«uhýt …whw»ttu prerna puruso - pustakalaypustakalay.com/prenapuruso.pdf · þt¾t : 1....

Book’s name in English :

PRERNA PURUSOPRERNA PURUSOPRERNA PURUSOPRERNA PURUSOPRERNA PURUSO

© ™e÷t ðt½u÷t

«Út{ ytð]Â¥t - sq™ - 2009

«‚ - 1000

{qÕÞ Yt. 60-00

: «ftþf :

yu{. yu{. ËtrníÞ «ftþ™

…wM‚f «ftþf y™u rð¢u‚t

nuz ytuVeË : {ntðeh {t„o, ytýkŒ - 388 001, ‚t.S. ytýkŒ

þt¾t : 1. «t.rþ.rÄhtý y™u „út.{k.™t {ft™ ™e[u

™„h…tr÷ft ¼ð™ htuz, EÂLŒht ftuB…÷uût, ™rzÞtŒ

h. Þtu„uïh fw{th Atºtt÷Þ, ¼„‚S™ f…zðks htuz,

ztftuh, ‚t. XtËht, rs. ¾uzt

«uhýt …whw»ttu

Eïh ðt½u÷t

: «ftþf :

yu{. yu{. ËtrníÞ «ftþ™

…wM‚f «ftþf y™u rð¢u‚t

nuz ytuVeË : {ntðeh {t„o, ytýkŒ - 388 001, ‚t.S. ytýkŒ

þt¾t : 1. «t.rþ.rÄhtý y™u „út.{k.™t {ft™ ™e[u

™„h…tr÷ft ¼ð™ htuz, EÂLŒht ftuB…÷uût, ™rzÞtŒ

h. Þtu„uïh fw{th Atºtt÷Þ, ¼„‚S™ f…zðks htuz,

ztftuh, ‚t. XtËht, rs. ¾uzt

y…oý

Œefht Ë{t™ Œefheytu

- ¼th‚e

- …Õ÷ðe

- VtÕ„w™e ™u.

{nt™ …whw»ttu™t Sð™{tkÚte þe¾e™u

yt[hý{tk {qfu ‚uðe ytþt Ën.

«tM‚trðf«tM‚trðf«tM‚trðf«tM‚trðf«tM‚trðf

Sð™ y™uf Ë{MÞtytu™wk ËtuŒt„h Au. Ë{MÞt ytðu y™u òÞ.

Ë{MÞt ftuE™u Ë{tÃ‚ fhe Œu. ftuE™u Ëðo©uc ƒ™tðe Œu. Ë{MÞt õÞthu

ƒtuÄŒtÞf ƒ™u. fŒt[ ‚{u ‚{thtÚte y„tW ÚtÞu÷t {nt…whw»ttuÚte …rhr[‚

ntuÞ ‚tu s. {nt…whw»ttu™wk Sð™ òu Ë{MÞtytu ËtÚtu - Œw:¾tu ËtÚtu Ëkf¤tÞu÷wk

ntuÞ. Ëtht ©uc {t™ðtu™t Sð™{tk …ý Œw:¾tu ntuÞ íÞthu ‚u{ýu ‚u™u

fuðe he‚u Ën™ fÞtO {t„o ftZât ‚u yt…ýu òý‚tk ntuEyu ‚tu yt…ýt

Sð™{tk …ý ytð‚t Œw:¾tu - Ë{MÞtytu™wk r™htfhý Ëh¤‚tÚte yt…ýu

fhe þfeyu. {nt…whw»ttu™e Sð™ ËwðtË su{ yt…ýt Sð™™e ËwðtË

Vu÷tððt {nt…whw»ttu™u Ë{sðt …zu. ynª fkEf yuðtu «ÞtË Au. su yt…

ðtk[þtu. rð[thþtu ‚tu fŒt[ rðfËðt {txu™e «uhýt…„Úte {¤e sþu.

¾tË yt[hý sYhe Au. {nt…whw»ttu™t yuftŒ „wý™wk yt[hý …ý yt…ýt

Sð™{tk …rhð‚o™ ÷tðe þfu Au.

yt ÷u¾tu ÷¾ðt™tu {tuftu ðt[™™tu ‚tu …rh…tf Au s …ý ËtÚttu

ËtÚt ÷¾ðt™e xuð™tu {n¥t{ Vt¤tu Au. ytftþðtýe „tuÄht ËtÚtu fux÷ef

r™ƒkÄ M…Ätoytu y™u þt¤tytu{tk yt…u÷t ÔÞtÏÞt™tu™tu …ý ‚u{tk Vt¤tu

Au. ¾tË Sð™[rhºt ÷u¾ftu ËtÚtu þt¤tytu™tu …ý yt ‚ƒ¬u yt¼th

{t™wk Awk.

«M‚w‚ …wM‚f «ftþ™ {txu fwxw kƒes™tu™t Ënfth ƒŒ÷,

y™u …wM‚f «ftþ™ fhðt{t k Ë‚‚ Ënfth yt…™th

yu{. yu{. ËtrníÞ «ftþ™, ytýkŒyu{. yu{. ËtrníÞ «ftþ™, ytýkŒyu{. yu{. ËtrníÞ «ftþ™, ytýkŒyu{. yu{. ËtrníÞ «ftþ™, ytýkŒyu{. yu{. ËtrníÞ «ftþ™, ytýkŒ™t ©e Þtfwƒ¼tE {÷uf™tu

…ý ¾tË yt¼th ÔÞõ‚ fÁk Awk.

…wM‚f yk„u yt…™t «r‚¼tð ËŒið ytðftÞo Au.

ðÕ÷¼ rðãt™„h Eïh ðt½u÷t

30 {u, h009

W½z‚tk …t™u....W½z‚tk …t™u....W½z‚tk …t™u....W½z‚tk …t™u....W½z‚tk …t™u....

1. yM…]~Þtu™t ƒu÷e - zto. ¼e{htð ytkƒuzfh

h. Mºterþûtý™t rn{tÞ‚e - {ntí{t ßÞtur‚htð Vq÷u

3. „tkÄeS™tu Sð™ ËkŒuþ

4. ytÄwr™f ¼th‚™t ½zðiÞt - sðtnh÷t÷ ™nuÁ

…. ht»xÙ¼õ‚ - {tuhthS ŒuËtE

6. Mºte fu¤ðýe™t Ë{Útof - {nŠ»t fðuo

7. ËwkŒhËtuŒt„h

8. …tftk ½zu ftkXt [zât ! - yL™t {uhe htuƒxoË™ {tuËeË

9. {™ {eh ‚tu ‚™ ‚eh - MxuV™ ntufª„

10. ¼th‚™t yðto[e™ Ér»t - Mðt{e rððuft™kŒ

11. Mðt{e rððuft™kŒ™tu Sð™ ËkŒuþ

1h. Mðt{e rððuft™kŒ y™u Þwðt™tu

1. yM…]~Þtu™t ƒu÷e : zto. ¼e{htð ytkƒuzfh1. yM…]~Þtu™t ƒu÷e : zto. ¼e{htð ytkƒuzfh1. yM…]~Þtu™t ƒu÷e : zto. ¼e{htð ytkƒuzfh1. yM…]~Þtu™t ƒu÷e : zto. ¼e{htð ytkƒuzfh1. yM…]~Þtu™t ƒu÷e : zto. ¼e{htð ytkƒuzfh

yuf ‚usMðe rðãtÚteo. y{urhft™e ftu÷krƒÞt Þwr™ðŠËxe{tkÚte

yu{.yu.…e.yu[.ze.™e rz„úe «tó fhe. ðztuŒht™t {nthtò

ËÞtShtð „tÞfðtzu rþûtý ËwrðÄt yt…u÷e ‚uÚte ‚u{™wk Éý

[qfððt ðztuŒht htßÞ{tk ™tufhe fhðt™e ‚u™e EåAt n‚e. {wkƒE

ytðe™u ðztuŒht™t {nthtò™u òý fhe. {nthtòyu ‚u™wk Mðt„‚

fhðt ðneðxe‚kºt™u òý fhe. …ý ‚u …At‚ òr‚™tu ntuðtÚte

‚u™wk Mðt„‚ ‚tu þwk …ý ftuE ntux÷{tk hnuðt fu s{ðt™e Ë„ðz‚t

…ý ™ {¤e. Auðxu …thËe ™t{ Äthý fhe yuf „]nMÚt™u íÞtk

hÌtt. ©e{k‚ Ëhfthu ‚u™u ÷~fhe Ër[ð™tu ntuÆtu ytÃÞtu.

f{o[theð„o ðÄthu r„ÒttÞtu. ftuE ‚u™t Ëk…fo{tk ytððt™wk …ý

xt¤u. …xtðt¤tu …ý ‚u™t xu÷ƒ™u ¼q÷Úte …ý ™ yzfe sðtÞ

‚u™e ËtðÄt™e ht¾u. VtE÷tu …ý yæÄhÚte s xuƒ÷ …h VUfu.

ytìrVË{tk ƒÄtk s f{o[theytu™e ð‚oýqkf s yuðe fu ft{ fhðt{tk

hË fu {ò …zu s ™rn ! yt …rhÂMÚtr‚{tk ftuEyu {ft™ {tr÷f™t

ft™u ðt‚ …ntU[‚e fhe fu ‚{tht ½h{tk hnu™th ‚tu yAq‚ Au.

{ntuÕ÷t{tk òý ÚtE y™u {ntuÕ÷tðt¤t W~fuhtÞt. Ëti ÷tfze

÷E™u ðªx¤tE ðéÞt. …nu÷tu «§ …qAÞtu;‘ƒtu÷tu ‚{u fuðt Atu?’

‚uýu sðtƒ ytÃÞtu : ‘nwk rnLŒwk Awk’. xtu¤wk ƒtuÕÞwk; ‘‚wk Ätufuƒts Au.

yAq‚ Au. y{tht {ntuÕ÷t{tkÚte ™ef¤e ò. …rhÂMÚtr‚™u ðþ

ÚtE ‚uýu ytX f÷tf™e {nu‚÷ {tk„e. ‚u {¤‚tk ‚u ytX f÷tf

¾tÄt …eÄt rð™t yt¾t þnuh{tk h¾zâtu …ý ftuE søÞtyu {ft™

™ {éÞwk. Auðxu Úttfe™u {ft™ ¾t÷e fhe yuf Ítz ™e[u ytþhtu

÷eÄtu. y{urhft suðt Mð‚kºt Œuþ™t Ë{tsSð™{tk ¼ýu÷tu;

™t™…ý{tk yM…]~Þ‚t™tu MðtŒ ‚tu [t¾u÷tu yt Þwðt™ Auðxu

fkxt¤e™u {wkƒE ytÔÞtu. yuf ƒtsw W…fth™tu ƒŒ÷tu ðt¤ðt™e

‚eðú EåAt n‚e y™u ƒeS ƒtsw Ë{ts™e r™cwh‚t. yt{tkÚte

{t„o ftZðt ‚u …tu‚t™t ðze÷r{ºt fu÷wMfh™u {éÞtu. fu÷wMfhu …ý

«Þí™ fÞto. …tu‚t™t yuf r{ºt™u …ºt ÷ÏÞtu y™u hnuXtý™e

ÔÞðMÚtt fhðt fÌtwk. ‚uýu nt …tz‚t yt Þwðt™ …w™: ðztuŒht ytÔÞtu.

…ý íÞtk s …u÷t r{ºt™t ™tufhu ‚u{™t ntÚt{tk r[êe {qfe. r[êe{tk

…tu‚t™e …í™e Aq‚tAq‚{tk {t™‚e ntuðtÚte ‚uytu ‚u{™u ht¾e þfþu

™rn ‚uðe ™tUÄ n‚e. Þwðt™ {wkƒE s‚e „tze™e htn òu‚tu Q¼tu

hÌttu. ‚u™t {™{tk rð[thtu nzeÞt…txe fhðt ÷tøÞt.

“ytx÷wk rþûtý {u¤ÔÞt …Ae …ý Ë{ts {the ËtÚtu ytðtu

ŒwÔÞoðnth fhu ‚tu …Ae {thtÚte ytuAwk ¿tt™ Ähtð‚t fu y¼ý

y™u y¿tt™ yuðt Œr÷‚ Ë{ts™t ÷tuftu™e nt÷‚ fux÷e rð…he‚

nþu ?” y™u ‚uýu Œr÷‚ Ë{ts™t, yM…]~Þtu {txu ftÞo fhðt™wk

™¬e fÞwO y™u ‚u yM…]~Þtu™tu ƒu÷e ƒ™e „Þtu. ‚u Þwðt™™wk ™t{

n‚wk. zto. ¼e{htð ytkƒuzfh.

zto. ytkƒuzfh™tu sL{ 14 yur«÷ 1891 ™t htus ELŒtuh

…tËu™t {nw þnuh™e ÷~fhe Atðýe{tk ÚtÞtu n‚tu. ‚u{™e {t‚t™wk

™t{ ¼e{tƒtE y™u r…‚t™wk ™t{ ht{S þf…t÷. ‚u{™tu …rhðth

fƒeh…kÚte n‚tu. r…‚t ÷~fheþt¤t™t nuz{tM‚h. ßÞthu {t‚t

«uhýt …whw»ttu...1 «uhýt …whw»ttu...2

Mðtr¼{t™e ËtÂíðf y™u ÄtŠ{f ð]Â¥t™t. ytÚte ½h™wk ðt‚tðhý

rþM‚{Þ, ÄtŠ{f y™u ËtÂ¥ðf n‚wk. ƒtÕÞtMÚttÚte s yt ËkMfthtu™wk

®Ë[™ ÚtÞu÷wk. suÚte ‚u{™t ÔÞÂõ‚¥ð{tk yt ËkMfthtu™e y™tu¾e

‚Mðeh Œu¾tÞ ytð‚e n‚e.

yBƒtðtzu ™t{™t ™t™fzt „t{™t ð‚™e ytkƒuzfh™u

{nthòr‚™t ntuðt™u fthýu ¼ýðt{tk ½ýe {w~fu÷eytu …ze.

{nt¼th‚ft¤{tk ftihðtu™t ºttË™u ÷eÄu nturþÞth y™u ‚usMðe

yswo™™u [k…÷ …tËu ƒuËe™u ¼ýðwk …z‚wk ‚uðe s he‚u ƒtƒt Ëtnuƒ™u

…ý ytuhzt™e ƒnth ƒuËe™u ¼ýðwk …zu÷wk. ‚u{™t ‚hV rþûtftu

r‚hMfthÚte òu‚t, …xtðt¤tu …ý ‚u{™tÚte yt½tu hnu‚tu. þt¤t{tk

ßÞthu …týe …eðt™e EåAt ÚttÞ íÞthu ftuE Atufhtu fu …xtðt¤tu

…týe Qk[uÚte huze …tE ‚tu s …týe …eE þf‚t. ™nª‚h yt¾tu

rŒðË ‚hËÚte þtu»tt‚t hnuðwk …z‚wk. ytÚte ƒt¤f ¼e{htð™t

{™{tk «§ WX‚tu fu, ‘yuf {t™ð {t™ð ‚hV ytðw ð‚o™ fu{

fh‚tu nþu.’ …ý ‚u™tu sðtƒ ‚u™u {¤‚tu ™rn. …ezt, y…{t™

A‚tk ¼ýðt™e yuðe Ä„þ fu ƒeò rŒðË™e Ëðth …z‚tk s

‚uytu …tu‚t™wk fk‚t™™wk ytË™ y™u ŒV‚h ÷E™u þt¤tyu …ntU[e

s‚t.

þt¤t suðtu ¼uŒ¼tð Ë{ts{tk …ý n‚tu. Ätuƒe f…ztk ™

Äwyu, nò{ ðt¤ ™ ft…u. yt òr‚™t ƒt¤ftu ònuh …hƒ …hÚte

…týe …eE þfu ™rn. yuf ðth h{‚tk h{‚tk ¼e{™u ‚hË ÷t„e.

…tËu s …hƒ n‚e. …týe yt…™th …týeðt¤e ƒtE ntsh ™ntu‚e.

¼e{u ò‚u …týe ÷E™u …eðt {tkzâwk. ‚ux÷tk {tks …týeðt¤e ƒtE

ytðe ‚u ƒq{tu …tzðt ÷t„e. …tËu s ËqE hnu÷t „tuðtr¤Þt òøÞt

y™u ¼e{™u ÷tfzeyu VxftÞtuo. {nt…htýu ¼e{ íÞtkÚte ™tXâtu.

{wkƒE™e yurÕVLMx™ ntEMfq÷{tk ™thtÞýhtð òu»te ™t{™t

„rý‚ rþûtfu ð„o{tk «{uÞ Ë{òÔÞtu. …Ae rðãtÚteoytu™u «{uÞ

rËæÄ fhðt fÌtwk. …ý ftuE rðãtÚteo «{uÞ rËæÄ fhe þõÞtu ™rn.

¼e{u «{uÞ rËæÄ fhðt™e ‚iÞthe ƒ‚tðe. rþûtfu ‚u™u …trxÞt

…tËu sE «{uÞ rËæÄ fhðt fÌtwk. …ý ¼e{ …trxÞt …tËu sðt

÷tøÞtu íÞtk ‚tu rðãtÚteoytuyu ¼thu þtuhƒftuh fÞtuo. fthý n‚w

…trxÞt …tA¤ ‚u{™t ™tM‚t™t zçƒt …zu÷t n‚t. ¼e{ …trxÞt

…tËu òÞ ‚tu ‚u y¼ztE òÞ. ƒt¤ftuyu ™tM‚t™t zçƒt ÷E

÷eÄt …Ae s ¼e{ …trxÞt …tËu sE þõÞtu y™u «{uÞ rËæÄ fhe

þõÞtu.

Ätu{Ä¾‚t ‚t…{tk {eXe ðehze Ë{t™ ytkƒuzfh ™t{™t

rþûtfu ¼e{™u «u{ y™u nqkV …qht …tzât n‚t. ‚uytu ƒ…tuhu rhþu»t{tk

¼e{™u ™tM‚tu yt…‚t. þt¤t™t hSMxÙh{tk …ý ‚u{ýu s ¼e{™e

yxf ykƒtðzufh n‚e ‚u ƒŒ÷e™u ytkƒuzfh fhe n‚e. …hk‚w Ët{u

yuf÷ÔÞ™e su{ ËkMf]‚ rþûtfu ‚u™u ËkMf]‚ þe¾ððt™e ™t …tze

ŒeÄe n‚e. ytÚte ‚u™u …ŠþÞ™ þe¾ðwk …zâwk y™u ¾tuŒtƒûte

ƒnuht{S Eht™e™tu ‚u r«Þ rþ»Þ ƒ™e þõÞtu. þt¤t ƒnth

f]»ýtS fu÷wMfh ™t{™t rþûtf™tu ËÚtðthtu {éÞtu n‚tu.

yufƒtsw r‚hMfth, ƒeS ƒtsw „heƒe™e ðå[u yuftŒ-ƒu

{týËtu™e Ërn»ýw‚t ËtÚtu ¼e{u yÇÞtË [t÷w ht¾e, ¾qƒ s

{nu™‚ fhe E.Ë. 1907 {tk ‚u{ýu {irxÙf™e …heûtt …tË fhe.


Œr÷‚ Ë{ts™tuuu «Út{ rðãtÚteo {irxÙf …tË ÚtÞtu. ‚u{™u ËL{t™ðt

Œr÷‚tuyu yuf ËL{t™ Ë{thk¼ ÞtußÞtu. ðõ‚tytuyu ‚u{™e ¿tt™

«tÃ‚ fhðt™e ‚{Òtt y™u {nu™‚™t ð¾tý fÞto. fu÷wMfhu ‚u{™u

‘ƒwæÄ™wk Sð™ [rhºt’ ¼ux ytÃÞw. yt yðËhÚte ‚u{™t{tk yæÞÞ™

«uhýt rðfËe. ‚u{ýu ftì÷us{tk «ðuþ {u¤ÔÞtu. ELxh ytxoË …Ae

ytŠÚtf …rhÂMÚtr‚ ™ƒ¤e …ze. fu÷wMfhu ËÞtShtð ËtÚtu ¼uxtu

fhtÔÞtu. ËÞtShtðu ‚u{™e yÇÞtË r……tËt™u …th¾e™u {trËf

…å[eË Yr…Þt™e Atºtð]Â¥t ƒe.yu. ËwÄe yt…ðt™e Mðefthe.

ftì÷usft¤ Œhr{Þt™ …ý yM…]~Þ‚tY…e htûtËu …eAtu fhu÷tu.

‚uytu™u ftì÷us fuLxe™ fu r¢fux xe{{tk «ðuþ yAq‚ ntuðt™u fthýu

{¤u÷tu ™rn. ‚u W…htk‚ «tæÞt…ftu y™u rðãtÚteoytu™tu Aq…tu r‚hMfth

‚tu ¾htu s ! r‚hMf]‚‚t A‚tk ‚uytuyu yÇÞtË{tk æÞt™MÚt ƒ™e

ftì÷us{tk …qýo Ë{Þ ntsh hne ½uh ŒËÚte ƒth f÷tf™wk yæÞÞ™

fh‚t. Ë¾‚ {nu™‚™t yk‚u E.Ë.1912 {tk ‚uytu ƒe.yu. ÚtÞt.

rð»tÞ n‚t yk„úuS y™u VthËe.

{wkƒE{tk ™tufhe {¤u ‚u{ ntuðt A‚tk Atºtð]Â¥t™wk Éý [qfððt

‚uytu ðztuŒht htßÞ{tk ™tufhe fhðt „Þt. yAq‚ ntuðt™u fthýu

yrÄftheytuyu ºttË þY fÞtuo. 15 rŒðË{tk ‚uytu fkxt¤e „Þt.

‚uðt Ë{Þu s r…‚t™e „k¼eh rƒ{the™tu ‚th {éÞtu. r…‚t™u {¤ðt

hò ÷E™u {wkƒE „Þt. r…‚t Sð™{hý ðå[u Ítu÷tk ¾tE hÌtt

n‚t. …wºt™u òuE ‚u{™e ytk¾tu Xhe. y™u ‚uytu …h{Ät{u rËÄtÔÞt.

y[t™f r…‚t™tu Mð„oðtË Út‚tk ½h™e sðtƒŒthe ‚u{™t rþhu

ytðe. ‚u{ýu ®n{‚Úte …rhÂMÚtr‚ …h ftƒq {u¤ÔÞtu. ©e fu÷wMfhu

‚u{™e yt …rhÂMÚt‚{tk r™ýtoÞf ¼qr{ft ¼sðe. ðztuŒht{tk ‚u{ýu

™tufhe …h s‚tk yrÄftheytu™tu ºttË y™u MÚttr™f {wËeƒ‚tu™u

Œqh fhðt {wkƒE ¾t‚u {nthtò ËÞtShtð™u {éÞt. {nthtòyu

‚u{™e ðt‚tu æÞt™…qðof Ëtk¼¤e …ý Ëtk«‚ …rhÂMÚtr‚{tk ‚uytu

…ý ftkE fhe þfu ‚u{ ™ n‚t. ytÚte ‚u{ýu fu÷wMfh™t Ëq[™™u

æÞt™{tk ÷E rðŒuþ{tk ðÄw yÇÞtË {txu {tuf÷ðt™e ‚iÞthe

ƒ‚tðe. {tuxt¼tE yt™kŒhtð y™u …í™e h{tƒtE™u fwxwkƒ™e

sðtƒŒthe ËtU…e ¼e{htðu 1913 {tk y{urhft ‚hV «Þtý

fÞwO.

y{urhft{tk ftu÷krƒÞt rðïrðãt÷Þ{tk «ðuþ {u¤ÔÞtu.

¼th‚ fh‚tk swŒt s ðt‚tðhý™tu y™w¼ð {éÞtu. ¼uŒ¼tð

rðrn™, Ë{t™‚t™t ðt‚tðhýu ‚u{™e yÇÞtËYr[™u ƒ¤ {éÞwk.

E.Ë. 1915 {tk ‚u{ýu yÚtoþtMºt™t rð»tÞ ËtÚtu yu{.yu.™e

rz„úe {u¤ðe. yt …Ae ‚u{ýu …e.yu[.ze.™tu yÇÞtË þY fÞtuo.

rðrðÄ „úkÚttu™tu yÇÞtË fhe; ¼thu …rh©{™u yk‚u ‚uytuyu ‘rƒúrxþ

¼th‚{tk «tk‚eÞ yÚtoÔÞðMÚtt™tu rðftË’ ™t{™tu ËkþtuÄ™ r™ƒkÄ

‚iÞth fÞtuo. ‚u r™ƒkÄ™u {tLÞ ht¾e ftu÷krƒÞt Þwr™ðŠËxeyu ‚u{™u

…e.yu[.ze.™e W…trÄ yt…e. y{urhft{tk yÇÞtË …qhtu fhe ‚uytu

#ø÷uLz ðÄw yÇÞtËtÚtuo „Þt. rðï rðÏÞt‚ ÷kz™ Mfq÷ ytìV

Eftu™tur{õË yuLz …tur÷rxf÷ ËtÞLË{tk ‘ztoõxh ytìV ËtÞLË’™e

…Œðe {txu «ðuþ {u¤ÔÞtu. …ý rþ»Þð]Â¥t™e Ë{Þ{ÞtoŒt …qýo

Út‚e ntuðtÚte, ðztuŒht™t Œeðt™™t ytŒuþ™u {t™ yt…e ‚uytu

¼th‚ …tAt VÞto. {wkƒE ƒkŒhu {wkƒE{tk Œr÷‚tuyu ‚u{™wk þt™Œth

Mðt„‚ fÞwO. ‚u{ýu «tÃ‚ fhu÷e rðãt™t ¼h…qh ð¾tý ÚtÞtk.

Atºtð]Â¥t fhth y™wËth ‚uytu ðztuŒht{tk ™tufhe {txu {nthtò™u


{éÞt. ‚u{™u r{r÷xhe Ëu¢uxhe ‚hefu r™{ýqkf {¤e. …ý ytìrVË

f{o[theytu y™u Ë{ts{tk yM…]~Þ‚t™e rð[thËhýe™u fthýu

‚uytu ™tufhe ™ fhe þõÞtu Atºtð]Â¥t™t Éý{tkÚte {wõ‚ Útðt

¼e{htð y…{tr™‚ ÚtÞt, Íuh™t ½qkxzt …eÄt …ý Ën™þe÷‚t™e

…ý nŒ ntuÞ ™u ! ™ Aqxfu ‚u{ýu ™tufhe Atuze {wkƒE …tAt VÞtO.

{wkƒE™e rËz™nt{ ftì÷us{tk yÚtoþtMºt™t «tuVuËh ‚hefu

òuztÞt. …tu‚t™e rðî‚t y™u ðf‚]íðþrõ‚Úte ‚uytu rðãtÚteoytu{tk

r«Þ ƒLÞt. ‚u{™t ð„o{tk rðãtÚteoytu W¼htðt ÷tøÞt. fux÷tkf™u

‚tu ƒnth Q¼t Q¼t s ÔÞtÏÞt™ Ëtk¼¤ðwk …z‚wk. ™tufhe{tkÚte

…iËt ƒ[tðe …w™: ðÄw yÇÞtËtÚtuo ÷kz™ „Þt. ‚u{tk ftuÕnt…wh™t

htò™e {ŒŒ {¤e. ‚uytu ÷kz™™e Mfq÷ ytìV Eftu™tur{fË yuLz

…tur÷rxõË ËtÞLË ËkMÚtt{tk òuztÞt. ‘rƒrxþ ¼th‚{tk ƒtŒþtne

Ëk…Â¥t™wk «tk‚eÞ rðfuLÿefhý’ yu rð»tÞ …h yuf ËkþtuÄ™…qýo

{ntr™ƒkÄ ÷¾e™u ‚u{ýu 1921{tk yu{.yuË.Ëe.™e …Œðe «tó

fhe. íÞthƒtŒ ‘Yr…Þt™e Ë{MÞt’ yu {ntr™ƒkÄ ÷¾e

ze.yuË.Ëe.™e …Œðe {u¤ðe. ËtÚtu ËtÚtu ftÞŒt™tu yÇÞtË fhe

‚u{ýu ‘„úus E™’{tkÚte ƒurhMxh™e …Œðe «tó fhe ƒth - yux÷tuu

ƒLÞt. íÞtkÚte s{o™e sE s{o™ ¼t»tt™tu yÇÞtË fÞtuo.

¼th‚ …h‚ ytÔÞt. ytx÷e Qk[e rz„úeytu {u¤ÔÞt A‚tk

ÞtuøÞ Y…{tk MÚtt™ ™ntu‚wk {éÞwk. E.Ë. 1923 {tk …thËer{ºt

™ð÷ ¼txeÞt™e {ŒŒÚte Ë™Œ {u¤ðe ðfe÷t‚ þY fhe. íÞtk …ý

‚u{™u yM…]~Þ‚t ‚tu ytzu ytðe s ! ftuE yËe÷ ‚u{™e …tËu

s‚tu ™rn ‚tu ð¤e ftuxo{tk ‚u{™u ƒuËðt {txu ¾whþe …ý {¤‚e

™rn. ytðe …rhÂMÚtr‚{tk ‚u{™t ntÚt{tk ƒútñýtu y™u „uhƒútñýtu

ðå[u™tu fuË {éÞtu. y™u ‚u{ýu yt fuË{tk yËe÷tu™u S‚tzât.

ƒeòu yuf fuË VtkËe ÚtÞu÷ yËe÷™tu n‚tu. ‚u fuË{tk S‚ðwk y½Ák

n‚wk A‚tk rðî‚t¼he Œ÷e÷tu fhe™u ‚u fuË{tk …ý rðsÞe ƒLÞt.

…Ae ‚tu ‚uytu yuf «¾h y™u fwþ¤ ðfe÷ ‚hefu ™t{™t …tBÞt.

yt s Ë{Þ„t¤t{tk ‚uytu™u rËz™nt{ ftì÷us{tk r«ÂLË…t÷ ‚hefu

y™u {wkƒE BÞwr™rË…÷ ftu…tuohuþ™™t ËÇÞ…Œ {txu™e Œh¾tM‚tu

{¤e ‚u Œh¾tM‚tu Ë{tsËuðt™u ytzu ytðu ‚u{ ntuÞ ‚u Mðefthe

™rn.

yAq‚tuæÄth™t æÞuÞ™u ntkË÷ fhðt™e ntUþ™u yt„¤

ðÄthðt ‚uytu fxeƒæÄ n‚t. 1924 {tk ‘ƒrn»f]‚ rn‚ftrhýe

Ë¼t’ ™t{™e ËkMÚtt™e MÚtt…™t fhe. yt ËkMÚtt {thV‚u ‚u{ýu

yAq‚ òr‚ytu™e Ët{trsf, ytŠÚtf y™u þiûtrýf WL™r‚ ÚttÞ

‚u{s ‚u{™u hts™ir‚f yrÄfthtu «tó ÚttÞ yu {txu Ëk½»to fh‚t

hÌtt. Œr÷‚tu{tk ytí{ËL{t™™e ¼tð™t ò„ú‚ ÚttÞ ‚u {txu

Ëk{u÷™tu, yrÄðuþ™tu ¼he™u «ð[™tu îtht «uhýt yt…‚t.

÷u¾™ftÞo {thV‚u …ý ò„]r‚ {txu «Þí™tu fh‚t hÌtt n‚t. yt

W…htk‚ Œr÷‚tu-¿tt™ «tó fhe þfu ‚u {txu htrºtþt¤tytu,

…wM‚ft÷Þtu y™u Atºtt÷Þtu þY fÞtO. Œr÷‚tuÒttur‚™u …tu‚t™e

ÔÞðËtÞtuÒtr‚ {t™e yM…]~Þ Ë{ts™t ftÞo™u ŒuþftÞo Ë{S

‚uytuyu yM…]~Þtu™e …þwÚte ƒŒ‚h ÂMÚtr‚{tk ƒŒ÷tð ÷tððt {txu™t

Ëk½»ttuo þY fÞtO.

E.Ë. 1923 {tk BÞwr™rË…tr÷xeyu ftÞŒtu fhe [ðŒth


‚¤tð Ëðuo ÷tuuftuuu {txu ¾wÕ÷w {wõÞwk n‚wk. …ý Wå[ð„o™t rðhtuÄ™u

fthýu yAq‚tu [ðŒth ‚¤tð …tËu sE þf‚t ™ntu‚t. ytÚte

ytkƒuzfhu ËíÞt„ún fhðt™tu r™Ätoh fÞtuo. 19-20 {t[o 1927

™t rŒðËu {ntz {wft{u Ëk{u÷™ ¼ÞwO. …kŒhuf nòh Œr÷‚tu ËtÚtu

‚u{ýu [ðŒth ‚¤tð …h „Þt. ‚¤tð{tk W‚he ‚u{ýu ƒu ntÚt ðzu

…týe …eÄwk y™u yAq‚tu {txu ‚¤tð ¾wÕ÷wk fÞwO. ‚¤tð™u y¼ztð‚t

Ëðýtuo yf¤tÞt y™u nrÚtÞthtu ËtÚtu Ëk{u÷™™t MÚt¤u ytðe yAq‚tu

W…h ‚qxe …zât. y™uf ½ðtÞt. ytkƒuzfhu ÷tuftu™u þtk‚ …tzât

½ðtÞu÷t™u ntuÂM…x÷ …ntU[tzât. Ët{trsf [u‚™t {txu™t {ntz

ËíÞt„ún Mðt‚kºÞ «tÂó {txu™t ftuE…ý ËíÞt„ún sux÷tu s

{n¥ð™tu yir‚ntrËf ËíÞt„ún n‚tu. ËíÞt„ún™u fthýu s Þw„tuÚte

ŒƒtÞu÷tu ð„o Mðtr¼{t™Úte, Mðtð÷kƒ™Úte, r™ÄtohÚte y™u WÒt‚

{M‚fu yLÞtÞ™tu Ët{™tu fhðt frxƒæÄ ƒLÞtu n‚tu.

YrZ[wM‚tuyu [ðŒth ‚¤tð™u „tÞ™t Atý{qºtÚte …rðºt

fÞwO. ytÚte …w™: ËíÞt„ún fhðt™e ‚u{ýu ònuht‚ fhe. …0 nòh

«r‚r™rÄytuyu ‚u{tk ¼t„ ÷eÄtu. {ursMxÙux™e rð™k‚eÚte ËíÞt„ún

{w÷‚ðe ht¾ðt{tk ytÔÞtu. …ý yt Ë¼t{tk y™uf Xhtðtu ÚtÞtk.

ònuh {™wM{]r‚™wk Œn™ fhðt™tu r™ýoÞ ÷uðtÞtu. y™u ònuh{tk

{™wM{]r‚™wk Œn™ fhðt{tk ytÔÞwk. {™wM{]r‚™t Œn™ ftÞo¢{Úte

…krz‚tu, …whturn‚tu, yt[tÞtuo, {nk‚tu y™u þkfht[tÞtuo nƒf ¾tE

„Þt. suðe he‚u s{o™e™t r…xu™ƒ„o{tk r¾úM‚e Ä{o„wÁ …tu…™e

…t…rð{tu[™ …rºtft™u {tŠx™ ÕÞwÚthu ònuh{tk Ë¤„tðe n‚e ‚uðe

s he‚u {ntz{tk yË{t™‚t, y{t™wr»tf‚t, yLÞtÞ y™u ¢wh‚t™tu

W…Œuþ yt…™th {™wM{]r‚™u ònuh{tk Ë¤„tðe ytkƒuzfhu

‘Ët{trsf ¢tkr‚’™t hÚt™u ðu„ ytÃÞtu n‚tu.

YrZ[wM‚tu y™u Ëðýooð„o ‚u{s ËwÄhtE™u fthýu [ðŒth

‚¤tð™tu {t{÷tu {wkƒE ntEftuxo{tk Œtðt ËtÚtu …zftÞtuo. ÷tkƒe

ft™q™e ÷ztE ÷ze 17{e {t[o 1937™t rŒðËu ‚uytu rðsÞe

ƒLÞt n‚t y™u ‚u ‚¤tð yAq‚tu {txu ¾wÕ÷wk ÚtÞwk n‚wk. {wkƒE

÷ursM÷urxð ftWÂLË÷™t ËÇÞ ‚hefu yAq‚tu™u {wkƒE rðï

rðãt÷Þ{tk «r‚r™rÄíð {¤u ‚u {txu «ÞtËtu fÞtO. ftWÂLË÷{tk

…ý „heƒs™tu™e …rhÂMÚtr‚ ËwÄthðt {txu Ëk½»to™e ftuE…ý ‚f

‚u{ýu sðt ŒeÄe ™ n‚e. {rn÷t {sqhtu™u Ë„¼toðMÚtt ŒhBÞt™™t

÷t¼tu™e rn{tÞ‚ ‚u{ýu fhe n‚e. 1929{tk ytðu÷t ËtÞ{™

fr{þ™ Ë{ût ƒrn»f]‚ rn‚fthýe Ë¼t ‚hVÚte ytkƒuzfhu ËkÞwõ‚

[qkxýe{tk s™ËkÏÞt™t «{tý{tk Œr÷‚ð„o {txu ƒuXftu™wk ythûtý

yt…ðt™e {t„ýe fhe. ‚u W…htk‚ Œr÷‚tu™u ðM‚e™t «{tý{tk

rþûtý, htus„th y™u ™tufhe{tk …ý «r‚r™rÄíð yt…ðt™e

{t„ýe fhe. su™t …rhýt{u 1930{tk «rËæÄ ÚtÞu÷t ËtÞ{™

fr{þ™™t he…tuxo{tk Œr÷‚ð„tuo™u fuLÿeÞ Ë¼t™e ËkÞwõ‚ [qkxýe{tk

ƒuXftu™wk ythûtý y…tÞwk n‚wk.

1929{tk …q™t™t …tðo‚e {krŒh y™u {wkƒE™t {wBƒtŒuðe™t

{krŒh «ðuþ™t «Ëk„tu ÞþMðe he‚u …th …tzât ƒtŒ ytkƒuzfhu

1930{tk ™trËf™t ft¤tht{ {krŒh{tk yAq‚tu™u «ðuþ {¤u ‚u

{txu ËíÞt„ún fÞtuo. yt ËíÞt„ún ¾hu¾h Ët{wŒtrÞf {wÂõ‚,

Ët{qrnf Mðt‚kºÞ y™u {t™ð‚t «tÂó™tu ËíÞt„ún n‚tu. yt


ËíÞt„ún{tk h… nòh {týËtu W{xât n‚t. …ý {krŒh™t ƒthýtk

ƒkÄ n‚t y™u …Ae þtk‚ ËíÞt„ún [t÷w htÏÞtu. ht{™ð{e™tu

rŒðË ™Sf ytÔÞtu. hÚtÞtºtt ftZðt™e …hk…ht n‚e. …ý {krŒh

‚tu ¾wÕ÷w ™n‚wk. Auðxu {ursMxÙux™e {æÞMÚte™u …rhýt{u yAq‚tu™u

…ý hÚt ¾U[ðt™e …hðt™„e {¤e y™u hÚtÞtºtt ™ef¤e …ý

‚tuVt™eytuyu ¼ez™tu ÷t¼ ÷E yAq‚tu y™u ytkƒuzfh …h nw{÷tu

fÞtuo. Œr÷‚tuyu zÞto rð™t Ët{™tu fÞtuo. ytkƒuzfh ½ðtÞt. y™u

Œðt¾t™u Œt¾÷ fhðt …zât. …ý ƒeò rŒðËÚte ËíÞt„ún ‚tu

[t÷w s hÌttu. y™u {krŒh™t Œhðtò …ý ƒkÄ hÌtt. Auðxu ytkƒuzfhu

ftuxo{tk fuË fhe …tk[ ð»to ËwÄe ft™q™e ÷ztE ÷zât. 1935 {tk

yAq‚tu {txu «ðuþ™tu ftÞŒtu …Ëth Út‚t {krŒh™t Œhðtò ¾tu÷ðt

…zât.

1930 {tk {¤u÷e «Út{ „tu¤{uS …rh»tŒ{tk yAq‚tu™t

«r‚r™rÄ ‚hefu ntshe yt…e ¼th‚™e {t„ýeytu y™u ¼th‚™e

ÂMÚtr‚ yk„u «¼tðþt¤e r™ðuŒ™ fhe™u …tu‚t™t «ð[™{tk yk„úuS

þtË™™e ytfhe xeft fhe. ‚u{ýu yM…]~Þtu y™u …ŒŒr÷‚

Ë{qntu™t yrÄfthtu y™u rn‚tu {txu …ý hsqyt‚ fhe. „tu¤{uS

…rh»tŒ™e {n¥ð™e …uxtËr{r‚ytu{tk zto. ytkƒuzfh™e ËÇÞ ‚hefu

r™ÞwÂõ‚ fhðt{tk ytð‚t; Œr÷‚ð„o {txu htsfeÞ rn‚tu™e Ëwhûtt

{txu™e Þtus™tytu hsq fhe; Œr÷‚ Ë{ts™u ftÞŒuËh™t yrÄfthtu

«tó ÚttÞ ‚u {txu «Þí™tu fÞto. …rhýt{u 1932 {tk rƒúrxþ Ëhfthu

‘ftu{e [wftŒt’™t{u òýe‚t ÚtÞu÷t ftÞŒt{tk Œr÷‚ð„o™u y÷„

{‚trÄfth ytÃÞtu n‚tu.

Œr÷‚tu™u y÷„ {‚trÄfth {¤‚tk s „tkÄeS yt{hýtk‚

W…ðtË W…h W‚he …zât íÞthu ytkƒuzfhu ËkÞ{ y™u þtkr‚ ht¾e

Œr÷‚tu™t yrÄfthtu {txu™t ðifÂÕ…f {t„tuo rðþu {¬{‚t…qðof

rð[thtu ÔÞõ‚ fÞto. Ë{tÄt™fthe ð÷ý y…™tðe …q™t fhth™tu

Mðefth fhe „tkÄeS™t W…ðtË AtuztÔÞt. 1936{tk Mð‚kºt {sŒqh

…ût™e h[™t fhe ¼qr{rn™tu, „heƒtu, ¾uzq‚tu y™u {sqhtu™t

rn‚tu™e hûtt fhðt™tu y™u ‚u{™t «§tu™wk r™htfhý fhðt™tu

«Þí™ fÞtuo. 1937™e [qkxýe{tk {wkƒE rðÄt™Ë¼t{tk ‚uytu 12

ËÇÞtu ËtÚtu [qkxtE ytÔÞt. rðÄt™Ë¼t{tk ‚u{ýu ¾uzq‚tu-{sqhtu

y™u Œr÷‚tu {txu™t Xhtðtu ÷tðe ‚u{™t WæÄth {txu™t ftÞtuo fÞtO.

sq™ 1942{tk ytkƒufzh™e r™{ýq kf ðtEËht uÞ™e

yuõÍeõÞwxeð ftWLËe÷{tk ÷uƒh {uBƒh ‚hefu fhðt{tk ytðe.

Ëti«Út{ðth ftWLËe÷{tk yAq‚™u MÚtt™ {éÞwk n‚wk. ‚u{ýu …tuMx,

xu÷e„útV, hu÷ðu, fMx{, ELf{xuût suðt rð¼t„tu{tk Œr÷‚tu {txu

y™t{‚ ƒuXftu™e òu„ðtE fhtðe. ¼rð»Þ{tk fuLÿeÞ {kºte{kz¤{tk

Œr÷‚tu {txu ËwhÂût‚ òu„ðtE fhtðe. furƒ™ux r{þ™ Ë{ût …ý

Œr÷‚tu y™u ÷½w{‚eytu {txu hsqyt‚ fhe. ‚u{tk ‚u{ýu y™wËwr[‚

òr‚ytu {txu ¼th‚™t ƒkÄthý{tk y÷„ {‚trÄfth îtht

«r‚r™rÄytu™u [qkxðt™e {t„ýe fhe n‚e. …ý r{þ™u yt «§u

{ti™ ËuÔÞwk ytÚte Œr÷‚ð„tuo …tu‚t™t Ëk„rX‚ ytkŒtu÷™™tu «thk¼

{wkƒE ftU„úuË Ër{r‚™e Ët{u ft¤t ðtðxtytu îtht fÞtuo. {wƒkE

E÷tft™e rðÄt™Ë¼t™wk Ëºt {¤‚tk ytkŒtu÷™{tk ðu„ ytÔÞtu.

Ë¥ttðt¤tytu îtht r„hV‚the Útðt A‚tk ytkŒtu÷™ [t÷w hÌtwk.


…rhýt{u rðÄt™Ë¼t™t [t÷w Ëºt™u MÚtr„‚ fhðwk …zâwk.

¼th‚™u ytÍtŒe yt…ðt™tu ‚gtu „tuXðtE hÌttu n‚tu.

¼th‚™wk ƒkÄthý ½zðt {txu ƒkÄthý Ë¼t™e h[™t fhðt{tk ytðe.

‚u{tk zto. ytkƒuzfh™e r™ÞwÂõ‚ fhðt{tk ytðe. 1947™t

sw÷tE{tË{tk ð[„t¤t™t «Ät™{kz¤™e h[™t fhðt{tk ytðe

‚u{tk ‚uytu™u ftÞŒt«Ät™ ‚hefu r™{ðt{tk ytÔÞt. 1947™e

h9 {e ytì„Mx™t htus ƒkÄthý™e {wËÆt Ër{r‚™t yæÞût ‚hefu

‚u{™e r™{ýqkf fhðt{tk ytðe. yt Ër{r‚{tk Ët‚ ËÇÞtu ntuðt

A‚tk Ë{„ú ƒkÄthý™tu {wËÆtu ‚iÞth fhðt™wk ftÞo ytkƒuzfhu yuf÷t

ntÚtu s fhðwk …zâwk n‚wk. ™t‚kŒwhM‚ ‚rƒÞ‚ ntuðt A‚tk …ý yt

ftÞo ‚u{ýu ¾qƒ s xqkft„t¤t{tk, rðrðÄ ƒkÄthýtu y™u „úkÚttu™tu

yÇÞtË fhe™u «þkË™eÞ he‚u …qýo fÞwO n‚wk. Ë™u 1949 ™t htus

ƒkÄthýË¼tyu ‚u {wËÆt™u {tLÞ„ýe ‚u™tu Mðefth fÞtuo n‚tu.

yt{ ¼th‚™t ƒkÄthý™t ½zðiÞt ‚hefu ‚u{™e ft{„ehe ƒu™{q™

n‚e.

ftÞŒt{kºte ‚hefu ‚u{ýu {n¥ð™wk ftÞo ‘rnLŒwftuz ƒe÷’ yk„u

fÞwO n‚wk. Ë{„ú ¼th‚™tu rnLŒw Ë{ts yuf s «fth™e ft™w™e

yt[thËkrn‚tÚte r™Þkrºt‚ ƒ™u ‚u {txu ‚u{ýu yt rƒ÷{tk òu„ðtE

fhe n‚e. …ý yt rƒ÷ swŒt swŒt ð„tu o y™u Ëk«ŒtÞtu™t

«r‚r™rÄytu™e xqkfe rð[thÄtht™u fthýu ‚u™t …qht MðY…{tk ‚u

…Ëth ÚtE þõÞwk ™rn. zto. ytkƒufzh {txu yt ƒtƒ‚ Œw:¾Œ y™u

y…{t™s™f n‚e. ‚u{™t ÔÞÂõ‚íð {txu ftÞŒt«Ät™™wk …Œ ½ýwk

™t™wk n‚wk. A‚tk ‚u{™t [tu¬Ë WÆuþtu yt …Œ ËtÚtu Ëkf¤tÞu÷t n‚t

su rËæÄ ™ Út‚tk ‚u{ýu …tu‚t™t …ŒuÚte htS™t{wk yt…e ŒeÄwk.

1952{tk rþzâw÷ ftMx Vuzhuþ™ ‚hVÚte ÷tufË¼t™e

[q kxýe{tk Q¼t hÌtt. …ý ‚uytu™t u …htßÞ ÚtÞtu. ‚uytu

htßÞË¼t{tk [qkxtÞt y™u 1953 {tk Aq‚tAq‚ rðhtuÄe Äthtu

ËkËŒ{tk …Ëth fhtÔÞtu. rnLÄ{o™e ƒuÄthe ™er‚ y™u Qk[™e[™t

¼uŒ¼tðÚte fkxt¤e™u 14 ytuõxtuƒh 1956™t htus ‚u{ýu ™t„…wh

¾t‚u ƒtiæÄÄ{o™e Œeûtt ÷E ƒtiæÄÄ{o MðeftÞtuo. ™u…t¤{tk ¼htÞu÷t

‘ðÕzo Vu÷turþ… ytìV ƒwÂæÄMx’™t [tuÚtt yrÄðuþ™{tk ¼t„ ÷E

‘ƒwæÄ y™u ft÷o{tfoË’ þe»tof nuX¤ {™™eÞ «ð[™ ytÃÞwk n‚wk.

®nŒw ‚hef. sL{u÷tu yt Œr÷‚ ™u‚t ®nŒw ‚hefu {]íÞw ™ …tBÞtu.

6êe rzËuBƒh 1956™t htus ‚u{™tu ytí{t …h{tí{t{tk ¼¤e

„Þtu.

Sð™ ŒhBÞt™ ‚u{ýu Œr÷‚tu™u …tu‚t™t yrÄfthtu {txu

ò„ú‚ fÞto yux÷wk s ™rn …ý yrÄfthtu ¼tu„ð‚t þe¾ðtzâwk.

Œr÷‚tu «íÞu™e Ë{…oý ¼tð™t{tk ‚tu ‚u yòuz y™u yÂî‚eÞ

n‚t. …tu÷tŒe ËkfÕ…þÂõ‚ y™u yz„ ytí{ƒ¤™u fthýu Œwr™Þt™e

ftuE ‚tft‚ ‚u{™u z„tðe þfe ™nª. yM…]~Þtu™t ÷tkƒt

Er‚ntËft¤{tk «Út{ðth s yuðtu {nt…whw»t …uŒt ÚtÞtu n‚tu fu

su™e þiûtrýf fthrfŒeo Œuþ™t ftuE…ý ™u‚t fh‚tk rðþu»t n‚e.

yu{™t {M‚f{tk Ë{tsþtMºt, yÚtoþtMºt, htßÞþtMºt,

™er‚þtMºt, ‚íð¿tt™, ft™q™ y™u Er‚ntË suðt swŒt swŒt

rð»tÞtu™wk ¿tt™ Ë{tÞu÷wk n‚wk. yu{™e rðî‚t ytùÞos™f n‚e.

yu{™e rðî‚t, ÔÞÂõ‚¥ð, æÞuÞr™ct y™u …rh©{þe÷‚t


yu ‚u{™u ðeË{e ËŒe™t {nt™ rð¼qr‚ytu{tk y„úe{MÚtt™u ykrf‚

fÞto Au. ‚tu {wÂõ‚™t {nt…ðo™tu …zfth Íe÷e ÷E Œr÷‚tu™t

‚thýnth ‚hefu ‚u{™wk Sð™ Ë{Š…‚ fhe ‚uytuyu rðît™,

ƒkÄthýþtMºte, „heƒtu™t ™u yM…]~Þtu™t ƒu÷e y™u WæÄthf ‚hefu

{n¥ð™e ¼qr{ft ¼sðe n‚e. zto. ƒtƒtËtnuƒ ytkƒuzfh ¼e{htð

ht{S ytkƒuzfh™u fturx fturx ðkŒ™.

v v v

h. Mºterþûtý™t rn{tÞ‚e - {ntí{t ßÞtur‚htð Vq÷uh. Mºterþûtý™t rn{tÞ‚e - {ntí{t ßÞtur‚htð Vq÷uh. Mºterþûtý™t rn{tÞ‚e - {ntí{t ßÞtur‚htð Vq÷uh. Mºterþûtý™t rn{tÞ‚e - {ntí{t ßÞtur‚htð Vq÷uh. Mºterþûtý™t rn{tÞ‚e - {ntí{t ßÞtur‚htð Vq÷u

÷ø™™tu yðËh n‚tu. ÷ø™{tk ÔÞðMÚtt n‚e. ¼tus™

þY Útðt™e Úttuzeðth n‚e. íÞtk s y[t™f ÷tuftu{tk [[to þY

ÚtE. Äehu Äehu [[to W„ú ƒ™ðt ÷t„e. yuf sýu fÌtw k :

‘ƒútñýtu™t ÷ø™{tk {t¤e þtÚte ytÔÞtu ?’ ƒeòu fnu, ‘yt…ýu

{t¤e ËtÚtu s{ðt™wk Au.’ - ºteòu fnu, ‘y{u y{tht Ä{o ¼úü

fhðt ytÔÞt ™Úte.’ y™u yt{ Ëti yðts fhðt ÷tøÞt. yt„

¼¼qfe WXe. …tu‚t™t r{ºt™t ½uh ÷ø™{tk ytðu÷t ‚u {t¤eÚte

…tu‚t™wk y…{t™ Ën™ ™ ÚtÞwk. ‚uytu [q…[t… s‚t hÌtt. …hk‚w

y…{t™™e yt„ ‚u{™t ÓŒÞ{t «sð¤‚e hne. ‚uytu rð[thðt

÷tøÞt. “Ë{ts{tk yt ¼uŒ¼tð þtÚte? ” ƒÄt yuf s Eïh™t

Ëk‚t™ fnuðtÞ Au A‚tk yt Ä]ýt þtÚte ?” y™u ‚u{ýu {™{tk

™¬e fhe ™tÏÞwk fu, ‘su y¿tt™‚t™u fthýu ÷tuftu™t {™{tk ¼uŒ¼tðtu

sL{Þt Au, xfe hÌtt Au ‚u™u Œqh fhðt s hÌtt.’ ÷ø™{tk s™th

y™u ‚u™t fthýu WŒT¼ðu÷ …rhÂMÚtr‚ yk„u rð[th™th n‚t

ßÞtur‚htð Vq÷u.

ßÞtur‚htð™tu sL{ 11 yur«÷ 1827 {tk …q™t{tk ÚtÞtu

n‚tu. ‚u Ë{Þu rþûtý™e ÔÞðMÚtt ytuAe n‚e A‚tk …ý ‚u{™t

r…‚t „turðkŒhtð ‚u{™u ¼ýtððt EåA‚t n‚t. ‚u{ýu ‚u{™u

þt¤t{tk Œt¾÷ fÞto. …hk‚w YrZðtŒe rð[thtu Ähtð‚t ÷tuftuyu

‚u™tu rðhtuÄ fÞtuo. ytÚte r…‚tyu ‚u{™u þt¤t{tkÚte WXtðe ÷eÄt.

„tu®ðŒhtð Vq÷tu™tu ÔÞt…th fh‚t n‚t. ‚uÚte ÷tuftu ‚u{™u Vq÷u

fnu‚t. ßÞtur‚htð r…‚t™t ÄkÄt{tk òuztÞt. …hk‚w ‚u{™e ¼ýðt™e

EåAt n‚e ‚u{™e «r‚¼t òuE™u ‚u{™t r{ºttuyu „tu®ðŒhtð™u

fÌtwk, ‘‚{u ÷tuftu™e ðt‚tu W…h æÞt™ ™ yt…tu y™u ƒuxt™u ¼ýtðtu.’

ytÚte „tu®ðŒhtð™u «tuíËtn™ {¤‚tk …w™: ßÞtur‚htð™u þt¤t{tk

{qõÞt.

ßÞtur‚htðu Ätuhý - 7 ËwÄe™wk rþûtý r{þ™he Mfq÷{tk

{u¤ÔÞwk. …hk‚w …rhÂMÚtr‚yu ‚u{™u ËtÚt ™ ytÃÞtu. {sƒqh ÚtE™u

‚u{ýu þt¤t Atuze. r…‚t™t ÔÞðËtÞ{tk òuztÞt. ‚u{™wk ÷ø™

Ëtrðºteƒt ËtÚtu ÚtÞwk. yt „t¤t ŒhBÞt™ ‚u{ýu ‘ytExTË ytuV

{u™’- xtu{Ë …u™™wk …wM‚f ðtkåÞwk. ‚u s rŒðËtu{tk ÷ø™{tk

y…{t™s™f ½x™t™tu y™w¼ð ÚtÞtu. ‚u{™t rð[thtu ™ðe rŒþt

‚hV ¾U[tÞt. ‚u{ýu rð[tÞwO fu, “Œuþ{tk Ë{ts™e y¿tt™‚t Œqh

fhðt{tk ytðu ‚tu Ët{trsf Ë{MÞtytu ytËt™eÚte n÷ ÚtE þfu.

òu yt…ýe {t‚tytu - ƒnu™tu™u rþûtý îtht ËwËkMf]‚ ƒ™tððt{tk


ytðu ‚tu Ë{ts{tk ƒwhtEytu sL{þu s ™nek.”

…tu‚t™t rð[thtu™e þYyt‚ …tu‚t™t ½h{tkÚte fhe. …tu‚t™t

…í™e ËtrðºteŒuðe™u ‚u{ýu rþûtý yt…ðt™wk þY fÞwO ƒu ð»to ËwÄe

‚u{ýu ËtrðºteŒuðe™u rþûtý ytÃÞwk. y™u ËtrðºteŒuðeyu ¾qƒ

…rh©{Úte rþûtý «tó fÞwO. ‚u{ýu 1848 {tk …q™t{tk «Út{

fLÞtþt¤t þY fhe. ƒÄtk ÷tuftu ‚u{™u ‘ßÞtur‚ƒt’ fnuðt ÷tøÞt.

¼th‚{tk «Út{ fLÞtþt¤t þY fh™th ‚hefu ‚u{ýu YrZðtŒeytu™tu

rðhtuÄ Ën™ fhðtu …zâtu. …hk‚w sÞtur‚ƒtyu ‚u™e ftuuuuuuuuuuuuuE …hðtn ™

fhe. {rn÷tytu™u rþÂût‚ fhðt™t …tu‚t™t ðú‚™u …qýo fhðt …r‚-

…í™e ƒk™uyu Mºte rþûtý™t ytkŒtu÷™™u yt„¤ ðÄth‚t s hÌtt.

ßÞthu ÷tuftu™u ÷tøÞwk fu ßÞtur‚ƒt™t rð[thtu y™u ftÞtuo{tk Ëå[tE

y™u ¾qƒ s Œ{ Au íÞthu ‚uytu ‚u{™t ftÞo™u «tuíËtrn‚ fhðt

÷tøÞt. ½ýt ÷tuftuyu …tu‚t™e …í™eytu™u ¼ýtððt™wk þY fÞwO.

Mºte rþûtý™tu «[th yux÷e Íz…u ÚtÞtu fu Ë{ts rðhtuÄe

‚¥ðtu ‚tu n¬t ƒ¬t s hne „Þt. ‚uytu ËtrðºteŒuðe™u „t¤tu

Œuðt ÷tøÞt. y…{t™ fhðt ÷tøÞt. …hk‚w ËtrðºteŒuðe ‚tu ftuEÚte

zÞto rð™t …tXþt¤t{tk s‚tk y™u rþûtý yt…‚t s hÌtt. ßÞthu

Ë{ts rðhtuÄeytuyu ßÞtur‚ƒt™u Ä{ftÔÞt íÞthu rðhtuÄ™e Ëe{t

ðxtðtÞ „E. …ý ßÞtur‚ƒt „tkXu ‚u{ n‚t ™rn ‚uÚte ‚u{™t

r…‚t „tu®ðŒhtÞ™u fÌtwk, “‚{tht rŒfht y™u ðnwyu „t{™e ytƒY

Äq¤{tk {u¤ðe ŒeÄe Au. su Atufheytu ftuE rŒðË ƒnth ™ef¤‚e

™n‚e ‚u nðu …tXþt¤t{tk ¼ýe yt…ýtu Ä{o ¼úü fhe hne Au.

yt ft{ nðu y{u ƒnw rŒðË Shðe þfeþwk ™nª. ‚{u ‚u{™u htuftu

yÚtðt ƒÄt „t{ Atuze™u s‚tk hntu.”

„t{ ÷tuftu™tu rðhtuÄ ðÄ‚tu [tÕÞtu. „tu®ðŒhtÞ™wk ftkE [t÷u

‚u{ n‚wk ™rn. ‚u{ýu sÞtur‚htð™u Ë{òÔÞt. …ý ßÞtur‚htð

{tLÞt ™rn. ytÚte „tu®ðŒhtðu ðnw y™u ƒuxt™u ½h Atuze [tÕÞt

sðt™tu nwf{ fÞtuo. ßÞtur‚ƒt ‚tu {wËeƒ‚tu Ën™ fhðt xuðtE

„Þt n‚t. ½h Atuze™u [t÷e ™eféÞt …ý „t{™t ftuEyu ‚u{™u

ytþhtu ytÃÞtu ™rn. ½ýe {w~fu÷eyu yuf r{ºtyu þhý ytÃÞwk.

…hk‚w nðu f{tðwk …zu ‚u{ n‚wk. ½ýe {w~fu÷eyu yuf XufuŒth™u íÞtk

ft{ {éÞwk. A‚tk rþûtý«[th™t ftÞo{tk ftuE ytuA… ytððt ™

ŒeÄe. rŒðË¼h {nu™‚-{sqhe fh‚t y™u Ëtksu y¼ý {sqhtu™u

¼ýtð‚t. ƒÄt™u ¼ýðt {txu™e ËtÄ™Ët{„úe {V‚ yt…‚t.

ftuE…ý ¿ttr‚-òr‚™tu {sqh ntuÞ ƒÄtk™u ËtÚtu ƒuËtze™u «u{Úte

¼ýtð‚t. …í™e Ëtrðºte …ý ‚u{™t ftÞo{tk …qhtu Ënfth

yt…‚t.

ßÞtur‚ƒtyu yM…]~Þtu {txu yuf þt¤t þY fhe nðu ‚tu

yt„{tk ½e …ze sðt suðe …rhÂMÚtr‚ ÚtE. ßÞtur‚ƒt™u Ë{ts

rðhtuÄeytuyu y…{tr™‚ fÞtO. 5ý ‚u zøÞt ™rn. yuf rŒðË

yuf {tu[e y™u yuf fw k¼th ‚u{™e níÞt fhðt ytÔÞt.

ßÞtur‚ƒt™t áZ {™tuƒ¤ y™u «¾h ÔÞÂõ‚¥ðÚte yux÷t ƒÄt

«¼trð‚ ÚtÞt fu níÞt fhðt™u ƒŒ÷u ‚uytu ‚u{™t ytSð™ ¼õ‚

ÚtE „Þt. ‚uytu ßÞtur‚ƒt™e þt¤t{tk Œt¾÷ ÚtÞt. rþûtý {u¤ÔÞt


…Ae ‚uytuuuyu “ËíÞþtuÄf Ë{tsðuŒt[th” ™t{™t Ëw«rËæÄ„úkÚt™wk

Ëso™ fÞwO. ‚uytu n‚t ™t{Œuð htuzu y™u ½tuuÄeht{u.’

ßÞtur‚htð™t r™ctðt™ «Þí™tu y™u Ë{…oý™u fthýu

Ë{ts™u ‚uytu ™ðe rŒþt yt…e þõÞt. ‚u{™t ftÞtuo {txu rƒúrxþ

Ëhfthu 16 ™ðuBƒh 1852 ™t htus ‚u{™wk ËL{t™ fÞwO. su Ë{ts

‚u{™e W…h Útqkf‚tu n‚tu ‚u Ë{ts™t rðþt¤ s™Ë{qn Ë{ût ‚u{™wk

ËL{t™ ÚtÞwk. …tu‚t™t …wºt™u ƒnw{t™ {¤‚tk „tu®ðŒhtÞ™wk {™

¼htE ytÔÞwk. ‚u{ýu …wºt™t ‚hV fhu÷tu ÔÞðnth {txu ‚u{™u ¾qƒ

Œw:¾ ÚtÞwk. …tA¤Úte ‚uytu sÞtur‚ƒt ËtÚtu hnuðt ÷tøÞt. ßÞtur‚ƒt™u

‚u{™t Ë{tsu ƒrn»f]‚ fÞto n‚t. „tuðkŒhtÞu …ý ‚u{™e ËtÚtu

Ë{ts™tu Œkz ¼tu„ððtu …zâtu. „tu®ðŒhtÞ™t {]íÞw «Ëk„u ‚u{™e

ykr‚{r¢Þt{tk …ý ‚u{™e ¿ttr‚™t ÷tuftu ytÔÞt ™rn.

ßÞtur‚ƒtyu rðÄðt rððtn™t Ë{Úto™{tk ytkŒt u÷™tu

[÷tÔÞt. rðÄðt Mºteytu™wk {wkz™ fhtððt™tu rðhtuÄ fÞtuo. ™the

Ë{tsu ‚u{™u y™w{tuŒ™ ytÃÞwk. ßÞtur‚ƒtyu y™tÚtt©{™e

MÚtt…™t fhe. ‚u{™u …tu‚t™u ftuE Ëk‚t™ ™ n‚wk. ‚u{ýu yuf ƒt¤f™u

Œ¥tf ÷eÄtu. ‚u …ý {tuxtu ÚtE™u ztoõxh ƒLÞtu. ‚u …ý Ë{tsËuðt{tk

òuztÞtu. ßÞtur‚htðu òr‚¼uŒ rððufËth - ƒútñýtu™e [t÷tfe,

‘¼„ðt™ …hþwht{™u ™turxË’, ‘rfËt™ {kftuzt’, ‘Ë‚Ëth 1-

h’, ‘Ëtðosr™f ËíÞÄ{o’ suðt …wM‚ftu ÷¾e Ë{ts{tk ™ðe[u‚™t

Vu÷tððt™wk ftÞo fÞwO n‚wk. ßÞtur‚htð fnu‚t fu, ‘hts™ir‚f „w÷t{e

fh‚tk Ët{trsf „w÷t{e y™uf „ýe ½t‚f y™u …ezt yt…™the

ntuÞ Au.’ ‚u{ýu yuf Ë¼t{tk ÷tuftu™u Ë{òð‚t fÌtwk fu, ‘{™w»Þ™e

ÞtuøÞ‚t ‚u™e òr‚ …h ™nª …ý „wýtu …h Au.’

Mºte rþûtý™t rn{tÞ‚e, Mºte rðftË™t …nuhu„eh, þwÿtu™t

WæÄthf, y™tÚttu™tu Ënthtu yuðt ßÞtur‚ƒt h8 ™ðu. 1890

™t htus «¼w™u ÃÞthtk ÚtÞt.

v v v

3. „tkÄeS™tu Sð™ ËkŒuþ

„tkÄeS™tu ytsu sL{ rŒðË. ytsÚte 140 ð»to …nu÷tk

02-10-1869 {tk ‚u sL{u÷t. yt rŒðË™u ‘rðï y®nËt

rŒ™’ ‚hefu …ý Wsððt{tk ytðu Au. yt rŒðËu {™u fux÷tkf

«§tu ÚttÞ Au. su{tk «Út{ «§ „tkÄeS yux÷u ftuý ? ‚{u ‚u{™u

ytu¤¾tu Atu ¾ht ? ytu¤¾tu ‚tu fuðe he‚u ? „tkÄeS yux÷u

…tuhƒkŒh™t fh{[kŒ „tkÄe y™u …q‚¤eƒtE™tu ËtiÚte ™t™tu - ºteòu

Œefhtu. ™t{ {tun™ŒtË. htsftux™t Œeðt™™tu Œefhtu. Ekø÷uLz

sE ƒìrhMxh ÚtÞu÷ ÔÞÂõ‚. Ëtht y™u ™er‚ðt™ ðfe÷. ŒÂûtý

ytr£ft{tk „tuht-ft¤t™t ¼uŒ Ët{u ÷z™tht rnLŒwM‚t™eytu™t

™u‚t. ¼th‚™t Mðt‚kºÞ Ëk„út{™t y„úuËh, yËhfthf y™u

ytÍtŒe {u¤ððt{tk ®Ën rnMËtu yt…™th ™u‚t. yt ƒÄe ytu¾¤™u

ytÄthu yt…ýu „tkÄeS™u ÞtŒ fh‚t ntuEyu ‚tu íÞtk yt…ýu „tuÚtwk

¾tEyu Aeyu. yt ytu¤¾ Ëtu xft Ët[e ™Úte. nt, fux÷uf ykþu

Ët[e Au. W…h™e ytuu¤¾ ‚u{™t ftÞtuo Útfe Au. su{tk ‚u{ýu

Ëk½»to fÞtuo Au y™u Ën™ …ý fÞwO Au. …hk‚w ¾qƒ s QkztýÚte

rð[theyu ‚tu Œwr™Þt ‚u{™u þt {txu ÞtŒ fhu Au yhu ! su yk„úuòu


Ët{u - #ø÷uLz Ët{u ‚uytuyu ÷z‚ W…tze n‚e ‚uytu …ý ‚u{™u

ÞtŒ fhu Au. þt {txu ? yt yk„u rð[thtu ‚tu ÏÞt÷ ytðþu fu „tkÄe

yux÷u ftuý ?

{the áÂüyu „tkÄeS™e Ët[e ytu¤¾ yux÷u Sð™{tk Ët[wk

y™u ËtÁk þe¾™th - y…™tð™th ÔÞÂõ‚. Ët[t y™u Ëtht rð[thtu

Mðefth™th, fh™th y™u Sð™{tk yt[hý fh™th ÔÞÂõ‚. yt™tu

ytÄth þwk ? ‚tu ‚u{ýu fÌtwk Au fu, “{tÁk Sð™ yu s {thtu ËkŒuþ.”

yt ðtõÞ™u Ë{Syu ‚tu ÏÞt÷ ytðu Au fu ‚u{ýu su rð[th fÞto

y™u su™tu y{÷ - yt[hý fhe …t¤e ƒ‚tÔÞt - ËV¤‚t {u¤ðe

‚u™u sYhÚte y…™tðe þftÞ.

yt s rð[th «§ fhu Au fu „tkÄeS™u yt…ýu ÞtŒ fheyu ‚tu

‚u{™t yt[hý{tk {qftÞu÷t rð[thtu™e ËV¤‚t™u fthýu. …ý

yt…ýu ftuý ? Ët[t yÚto{tk {týËtu ¾ht ? òu {týË ntuEyu ‚tu

„tkÄeS™t Sð™{tkÚte ftuE ËkŒuþ {u¤ÔÞtu ¾htu ? Võ‚ Mð‚kºt

¼th‚ {u¤ÔÞwk …ý ƒeswk fkEf ‚u{™e …tËuÚte {u¤ÔÞwk ¾Ák ! òu

rðï™t yLÞ Œuþtu™t ÔÞÂõ‚ytu ‚u{™t rð[thtu™u Mðefthe yt[hý

fh‚tk ntuÞ ‚tu yt…ýwk MÚtt™ õÞtk ? «§tu™t sðtƒtu {u¤ððt s

…zu!

„tkÄeS™t Sð™™tu «Út{ ËkŒuþ Ëtht ðt[f ƒ™tu.

„tkÄeSyu Sð™{tk su ftkE {u¤ÔÞwk ‚u ðt[™™u fthýu. ‚u{ýu

™t™…ý{tk ‘©ðý r…‚]¼Âõ‚’ ðt‚to ðtk[e. ‚u{tkÚte {t‚t-r…‚t™e

Ëuðt fhðe ‚u þe¾ {u¤ðe y™u Sð™¼h ‚u™wk yt[hý fÞwok.

ËtÚttuËtÚt {t‚t-r…‚t™e yt¿ttytu™wk …t÷™ …ý fÞwO. ‚u{™t

Sð™«Ëk„tu ÞtŒ fheyu ‚tu „tkÄeS sÞthu ƒìrhMxh™tu yÇÞtË

fhðt #ø÷uLz s‚t n‚tk íÞthu {t‚t …q‚¤eƒtEyu ºtý «r‚¿tt

÷uðztðe n‚e. 1. {tkËtnth ™nª fÁk. h. ŒtY ™nª …eô 3.

…hMºte „{™ ™nek fÁk. yt «r‚¿ttytuyu ‚u{™u ‚u ftÞtuo fh‚tk

htuõÞt Au. ‚u{ýu yt «r‚¿ttytu Võ‚ #ø÷uLz™t yÇÞtË ŒhBÞt™

s ™nª …ý Sð™¼h …t¤e n‚e.

rð÷tÞ‚{tk yÇÞtË ŒhBÞt™ yLÞ Ä{o™t Ä{o„úkÚttu ðtkåÞt

y™u Ë{ßÞt. ‚u{tkÚte Ëthe ðt‚tu - Ë{t™ ðt‚tu™tu Mðefth

fÞtuo. ËðoÄ{o ËL{t™™e ¼tð™t rðfËtðe. ‚u W…htk‚ ‚u{ýu

hÂMf{™wk ‘y™ xw Äe ÷tMx’ …wM‚f ðtkåÞwk. ‚u …wM‚fu ‚u{™t …h

òŒwE yËh fhe. ‚u{ýu Sð™ ŒhBÞt™ ‚u …wM‚f™e rð„‚tu™u

æÞt™{t ÷E y{÷ fÞtu o. yt W…htk‚, yuzrð™ yt™uoÕz™wk

‘ƒwæÄ[rh‚’, ftƒtoE÷™wk ‘ðeh…qò’, xtu÷uLxtuÞ™wk ‘ðifwkX ‚tht

ÓŒÞ{tk Au’ suðt y™uf …wM‚ftu™wk yæÞÞ™ fhe ‚u{tkÚte Ëtht

rð[thtu ‚u{ýu y…™tÔÞt n‚t. ‚uytu Ëtht ðt[f y™u Ëtht

yÚto„útne n‚t. ‚u{™t Sð™{tkÚte ƒtuÄ ÷E yt…ýu Ëtht ðt[f

ƒ™eyu. ðt[f ƒ™eyu yux÷wk s ™nª …ý su ðtk[eyu ‚u{tkÚte

Ëthe, Sð™tu…Þtu„e ƒtƒ‚tu™u „úný fhe Sð™{tk y{÷{tk

{qfeyu - yt[hý fheyu ‚u sYhe Au.

„tkÄeS Ëtht r™heûtf, ËkðuŒ™þe÷, Ëthe ƒtƒ‚tu™u

Mðefth™tht n‚t. ‚uytu ™t™…ý{tk ™txftu òu‚t. …ý ‚u Ëthtk

ntuÞ ‚u s. ™txftu swyu ‚tu ‚uytu ‚u{tk Ëthe ƒtƒ‚tu fE ? ¾htƒ

ƒtƒ‚tu fE ! ‚u™e ‚…tË fhe ÞtuøÞ ƒtƒ‚tu™tu Mðefth fh‚t


‚uytu™e ËkðuŒ™þe÷‚t ¾qƒ n‚e. ™t™…ý{tk òuÞu÷wk ‘nrhùLÿ’

™txf ‚u{™u ¾qƒ yËh fhe „Þwk. ËíÞ™u {txu hts„tŒe™tu íÞt„

fhðt ËwÄe y™u ‚u{tkÚte yt„¤ …ý …tu‚u ðu[tE s™th nrhùLÿ™e

ðt‚ ‚u{™u ¾qƒ „{e. y™u ‚u{ýu ËíÞ™tu …kÚt Mðefthe ÷eÄtu.

yt…ýu …ý yt ™txf yÚtðt rVÕ{ òuE nþu ! yt…ýt W…h þe

yËh ÚtE ? rð[thðt suðwk Au. yt…ýu „tkÄeS™u y™wËheyu ‚tu

fuðwk ËhË rðï sL{u.

„tkÄeS™t Sð™{tkÚte y™wËhðt suðe ƒtƒ‚ ‘«tÞÂï‚’

™e Au. ßÞthu ‚u{™t ¼tE™u Œuðwk ÚtE „Þwk. ‚u [qfððt {txu ƒÒtu

¼tEytuyu rð[thýt fhe ¼tE™t Ëtu™t™t fzt{tkÚte yuf xwfztu

ft…e Œuðw [qf‚u fÞwO. …ý ‘[tuhe ™ fhðe òuEyu’ ‚uðwk ‚u{™u ÏÞt÷

n‚tu. ytÚte [tuhe fÞto …Ae ‚u{ýu r…‚t™u r[êe ÷¾e. [tuhe™e

fƒq÷t‚ fhe. rþûtt fhu ‚u ¼tu„ððt {txu™e ‚iÞthe ƒ‚tðe. r…‚t™u

r[êe yt…e. r…‚t r[êe ntÚt{tk ÷E ðtk[ðt ÷tøÞt. ðtk[‚t

ðtk[‚t r…‚t™e ytk¾{tkÚte ytkËw x…fðt ÷tøÞt. r…‚t™e ytk¾™t

ytkËwyu „tkÄeS{tk …rhð‚o™™tu …ð™ VqkõÞtu; [tuhe ™ fhðt™e

«uhýt yt…e. Sð™¼h yt ËŒT„wý™u ‚u{ýu y{÷{tk {qõÞtu.

yt…ýu …ý yt…ýt Sð™{t ftuuuEfðth ¾tuuuxwk ftÞo fhe ƒuËeyu ‚tuuu

‚u™tuuu …M‚tðtuuu fhe {tVe {t„ðe òuuuEyu.

‚u{™e ytí{fÚtt{tk ÷¾tÞuu÷tu «Ëk„ ‚tu yt…ý™u ÞtŒ s

ntuÞ ™u ! þt¤t{tk ELM…ufþ™ n‚wk. ELM…ufxhu þçŒtu ÷¾tÔÞt.

rþûtf ð„o{tk r™heûtý fh‚t n‚t. „tkÄeS™e yuf þçŒ òuzýe

¾tuxe n‚e. rþûtfu Eþthtu fÞtuo, ƒwx™e yýe …„ …h Œƒtðe.

ƒeò rðãtÚteo™t{tk òuE þçŒ ËwÄthðt fÌtwk. …ý „tkÄeS™tu [tuhe

™ fhðt™t EhtŒtu yux÷u ðt‚{tk Ë{ßÞt ™rn. rþûtfu Auðxu

ELM…ufxh™t „Þt …Ae X…ftu ytÃÞtu... fuðtu rþûtf ? [tuhe

fhtðu ‚u rþûtf fux÷e [tuhe fhe þfu ? ‚u yk„u rð[thðwk hÌtwk.

yt…ýwk ËtÁk ƒ‚tððt ¾htƒ {t„o y™wËhðtu fux÷u ykþu ÞtuøÞ ?

„tkÄeS «r‚¿tt…t÷f n‚t. ‚uytu™u ßÞthu yt„¤ yÇÞtË

fhðt rðŒuþ{tk sðt™wk n‚wk. íÞthu {t‚t …q‚¤eƒtE™u Œnuþ‚ n‚e

fu yt Atufhtu rðŒuþ{tk sE™u ¾htƒ hM‚u [ze sþu ! „tkÄeS™u

ÏÞt÷ ytð‚tk ‚u{ýu {t‚t yt„¤ ºtý «r‚¿tt ÷eÄe. ŒtY …eEþ

™nª, {tkË ¾tEþ ™nª, …hMºte™u {t-ƒnu™ „ýeþ. «r‚¿tt

÷eÄt ƒtŒ ‚u{ýu Sð™¼h ‚u™wk …t÷™ fÞwO. {t‚t ‚tu ¼th‚{tk

n‚e, …ý A‚tk {t‚t™u ÓŒÞ{tk ht¾e ‚u{ýu «r‚¿tt™wk …t÷™

fÞwO. ytsu yt…ýu …ý yt he‚u {t‚t-r…‚t™t ð[™tu{tk rðïtË

ht¾e. yt…ýt{tk ‚u{™tu rðïtË ðÄtheyu ‚tu fuðwk Ws¤wk ¼rð»Þ

…t{e þfeyu.

„tkÄeSyu Sð™{tk sYrhÞt‚ sux÷tu W…Þtu„ ftuE…ý

ðM‚w™tu fhðtu ‚uðwk áütk‚ …qhwk …tzâwk Au. Ëðthu QXe ßÞthu ‚u {tU

ËtV fhðt Œt‚ý fhðt Võ‚ yuf ÷tuxe s …týe ðt…h‚t. yuf

yt©{ðtËeyu fÌtwk, ‘ƒt…w, Ëtƒh{‚e ynªÚte ðnu Au y™u

ytx÷t s …týeyu Œt‚ý fhtu Atu.’ „tkÄeSyu fÌtwk, ‘Ëtƒh{‚e™wk

…týe Ëðo {txu Au. {thu {the sYheÞt‚ …qh‚wk s ‚u{tkÚte

ðt…hðt™tu yrÄfth Au.’ yt ƒtƒ‚ ‚u{™t Sð™{t ƒeò

…tËt{tkÚte …ý òuE þftÞ Au. yt…ýu …ý ðM‚w™tu sux÷e


sYheÞt‚ ntuÞ ‚ux÷tu s W…Þtu„ fheyu y™u ƒeò™t {txu ‚u

W…Þtu„e ƒ™u ‚uðwk rð[theyu ‚tu ƒÄtk™u ðM‚w™e yA‚ hnu ™rn.

rƒ™sYhe ðM‚wytu™tu Ëk„ún fhðt™wk xt¤eyu ‚u …ý sYhe s Au.

„tkÄeS ƒeòytu™tu rð[th fh‚t y™u ƒeò {txu fkEf fhðwk ‚uðwk

rð[th‚t n‚t. „tkÄeS™t y™uf «Ëk„tu yt ƒtƒ‚u Ëtûte …qhu Au.

ŒÂûtý ytr£ft™t hnuXtý ŒhBÞt™ ‚u{ýu ft¤t ÷tuftu{tk™t yLÞtÞe

ftÞŒt {txu ‚uytu ÷z‚t hÌtt. ¼th‚{tk ytðe™u ¼th‚™t {sqhtu,

¾uzq‚tu, „heƒtu y™u Mð‚kºt‚t {txu yk„úuòu Ët{u ÷z‚ [÷tðe.

yLÞ {txu Sð™ y…oý fhe ŒeÄwk. A‚tk Auðxu ftuE MðtÚto htÏÞtu

™rn. yhu ! ‚u{™t fwxwkƒ{tkÚte …ý ftuE™u htsfthý{tk ÷tÔÞt

™nª fu ftuE …Œ …h ƒuËtzât ™rn.

Ëthtu ™u‚t ‚u Au su «ò™u y™wËhu. «ò™u y™wY… Sð™

Sðu. „tkÄeS™tu …nuhðuþ ƒŒ÷t‚tu hÌttu Au ? þtÚte ? rð[thòu.

ƒurhMxh ÚtÞt íÞthu ftux, …tx÷q™, xtE, xtu…tu (…hŒuþe Zƒ™tu

…tuþtf) …nuh‚tk. …ý ytr£ft{tk ËíÞt„ún þY fh‚tk ‚u{ýu „heƒ

®nŒe {sqhtu™tu …tuþtf ÷wk„e-…nuhý …nuhðt™tu þY fÞtuo. ¼th‚

yt„{™ Ë{Þu ftrXÞtðtze …tuþtf Ätur‚Þwk, yk„h¾wk, ¾UË, VUxtu

Äthý fhe™u ytÔÞt.¼th‚{tk ytÔÞt ƒtŒ ¾tŒe …nuhðt™e þY

fhe. y™u [k…thÛÞ ËíÞt„ún þY fh‚tk rƒnth™t ÷tuftu™e „heƒe

òuE, f…ztkrðrn™ Mºteytu™e {w~fu÷e òuE y™u Sð™¼h yufs

f…zwk …nuhðt™wk þY fÞwO. …tu‚ze …nuhe™u #ø÷uLz „Þt. ¼th‚™t

„heƒtu™t WæÄth {txu ÍÍq{‚t hÌtt. {nu÷tu{tk hnu™thu Íqk…ze{tk

r™ðtË fÞtuo. Ët[tu ™u‚t ‚u Au su «ò™e {w~fu÷eytu™u Ë{su.

y™u ‚u™u Œqh fhðt rð[thu. «ÞtË fhu. suýu ™u‚t ƒ™ðwk ntuÞ ‚uýu

yt ðt‚tu Mðefthðe s hne.

„tkÄeS™t Sð™{tkÚte þe¾ðt suðwk ‚u Au fu ¾tuxe ƒtƒ‚tu,

yLÞtÞtu™tu rðhtuÄ fhtu …ý yLÞ™u ™wfþt™ ™ ÚttÞ ‚u he‚u.

Mðt‚kºÞ™e ÷z‚tu™tu yÇÞtË fheyu ‚tu yt ƒtƒ‚ ‚he ytðu Au.

yËnfth …ý fuðtu yLÞtÞ Ët{u yËnfth, Ërð™Þ ft™q™ ¼k„

…ý yLÞtÞe ftÞŒt Ët{u™tu ¼k„ ‚u …ý rð™Þ ËtÚtu. yk„úus

Ëir™ftu™e ÷tXeytu ¾tðt™e …ý Ët{™tu ™nª fhðt™tu. y®nËf

÷z‚. ËíÞ™t …tÞt W…h h[tÞu÷e ÷z‚. ßÞtk ¾tuxwk ÷t„u, yLÞtÞ

÷t„u íÞtk rðhtuÄ fh‚tk …ý «Út{Úte sýtðe™u s. yt he‚u

Mð‚kºt‚t {u¤™th «Út{ Œuþ ¼th‚ Au. ytsu …ý yLÞtÞtu ‚tu

Útðt™t. yÞtuøÞ ft{tu Útðt™tk. íÞthu nz‚t÷tu, ƒËtu ƒt¤e {qfe™u,

huÕðu™t …txt W¾tze ™t¾e™u, suðe ƒtƒ‚tu™u ƒŒ÷u „tkÄe htnu

rðhtuÄ fhðtu òuEyu suÚte Œuþ™u ™wfþt™ ™ òÞ. su™u ™wfþt™

fheyu Aeyu ‚u yt…ýwk s Au. yt…ýt s …iËt{tkÚte ðËtðu÷wk Au.

yt ƒtƒ‚™u Ë{sðt suðwk Au. „tkÄeS suðt ƒnw ytuAt ™u‚t Au fu

su{ýu „tkX™wk „tu…e[kŒ™ ðt…he Œuþ Ëuðt fh‚tk ntuÞ ! ‚uytu ‚tu

yt…ýt …iËu Õnuh fhðt, Ë¥tt {txu …zt…ze fhu Au.

„tkÄeS ytí{…heûtý fhe Ëti™t fÕÞtý™e rð[thýt

fh‚t. …tu‚t™t{tk ftuE ¾t{e «ðuþu ™rn, MðtÚto «ðuþu ™rn ‚u™e

‚uytuyu Ë‚‚ {qÕÞtkf™ fÞwO n‚wk. ßÞthu Œuþ y™u rðï™t fÕÞtý

{txu …ý ‚uytu «ÞtË fh‚t hÌtt n‚t. yt{ „tkÄeS{tk Ëqû{‚t

yux÷u fu {tE¢tuM¢tu… ð]Â¥t n‚e ßÞthu Ët{u …ûtu xur÷Mftu… yux÷u

fu rðþt¤‚t - ŒqhŒŠþ‚t™e ð]Â¥t …ý n‚e. yt{ „tkÄeS™wk Sð™


Ëqû{‚t™e ËtÚttuËtÚt rðþt¤‚t Ähtð‚wk n‚wk. ‚uytu™t{tk Ëkfwr[‚‚t

™ntu‚e. yt…ýu …ý yt…ýt Sð™™wk ytí{…heûtý fhe ¾t{eytu

ËwÄth‚tk hne Ëti™t fÕÞtý {txu «ÞtËtu fhðt òuEyu.

„tkÄeS …rh©{e n‚t. ‚uytu ƒurhMxh ÚtÞu÷t ntuðt A‚tk

ƒÄtk s «fth™t ftÞtuo fh‚t. {sqhe™u ÷„‚tk ftÞtuo fhðt{tk …ý

‚u{™u ™t™{ ™ntu‚e. yt©{e Sð™ Mðefth‚tk ‚uytu hËtuzt{tk

…ý ft{ fh‚t y™u òsY ËVtE …ý fh‚t. …ehËðt™wk ftÞo

fh‚t ‚tu rþûtý yt…ðt™wk ft{ …ý fh‚t. …tu‚u ftk‚u÷e ¾tŒe s

…nuh‚t. yuf f÷tf{tk 160 ‚th ftk‚‚t. yufðth yuf ðfe÷

{¤ðt ytÔÞt. „tkÄeS [tu¾t ðeý‚t n‚t. ðfe÷™u [tu¾t ðeýðt

fÌtwk. ðfe÷ ‚tu yt¼t s ƒ™e „Þt. „tkÄeS™e su{ yt…ýu …ý

ftuE…ý ft{™u ™t™wk ™ Ë{S, …rh©{ ‚hVe ƒ™eyu ‚tu Sð™{tk

ƒufthe™e ™tuƒ‚ ytðu s ™rn. …ux …qh‚wk ‚tu f{tE s þfeyu.

ƒwÂæÄ…qðof™tu …rh©{ ÔÞÂõ‚™tu rðftË fhu Au. ‚u Ë{sðt™e sYh

Au s.

„tkÄeS ËíÞ y™u y®nËt™t …t÷f n‚t. ‚u{ýu Sð™¼h

ËíÞ y™u yrnkËt™wk …t÷™ fÞwO Au. ¾hu¾h ËhŒthu yufðth su÷{tk

ËtÚtu n‚t íÞthu „tkÄeS™t y®nËt …t÷™™tu ÔÞðnth òuE™u ‚uytu

ytùÞo …tBÞt n‚t. Ëqû{ y®nËt …ý ™ ÚttÞ ‚u™e ‚uytu Ë‚‚

ft¤S ht¾‚t n‚t. ËíÞ™u s …h{uïh {t™™th „tkÄeSyu

Sð™¼h ËíÞ {txu ÍÍqBÞt, ËíÞ™t «Þtu„tu fÞto. yt…ýu …ý

yËíÞ y™u ®nËt™tu íÞt„ fhðtu òuEyu.

„tkÄeS™t Sð™{tkÚte y™uf ƒtƒ‚tu þe¾ðt suðe Au. Úttuze

½ýe s ðt‚tu ynª fhe Au. su{ su{ ‚{u „tkÄeS rðþu ðtk[‚t

Útþtu ‚u{ ‚u{ ‚{™u ‚u™tu ÏÞt÷ ytðþu. yt…ýu „tkÄeS™t

Sð™{tkÚte yuftŒ ƒu ƒtƒ‚tu …ý y{÷{tk {qfeyu ‚tu …ý yt…ýwk

Sð™ ËtÁk, ƒnu‚h ƒ™u ‚u{ Au. y{÷{tk {qfe òuþtu ‚tu ynuËtË

Útþu s.

v v v

4. ytÄwr™f ¼th‚™t ½zðiÞt - sðtnh÷t÷ ™nuÁ

¼th‚™tu Er‚ntË y™uf íÞt„e, rðît™, rð[ûtý y™u

{nt™ {t™ðhí™tuÚte ¼hu÷tu Au. ytðt {t™ðhí™tu{tk™wk yuf hí™

n‚wk - sðtnh÷t÷ ™nuhw. ‚u{™tu sL{ E.Ë. 1889 ™e 14 {e

™ðuBƒh™t htus {t‚t MðY…htýe™e fq¾u yÕntƒtŒ{tk ÚtÞtu n‚tu.

sðtnhS y™uf [z‚e-…z‚e r™nt¤™th fwxwkƒ™t ƒt¤ n‚tk.

ƒt¤…ýÚte s fÕ…™tþe÷, ÷t„ýeþe÷ ™nuhw xe.ƒúwõË ™t{™t

„whws™Úte «¼trð‚ ÚtÞt n‚t. ™t™…ýÚte s „ouhe ƒtÕze™wk

Sð™[rhºt ðtk[‚t ‚u{™t{tk Mð‚kºt‚t™e ¼tð™t ò„e. ÷kz™™e

VurƒÞ™ ËtuËtÞxe îtht yu{™u Ë{tsðtŒe rð[thËhýe{tk hË

…zâtu n‚tu. E.Ë. 1912 {tk ƒurhMxh™e ze„úe {u¤ðe #ø÷uLzÚte

¼th‚ ytÔÞt.

¼th‚ yk„úuòuuu™e „w÷t{e{t Ëƒz‚tuuu Œuþ n‚tuuu. ™ðò„]r‚

y™u ËwÄthýt ytkŒtu÷™tu™u fthýu ¼th‚{tk …ý ò„]r‚™e W»tt

«„xe hne n‚e. 1885{tk MÚt…tÞu÷e ht»xÙeÞ {ntË¼tyu


Mðt‚kºÞ {txu™e {Útt{ý þY fhe n‚e. ËwhuLÿ™tÚt ƒu™hS,

ÔÞtu{uþ[kÿ ƒu™hS, „tu¾÷u, ÷t÷, ƒt÷ y™u …t÷ suðt y™uf

Œuþ¼õ‚tuyu Mðt‚kºÞ {txu ytkŒtu÷™tu þY fÞto n‚t. ¢tkr‚fthe

[¤ð¤tu …ý ÚtE hne n‚e. sðtnh÷t÷ yu™eƒuËLx y™u rx¤f™t

ntu{Y÷ ytkŒtu÷™Úte «¼trð‚ ÚtÞt. E.Ë. 1915{tk „tkÄeS

ytr£ftÚte ¼th‚ ytÔÞt. Mðt‚kºÞ™e [¤ð¤{tk „tkÄeSyu ÍwftÔÞwk.

sðtnh÷t÷ y™u „tkÄeS™tu Ë{t„{ ÚtÞtu. ‚u{ýu …tu‚t™e Äef‚e

ðfe÷t‚ Atuze Mðt‚kºÞ Þ¿t{tk ÍqftÔÞwk. Mðt‚kºÞ™e ÷z‚tu{tk y„úuËh

hÌtt y™uf ð¾‚ su÷{tk „Þt. ¢tU„úuË™t rðrðÄ ntuÆtytu W…h

hne™u Ë‚‚ Mðt‚kºÞ™e yt÷ƒu÷ ð„tz‚t hÌtt. y™uf fütu y™u

‚…MÞt …Ae E.Ë. 1947 ™e 15 {e ytì„Mxu ¼th‚™u ytÍtŒe

«tó ÚtE. ytÍtŒe {u¤ððt{tk sðtnh÷t÷™tu ®Ën Vt¤tu n‚tu.

¼th‚{tk ytÍtŒe™tu Œe…f «„x‚t sðtnh÷t÷ ™nuhw

¼th‚hÚt™t «Út{ ËthrÚt ƒLÞt y™u ‚uytu ¼th‚eÞ rðftËhÚt™t

«Út{ AzeŒth …ý ƒLÞt. AuÕ÷t 200 ð»toÚte „w÷t{e ™e[u

f[ztÞu÷e «ò™wk {t™Ë ykÄfth™t {ntËt„h{tk zqƒu÷wk n‚wk.

y¿tt™‚t, ykÄ©Øt y™u Ä{o™e Œk‚÷e÷t ðå[u ¼th‚eÞ

Ë{tsSð™ „qk„¤tE hÌtwk n‚wk. ÄtŠ{f Í™q™ y™u ftu{ðtŒe

htûtË™e yÂø™ ¼th‚{t‚t™u ¼h¾e sðt {Úte hÌttu n‚tu.

yk„úuòuyu ytŠÚtf þtu»tý fhe ¼th‚{t‚t™t þheh{tk ÷tune™wk yuf

xe…wkÞ hnuðt ŒeÄwk ™ntu‚wk. fhtuztu™e ËkÏÞt{tk ÷tuftu ¼q¾u {h‚t

n‚t. ¼th‚{tk y™ts™e ‚k„e n‚e ‚uðt Ë{Þu ¼th‚eÞ «ò™u

Ët[wk {t„oŒþo™ y™u rðftË {txu su ¼„ehÚtftÞo sðtnh÷t÷Syu

fÌtwk n‚wk ‚u ¼tøÞu s ƒeS ftuE ÔÞÂõ‚ fhe þfe ntu‚ !

¼th‚™u Mð‚kºt‚t {¤e íÞthu ‚u rËÂæÄ ÷tuneÚte ¾hztÞu÷e

n‚e. ¼th‚™t ¼t„÷t Út‚t k …trfM‚t™{tkÚte ‘72÷t¾

r™ðtorË‚tu’ ¼th‚{tk ytÔÞt n‚t. „{u ‚uðe Ëhfth™t …tÞt

n[{[tðe ™t¾u ‚uðe yt Ë{MÞt™u r™ðthðt™wk ftÞo Ënu÷wk ™ntu‚wk.

™nuhwSyu fw™un y™u Äehs…qðof yt Ë{MÞt r™ðthðt{tk yŒT¼w‚

™u‚]¥ð Œt¾ÔÞwk ‚u rðh÷ „ýe þftÞ ‚uðwk n‚wk.

ftu{ðtŒ Ët{u y¾kz y™u yrðh‚ Ëk„út{ [÷tðe™u ‚u{ýu

rƒ™Ëtk«ŒtrÞf‚t™e «r‚ct fhðt™tu {nt…whw»ttýo fÞtuou n‚tu.

yt Ë{MÞt™e ËtÚttuËtÚt 562 sux÷t Œuþehtòytu Ët{u …zât

n‚t. ¼th‚™e yuf‚t y™u y¾krz‚‚t {txu ‚u{™t htßÞtu

¼th‚Ëk½ ËtÚtu òuztððt™e ft{„ehe ‚u{ýu ËhŒth …xu÷ suðt

ŒqhkŒuþe y™u ÷tu¾kze …wÁ»t™u ËtU…e ‚u{tk s ‚u{™e rð[ûtý‚t™t

Œþo™ ÚttÞ Au. ËhŒth …xu÷u Ët{, Œt{, Œkz y™u ¼uŒ™e

hts™er‚™tu rËæÄtk‚ ÔÞðnth{tk y…™tðe™u Œuþe htsÞtu™t «§™wk

r™htfhý ¾qƒ s Ëh¤‚tÚte fÞwO n‚wk. Ëk½»to™t Ë{Þu Œuþ™e

«ò{tk rðïtË, þtkr‚, ÂMÚth‚t MÚtt…ðt™e ËqÍ, Ë{s y™u

fwþ¤‚t sðtnhS{tk n‚e ‚u™tu ÏÞt÷ ytðu Au.

Œuþ{tk ht»xÙeÞ þtkr‚, Ë÷t{‚e, ÂMÚth‚t y™u yuf‚t™wk

¼tðtðhý h[t‚tk ‚u{ýu ht»xÙ™u rðftË ‚hV ðt¤ðt™wk ftÞo þY

fÞwO. ¼th‚eÞ «ò{tk ©{™wk {n¥ð s„tðe, ¼th‚eÞ Þwðt™tu{tk

þÂõ‚™tu Mºttuºt ò„]‚ fhe, ‘ytht{-nht{ ni’™wk Ëqºt yt…e,


¼th‚eÞ Þtið™{tk ‚u{ýu [u‚™t ò„]‚ fhe n‚e. yûth¿tt™ y™u

r™hûth‚t r™ðthý™t ftÞo¢{tu îtht ¿tt™™tu Œe… «„xtÔÞtu n‚tu.

Mð‚kºt ¼th‚™t ½z‚h{tk ™nuhw™wk ËtiÚte {n¥ð™wk «Œt™ ‚u

ËkËŒeÞ ÷t ufþtne Au. yt…ýt Œuþ{t k rðÄt™Ë¼t y™u

÷tufË¼t™e [qkxýeytu ÞtuòÞ Au. ‚u{tk …wgðÞ™e ÔÞÂõ‚ytu

{‚trÄfth ¼tu„ðu Au. ™t„rhftu …tu‚t™t {‚™t þMºtÚte, …tu‚t™t

rð[thtu™tu htßÞ …tËu Mðefth fhtðe, …tu‚t™t rn‚tu™t hûtý

{txu Ë¥tt™tuuu W…Þtuuu„ fhe þfu Au. {‚trÄfthÚte ÷tuftu{tk ò„]r‚,

Ë{t™‚t, Mð{t™™e ¼tð™t y™u ytí{rðïtË Q¼tu ÚtÞtu Au.

yt Ëðuo ™nuÁS™u yt¼the Au. ÷tufþtne™u ËkMÚtt„‚ MðY… yt…ðt

{txu ™nuÁSyu þõÞ ‚ux÷t «Þí™tu fÞto. ‚uytu™e «r‚¼t yt„¤

n‚e. ‚uytu fkE…ý r™ýoÞ fhu ‚u™u …zfthðt™e 1952 …Ae …ût{tk

ftuE™e ƒtiÂæÄf ût{‚t ™n‚e. ‚u{ A‚tk ™nuÁSyu …tu‚t™e

«r‚¼t™tu, …tu‚t™t ynT{™u Ëk‚tu»tðt ÷t¼ ™ WXtð‚tk ‚u{ýu

ËkÞwõ‚ r™ýoÞ ÷uðt™e «Útt y™u «r¢Þt …h ¼th {qõÞtu n‚tu.

sYhe Ër{r‚ytu™e h[™t ÚttÞ, ƒÄt{tk ðthkðth rð[thtu™e

yt…-÷u ÚttÞ ‚uðe ftÞoðtne Q¼e fhe, ËkËŒ™tu yu{ýu nk{uþt

ytŒh fÞtuo n‚tu. M…efh™t {t™ y™u {tu¼tu s¤ðtE hnu ‚u {txu

‚uytu Ë‚‚ ò„ú‚ hnu‚t. «§tu¥the Ë{Þu ‚uytu ËŒt ËkËŒ{tk

ntsh hnu‚t. sYhe rð»tÞtu™e [[to{tk ‚iÞthe fhe ‚uytu ¼t„

÷u‚t fu suÚte ËkËŒ™e ftÞoðtne Sðk‚ hnu. htßÞ™t {wÏÞ «Ät™tu™u

Ë‚‚ Œt uhðýe yt…‚t. htßÞfûttyu f urƒ™ux ËkÞ wõ‚

sðtƒŒthe…qðof [t÷u y™u ËkÞwõ‚ r™ýoÞtu™e «r¢Þt ËkMÚtt„‚

MðY… Äthý fhu ‚u {txu ‚uytu ft¤S ht¾‚t. ™nuÁSyu ™ir‚f

W…Œuþ - Ë÷tnËq[™tu yt…e, …tu‚t™t yt[hýÚte ËkËŒeÞ

÷tufþtne™wk ¼th‚{tk ½z‚h fÞwO n‚wk.

¼th‚™u ‘rƒ™Ëtk«ŒtrÞf htßÞ’ ƒ™tððt{tk ™nuÁyu

y„úe{ ¼qr{ft ¼sðe n‚e. ™nuÁ ÔÞÂõ‚„‚ he‚u ™tÂM‚f ™

n‚t, …ý ‚uytu y¿tuÞðtŒe n‚t. ‚uytuyu Ä{o™t ƒu ¼t„ …tzât

n‚t. yuf ‚tu ÔÞÂõ‚„‚ {tLÞ‚t yk„u™tu Ä{o y™u ƒeòu Ëk„rX‚

- Ëtk«ŒtrÞf Ä{o. ™nuÁ Ëk„rX‚ - Ëtk«ŒtrÞf Ä{o™t rðhtuÄe

n‚t. Ä{o™t rËæÄtk‚tu ytÄwr™f Ë{ts™e «„r‚ {txu rðÎ™Y…

y™u MÚttr…‚ rn‚ ƒ™u ‚u ÞtuøÞ ™ „ýtÞ. yt rð[thÄtht™u

fthýu htßÞ Ä{oÚte …h ntuðwk òuEyu. ytÄwr™f htßÞ ftuE yuf

Ä{o™t rËæÄtk‚tu …h rðfËe þfu ™rn. ftuE yuf Ä{o htßÞ™tu

…tÞtu ƒ™e þfu ™nek. ‚uðwk ™nuÁ áZ…ýu {t™‚t n‚t. ¼th‚

…[hk„e «ò™tu Œuþ Au. ßÞtk y™uf ™t™t {tuxt Ä{o y™u ¼t»ttytu

Au. ytðt Ë{ts{tk ÷½w{‚e ftu{™e htßÞu ¾tË ft¤S ht¾ðe

òuEyu. òu ÷Äw{‚eytu™u Ë÷t{‚e ™ {¤u y™u ‚u{™u ‚u{™e

ËkMf]r‚™t hûtý™e ¾t‚he ™ ntuÞ ‚tu Œuþ{tk ¼Þ™wk ðt‚tðhý

Vu÷tÞ y™u ÷½w{‚eytu{tk yt ht»xÙ {txu …tu‚t…ýt™e ÷t„ýe

…uŒt ™ ÚttÞ, ‚u yt ht»xÙ™e y¾krz‚‚t {txu ¼Þs™f Au. su

ht»xÙ{tk ÷tufË{qntu ¼Þ¼e‚ he‚u Sðu ‚u ht»xÙ™tu rðftË ÚtE þfu

™nª. ‚uÚte s ƒkÄthý{tk ÷½w{‚eytu™u Ë÷t{‚e y™u rðftË™e

Ë{t™ ‚ftu™e ¾t‚he yt…ðt{tk ytðe.

yufƒtsw ÔÞÂõ‚„‚ he‚u ™nuÁ ftuE…ý Ä{o™t rðhtuÄe n‚t.


‚u{ A‚tk ‚uytu Mðefth‚t …ý n‚t fu Ä{o ¼th‚™t Ët{trsf -

ËtkMf]r‚f Sð™™wk {n¥ð™wk yk„ Au. htßÞ™u …tu‚t™tu ftuE Ä{o

™Úte …ý ‚u ËtÚtu ƒnw{‚e ÷½w{‚e™u ¼Þs™f ÂMÚtr‚{tk ™ {qfu ‚u

òuðt™e Vhs htßÞ™e Au. htßÞ Ä{o™e ƒtƒ‚{tk nM‚ûtu… ™ fhu

‚u rËæÄtk‚™tu Mðefth fÞtuo …ý òu ÄttŠ{f {tLÞ‚tytu™u fthýu

Ë{ts™t ƒkÄ™tu htßÞu Mðefthu÷t rËæÄtk‚tu y™u {qÕÞtu™wk ¾kz™ fhu

‚tu htßÞu Ëkhûtýtí{f y™u nfthtí{f …„÷tk ÷uðt …zu. {qÕÞtu

y™u ™er‚r™Þ{tuuu ytæÞtrí{f y™u nfthtí{f rËæÄtk‚tu …h ™nek,

…ý ‚íft÷e™ Ë{ts™t ËŒk¼o{t s ½ztÞ ‚u {wÆtu ™nuÁ {txu {wÏÞ

n‚tuuu.

Mºte™e f[ztÞu÷e ÂMÚtr‚™u Œqh fhðt rnLŒw ftuz ƒe÷ ÷tððt{tk

™nuÁyu yk„‚ hË ÷eÄtu n‚tu. yt ƒe÷™u fthýu rnLŒw ™the™u

r{÷f‚{tk fux÷tkf yrÄfthtu {éÞt. ftU„úuË™e ykŒh™t YrZ[wM‚tu™u

fthýu ™nuÁ™u yt ƒe÷{tk ½ýe ƒtkÄAtuz fhðe …ze. ‚u s he‚u

¿ttr‚«Útt ÷tufþtne {txu ntr™fthf Au ‚uðwk ‚u {t™‚t n‚t.

yM…]~Þ‚t ¿ttr‚«Útt™u fthýu Au. ¿ttr‚«Útt ytÄtrh‚ ƒÄtk s

¼uŒ¼tðtu ™ü fhðt ‚uytuyu «ÞtËtu fhu÷t. …wg {‚trÄfth,

ËkËŒeÞ ÷tufþtne y™u rƒ™Ëtk«ŒtrÞf‚t …krz‚ ™nuÁ™e ytÄwr™f

¼th‚™u Œu™ Au. yt ºtý ËM‚e ÷tufr«Þ‚t {u¤ððt™t fe{eÞtytu

™ n‚tk. ßÞthu yt rËæÄtk‚tu™u ƒkÄthý îtht ðtM‚rðf MðY… y…tÞwk

íÞthu ‚u Ët{u «ðtnu ‚hðt™wk n‚wk. ™nuÁ {t™‚t n‚t fu ÷tufþtne

y™u rƒ™Ëtk«ŒtrÞf‚t yrð¼tßÞ yk„ Au. yuf™t ð„h ƒeswk

xfe þfu ™nek. yt ƒÒtu ƒtƒ‚tu ¼th‚™e «„r‚ {txu yr‚

ytð~Þf Au.

su Œuþ{tk „w÷t{e y™u ™tufhþtne {t™Ë fu¤ðtÞu÷wk n‚wk.

rðþt¤ Œuþ{tk yuf‚t ò¤ððt™wk ¾qƒ {w~fu÷ n‚wk. ƒçƒu ËŒeÚte

yk„úuòuyu su™u ÷qkxâtu n‚tu ‚u ¼th‚ Œuþ ytìÂõËs™ …h Sð‚tu

n‚tu. ‚u {tºt ntz[t{™wk ¾tu¾wk s n‚wk. ‚u™e ÂMÚtr‚ [wËtÞu÷t

„tux÷t suðe n‚e. ‚u™e ftÞt…÷x fhðt™wk ¼„ehÚt ftÞo™e …nu÷

™nuÁyu fhe n‚e. Œuþ™e ytŠÚtf nt÷‚ ËwÄhu ‚tu s s™‚t Ëw¾e

ÚttÞ ‚uðt ÏÞt÷ ËtÚtu ‚u{ýu ËturðÞu‚ Ëk½™tu htn ÷E …k[ð»teoÞ

Þtus™tytuytu y{÷ fÞtuo. ‚u{ýu …k[ð»teoÞ Þtus™{tk ¼th‚™u

f]r»tûtuºtu Mðtð÷kƒe ƒ™tðe Wãtu„ûtuºtu rðftË fhðt™tu ¼„ehÚt

«ÞtË fÞtuo n‚tu.

¼th‚ yÒtûtuºtu Mðtð÷kƒe ƒ™u ‚u {txu ‚u{ýu «Út{ …k[ð»teoÞ

Þtus™t f]r»t÷ûte ƒ™tðe n‚e. ƒeS ƒtsw ¼th‚eÞ Wãtu„tu™t

rðftË {txu ‚u{ýu ƒeS …k[ð»teoÞ Þtus™t™u Wãtu„÷ûte ƒ™tðe

n‚e. {tuxt…tÞt™t Wãtu„tu™u ytŠÚtf ËntÞ y™u xuf™ef÷ ËqÍ

{¤e hnu ‚uðt «ÞtËtu …ý ‚u{ýu fÞto n‚t. ÷tu¾kz, …tu÷tŒ,

ftu÷Ëtu, ft…z ð„uhu …tÞt™t Wãtu„tu™t rðftË {txu sðtnh÷t÷

{kze …zât n‚t. {tuxt Þkºttu y™u sYhe ytiãtur„f ËtÄ™tu™wk

¼th‚{tk s Wí…tŒ™ ÚttÞ ‚uðt «ÞtËtu fÞtO. ¼th‚eÞ Þwðt™tu™u

ò…t™, s{o™ y™u rƒúx™{tk ‚t÷e{ {txu …ý {tufÕÞt. sYh

…zu rðŒuþe r™»ýt‚tu™u ¼th‚{tk yt{kºte™u ‚u{™e ytðz‚ y™u

ËqÍ™tu W…Þtu„ Wãtu„tu™t rðftË{tk fÞtuo n‚tu.


‚u{™t þtË™ft¤{tk rð¿tt™ y™u xuf™tu÷tuS™t W…Þtu„Úte

™ðtk ™ðtk Wãtu„tu þY ÚtÞt. ytsu ¼th‚™e „ý™t ytiãtur„f

áÂüyu «„r‚þe÷ ht»xÙ ‚hefu ÚttÞ Au. Wãtu„tu «ò™t ntÚt{tk

hnu y™u ™Vt¾tuhtu™t ntÚt{tk ™ …zu yu {txu yu{ýu yuðt Wãtu„tu

htßÞnM‚f htÏÞt n‚tk. suÚte ‚u™e ytðf Œhuf ¼th‚eÞ™u {¤u.

Wãtu„tu™e ËtÚtu ËtÚtu ‚u{ýu ¾u‚e™t rðftË {txu {tuxe ®Ë[tE

Þtus™tytu ‚Útt s¤rðãw‚, f]r»trð¿tt™ y™u ¾u‚ Wí…tŒ™™e

™ð‚h xuf™tu÷tuS rðfËtðe n‚e. nrhÞt¤e ¢tkr‚™t ƒes ™nuY™t

þtË™ft¤{tk s ™k¾tÞt n‚t ytx÷t rðþt¤ y™u rðrðÄ‚tðt¤t

Mð‚kºt ¼th‚™t ytŠÚtf ytÞtus™™u «ò™e Mð‚kºt‚t, ÷tufþtne

y™u ÔÞÂõ‚íð™u shtÞ ytk[ ytððt ŒeÄt rð™t ftuE «fth™t

òuh sq÷{ fu Œƒtý rð™t ™nuÁyu …tu‚t™e Qkze ËqÍ, Ë{s y™u

áÂüÚte y{÷ fhe ¼th‚™e ftÞt…÷x fhe. ¼th‚™u ytŠÚtf

ËæÄh‚t y…oðt{tk ‚u{™tu Vt¤tu {n¥ð™tu Au. Œuþ{tk xtkfýe ™ntu‚e

ƒ™‚e ‚u™t MÚtt™u rð¿tt™ - xuf™tu÷tuS ûtuºtu y™ufrðÄ «„r‚

ËtÄe rðï{tk WÒt‚ {M‚fu ¼th‚™u W¼tu ht¾ðt{tk ™nuÁ™tu Vt¤tu

y™LÞ Au.

™nuÁyu rð¿tt™ y™u xuf™tu÷tuS™t rðftË™u {n¥ð yt…e,

‚u™t îtht Ë{ts y™u Œuþ™e ftÞt…÷x fhðt{tk …tÞt™e #x™wk

ftÞo fÞwO n‚wk. yu{™e «uhýtÚte Œuþ{tk y™uf «Þtu„þt¤tytu,

ËkþtuÄ™ ËkMÚttytu, …tu÷exuf™eftu ð„uhu™wk r™{toý ÚtÞwk n‚wk. Œuþ™t

xtu[™t ði¿ttr™ftu™u ‚u{ýu ¾qƒ s ytŒh ytÃÞtu n‚tu. yux÷wk s

™rn rð¿tt™ ‚u{s ði¿ttr™f ËkMÚttytu™t rðftË {txu ‚u{ýu Aqxtu

Œtuh {qõÞtu n‚tu. yýwþÂõ‚, ¼thu Wãtu„tu y™u ði¿ttr™f ûtuºtu su

ftuE rðftË ÚtÞtu yu ™nuÁ™u yt¼the n‚tu. Œuþ™t «Út{

yýwrðãw‚ {Útf yÃËht rhyufxh™wk r™{toý ™nuÁ™t Sð™ft¤

ŒhBÞt™ s ÚtÞwk n‚wk. «Þtu„þt¤tytu,ËkþtuÄ™ ËkMÚttytu ‚u{s

rð¿tt™™tu W…Þtu„ fhe ƒkÄt‚e ™t™e {tuxe ®Ë[tE Þtus™tytu,

ƒkÄtu y™u ònuhûtºt™t y™ufrðÄ sk„e yuf{tu™u ™nuÁyu ÞtuøÞ

he‚u s ™q‚™ ¼th‚™t ÞtºttÄt{ ‚hefu ™ðtßÞt n‚t.

rð¿tt™ûtuºtu ™nuÁ™e áÂü ¼th‚ y™u yu™e Ë{MÞtytu

…qh‚e Ëer{‚ ™ntu‚e. yýwƒtuBƒ - yýwþÂõ‚™tu W…Þtu„ ð„uhu

rð»tÞtu rðþu ‚uytu rðï™t ði¿ttr™ftu™t Ëk…fo{tk hnu‚t. yu{™t

«íÞuf rðŒuþ «ðtË ŒhBÞt™ …Âù{™t xtu[™t ði¿ttr™ftu - ÷u¾ftu

- ƒtiÂæÄftu ËtÚtu rð[th - rð{þo fhe, rðï þtkr‚™tu ™tŒ ‚u{ýu

s„tÔÞtu n‚tu. ‚uytu fnu‚t fu, “™ðt Þw„ ŒhBÞt™ ði¿ttr™ftuyu

yuðe Ëh¤ xuf™tu÷tuS «r¢Þtytu™u W¥tus™ yt…ðwk òuEyu fu su™t

W…Þtu„Úte „út{eý «ò™wk Sð™Ätuhý ËwÄhu. ytÄwr™f xuf™tu÷tuS

- xufr™f „t{zt{tk …ntU[u íÞthu s ¼th‚u xuf™tu÷tuSf÷ s„‚{tk

«ðuþ fÞtuo Au ‚u{ fne þftÞ.” ™nuÁS™t 17 ð»to™t Ëwft™

ŒhBÞt™ su ði¿ttr™f rðftË ÚtÞtu ‚u™t …rhýt{u ¼th‚ ði¿ttr™ftu

y™u xuf™tu÷tuSMxtu™t ËkÏÞtƒ¤{tk y{urhft y™u hrþÞt …Ae

Ë{„ú rðï{tk ºteswk MÚtt™ Ähtðu Au. Œuþ{tk ytsu Þwr™ðŠËxeytu,

Wå[ yÇÞtË™t fuLÿtu, ytE.ytE.xe. «tŒurþf yuÂLs™eÞhª„

ftì÷uòu, f]r»t Þwr™ðŠËxeytu, ‚ƒeƒe, Es™uhe, f]r»t rð»tÞf

y™u ðuxh™he ftì÷uòu ð„uhu MÚtt…e þftÞt Au. rð¿tt™ y™u


xuf™tu÷tuS™t rðftË™t …rhýt{u s ytsu ¼th‚ yu™e ðM‚e{tk

«[kz ðÄthtu ÚtÞtu ntuðt A‚tk yÒt{tk Mðtð÷kƒe ƒLÞwk Au. Œwr™Þt{tk

ytiãtur„f ht»xÙ{tk ¼th‚u Œþ{wk MÚtt™ {u¤ÔÞwk Au. yýwþÂõ‚ y™u

yðftþ rð¿tt™™t ûtuºtu Œuþ™e nhýVt¤ …ý yu{™u s yt¼the

Au. Œuþ{tk rðþt¤ …tÞt …h ÷tu¾kz, …tu÷tŒ, {q¤¼q‚ hËtÞýtu,

htËtÞrýf ¾t‚h, Ã÷tÂMxf, …uxÙtufur{f÷, Œðt Wãtu„tu ð„uhu™tu

fÕ…™t ƒnth™tu rðftË ÚtÞtu Au.

ftuBÃÞwxh y™u rðòýwk Wãtu„ ‚u{s W…„ún ytÄtrh‚ Œqh

ËkŒuþt ÔÞðnth ð„uhu ûtuºtu …ý ¼th‚™tu rðftË ƒu™{q™ hÌttu Au.

yt rðftË™t ƒ¤u ¼th‚ yufðeË{e ËŒe{tk ytí{rðïtËÚte

«ðuþðt frxƒæÄ ƒLÞwk Au. yt ytí{rðïtË ytí{©Øt y™u ®n{‚

‚Útt ËtnË ¼tð™t{tk ™nuYyu rð¿tt™ y™u xuf™tu÷tuS™t

rðftË{tk yt…u÷t ‘ËtÄthý Vt¤t™wk {n¥ð ytkfeyu yux÷wk ytuAwk

Au. ™nuÁ rËðtÞ yt rðftË Ëk¼rð‚ ™ ƒLÞtu ntu‚ yu{tk þkft™u

MÚtt™ ™Úte.

rð¿tt™ y™u Wãtu„ ™nuÁ™t ™ð«MÚtt™tuyu ¼th‚™t

s™Sð™{tk yuf ™ðe¢tkr‚ ytýe Au. yu ¢tkr‚™e ÞwæÄ¼qr{ …h

¼th‚ ytsu yurþÞt™t ði¿ttr™f rðfrË‚ ht»xÙ ‚hefu yt„÷e

nhtu¤{tk ytðe Q¼wk Au. yýwËkþtuÄ™ y™u yðftþ rð¿tt™ ûtuºt™e

yu™e «„r‚ …h Œwr™Þt™e áÂü {kztE Au. ¾u‚eðtze ûtuºt u

ytí{r™¼oh ƒLÞwk Au. yt «„r‚ y™u rËÂæÄ sðtnh÷t÷S™e

Qkze ËqÍ™u yt¼the Au.

zuhe rðftË {txu ELzeÞ™ zuhe xuf™tu÷tuS ËkMÚtt, …kòƒ

rðï rðãt÷Þ, rð¿tt™ «Þtu„þt¤t, ‚t‚t ËiæÄtkr‚f y™wËkÄt™

ËkMÚtt, {wkƒE fuLÿeÞ ði¿ttr™f W…fhý Ëk„X™, [kze„Z - yt

Œhuf ËkMÚtt™t MÚtt…f …krz‚ ™nuÁ n‚t ‚u{™t ¼„ehÚt …wÁ»ttÚto™u

fthýu s ytsu ¼th‚{tk ïu‚¢tkr‚™tu Ws¤tu WòË …ÚthtÞtu Au.

ftuE…ý htßÞ {txu ËiLÞ yu SðtŒtuhe Ë{t™ Au. rðftË™e

ËtÚtu Ëkhûtý {n¥ð™e ƒtƒ‚ Au. òu Œuþ™e Ëkhûtý ÔÞðMÚtt™wk

½z‚h ™ ÚtÞwk ntu‚ ‚tu Œuþ™tu „{u ‚ux÷tu rðftË ‚u yÄtu„r‚

Ë{t™ „ýtÞ. ™nuÁS yt ƒtƒ‚{tk þYyt‚Úte s Ëò„ n‚t.

‚u{ýu ‚u{™t þtË™ft¤ ŒhBÞt™ Ëkhûtý ¾t‚t™e Äwht ºtý ð¾‚

Ëk¼t¤e n‚e. ‚uytu™wk ËkhûtýŒ¤tu ËtÚtu™wk ‚tŒtí{Þ y™uÁk n‚wk.

¼th‚eÞ Ëkhûtý Œ¤tu{tk ŒuþŒtÍ, Vhs«r‚ Ë{…oý™e ¼tð™t,

WíËtn y™u y™wþtË™™t «Ëth™tu «Þí™ ‚u{ýu fÞtuo n‚tu.

¼th‚eÞ ËkhûtýŒ¤tu{tk ytsu su rð{t™tu, xuLftu, Ëƒ{he™tu,

htufuxtu, r{ËtE÷™tu su rðftË ÚtÞtu Au ‚u ™nuÁ™u yt¼the Au.

¼th‚{t {ne÷tytu™t rðftË {txu ‚u{ýu rnLŒw ftuz rƒ÷

‚iÞth fÞwO. YrZ[wM‚ y™u Ëkfwr[‚ áÂüðt¤t ™u‚tytuyu ytðt

¢tkr‚fthe rƒ÷ Ët{u Ë¾‚ rðhtuÄ ™tukÄtÔÞtu A‚tk ™nuÁ yx÷

hÌtt. yt ™ðt ftÞŒtÚte ÷ø™ y™u AwxtAuzt, r{÷f‚ y™u

Ët{trsf ðthËt suðt {n¥ð™t «§tu{tk ƒnu™tu™u LÞtÞ {éÞtu

Au. ‚uytu ytŠÚtf Ë{t™‚t™t yt„úne n‚t. ™nuÁ ¼th‚eÞ

ËkMf]r‚™t [tnf n‚t. {týË™u ËwÄthðt™e, rðfËtððt™e «ð]Â¥t

yux÷u ËkMf]r‚ yu{ ‚uytu {t™‚t. ¼th‚™t MÚtt…íÞtu, rþÕ…tu™u

ò¤ððt ‚uytu yt„úne n‚t. rðï™u ¼th‚eÞ ËkMf]r‚™e


¼ÔÞ‚t™tu ÏÞt÷ ytðu ‚u {txu ‚uytuyu ¼th‚eÞ f÷t {ntuíËðtu™wk

ytÞtus™ fhu÷wk. ¼th‚eÞ f÷tfthe„he™u ‚uytu Ë‚‚ «tuíËtn™

yt…‚t hÌtt n‚t.

ht»xÙ™t ytŠÚtf, ði¿ttr™f rðftË™e ËtÚtuu ËtÚtu sðtnh÷t÷u

‘rðï þtkr‚ y™u rðïyiõÞ {txu …ý yŒBÞ ftÞo fÞwO n‚wk. ™ð½z‚h

{txu þtkr‚ yuf yr™ðtÞo ytð~Þf‚t Au. ¼th‚™t ™ð½z‚h{tk

Œuþ{tk y™u Ë{„ú rðï{tk þtkr‚ s¤ðtE hnu ‚u sYhe Au. yu{ ‚u

Ë{s‚t n‚t. yt áÂü™u yu{ýu ¼th‚™e þtkr‚ y™u {iºte…qýo

‚xMÚt rðŒuþ™er‚ ½zðt{tk ht¾e. ytsu ¼th‚™e yt rðŒuþ™er‚

rðfË‚t yuðt yLÞ ht»xÙtu {txu, Ë{„ú rðï {txu yuf ŒeðtŒtkze

ƒ™e hne Au. Œwr™Þt™u {txu ¼th‚™wk yt {tuxwk «Œt™ Au. ¼th‚™e

rðŒuþ™er‚ rðïþtkr‚™t …whMf‚to sðtnh÷t÷S™e Ë{„ú rðï

{txu yuf {tuxe ¼ux Au. ƒçƒu rðïÞwØtu™t rð™tþf …rhýt{tu

rðïu y™w¼ÔÞtk. …Ae ºteswk rðïÞwwØ ™ ÚttÞ ‚u {txu™t «ÞtËtu{tk

™nuÁS™tu Vt¤tu ytuAtu ™Úte. rðï ƒu ¼t„{tk ðnU[tE hÌtwk n‚wk.

htßÞðtŒ y™u {qzeðtŒ ðå[u Œwr™Þt™t xwfzt ÚtE hÌtt n‚t.

htßÞðtŒ y™u {qzeðtŒ yufƒeò Ët{u ½qhfeÞt fh‚t n‚t. ytðt

¼e»tý ÞwæÄ{Þ ðt‚tðhý{tk sðtnh÷t÷u rðï™u þtkr‚™tu ytŒuþ

ytÃÞtu. rƒ™ òuztýðtŒ™e ™er‚™tu sL{ yt…e™u sðtnh÷t÷u

þtkr‚[tnf ºteò rðï™t Œuþtu™wk Ëk„X™ ƒ™tÔÞwk y™u «u{ y™u

ËŒT¼tð™wk Ët{útßÞ MÚttÃÞwk. y™uf ÞwæÄ¾tuh {t™Ë Ähtð‚t ht»xÙtu™u

Ë{òÔÞt, …xtÔÞt y™u Xkzt …tzât. yt he‚u òu‚tk ™nuÁ{tk

Ë{òðx™e yuf ysƒþÂõ‚ n‚e. ytð™th Ë{Þ™u y™u

Ëkòu„tu™u …th¾e sðt™e rðhtx áÂü n‚e. yux÷wk s ™nª …ý

…tu‚u ht»xÙ y™u rðï Ët{uÚte ytð™th fxtufxe™u r™ðthðt™e

ËqÍ …ý Ähtð‚t n‚t.

sðtnh÷t÷™e rðî‚t rðïÔÞt…e n‚e. yu{ýu {tºt ftuE

yuf Ë{ts, Œuþ fu ¾kz™tu rð[th ™Úte fÞtuo. yu{™wk ®[‚™ y™u

ftÞo MÚt¤ y™u ft¤™t ÔÞt…{tk Ëkfwr[‚‚t™wk ™ n‚wk. ‚u{ýu

¼th‚™t ¼trð™tu y™u rðï™e r[hk‚™ þtkr‚™tu rð[th fÞtuo

n‚tu. ‚u{ýu ‘ELŒw™u …ºttu’ (÷uxËo ELŒeht) ‘¼th‚™e ¾tus’

(rzMfðhe ytuz ELzeÞt) ‘{tÁk ®nŒ™wk Œþo™’ y™u ytí{fÚtt

suðt „úkÚttu ÷ÏÞt Au.

yu{™e yt»toáÂü{tk ËtÂíðf‚t y™u r™¼oÞ‚t n‚t. yu{™t

þçŒtu{tk ðeh‚t y™u {tÄwÞo x…f‚wk n‚wk. yu{™e Ë{òðx{tk

ðtM‚rðf‚t y™u ÔÞðnthw‚t n‚e. yu{™e þi÷e{tk ÷tuf¼tuøÞ‚t

n‚e. yu{™e ytk¾tu{tk y{e n‚t y™u yu{™t ËkƒtuÄ™tu{tk M™un

™e‚h‚tu n‚tu. ¾hu¾h sðtnh yt»toáüt n‚t.

™nuÁ™t Ë{„ú ÔÞÂõ‚íð{tkÚte ÷tufþtne {txu™tu «u{ y™u

yt„ún «„x Út‚tu. ¼th‚{tk ÷tuftu™tu «r‚r™rÄytu îtht s ðneðx

ÚttÞ ‚uðtu ‚u{™tu yt„ún n‚tu. ÔÞÂõ‚„‚ fh‚tk ÷tuftu™e

ƒnw{‚e™e {tLÞ‚t swŒe ntuÞ ‚tu ÔÞÂõ‚„‚ ËkƒkÄtu s‚tk fhe™u

…ý ÷tuftu™t yðts™u rþhtu{tLÞ fhðt™wk yu{™wk ð÷ý n‚wk.

¼th‚™t ƒkÄthý™e h[™t{tk s ™nª Ë{tsSð™™t rðrðÄ

ûtuºttu™e ÔÞÂõ‚„‚ ð‚o™ y™u ÔÞnth{tk …ý ÷tufþtne s Ëðtuo…he

y™u yt¾he r™ýoÞ ƒ™e hnu ‚uðtu ‚u{™tu yt„ún n‚tu, áZ


rËæÄt k‚ n‚tu. ™nuÁS™e yt {tLÞ‚t™u fthýu ¼th‚{tk

÷tufþtne™t {q¤ yuðt ‚tu Qkzt ™k¾tÞt Au fu ƒeò rðïÞwØ …Ae

Mð‚kºt ƒ™u÷t ht»xÙ{tk ¼th‚ s yuðwk ht»xÙ Au fu sÞtk ÷tufþtne

xfe hne Au; rðfËe hne Au. ¼th‚™t htsfthý{tk f u

Ë{tsSð™{tk ‚{t{ ™t™t {tuxtk ûtuºt{tk «Ëhu÷e ÷tufþtne yu

™nuÁS™wk W¥t{ «Œt™ Au.

rðïtr{ºt, „t u…e[kŒ, ¼‚] onrh, rËæÄtÚt o suðt

{nt{wr™ytu™e su{ ™nuÁ™u ¼thtu¼th, Œtu{ Œtu{ ËtÌtƒe y™u

ði¼ð ðthËt{tk {¤u÷t …ý ¼th‚™u „w÷t{e{tkÚte {wõ‚ fhðt

‚u{ýu V™t„ehe ðntuhe ÷eÄe n‚e. «òyu ‚u{™u sux÷t ÷tzŒw÷th

ytÃÞt n‚t ‚uÚteÞ ðÄw «u{Úte yt Œuþ™e {txe™u y™u «ò™u

‚u{ýu [tne. ¼th‚eÞ «ò™u r…At™ðt, ¼th‚eÞ ËkMf]r‚ y™u

Er‚ntË™u ytí{Ët‚ fhðt ‚u{ýu fhu÷t «ÞtËtu y™LÞ n‚t.

‚u{ýu ¼th‚eÞ «ò™u …hk…ht™t fuŒe ƒ™tððt™u ƒŒ÷u Ët‚íÞ

ò¤ðe™u, yðto[e™ ði¿ttr™f rð[thÄtht ËtÚtu òuzðt™t y{t…

«Þí™tu fÞto n‚t. Mðt‚kºÞ Ëk„út{™u þtneðtŒ rðhtuÄe rðïËk„út{

ËtÚtu òuzðt Ë{s Œt¾ðe. Mðt‚kºÞ «tÂó …Ae ¼th‚™t ËðtO„e

½z‚h {txu «ÞtËtu fhe ‚u{tk Ë{ts½z‚h™t ‚{t{ …tËtkytu™u

ytðhe ÷uðt «Þí™tu fÞto n‚t. ¼th‚™u ™nuÁ ™ {éÞt ntu‚ ‚tu

yt «„r‚þe÷ Ë{ts ™ ntu‚. yts™e …uZe™u ‚ftu {¤e ™ ntu‚.

yux{ƒtUƒÚte yk‚rhût{tk Wz‚t ytÞo¼x] ËwÄe ƒÄwk s {uEz E™

EÂLzÞt ™ ntu‚. fŒt[ Atufheytu M÷eð÷uË ç÷tWÍ fu zÙuË …nuhe

þf‚e ™ ntu‚. Atufhtytu ŒtZe ðÄthe þf‚t ™ ntu‚ y™u ¼th‚{tk

yurþÞt™t ½ýt¾htk Œuþtu™e su{ Ëh{w¾íÞthþtne™t {kztý

{kztÞt ntu‚ ! yt{ sðtnh÷t÷Syu rƒúxeþhtu™e „w÷t{e{tkÚte

{wõ‚ ¼th‚™wk ™ð½z‚h fÞwO Au. ‚u™u ™ðtu ðneðxe ytfth ytÃÞtu

Au. yu™t fh‚tkÞ ¾tË ‚tu yts™t ¼th‚™wk su ™ðËso™ fÞwO Au

‚u yu{™wk rðrþü «Œt™ Au. yts™t ¼th‚™e ftÞt…÷x {txu

™nuÁyu su …rh©{ WXtÔÞtu Au; su …„÷tk ÷eÄtk Au, su Qkze

ƒwr™ÞtŒ ™t¾e Au ‚u ƒÄwk ™ fÞwO ntu‚ ‚tu yts™wk ¼th‚ õÞtk ntu‚

‚u™e fÕ…™t …ý fhe þftÞ ‚u{ ™Úte ! ¾hu¾h sðtnh÷t÷

™nuÁ ytÄwr™f ¼th‚™t ½zðiÞt n‚t.

v v v

…. ht»xÙ¼õ‚ - {tuhthS ŒuËtE

„tkÄe {t„uo [t÷™tht ™hhí™tu{tk yuf yux÷u {tuhthS

ŒuËtE. ð÷Ëtz ™Sf ¼Œu÷e{tk r…‚t hýAtuzS y™u {t‚t

rðsÞtƒnu™™u íÞtk 29-2-1896 {tk sL{ ÚtÞu÷tu. fwxwkƒ YrZ[wM‚

y™u {æÞ{ð„eo yux÷u y™wfq¤‚t™u ƒŒ÷u «r‚fw¤‚tytu rðþu»t

{¤u÷e. …tk[ ð»to ¼Œu÷e{tk s rþûtý™e þYyt‚ fhe. ºtý-

[th Ätuhý ¼tð™„h htßÞ™t fwkz÷t „t{{tk yÇÞtË fÞtuo.

íÞthƒtŒ ð÷Ëtz™e ytðtkƒtE ntEMfq÷{tk yÇÞtË fhe ‚usMðe

rðãtÚteo ‚hefu ƒnth ytÔÞt. {urxÙf™e …heûtt{tk …nu÷t …[tË

rðãtÚteoytu{tk yu{™wk ™t{ Í¤õÞwk n‚wk. E.Ë. 1911™t Vuƒúwythe

{tË{tk ÷ø™ „tuXðtÞwk. ÷ø™™t ƒu rŒðË …nu÷tk s r…‚tyu

{t™rËf yÂMÚth‚t™u fthýu ytí{níÞt fhe. ÷ø™™wk {wnw‚o ÷uðtE


[wfu÷wk y™u ÷ø™™e ‚iÞtheytu ÚtE [qfu÷e. r…‚t™t yðËt™ …Ae

[tuÚtu rŒðËu {tuhthS¼tE™wk ÷ø™ fhðt{tk ytÔÞwk !

r…‚t™t {]íÞw ƒtŒ ËtiÚte {tuxt …wºt ntuðt™u fthýu fwxwkƒ™e

sðtƒŒthe yu{™u {tÚtu ytðe …ze. ‚u{ýu {tÚtu ytðu÷e sðtƒŒthe

Mðefthe ÷eÄe. …ý Ëkòu„tu™e «r‚fw¤‚tytu™u ™ Mðefthe.

«r‚fw¤‚tytu™u y™wfq¤‚tytu{tk …rhðŠ‚‚ fhðt yt…ƒ¤u ÍÍq{e

yt„¤ yÇÞtË fhðt™t Ëkòu„tu Q¼t fÞtO. {wkƒE™e „tuf¤ŒtË

‚us…t¤ ƒtu‹z„{tk {V‚ hnuðt™e Ë„ðz‚t {¤‚t ‚uytu rðÕË™

ftìì÷us{tk Œt¾÷ ÚtÞt. ¼tð™„h htßÞ ‚hVÚte Yt. 10 ™e

Mftu÷hþe… {¤‚e. fwxwkƒr™ðton {txu xÞwþ™ fÞto. ËtÚtu ËtÚtu

yÇÞtË fhe {wkƒE Þwr™ðŠËxe{tk fu{uMxÙe y™u VeSõË rð»tÞtu

ËtÚtu ƒe.yu. ytu™Ëo™e rz„úe …tË fhe. suÚte {trËf Yt. 50 ™e

Vu÷tuþe… {¤e. ‚u{s r«rðÞË™t ð„tuo{tk zu{tuLMxuxh ‚hefu ft{

fhðt™e ‚f {¤e. yt„ðe hnuýe fhýe y™u Ëtht r{ºttu™u fthýu

ftì÷us™e fu þnuhe ðt‚tðhý™e AtÞt{tk ‚uytu ytÔÞt ™nª.

ftì÷us{tk n‚t íÞthu {tuhthS ŒuËtEyu ÔÞtÞt{™u Sð™{tk MÚtt™

yt…u÷wk. E.Ë. 1917 {tk yk„úus Ëhfthu ™t„rhf Ëkhûtý Œ¤™e

h[™t fhu÷. {wkƒE Þwr™ðŠËxe{tk ‘Þwr™ðŠËxe xÙuE™ª„ ftuh’

(Þw.xe.Ëe) ™e þYyt‚ Út‚tk ‚uytu ‚u{tk òuztÞt. r™Þr{‚‚t™u

fthýu ‚uytu fðtxoh {tMxh nðt÷Œth y™u íÞthƒtŒ fr{þLz

yturVËh ƒLÞt n‚t. Þw.xe.Ëe. ™e ‚t÷e{ r™Þ{ƒæÄ, rþM‚ƒæÄ

‚Útt ¾z‚÷ Útðt{tk y™u r™¼oÞ‚t y™u WíËtn…qðof ft{ fhðt™e

xuð fu¤ððt{tk ÷t¼ŒtÞe ÚtE.

ƒwÂæÄ{¥tt, ÷~fhe rþM‚, rnk{‚™u fthýu ‚uytu {nuËq÷

¾t‚t{tk zuÃÞwxe f÷ufxh ‚hefu r™{ýqkf …tBÞt. Úttýt, …k[{nt÷,

¼Y[, y{ŒtðtŒ suðt rsÕ÷tytu{tk ‚uytuyu zuÃÞwxe f÷uõxh ‚hefu

¼ÔÞ fthfeŒeo ½ze. ðVtŒthe, yuft„ú‚t, ‚L{Þ‚t, M…üðõ‚t

y™u ÷t„ð„, ¾wþt{‚ fu ÷tk[Y~ð‚ r™»tuÄ™u fthýu ‚uytu yuf

rðrþü y{÷Œth „ýtðt ÷tøÞt. „tkÄeS™t þYyt‚™t

ËíÞt„úntu, 1920 ™e yËnfth™e [¤ð¤u {tuhthS¼tE™u

n÷ƒ÷tÔÞt. „tkÄeS™e ðt‚tu y™u rËæÄtk‚tu ‚u{™u Ë{ò‚t n‚t

…ý fwxwkƒ™e sðtƒŒthe ‚u{™u ™tufhe Atuzðt Œu‚e ™ntu‚e.

„tuÄht™t ftÞoft¤ ŒhBÞt™ ¼Þkfh ftu{e nwÕ÷ztu Vtxe

™ef¤‚tk, ‚u{ýu nwÕ÷ztu™u Œtƒe Œuðt{tk …tu‚t™e ftƒur÷Þ‚

ƒ‚tðe. …ý «ò™u ÷t„u÷wk r«ÞftÞo Ëhfth™u ™ „{‚tk ‚u{™e

y{ŒtðtŒ{tk ƒŒ÷e fhe. ‚uytu „tkÄeS™e ™Sf ytÔÞt.

1930™e 18{e {u yu ‚uytuyu Ëhfthe ™tufhe Atuze „tkÄeËu™t™t

Ëir™f ƒLÞt. su÷{tk „Þt y™u „wsht‚ «tkr‚f Ër{r‚™t {kºte

‚hefu ðhýe …tBÞt.

1930 ËwÄe™e ftU„úuË þwæÄ, fk[™ ËÇÞ ftÞofhtu™e y™u

yt{ s™‚t™e ™¬h Ënt™w¼qr‚ðt¤e ËkMÚtt. Ëuðt, Ëuðt™tu¼u¾,

ËíÞ y™u r™ct™e ytn÷uf, h[™tí{f ftÞo¢{™e [eðxðt¤e

ftU„úuË yux÷u {tuhthS¼tE™e þÂõ‚, ©æÄt y™u Sð™.

1935{tk «tkr‚f MðhtsÄthtu ytÔÞtu. 1937 ™e [qkxýe{tk

ftU„úuË™tu rðsÞ Út‚tk ftU„úuËe «Ät™{kz¤ h[tÞwk. {tuhthS¼tE™e

Ët‚ ð»to™e r™{o¤, r™:MðtÚto Ëuðt™e V¤©wr‚Y…u {nuËq÷¾t‚w


Ëtu…tÞwk. „tkÄeðtŒe rð[thËhýe™u fthýu yu ðnu÷e Ëðthu «tÚto™t,

ÔÞtÞt{, hUrxÞtu ftk‚ðtu, …tu‚t™wk ftÞo …tu‚u s fhðwk, ƒtkÄu÷t …„th{tk

s Sððwk, suðe Ér»t‚wÕÞ rŒ™[Þto ò¤ðe n‚e.

1942™e ‘rnkŒ Atuztu’ [¤ð¤ þY ÚtE. ‘fhU„u Þt {hU„u’™tu

™tŒ „wkS WXâtu. swðt¤ [zâtu, swðt¤ ƒuXtu, ƒkŒwftu [t÷e, nwÕ÷ztu

ÚtÞtk, ™u‚tytu™e Äh…fztu ÚtE, {tuhthS¼tE™e …ý Äh…fz ÚtE.

su÷{tk „Þt.

Ëhfth™u ÷tøÞwk nðu ¼th‚{tkÚte sðwk s …zþu ! 1945{tk

rðïÞwØ …qýo ÚtÞwk. #ø÷uLz{tk {sqh…ût™e Ë¥tt ytðe. ¼th‚™u

ytÍtŒe yt…ðt™t «ÞtËtu þY ÚtÞt. ¼th‚™t ¼t„÷t …zât.

ƒkÄthý ½ztÞwk. ftU„úuËe «Ät™{kz¤ h[tÞwk. {tuhthS¼tE {wkƒE

htßÞ™t „]n«Ät™ ÚtÞt. [qkxýe ÚtE y™u ‚uytuuu {wkƒE htßÞ™t

{wÏÞ«Ät™ ƒLÞt.

{tuhthtS¼tE™e þtË™ þÂõ‚™wk {qÕÞtkf™ fhðt ™e[u™t

rðÄt™tuuu xtkfðt s hÌtt.

“s™ {™tuhks™ fhe™u {thtÚte htsþtË™ ÚtE þfþu ™rn.”

“‚{u {™u ƒŒ÷e™u ƒeò™u ƒuËtze þftu Atu, …ý {the

rË…tE„ehe [÷tðe þfþtu ™rn. nwk su Awk ‚u s Awk, y™u ‚u s

hnuðt™tu.”

“‚{thu ŒtY òuEyu fu {tuhthS ?”

“‚{thu yÔÞðMÚtt òuEyu fu {tuhthS ?”

“‚{thu rð‚kztðtŒ òuEyu fu {tuhthS ?”

yt Au {t uhthS™t Sð™™e …wÁ»ttÚt o™e, ™he

MðtÚt ohrn‚‚t™e ËV¤‚t. su{™t þtË™{tk ÷t„ð„,

Á~ð‚¾tuhe, ËíÞ y™u rËæÄtk‚ ËtÚtu ƒtkÄAtuz, ftU„úuËe rË…tE

‚hefu™e y™u „tkÄeðtŒ™t y™w[hý™e ƒtkÄAtuz ™ [t÷u ‚u s

þtË™ W¥t{, þtË™f‚to W¥t{ s ÷u¾tÞ.

Ë{M‚ ¼th‚™e «Út{ …k[ð»te oÞ Þtus™t{tk {w kƒE

htßÞ™t Vt¤u su ftÞtuou fhðt™t n‚t ‚u ‚{t{ Ë{ÞËh …qht ÚtÞtk

Au. yLÞ htßÞtu{tk yt Þtus™t Ë{Þ…ºtf, ykŒts…ºt y™u

¾[o…ºtf rðþu ½ýe xeftytu ÚtE n‚e. …hk‚w {wkƒE htßÞ{tk

ÚtÞu÷tk ft{tu{tk ftuE Wztð„ehe™e VrhÞtŒ ÚtE ™Úte. y{÷Œthe,

ƒuŒhfthe™e xeft ÚtE ™Úte fu ftuE ò‚™e yk‚hk„™e {u÷e

h{‚tu™e VrhÞtŒ ÚtE ™Úte. ‚u s {tuhthS¼tE™t htßÞ

ðneðx™e þwæÄ‚t, yËhfthf‚t, Íz… y™u «t{trýf‚t Œþtoðu

Au.

þhtƒ™u ¼th‚{tkÚte r‚÷tksr÷ yt…ðe ‚u {tuhthS¼tE™wk

Mð¡. ½ýtk «ÞtËtu™t yk‚u …ý ‚uytu™u ËV¤‚t ™ {¤e. Ë{„ú

¼th‚{tk ‚u ŒtYƒkÄe fhtðe þõÞt ™rn. htßÞ…w™oh[™t™tu ¾hztu

ƒnth …zât …Ae ¼th‚{tk «tk‚ðtŒ™tu yÂø™ ¼¼qfe WXâtu.

…w™oh[™t …k[u Ëq[ÔÞt {wsƒ ¼th‚™t Œhuf htßÞ™u …tu‚t™e

y÷„ ¼t»tt {¤‚e n‚e. sÞthu {wkƒE «tk‚{tk ƒu «tk‚eÞ ¼t»tt

n‚e. ytÚte ‚u™tu rðhtuÄ ÚtÞtu. {nt„wsht‚™e {tk„ýe ÚtE.

y{ŒtðtŒ{tk ¼thu ‚tuVt™tu ÚtÞtk. ðt‚tðhý ‚k„ ƒLÞwk. ‚tuVt™tu™t

«tÞÂù‚Y…u {tuhthS¼tEyu Ët‚ rŒðË™t W…ðtË fÞtO.


‚u{™u {‚u ÷tufË¼t™t ytŒuþ™u {tÚtu [ztððtu yu Ët[tu ™t„rhf

Ä{o, Ët[e ÷tufþtne. …ý rðhtuÄeËqhtu ðå[u þtkr‚™tu, rþM‚™tu

y™u ƒkÄthý™t ytŒh™tu ËtŒ ÷tuftu™u Ëk¼¤tÞtu ™rn. ‚u{™e

Ë¼t{tk …ÚÚth{thtu ÚtÞtu. {tuhthS¼tEyu …qhe MðMÚt‚t ht¾e

…tu‚t™wk ËðoMð ntuz{tk {qõÞwk. ÷tuftu™e „t¤tu ¾tÄe. ËtÚteŒthtu™tu

ËtÚt Aqxâtu A‚tk ‚uytu Ëk…qýo þtk‚ y™u MðMÚt hÌtt n‚t. yt

‚u{™e ftƒu÷ ðneðxf‚to y™u hts…wÁ»t™u þtu¼u ‚uðe rþM‚ y™u

ËV¤‚t !

yt yÂø™…heûtt{tkÚte ‚u …Ëth ÚtÞt ‚u™t …rh…tfY…u

¼th‚™u {txu W…Þtu„e y™u Ë{Úto ™u‚t Œu¾tÞt.{w kƒE™t

{wÏÞ«Ät™…ŒuÚte ‚u{™u ‚h‚ s fuLÿ Ëhfth™t nwÒth Wãtu„ y™u

ðu…th ¾t‚t™t «Ät™ ‚hefu …ËkŒ fhðt{t k ytÔÞt.

{tuhthS¼tE™e ht»xÙ¼Âõ‚ y™u Œuþrn‚ {txu s Sð™ yuðe

Sð™her‚ y™u ftÞtuoÚte ytõ»ttoE™u ¼th‚™t «Út{ ðzt«Ät™

sðtnh÷t÷ ™nuYyu ‚u{™t {txu “Œuþ™e Œtu÷‚” yuðt þçŒtu

Wå[thu÷t suu™u {tuhthS¼tEyu …tu‚t™t fwþ¤ ðneðxÚte Ët[t

fhe ƒ‚tÔÞt n‚t. 1958™t {t[o{tk ‚uytu ¼th‚™t ™týtk«Ät™

ƒLÞt íÞthu ‚u{ýu Wãtu„…r‚ytu y™u ðu[theytu™u yuf Ëqºt

ytÃÞwk : “ðÄw Wí…tŒ™ fhtu.” ¼th‚™tk ™týtk«Ät™ ‚hefu

{tuhthS¼tE™e rËÂæÄytu™e ™tukÄ fheyu ‚tu ‚u y™uf Útðt òÞ

Au. ËwðýoÄtht™tu y{÷ fhe™u ‚uytu s™‚t{tk yr«Þ ƒLÞt n‚t

…ý Œuþ™t rn‚{tk ½ýwk «Œt™ fÞwO n‚wk. ytðfðuht™e ðËq÷t‚

{txu {¬{ y™u yËhfthf …„÷tk ÷eÄt. ™t™t Wãtu„tu™u …„¼h

Útðt ÷tu™ yt…ðt™e ™er‚ WŒth ƒ™tðe. Œuþ™t zqƒ‚t yÚto‚kºt™u

ƒ[tðe ÷eÄwk. ‚u{™t ytÞturs‚ …„÷tk y™u fzf ðneðx™u ÷eÄu

ht»xÙeÞ Wí…tŒ™ ºtýÚte [th xft ðÄðt …tBÞwk.

{tuhthS¼tE ytŠÚtfûtuºt™e ÔÞÂõ‚ ™ „ýtÞ. ‚uytu «¾h

yÚtoþtMºte, ytkfztþtMºte fu ™týtk r™»ýt‚ …ý ™ fnuðtÞ,

…hk‚w ‚u{™wk ðneðxe¿tt™, rðrðÄ ¾t‚tytu™wk Ëk„e™ y™u ÔÞt…f

¿tt™ ‚Útt {wÏÞ{kºte ‚hefu™tu y™w¼ð ‚u{™u ™týtk«Ät™ ‚hefu

ËV¤‚t y…tððt {txu …qh‚tu n‚tu. ™týtk{kºte ‚hefu ‚u{™e

sðtƒŒtheytu ðÄw „k¼eh n‚e. ƒeS …k[ð»teoÞ Þtus™t™u ËV¤

ƒ™tððe, nqkrzÞt{ý™e {wËeƒ‚, fhðuht ™er‚, ÔÞt…th -

Wãtu„™t rn‚tu, „tkÄerð[th Ähtð‚t ÷tuftu™e y…uûttytu ð„uhu

{wÆtytu …ý æÞt™{tk ÷uðt™t n‚t.

™týtk«Ät™ ‚hefu ytŠÚtf ËntÞ {u¤ððt ‚uytu Þwhtu… y™u

y{urhft™e {w÷tft‚u „Þt n‚t. ÷kz™{tk ©e ½™~Þt{ŒtË

rƒh÷tyu {tuhthS¼tE™t {t™{tk yuf ¼ÔÞ Ë{thk¼ ÞtuS ‚u{tk

rƒúx™™t «Út{fûtt™t Wãtu„…r‚ytu™u r™{kºÞt n‚t. yt Ë{thk¼

y…qðo n‚tu. rƒúx™{tk yuf hurzÞtu ðt‚to÷t…{tk ‚u{™u …qAtÞu÷t

«§tu™t W¥thtu yt…e™u ©tu‚tytu™u {kºt{wøÄ fhe ŒeÄt n‚t.

y{urhft{tk ®ËrÄÞt Mxe{ ™urð„uþ™ fk…™eyu {tuhthS¼tE™t

{t™{tk Þtusu÷ Ëífth Ë{thk¼{tk ‚u{ýu ¼th‚™t rðftË{tk

¾t™„e {qze™wk {n¥ð™t MÚtt™ rðþu «‚er‚ fhtð‚wk ÔÞtÏÞt™

ytÃÞwk n‚wk. yuf Ë{thk¼{tk …qAtÞu÷t yuf «§™t sðtƒ{tk ‚u{ýu

¼th‚™t Sð™ Ätuhý™tu ™fþtu Œþtoð‚t fÌtwk n‚wk fu ‚u{tk «íÞuf™u

™tufhe™e Ë÷t{‚e ntuÞ, ÔÞðËtÞ™e …qh‚e ‚ftu ntuÞ, rþûtý™e


Ëk…qýo Ë„ðz ntuÞ y™u «íÞuf {t™ðe …tu‚t™e þÂõ‚™u ðu„ yt…e

þfu ‚uðe …rhÂMÚtr‚ ntuÞ ‚u sYhe Au.

Þwhtu… - y{urhft™t «ðtËuÚte …tAt ytÔÞt fu ‚h‚ s ‚uytu

rŒÕne{tk ¼ht™the rðïƒUf, ytk‚hht»xÙeÞ ™týtk¼kztu¤ y™u

ytk‚hht»xÙeÞ ™týtk ftu…tu ohuþ™™e …rh»tŒ™e ðtŠ»tf ƒuXf™e

ftÞoðtne{tk „qkÚttE „Þt n‚t. ™týtk{kºte ‚hefu™t ‚u{™t «Út{

ykŒts…ºt™e hsqyt‚ Ë{Þu ÷tufË¼t™e ònuh „u÷uheytu

©tu‚ts™tuÚte ¾e[tu¾e[ ¼htÞ „E n‚e. yu{tk rðrþü‚t yu

n‚e fu ‚u 800 þçŒtu™wk n‚wk. y™u hsqyt‚™tu Ë{Þ Võ‚ Ëðt

f÷tf™tu n‚tu. ‚u ykŒts…ºt ‘rðftË ykŒts…ºt’ ‚hefu «rËØ

…tBÞwk n‚w. ™týtk{kºte ‚hefu ‚uytu ÷tkƒt Ë{Þ ËwÄe hÌtt. ËkËŒ{tk

ËtiÚte ðÄw ð¾‚ ‚uytuyu ykŒts…ºt hsw fÞwO Au, …hk‚w EÂLŒhtS

ËtÚt u ‚ u{™u rð[th¼uŒ Út‚t k Mð{t™e y™u rËæÄt k‚ðtŒe

{tuhthS¼tEyu ™týt{kºte ‚hefu htS™t{wk yt…e ŒeÄwk. ‚u™t Œuþ

- rðŒuþ{tk r{© «r‚¼tðtu hsq ÚtÞt n‚t. ‚u{ýu ftU„úuË ËtÚtu Auztu

Vtze ™ðt …ût™e h[™t fhe su ËkMÚtt ftU„úuË ‚hefu ytu¤¾tÞtu.

EÂLŒhtS™t …ûtu ¼th‚eÞ ht»xÙeÞ ftU„úuË ™t{ yt…ðt{tk ytÔÞwk.

EÂLŒhtS™u Œuþ{tkÚte Ëthtu xuftu {¤e hÌttu y™u ‚u Œuþ™t

ðzt«Ät™…Œu [t÷w hÌtt.

1974 ËwÄe{tk {tuhthS ºtý ð¾‚ yr™Âù‚ {wŒ‚™t

W…ðtË …h W‚Þto n‚t. [tuÚteðth™wk y™þ™ ¼th‚ Ëhfth Ët{u

Útðt™wk n‚wk. ¼th‚™e ÷tufþtne™t ¼trð ËtÚtu ‚u™tu ËkƒkÄ n‚tu.

{tuhthS¼tEyu ËkMÚtt ftU„úuË™t «{w¾©e yþtuf {nu‚t™u {¤e™u

‚u{™t r™ýoÞ™e òý …ý fhe. «Ät™{kºte ‚hVÚte

{tuhthS¼tE™u {¤ðt™wk r™{kºtý {éÞwk. ƒÒtu ðå[u r…M‚t¤eË

r{r™x{tk y™uf «§tu™e [[to ÚtE.

1975 ™t sq™ {tË™e 1h {e ‚the¾u yÕntƒtŒ™e ðze

yŒt÷‚u ©e{‚e „tkÄe™e 1971 ™e ÷tufË¼t [qkxýe hŒƒt‚÷

Xhtðe y™u ftuE…ý «fth™e [qkxýe ÷zðt {txu ‚u{™u 7 ð»to

ËwÄe „uh÷tÞf XhtÔÞt. EÂLŒhtSyu htS™t{wk yt…ðt™u ƒŒ÷u

yŒt÷‚ …tËuÚte {™tEnwf{ {u¤ÔÞtu. ‚u{™t ytðt ÔÞðnthÚte

rðhtuÄ…ûttuyu yuf ÚtE™u ÷tufËk½»to Ër{r‚™e h[™t fhe. rŒÕne™t

ht{÷e÷t {uŒt™{tk sk„e ònuhË¼t{tk þtkr‚{Þ «r‚fth™e

ònuht‚ fhe. yt ònuhË¼t™wk «{w¾MÚtt™ {tuhthS¼tEyu

Ëk¼téÞwk n‚wk. ƒesu rŒðËu …hturZÞu [th ðtøÞu ®nËt™t ftÞŒt

nuX¤ ‚u{™e Äh…fz fhe yxftÞ‚{tk ÷eÄt. ‚u{™e ËtÚtu s

EÂLŒhtSyu …tu‚t™t {tuxt¼t„™t htsfeÞ «r‚M…Äeoytu™u su÷

¼u„t fÞto n‚t. {tuhthS¼tE™u 18 {tË ËwÄe su÷{tk htÏÞt.

h6 {e sq™u Ë{t[th…ºttu îtht {tuhthS¼tE™u ¾ƒh …ze fu

Ëhfthu fxtufxe™e ÂMÚtr‚ ònuh fhe n‚e. y™u rðhtuÄ…ût™t

™u‚tytu™e Äh…fz fhe n‚e. h6 {e Vuƒúwythe 1976 ™t htus

©e{‚e „tkÄeyu ½tu»týt fhe fu òu rðhtuÄ…ûttu rþM‚ …t¤ðt™u

ËtƒŒt ntuÞ ‚tu y™u òu ‚uytu ‚u{™t ËíÞt„ún y™u ytkŒtu÷™tu

yk„u™tu áÂüftuý ƒŒ÷ðt ‚iÞth ntuÞ ‚tu ‚uytu fxtufxe WXtðe

÷uðt rð[thþu.

fxtufxe ŒhBÞt™ …fztÞu÷t ™u‚tytu™u Atuzðt …zât íÞthu


{tuhthS¼tE™e {wÂõ‚ Út‚t ‚uytuyu «Út{ r™ðuŒ™{tk xkfth fÞtuo

n‚tu fu, “fuLÿ Ëhfthu y{™u Atuze {qfðt™tu r™ýoÞ fÞtuo ‚u™e ËtÚtu

nðu fxtufxe WXtðe ÷E [qkxýeytu ònuh fhðe òuEyu. ÷tuftu™tu

[wftŒtu ƒ™‚e íðhtyu {u¤ððt™e yt Ëhfth™e Vhs Au. s™‚tyu

…tu‚u …ý fxtufxe ÷tŒ™the Ëhfth™u ÷tufþtne ËtÄ™tu îtht V„tðe

Œuðe òuEyu.” su÷{tkÚte Aqxât …Ae r™¼oÞ he‚u ytðw ƒtu÷™tht

‚uytu «Út{ ™u‚t n‚t. {tuhthS¼tE™e …nu÷ …Ae s ƒeò ™u‚tytu

yuf …Ae yuf ƒtu÷ðt {tkzât n‚t.

fxtufxe …Ae ÚtÞu÷e Ët{tLÞ [qkxýe{tk s™‚t {tuh[t™t

W{uŒðthtu™e S‚Úte ‚u{™e ƒnw{‚e ËkËŒ{tk …whðth ÚtE. [qkxtÞu÷t

ËkËŒËÇÞtuyu ©e {tuhthS¼tE™u Ëðto™w{‚u ðzt«Ät™ ‚hefu …ËkŒ

fÞtO. y™u ¼th‚™t Er‚ntË{tk yuf {nt™ …rhð‚o™ ytÔÞwk.

ðzt«Ät™ ‚hefu {tuhthS¼tEyu ƒòðu÷e Œuþ™e y™u Œwr™Þt™e

W¥t{tu¥t{ ft{„ehe Er‚ntË{tk M…ü he‚u ÷¾tÞu÷e Au. ‚u{™t

rËæÄtk‚tu, ytŒþtuo y™u ðneðxe yr¼„{tu™tu òuxtu szu yu{ ™Úte.

nS …ý ÷tuftu ‚u{™t Ë¥ttft¤™u ¾qƒ s xqkftu ntuðt A‚tk ÞtŒ fhu

Au. A‚tk s™‚t {tuh[tu y™uf …ûttu™tu ƒ™u÷tu ntuE Úttuzt Ë{Þ

ƒtŒ ‚u ƒÄtk™u htS ht¾e yuf ‚tk‚ýu ƒtkÄe þõÞt ™rn. {tknu{tknu™t

Qkzt {‚¼uŒt u, E»Þto, …ûtt…ûte y™u ¾U[t ¾U[™u fthýu

{tuhthS¼tEyu yk‚u htS™t{wk yt…ðwk …zâwk. r{ºttu™tu ytðtu ÿtun

yt{ ‚tu Sð™™t yk‚ ËwÄe ¼w÷tÞ yu{ ™n‚tu …ý ‚uytu nËe™u

fnu‚tk, “yu{tk {U fþwk „w{tÔÞwk ™Úte …ý …u÷t ÷tuftuyu …tu‚t™e

yt¾e «r‚ct „w{tðe Au.”

{tuhthS¼tE™wk Sð™ yuf fwhƒt™e™e fÚtt Au. ‚u{™t

Sð™{tk Ët„h™e fXtuh‚t y™u ‚…Mðe™e W„ú‚t ðnu Au. ‚u{tk

‚us y™u r‚r{h Au. ytfth y™u ytf]r‚ Au. M…ü‚t y™u Ëwhu¾‚t

Au. ‚u{™t Sð™{tk ƒ„e[t™tk ftuE …w»…tu ™Úte ftkxtk™e fuzeytu

Au y™u neht™e ðús‚t Au. 1930 …Ae yu{ýu …tu‚t™wk Sð™

{t‚]¼qr{™u [hýu Ähe ŒeÄu÷wk n‚w. yu{™t yu Ë{…oý{tk s

fkfwðhýe fwhƒt™e™e fÚtt fkzthtÞu÷ Au. rþM‚ y™u ËkÞ{™t fthýu

Ëk½»to «„xu Au. ytÚte ‚u{™u r{ºttu Úttuzt y™u «þkËt ðÄthu

{éÞt Au. …thŒþof MðŒuþ«er‚™u fthýu ‚uytu {tu¾ht™wk MÚtt™

Ähtðu Au. ‚u{ýu „tkÄeS™t yÄqht ftÞtuo …qht fhðt {txu r™ct…qðof

fturþ»t fhe n‚e. yu{™t fèh rðhtuÄeytu …ý yu{™e r™ct,

ht»xÙ¼Âõ‚, «t{trýf‚t, [trhºÞ y™u þtË™ …æÄr‚ fu ™i…wÛÞ

yk„u fþwk s fnuðt™wk fu ytk„¤e [ªÄðt…ýwk ™Úte …ý yu{™e

Yût‚t y™u Ërn»ýw‚t ‚tu nhuf™u fXu ‚uðe n‚e.

AuÕ÷t Ët‚ ŒtÞftytu{tk {tuhthS¼tEyu yuxyux÷e rËÂæÄ

{u¤ðe Au fu yu Ëðo™wk yt÷u¾™ fhðwk y½Ák Au. ‚uytu Ë¥tt™t

„w÷t{ ƒLÞt ™Úte. Ë¥tt ‚u{™t …h Ëðth ÚtE ™Úte …ý ‚uytu

Ë¥tt …h Ëðth ÚtÞt Au. y™u yu™u sÞthu y™u sÞtk sYh …ze

íÞthu ykfwþ{tk s ht¾e Au.

{tuhthS¼tE ð„orðne™ Ë{ts, þtu»týrðne™ Ë{ts,

Ë{t™‚tÞwõ‚ Ë{ts, Ë{MÞtrðne™ Ë{ts™t rŒðtMð¡tu òu™tht

n‚t. ßÞtk Œhuf™u …qýo he‚u rðfËðt™e ‚f {¤‚e ntuÞ, sÞtk

Ë„tðtŒ fu …ût…t‚ ™ ntuÞ, Œhuf™u …tk„hðt {txu {wõ‚ ðt‚tðhý

ntuÞ Œhuf {t™ðe ¼th‚{t‚t™e Ëuðt fh‚tu ntuÞ ‚uðt ytŒþo


Œuþ™e fÕ…™t ‚uytuyu fhe n‚e.

{tuhthS¼tE Sð™™wk þ‚f …wÁk ™ fhe þõÞt. …ý ¾qƒ s

÷tkƒw ytÞw»Þ ¼tu„ÔÞwk. ‚u{™wk Sð™ yuf …qýo {t™ð™wk Sð™ n‚wk.

ðeË{e ËŒe™t rðï {txu ™{q™tY… y™u yufðeË{e ËŒe™t rðï

{txu «uhýtY… Sð™ Sð™tht {tuhthS¼tE ŒuËtE ¾hu¾h

¼th‚™t ¼tøÞrðÄt‚tytu{tk™t yuf n‚t.

v v v

6. Mºte fu¤ðýe™t Ë{Útof - {nŠ»t fðuo

E.Ë. 1916™e ðt‚ Au. „tkÄeS™u {¤ðt {txu {ntht»xÙ™t

yuf rðît™ yt©{{tk ytðu Au. ƒÄt yt©{ðtËeytu™u ¼u„t fhu

Au y™u yt©{ðtËeytu™u fnu Au fu, “ƒÄt yt{™u «ýt{ fhtu”.

ƒÄtk yt©{ðtËeytu „tkÄeS™t fÚt™™u y™wËhu Au. …ý ƒÄtk™u

{™{tk ytùÞo ÚttÞ Au fu yt {týË™u þt {txu «ýt{ fhðt

„tkÄeS fnu Au. „tkÄeS ‚uytu™t {™™e ðt‚ f¤e òÞ Au. y™u

ƒÄt™u fnu Au fu, nwk ßÞthu ŒÂûtý ytr£ft{tk n‚tu íÞthu ¼th‚{tk

þwk ƒ™e hÌtwk Au ‚u™t Ë{t[th {u¤ð‚tu hnu‚tu. {thu ¼th‚ ytððt™tu

Ë{Þ ÚtÞtu. nwk „tu¾÷uS™u {éÞtuu y™u ðt‚ðt‚{tk {U ‚uytu™u …qAÞwk

fu “‚{the áÂüyu ¼th‚{tk ËíÞðtŒe Ëí…wÁ»ttu ftuý ftuý Au.”

‚u{ýu ºtý ÔÞÂõ‚ytu™t ™t{ ytÃÞt n‚t. ‚u{tk yt…ýe Ë{ût

W¼u÷t ÔÞÂõ‚™wk ™t{ «Út{ n‚wk. ËíÞðtŒe …wÁ»t yt…ýt {txu

¼„ðt™™e rð¼qr‚ Auu ‚u {txu yt…ýu ‚u{™u «ýt{ fhðt s

òuEyu. ‚u{™u «ýt{ fhðtÚte yt…ýu …rðºt ƒ™eyu Aeyu.

yt ÔÞÂõ‚ n‚t ÄtUztu fuþð fðuo.

ÄtUztu fuþð fðuo™tu sL{ {ntht»xÙ™t fËƒt{tk yuf „heƒ

…rhðth{tk ÚtÞtu n‚tu. «thkr¼f rþûtý {wÁz{tk s «tó fÞwO n‚wk.

íÞthƒtŒ ‚uytuyu Ë‚tht y™u {wƒkE{tk rþûtý {u¤ÔÞwk n‚wk. E.Ë.

1884 {tk ‚uytu „rý‚ rð»tÞ ËtÚtu ƒe.yu ÚtÞt n‚t. ƒe.yu

Út‚tk s ‚uytu™u yur÷rVMxLx þt¤t{tk yæÞt…f ‚hefu Ëuðt

yt…ðt™e ‚f {¤e „E. E.Ë. 1891 {tk ‚uytu™e r™{ýqkf

…q™t™e «rËæÄ VøÞwoË™ ftì÷us{tk «tæÞt…f ‚hefu ÚtE.

rþûtý™wk ftÞo fh‚tk fh‚tk ‚u{™e áÂü ¼th‚eÞ Ë{ts{tk

Mºteytu™e ŒÞ™eÞ ÂMÚtr‚™u r™nt¤‚e hne n‚e. ‚u{tkÞ rnLŒw

rðÄðtytu™e ÂMÚtr‚ òuE™u ‚uytu™u ¾qƒ s Œw:¾ Út‚wk. rðÄðt

Mºteytu™e ÂMÚtr‚ ËwÄthðt ‚uytu fkEf fhðt EåA‚t n‚t. yt

rð[thýt [t÷‚e n‚e íÞtk s ‚uytu™t …í™e™wk yðËt™ ÚtÞwk.

…í™e „w{tð‚t ‚uytu™u Œw:¾ ÚtÞwk. ËtÚtu ËtÚtu ËkËth{tk yfu÷t…™™e

¼tð™t …ý y™w¼ðtÞ. ‚u{ýu …w™:÷ø™ fhðt rð[tÞwO : ‚uuytu™e

ÂMÚtr‚ òuE™u y™uf fwðthe Atufheytu™t {t‚t-r…‚t™t fnuý

{éÞt n‚t. …ý fðuoS™u ‚tu Ë{ts{tk fkEf …rhð‚o™ fhðwk n‚wk.

ytÚte ‚u{ýu yuf rðÄðt ËtÚtu ÷ø™ fÞtO. fðuoS™t yt ftÞo™u

Ë{ts Shðe ™ þõÞt y™u ‚uytu™u Ë{ts{tkÚte ƒrn»f]‚ fhðt{tk

ytÔÞt. …ý fðuoS ‚u™tÚte zhe òÞ ‚uðt ™ n‚t. ‚u{ýu Ë{ts™u

Ët[wk ËíÞ Ë{òððwk n‚wk. ytÚte ‚u{ýu ‘rðÄðt rððtn Ëk½’™e

MÚtt…™t fhe. y™u rðÄðtytu™t ÷ø™ ÚttÞ ‚u {txu™t «ÞtËtu

ytŒÞto. yt ftÞo™e ËtÚtu ËtÚtu ‚u{ýu rðÄðtytu™e Ë{MÞtytu™wk


yæÞÞ™ fÞwO. y™u yt Ë{MÞtytu fE he‚u r™ðthe þftÞ ‚u™e

rð[thýt fh‚t hÌtt. Ë{ts ‚tu ‚u{™e rðYæÄ n‚tu …ý

Ë{ts{tkÚte Úttuzt ½ýtk ÔÞÂõ‚ytu™tu Ënfth {¤‚tu hÌttu n‚tu.

‚uytu rðÄðtytu™e Ë{MÞtytu™t r™htfhý {txu Mºterþûtý

yt…ðwk òuEyu ‚u rð[th MVwÞtuo. òu rðÄðtytu™u rþÂût‚ ƒ™tððt{tk

ytðu ‚tu ‚u …tu‚t™t …„ W…h W¼e hnu‚e ÚttÞ ‚tu s Ë{ts{tk

yrÄf ËL{t™…qýo Sð™ rð‚tðe þfu.

rðÄðt Mºteytu™u rþûtý {¤e hnu ‚u {txu E.Ë. 1896 {tk

‘y™tÚt ƒtr÷ft©{Ëk½’ ™e h[™t fhe. E.Ë. 1900 {tk …q™t

…tËu ‘rnk„ýu’ ™t{™t MÚt¤u ‘y™tÚt ƒtr÷ft©{’ ™e MÚtt…™t

fhe. íÞtk ‚uytuyu Mºteytu™u hnuðt™e y™u rþûtý™e ÔÞðMÚtt

yt…e. y™tÚt ƒtr÷ftytu™e Ëuðt™wk ft{ …tu‚u s fh‚t n‚t.

…iËt ‚tu n‚t ™rn. …tu‚t™t …„th{tkÚte s ¾[o fhðt™tu n‚tu.

rŒðËu ftì÷us{tk rþûtýftÞo fh‚t. Ëtksu Aqxe™u ƒòh{tk s‚t íÞtkÚte

ðM‚wytu ¾heŒe Ëthtu ¼th …tu‚t™t {tÚtu Qk[fe ÷tð‚t y™u rðÄðt

Mºteytu™u ¼ýtð‚t. ½h y™u ËkMÚtt™tu ¾[o …qhtu fhðt {txu yux÷e

{nu™‚ fhðe …z‚e fu s{ðt™tu …ý Ë{Þ {¤‚tu ™ n‚tu.

E.Ë. 1907 {tk ‚u{ýu {rn÷t rðãt÷Þ þY fÞwO. {rn÷t

rþûtý {txu ‚u{ýu fux÷ef ÔÞÂõ‚ytu ‚hVÚte {ŒŒ …ý {¤ðt

÷t„e n‚e. E.Ë. 1911 {tk rðãt÷Þ™wk {ft™ ‚iÞth ÚtÞwk.

‚uytuyu Mºte rþûtý™e ytn÷uf s„tðe. Mºteytu rþûtý {u¤ðe

þfu ‚u {txu ‚uytu™u {rn÷t rðï rðãt÷Þ™e MÚtt…™t fhðt™tu

rð[th WŒT¼ÔÞtu. rðãt÷Þ™wk {ft™ ƒ™‚tk ‚u{™t rð[th™u …]Âü

{¤e. „tkÄeS ¼th‚{tk ytÔÞt íÞthu ‚uytu™u {éÞt n‚t. ‚u{ýu

„tkÄeS Ë{ût yt rð[th {qõÞtu n‚tu. „tkÄeSyu …ý ‚u{™t

rð[th™wk Mðt„‚ fÞwok n‚wk. ‚u{™t «Þí™tuÚte E.Ë. 1916 {tk

{rn÷t rðï rðãt÷Þ™e MÚtt…™t …q™t{tk fhðt{tk ytðe. ‚u™e

«Út{ ftì÷us ‘{rn÷t …tXþt¤t’ ™t{Úte þY ÚtE. fðuo ‚u™t

r«ÂLË…t÷ ƒLÞt. …ý ftì÷us [÷tððe þt{tkÚte ? ‚u «§ n‚tu.

ytÚte fðuo r«ÂLË…t÷ …Œ Atuzâwkk y™u ftì÷us y™u rðïrðãt÷Þ

{txu ‚uytu Vt¤tu W½htððt ™ef¤e …zât. ¼ú{ý™u yk‚u ‚uytuyu

rðïrðãt÷Þ ftu»t{tk ƒu ÷t¾ Ëtu¤ nòh Yr…Þt s{t fhtÔÞt.

yt{ rðïrðãt÷Þ™u …„¼h fhðt{tk ‚uytu™e {nu™‚ y™u

ftÞoŒût‚t V¤e.

rðïrðãt÷Þ rðfËu ‚u {txu™t «ÞtËtu ‚uytu fhe hÌtt

n‚t. ‚uðt{tk y{urhft{tk Mºte Mðt‚kºÞ y™u Mºteytu™t rðftË

{txu™e ËkMÚttytu òuE™u «¼trð‚ ÚtÞu÷t «u{÷e÷tƒnu™™u

Mºteytu™t rðftË{tk hË …zâtu n‚tu. ‚uytu y{urhftÚte ò…t™

„Þt íÞtk ‚uytuyu {rn÷t rðãt…eX r™nt¤e y™u ¼th‚{tk {rn÷t

rðãt…eX MÚtt…ðt™t ËkfÕ… ËtÚtu ¼th‚ ytÔÞt n‚t. íÞtk s

{nŠ»t fðuoyu MÚtt…u÷e rnLŒw {rn÷t rðãt…eX òuE. ftÞofhtu™e

r™ct, y™u ËíÞr«Þ‚t òuE™u ‚uytuyu XtfhËe …rhðth ‚hVÚte

…kŒh ÷t¾ Yr…Þt™wk Œt™ ytÃÞwk. Ä™ W…htk‚ «u{÷e÷tƒnu™u

‚™-{™Úte …ý Ëuðt yt…e. ytÚte rðïrðãt÷Þ ‚u{™t ËtËw™t

™t{ …hÚte ‘©e{‚e ™tÚteƒtE Œt{tuŒh XtfhËe rðïrðãt÷Þ’

‚uðwk ™t{tr¼Œt™ fhðt{tk ytÔÞwk. E.Ë. 1936 {tk rðãt…eX™wk

fuLÿ {wkƒE ¾Ëuzðt{tk ytÔÞwk.


{nŠ»t fðuoyu Mºte rþûtý y™u rðÄðtytu™e Ë{MÞtytu {txu

yt…u÷wk «Œt™ ftuE ¼q÷e þfu ‚u{ ™Úte. ‚u{™e Ë{tsËuðt™u

ËL{t™ðt {txu E.Ë. 1942 {tk ftþe rnLŒw rðï rðãt÷Þu ‘ze-

÷ex’™e …Œðe yu™tÞ‚ fhe n‚e. E.Ë. 1950 {tk ‚uytu™u

‘{nŠ»t’™e …Œðe yt…ðt{tk ytðe n‚e. E.Ë. 1954 {tk ‚u{™u

{rn÷t rðï rðãt÷Þu yu÷.yu÷.ze. ™e …Œðe yt…e n‚e.

{nŠ»t Ët[t Ë{ts ËwÄthf n‚t. ËkËth hÚt™t ƒeò …Izt™u

Ë{t™ ƒ™tððt {txu™t ‚u{™t «ÞtËtu yr¼™kŒ™eÞ n‚t. ‚uytu

yuf Ëtht rþûtf y™u yt[tÞo n‚t. ‚u{ýu {rn÷tytu™e «„r‚

{txu™e ™ðe rŒþt ¾tu÷e yt…e n‚e. Mºte rþûtý™t Ér»t yuðt

{nŠ»t fðuo™t yt…ýu Éýe Aeyu. ‚uytu™u fturx fturx ðkŒ™.

v v v

7. ËwkŒh ËtuŒt„h

„wkrŒÞtýe ™t{™wk ™t™fzwk „t{. ‚u{tk yuf ™t™tu ðu…the

hnu. ‚u™wk ™t{ rþðtS. Œwft™ [÷tðu y™u Sð™™e „tze …ý

[t÷u. rþðtS™u yuf Œefhtu yu™wk ™t{ ËwkŒh. ËwkŒh ™t{ …ý

yufuÞ ftÞo yuðwk ™rn fu ËwkŒh ™t{™u ËtÚtof fhu. ™t™tu ËwkŒh þt¤t{tk

òÞ ‚uðtu ÚtÞtu yux÷u þt¤t{tk {qõÞtu. þt¤t{tk yuðt ‚tuVt™ fhu.

yufuÞ AtufÁk ‚u™tÚte ™t zh‚wk ntuÞ ‚uðwk ™ntu‚wk. ƒÄtk™u hkòzu.

rþûtftu™u Þ „tkXu ™rn. ð„o{tk ƒeò rðãtÚteoytu™t ŒV‚htu{tkÚte

„{u ‚u ðM‚w WXtðe ÷u. {tuxt Út‚tk s {tuxe [tuheytu fhu. ½h{tk

…ý [tuuuheytu fhðt ÷tøÞt. …tztuþeytu™t ½h{tk …ý [tuhe Útðt

÷t„e. „wÁyu yuf rŒðË ËwkŒh™u …tËu ƒuËtze Ë{òÔÞtu. ËŒT„wýe

Útðt™e þe¾ yt…e. …ý yt ‚tu ËwkŒh. {t™u ¾htu ? ‚uýu ‚tu

„wÁ™u fÌtwk. ËŒT„wýe ÚtE™u þwk fhðwk Au. nwk su fÁk Awk ‚u s ËtÁk Au.

‚{u ‚{thtu W…Œuþ …t¤tu. {thu ftkE sYh ™Úte. „wÁ …ý fkxt¤e

„Þt. Auðxu yt[tÞou ËwkÄt™u þt¤t{tkÚte ftZe {qõÞtu. ËwkÄt™u òuE‚wk

‚wk ™u {¤e „Þwk. ‚u ‚tu nðu h¾zwk ƒ™e „Þtu. „t{{tk „{u íÞtk

[tuhe fhðt ÷tøÞtu. sw„theytu ¼u„tu ¼éÞtu.sw„th h{ðt ÷tøÞtu.

ƒt…t …ý fkxtéÞt. fwxwkƒes™tu ºttËe „Þt. þwk fhðwk ‚u rð[thðt

÷tøÞt. þe¾t{ý ft{ ÷t„e ™rn. X…ftu, „wMËtu, fkE ft{

÷tøÞt ™rn. Í½zt ðÄðt ÷tøÞt. Auðxu rþðtSyu fkxt¤e™u

½h{tkÚte ftZe {qõÞtu. ËwkÄtu þwk fhu. „t{™t rþðt÷Þ{tk hnuðt

÷tøÞtu. rþðt÷Þ{tk ‚u™u ftuý ¾tðt yt…u. ftuE …týe yt…ðt

…ý ‚iÞth ™ntu‚wk. ¼q¾ ‚hËÚte Œw:¾e Œw:¾e ÚtE „Þtu. nðu þwk

fhðwk ? rð[thðt ÷tøÞtu. yt…½t‚ fhðt™tu rð[th ytÔÞtu. …ý

yíÞthËwÄe ƒÄtk™u X…ftÞto ™u nðu nwk n‚tþ ÚtE™u {he òð ‚u

fuðwk ? Sð™{tk þw fÞwO ? Ë‚‚ rð[thýt [t÷e ÏÞt÷ ytðe

„Þtu fu yt he‚u Sððwk ƒufth Au. fkEf Ëtht ftÞtuo fhðt s hÌtt.

…rh©{ fÞto rËðtÞ fkEs «tó Útþu ™rn. y™u ËwkŒh™u ËwkŒh

ftÞtuo fhðt™e «uhýt {¤e. ‚u {t-ƒt… …tËu „Þtu. …tu‚t™t ftÞtuo

y™u ð‚o™ÔÞðnth ƒŒ÷ {tVe {t„e. y™u fkEf fhðt™e …tu‚t™e

EåAt «„x fhe. {t-ƒt…u ‚u™u {tV fÞtuo. ™ðt yð‚thu ytðu÷t

Œefht™u ytðftÞtuo. …M‚tðt™t …rðºt Íhýt{tk ÍƒftuhtÞu÷t

…wºt™u «u{Úte ½h{tk «ðuþ ytÃÞtu.


…M‚tðt™t …rðºt Íhýt{tkÚte …rðºt ƒ™u÷t Ëw kŒh™u

ðu…th fhðt™e EåAt ÚtE. r…‚t©e™u ðt‚ fhe. …ý ÄkÄtu þt™tu

fhðtu ? ‚u ËqkÍ‚wk ™ntu‚wk. þuXftft™u {éÞtu. ‚u{ýu Ë÷tn yt…efu

½tuzt™tu ðu…th fh. …ý ½tuzt™t ðu…th {txu ‚tu …iËt òuEyu õÞtkÚte

÷tððt ? r…‚t ‚tu …tu‚t™tu Sð™r™ðton y™u ÔÞðnth [t÷u ‚uðwk

f{t‚t. …iËt ‚tu n‚t ™rn. VheÚte þuXftft …tËu „Þtu. ‚u{ýu fÌtwk

½tuzt™t ðu…th {txu …iËt ‚tu yt…wk …ý ‚wk …tAt õÞthu yt…u. ‚tht

r…‚t Ëtûte hnu‚tu ‚™u …iËt yt…wk. r…‚t ËtÚtu „Þt þuX ftftyu

…iËt ÄeÞto.

ËwkŒhu {™Úte ™¬e fÞwO n‚w. {nu™‚ fhðt{tk …tAw …zðwk

™ntu‚wk. {tkzðe ƒkŒhuÚte {÷ƒth „Þtu. ½tuztytu ¾heãt n‚t. ‚u™u

fu¤ÔÞt n‚t. y™u ‚u ½tuzt {÷ƒth ƒkŒhu W‚tÞto. Œuþ{tk yk„úuòu™wk

þtË™ n‚wk. ÷~fh{tk ½tuztytu™e sYh n‚e. Ët{u xe…wËw÷‚t™™u

…ý ½tuzt™e sYh n‚e. ‚uýu yk„úuòu™tu Ëk…fo fÞtuo. yk„úuòu™u ½tuzt™e

sYh n‚e. {tU {tøÞt Œt{ {éÞt. xe…w Ëw÷‚t™u …ý ½tuzt ¾heãt.

÷ztE™tu Ë{Þ n‚tu yux÷u ½tuzt™e {t„ n‚e. ËwkŒhu ƒÒtu …ût™u

½tuzt …qht …tzât. ƒu ÷t¾ Yr…Þt f{tÞtu. ‚uýu {÷ƒth ƒkŒhuÚte

{tu‚e ¾heãt. y™u VheÚte fåA{tk ytÔÞtu. fåA{tk {tu‚e™tu ðu…th

fÞtuo. ºtý ÷t¾ Y…eÞt {u¤ÔÞt. ½tuzt y™u {tu‚e™t ðu…th{tk ‚u

ËV¤ ÚtÞtu. þuXftft™u …iËt …h‚ fÞtO. Éý {wõ‚ ÚtE „Þtu.

r…‚t …ý ¾wþ ÚtE „Þt. þuX ftft ¾wþ ÚtÞt. ƒÄtk ËwkŒh™t

‚tuVt™tu™u ÞtŒ fh‚tk n‚tk. …ý ËwkŒh ‚tu ½tuzt™tu ðu…the ƒ™e

„Þtu y™u „t{{tk ‚tuVt™e ËwkÄtu ËwkŒh ËtuŒt„h ‚hefu ytu¤¾tðt

÷tøÞtu.

ËwkŒhu …rh©{™u …tuhtu ¾tðt ŒeÄtu ™nek. ‚u™u nðu Ë‚‚

{nu™‚ fhe fkE ËwkŒh fhðt™e «uhýt {¤e n‚e. rþûtý{tk ‚tu

fkE {u¤ÔÞwk ™ntu‚wk …ý Sð™™t rþûtýu ‚u™u fu¤ÔÞtu n‚tu. ‚uýu

½tuzt™t ðu…th™u ‚tu [t÷w htÏÞtu. …ý {wkƒE{tk ™ðe …uZe þY

fhe. Ëir™ftu™u ¾tuhtf, f…ztk, nrÚtÞth y™u ½tuzt …qht …tzðt™wk

þY fÞwO. Œuþ{tk yk„úuS þtË™ n‚wk. Ët{u …ûtu Œuþehtòytu …ý

n‚t Œuþehtòytu yk„úuòu Ët{u ÷z‚t ‚tu ËtÚtu ËtÚtu ykŒhtu ykŒh

…ý ÷ztEytu Út‚e. yux÷u ÷~fhe ËhËt{t™™e sYh hnu‚e s.

ËtÚttu ËtÚt ÷~fh™u ¾tuhtf™e …ý sYh …z‚e. yt ƒÄtk{tk ËwkŒh

{ŒŒY… Útðt ÷tøÞtu. ‚uuýu ƒÄtk™u …tu‚t™t „útnftu ƒ™tÔÞt.

htòytu y™u yk„úuòu ‚u™e …tËuÚte s ƒÄwk ¾heŒ‚t. ËwkŒh {tuxtu

ËtuŒt„h ƒ™e „Þtu. Ë½¤u ‚u ËwkŒh ËtuŒt„h ‚hefu ytu¤¾tðt

÷tøÞtu.

Ëw kŒh ËtuŒt„hu nðu ÄehÄth™tu ÄkÄt u …ý þY fÞtu o.

Œuþehtòytu™u ™týtk™e sYh …zu ËwkŒh …tËu …ntU[e s‚t. ËwkŒh

ÔÞtsu y™u ðM‚wytu …h ™týtk yt…ðt ÷tøÞtu. ËwkŒh Ä™ðt™

ƒLÞtu. ¾qƒ Ä™ f{tÞtu. ßÞthu ßÞthu „wsht‚{tk Œw»ft¤™e

…rhÂMÚtr‚ Ëòo‚e íÞthu ËwkŒh ËtuŒt„h ÷tuftu™u {ŒŒ …ntU[tz‚tu.

„heƒtu™u Œt™ …ý yt…‚tu. ËtÚttuËtÚt …tu‚u ‚eÚtoÞtºtt …ý fh‚tu.

íÞtk …ý Œt™ Ä{toŒt fh‚tu. ‚tuVt™e ËwkÄtu yuf «t{trýf {nu™‚w,

ftÞoþe÷ ËtuŒt„h ƒ™e „Þtu.

v v v


8. …tft ½zu ftkXt [zât !- yL™t {uhe htuƒxoË™ {tuËeË

E.Ë. 1860 {tk LÞqÞtufo{tk ðh{tuLx™e ËhnŒ ™Sf™t

yuf ¾uzq‚ fwxwkƒ{tk sL{u÷e. ¾uzq‚ {t‚t r…‚t™t ŒË ƒt¤ftu{tkÚte

‚u yuf n‚e. ƒth ð»to™e ô{hu …urxÞwk h¤ðt ¾u‚eft{{tk ÷t„e

„Þu÷e. …kŒh ð»tuo ‚tu ºtý xkf™wk ¼tus™ ƒ™tð‚e, f…ztk Ätu‚e,

½hËVtE fh‚e y™u ËtÚttu ËtÚt ¾u‚e ft{ ‚tu ¾Ák s. ™t™e

ô{h{tk ÷ø™ ÚtE „Þu÷t. ËtËrhÞu …ý ft{, ft{™u ft{ s hÌtwk.

Ëk‚t™tu ÚtÞt. ‚uytu™u WAuhe™u {tuxt fÞtO. {sqhe fhe™u …téÞt.

{tuxt Út‚t Ëk‚t™tu …tu‚…tu‚t™t {t¤t{tk „tuXðtE „Þt. íÞtk ‚tu

…r‚ {]íÞw …tBÞt. íÞthu ‚u™e ô{h 70 ð»to™e n‚e. Sð™{tk

yuf÷e …ze „E. A‚tk ËkËth™tð™u [÷tððt ft{ ‚tu ½ýwk Þ fhu

…ý …qh‚t …iËt ™ {¤‚tk ËkËth ™tð nt÷fztu÷f ÚtÞt fhu. þwk

fhðwk ‚u rð[th‚e hne. r™htþt ÔÞt…e ð¤u ‚uðe …rhÂMÚtr‚ n‚e

…ý Sð™„e‚™e Äúwð…kÂõ‚ “õÞthuÞ r™Yã{e ƒ™e™u, yt¤Ë™e

…÷tkXe ðt¤e™u fu ™tŒwhM‚ ‚rƒÞ‚™e [tŒh ytuZe™u ƒuËe ™ hnuðwk.”

…ý yt ËkËthY…e Ët„h{tk ‚h‚t hnuðt {txu Ë‚‚ ntÚt…„

n÷tð‚tk hnuðwk.” ™u ™sh Ë{ût ht¾e ftÞo ‚hV ™sh Œtuztð‚e

n‚e. íÞtks ‚u™u r[ºttu Œtuhðt™tu rð[th ytÔÞtu. …ý ytx÷e

{tuxe ô{h{tk fŒe r[ºt ‚tu ŒtuÞwO ™ntu‚wk …ý yûth …tzðt™e yuÞ

rð[thýt fhe ™ntu‚e. yuðtu Ë{Þ s õÞtk {¤‚tu n‚tu ! ‚u þt¤t{tk

…ý {tkz Úttuztf {rn™t s „Þu÷e. ¾tË ¼ýu÷e …ý ™nek. {tir÷f

f÷tf]r‚ fu f÷tf]r‚™e ™f÷ suðt ¼uŒ …ý ‚u òý‚e ™ntu‚e. 78

ð»to™e ô{h ÚtE „Þu÷e. ntÚt{tk ËkrÄðt™e …ezt n‚e A‚tk ‚uýu

r[ºttu Œtuhðt™wk þY fÞwO.

{tuxe ô{hu r[ºttu Œtuhðt™wk þY fÞwO. fthý yuf s n‚wk fu

‚u™t{tk yuf Ë{sý n‚e. ‚u Ë{sý …tfe n‚e. “{týË™e

®sŒ„e™e Œhuf …¤{tk, ftuE™u ftuE f÷tf fu rŒðË{tk Ëthe fu

™Xthe, ™nª rð[thu÷e fu ™nek fÕ…u÷e …thtðth þõÞ‚tytuuuuuuuuuuuuu …zu÷e

ntuÞ Au yux÷u {týËu ftuE…ý ô{hu, ftuE…ý yðMÚtt{tk ®sŒ„e™tu

[tu…ztu yufŒ{ ƒkÄ fhe Œuðtu ™rn. fthýfu ßÞtk ËwÄe ïtË Au íÞtk

÷„e ytþ Au. ftuE™e …ý ®sŒ„e{tk yuf yuðtu Aq…tu ¾ò™tu

ntuE þfu Au, su{tk ÷tkƒe r™hÚtof ¾tus™u yk‚u y[t™f {tuxe

rËÂØ {¤e òÞ Au. su yt¾e ðe‚e „Þu÷e „w{™t{ ®sŒ„e™u

yufŒ{ ysðt¤e Œu Au. yuf ‚Æ™ Ët{tLÞ ®sŒ„e yufŒ{

yËt{tLÞ ƒ™e òÞ Au. yt Ë{sý™u fthýu ‚u r[ºttu Œtuhðt™wk

þY fhu Au. yt¾e ®sŒ„e™e rf‚tƒ ¾tu÷e ƒuËe òÞ Au. ytX

ŒtÞft™e ®sŒ„e{tk yuýu su ftkE y™w¼ÔÞwk n‚wk, su ftkE òuÞwk

n‚wk, su ftkE rð[tÞwO n‚wk, su ftkE rŒ÷zu Ëk½ÞwO n‚wk ‚u ft„¤ W…h

r[‚h‚e òÞ Au. y™u Œþ s ð»to{tk ‚tu yu yt¾e Œwr™Þt{tk

r[ºtfth ‚hefu òýe‚e ÚtE òÞ Au. 90 ð»to™e ô{hu yuýu Œtuhu÷t

r[ºttu y{urhft, ytuMxÙur÷Þt, s{o™e, ÂMðxÙÍ÷uLz, ntu÷uLz y™u

£tLË™e ytxo „u÷uheytu ‚Útt «Œþo™tu{tk MÚtt™ …t{u Au. yu ßÞthu

100 ð»to™e ÚttÞ Au íÞthuu Œwr™Þt¼h{tkÚte ‚u™e W…h sL{rŒ™™t

yr¼™kŒ™ ËkŒuþtytu™e ð»tto ÚttÞ Au. E.Ë. 1961 {tk ßÞthu

‚u {]íÞw …t{u Au íÞthu Þwhtu… y™u y{urhft™t {wÏÞ y¾ƒthtu{tk

‚u™t Œuntk‚™t Ë{t[th «Út{…t™u [{fu Au. òuÞwk ™u …tft ½zu


ftkE ftkXt [zu ‚u fnuð‚™u ¾tuxe …tze, …tft ½zu ftkXt [ztð™th,

yt¾e Œwr™Þt{tk «rËÂØ …t{u÷ ‚u n‚tk yÒtt {uhe htuƒxoË™ {tuËeË

yux÷u fu ‘„útLz {t {tuËeË’.

ŒtŒe{t {tuËeË™e fÚtt [{ífth suðe ÷t„e ™u ! …ý yt

fÚtt Ët[e fÚtt Au. yuf ð]æÄ y™u „heƒ Mºte …tu‚t™t ytí{ƒ¤

y™u r™hk‚h …wÁ»ttÚto Úte þwk fhe þfu Au ‚u™e fÚtt Au. 78 ð»to™e

ô{hu ‚uýu yuðwk rð[tÞwO ntu‚ fu, ¾qƒ {sqhe fhe, htuS {u¤ðe,

ƒt¤ftu XheXt{ ÚtE „Þt Au, nðu {thu þwk fhðt™wk ntuÞ ! nðu ‚tu

Xhe™u ƒuËtu. ½hztk ÚtÞt íÞtk þwk ÚtE þfu ? …ý ‚uýu yuðwk ™t rð[th‚t

r™hk‚h ft{™u {n¥ð ytÃÞwk, r™htþt™e søÞtyu ytþt s„tðe,

Ëqðt™e søÞtyu ËtÄ™t yt[he y™u ¾tË ‚tu ‚u Auf ‚uýu

r™ct…qðof …tu‚t™tu Sð™Ä{o ƒòððt™e ‚iÞthe Œt¾ðe, ft{

fhe™u ƒtS ¾u÷e, Ëkòu„tu™tu; Ët{trsfðt‚tðhý™tu; fwxwkƒ™tu,

ô{h™tu fu ‚rƒÞ‚™tu ðtkf ftZât rð™t, ykÄtht{tk ysðt¤w

fhðt™e nt{ ¼eze, …tu‚t™t Sð™™tu su n¬ Au ‚u™e ËtÚttu ËtÚt

…tu‚t™e Vhs …ý ƒòðe, Eïh{tk ©Øt ht¾e, «thçÄ™u …tA¤

ht¾e, r¢Þtþe÷‚t™u yt„¤ fhe, Sððt™wk [t÷w ht¾e, ft{

fhðt™wk …ý [tÕÞwk htÏÞwk ‚uÚte ‚u™wk ftÞo ‚theV™u …tºt ƒLÞwk.

yt…ýu …ý niÞt{tk ®n{‚ ht¾e, W{k„ y™u ytí{„tihðÚte

„{u ‚uðt rðfx Ëkòu„tu{tk Qk[wk {tÚtw ht¾e™u xèth [t÷ðt™wk

ytí{ƒ¤ fu¤ðeyu ‚tu ËV¤‚t yt…ýt …„{tk …zþu y™u yt…ýt

Sð™{tk ysðt¤t™t ytusË …Úthtþu. ƒtfe yt¤Ëw™t …eh

ƒ™eyu, ™trn{k‚ ƒ™eyu, Eïh{tk y©æÄt¤w ƒ™eyu, «thçÄ™t

…™thu …zeyu ‚tu r™»V¤‚t s yt…ýt {tÚtu Útu…tþu y™u Sð™{tk

ykÄfth ÔÞt…e sþu ! yt…ýu þwk fhðwk Au ? ‚u yt…ýu s rð[thðt™wk

™u ?!

v v v

9. {™ {eh ‚tu ‚™ ‚eh - MxuV™ ntufª„

E.Ë. 1942 ™e ytX{e òLÞwytheyu ytuõËVzo{tk sL{

ÚtÞu÷tu. fwxwkƒ{tk [th ƒt¤ftu{tk ËtiÚte {tuxt. r…‚t Sðrð¿tt™™t

ËkþtuÄf. ÷kz™{tk WAuh. ytX-™ð ð»tuo ½rzÞt¤, hurzÞtu ¾tu÷e

™t¾e òuzðt™tu «ÞtË fh‚t. ½rzÞt¤, hurzÞtu, fuðe he‚u [t÷u

Au ‚u òuðt™e yŒBÞ rs¿ttËt. yr„Þth ð»to™e ô{hu ËuLx

y÷ƒtLË™e ¾t™„e þt¤t{tk Œt¾÷ ÚtÞt. {tæÞr{f rþûtý{tk

‚Æ™ Ët{tLÞ rðãtÚteo n‚t. ytìõËVzo{tk «ðuþ {¤þu fu ™nª

‚uðe ytþkft {t-ƒt…™u n‚e …ý ytìõËVzo™e «ðuþ …heûtt{tk

¼tir‚f rð¿tt™{tk Ëthtu Œu¾tð fhe, ELxhÔÞw{tk …ý ËV¤ hnu‚t

1959{tk «ðuþ {éÞtu. M™t‚f™e …heûtt «Út{ ð„o{tk …tË

fhe furBƒús{tk Œt¾÷ ÚtÞt. ‚u ¼tir‚f rð¿tt™™e ËiæÄtkr‚f

þt¾t{tk y™u ‚u{tkÞ ¾„tu¤rð¿tt™{tk r™»ýt‚ Útðt EåA‚t

n‚t. yt rðï - ƒúñtkz þu{tkÚte WŒT¼ÔÞwk nþu ? ‚u «§™tu sðtƒ

þtuÄðt™e {nuåAt n‚e. yt{ ‚u{™tu {wÏÞ hË ƒúñtkz™t rð¿tt™-

ftuM{tu÷tuS{tk n‚tu.

{™™e {nuåAt {tuxe n‚e …ý ‚™u ‚hfx {[tÔÞwk n‚wk.

Võ‚ h1 ð»to™e ô{hu y[t™f þheh{tk ™ƒ¤tE ytðe „E.


ƒtu÷ðt{tk Þ ‚f÷eV …zðt ÷t„e. ntÚt fk…ðt ÷tøÞt. „¤ðt{tk

‚f÷eV Útðt ÷t„e. ntÚtu ƒqx™e Œtuhe ƒtkÄðe {w~fu÷ ƒ™e. Œðt¾t™u

‚…tË fhtðe. Œtõ‚htuyu r™Œt™ fÞwO fu ‘yur{ÞtuxÙtuVef ÷uxh÷

M÷uhtuËeË’ yux÷u fu ‘{tuxh LÞwhtu™ zeËeÍ’ ÷t„w …zâtu Au. ‘{tuxh

LÞwhtu™ zeËeÍ’ yux÷u fu …ûtt½t‚. su{tk {týË™t M™tÞwytu ‚Útt

¿tt™‚k‚wytu …h™tu {„s™tu ykfwþ [tÕÞtu òÞ. su{tk ÔÞÂõ‚ Q¼tu

™t hne þfu, [t÷e ™t þfu, ƒtu÷e ™t þfu. …týe™tu ÃÞt÷tu …tu‚t™t

ntÚtÚte Qk[fe™u …týe …e ™t þfu. ztìõxhtuyu fne ŒeÄwk fu ‘ðÄthu{tk

ðÄthu ƒu ð»to Sðe þfþu.’ yt VUË÷tu „{u ‚uðt™u z„tðe s Œu.

‚u™u …ý yufðth ‚tu z„tðe s ŒeÄtu, ‚uu ytuhzt{tk …qhtE „Þtu,

ðuø™h™wk Ëk„e‚ Ëtk¼éÞt fh‚tu, rð¿tt™™e ftÕ…r™f fÚttytu ðtk[‚tu

y™u ½htE™u þhtƒ …e‚tu. Úttuzt rŒðËtu yt{ [tÕÞwk. …ý y[t™f

‚u™t {™u ‚u™u [u‚ÔÞtu. nsw ‚tu {hðt™u ƒu ð»to ƒtfe Au. su Ë{Þ

Au ‚u™u ðuzVe Œuðt fh‚t {thu {tÁk ft{ yt„¤ Ä…tððwk òuEyu.

y™u ‚uýu ft{ þY fÞwO. {™ {sƒq‚ fÞwO. r{ºttu, fwxwkƒes™tu y™u

rþûtftu™tu …ý «tuíËtn™™e ËtÚtu Ënfth Ëtk…zâtu. ‚u ðÄthu {sƒq‚

ƒLÞtu.

yt s Ë{Þ{tk ‚u™u yuf …txeo{tk suE™ ðtEÕz ™t{™e Þwð‚e

{¤e. ðthkðth ‚uytu {¤‚t hÌtt. ‚u™t {™™e {sƒq‚tEyu ‚u™u

ytf»teo. ƒÒtu sýtk 1965 {tk ÷ø™„úkrÚtyu òuztÞt. suE™

ðtEÕzu ‚u™t {™™e áZ‚t ðÄthe. ‚u™u Sððt™wk ƒ¤ …qÁk …tzâwk.

ytÚte ‚uýu Sð™ Ët{u …zfth fÞtuo fu, htu„ „{u ‚ux÷tu ðfhu, nwk

‚u™e Ët{u ÷zeþ, {tÁk ft{ fheþ y™u Sðeþ. suE™ ËtÚtu™tu

½hËkËth [tÕÞtu y™u 1967 {tk «Út{…wºt htuƒxo™wk yt„{™ ÚtÞwk.

íÞthƒtŒ Œefhe ÕÞwËe y™u 1979 {tk …wºt r‚{tuÚte yð‚ÞtO.

…ý fwŒh‚ …ý f{t÷ fhu Au. Ëw¾e ŒtB…íÞ Sð™{tk {‚¼uŒ™u

fthýu ¼k„tý …zu ‚u fuðwk ! suE™ fnu, “‚{u ònuh fhtu fu ‚{u

Eïh{tk {t™tu Atu. nwk …qýo …ýu ytÂM‚f Awk.‚{u Eïh{tk Ëk…qýo

©æÄt ònuh ™t fhtuu ‚tu nwk ‚{the ËtÚtu ™t hnwk.” ‚u{ýu fÌtwk fu,

“nwk Ä{o y™u rð¿tt™™e ËhnŒ™t «Œuþ{tk ft{ fhe hÌttu Awk. nwk

…h{ þÂõ‚{tk {t™wk …ý Awk. …ý yufŒ{ Eïh™u yt„¤ Ähtu ‚tu

nwk ‚u{tk Ëqh …whtðe ™ þfwk.” yt{ {‚¼uŒ ðfh‚tk ƒk™u Aqxt

…zât. ÷ø™ Sð™{tk ¼k„tý ÚtÞwk …ý Sð™ ‚tu yze¾{ s hÌtwk

! fthý {™ nðu z„u ‚uðwk ™ntu‚wk. …Ae ¼÷u ™u ƒúñtkz ¼tk„e …zu

!

‚u …tu‚t™t htu„™e …hðtn fÞto rð™t …tu‚t™t ft{{tk s

zqƒu÷t hÌtt. Ône÷[uh îtht [t÷‚t hÌtt. ði¿ttr™f W…fhý îtht

…tu‚t™t rð[thtu fu ðt‚tu hsw fh‚t hÌtt. …ý htu„{tk [Ztð -

W‚th ytÔÞt s fhu, õÞthuf Úttuztuf ËwÄthtu ‚tu õÞthuf htn‚.

ƒtfe ÂMÚtr‚ ‚tu W¥thtu¥th ƒ„z‚e s òÞ. …ý ‚u{™t {™tuƒ¤™e

áZ‚t y™tu¾e Au. ‚u{™t {„s{tk „hƒz Au …ý {™{tk ™Úte.

{„s™t su ¾kz{tk rð[thþÂõ‚ - ÞtŒþÂõ‚ ðËu Au ‚u{t ftuE

ytk[ ytðe ™Úte.

ytðt {týË™e ytftkûtt …ý y™tu¾e Au. {nt™ ði¿ttr™f

ytÕƒxo ytELMxtE™™e su{ ‚u …ý ftuEf yuf s rËæÄtk‚™e

¾tus fhe hÌtt Au. su ¾tus fhðt ytELMxtE™ ®sŒ„e™t AuÕ÷t

ºteË ð»to ftZðt A‚tk ËV¤‚t {¤e ™ntu‚e ‚u™u …w™: ‚…tËðt™e


«r¢Þt ‚uytu fhe hÌtt Au. ftuEf yuf s rËæÄtk‚ yux÷u rðï™t

‚{t{ hnMÞtu W…hÚte …zÄtu ô[fu ‚uðtu rËæÄtk‚. yt …]Úðe õÞtkÚte

ytðe ? {týË õÞtkÚte ytÔÞtu ? …]Úðe W…h™e yt Ë]Âü õÞtkÚte

ytðe ? y™k‚ ƒúñtkz õÞtkÚte ytÔÞwk ? ËqÞo, [kÿ, y„rý‚ ‚thtytu,

y™k‚ yðftþ, y™k‚ Ë{Þ yt ƒÄwk õÞtkÚte ytÔÞwk ? yu™e h[™t

ftuýu fhe nþu ? yt¾tu {tMxh Ã÷t™ õÞtkÚte ytÔÞtu ? ð„uhu «§tu

…tA¤ ftuE yuf s rËæÄtk‚ ftÞo fhu Au. ‚uðe ðt‚ rËæÄ fhðt™e

þtuÄ yux÷u yuf s rËæÄtk‚™e þtuÄ. ftuE Ëðtuo…he - ËðoÔÞt…f

rËæÄtk‚. yt {w~fu÷ ftÞo ‚u{ýu ntÚt ÄÞwO …ý {krÍ÷ ‚tu ½ýe Œqh

Au. A‚tk ‚u{™t ftÞo™u fthýu ‚u{™u 1974{tk rƒúx™™e htuÞ÷

ËtuËtÞxe{tk «ðuþ {éÞtu. rƒúx™™e htuÞ÷ ËtuËtÞxe™t Vu÷tu ƒLÞt.

yt{ ¼tir‚f rð¿tt™e ‚hefu ‚u{™u {tLÞ‚t {¤e. …ý yu ‚tu

ËiæÄtkr‚f ¼tir‚f rð¿tt™™tu ËkþtuÄf yux÷u ‚u™e Äthýt, y™w{t™tu,

rËæÄtk‚tu{tkÚte yt¾hu fux÷wk ËíÞ ƒ[þu ‚u ‚tu Ë{Þ s fne þfu.

…ý ‚u{™t y™w{t™tu {nt™ rð¿tt™e ytELMxtE™ sux÷t s

¢tkr‚fthe „ýtÞ Au. ‚uytu Ëift™t ËtiÚte {tuxt Sð‚t ði¿ttr™f

‚hefu ytu¤¾tðt ÷tøÞt. ‚u ™t™eËq™e rËÂæÄ ™Úte. ‚u{ýu E.Ë.

1988 {tk “yu ƒúeV neMxÙe ytìV xtE{” …wM‚f «ftrþ‚ fÞwO su

‘ƒuMx Ëu÷h’ ƒLÞwk. su ‚u{™e ÷ur¾™e fuðe Au ‚u™e Ëtrƒ‚e Au.

yt ði¿ttr™f™wk ™t{ Au MxuV™ ntufek„. MxuV™ ntufª„™e

ði¿ttr™f Äthýtytu fh‚tk …ý ‚u{™e Sð™fÚtt™wk {qÕÞ ytkfe

þftÞ ‚uðwk ™Úte. 21 ð»tuo ‘…ûtt½t‚’ suðtu htu„ ÚttÞ A‚tk {™

{sƒq‚ fhe {Œto™„eÚte Sð™ Sðu. ‚u s ‚u{™e {nt™‚t Au.

ßÞtk ztìõxhtuyu ntÚt ÄtuE ™tÏÞt ntuÞ íÞtk {™™e {sƒq‚tE,

{™™e áZ‚t {týË™u Sð™ yt…e þfu Au ‚u ƒtƒ‚ {n¥ð™e

Au. {™™u {fox™e su{ fqŒtfqŒ fhtðeyu ‚tu ‚™ ‚hfx‚t ËSo þfu

Au. …ý {™™u {eh ƒ™tðeyu ‚tuuu ‚™ „{u ‚uðe ‚hfx‚t Ësuo ‚tuuu

…ý ‚eh ƒ™ðwk s …zu Au. yt ƒtƒ‚ MxuV™ ntufª„™t Sð™{tkÚte

nhftuEyu þe¾ðt suðe Au. yt…ýe fnuð‚tu{tk fnuðtÞwk Au fu,

{™ ntuÞ ‚tu {t¤ðu sðtÞ. ‚u ¾hu¾h ËíÞ Au.

v v v

10. ¼th‚™t yðto[e™ Ér»t - Mðt{e rððuft™kŒ

f÷f¥tt™wk rË{÷t ™t{™wk …Á. yt …ht{tk yuf Ëk…Â¥tðt™

«r‚Âc‚ fwxwkƒ hnu. yt fwxwkƒ Œt™ðeh, Mð{t™e y™u rðãtÔÞtËk„e

n‚wk.yt fwxwkƒ{tk 1863 ™t òLÞwythe™e ƒth{e ‚the¾™u

Ëtu{ðthu yuf ƒt¤f™tu sL{ ÚtÞtu ‚u ƒt¤f™wk ™t{ ™huLÿ™tÚt

…tzðt{tk ytÔÞwk. ™huLÿ™t r…‚t rðï™tÚtŒ¥t «r‚¼tËk…Òt ÔÞÂõ‚

n‚t. ‚uytu ËkMf]‚, yk„úuS y™u VthËe ¼t»tt™t r™»ýt‚ y™u

Ëk„e‚™t rðît™ n‚t. ™huLÿ™e {t‚t ¼wð™uïheŒuðe „wýðt™,

Ä{or™c y™u …r‚…htÞý ËÒtthe n‚t. ™huLÿ™t «r…‚t{n

Œw„to[hýŒ¥t …ý VthËe y™u ËkMf]‚ ¼t»tt{tk …thk„‚ n‚t.

yu{™wk ftÞŒt™wk ¿tt™ …ý ‚÷M…þeo n‚wk. Œw„to[hý™e ðihtøÞð]Â¥t

yux÷e «ƒ¤ ƒ™e fu …wºt™tu sL{ ÚtÞt …Ae …å[eË™e ô{hu

‚u{ýu ËkLÞtË ÷eÄtu n‚tu.

ytðt ËwÞtuøÞ, «¼tðþt¤e, ÄŠ{c fwxwkƒ{tk sL{u÷t ƒt¤f

™huLÿ™tÚt …ý …nu÷uÚte s ƒwÂæÄ[t‚wÞo, ÄtŠ{f‚t, Þtu„, æÞt™™t


‚tk‚ýu ƒkÄtÞt n‚t. ™huLÿ Mð¼tðu ‚hðrhÞt y™u h{‚„{‚™t

þtu¾e™. ™t™e{tuxe h{‚tu, ÷tXe™t Œtð, fwM‚e, ntuze [÷tððe

- yt ƒÄtk™tu ‚u{™t þheh™u Ëthtu ÷t¼ {¤u÷tu. „tu¤…wü [nuhtu,

÷ªƒw™e Vtz suðe ‚usMðe ytk¾tu, …ntu¤e At‚e, M™tÞwƒæÄ þheh,

{æÞ{Úte ðÄw Qk[tE, {Äwh hýftðt¤tu yðts Ët{t™u ‚h‚ ytf»tuo

yuðtk n‚tk. Ëk„e‚™e þtMºteÞ ‚t÷e{ ÷E „tÞ™-ðtŒ™{tk …ý

™huLÿu «ðeý‚t {u¤ðu÷e. yt ËtÚtu ¼„ðt™u ‚u{™u ‚eðú ƒwÂæÄ

yt…e n‚e yux÷u ¼ý‚h{tk …ý ‚u nturþÞth rðãtÚteo n‚t.

ðtk[ðt™tu hË ‚tu ‚u{™u ½ýtus. yu hË ‚tu yu{™u Sð™¼h hnu÷tu.

ƒt¤…ýÚte s ËtÄwytu «íÞu «u{. ƒthýu ytðu÷t ËtÄw™e Ëuðt

y™u Ëífth ‚u{™u ¾qƒ s yt™kŒ yt…‚t. …tu‚t™e …tËu …zu÷t

™ðt ðMºttu™wk ËtÄwytu™u Œt™ fh‚tk ‚u ÷„ehu ¾[ft‚tk ™rn. ‚uytu™u

…þw-…ûteytu …t¤ðt™tu …ý þtu¾ - ðtkŒht, ƒfhe, {tuh, fƒq‚h,

„e™er…„ suðt …þw…ûte ‚u{ýu …téÞt n‚t.

rððuft™kŒ W…h ht{tÞý™tu «¼tð ¾qƒ n‚tu. fux÷efðth

ht{™t Sð™™t htu{tk[f «Ëk„tu™e yu{™t W…h yux÷e ƒÄe yËh

Út‚e fu yu ½uh sðt™wk …ý ¼q÷e s‚t. y™u f÷tftu ËwÄe ht{tÞý

fÚtt{tk ƒuËe hnu‚t. ytðt ™huLÿ™u ƒt¤…ýÚte s æÞt™{tk ƒuËðt™e

xuð …zu÷e. h{‚„{‚ y™u ¼ý‚h ðå[u ht‚u ‚tu yu y[qf æÞt™{tk

ƒuËu s. yufðth ‚tu ‚u yuðt æÞt™MÚt ÚtÞu÷t fu {uze™t ƒthýt

‚tuzðt …zu÷t. Ët‚ ð»to™e ðÞu s ‚u{ýu ‘{wøæƒtuÄ’ ™t{™wk ËkMf]‚

ÔÞtfhý ‚Útt ht{tÞý y™u {nt¼th‚™tk fux÷tkf ¼t„tu fkXMÚt

fhe ÷eÄu÷t. ™t™…ýÚte s yu{™t {™{tk ðËe „Þu÷wk fu …tu‚u

Ët{tLÞ ÷tuftu™e …uXu …iËt f{tE fwxwkƒ{tk s Sð™ …wÁk fhðt

sL{u÷t ™Úte. ftì÷usft¤ ŒhBÞt™ ‚¥ð¿tt™ y™u Er‚ntË™tk

½ýtk …wM‚ftu ‚u{ýu ðtkåÞtk n‚tk. ‚u{tk ytðe Ë{sý ¼¤‚tk

™huLÿ™u Eïh™u òuðt-òýðt™e ‚eðú EåAt ò„e. yt W…htk‚

‚u{™u ¿ttr‚ðtŒ™wk Ëßsz [tufXwk yf¤tð‚wk n‚wk. y™ufuïh ðtŒ

y™u {qŠ‚…qò «íÞu yý„{tu Út‚tu. yufðth ‚u{ýu …tu‚t™u íÞtk

swŒe swŒe ¿ttr‚™t yËe÷tu {txu ht¾u÷t swŒt swŒt nw¬t{tkÚte

ðthtVh‚e Œ{ ¾U[e òuÞtu. ƒÄtk nw¬t{tkÚte Ëh¾tu s Äw{tztu

™ef¤‚tu. ytÚte ‚u{™u «§ ÚtÞtu fu yuf nw¬tu ƒÄtk ÷tuftu ðthtVh‚e

™ …e þfu ? þt {txu swŒe swŒe ¿ttr‚™t {týËtu {txu swŒtswŒt

nw¬t ht¾ðt{tk ytÔÞt Au ? ¿ttr‚ðtŒ, YrZytu, rhðtòu ð„uhu

ƒtƒ‚™e ËwÄthtí{f «ð]Â¥tytu íÞthu ƒúñtuË{ts îtht Út‚e. ™huLÿ

‚u™t ‚hV ytf»ttoÞt. ‚uytu ‚u™t ËÇÞ ƒLÞt. ‚{t{ ¿ttr‚ …kÚt

fu ðýo™e rn÷[t÷{tk ‚u òuztÞt. she…whtýe he‚hË{tu{tkÚte {wÂõ‚

y…tðu y™u rðþt¤ áÂü «tó fhðt{tk W…Þtu„e ƒ™u ‚uðe

«ð]Â¥tytu{tk ‚u{™u hË …zðt ÷tøÞtu. …nu÷uÚte s ‚u{™t Mð¼tð{tk

r™r»¢Þ‚t ™ntu‚e. ftuE…ý ƒtiÂæÄf fu ytæÞtÂí{f ½x™t þt

{txu y™u þe he‚u ƒ™ðt …t{e ‚u™tu ‚t„ {u¤ððt yu nk{uþt

{Útt{ý fh‚t. Eïh Œþo™™e ‚eðú Ík¾™t™u ‚uytu ŒÂûtýuïh™t

ft÷e {krŒh™t …qòhe ©e ht{f]»ý …h{nkË …tËu „Þt. ÄtŠ{f

áÂü, ‚…ùÞto y™u ytæÞtÂí{f y™w¼ðtuÚte ¼h…qh yuðt «t[e™

¼th‚ð»to™t yu {q‚o MðY… n‚t. ‚uytu Ëðo Ä{tuo™t Ë{LðÞ{tk

{t™‚t n‚t. rðï™t ‚{t{ Ä{tu o yuf s …h{tí{t ËwÄe

…ntU[ðt™t swŒt swŒt hM‚t {tºt Au. ‚u nfef‚ ‚u{ýu …tu‚t™e

ò‚u «Þtu„ rËæÄ Ëtrƒ‚ fhe n‚e. {týË {týË ðå[u ¼uŒ


…tzðt {txu Ä{o™tu ŒwÁ…Þtu„ ƒÄu s ÚttÞ Au …ý yt ƒÄwk s

Ëtk«ŒtrÞf ÄkÄtŒtheytu fhu Au. Eïh™t Ët[t ƒkŒtytu ‚tu yuf s

ËkŒuþtu yt…u Au su ht{f]»ý …h{nkËu ytÃÞtu fu Eïh yuf s Au.

™huLÿ ƒe.yu. …tË ÚtÞt íÞth …nu÷t yu{™t r…‚t™wk {]íÞw

ÚtÞwk. r…‚t™e f{týe Ëthe n‚e …ý ‚u{™e WŒth‚t™u ÷eÄu ÍtÍe

ƒ[‚ ÚtE þfe ™ n‚e. Þwðt™ ™huLÿ™u „heƒtE™tu Ët{™tu fhðt™wk

y™u ½h™tu ¼th ðnuðt™wk {tÚtu ytÔÞwk. y…rhýe‚ hnuðt™tu ‚u{ýu

yVh r™ýoÞ fÞtuo. yufðth yuf r{ºtu ‚u{™u fÌtwk fu, ‘™hu™, ™¬e

fhu÷t [tufXt{tk þt {txu XheXt{ ™ Útðwk? s„‚{tk ‚the Ë{ût su

Wßsð¤ ¼trð …zâwk Au ‚u™t «r‚ ðÄw æÞt™ yt…eþ ‚tu ‚the

fthrfŒeo ¼ÔÞ ƒ™e sþu.’ ¾¼t n÷tðe™u íÞthu ™huLÿ™tÚtu W¥th

yt…u÷tu, ‘{™u ½ýeðth Ä™ y™u Ë¥tt Ëk…tŒ™ fhe™u feŠ‚, «r‚ct

y™u ÷tuf[tn™t {u¤ððt™e EåAt ÚtE ytðe Au …hk‚w Qkzw k

®[‚™ fh‚t {™u sýtÞwk Au fu ‘{]íÞw ‚tu Auðxu yt ƒÄtk™u ¼h¾e

sðt™wk Au ! ‚tu …Ae {]íÞw su™tu ™tþ fhe þfu yuðe {tuxtE Q¼e

fhðt™e fztfqx{tk þt {txu …zðwk ? ËkLÞtËe™wk Sð™ ¾hu¾h {nt™

Au fthýfu {]íÞw™e þÂõ‚™u nhtððt™wk ƒ¤ yu ËtÄ™t{tk s hnu÷wk

Au. ËkLÞtËe Ë™t‚™ ËíÞ™e þtuÄ{tk ÷t„u÷tu ntuÞ Au y™u yu

r™Þ{tu …÷xt‚tk™e ËtÚtu Œwr™Þt …ý …÷xtE òÞ Au.’

r…‚t™t {]íÞw ËtÚtu s ™huLÿ™tÚt™u fth{e „heƒtE™tu Ët{™tu

fhðtu …zâtu. „heƒtE yux÷e ƒÄe ðÄe „Þu÷e fu …„{tk …„h¾tk

…nuhðt yu …ý rð÷tË ÚtE …zâtu. ðMºttu {txu òzwk ft…zwk …nuhðwk

…z‚wk y™u fux÷eÞðth sBÞt rð™t s [÷tðe ÷uðwk …z‚wk. ¼q¾ y™u

™ƒ¤tEÚte yu{™u ‚B{h ytðe s‚tk A‚tkÞ yt rðfx …heÂMÚt‚e™tu

‚u{ýu yuf {Œo™e yŒtÚte Ët{™tu fÞtuo. ™tufhe™e þtuÄ{tk ntÚt{tk

yhS ÷E™u yuf ytìrVËuÚte ƒeS ytìrVËu ytÚtz‚tk y™uf

½¬tytu W…htk‚ Ëðoºt òfthtu {¤‚tu. r{ºttu …ý ‚u{™tÚte rð¾qxt

…zðt ÷tøÞt. ytðe …rhÂMÚtr‚{tk ‚u{™u yð¤u hM‚u ÷E sðt

{txu fux÷tf r{ºttuyu «÷tu¼™tu ytÃÞt. yuf …iËtŒth Mºteyu

y½rx‚ fnuý {tufÕÞwk A‚tk ‚uytu ‚u™u ðþ ™ Út‚tk Eïh{tk ©æÄt

ht¾e. A‚tkÞ ‚u{™t {™{tk þkft ò„e fu ¾hu¾h ¼„ðt™ Au ?

¼„ðt™ Au s ‚tu {the yuf …ý «tÚto™t fu{ Ëtk¼¤‚tu ™Úte ?

{the ftf÷qŒe™tu fu{ ftuE s sðtƒ {¤‚tu ™Úte ? ‚u htòytu™tu

htò Au ‚tu yt ËkËth{tk ytx÷e ƒÄe …ezt fu{ ? Mðt{e

rððuft™kŒ™u su Ëðt÷tu òøÞt yu Ëðt÷tu ytsu …ý ÷t¾tu Þwðt™tu™u

ò„u Au. …ý Mðt{e rððuft™kŒ™e ðt‚ Ë{ßðt suðe Au ! Mðt{e

rððuft™kŒ ft÷e{t‚t …tËu ºtý ðth {t„ýe {txu „Þt. ºtýuÞ

ðth {t‚t™t Œþo™ ÚtÞt A‚tk ‚uytuyu …tu‚t™e {t‚t y™u ¼tEytu

{txu ðÄw fkE ™nª ‚tu Œt¤htuxe™wk Ëw¾ …ý {tøÞwk ™nª. {tøÞt

Võ‚ ¿tt™, ¼Âõ‚, rððuf y™u ðihtøÞ. ‚u{™u ÚtÞwk ytðe ûtwÿ

{t„ýe s„‚™e {t‚t …tËu fuðe he‚u fhe þftÞ ? ‚u{™u ËkŒuþtu

n‚tu fu “r™ƒo¤‚t Atuztu y™u Œhuf {týË™u …ux Au ‚u ¾Ák ntuðt

A‚tk {tºt …ux™t „w÷t{ ™t ƒ™tu. Eïh™u {tºt {qŠ‚{tk ™ swytu

{qŠ‚{tk Eïh Au y™u Sð‚t ò„‚t {týË{tk Eïh ™Úte ?

Eïh ‚tu Ëðoºt Au Œhuf {týË Eïh™tu s ykþ Au y™u Eïh™e

Ët[e ¼Âõ‚‚u {týË™e Ëuðt Au. Œw:¾e {týË™u Ëtkíð™ y™u

ËntÞ yt…ðt ‚{u s Eïh™t Œq‚ ƒ™tu. yt yt¾wk rðï Ë{„ú


ƒúñtkz Eïh™tu s ytrð»fth Au. Eïh õÞtkf swŒtu ftuEf

hts{nu÷{tk Ëk‚tE™u ƒuXu÷tu {™Mðe þtËf ™Úte.” Mðt{e rððuft™kŒ

{t™ðe™e fYýt{tk …ý Eïh™e fÁýt swyu Au. ‚uytu fnu Au fu

{týË òu {týË™wk Œw:¾ Ë{su ‚u™u {ŒŒ fhu ‚tu yt …]Úðe …hÚte

½ýtk ƒÄtk Œw:¾tu yá~Þ ÚtE òÞ.

©e ht{f]»ý {ntË{trÄ …tBÞt …Ae ðhtn™„h{tk ytSð™

ƒúñ[Þo y™u y…rh„ún™e «r‚¿tt ÷E ™huLÿu rððuft™kŒ ™t{

Äthý fÞwO. ‘ËtÄw ‚tu [÷‚t ¼÷t’ yu Ëqºt {wsƒ rððuft™kŒ swŒu

swŒu ð¾‚u yt¾t ¼th‚{tk Ët‚uf ð»to{tk ½q{e ðéÞt ŒuþÞtºtt{tk

‚u{™t ‚… y™u íÞt„™e ytfhe fËtuxeÞ ÚtE. y™u ½ýu Xuftýu

ytŒh - Ëífth Þ ÚtÞtu. fux÷tf Ëtht ËkƒkÄtu …ý ƒkÄtÞt. «ðtË

ŒhBÞt™™t yuftŒ - ƒu «Ëk„tu ‚u{™t Sð™ {txu ¾qƒ yËhfthf

hÌtt. ftþe{tk ðtkŒhtytu™w k xtu¤w k rððuft™kŒ™e …tA¤ …zâwk.

Mðt{eSyu Œtux {qfe. yu ð¾‚u yuf ð]æÄ ËkLÞtËeyu fÌtwk, ‘¼t„tu

™nª …þwytu™tu nk{uþt Ët{™tu fhtu.’ yt «Ëk„™tu …zÄtu ð»ttuo

…Ae yu{ýu LÞqÞtufo{tk fhu÷t yuf «ð[™{tk …zâtu. ‚u{ýu fÌtwk,

‘y¿tt™‚t™tu Ët{™tu fhtu ! {tÞt™e Ët{u Úttytu - fŒe ¼t„tu

™nª.’ ƒeòu yuf «Ëk„ òuEyu.

yt„útÚte ð]kŒtð™™t hM‚u ytð‚t n‚t. hM‚t{tk ðå[u yuf

{týË ÷nuhÚte [÷{ …e‚tu n‚tu. ‚u{™u …ý yuf ƒu Œ{ ¾uk[ðt™e

EåAt ÚtE. …ý [÷{ðt¤tu ¼k„e n‚tu. Mðt{eS™t ™t‚-ò‚™t

…qðo ËkMfthtu Ë¤ð¤e WXât y™u yt„¤ [tÕÞt. yt„¤ [t÷‚t

rð[th ytÔÞtu. yhu ! {U ‚tu ËkLÞtËe™wk ðú‚ ÷eÄwk Au y™u ™t‚ò‚™u

fw÷tr¼{t™™t rð[thtu ‚tu õÞth™tÞ íÞt„e ŒeÄt Au. y™u …u÷t

{týËu ‘nwk ¼k„e Awk’ ‚u{ fÌtwk íÞthu {tht …qðoËkMfthtu™u fthýu

{tht{tk ™t‚ò‚™t rð[thtu ytÔÞt.” y™u ‚uytu ‚h‚ s …tAt

ðéÞt y™u …u÷t ¼k„e …tËuÚte [÷{ ÷E™u …eÄe. yt «Ëk„u

yu{™u þe¾ÔÞwk fu ËkLÞtË yu ¾hu¾h yuf rð»t{ yrËÄthtðú‚ Au

yt rðþu yuf rþ»Þ™u yu{ýu fÌtwk, ´‘yt ƒ™tðu {™u yuðtu {nt™

ƒtuÄ ytÃÞtu fu {thu ftuE™tu …ý r‚hMfth ™ fh‚tk Ëti™tu «¼w™t

ƒt¤ftu ‚hefu s rð[th fhðtu òuEyu.’

ŒuþÞtºtt ŒhBÞt™ òuÞu÷e fth{e „heƒtE y™u Ä{o™t

…‚™Úte ‚u{™wk niÞwk n÷e WXâwk. ¼th‚{t‚t™tu …w™ÁæÄth fhðtu

yu s …tu‚t™tu ½{o Au y™u „wYŒuð™wk ftÞo Au. yu{ yu{™u Ë{òÞwk.

E.Ë. 1893 {tk y{urhft{tk rþft„tu ¾t‚u rðïÄ{o …rh»tŒ

{¤™th n‚e. íÞtk ®nŒwÄ{o™e Ët[e Ë{s yt…ðt - „heƒtu™e

ÂMÚtr‚ ËwÄthðt ‚Útt ÷tuftu™e ÄtŠ{f‚t™u Ët[u hM‚u ðt¤ðt su

«ð]Â¥t W…tzðe …zu ‚u{tk …iËt™e sYh ‚tu …zu su. y{urhft{tkÚte

‚u {u¤ððt ‚uytu y{urhft „Þt. íÞtk r{Ë yu™ƒtu™o, «tu. su.

yu[. htEx y™u r{rËË ßÞtuso zƒÕÞw nu{™t ËnfthÚte ‚uytu

rðïÄ{o …rh»tŒ{tk ntsh hne þõÞt. rðïÄ{o …rh»tŒ{tk,

y{urhft, Þwhtu…™t Œuþtu{tk ¼t»týtu îtht ®nŒw Ä{o™tu zkftu ð„tzâtu.

½ýt Mºte …wÁ»ttuyu ‚u{™e …tËuÚte {kºt Œeûtt ÷eÄe. LÞqÞtufo,

ƒtuMx™, zuxÙtuEx ð„uhu þnuhtu{tk ÔÞtÏÞt™ ð„tuo þY fÞto n‚t.

¼th‚{tk ytðe …tu‚t™t „wÁ¼tEytu™u Œe™ Œw:r¾Þt™e Ëuðt™u

…kÚtu ðtéÞt. yt nu‚w {txu ‚u{ýu E.Ë. 1897 {tk ‘ht{f]»ý

r{þ™’™e y™u ƒu ð»to …Ae ƒu÷wh {X™e MÚtt…™t fhe. ‘Œrhÿ


™thtÞý’ þçŒ y™u Œe™ Œw:r¾Þt™e Ëuðt™tu {kºt ‚uytuyu ytÃÞtu.

{t™ðËuðt yu s «¼wËuðt ‚uðwk ‚uytu fne „Þt Au. yu{ýu fÌtwk Au

fu : ‘{™u ÷tuftu™e Œw¾e yðMÚtt òuE™u ƒnw ÷t„e ytðu Au. yu{™tk

Œw:¾tu r™ðthðt {txu òu Ëtu ðth ™hf{tk sðwk …zu ‚tu …ý nwk ‚iÞth

Awk.’

¼th‚{tk ƒu yuf ð»to hÌtt ‚u „t¤t{tk Mðt{eSyu rn{t÷Þ

«Œuþ{tk ytÕ{tuztÚte Úttuzu Œqh {tÞtð‚e ¾t‚u ‘yîu‚t©t{’ MÚttÃÞtu.

íÞtk‚e ‚u{™t ËtrníÞ™wk ËwkŒh «ftþ™ ð»ttuoÚte ÚtE hÌtwk Au. yt ƒu

ðhË{tk ƒúñ[theytu ‚Útt rþ»Þtu™u swŒe swŒe he‚u …tu‚u ‚t÷e{

yt…e. 1899 {tk Vhe #ø÷uLz ÚtE y{urhft™e y™u íÞtkÚte

Þwhtu…™e Þtºtt fhe Mðt{eS 1900 ™t yk‚{tk MðŒuþ ytÔÞt.

…Ae™t ƒu ð»to ‚uytu Œuþ{tk s hÌtt. Ët‚ ð»to{tk fhu÷t yÚttf

…rh©{u ‚u{™e ‚rƒÞ‚ fÚt¤tðe ™t¾e n‚e. Œ{ y™u {Äw«{un™t

ÔÞtrÄ þheh™u ð¤øÞt n‚t. yu{t s¤tuŒh™tu W{uhtu ÚtÞtu. A‚tk

AuÕ÷t rŒðË ËwÄe …tu‚u ft{ fh‚t hÌtt. E.Ë. 1902 ™e [tuÚte

sw÷tE™t htus yu{™tu ytí{t …h{tí{t{tk ¼¤e „Þtu.

39 ð»to … {tË y™u 24 rŒðË™t ytÞw»Þ{tk ‚u{ýu yuðwk

ftÞo fÞwO fu ‚uytu™e ËtÚtu ¼th‚Œuþ™wk ™t{ …ý htuþ™ ÚtE „Þwk.

‚uytu fnu‚t fu, WXtu ò„tu nðu ðÄw Qk½tu ™rn, ÷tu¾kze M™tÞwytu

y™u fwþt„ú ƒwÂæÄ™tu ËkÞtu„ ÚttÞ ‚tu yt¾wk s„‚ ‚{tht [hýtu{tk

…zu. yu yu{™e Ë÷tn ËŒið M{hý{tk ht¾ðt suðe Au. yu{™wk

ftÞo y™u ÷¾týtu Ë{M‚ s„‚™u ð»ttuo ËwÄe «uhýt yt…‚t hnuþu.

Ët[u s ‚uytu yðto[e™Þw„™t Ér»t n‚t.

v v v

11. Mðt{e rððuft™kŒ™tu Sð™ ËkŒuþ

12 {e òLÞwythe 1863 ™t htus rðï™tÚtŒ¥t y™u

¼wð™uïhe Œuðe suðt „wýðt™, Ä{or™c y™u ƒtiÂæÄf Œk…‚e™u

íÞtk Mðt{e rððuft™kŒ™tu sL{ ÚtÞtu n‚tu. “…tu‚u Ët{tLÞ ÷tuftu™e

…uXu …iËt f{tE™u fwxwkƒ{tk s Sð™ …qÁk fhðt sL{u÷t ™Úte.”

‚uðwk y™w¼ð‚tk ‚u{ýu …tu‚t™t Sð™™u {qÕÞr™c ƒ™tÔÞwk n‚wk.

„wÁ ht{f]»ý …h{nkË™wk ‚us y™u W…ŒuþÚte ‚uytu rð¼qr»t‚ ÚtÞt

n‚t. ¿ttr‚ðtŒ, y™ufuïhðtŒ, {qŠ‚…qò y™u she…qhtýe

YrZytu Ët{u ‚uytuyu ytkŒtu÷™ W…tzâwk n‚wk. ‘Eïh yuf s Au’

y™u ËðoÄ{o Ë{t™ Au. ‚uðtu „wÁ ËkŒuþ Vu÷tÔÞtu n‚tu. Mðt{e

rððuft™kŒ™t Sð™{tk y™uf «Ëk„tu Au su™tu ËkŒuþ, Ëðuo {txu,

Ëðuoft¤ {txu «uhýtŒtÞe Au.

r…‚t™t {]íÞw ËtÚtu s ‚u{™u fth{e „heƒtE™tu Ët{™tu

fhðtu …zâtu. „heƒtE yux÷e ƒÄe fu fux÷efðth sBÞt rð™t

[÷tðe ÷uðwk …z‚wk. ¼q¾ y™u ™ƒ¤tEÚte yu{™u ‚B{h ytðe

s‚tk. A‚tkÞ yt rðfx …rhÂMÚtr‚™tu ‚u{ýu {Œo™e yŒtÚte Ët{™tu

fÞtuo. r{ºttu rð¾qxt …zðt ÷tøÞt. rðrðÄ «÷tu¼™tu {éÞtu A‚tkÞ

Eïh{tk ©æÄt ht¾e «÷tu¼™tu™u ðþ ™ ÚtÞt. „heƒtE{tk

htuShtuxe™e {t„ýe {txu „wÁ ht{f]»ý™t ytŒuþ™u ðþ ÚtE ºtý

ºtý ðth ft÷e {t‚t …tËu „Þt. ºtýuÞ ðth {t‚tS™t Œþo™

ÚtÞt. A‚tk ‚uytuyu …tu‚t™t fwxwkƒ {txu Œt¤-htuxe™wk Ëw¾ ™ {t„‚t,


{tøÞt Võ‚ ¿tt™, ¼Âõ‚, rððuf y™u ðihtøÞ. ‚u{™u ÚtÞwk fu ûtwÿ

{t„ýe s„‚ s™™e yt„¤ fuðe he‚u fhe þftÞ ? yt ½x™t

ËkŒuþ yt…u Au fu, “r™ƒo¤‚t Atuztu, Œhuf {týË™u …ux Au ‚u ¾Ák

ntuðt A‚tk {tºt …ux™t „w÷t{ ™ ƒ™tu.”

rððuft™kŒ ‘{t™ð Ëuðt yus «¼w Ëuðt’{tk {t™‚t. ‚u{ýu

sýtÔÞwk Au fu, “Eïh™e Ët[e ¼Âõ‚ {týË™e Ëuðt{tk Au. Œw:¾e

{týË™u Ëtkíð™t y™u ËntÞ yt…ðt ‚{u s Eïh™t Œq‚ ƒ™tu.”

‚uytu {t™ðe™e fYýt{tk Eïh™e fYýt swyu Au. y™u yu{tk s

Eïh™tu Ëtûttífth y™u [{ífth ƒÒtu swyu Au. ‚uytu fnu‚t fu,

“{týË òu {týË™wk Œw:¾ Ë{su ‚u™u {ŒŒ fhu ‚tu yt …]Úðe …hÚte

Äýtk ƒÄtk Œw:¾tu yá~Þ ÚtE òÞ.”

Mðt{e rððuft™kŒ™e ¼th‚Þtºtt ŒhBÞt™ ftþe{tk ðtkŒht™wk

xtu¤wk ‚u{™e …tA¤ …zâwk. Mðt{eSyu Œtux {qfe yu ð¾‚u yuf ð]æÄ

ËkLÞtËeyu fÌtwk, “¼t„tu ™nª, …þwytu™tu nk{uþt Ët{™tu fhtu.”

yt ðt‚ ‚u{ýu Sð™{tk y…™tðe n{uþtk ‚uytuyu …þwð]Â¥tytu

suðefu y¿tt™‚t y™u {tÞt™e Ët{u ÚtÞt Au, yt…ýu …ý

…þwð]Â¥tytu™tu Ët{™tu fhðtu òuEyu. ‚u™tÚte ¼t„ðt™tu «Þí™

fhðtu òuEyu ™rn.”

yt„útÚte ð]kŒtð™™t hM‚u Mðt{eS ytð‚t n‚t. hM‚t{tk

ðå[u yuf {týË [÷{ …e‚tu n‚tu. Mðt{eS™u …ý yuf ƒu Œ{

¾uk[ðt™e EåAt ÚtE. …ý [÷{ðt¤tu ¼k„e n‚tu. Mðt{eS™t

™t‚-ò‚™t …qðo™t ËkMfthtu Ë¤ð¤e WXât y™u ‚uytu yt„¤

[tÕÞt. yt„¤ s‚t ‚u{™u rð[th ytÔÞtu fu, “…u÷t {týËu nwk

¼k„e Awk ‚u{ fÌtwk y™u {tht{tk ™t‚-ò‚™t rð[thtu ytÔÞt.”

y™u ‚u …tAt ðéÞt. ¼k„e …tËuÚte [÷{ ÷E™u …eÄe. ‚u{ýu

yt «Ëk„ …Ae sýtÔÞwk Au fu,” yt ƒ™tðu {™u yuðtu ƒtuÄ ytÃÞtu

fu {thu ftuE™tu …ý r‚hMfth ™ fh‚tk Ëti™tu «¼w™t ƒt¤ftu ‚hefu

s rð[th fhðtu òuEyu.”

fýtoxf htßÞ{tk ytðu÷t ƒu÷„t{{tk ‚u{™u yuf Þwðt™

ËtÄw ƒ™ðt ytÔÞtu. rððuft™kŒ™u ÷tøÞkw fu, “yt Þwðt™ ÷tuftu™e

Ëuðt fhðt ËtÄw ƒ™ðt ytÔÞtu ™Úte” ytÚte ‚u{ýu ‚…tË fhe ‚tu

òýðt {éÞwk fu ‘‚u yu{.yu. ™e …heûtt{tkÚte Awxfthtu {u¤ððt

ËtÄw ƒ™ðt {tk„‚tu n‚tu. ‚u{ýu ‚u™u Ë{òð‚tk fÌtwk fu, “¼ÞÚte

s Œw:¾ ytðu Au ¼ÞÚte s {]íÞw ÚttÞ Au y™u ¼ÞÚte s ƒwhtEytu

Wí…Òt ÚttÞ Au. {txu ¼Þ htÏÞt rð™t ftÞo {txu ‚iÞth Útt.

fthýfu …tu‚t™t {™„{‚t ft{™u ‚tu {tuxt{tk {tuxtu {q¾o …ý

…th …tze þfu, …kh‚w su Œhuf ft{™u {™„{‚wk ƒ™tðe þfu ‚u

ƒwÂæÄþt¤e Au”. yt{ Mðt{eSyu ËkŒuþ ytÃÞtu Au fu, “„{u ‚u

ÔÞÂõ‚ ËtÄw ƒ™u ‚u ÞtuøÞ ™Úte. ËtÄw ƒ™ðt™tu nu‚w þwØ ntuðtu

òuEyu. Ëuuðt fhðt™tu ntuðtu òuEyu. „{u ‚u{tkÚte Aqxfthtu {u¤ððt

fu „{u íÞtkÚte ¼t„ðt™tu ™ ntuðtu òuEyu. ytðt ËtÄwytuÚte Ä{o

y™u ËkMÚtt ¼úü ÚttÞ Au fthýfu ¼úü nu‚wÚte ËtÄw ƒ™u÷tu ÔÞÂõ‚

¼úü‚t s yt[hþu. ƒeS {n¥ð™e ƒtƒ‚ sýtðe fu Ëthtk ftÞtuoÚte

Œqh ™ s‚tk, ¼Þ ™ ht¾‚tk ‚u ftÞtuo {txu ‚iÞth s hntu. ft{ „{u

Au yux÷u fhðwk ‚u{ ™nek …ý yý„{‚wk ftÞo …ý ËtÁk ntuÞ ‚tu ‚u

fhðt {txu ‚iÞthe ht¾ðe òuEyu.


Œe™Œw:r¾Þt™e Ëuðt™u …h{{kºt {t™™th rððuft™kŒu fÌtwk Au

fu, “su Ä{o fu su Eïh ftuE rðÄðt™t ytkËwytu ÷qAe ™ þfu fu ftuE

y™tÚt™t {w¾{tk htux÷t™tu xwfztu ™ {qfe þfu yuðtu ftuE Ä{o fu

Eïh{tk nwk {t™‚tu ™Úte.” fth{e „heƒtE y™u Ä{o…‚™{tkÚte

¼th‚™tu …w™YæÄth fhðt {txu ‚uytu ytŠÚtf ËntÞ {txu Þwhtu…

y™u y{urhft™e yòýe ¼qr{{tk „Þt y™u ‚u ytŠÚtf ËntÞÚte

‚u{ýu ht{f]»ý r{þ™™e MÚtt…™t fhe. ‚u{ýu Ëuðt™e õÞtk sÁh

Au ‚u rðþu sýtð‚tk fÌtw Au fu, “ßÞtk ðuŒtk‚™tu sL{ ÚtÞtu yuðt

yt…ýt yt Œuþ{tk yt…ýt ÷tuftu Þw„tuÚte ™shƒkÄ suðt ÚtE „Þt

Au. fþe ytþt ð„h ‚uytu™tu sL{ ÚtÞtu y™u fþe ytþt ð„h

‚uytuyu Sððt™wk hÌtwk. nwk ‚{™u ÞtŒ yt…w Awk fu ynª s ¾hu¾h

ftÞo™e sYh Au. …nu÷wk yu fhðt™wk Au fu ™e[u ™u ™e[u sE hnu÷tk

¼th‚ðtËeytu …tËu …ntU[e sðwk òuEyu. y™u yu{™u ntÚtÚte xuftu

yt…ðtu òuEyu. Œw:¾e™u {ŒŒ fhðt ÷kƒtÞu÷tu yuf ntÚt «tÚto™t

fhðt òuztÞu÷t ƒu ntÚt fh‚tk ðÄw ËtÚtof Au.”

¼th‚™t «t[e™ Ér»tytu™e ¼t»tt{tk ‚u{ýu ntf÷ fhe

n‚e fu, ‘QXtu, ò„tu y™u æÞuÞ «tÂó ËwÄe {kzât hntu. ÷tu¾kze

M™tÞwytu y™u fwþt„ú ƒwÂæÄ™tu ËkÞtu„ ÚttÞ ‚tu yt¾wk s„‚ ‚{tht

[hýtu{tk …zu.” yt{ rððuft™kŒu ÷ûÞ™u s Sð™ftÞo Ë{sðt

y™u Œhuf ûtýu ‚u™wk ®[‚™ fhe ‚u{tk s MðÃ™ òuE, ‚u™u rËæÄ

fhðt{tk {™, þÂõ‚ y™u f{o™u ft{u ÷„tzðt™tu ËkŒuþ ytÃÞtu Au

‚u{ýu ËV¤‚t {txu fÌtwk Au fu, “‘rn{t÷Þ Ë{t rðÎ™tu ytu¤k„ðt™e

‚{tht{tk EåAtþÂõ‚ nþu, ntÚt{tk ‚÷ðth ¾U[e™u ‚{the rðYæÄ

yt¾e yt÷{ ¾ze hnu ‚tu …ý ‚{u su™u ËíÞ {t™‚t ntuÞ, ‚u

fhðt™e ‚{tht{tk ®n{‚ nþu, ‚{tÁkk ËðoMð nýtE òÞ, ‚{tÁk

™t{ ¼qkËtE òÞ ‚tu …ý ‚{u ËíÞ™u ð¤„e hne ‚{tht ÷ûÞ

MÚtt™ «íÞu ™sh ht¾e yt„¤ ðÄtu ‚tu ‚{u sYh ËV¤ Útþtu.”

rððuft™kŒ nk{uþt ¼th‚ Œuþ {txu, ¼th‚eÞ ËkMf]r‚ {txu

y™u Œe™:Œwr¾Þtu™e Ëuðt {txu ‚í…h hÌtt n‚t. „wÁ™t Œuntk‚

…Ae „wÁftÞo™u yt„¤ Ä…tððt{tk y™uf fütu Ën™ fÞto; …tu‚t™e

ftÞt™e …ý …hðtn ™ntu‚e fhe. yt…ýu …ý ht»xÙËuðt,

{t™ðËuðt {txu ftÞtuo fhðt òuEyu. yt…ýu yt…ýt Sð™{tk

fütu Ën™ fhe™u …tu‚t™t {t„o{tk yt„¤ ðÄðt™e ¾uð™t ht¾e

rðftË™e „r‚ …fzðt Mðt{e rððuft™kŒ™u ™sh Ë{ût ht¾ðt

òuEyu. ¾hu¾h Mðt{eS yt…ýt {txu ‚usMðe ‚thf Ë{t Au.

Mðt{eS {t™‚t n‚t fu, “«ƒ¤ rðïtË yu s {nt™

ftÞtuo™tu s™f Au.” ‚uytu fnu‚t fu, “©æÄt, Eïh{tk ©æÄt -

{n¥tt™wk yt hnMÞ Au. ‚{u „{u ‚u Œuð{tk {t™‚t ntu …ý òu

‚{tht{tk ytí{rðïtË ™rn ntuÞ ‚tu ‚{thu {txu {wÂõ‚ ™Úte.

‚{tht{tk ©æÄt ht¾tu ‚Útt ‚u ©æÄt …h xèth ¾zt hntu.”

Mðt{eS ßÞthu y{urhft{tk n‚t íÞthu ‚u{™wk ÔÞtÏÞt™

…qýo ÚtÞt …Ae yuf Mºte ‚u{™u {¤ðt htuftE n‚e. ‚u Mºteyu

Mðt{eS …tËu ‚u{™t suðt …wºt™e EåAt ÔÞf‚ fhe yux÷u

Mðt{eSyu fÌtwk fuu, “‚{u {t‚t suðt rð[thtu fhe ytk¾tu ƒkÄ

ht¾tu y™u …Ae rð[thtu fu rððuft™kŒ {thtu …wºt Au. nwk ‚{thtu s

…wºt Au. …Ae {tht suðt …wºt™e EåAt ht¾ðe ÞtuøÞ ™Úte.” yt

s Mðt{e rððuft™kŒ™e [trhºÞþe÷‚t™t Œþo™ fhtðu. Au.


ÔÞÂõ‚™e [trhºÞþe÷‚t sux÷e Qk[e ‚ux÷e ‚u™tu rðftË Ëthtu

ÚtE þfu. rððuft™kŒ™t Sð™™tu yt «Ëk„ yt…ý™u [trhºÞþe÷

ƒ™ðt «uhýt yt…u Au.

Mðt{e rððuft™kŒ™tu Sð™ ËkŒuþ yux÷u Ä{o«u{, ht»xÙ«u{,

ËðoÄ{o Ë{¼tð, [trhºÞþe÷‚t, MðËkMf]r‚ ðkŒ™t, ytí{©æÄt,

…rh©{{Þ‚t, Ëuðt{Þ‚t, {qÕÞ ðkŒ™t, {t™ð«u{, ({t™ðe{tk

s Eïh™t Œþo™ fhtu) yhu, ¼tE þwk „ýtðwk ™u þwk ™ „ýtðwk.

Ëðo„wý Ëk…Òt rððuft™kŒS{tk Ëth…™t Ëðo …tËtk n‚t. ‚u s

‚u{™tu Sð™ËkŒuþ Au. Ëtht ƒ™tu Ëtht ƒ™ðt Ë‚‚ {kzât hntu.

v v v

1h. Mðt{e rððuft™kŒ y™u Þwðt™tu

fýtoxf htßÞ{tk ytðu÷ ƒu÷„t{{tk yuf ËkLÞtËe ytðu÷t.

yt ËkLÞtËe™t «ð[™tuÚte y™uf ÷tuftu «¼trð‚ ÚtÞu÷t. yt

„t{™t y™uf Þwðt™tu …ý Mðt{eS …tËu ytð‚t. yuf Þwðt™

ðthkðth Mðt{eS …tËu ytð‚tu. yuf ð¾‚ Mðt{eSyu Þwðt™™u

fÌtwk, ‘yt… ftuE {qkÍðý{tk ntuÞ ‚u{ ÷t„tu Atu.’

Þwðt™u fÌtwk, ‘™t, ™t. ‚uðe ftuE {qkÍðý ™Úte. …hk‚w yt…ýe

ðtýeyu {™u ËtÄw ƒ™e ÷tuftu™e Ëuðt fhðt™e «uhýt yt…e Au.

yt… {™u Œeûtt yt…tu.’

Mðt{eS™u fÌtwk, ‘yt…™tu rð[th ¾qƒ Ëthtu Au, …ý nt÷

‚wh‚ ‚{u ËtÄw ƒ™tu ‚u ÞtuøÞ ™Úte. yt… ‚u rðþu ¾qƒ rð[thtu.

íÞthƒtŒ {™u {¤òu.’

Þwðt™ r™íÞ¢{ «{týu Mðt{eS …tËu ytð‚tu. Mðt{eS™u

yt Þwðt™™e {w¾tf]r‚ W…hÚte ÷tøÞwk n‚wk fu, yt Þwðt™ ÷tuftu™e

Ëuðt fhðt ËtÄw Út‚tu ™Úte …ý yLÞ ftuE fthýÚte s ‚u ËtÄw

ƒ™ðt {t„u Au. ytÚte ‚u{ýu ‚u Þwðt™ rðþu ‚…tË þY fhe.

‚…tË{tk ‚u{™u òýðt {éÞwk fu ‚u Þwðt™ yu{.yu.™e …heûtt™e

skò¤{tkÚte Aqxðt {txu ËtÄw ƒ™e sðt {tk„‚tu n‚tu. Úttuzt rŒðË

ƒtŒ ‚u Þwðt™u VheÚte Mðt{eS™u …tu‚t™tu rð[th sýtÔÞtu. yux÷u

Mðt{eSyu ‚u™u Ëtk¼éÞt …Ae Mðt{eSyu ‚u™e …tËuÚte Ët[e

nfef‚ fZtðe. Þwðt™u fÌtwk fu yu{.yu.™e …heûtt{tk ™t…tË Útðt™t

¼Þ™u fthýu s ‚u ËtÄw ƒ™e sðt {tk„u Au.

Mðt{eSyu ‚u™u Ë{òð‚tk fÌtwk fu, “¼ÞÚte s Œw:¾ ytðu

Au ¼ÞÚte s {]íÞw ÚttÞ Au y™u ¼ÞÚte s ƒwhtEytu Wí…Òt ÚttÞ

Au. {txu ¼Þ htÏÞt rËðtÞ yu{.yu.™e …heûtt yt…ðt™e ‚iÞthe

fhtu fthýfu …tu‚t™t {™„{‚t ft{™u ‚tu {tuxt{tk {tuxtu {q¾o …ý

…th …tze þfu, …kh‚w su Œhuf ft{™u {™„{‚wk ƒ™tðe þfu ‚u

ƒwÂæÄþt¤e Au. yt…™u {txu ËkLÞtËe™e ®sŒ„e fh‚tk yu{.yu.™e.

…heûtt{tk …tË Útðwk ðÄthu Ënu÷wk Au. {txu Ëti «Út{ yu{.yu. ™e

rz„úe «tó fhtu y™u íÞthƒtŒ ËtÄw ƒ™ðt rð[thtu.”

yt{ {t„o ¼q÷u÷t ytðt y™uf Þwðt™tu™u Ët[tu htn

Œþtoð™th r[hÞwðt™ ËkLÞtËe Mðt{e rððuft™kŒ n‚t.

ßÞthu ¼th‚{tk y™uf fwrhðtòu «[r÷‚ ƒLÞt n‚t y™u

¼th‚ yk„úuòu™e „w÷t{e{tk Ë…ztÞtu n‚tu. ¼th‚eÞ Ë{ts{tk


rð‚kztðtŒ YrZ[wM‚‚t, fqk…{kzqf‚t ÔÞt…u÷e n‚e íÞthu E.Ë.1863

™e ƒth{e òLÞwythe™t htus ‚u{™tu sL{ ÚtÞtu n‚tu. {t‚t

¼wð™uïheŒuðe y™u r…‚t rðï™tÚtŒ¥t. ‚u{™wk ƒt¤…ý™wk ™t{

™huLÿ™tÚt. ™t™…ý{tk s {t‚t …tËuÚte ht{tÞý - {nt¼th‚™e

fÚttytu Ëtk¼¤e n‚e. ‚u™e ‚u{™t ƒt÷{t™Ë W…h yŒT¼w‚ yËh

ÚtE n‚e. ƒ[…ýÚte s ‚u ¾qƒ nXe÷t n‚t. ‚uytu ßÞthu ¾qƒ nXu

[Z‚t íÞthu ‚u{™e {t‚t ‚u{™t {tÚtt W…h ½ztu¼he™u Xkzw …týe

huze ‚u{™t ft™{tk rþð rþð™tu ™tŒ fh‚t íÞthu ‚uytu þtk‚ ÚtE

s‚tk.

Þwðt™ Út‚t ¼„ðt™™u r™nt¤ðt™e ‚eðú EåAt ÚtE.

¼„ðt™™e þtuÄ{tk ‚uytu y™uf ËtÄwËk‚tu …tËu „Þt. y™uf„úkÚttu

ðtkåÞt, rðît™tu™u {éÞt. ƒúñtuË{ts™t ËÇÞ ƒLÞt. {nŠ»t

ŒuðuLÿ™tÚt™e …tËu sE ytÔÞt …ý ¼„ðt™ «tÂó™e ¾tºte ™

{¤e. ‚uytu™u ft÷e{t‚t™t ¼õ‚©e ht{f]»ý …h{nkË …tËu sðt

{txu yuf rðît™ …tËuÚte «uhýt {¤e. ‚uytu ht{f]»ý …tËu „Þt.

‚u{™e …tËuÚte Eïh«tÂó þõÞ ƒ™þu ‚uðe ¾tºte Út‚tk ‚u{™u „wÁ

‚hefu MðeftÞto. yËÌt {w~fu÷eytu ytðe íÞthu „wÁ™t Ëq[™ A‚tk

‚uytu ftr÷{t‚t …tËu Ä™™e {t„ýe ™ fhe. „wÁ™e Ë‚‚ Ëuðt

[t÷w ht¾e. ‚u{ýu ht{f]»ý …tËuÚte y™uf y™w¼ðtu «tó fÞtO.

y™u „wÁ™t {t™e‚t rþ»Þ ƒLÞt. „wÁ™t Œuntk‚ …Ae ƒúñ[Þo

y™u y…rh„ún™e «r‚¿tt ÷eÄe.

‘ËtÄw ‚tu [÷‚t ¼÷t’ yu LÞtÞu …„…t¤t ¼th‚ Œuþ™tu

«ðtË fÞtuo. Œuþ™e „heƒe y™u y¿tt™‚t™t rð[thtu™u fthýu

‚u{™e Qk½ Qze „E. su Œuþ{tk ËkLÞtËeytu Þw„tuÚte …rh¼ú{ý

fh‚t ntuðt A‚tk …ý ht»xÙ™tu rð[th ™ntu‚tu fhe þõÞt ‚u Œuþ{tk

‚u{ýu ht»xÙÄ{o™tu rð[th y™u yt[hý fhðt™e …nu÷ fhe. yu{™u

«‚er‚ ÚtE n‚e fu ûtwÿ ÓŒÞ ŒtiƒoÕÞY…e ÔÞtrÄ ht»xÙŒun™u ftuhe

hÌttu Au. y™u ht»xÙ™t …‚™™wk {q¤ Ët[t Ä{o™t y¼tð{tk Au.

ytÚte ‚u{ýu Ët[t Ä{o™u Vu÷tððt™tu «Þí™ fÞtuo. ¼th‚™t

„heƒtu™e ÂMÚtr‚ ËwÄthðt ‚Útt ÷tuftu™e ÄtŠ{f‚t™u Ët[t hM‚u

ðt¤ðt ‚uytu Þwhtu… y™u y{urhft™e yòýe ¼qr{{tk ÷tune

™ª„¤‚t ÓŒÞu ytŠÚtf ËntÞ™e þtuÄ{tk ™ef¤e …zât. ¼th‚{tk

…tu‚t™t „wÁ¼tEytu™u Œe™Œw:r¾Þt™e Ëuðt™u …kÚtu ðt¤ðt™t

nu‚w™e rððuft™kŒu E.Ë. 1897 {tk ht{f]»ý r{þ™™e MÚtt…™t

fhe. ¼th‚ð»to™u ‘Œrhÿ™thtÞý’ þçŒ ‚u{ýu Ëti«Út{ ytÃÞtu

n‚tu. ‘{t™ðËuðt yus «¼wËuðt’ ™tu {kºt ‚u{ýu s „wks‚tu fÞtuo

n‚tu. ‚u{ýu yuf …ºt{tk ÷ÏÞwk Au fu su Ä{o fu su Eïh ftuE

rðÄðt™t ytkËwytu ÷qAe ™ þfu fu ftuE y™tÚt™t {w¾{tk htux÷t™tu

xwfztu ™ {qfe þfu yuðt ftuE Ä{o fu Eïh{tk nwk {t™‚tuu ™Úte.’

E.Ë. 1893 {tk rþft„tu{tk ¼htÞu÷e rðïÄ{o …rh»tŒ{tk

®nŒw Ä{o y™u ËkMf]r‚™u Ws¤e fhe Œu¾tz™th Mðt{e rððuft™kŒ

„heƒtu™t ƒu÷e y™u Þwðt™tu™t ËkLÞtËe n‚t. ßÞthu ¼th‚{tk

yk„úuòu™t yt„{™Úte yuf ™ðwk ðt‚tðhý ËòoÞwk n‚wk. rƒ™

y™w¼ðe ƒt¤f™e …uXu yk„úuS «ò™t W…÷rfÞt [¤ftxÚte Þwðt™tu

ykòÞt n‚t y™u …rhýt{™e …hðt fÞto rð™t yk„úuòu™t

he‚rhðtòu, Sð™™t áÂü®ƒŒwytu ð„h ‚…tËu y…™tððt {tkzât

n‚t. ytÚte ¼th‚ ð»to™e ËkMf]r‚™tu ytæÞtÂí{f‚tY…e «tý™tu

rð™tþ ÚtE sðt™tu ¼Þ Q¼tu ÚtÞtu n‚tu ytðt fxtufxe™t Ë{Þu


Ér»t{wr™ytu™t ðirŒf¿tt™, ytæÞtÂí{f y™w¼ð y™u «t[e™

ytÞoËkMf]r‚™e {qŠ‚Ë{t ‚Útt ËðoÄ{tuo ‚Útt …kÚttu™t Ä™e¼q‚

y{LðÞY… ©e ht{f]»ý …h{nkË™t ™ðe™ ytŒþtuo™u Vu÷tðe

y™uf Þwðt™tu™e Sð™™tift™u ‚u{ýu ÞtuøÞ {t„uo ðt¤e n‚e.

„wÁ™t Œuntk‚ …Ae Þwðt™ „wÁ¼tEytu™u ‚u{ýu Ët[tu htn

ƒ‚tÔÞtu n‚tu. yÇÞtË {txu ½uh s‚t hnu÷t Þwðt™ „wÁ¼tEytu™u

Ë{òðe, ¼tð…qýo ¼s™tu y™u htu{tk[f ðt‚to÷t…tuÚte „wÁ™t

ƒ‚tðu÷t {t„uo rðnhðt™tu htn [ªæÞtu n‚tu. Þwðt™ ËtÄwytu W…h™tu

‚u{™tu «¼tð yuðtu n‚tu fu ‚u{™u …tAt ÷uðt ytð™th ‚u{™u

Ë{òð‚t, Ä{ftð‚t, ytkËw Ëth‚t A‚tk …ý ‚uytu …tu‚t™t

r™ùÞ{tk yz„ hnu‚t y™u rððuft™kŒ™e AtÞt{tk s hnuðt™tu

áZr™Ätoh ònuh fh‚t.

‚u{ýu Þwðt™tu™u íÞt„ y™u Ëuðt™tu ƒuðztu ytŒþo y…™tðe,

Œrhÿtu™e Ëuðt fhe, Ët{tLÞ s™‚t™u fu¤ðýe™tu «ftþ yt…e,

sw÷{tuÚte …þwÂMÚtr‚{tk …ntU[e „Þu÷e «ò™u {týË ƒ™tððt y™u

Œuþ™t …w™ÁíÚtt™ {txu Sð™ {hý™tu Ëk„út{ ¾u÷ðt™e ntf÷

fhe n‚e. ‚u{ýu Þwðt™tu™u fÌtwk n‚wk fu, ‘rn{t÷Þ Ë{t rðÎ™tu

ytu¤k„ðt™e ‚{tht{tk EåAtþÂõ‚ nþu, ntÚt{tk ‚÷ðth ¾U[e™u

‚{the rðYæÄ yt¾e yt÷{ ¾ze hnu ‚tu …ý ‚{u su™u ËíÞ

{t™‚t ntuÞ, ‚u fhðt™e ‚{tht{tk ®n{‚ nþu, ‚{tÁkk ËðoMð

nýtE òÞ, ‚{tÁk ™t{ ¼qkËtE òÞ ‚tu …ý ‚{u ËíÞ™u ð¤„e

hne. ‚{tht ÷ûÞ MÚtt™ «íÞu ™sh ht¾e yt„¤ ðÄtu ‚tu ‚{u

sÁh ËV¤ Útþtu.’ ytkx…wh „t{™t Þwðt™tu™u Eþw™t sL{Úte

…w™ÁíÚtt™ ËwÄe™e fÚtt hË…qðof fhe Eþw™e su{ s„‚t™t WæÄth™t


ftÞo{tk ÷t„e sðt™e «uhýt ‚u{ýu yt…e n‚e. yÕðh™t ½ýt

™ðÞwðt™tu ‚u{™e «uhýtÚte ËkMf]‚ ¼t»tt™tu yÇÞtË fhðt ÷tøÞt

n‚t. ËkMf]‚™e ËtÚtu yk„úuS ¼t»tt þe¾e …Âù{™t rð¿tt™™t

yÇÞtË™e ‚uytu ‚hVuý fh‚t n‚t. yt{ ¼th‚eÞ ËkMf]r‚™e

ËtÚtu ËtÚtu s„‚™t rðftË ËtÚtu fŒ{ r{÷tððt «tùtíÞ ËkMf]r‚

rð»tu™e Ë¼t™‚t fu¤ððe òuEyu ‚uðtu yt„ún rððuft™kŒ ht¾‚t

n‚t.

÷tntuh{tk yt…u÷t ÔÞtÏÞt™Úte «¼trð‚ Þwðt™tuyu Œe™,

y¼ý y™u Œw:¾e {týËtu™u ËntÞ fhðt yuf ËkMÚtt™e MÚtt…™t

fhe n‚e. þtur»t‚tu™tu rðftË ÚttÞ ‚u {txu ‚uytu Þwðt™tu™u

ytnTðtn™ yt…‚t fu “yM…]~Þtu, [{thtu, nrhs™tu y™u yuðt

ƒeò ÷tuftu …tËu òytu y™u fntu” ‚{u Ëti ht»xÙ™t «tý Atu y™u

s„‚{tk ¢tkr‚ ÷tðu yuðe y™k‚ þÂõ‚ ‚{tht{tk ¼hu÷e Au.

Q¼t Úttytu y™u ƒuzeytu™u ‚tuze ™t¾tu.. yu{™e ðå[u sE™u

þt¤t MÚtt…tuuu y™u yu{™u W…ðe‚ …nuhtðtu. Þwðt™tu™u ‚uytu fnu‚t

fu, yhu ! ßÞtk ðuŒtk‚™tu sL{ ÚtÞtu yuðt yt…ýt yt Œuþ{tk

yt…ýt ÷tuftu Þw„tuÚte ™shƒkÄ suðt ÚtE „Þt Au. fþe ytþt

ð„h ‚uytu™ttu sL{ ÚtÞtu y™u fþe ytþt ð„h ‚uytu™u Sððt™wk

hÌtwk. nwk ‚{™u ÞtŒ yt…w Awk fu ynª s ¾hu¾ht ftÞo™e sYh Au.

…nu÷w k yu fhðt™w k Au f u ‚{the ™e[u sE hnu÷t ÷t¾t u

¼th‚ðtËeytu …tËu …ntU[e sðwk òuEyu y™u yu{™u ntÚtÚte xuftu

yt…ðtu òuEyu. Œw:¾e™u {ŒŒ fhðt ÷kƒtÞu÷tu yuf ntÚt «tÚto™t

fhðt òuztÞu÷t ƒu ntÚt fh‚tk ðÄw ËtÚtof Au.’

{ÿtË{tk r÷xhhe ËtuËtÞxe ytìV rxÙÃ÷efu™ ™t{Úte ËkMÚtt™t

Þwðftu Ë{trsf ËwÄtht fhðt™t yr‚ WíËtn{tk Œhuf YrZ W…h

«nth fh‚t n‚t. ¼th‚eÞ ËkMf]r‚™tu {{o Ë{s‚t Mðt{eS™u

yt Þwðftu™u ‚u{™e ôAtA¤e ð]Â¥t Ët{u [u‚ðýe yt…‚tk Ë{òÔÞwk

rðŒuþe ytŒþtuo™wk Ëqû{ r™heûtý fhtu y™u Ä{one™ ËkMfthtu™u

y…™tð‚tk …nu÷t rð[th fhtu. ¼q‚ft¤™wk su fkE ¼ÔÞ y™u

ytŒh…tºt ntuÞ ‚u™e ËntÞ ÷tu. ™nª‚h ht»xÙ™e E{th‚™tu …tÞtu

s ™ƒ¤tu ÚtE sþu. ËwÄtht W…hÚte ÷tŒe þftÞ ™nª. yu ‚tu

ykŒhÚte s rðfËu yu h[™tí{f ntuðt òuEyu. rð½t‚f ™nª.

Mðt{e rððuft™kŒ ¼th‚™t Þwðt™tu {txu …tu‚t™t ÷tune™wk

xe…uxe…wk r™[tuðe ™t¾ðt ‚iÞth n‚t.suytu W…h ÷ø™™e ½qkËhe ™

…ze ntuÞ yuðt ¼ýu÷t ™ðÞwðt™tu «r‚ ‚uytu ¾tË ÷ût yt…‚t.

yuðt Þwðt™tu{tk ™ðe™ WíËtn «„x fhðt™tu yu{™tu yt„ún n‚tu.

[…¤ y™u ÄtŠ{f ð]Â¥t Ähtð‚t Þwðt™tu fu¤ðtÞ™u ytí{t™wk y™u

s„‚™wk fÕÞtý fhðt{tk Sð™ Ë{…oý yuðtu Ë‚‚ ÏÞt÷ ‚uytu

ht¾‚t. Þwðt™tu™u ‚uytu fnu‚t fu, ‘nwk r™ƒo¤ Aw, …t…e Awk, ŒÞts™f

«týe Awk, {tht{tk fkE þÂõ‚ ™Úte. nwk yt fhe þfwk yu{ ™Úte, ‚u

fhe þfwk yu{ ™Úte yu{ ƒtu÷ðt suðe yufuÞ ¼q÷ ™Úte.’ ¼th‚™t

«t[e™ Ér»tytu™e ¼t»tt{tk ‚u{ýu Þwðftu™u ntf÷ fhe n‚e fu,

‘QXtu, ò„tu y™u æÞuÞ «tÂó ËwÄe {kzât hntu. ÷tu¾kze M™tÞwytu

y™u fwþt„ú ƒwÂæÄ™tu ËkÞtu„ ÚttÞ ‚tu yt¾wk s„‚ ‚{tht [hýtu{tk

…zu. yt{ ht»xÙ™t Mðt‚kºÞ Þ¿t™t ½ýt¾ht «Út{ nhtu¤™t Þwðt™

{nthÚteytu ‚iÞth fhðt{tk Mðt{eS™t W…Œuþtu™tu ½ýtu {tuxtu Vt¤tu

n‚tu.

Mðt{eS™wk Sð™ Þwðt™tu {txu «uhýtY… Au. „wY™t Œuntk‚

…Ae su fütu …zâtk ‚u Ën™ fhe™u ‚u{ýu „wÁ™t ftÞo™u yt„¤

Ä…tððt{tk …tu‚t™e ftÞt™e …hðtn …ý fhe ™ntu‚e. Þwðt™tu

…ý ‚u{™t Sð™{tk fütu Ën™ fhe™u …tu‚t™t {t„o{tk yt„¤

ðÄðt™e ¾uð™t ht¾e rðftË™e „r‚ …fzðt Mðt{e rððuft™kŒ

™sh Ë{ût ht¾ðt òuEyu. ¾hu¾h Mðt{eS Þwðt™tu {txu

‚usMðe‚thf Ë{t Au ‚uytu fnu‚t fu, ‘™r[fu‚t suðe ©æÄt Ähtð‚t

Võ‚ Œþƒth Þwðt™tu {™u {¤e òÞ ‚tu yt…ýt Œuþ™t rð[thtu

y™u ytftkûttytu™t Ë{„ú «ðtn™u nwk ™ðe s rŒþt{tk ðt¤eþwk.’

¼th‚™u ™ðe™ rðãw‚«ðtn™e sYh Au yuðwk fnu™th r[h

Þwðt …rhðútsf Mðt{e rððuft™kŒu ¾hu¾h, Þwðt™tu™e yk‚Š™rn‚

þÂõ‚ ò„]‚ fhe, ‚u{™e ðehðtýeyu {txe{tkÚte {™w»Þtu ËßÞto

n‚t. þwk þÂõ‚ fu þwk ytí{Ë{…oý, þwk ËtÄ™t fu þwk Ëuðtð]Â¥t, þwk

ËkÞ{, þwk ytí{©æÄt, þwk ht»xÙ«u{ fu þwk Ä{o«u{. yt ƒÄtk ftÞoÚte

Ë‚‚ «ð]¥t Útðt™e yu{ýu ht»xÙ™e Þwðt…uZe™u y¾qx «uhýt yt…e

n‚e. Þwðt™tu™t ËkLÞtËe yuðt Þwðt™ Mðt{e rððuft™kŒ™u þ‚

þ‚ ðkŒ™.

v v v


«uhýt …whw»ttu prerna puruso - pustakalaypustakalay.com/prenapuruso.pdf · þt¾t : 1....

Documents