ustafa Kemal, 26 A¤ustos1922 sabah›n›n alaca karanl›-¤›nda ve tarihsel komutunu

vermeden önce, zeka f›flk›ran beynin-de f›rt›nalar estiriyordu. TürkiyeCumhuriyeti’ni kurabilmenin anlam›çok büyük gururu bir yana, sorunlar-dan oluflan dev dalgalar›n gel gitleriaras›nda adeta ring seferleri yapan bubüyük insan, yoktan var olan veküllerinden yeniden do¤an ülkeninevlatlar›na belli ki; çok fleyler vermekistiyordu. Kocatepe’den yank›lanacak

Sporun Dünyas›Metin Gören

CUMHUR‹YETDÖNEM‹NDE SPOR

Bu yaz›, rahmetli Turgut Özakman’›n vefat›ndan sonra Bilgi Yay›nevi’nce

bas›lan, Cumhuriyet Kazan›mlar› kitab›nda yer alan yazar›m›z Metin Gören’e

ayr›lan bölümün sunum yaz›s›d›r.

M

CUMHUR‹YETDÖNEM‹NDE SPOR

32

komutun, ‹zmir’e dek uzanmas›, sporliteratürüne girmesi olas›, uzun çokuzun bir maraton koflusunun start›gibiydi. Vatan Parças› Parkuru’ndave de¤iflik bir yöntemle, düflman›n›önüne katarak günlerce sürebilecekbir özgürlük yar›fl› Akdeniz’de sonla-nacakt›. Bu anlaml› yar›fla kat›lacakMehmetciklerin gözleri komutanlar›n-da, kulaklar› ise emir söylemindeydi.Bekliyorlard› uyumadan. Bekliyorlar-d›, gelecek günlerde Türkiye Cumhu-riyeti vatandafl› olman›n gururuyla.

arafl’›n s›rt›n› Toroslara ver-mifl bir da¤ köyünde yafl›yor-du Mehmet Ali, askere

al›nmadan önce. Komflu köylere gidipgürefl tutuyordu, rakipleriyle. Para dakazan›yordu kendince. Yavuklusunasöz vermiflti genç asker, ”Yunan›deniz döker dökmez, gelip senibabandan isteyece¤im.”

Silah arkadafl› Salih’in ise askerliksonras›nda baflka düflleri vard›. ‹stan-bul’a yerleflecekti. Befliktafl’› çokseviyordu. Siyah beyazl›lar›n hiçbirmaç›n› kaç›rmak istemiyordu. Salih’i

Fenerbahçeli R›za k›zd›r›yor, Gala-tasarayl› Muharrem ise Salih’ten yanaoluyordu. Bu ezeli rekabetin cepheiçi görüntüleriydi.

‹malat-› Harbiye (Ankaragücü)futbolcusu Seyfettin Rüfltü, bir kenaraoturmufl tart›flmalar› izliyordu. Kon-düsyonlar› yerindeydi Mehmetçik-lerin. Ço¤u zaman komutanlar›n›nkat›l›m›yla futbol oynuyorlar, tozudumana kat›yorlard›. Kimi zaman dadayan›kl›l›k koflular› düzenliyorlard›.Dereceye girenler ödüllendiriliyordu,iki somun, bir parça et, ayran gibiyiyecek, içeceklerle... Kazananlar›nbo¤az›ndan geçmiyor, kazand›klar›n›arkadafllar›yla paylafl›yorlard›..

Mustafa Kemal’in akl›nda Meh-met Ali de vard›, Salih de... R›za vard›,Kemal, Nuri, Sadettin. Türk ulusununtüm bireyleri sanki gözlerinin önündengeçiyordu birer birer. Ayflesi, Fatmas›.Yeni do¤an bebekler, yafll›lar, sakat-lar....

Ve kalk›nma planlar›, TürkiyeBüyük Millet Meclisi’nden geçirilecekyasalar ve milli birli¤i sa¤layacakhamleler. Kuflkusuz olumsuzluklar›n

M

tümü. Ya bu Kurtulufl Savafl› kazan›l-mazsa. Ya beklenmedik bir geliflme,kahredici bir sonu getirirse...

Urfal› Müslüm yan›k sesiyle,Çanakkale türküsünü söylüyordu,saz›n›n tellerine vura vura. Mehmet-çi¤in heyecan› giderek art›yordu, içikabar›yordu sanki.

onra derin bir sessizlik çöktüKocatepe’nin sisli yamaçlar›na.Uzun bir bekleyifl sonunda, yeri

gö¤ü inleten bir ses duyuldu, uzaklar-dan yank›lanarak. Bu Mustafa Kema-l’in sesiydi; ”Ordular ‹lk Hedefiniz

Akdenizdir ileri!”

Ve Kurtulufl Maratonu bafllad›Allah Allah sesleri aras›nda. Coflkuiçeren, ba¤l›l›k yeminini ana rahmindeezberleyen Mehmetçi¤in koflar ad›m-larla düflmana yürüyüflü, özgürlükhasretini doruklara tafl›d› sanki. Onlardüfllerinin gerçekleflmesi için, vatan-lar›ndan emperyalist güçleri kovmakiçin savaflt›lar, koflullar›n olumsuzluk-lar›na ald›r›fl etmeden.

Ve sonunda maratonu biz kazan-d›k, 9 Eylül sabah›nda ‹zmir alev alevyanarken. Kalplerde kurulan manevikürsülere ç›kar›p, madalyalar takt›k oasil çocuklara.

Mehmet Ali’yi seçtim uzaktan.Salih’i göremedim, bir s›z› yay›ld›benli¤ime sordum; ”fiehit oldu” dedi-ler. Duydum ki; flimdi o¤lu izliyormuflBefliktafl’›n maçlar›n›, babas›n›n gönüliste¤ini yerine getirebilmek için..

‹flte böylesine bir özgürlük evri-minin özetlenmifl öyküsü, Atatürkzekâ becerisiyle dillere destan, ciltleres›¤mayan kitap oldu. Olmayan, oldu-

rulamayan, olmas›n› istemeyenlerinayak oyunlar›yd›.

Bu ülkenin bir çok alanda oldu¤ugibi Atatürk patentli tüm spor hamle-lerinin önüne, kurdu¤u partisindenbile engeller kondu. Ne ac›d›r ki; birdehan›n söylemleri, uygulamayakoymak istedikleri, düflünce zenginli-¤inden f›flk›ran kalk›nma hamleleri

arflivlere kald›r›ld›. Ve spor denilenevrensel bir olgu, en büyük siyasalgüç yok oldu, tükendi. Atatürk diyorki; söylem bafll›klar›, günümüz Türki-yesi’nde Atatürk demiflti ki; gibi birola¤anüstü geçmifl, zaman çukurunaadeta gömüldü.

fiimdi bofla geçen, geçirilen y›llar›düfllüyoruz. Ve de “Kaybolan birfleyyok” komik söylemleri içinde, güldü-rüyoruz da. Sporumuz, bu ülkeyikanlar›n› ak›tarak, canlar›n› vererekkuran ad› sonsuza dek Türkiye Cum-huriyeti olarak yaflayacak kahramaninsanlar oluflumundan ne yaz›k ki, çokama çok gerilerde kald›. •

metingoren@butundunya.com.tr

33

BD KASIM 2014

S Ve sonunda maratonubiz kazand›k,

9 Eylül sabah›nda‹zmir alev alev

yanarken. Kalp-lerde kurulan

manevi kürsülereç›kar›p, madalya-lar takt›k o asil

çocuklara.