unibertsoa eta eguzki sistema
TRANSCRIPT
UNIBERTSOA ETA EGUZKI SISTEMA
UNIBERTSOA: ANTZINEKO ETA UNIBERTSOA: ANTZINEKO ETA ORAINGO USTEAKORAINGO USTEAK
TEORIA HELIOZENTRIKOATEORIA GEOZENTRIKOAK
Grekoek proposatu Grekoek proposatu zutenzuten
ZERTAN DATZA?ZERTAN DATZA?- Lurra unibertsoaren - Lurra unibertsoaren erdian dago geldirikerdian dago geldirik- lurraren inguruan - lurraren inguruan biraka daude: eguzkia, biraka daude: eguzkia, planetak eta ilargia.planetak eta ilargia.
Nikolas koperniko-k Nikolas koperniko-k proposatu eta Galileo Galilei-proposatu eta Galileo Galilei-k, 1610an, (teleskopioa k, 1610an, (teleskopioa asmatu ondoren) arrazoia asmatu ondoren) arrazoia eman zion eman zion
ZERTAN DATZA?ZERTAN DATZA? - Eguzkia geldirik dago- Eguzkia geldirik dago
- planetak (lurra barne) - planetak (lurra barne) eguzkiaren inguruan daude eguzkiaren inguruan daude birakabiraka
nikolas kopeniko eta galileo galilei (Emmari esker)
Gaur egun:BI TEORIAK EZ DIRA ZUZENAKEguzkia izar txiki BAT
BAINO EZ DA ETA…Unibertsoan dauden
hainbat galaxiaren arteko galaxia batean dago.
Unibertsoa GALAXIAZ osatuta dago.
Galaxia batetik bestera DISTANTZIA ERRALDOIAK daude.
Galaxien arteko ESPAZIOA HUTSIK dago
Galaxietan, IZARRAK daude.
Izarrak PLANETAZ ETA SATELITEZ ERATUTAKOplaneta-sistemak izan ditzakete.
UNIBERTSOAREN OSAGAIAKUNIBERTSOAREN OSAGAIAK
1. GALAXIA-KUMULOA1. GALAXIA-KUMULOA Hurbil dauden
Galaxia multzoak dira
Gure galaxia Virgo galaxia-kumuluan dago
2. GALAXIA Izarrez eta nebulosaz Izarrez eta nebulosaz
osatuta dagoen eremua.osatuta dagoen eremua.Gure galaxia Esne Bidea daGure galaxia Esne Bidea da3. Nebulosa izarren artean dagoen hauts izarren artean dagoen hauts
eta gas-lainoa daeta gas-lainoa da
4. Izarra4. Izarra
Tenperatura altuen eraginez, Argia eta Bero Energia igortzen duen astro bakarra
Gure izarra Eguzkia da
5. Planeta5. Planeta Izar baten inguruan biraka
dauden astro argi gabeakPlaneta- sistemak osatzen
dituzteGure planeta-sistema Eguzki
sistema da.
6. Sateliteak6. SateliteakPlaneten inguruan biraka dauden astro argi gabeak
Lurraren satelitea Ilargia da
7. Asteroideak7. Asteroideak Tamaina askotako gorputz harritsuak
dira Eguzkiaren inguruan bi gerriko daude:
Asteroide-gerrikoa Marte eta Jupiterren arteko orbitan dago
Kuiperren gerrikoa Neptuno orbitatik haratago dago
8. Izar Usoak8. Izar Usoak
Asteroide bat Lurreko Atmosferan sartzen denenean, atmosferako goiko geruzekin topo egiten du eta marruskaduraren ondorioz, SUTAN hasten da desegin arte,
9. Kometa Harriz eta izotzez osatutako asteroidea da Izar baten inguruan biraka daude. bi atal dute:
BURUA: harriz eta izotzez osatuta BUZTANA: burutik askatutako harri eta
izotz partikulez osatuta Oort hodeian daude, Plutonen
orbitatik haratago dagoen hirrugarren gerrikoan.
UNIBERTSOAREN UNIBERTSOAREN JATORRIAJATORRIA EDWIN HUBBLE 1929 an BIG BANG teoria
proposatu zuen BIG BANG TEORIA
- Duela hamabots mila milioi urte, Unibertsoko materia guztia dentsitate handiko gorputz txiki eta bero bat zen.
- Gorputz txikia lehertu zen eta materia hozten hasi zen galaxiak sortuz.
- Leherketaren ondorioz, unibertsoa hedapen-prozesuan dago; hau da, tamainaz handitzen ari da. http://www.youtube.com/watch?v=3Tu-F4UzIfc&feature=related big bang
Eguzki sistemaEguzki sistema Gure planeta sistema: nebulosa baten gas eta
hautsetik eratu zen , duela 5. mila milioi urte.OSAGAIAK 1. Eguzkia erdian dago. Eguzkia HIDROGENOZ
ETA HELIOZ osatuta dago.2. Planetak: forma esferikoa dute, eguzkiaren
inguruan biraka daude. Planeta harritsuak: Merkurio, Artizarra, Lurra eta
Marte Planeta gasezkoak: Jupiter, Saturno, Urano eta
Neptuno
3. Planeta nanoak: forma esferikoa dute , eguzkiaren inguruan biraka daude. Pluton
4. Gorputz txikiak: eguzkiaren inguruan daunden asteroideak eta kometak.
5. Sateliteak: Planeten inguruan biraka dauden gorputz harritsuak. Planeta nanoak satelite bezala ere joka dezake.
http://www.youtube.com/watch?NR=1&v=ANR4HwXWIgM big bang 2. Zati
Eguzki Sistemaren Eguzki Sistemaren PlanetakPlanetak
Barneko Planetak EGUZKITIK HURBILEN DAUDEN
PLANETAK DIRA EZAUGARRIAK:
GAINAZALA ETA MANTUA DUTE ERDIAN NUKLEO METALIKOA GAINAZALA HARRITSUA
MERKURIO, ARTIZARRA, LURRA ETA MARTE
EGIN 12. ORRIKO 10 ETA 12 ARIKETAK
Merkurio Lurra baino 3 aldiz
txikiagoa Ez du ez sateliterik,
ez atmosferarik Tenperaturak oso
muturrekoak dira.
Artizarra Tamainaz lurraren antzekoa
da. ez du sateliterik Atmosfera karbono dioxidoz
osatuta nagusiki. tenperatura oso altuak Rotazioa kontrako noranzkoa
egiten du.
Lurra Satelite bat du : Ilargia. Atmosfera du nitrogenoz
eta oxigenoz osatuta. BIZIA DUEN BAKARRA
Marte Lurraren tamainaren erdia
du 2 satelite ditu:
Deimos eta Fobos. Atmosfera urria du karbono
dioxidoz osatuta. Oso tenperatura txikiak ditu
Kanpoko Planetak EGUZKITIK URRUNEN DAUDEN PLANETAK
DIRA EZAUGARRIAK:
Oso handiak dira Gasez osatuta daude
JUPITER, SATURNO, URANO ETA NEPTUNO
EGIN 13. ORRIKO 13 ARIKETA
JupiterPlanetarik handiena lurra baino 11 aldiz
handiagoa60 Satelite baino
gehiago ditu.
Jupiterren satelite batzuk IoKalistoGanimedesEuropa
SaturnoEguzki sistemako bigarren
planeta handiena lurra baino 10 aldiz handiagoa.30 satelite baino gehiago
dauzkaEraztun-sistema bat du
Saturnoren sateliteak
Titan da handiena
Saturnoren eraztun-sistemaHautsez eta harri zatiz osatuta daude
Urano Lurra baino lau aldiz handiagoa. Errotazio-ardatza ia orbitarekiko
horizontala da. 25 satelite txiki baino
gehiago.Eraztun-sistema ere badu
NeptunoUrano baino zertxo bait txikiagoa
10 satelite txiki baino gehiago.
ARIKETAK
18. orrikoa 18, 24, 25 eta 27 ariketak 19. orrikoa28, 30 20. orrikoa 38
ERROTAZIO- ETA TRANSLAZIO-HIGIDURAK Astroek bi higidura mota egiten dute:
Errotazio-higidura: astro batek bere buruari bira ematean egiten duen higidura da. errotazio-ardatza: bira ematean egindako irudizko
lerroa da.http://www.youtube.com/watch?v=NaPWEqgwFiU&feature=related
Translazio-higidura: Astro batek beste baten inguruan bira ematean egiten duen higidura da. Orbita: egiten duen ibilbidea.
http://www.youtube.com/watch?v=o67ocCnKL4o&feature=related
UNITATEAK ASTRONOMIAN
Astronomoek bi unitate erabiltzen dituzte. Unitate astronomikoa: lurretik eguzkirainoko
distantzia da (150 milioi kilometro)
Argi urtea: Argiak urtebetean egiten duen distantzia da. 9 biloi eta erdi kilometro
KONSTELAZIOAK Lurretik ikusita izarrek osatzen dituzten
irudizko irudiak. http://www.youtube.com/watch?
v=IwRIu76TY-k
ARIKETAK
9. ORRIKOAK: 2, 3, 4. 11. ORRIKOA: 8 15. ORRIKOA: 14 18. ORRIKOA: 23
Bideoak
http://www.youtube.com/watch?v=KoPt1HuIxiw eguzkia
http://www.youtube.com/watch?feature=endscreen&v=ZngrdhjNLeI&NR=1 eguzkiaren hilketa eta merkurio
http://www.youtube.com/watch?v=xVg3k83VAvQ&feature=related viaje por el universo