve negatif feed-back etkisi vardır.feed-back etkisi vardır.

Pozitif ya da negatif etki, östrodiolün dozu ve Pozitif ya da negatif etki, östrodiolün dozu ve kullanma veya overlerden salgılanma süre ve kullanma veya overlerden salgılanma süre ve dozuna bağlıdır.dozuna bağlıdır.

Düşük dozlarda negatif, yüksek ve kısa süreli Düşük dozlarda negatif, yüksek ve kısa süreli dozlarda pozitif feed-back etki yapmaktadır.dozlarda pozitif feed-back etki yapmaktadır.

Negatif feed-back etkiye FSH daha duyarlıdır.Negatif feed-back etkiye FSH daha duyarlıdır. Pozitif feed-back etkiye ise LH daha duyarlıdır.Pozitif feed-back etkiye ise LH daha duyarlıdır.

ÖstrojenlerÖstrojenler

Preovulatuvar dönemde östrojen piki LH Preovulatuvar dönemde östrojen piki LH pikine neden olurpikine neden olur

LH piki yaptıracak östrojen miktarı 200 LH piki yaptıracak östrojen miktarı 200 pg/ml’nin üzerinde olmalıdır.pg/ml’nin üzerinde olmalıdır.

LH pikine neden olacak östrojen LH pikine neden olacak östrojen düzeyinin 200 ng/ml seviyesinde 48-50 düzeyinin 200 ng/ml seviyesinde 48-50 saat kadar kalması gerekir.saat kadar kalması gerekir.

Östrojenler pozitif ve negatif feed-back Östrojenler pozitif ve negatif feed-back etkilerini hem hipofiz, hem de etkilerini hem hipofiz, hem de hipotalamus üzerinde yapmaktadır.hipotalamus üzerinde yapmaktadır.


Normal menstruNormal menstrueel l siklussiklus = 28 = 28 ± ± 7 7 güngün; ; ortalama ortalama 28 28 güngün MenstruaMenstruasyonsyon 1 1- - 55 günler arası günler arası FoliFolikuler faz kuler faz 55 - - 1313 OvulaOvulasyon syon 1414 günde oluşur. günde oluşur. Luteal Luteal fazfaz 15 15-- 28 28 g güünler arasındadır. nler arasındadır.

Mittelschmerz – Mittelschmerz – orta agrısı orta agrısı ; ; altalt abdomenabdomende kramp tarzı agrı – de kramp tarzı agrı – ovulasyon dönemindeovulasyon döneminde

MenstrüelMenstrüel siklussiklus

Menstrüel kanama fizyolojik bir olaydır ve Menstrüel kanama fizyolojik bir olaydır ve insan dahil bir kaç primatta bulunur. insan dahil bir kaç primatta bulunur.

Normal menstrüel kanama denilebilmesi Normal menstrüel kanama denilebilmesi için menstrüel siklus ovulatuvar olmalıdır.için menstrüel siklus ovulatuvar olmalıdır.

Korpus luteumun gerilemesinden Korpus luteumun gerilemesinden kaynaklanan estrojen ve progesteron kaynaklanan estrojen ve progesteron çekilmesine bağlıdır.çekilmesine bağlıdır.

Anovulatuvar kadınlarda estrojenin Anovulatuvar kadınlarda estrojenin dalgalanmasına bağlıdır. dalgalanmasına bağlıdır.


Endometriumda bu hormonların Endometriumda bu hormonların konsantrasyonlarının değişmesine konsantrasyonlarının değişmesine bağlı prostaglandinleri ilgilendiren bir bağlı prostaglandinleri ilgilendiren bir dizi olay gerçekleşir ve endometrium dizi olay gerçekleşir ve endometrium yüzeyinden kanama başlar. yüzeyinden kanama başlar.

Endometrium dökülmesine bağlı Endometrium dökülmesine bağlı uterin kanamanın olması için uterin kanamanın olması için endometriumun estrojen etkisi ile endometriumun estrojen etkisi ile kalınlaşmış olması gerekir. kalınlaşmış olması gerekir.

Gonadotropinler Üzerine Gonadotropinler Üzerine ProgesteronProgesteronun Etkisiun Etkisi

Progesteronun gonadotropin salgı ve Progesteronun gonadotropin salgı ve regülasyonu üzerinde pozitif ve negatif regülasyonu üzerinde pozitif ve negatif feed-back etkisi vardır.feed-back etkisi vardır.

Yüksek doz ve sürekli kullanımları negatif Yüksek doz ve sürekli kullanımları negatif feed-back etki göstermektedir.feed-back etki göstermektedir.

Kısa süreli fakat yüksek doz kullanılmaları Kısa süreli fakat yüksek doz kullanılmaları ise pozitif feed-back etki yapmaktadır.ise pozitif feed-back etki yapmaktadır.

Özellikle östrojenlerin arkasından hemen Özellikle östrojenlerin arkasından hemen progesteron uygulanması gonadotropin progesteron uygulanması gonadotropin deşarjına neden olmaktadır.deşarjına neden olmaktadır.

Pozitif veya negatif etkisini hem hipofiz hem Pozitif veya negatif etkisini hem hipofiz hem de hipotalamus üzerinde göstermektedir.de hipotalamus üzerinde göstermektedir.

ProlaktinProlaktin Ön hipofiz laktotrop hücrelerinden salgılanırÖn hipofiz laktotrop hücrelerinden salgılanır 198 aa polipeptiddir198 aa polipeptiddir Memelerden süt salgılanmasından sorumlu Memelerden süt salgılanmasından sorumlu

primer faktördürprimer faktördür Salgılanması hipotalamusdan salgılanan Salgılanması hipotalamusdan salgılanan

dopaminin tonik inhibitör kontrolu dopaminin tonik inhibitör kontrolu altındadıraltındadır

Prolaktin düzeyinde artma klinik olarak Prolaktin düzeyinde artma klinik olarak amenore ve galaktore ile birliktediramenore ve galaktore ile birliktedir

TRH salınımını uyarıcı görev görürTRH salınımını uyarıcı görev görür Salınımını uyaran faktörler; meme başı Salınımını uyaran faktörler; meme başı

stimülasyonu, ilaçlar, stres, egzersiz stimülasyonu, ilaçlar, stres, egzersiz

Arka Hipofiz HormonlarıArka Hipofiz Hormonları

OksitosinOksitosin Arjinin-vazopressin; AVP (antidiüretik Arjinin-vazopressin; AVP (antidiüretik

hormon-ADH)hormon-ADH) Embriyolojik olarak ön hipofizden Embriyolojik olarak ön hipofizden

farklıdırfarklıdır Burada bulunan aksonlar Burada bulunan aksonlar

hipotalamusdaki supraoptik ve hipotalamusdaki supraoptik ve parventriküler nükleusdan parventriküler nükleusdan kaynaklanırkaynaklanır

OksitosinOksitosin Primer olarak hipotalamusun Primer olarak hipotalamusun

paraventriküler nukleusundan salınırparaventriküler nukleusundan salınır 9 aa peptid hormondur9 aa peptid hormondur Insanlarda primer fonksiyonları; Insanlarda primer fonksiyonları; Doğum sırasında uterus kaslarının Doğum sırasında uterus kaslarının

kasılmasıkasılması Memede laktiferus kanallarının Memede laktiferus kanallarının

myoepitelyal kontraksiyonlarımyoepitelyal kontraksiyonları AVPAVP, supraoptik bölgedeki nöronlardan , supraoptik bölgedeki nöronlardan

salınırsalınır Kan volümü, basınç ve ozmalitenin Kan volümü, basınç ve ozmalitenin

regülasyonundan sorumludurregülasyonundan sorumludur

MenstrüMenstrüel Siklus el Siklus FizyolojisiFizyolojisi

Normal bir menstrüel siklusda düzenli Normal bir menstrüel siklusda düzenli hormon üretimi ve buna paralel hormon üretimi ve buna paralel endometriumun embriyo endometriumun embriyo implantasyonuna hazırlanması için implantasyonuna hazırlanması için proliferasyonu vardırproliferasyonu vardır

Menstrüel siklusdaki bozukluklarMenstrüel siklusdaki bozukluklar InfertiliteInfertilite Tekrarlayan düşüklerTekrarlayan düşükler Malignansiye yol açabilirMalignansiye yol açabilir

Menstrüel SiklusMenstrüel Siklus

Ovaryan siklusOvaryan siklus Foliküler fazFoliküler faz

Ovulasyona hazır tek bir dominant folikülün Ovulasyona hazır tek bir dominant folikülün gelişme evresidir. Ortalama süresi 10-14 gündürgelişme evresidir. Ortalama süresi 10-14 gündür

Luteal fazLuteal faz Ovulasyondan mensin başlamasına kadar geçen Ovulasyondan mensin başlamasına kadar geçen

süredir ve ort. 14 gündürsüredir ve ort. 14 gündür

Uterin siklusUterin siklus Proliferatif fazProliferatif faz Sekretuvar fazSekretuvar faz

MenstrüasyonMenstrüasyon

Her dört haftada bir meydana gelHer dört haftada bir meydana gelenen siklik siklik kanamalar, endometriumun yüzeyel kanamalar, endometriumun yüzeyel fonksiyonel tabakasının atılması ile fonksiyonel tabakasının atılması ile olmaktadır.olmaktadır.

Fonksiyonel tabakanın atılmasından sonra, Fonksiyonel tabakanın atılmasından sonra, yeniden oluşumu ve endometriumdaki yeniden oluşumu ve endometriumdaki değişiklikler, overden salgılanan östrojen ve değişiklikler, overden salgılanan östrojen ve progesteronun etkisi altında olmaktadır.progesteronun etkisi altında olmaktadır.

Overlerin tüm fonksiyonları hipotalamus ve Overlerin tüm fonksiyonları hipotalamus ve hipofiz tarafından salgılanan hormonlar hipofiz tarafından salgılanan hormonlar tarafından kontrol edilmektedir.tarafından kontrol edilmektedir.

Normal menstrüel siklus 28 gündür.Normal menstrüel siklus 28 gündür. 21- 35 gün arası normal kabul edilir.21- 35 gün arası normal kabul edilir. Menarş ile başlar (ort. 12 yaş), Menarş ile başlar (ort. 12 yaş),

menopoz ile (ort. 51 yaş) son bulur.menopoz ile (ort. 51 yaş) son bulur. Menstruasyon ortalama 4 gün sürer Menstruasyon ortalama 4 gün sürer

(2-6 gün)(2-6 gün) Menstruasyonda kanama miktarı 60-Menstruasyonda kanama miktarı 60-

80 ml arasıdır.80 ml arasıdır.

Menstrüel sikluslar menarşı takiben 5-7 yıl Menstrüel sikluslar menarşı takiben 5-7 yıl sonra regüle olmaktadır.sonra regüle olmaktadır.

Siklus uzunluğu 20-30’lu yaşlarda düzenli Siklus uzunluğu 20-30’lu yaşlarda düzenli olarak seyreder.olarak seyreder.

Menarşdan sonra ve menopozdan önceki Menarşdan sonra ve menopozdan önceki dönemlerde siklusların anovulatuvar olmasına dönemlerde siklusların anovulatuvar olmasına bağlı olarak siklus sürelerinde değişiklik bağlı olarak siklus sürelerinde değişiklik olabilir.olabilir.

Diyet, egzersiz, emosyonel durumlar, doğum Diyet, egzersiz, emosyonel durumlar, doğum ve düşüklerden sonra siklus sürelerinde ve düşüklerden sonra siklus sürelerinde farklılık olabilir.farklılık olabilir.

Hormonların siklik Hormonların siklik regülasyonuregülasyonu

Hipotalamusdan GnRH salgılandıktan Hipotalamusdan GnRH salgılandıktan sonra portal sistem ile hipofize gelerek sonra portal sistem ile hipofize gelerek gonadotropinlerin, özellikle de LH’ın gonadotropinlerin, özellikle de LH’ın salgılanmasını sağlar.salgılanmasını sağlar.

FSH, GnRH’ın etkisi ile de salgılanırsa da FSH, GnRH’ın etkisi ile de salgılanırsa da daha çok bağımsız olarak daha çok bağımsız olarak salgılanmaktadır.salgılanmaktadır.

FSH ve LH değerleri 3-17 mIU/ml FSH ve LH değerleri 3-17 mIU/ml arasındadırarasındadır


FSHFSH FSH granuloza hücrelerindeki FSH granuloza hücrelerindeki reseptörlerine tutunarak, bir yandan LH reseptörlerine tutunarak, bir yandan LH reseptör sayısını ve hassasiyetini artırır, reseptör sayısını ve hassasiyetini artırır, diğer yandan da aromatizasyonu başlatır.diğer yandan da aromatizasyonu başlatır.

Siklus ortasında FSH seviyelerinde hafif Siklus ortasında FSH seviyelerinde hafif düşme olurdüşme olur

Buna rağmen folikül büyümesi ve östrojen Buna rağmen folikül büyümesi ve östrojen salgısı devam edersalgısı devam eder

10 mm çapı geçen folikül FSH stimülasyonu 10 mm çapı geçen folikül FSH stimülasyonu olmadan büyümeye devam ederolmadan büyümeye devam eder

Siklusun ikinci yarısında FSH değerleri Siklusun ikinci yarısında FSH değerleri foliküler fazdakine oranla daha düşüktür.foliküler fazdakine oranla daha düşüktür.


LHLH Foliküler fazdaki LH değerleri FSH Foliküler fazdaki LH değerleri FSH

değerlerine eşit veya biraz daha düşük değerlerine eşit veya biraz daha düşük seyrederseyreder

Preovulatuvar dönemde artaPreovulatuvar dönemde artann östrojenin östrojenin etkisiyle LH pik yaparak ovulasyonun etkisiyle LH pik yaparak ovulasyonun olmasına katkıda bulunur.olmasına katkıda bulunur.

Daha sonra foliküler fazdaki değerlerine Daha sonra foliküler fazdaki değerlerine düşerdüşer

Ovaryan Hormonlar - Ovaryan Hormonlar - ÖstrojenÖstrojen

LH’ın etkisiyle teka hücreleri ve over LH’ın etkisiyle teka hücreleri ve over stromasından salgılanan androjenler, stromasından salgılanan androjenler, granüloza hücrelerine geçer, burada granüloza hücrelerine geçer, burada FSH’ın etkisi ile aromatizasyon olur FSH’ın etkisi ile aromatizasyon olur ve östrojene dönüşür.ve östrojene dönüşür.

ÖstrojenÖstrojen Östrojen düzeyi siklus başında düşüktür.Östrojen düzeyi siklus başında düşüktür. Östrodiol miktarı yaklaşık 50 pg/ml’dir.Östrodiol miktarı yaklaşık 50 pg/ml’dir. Folikül büyümesine paralel olarak Folikül büyümesine paralel olarak

östrojen miktarında artma olur ve östrojen miktarında artma olur ve siklusun yaklaşık 11-12. gününde pik siklusun yaklaşık 11-12. gününde pik yaparak 300-4000 pg/ml ye ulaşır.yaparak 300-4000 pg/ml ye ulaşır.

Östrojen pik yaptıktan yaklaşık 36 saat Östrojen pik yaptıktan yaklaşık 36 saat sonra, LH pikine neden olur.sonra, LH pikine neden olur.

Normal siklusun 25-26. günlerinde veya Normal siklusun 25-26. günlerinde veya menstrüasyona birkaç gün kala 50 menstrüasyona birkaç gün kala 50 pg/ml değere düşer.pg/ml değere düşer.

Ovaryan Hormonlar - Ovaryan Hormonlar - ProgesteronProgesteron

Siklusun ilk yarısında progesteron Siklusun ilk yarısında progesteron salgılanmaz (0.6 ng/ml)salgılanmaz (0.6 ng/ml)

Ovulasyondan sonra meydana gelen korpus Ovulasyondan sonra meydana gelen korpus luteum progesteron salgılamaya başlar.luteum progesteron salgılamaya başlar.

Plazma değeri 5-15 ng/ml arasındadır ve en Plazma değeri 5-15 ng/ml arasındadır ve en yüksek seviyeye midluteal fazda ulaşır.yüksek seviyeye midluteal fazda ulaşır.

Ovulasyondan sonra giderek azalmaya Ovulasyondan sonra giderek azalmaya başlar ve normal sikluslarda, siklusun 25-başlar ve normal sikluslarda, siklusun 25-26.günlerinde foliküler fazdaki seviyesine 26.günlerinde foliküler fazdaki seviyesine ineriner

Midluteal fazda 8 ng/ml nin altında tespit Midluteal fazda 8 ng/ml nin altında tespit edildiğinde, progesteron azlığından ya da edildiğinde, progesteron azlığından ya da lutal yetmezlikten bahsedilir.lutal yetmezlikten bahsedilir.

Foliküler FazFoliküler Faz

Foliküler fazda primordial folikül Foliküler fazda primordial folikül belli aşamalardan geçerek belli aşamalardan geçerek ovulasyona kadar ilerlemektedir.ovulasyona kadar ilerlemektedir.

Primordial folikül sırasıylaPrimordial folikül sırasıyla PreantralPreantral AntralAntral Preovulatuvar foliküle gelişir.Preovulatuvar foliküle gelişir.

Ovulasyon Ovulasyon Artan östrojen piki, Artan östrojen piki, LH piki oluşması, LH piki oluşması, Intrafoliküler basıncın artması,Intrafoliküler basıncın artması, Tubadan salgılanan bazı enzimlerin Tubadan salgılanan bazı enzimlerin

overde folikül üzerindeki kapsülde overde folikül üzerindeki kapsülde erezyon yapmasıerezyon yapması

Over içindeki kontraktil hücrelerin Over içindeki kontraktil hücrelerin etkisiyle folikül çatlar ve oosit, etkisiyle folikül çatlar ve oosit, çevredeki granüloza hücreleri ile çevredeki granüloza hücreleri ile birlikte dışarı atılır. Buna ovulasyon birlikte dışarı atılır. Buna ovulasyon denir.denir.

Prostaglandinlerde artış folikül rüptür Prostaglandinlerde artış folikül rüptür için gereklidir.için gereklidir.

Luteal fazLuteal faz

Ovulasyon olduktan sonra over içinde Ovulasyon olduktan sonra over içinde kalan granüloza hücreleri hipertrofiye kalan granüloza hücreleri hipertrofiye uğrar ve folikül boşluğunu doldurur. uğrar ve folikül boşluğunu doldurur.

Teka hücreleri küçüktür ve damar Teka hücreleri küçüktür ve damar çevrelerinde stroma hücreleri arasında çevrelerinde stroma hücreleri arasında dağınık kalırdağınık kalır

Granüloza hücrelerinin tamamı ve teka Granüloza hücrelerinin tamamı ve teka hücrelerinin bir kısmı luteinizasyona hücrelerinin bir kısmı luteinizasyona uğrayarak lutein hücrelerine dönüşür.uğrayarak lutein hücrelerine dönüşür.

Luteal fazLuteal faz

Korpus luteum oluştuktan sonra gittikçe Korpus luteum oluştuktan sonra gittikçe artan dozlarda progesteron salınmaya artan dozlarda progesteron salınmaya başlar. başlar.

Progesteron salgısı midluteal fazda en Progesteron salgısı midluteal fazda en yüksek seviyeye ulaşır ve gebelik yüksek seviyeye ulaşır ve gebelik oluşmamışsa yeniden azalmaya başlar ve oluşmamışsa yeniden azalmaya başlar ve normal siklusun 25-26. günlerinde normal siklusun 25-26. günlerinde foliküler değerlere düşer.foliküler değerlere düşer.

Siklus boyunca progesteron miktarı 5-15 Siklus boyunca progesteron miktarı 5-15 ng/ml arasında değişir.ng/ml arasında değişir.

MENSESMENSES Korpus luteumun fonksiyonunu kaybı ile Korpus luteumun fonksiyonunu kaybı ile

(östrogen/progesterone/inhibin ) FSH (östrogen/progesterone/inhibin ) FSH supresyonu kalkarsupresyonu kalkar

FSH mensin başlamasından 2 gün önce FSH mensin başlamasından 2 gün önce artarartar Luteal steroidLuteal steroidlerler/inhibin azalır/inhibin azalır GnRH pulse değişirGnRH pulse değişir

GnRH puls değişikliği FSH artışına yol GnRH puls değişikliği FSH artışına yol açaraçar

Artan FSH gelecek siklus için yeni folikül Artan FSH gelecek siklus için yeni folikül seçimini başlatırseçimini başlatır

Yeni bir siklus başlar Yeni bir siklus başlar

Endometrial değişikliklerEndometrial değişiklikler

Endometrium bazal ve fonksiyonel Endometrium bazal ve fonksiyonel olmak üzere iki tabakadan ibarettir.olmak üzere iki tabakadan ibarettir.

Fonksiyonel tabaka tübililerin ve Fonksiyonel tabaka tübililerin ve stromanın dağılımı ile ilgili olarak stromanın dağılımı ile ilgili olarak kompakt ve spongioza olmak üzere kompakt ve spongioza olmak üzere iki alt tabakaya ayrılır.iki alt tabakaya ayrılır.

Kompakt olan kaviteye yakın Kompakt olan kaviteye yakın spongioza ise bazal tabaka spongioza ise bazal tabaka tarafındadır.tarafındadır.


Endometrium östrojen ve progesteron Endometrium östrojen ve progesteron etkisi altında histoletkisi altında histoloojik değişiklikler jik değişiklikler gösterir.gösterir.

Gland epiteli, stroma ve bunların Gland epiteli, stroma ve bunların beslenmesini sağlayan kan damarlarında beslenmesini sağlayan kan damarlarında meydana gelen değimeydana gelen değişşimler histolojik imler histolojik olarak değerlendirilerek endometrium olarak değerlendirilerek endometrium fazları tespit edilir.fazları tespit edilir.

MenstrüasyonMenstrüasyon Proliferasyon fazıProliferasyon fazı Sekresyon fazıSekresyon fazı


Siklus sonunda östrojen ve progesteronun Siklus sonunda östrojen ve progesteronun bazal değerlere düşmesi ile bazal değerlere düşmesi ile endometriumun bazal tabakasındaki endometriumun bazal tabakasındaki damarlarda obliterasyon meydana gelir.damarlarda obliterasyon meydana gelir.

Obliterasyon ötesinde beslenme Obliterasyon ötesinde beslenme bozukluğuna bağlı nekroz oluşru.bozukluğuna bağlı nekroz oluşru.

Nekrozu takiben 2 gün içinde de Nekrozu takiben 2 gün içinde de endometriumda kanama meydana gelir ve endometriumda kanama meydana gelir ve endometrium fonksiyonel tabakası kanama endometrium fonksiyonel tabakası kanama şeklinde dışarı atılır.şeklinde dışarı atılır.


Bir önceki siklusun son 2-3 gününde Bir önceki siklusun son 2-3 gününde östrojen ve progesteronun bazal değerler östrojen ve progesteronun bazal değerler altına düşmesiyle negatif feed-back etkiden altına düşmesiyle negatif feed-back etkiden kurtulan FSH ve LH salgılanmaya başlar.kurtulan FSH ve LH salgılanmaya başlar.

Östrojen salgılanırÖstrojen salgılanır Endometriumda rejenerasyon başlar. Endometriumda rejenerasyon başlar. Rejenerasyon sonucu menstrüel kanama Rejenerasyon sonucu menstrüel kanama

tamamen kesilir.tamamen kesilir. Endometrium bir taraftan deskuame Endometrium bir taraftan deskuame

olurken aynı anda rejenere olmaktadır.olurken aynı anda rejenere olmaktadır.

Endometrial değişikliklerEndometrial değişiklikler Overden salgılanan östrojen miktarı Overden salgılanan östrojen miktarı

arttıkça buna bağlı olarak arttıkça buna bağlı olarak endometriumda kalınlaşma oluşur. endometriumda kalınlaşma oluşur.

Stromada damar sayısı artar.Stromada damar sayısı artar. Glandların sayısında artma ve Glandların sayısında artma ve

boylarında uzama meydana gelir.boylarında uzama meydana gelir. Rejenerasyonun tamamlanmasından Rejenerasyonun tamamlanmasından

ovulasyona kadar geçen bu döneme ovulasyona kadar geçen bu döneme proliferatif fazproliferatif faz denir. denir.

Uzunluğu yaklaşık 10 gün kadar sürer, Uzunluğu yaklaşık 10 gün kadar sürer, menstrüasyon ile birlikte 14 gün sürer.menstrüasyon ile birlikte 14 gün sürer.


Ovulasyonla birlikte yeni bir hormon Ovulasyonla birlikte yeni bir hormon progesteron salgılanmaya başlar. progesteron salgılanmaya başlar.

Progesteronun etkisiyle endometriumda Progesteronun etkisiyle endometriumda sekretuvar faz başlar.sekretuvar faz başlar.

Süresi 14 gündür.Süresi 14 gündür. Sekretuvar faz Sekretuvar faz Erken sekretuvar faz Erken sekretuvar faz Orta sekretuvar fazOrta sekretuvar faz Geç sekretuvar faz olarak üçe ayrılır.Geç sekretuvar faz olarak üçe ayrılır.


Endometrium estrojen etkisinde Endometrium estrojen etkisinde kalmamışsa atrofiktir ve progesteron kalmamışsa atrofiktir ve progesteron verilmesi uterin kanamaya neden verilmesi uterin kanamaya neden olamaz. olamaz.

Postmenopozal kadınlarda görülen Postmenopozal kadınlarda görülen vajinal kanamaların %30 kadarı vajinal kanamaların %30 kadarı atrofik vajinit/endometrite bağlıdır. atrofik vajinit/endometrite bağlıdır.

Menstrüel kanamaMenstrüel kanama

Menstrüasyon kanamanın miktar ve Menstrüasyon kanamanın miktar ve süresi kişiden kişiye belirgin şekilde süresi kişiden kişiye belirgin şekilde değişmekle birlikte her kadının değişmekle birlikte her kadının kendisi için normal kabul ettiği bir kendisi için normal kabul ettiği bir kanama paterni vardır. kanama paterni vardır.

Bu paterne uymayan her kanama o Bu paterne uymayan her kanama o kişi için anormal kabul edilir.kişi için anormal kabul edilir.

En sık karşılaşılan jinekolojik En sık karşılaşılan jinekolojik yakınmalardan biridir.yakınmalardan biridir.


Normal dışı bir uterin Normal dışı bir uterin kanamanın kanamanın etyolojisietyolojisi belirli değilse belirli değilse, anormal , anormal uterin kanama uterin kanama denilmelidir.denilmelidir.

DDisfonksiyonel uterin kanama isfonksiyonel uterin kanama üreme üreme organlarının organik bir hastalığı organlarının organik bir hastalığı yok ise kullanılmalıdıryok ise kullanılmalıdır. .

Disfonksiyonel kanamalar hormon Disfonksiyonel kanamalar hormon dengesizliklerine bağlıdır.dengesizliklerine bağlıdır.


AnormalAnormal menstrüelmenstrüel kanamanın kanamanın nedeni kapsamlı olarak nedeni kapsamlı olarak araştırılmalıdır. araştırılmalıdır.

Hastanın anamnezi ve muayenesi Hastanın anamnezi ve muayenesi tam olarak değerlendirilmelidir. tam olarak değerlendirilmelidir.


Çocukluk dönemiÇocukluk dönemi EEn sık nedeni n sık nedeni vulvovajinitlervulvovajinitlerdir. dir.

Vajinanın uğradığı herhangi bir Vajinanın uğradığı herhangi bir travmatravma veya veya yabancı cisimyabancı cisim iritasyonuiritasyonu vajen vajen duvarında inflamasyona ve pürülan bir duvarında inflamasyona ve pürülan bir akıntı ile birlikte kanamaya neden akıntı ile birlikte kanamaya neden olabilir. olabilir. Urethra prolapsusuUrethra prolapsusu urethral urethral epitelin dışarda olmasından epitelin dışarda olmasından kaynaklanan kanama ile bulgu verebilir. kaynaklanan kanama ile bulgu verebilir.


Çocukluk dönemiÇocukluk dönemi Sarkoma botrioidesSarkoma botrioides gibi nadir vajinal gibi nadir vajinal

tümörler kanama nedeni tümörler kanama nedeni olabilirolabilir. . DDiğer tümörler iğer tümörler clear-cell clear-cell

adenocarcinomaadenocarcinoma ve ve mezonefrik mezonefrik tümörtümörlerdir. lerdir.

AAnamnez sırasında doğum kontrol hapı namnez sırasında doğum kontrol hapı gibi hormonal ilaçların istenmeden gibi hormonal ilaçların istenmeden kullanılmasına rastlanabilirkullanılmasına rastlanabilir..


PubertePuberte Postmenarşal ilk iki yıldaki kanamaların Postmenarşal ilk iki yıldaki kanamaların

%50’den fazlasının anovulatuvar olduğu %50’den fazlasının anovulatuvar olduğu anlaşılmıştır. anlaşılmıştır.

Bu duruma hipotalamusun geçici Bu duruma hipotalamusun geçici immatüritesi neden olimmatüritesi neden olmaktadırmaktadır. .

Postmenarşal dönemde FSH Postmenarşal dönemde FSH hormonunun baskın olması kısa hormonunun baskın olması kısa folliküler faza ve kısa sikluslara neden folliküler faza ve kısa sikluslara neden olur. olur.


PubertePuberte Luteal faz bu hastalarda sıklıkla kısLuteal faz bu hastalarda sıklıkla kısadıradır Menstrüel regülarite FSH ve LH’nın Menstrüel regülarite FSH ve LH’nın

adult düzeyinde salgılanması ile başlar. adult düzeyinde salgılanması ile başlar. Nadiren hipotroidi ve hipertroidi neden Nadiren hipotroidi ve hipertroidi neden

olur. olur. Hafif Hafif aadrenal hiperaktivite androjen drenal hiperaktivite androjen

fazlalığı bulguları yanında ovulatuvar fazlalığı bulguları yanında ovulatuvar mekanizmaları etkileyemekanizmaları etkileyebilir.bilir.


ÜremeÜreme Ovulatuvar ve anovulatuvar nedenli olabilir.Ovulatuvar ve anovulatuvar nedenli olabilir. Ovulatuvar olanlar çoğunlukla gebelik Ovulatuvar olanlar çoğunlukla gebelik

komplikasyonları ve jinekolojik organların komplikasyonları ve jinekolojik organların organik hastalıklarına bağlıdır.organik hastalıklarına bağlıdır.

Anovulatuvar olanlarda iki tip vardır. Anovulatuvar olanlarda iki tip vardır. Sikluslar başlangıçtan beri anovulatuvardır Sikluslar başlangıçtan beri anovulatuvardır (PCOS) veya sonradan anovulasyon görülür (PCOS) veya sonradan anovulasyon görülür (prolaktinoma, aşırı zayıflama, obezite, (prolaktinoma, aşırı zayıflama, obezite, stress vs.).stress vs.).


ÜremeÜreme Üreme dönemi 47 yaşına kadar devam Üreme dönemi 47 yaşına kadar devam

edebilmektedir.edebilmektedir. Menopoz öncesi 3-4 yıllık dönemde Menopoz öncesi 3-4 yıllık dönemde

overlerde kaliteli follikülün kalmamasına overlerde kaliteli follikülün kalmamasına bağlı olarak anovulatuvar sikluslar tekrar bağlı olarak anovulatuvar sikluslar tekrar başlar.başlar.

Jinekolojik prekanseröz lezyonların ve Jinekolojik prekanseröz lezyonların ve kanserlerin artmaya başladığı bir dönem kanserlerin artmaya başladığı bir dönem olduğu için organik hastalıklar iyi olduğu için organik hastalıklar iyi araştırılmalıdır.araştırılmalıdır.


Postmenopozal ve yaşlılıkPostmenopozal ve yaşlılık HHormon replasman tedavisi, ormon replasman tedavisi,

endometrial-vajinal atrofi ve uterus, endometrial-vajinal atrofi ve uterus, serviks ve overin tümörleri olarak serviks ve overin tümörleri olarak sıralanabilir.sıralanabilir.

Üreme bİlgİsİ

Documents