ürolojik taş hastalıkları mehmet tatli
TRANSCRIPT
Ürolojik Taş Hastalıkları
Dr.Mehmet Tatlı
• Epidemioloji
• Patofizyoloji
• Klinik
• Tanı
• Tedavi
Epidemiyoloji
• %5 prevelans
• Erkek/kadın: 2/1
• Ortalama 30 lu yaşlarda sıktır
• Beyazlar zencilere göre iki kat daha fazla
• Pediatrik hastalarda
• metabolik bozukluklar (50%)
• Ürolojik bozukluklar (20%)
• Enfeksiyon(15%)
• Böbrek taşı hikayesi olanların 1/3 den fazlası ilk bir yılda,%50 si beş yıl içinde tekrar eder
• Üriner süpersaturasyon
• Kristallerin büyümesini engelleyen idrar
• proteinlerinin azalması (sitrat,Mg,Zn )
• Üriner staz(fiziksel anomali,nörojenik
• mesane, kateter takılması,yabancı cisim
• varlığı gibi)
• Genetik geçiş
• Böbrek taşlarına bağlı gelişen ağrı; ureterintıkanmasına ve yanısıra olan hidronefrozungerota fasya üzerine yaptığı basınca bağlıolarak oluşan yan ağrısıdır.
• Renal pelvise oturan izole küçük taşlar basıyapmadığı sürece ağrı oluşturmazlar.
• Tıkanma yapmayan ama hareket eden bir taştaağrı yapar.
• Tıkanma olduğu zaman renal kan akımı ve renal pelvik basınç artar. Üç saat sonunda renal kan akımı sabit kalır. Renal pelvik basınç artmaya devam eder.
• Tedavi edilmezse 3 hafta sonunda irreversiblhasar olur.
• Kreatinin hemen yükselmez , diğer böbrek kompanze eder
• En sık tıkanan bölge
• Üreteropelvik bileşkedir , 1cm lik üreterin 2-3mm ‘e daraldığı yer;
• pelvic brim, üreterin iliak damarları çaprazladığı bölge
• Ureterovesical bileşke(UVJ) mesanenin muskuler yapısndan dolayı
• En çok tıkanan bölgelerdir.
•
• Taşın boyutuna göre <5mm den küçük taşlar %98 oranında hiçbir şeye gerek kalmadan 4 hafta içinde kendiliğinden düşer.
• 5-7mm nin %60’ı
• >7mm %20 si 4 hafta içinde düşer.
• Direk grafide görülen boyutundan %20 daha büyüktürler.
• BT de %88 gerçek boyutu hesaplanır.
KLİNİK
• Akut şiddetli ağrı; ağrı yanlardan başlar,abdomenin anteroinferiorundantestisler veya labium majuslara ilerler.
• Bulantı, kusma, terleme eşlik edebilir.
• Hasta semptomlardan rahatlayacağı pozisyonarayışı içindedir.
• rebound (29%),
• defans (61%),
• rijidite (8%).
• Bulantı-kusma(50%).
• Adrenerjik yanıta bağlı olarak taşikardi , hipertansiyon ve diaforez görülebilir.
• Hematuria 85% hastada görülür.
Dikkat
• Abdominal aort anevrizması ve renal arter enfarktı renal taş hastalığını taklit edebilir.
• 60 yaş üzerinde taş çok sık değildir
• Taş , hipotansiyon genelde yapmaz.
Tanı
• Labaratuvar:
• Gebelik testi
• Tit: enfeksiyon varsa kültür de al
• Çocuklarda enfeksiyon olmazsada kültür al
• Üre-kreatinin
• Wbc yüksek olması enfeksiyon varlığını desteklemez , enfeksiyonsuz renal taş hastalığında yükselebilir.
Görüntüleme
• Taşın varlığını kanıtlar
• Diğer tanıları dışlatır
• komplikasyonIarı öngörür.
• Taşı lokalize eder
• Tedaviyi öngörür.
BT
• Non-kontrast helikal BT sensitif ve spesifiktir
ULTRASON
• BT için uygun olmayan hastalar usg ile değerlendirilebilir.
• Tanıya yardımcıdır.
• Hidronefroz için %98 sensitiftir
• Usg de hidronefroz denilenlerin %22 si normal variasyon , kist yada dolu mesaneye bağlıdır.
• Hızlı kristalloid infizyonu yanlış pozitif hidroureter gösterebilir.
• Doppler görüntülemesiyle renal kan akımı hakkında fikir verir.
• Ucuz , güvenli ve yan etkisiz bir yöntemdir.
• Obezlerde görüntüleme güçtür.
• Operatöre çok bağlıdır.
• Acil tıp hekimlerinin renal usg başarısı yüksektir.
Ayırıcı Tanı
TEDAVİ
• Ağrı kontrolü
• Bulantı-kusma kontrolü
• Dehitratasyonun engellenmesi
• Enfeksiyon varsa tedavisi
• Forse ıv hidrasyonun minimal ıv hidrasyon la karşılaştırılmasında taşın düşmesine ve semptomların gerilemesine anlamlı bir farkının olmadığı ortaya çıkmıştır.
• NSAID ler ureter üzerinde prostaglandinsentezini azaltarak ağrıyı keserler, ilk tercihtirler.
• IV yolla verilirse PO ve IM ye göre daha hızlı etki eder.
• GİS ten kanama riski olanlarda ve renalyetmezliği olanlarda dikkatli kullanılmalıdır.
• Narkotikler iyi ağrı kesiciidirler fakat ağrının nedenini ortadan kaldırmazlar.
• Renal kolikte narkotiklerde bulantı-kusma yaparlar.
• Metpamid renal kolikte çalışması yapılan tek antiemetiktir.
• Medikal taş düşürme tedavileri:• -blokörler taş düşürme oranını arttırır, düşürme zamanını azaltır,
3.3 gün tedavi süresini kısaltır. • Ortalama %4 yan etki görülür(hipotansiyon) iyi tolere edilir.• Faydası üreterin distali ile sınırlıdır çünkü alfa reseptörler buradadır.• tamsulosin (0.4 milligrams PO günlük 4 haftaya kadar), • terazosin (5 to 10 milligrams günlük)• Ve doxazosin (4 milligrams günlük) te etkilidir.
• Kalsiyum kanal blokörleri özellikle de nifedipin (30 mg / gün) 8 haftaya kadar kullanılabilir.
• Steroidlerin de etkili olduğu gösterilmiştir.
YATIŞ KRİTERLERİ
ÖZEL DURUMLAR
• Gebelerde de yan ağrısı ve hematuri ile gelirler.
• Ultrason en uygun görüntülemedir.
• Fakat gebelerin çoğunda fizyolojik hidronefrozgözlenebilir.
• Uterusunda basısına bağlı olarak hidronefrozsağda daha fazla görülür.
• Literatüre göre 5cGy nin altındaki değerlerde spontan anomali yok denilmektedir.
• 10 cGy ile birlikte fetal anomali riski %5 artmaktadır.
• BT 2.2 ile 2.5 cGy
• Çocuklara renal taş hastalığı varlığında metabolik hastalık araştırmak için yönlendirmek gerekir.
• İdrar kültürü istenmelidir.