Układ pokarmowy

człowieka

Spis treści Układ pokarmowy - Funkcje

Jama ustna - Unaczynienie i unerwienie

Gardło Dwunastnica- Budowa ściany gardła - Funkcje

- Części gardła - Unaczynienie i unerwienie

Żołądek Jelito czcze - Budowa Jelito kręte - Podział anatomiczny Jelito grube - Budowa histologiczna Jelito ślepe- Unerwienie Okrężnica- Unaczynienie OdbytnicaJelito cienkie Odbyt - Podział anatomiczny

- Funkcje

Układ pokarmowy

Układem pokarmowym (systema digestorium) nazywany jest system połączonych funkcjonalnie narządów służących zapewnieniu dostarczania organizmowi odpowiedniej ilości wody i składników odżywczych.

Zdecydowana większość składników pokarmowych (węglowodany, tłuszcze, białka), aby mogła zostać przyswojona musi wcześniej zostać strawiona, co polega na rozłożeniu wielkocząsteczkowych organicznych związków chemicznych na ich proste składniki budulcowe.

Złożony proces czynności układu pokarmowego można podzielić na kilka powiązanych ze sobą i skoordynowanych czynności:

• przesuwanie treści pokarmowej wzdłuż przewodu pokarmowego (perystaltyka),

• trawienie (połączone z wydzielaniem soków trawiennych i żółci),

• wchłanianie (absorpcja),

• czynność układu krążenia (krążenie krwi, chłonki, układ wrotny),

• koordynacja czynności układu pokarmowego (regulacja nerwowa, hormonalna, za pomocą autakoidów).

Spis treści

U ssaków układ pokarmowy można podzielić na następujące części:

• jama ustna / jama gębowa

• gardło / gardziel

• przełyk

• żołądek

• jelito cienkie

- dwunastnica

- jelito czcze

- jelito kręte

• jelito grube

- jelito ślepe

- okrężnica

- odbytnica

- odbyt

Budowa układu pokarmowego jest silnie zależna od rodzaju pokarmu trawionego przez zwierzę – na przykład u drapieżników mięsożernych jest on krótki, natomiast u roślinożernych dłuższy z powodu konieczności trawienia większej ilości pokarmu trudno przyswajalnego.

Spis treści

Jama ustna

Jama ustna (łac. cavum oris) - początkowy odcinek przewodu pokarmowego i oddechowego. Na jamę ustną składa się przedsionek jamy ustnej i jama ustna właściwa, które oddzielone od siebie są lukami zębowymi żuchwy i szczęki. Przedsionek jamy ustnej ograniczony jest od przodu częścią śluzową wargi górnej i dolnej, od tyłu łukami zębowymi oraz wyrostkami zębodołowymi pokrytymi dziąsłami, od góry i od dołu zachyłkami błony śluzowej, od której odchodzi wędzidełko górne i dolne. Jama ustna właściwa ograniczona jest od przodu i bocznie łukami zębowymi oraz wyrostkami zębodołowymi pokrytymi dziąsłami, od góry przez podniebienie (w początkowym odcinku podniebienie twarde - kostne, w tylnym odcinku przez podniebienie miękkie), od tyłu przez wały: podniebienno-językowe i podniebienno-gardłowe, od dołu zaś przeponę jamy ustnej, na której spoczywa język.

Spis treści

W niej następuje wstępna, mechaniczna obróbka pokarmu i przygotowanie go do dalszego trawienia. Pokarm zostaje rozdrabniany, miażdżony i mieszany ze śliną, która zawiera enzym trawienny amylazę ślinową. Uzębienie heterodontyczne, difiodontyczne (dwa komp. zębów) tekodontyczne (w zębodołach).

Dorosły człowiek ma 32 zęby - 16 w żuchwie i 16 w szczęce:

• 4 siekacze

• 2 kły

• 4 zęby przedtrzonowe

• 6 trzonowych

Siekacze służą do odgryzania kęsów, kły do rozrywania pokarmu a zęby trzonowe i przedtrzonowe do jego rozcierania. W trakcie żucia pokarmu jest zwilżany śliną wydzielaną przez ślinianki, których przewody uchodzą do jamy ustnej. W ślinie rozpuszczane są cząsteczki pokarmu, na których obecność wyczulone są rozmieszczone głównie na języku kubki smakowe. Po uformowaniu kęsa pokarmowego zostaje on przekazany do dalszej części przewodu pokarmowego w akcie połykania.

Spis treści

Gardło

Gardło (łac. pharynx) - jest cewą włóknisto-mięśniową, maczugowatego kształtu rozciągającą się od podstawy czaszki do VI kręgu szyjnego. Długość gardła u dorosłego człowieka wynosi średnio 12-13 cm. Krzyżuje się tam droga pokarmowa z oddechową. Jego najszersza część znajduje się na wysokości kości gnykowej i wynosi 5 cm.

Budowa ściany gardła • Błona śluzowa (łac.tunica mucosa) - położona najbardziej wewnętrznie, wyściela światło gardła. Jest

ona przedłużeniem błony śluzowej jamy nosowej i jamy ustnej. W części górnej tworzy ją nabłonek migawkowy, w częściach położonych niżej nabłonek wielowarstwowy płaski.

• Tkanka podśluzowa (łac. tela submucosa) jest warstwą tkanki łącznej położonej pomiędzy błoną śluzową gardła a warstwą mięśniową. Jest ona najgrubsza i najmocniejsza w części górnej, która pozbawiona jest mięśniówki. Górna część tkanki podśluzowej gardła nosi nazwę powięź gardłowo-podstawna (łac. fascia pharyngobasilaris). Przyczepia się ona na podstawie czaszki do kości klinowej, skroniowej i potylicznej. Do przodu od guzka gardłowego leżącego na podstawie czaszki łączy się ona z okostną podstawy czaszki.

• Błona mięśniowa (łac. tunica muscularis) - tworzą ją mięśnie gardła budujące ścianę tylną i ściany boczne.

• Błona zewnętrzna (łac. tunica adventitia vel externa) - tworzy ją cienka warstwa tkanki łącznej zwanej powięzią gardłową (łac. fascia pharyngea). Ku górze przechodzi ona w powięź gardłowo-policzkową a ku dołowi w tkankę łączną wypełniającą przestrzeń zagardłową.

Spis treści

Części gardła • część nosowa gardła ( jama nosowo-gardłowa)

(łac. epipharynx lub nasopharynx) - górna, najwyżej położona część gardła. Jej ścianę górną tworzy sklepienie gardła, które przechodzi ku tyłowi w ścianę tylną. Ściana przednia nosogardła jest otwarta do przodu i tworzą ją nozdrza tylne, które łączą cz. nosową gardła z jamą nosową. Na ścianie bocznej nosogardła znajduje się ujście gardłowe trąbki słuchowej (łac. ostium pharyngeum tubae auditivae). Przednia część wyniosłości spowodowanej wpuklaniem się części chrzęstnej trąbki słuchowej zwana wargą przednią przedłuża się ku dołowi tworząc krótki fałd trąbkowo-podniebienny. Część górno-tylna wyniosłości zwana wałem trąbkowym (łac. torus tubarius) jest wyższa i grubsza. Na wale trąbkowym znajduje się małe skupisko tkanki limfatycznej zwane migdałkiem trąbkowym (łac. tonsilla tubaria). Wał trąbkowy przedłuża się ku dołowi w fałd trąbkowo-gardłowy (łac. plica salpingopharyngea). Od dołu ujście gardłowe trąbki słuchowej zwęża wyniosłość zwaną wałem dźwigacza (łac. torus levatorius), która jest wywołana przez biegnący pod błoną śluzową mięsień dźwigacz podniebienia miękkiego. Za ujściem gardłowym trąbki słuchowej pomiędzy wałem trąbkowym a tylną ścianą gardła znajduje się niewielka zagłębiona przestrzeń zwana zachyłkiem Rosenmüllera lub zachyłkiem gardłowym. Ściana dolna nosogardła jest otwarta ku dołowi, jednak zalicza się do niej tylna powierzchnia podniebienia miękkiego.

Część nosowa gardła - ściana przednia. Pośrodkowo widoczne nozdrza tylne i wejście do

jamy nosowej, bocznie ujścia gardłowe trąbek słuchowych. Na dole podniebienie miękkie z

języczkiem

Spis treści

• część ustna gardła (gardło środkowe),

(łac. mesopharynx) jest przedłużeniem otwartej do dołu jamy nosowo-gardłowej. Granica między częścią nosową a ustną gardła jest poziomą linia przechodzącą przez poziom połączenia podniebienia twardego z miękkim. Ku przodowi łączy się ona poprzez cieśń gardzieli z jamą ustną. W skład ściany przedniej wchodzi nasada języka (łac. baseos linguae) wraz z migdałkiem językowym oraz leżące tuż za nim dołki przednagłośniowe (łac. valleculae). Ścianę boczną ograniczają dwa łuki: przedni czyli łuk podniebienno-językowy (łac. arcus palatoglossus) oraz tylny czyli łuk podniebienno-gardłowy (łac. arcus palatopharyngeus). Pomiędzy łukami znajduję się nisza migdałkowa, w której spoczywa migdałek podniebienny. U podstawy łuku podniebienno-językowego w miejscu gdzie dochodzi on do nasady języka znajduje się przestrzeń określana jako rowek językowo-migdałkowy. Ściana tylna leżąca na wysokości mniej więcej trzeciego kręgu szyjnego, graniczy od tyłu z wąską przestrzenią zagardłową i z kręgosłupem.

Część ustna i krtaniowa gardła - widok ściany przedniej. Na górze widoczna nasada języka z migdałkiem językowym i dołki

przednagłosniowe (vallecula). Pośrodkowo widoczne wejście do krtani, bocznie od niego, obustronnie zachyłki gruszkowate

Spis treści

• część krtaniowa gardła (gardło dolne), (łac. laryngopharynx) - stanowi przedłużenie gardła środkowego i rozciąga się od poziomu linii przechodzącej przez górny brzeg nagłośni. Granicę dolną stanowi krawędź dolna chrząstki pierścieniowatej krtani poniżej której gardło przechodzi w przełyk na wysokości VI kręgu szyjnego. Część krtaniowa gardła ku przodowi i pośrodkowo łączy się z przedsionkiem krtani (łac. vestibulum laryngis) poprzez wejście do krtani (łac. aditus laryngis), które ograniczone jest przez:

• górny brzeg nagłośni,

• fałdy nalewkowo-nagłośniowe (łac. plicae arytenoepiglotticae),

• nalewki (uwypuklenia błony śluzowej pokrywające chrząstki nalewkowate),

• okolicę międzynalewkową.

Bocznie i nieco poniżej wejścia do krtani, obustronnie, pomiędzy fałdami nalewkowo-nagłośniowymi a płytką chrząstki tarczowatej znajdują się zachyłki gruszkowate (łac. recessus piriformes). Stanowią one część drogi pokarmowej. W ich górnej części znajduje się fałd błony śluzowej powstający przez uwypuklenie przechodzącej pod błoną śluzową gałęzi wewnętrznej nerwu krtaniowego górnego. Przyśrodkowo od zachyłków gruszkowatych znajduje się jeszcze jedna ważna przestrzeń anatomiczna gardła dolnego. Jest to okolica zapierścienna, miejsce rozwoju nowotworów złośliwych

Spis treści

Żołądek

Żołądek (łac. gaster, ventriculus, stomachus) - narząd stanowiący część przewodu pokarmowego, którego zasadniczą rolą jest trawienie zawartych w pokarmie białek (nie zachodzi więc trawienie tłuszczów, a trawienie cukrów jest wręcz hamowane przez niskie pH żołądka). Żołądek wydziela sok żołądkowy zawierający enzymy trawienne:

• podpuszczka - ścina białko w mleku,

• pepsyna - zapoczątkowuje trawienie białek.

Żołądek wydziela kwas solny, który uaktywnia enzymy trawienne oraz zabija drobnoustroje.

Budowa

Żołądek jest workiem mięśniowym o hakowatym kształcie, z przełykiem łączy się przez wpust żołądka (cardia), a z dwunastnicą łączy go odźwiernik (pylorus), otwór otoczony silną mięśniówką okrężną, która rozszerza się i zwęża w zależności od różnicy pH między środowiskami.Przewód pokarmowy, z zaznaczonym

żołądkiem

Spis treści

Podział anatomiczny W budowie makroskopowej żołądka można wyróżnić następujące elementy:

• wpust żołądka (łac. cardia ventriculi),• dno żołądka (fundus ventriculi),• trzon żołądka (corpus ventriculi) :- krzywizna mniejsza (curvatura minor)- krzywizna większa (curvatura major)• część przedodźwiernikową (pars prepylorica),• odźwiernik (pylorus ventriculi).

Budowa histologiczna Ściana żołądka zbudowana jest z następujących warstw (od wewnątrz):

• błony śluzowej• błony mięśniowej (mięśniówka)• błony surowiczej.

Mięśniówka żołądka zbudowana jest z trzech warstw mięśni; podłużnej, okrężnej i skośnej. Warto zauważyć że różne warstwy występują w różnych częściach żołądka:

• warstwa podłużna - na krzywiźnie mniejszej i większej• warstwa okrężna - w części odźwiernikowej• warstwa skośna - w rejonie dna żołądka.

Spis treści

Funkcje rozdrabnia pokarm;

• wyjaławia pokarm;

• trawi białka a lipaza żołądkowa zapoczątkowuje trawienie tłuszczów;

• w żołądku odbywa się trawienie cukrów przez amylazę ślinową - do momentu obniżenia pH pokarmu do wartości deaktywującej enzym. U zdrowego człowieka w żołądku trawione jest około 30% skrobi.

Unerwienie Żołądek u człowieka unerwiony jest przez nerw błędny oraz dwa sploty autonomiczne. Lewy nerw błędny unerwia przednią część żołądka a prawy tylną (jest to spowodowane obrotem pętli jelitowej w rozwoju). Rozrusznik w żołądku zlokalizowany jest na 2/3 górnych krzywizny większej żołądka.

Spis treści

Unaczynienie Żołądek jest unaczyniony od tętnic pochodzących z pnia trzewnego. Dno żołądka jest zaopatrywane przez tętnice żołądkowe krótkie - gałązki tętnicy śledzionowej. Reszta naczyń biegnie wzdłuż krzywizn żołądka - tętnice żołądkowe wzdłuż krzywizny mniejszej a tętnice żołądkowo-sieciowe wzdłuż krzywizny większej. Tętnica żołądkowa lewa odchodzi bezpośrednio od pnia trzewnego natomiast tętnica żołądkowa prawa od tętnicy wątrobowej właściwej. Tętnica żołądkowo-sieciowa lewa odchodzi od tętnicy śledzionowej a tętnica żołądkowo-sieciowa prawa od żołądkowo-dwunastniczej Tak więc tętnice mające określenie "lewa" zaopatrują górną część krzywizny natomiast "prawa" - dolną. Tętnice łączą się pośrodku krzywizny zespoleniami (anastomozami). Określenie granic unaczynienia pomiędzy tętnicami prawa i lewa jest umowne.

Szczególną budowę ma żołądek przeżuwaczy; podobnie skomplikowany i wyspecjalizowany jest żołądek leniwców.

Pień trzewny wraz z unaczynieniem żołądka

Spis treści

Jelito cienkie

Jelito cienkie (łac. intestinum tenue),

(na ilustracji obok w kolorze czerwonym) - najdłuższa część przewodu pokarmowego, która ciągnie się od żołądka aż do jelita grubego, od którego oddziela się poprzez zastawkę krętniczo-kątniczą. Zajmuje ono okolicę pępkową, podbrzuszną i obie okolice biodrowe, a częściowo i miednicę małą. Długość jego zależy od indywidualnych genów, zmienia się także osobniczo, w zależności od wieku i od stanu skurczu błony mięśniowej. Najdłuższe zanotowane ludzkie jelito cienkie miało około 11 m. Średnio mierzy 4 - 5 m, a średnica (światło jelita) 3—5 cm. Podczas badania endoskopowego ulega skróceniu. U noworodków i dzieci, jelito cienkie jest stosunkowo dłuższe, niż u dorosłych - przypuszczalnie w związku z większą pojemnością jamy brzusznej.

Przewód pokarmowy, z zaznaczonym jelitem cienkim. * dwunastnica* jelito czcze i kręte

Spis treści

Podział anatomiczny • Jelito cienkie dzielimy na trzy podstawowe części. Są to, kolejno: dwunastnica, jelito czcze oraz

jelito kręte. Stosunkowo ściśle daje się odgraniczyć jedynie dwunastnica - jelito czcze przechodzi w kręte bez wyraźnej granicy

Dwunastnica • Rurkowaty narząd o długości około 30 centymetrów. Łączy się on z żołądkiem a następnie

przechodzi w jelito czcze. Tutaj wpada żółć z wątroby oraz sok trzustkowy z trzustki (o odczynie zasadowym w ilości około 2,5 litra na dobę).

Jelito czcze • Jest to rurowaty narząd o długości 2-8 metrów. W błonie śluzowej jelita cienkiego występują liczne

gruczoły, wydzielające sok jelitowy lub zasadowy śluz (około 2 litrów na dobę). Błona śluzowa ma również mnóstwo malutkich, unerwionych wypustek, do których dochodzą bardzo cienkie naczynia krwionośne i limfatyczne. Każda wypustka kosmek ma na sobie mikrokosmki. Wchłania mleczko pokarmowe i za pomocą krwi dostarcza pożywienie do każdej żywej komórki organizmu. Tutaj odbywa się zasadnicza część trawienia.

Jelito kręte • W jelicie krętym odbywa się końcowe trawienie pokarmów. Jelito kręte kończy się zastawką

krętniczo-kątniczą i przechodzi w jelito grube.

Spis treści

Funkcje Funkcją jelit jest wchłanianie pokarmów.

Unaczynienie i unerwienie Jelito cienkie jest unaczynione przez tętnicę krezkową górną. Jedynie dwunastnica posiada unaczynienie pochodzące od pnia trzewnego - dzięki gałązkom tętnicy żołądkowo-dwunastniczej. Unerwienie jest autonomiczne i niezależne od woli. Jelita posiadają własny system rozrusznikowy, który odpowiada za perystaltykę - komórki Cajala.

Spis treści

DwunastnicaDwunastnica (łac. duodenum) u człowieka to rurowaty organ długości 25-30 cm, wychodzący z żołądka i stanowiący początkowy odcinek jelita cienkiego. Początkowy odcinek dwunastnicy łączy się z odźwiernikiem żołądka, końcowy przechodzi w jelito czcze. Dwunastnica leży na wysokości pierwszego kręgu lędźwiowego. Z kształtu przypomina literę C, wklęsły obwód obejmuje głowę trzustki. Do zstępującego odcinka dwunastnicy uchodzą wspólnie przewód żółciowy i przewód trzustkowy.Dwunastnica jest zazwyczaj dzielona na cztery części. Idąc od strony żołądka są to:

• najwyższa część nazywana także opuszką dwunastnicy. Jest to jedyny fragment posiadający krezkę, dzięki której większą swobodę ruchów ma żołądek,

• część zstępującą dwunastnicy,• część poprzeczna (horyzontalna),• część wstępująca.

Dwunastnica posiada również trzy zakręty:• górny - pomiędzy żołądkiem a częścią zstępującą.• dolny - pomiędzy częścią zstępującą a horyzontalną.• dwunastniczo-czczy - na granicy z jelitem czczym, dochodzi do

niego więzadło Treitza.Przewód pokarmowy, z zaznaczoną dwunastnicą

Spis treści

Funkcje Miazga pokarmowa przechodzi z żołądka do dwunastnicy i tu miesza się z wydzieliną trzustki (sokiem trzustkowym), wątroby (żółcią) oraz dwóch typów gruczołów jelitowych:

• gruczołów dwunastniczych Brunnera

• gruczołów jelitowych Lieberküha

W dwunastnicy przebiega dalszy etap trawienia i absorpcji składników pokarmowych pożywienia. Przewód trzustkowy i wątrobowy kończą się wspólnie w dwunastnicy, gdzie tworzą w jej świetle małą wyniosłość, zwaną brodawką Vatera (papilla Vateri).

Unaczynienie i unerwienie

Dwunastnica jest zaopatrywana w krew głównie z dwóch tętnic:

• tętnicy trzustkowo-dwunastniczej górnej (od tętnicy żołądkowo-dwunastniczej)

• tętnicy trzustkowo-dwunastniczej dolnej (od tętnicy krezkowej górnej).

Warto zauważyć, że ten narząd unaczyniony jest zarówno z gałęzi pnia trzewnego jak i tętnicy krezkowej. Krew żylna odpływa do żyły wrotnej jednoimiennymi żyłami. Unerwienie pochodzi od nerwu błędnego (część przywspółczulna) oraz od zwoju współczulnego.

Spis treści

Jelito czczeJelito czcze (łac. jejunum) to jedna z trzech części jelita cienkiego, leżąca pomiędzy dwunastnicą a jelitem krętym. W nim odbywa się wchłanianie pokarmu. U ludzi dorosłych osiąga długość od 2-8 m.

• W błonie śluzowej jelita cienkiego występują liczne gruczoły, wydzielające sok jelitowy lub zasadowy śluz (około 2 litrów na dobę) - wartość pH utrzymuje się na poziomie 7-8, czyli jest neutralna lub lekko zasadowa. Błona śluzowa ma również mnóstwo malutkich, unerwionych wypustek, do których dochodzą bardzo cienkie naczynia krwionośne i limfatyczne. Każda wypustka, kosmek ma na sobie tzw. krypty, czyli lekkie wgłębienia na powierzchni, zaś komórki wyściełające wnętrze jelita posiadają mikrokosmki - dlatego powierzchnia jelita stanowi największą powierzchnię kontaktu ze środowiskiem zewnętrznym (źródła podają nawet do 400m2). Wchłania mleczko pokarmowe i za pomocą krwi dostarcza pożywienie do każdej żywej komórki organizmu. Tutaj odbywa się zasadnicza część trawienia.

Przewód pokarmowy, z zaznaczonym jelitem czczym i krętym

Spis treści

Jelito kręte

Jelito kręte (łac. ileum) - końcowy odcinek jelita cienkiego. U człowieka ma ono około 3 metrów długości. W tej części przewodu pokarmowego zachodzą końcowe etapy trawienia, oraz wchłanianie strawionej treści pokarmowej. Jelito to kończy się zastawką krętniczo-kątniczą.

Przewód pokarmowy, z zaznaczonym jelitem czczym i krętym

Spis treści

Jelito grube Jelito grube (łac. intestinum crassum) - końcowy odcinek jelita kręgowców łączący jelito cienkie z odbytem. W jelicie grubym odbywa się końcowy proces formowania kału. Śluzówka jelita grubego tworzy kosmki jelitowe. Jest również silnie pofałdowana, co zwiększa jego powierzchnię. W jelicie grubym zachodzi końcowy etap wchłaniania wody i soli mineralnych z resztek pokarmowych.Jelito grube (na ilustracji zaznaczone kolorem brązowym) ssaków dzieli się na:

• jelito ślepe (cecum),• okrężnicę (wstępującą, poprzeczną i zstępującą)

(colon),• esicę (sigmoideum),• odbytnicę, czyli (jelito proste) (rectum).

Jelito grube uchodzi na zewnątrz pojedynczym otworem (odbyt). Jelito grube oddzielone jest od jelita cienkiego zastawką krętniczo-kątniczą.

Przewód pokarmowy, z zaznaczonym jelitem grubym * jelito ślepe* okrężnica wstępująca* okrężnica poprzeczna* okrężnica zstępująca* okrężnica esowata* odbytnica Spis treści

Jelito ślepeJelito ślepe (łac. cecum, kątnica) - pierwszy odcinek jelita grubego. Jelito ślepe leży w prawej okolicy biodrowej. Jest ono od jelita cienkiego oddzielone tzw. zastawką krętniczo-katniczą. Od jelita ślepego odchodzi wyrostek robaczkowy. Jelito ślepe przechodzi w okrężnicę wstępującą, która znowu pod wątrobą zagina się i biegnie mniej więcej poziomo w stronę lewą (na ilustracji w prawo) jako okrężnica poprzeczna; ta z kolei w lewym podżebrzu, pod śledzioną, znowu się zagina i biegnie w dół jako okrężnica zstępująca. Wreszcie przechodzi w esicę. Jest unaczynione przez tętnicę krętniczo-okrężniczą odchodzącą od tętnicy krezkowej górnej.

Nazwą "ślepa kiszka" określa się potocznie także wyrostek robaczkowy lub zapalenie wyrostka robaczkowego. Wynika to z faktu, iż w przeszłości sądzono, że proces chorobowy obejmował kątnice i stan ten nazywano zapaleniem "ślepej kiszki".

Przewód pokarmowy, z zaznaczonym jelitem ślepym

Spis treści

OkrężnicaOkrężnica (łac. colon) to najdłuższa i największa część jelita grubego, dzieląca się na cztery części:

• wstępującą (wstępnica, okrężnica wstępująca)• poprzeczną (poprzecznica, okrężnica poprzeczna)• zstępującą (zstępnica, okrężnica zstępująca)• esowatą (esica, okrężnica esowata)

Okrężnica wstępująca znajduje się po prawej stronie jamy brzusznej. Zaczyna się od jelita ślepego, biegnie pionowo do góry i, zaginając się pod prawym płatem wątroby tzw. zagięciem wątrobowym, przechodzi w okrężnicę poprzeczną. Poprzecznica biegnie mniej więcej poziomo w stronę lewą, następnie w lewym podżebrzu, pod śledzioną, ostro się zagina tzw. zagięciem śledzionowym i przechodzi w okrężnicę zstępującą. Zstępnica biegnie w dół i przechodzi w esicę w kształcie pionowej litery S. Esica przechodzi w odbytnicę.

Charakterystyczną cechą okrężnicy są:• taśmy - są to podłużne warstwy błony mięśniowej, ciągnące się

równolegle do siebie na całej długości okrężnicy, które nie rozkładają się równomiernie na całym obwodzie

• wypuklenia - uwypuklenia na zewnątrz• fałdy półksiężycowate - wpuklenia do światła jelita

Jelito grube z zaznaczoną kolorem okrężnicą1. okrężnica wstępująca2. okrężnica poprzeczna3. okrężnica zstępująca4. okrężnica esowata

Spis treści

Odbytnica

Odbytnica (rectum z łac. rectum intestinum, jelito proste, prostnica, kiszka stolcowa) – końcowa część jelita grubego kręgowców; w niej gromadzi się kał przed jego wydaleniem przez odbyt. U większości kręgowców odbytnica tworzy tzw. kloakę, do której odprowadzany jest zarówno kał, jak mocz i gamety. U ssaków łożyskowych odbytnica jest oddzielona od ujścia układu moczowego i rozrodczego, w związku z czym gromadzi się w niej jedynie kał.

Przewód pokarmowy, z zaznaczoną odbytnicą

Spis treści

Odbyt

W anatomii odbyt (łac. anus) jest końcowym otworem przewodu pokarmowego. Odbyt zamykany jest przez wieniec silnych mięśni tworzących zwieracz odbytu. Podstawową funkcją odbytu jest wydalanie kału w procesie defekacji.

Odbyt odgrywa także rolę w seksualności. Jednak stosunek do seksu analnego jest różny, a w niektórych krajach jest on nawet zakazany. Odbyt jest również miejscem występowania infekcji oraz innych schorzeń, także raka. Odbyt jest często uważany za część ciała będącą tematem tabu.

Przewód pokarmowy z zaznaczonym odbytem

Spis treści