unite 04

8/9/2019 Unite 04

1/16

Amalar

Bu niteyi altktan sonra;

zihin engelli ocuklara ve eitimlerine ilikin temel kavramlarasahip olabilecek,

zihin engelli ocuklar ve problemlerini daha iyi anlayabilecek,

zihin engelli ocuklara salanan zel eitim olanaklarn akla-yabilecek,

zihin engelli ocuklar ve eitimlerine ilikin kaynaklar dahakolaylkla izleyebilir duruma geleceksiniz.

indekiler

Giri 39

Tanm 39 Snflandrma 42

Nedenler 43

Eitim Yaklamlar 44

Trkiye'de Zihin Engelli ocuklarn Eitimleri 48

zet 50

Deerlendirme Sorular 50

Bavurulan ve Yararlan

lacak Kaynaklar 51

NTE

4Zihin Engelliler

Yazar

Prof.Dr. Sleyman ERPEK

8/9/2019 Unite 04

2/16

8/9/2019 Unite 04

3/16

8/9/2019 Unite 04

4/16

A N A D O L U N V E R S T E S

engellilik belli bal gnlk yaam becerilerini renme ve yerine getirmede

ciddi glkler olarak tanmlanmaktadr.

Zihinsel ilevlerde nemli derecede normal alt... Gvenirlii ve geerlii yksekzeka testlerinde alnan puann (-2) standart sapmann altnda olmasdr. Bununkarl 70-75 ZB puan olarak kabul edilmektedir (Bkz. ekil 4.1)

Bunun yan sra... Zihinsel ilevler tek bana zihin engellilik durumunun ta-nmlanmas iin yeterli deildir. Ayn zamanda uyumsal becerilerde de snrl-

lklarn olmas gerekir.

Zihinsel ilevlerle ilikili snrllklar... Uyumsal becerilerdeki snrllklar zihin-sel ilevlerdeki snrllklarla ilikilidir.

Uyumsal beceri alanlarndan (sralanan) iki ya da fazlasnda snrllk gsterme... S-nrllktan sz edebilmek iin tanmda sralanan on beceri alanndan en az iki-sinde snrlln bulunmas gerekmektedir.

letiim, zbakm, ev yaam, sosyal beceriler, toplumsal yararllk, kendini yaratma,salk ve gvenlik, ilevsel akademik beceriler, boz zaman ve i... Bu beceri alanlar ba-arl bir yaam srdrmenin temelinde yer almaktadr. Zihin engellilerin zeleitim gereksinimlerinin nemli bir blm bu becerilerle yakndan ilikilidir.

Her bir beceri alannda yer alan beceriler takvim yana gre farkllk gste-rebilmektedir.

Zihin engellilik 18 yandan nce ortaya kmaktadr... 18 Ya dolaylar ou top-lumlarda bireylerin yetikinlik rollerini yerine getirmelerinin beklendii biryatr.

Z H N E N G E L L L E R40

yaklak % 2.3

"nemli derecedenormal alt"

Standart sapma

Standart-Binet puan

WISC-R puan

%0.13 %2.14%13.59

%34.13 %34.13

%13.59%2.14 %0.13

Ortalama-4 -3 -2 -1 0 +1 +2 +3 +4

36

40

52

55

68

70

84

85

100

100

116

115

132

130

148

145

164

160

ekil 4.1: Zeka Blm Puanlarnn Kuramsal Dalm

8/9/2019 Unite 04

5/16

A I K R E T M F A K L T E S

Yaplan zihin engellilik tanmnn uygulanmasnda drt varsaymn gznndebulundurulmas gerekmektedir. Bu varsaymlar tanmn ayrlmaz eleridir. Ta-nmdan ayr olarak dnlemezler. Dolaysyla zihin engelli ocuklarn tanlan-

malarnda ve zel eitim hizmetlerinin sunulmasnda bu varsaymlarn gznndebulundurulmas gerekir.

Varsaym 1: Geerli bir tanlamada kltrel ve dil farkllklar olduu kadariletiim ve davran zelliklerindeki farkllklar da gznnde bulundurulur.

Varsaym 2: Uyumsal becerilerde snrllklar bireyin yatlarnn bulunduk-lar tipik evre koullarnda geerlidir ve bireyin bireysel destek gereksinimle-rine bal olarak ortaya kar.

Varsay

m 3: Baz

uyumsal becerilerde grlen s

n

rl

l

klar tm becerilerde vekiisel yeterliklerde de snrlln olaca anlamna gelmez. Birey dier uyum-sal becerilerde ve kiisel yeterliklerde gl olabilir.

Varsaym 4: Genellikle, belirli sre uygulanan uygun zel eitim hizmetlerisonucunda zihin engelli bireyin yaam ilevlerinde ilerlemeler grlr.

ekil 4.2'de tanmda yer alan temel enin birbiriyle nasl bir iliki ierisinde ol-duu gsterilmektedir.

ekildeki genin sol kenarnda yer alan yeterlikler zihinsel ve uyumsal beceriler-deki snrllklarla ilikili ilevleri gstermektedir. genin sa kenar ilevlerde s-nrlln anlam tad evreyi tanmlamaktadr. genin taban ilevleri ve bunla-r etkileyen yardmlarn var olup olmadn gstermektedir. yle ki evrenin sun-duu uygun yardmlar bireyin ilevlerini gelitirebilir ya da bu yardmlarn olma-mas, olumsuz evre koullar ocuun durumu ktletirebilir.

ekil 4.2 deki genin ekenar olmasnn sizce anlam nedir? Aklaynz.

Z H N E N G E L L L E R 41

ekil 4.2: Zihin Engellilik Tanmnn Genel Yaps

8/9/2019 Unite 04

6/16


Burada bir kez daha zihin engellilik durumunun bireyin yaad evre koullarierisinde deerlendirilmesi gerektiini vurgulamak gerekiyor. Zihin engellilik ye-terlikler ile evrenin istekleri arasndaki etkileimin bir sonucu olarak ortaya kan

bir tr yetersizlik (ilevlerde snrllk) durumunu gstermektedir.

lkemizde Milli Eitim Bakanl'nca benimsenen zihin engellilik tanm ya da ta-nmlar maalesef mevcut gelimeleri yanstmamaktadr. 1990 ylnda yaynlananEitilebilir ocuklar lkokul Programnda zihin engelli ocuklar "geri zekal" ad al-tnda yle tanmlanmaktadr:

Doumdan nce, doum esnasnda ve sonraki geliim srecinde oluan eitli nedenlerle zi-hin, sosyal, olgunluk, psikodevimsel geliim ve fonksiyonlarda srekli yavalama, durakla-ma ve gerileme sonucu olarak yatlarna gre 1/4 ve daha yksek oranda gerilik ve yetersizli-i nedeniyle normal eitim programndan yararlanamayan.

Programda yer alan bu tanm ile aklanan tanm arasndaki benzerlik ve farkl-lklar listeleyiniz.

3. Snflandrma

Yaplan yeni zihin engellilik tanmnn en nemli zellii, ilevsel olmasdr. 1970'liyllarn ncesinde yaplan tanmlarda zeka blm (ZB) puan tek lt olarak elealnmakta idi. ZB puan, zeka testleri zerinde yap lan tartmalar bir yana, bireyin

zihinsel yeterliklerini aklamada olduka yetersiz kalmaktadr. Dolaysyla ZB pu-anna bakarak ocuun gereksinim duyduu yardmn profilini karmak mmknolamamaktadr.

Yeni yaklamda gereksinim duyulan yardmlar ok disiplinli bir ekip tarafndanizelge 4.1'de gsterilen younluk dzeylerine gre tanmlanmakta ve snfland-rlmaktadr. Bu yaplrken aada sunulan drt boyut dikkate alnmaktadr:

Boyut I : Zihinsel levler ve Uyumsal Beceriler

Boyut II : Psikolojik / Duygusal zellikler (rnein davran problemleri)

Boyut III : Bedensel / Salk / Nedensel zellikler

Boyut IV : evresel zellikler


8/9/2019 Unite 04

7/16


Buna gre ocuun gereksinim duyduu yardmn tipi ve younluu her bir boyut-ta ayr ayr ayrntl bir biimde deerlendirilir. Bunun iin gelitirilmi deerlendirme aralar vardr. rnein uyumsal beceriler boyutunda sralanan, tanmda dayer alan on becerinin herbirine ilikin bir ok deerlendirme maddesi yer almakta-dr.

Sonu olarak gnmzde, zihin engelli ocuklarn arlk derecelerine gre; hafif,

orta, ar ya da buna paralel olarak eitilebilir, retilebilir, ar eklinde snfland-rlmas yaklamndan vazgeilmi grlmektedir.

Bu gelimeler Trkiye'de yrrlkte olan ynetmelik ve programlara henz yans-yabilmideildir. Halen yrrlkte olan Milli Eitim Bakanlna Bal zel Okul-lar Ynetmeliinin 6. maddesinde zihin engelli ocuklar Eitilebilir, retilebilir veKlinik Bakma Muhta olarak Snflandrlmaktadr.

Esasen yaplan tm tanm ve snflandrmalar, bilimdeki gelimelerin bir rndr.

nemli olan bu gelimelere ak olmak, onlarn arkasnda kalmamak hatta mevcut

gelimelere katk

lar getirmektir. Yoksa yar

n mutlaka yeni tan

m ve s

n

fland

rma-lar yaplacaktr.

4. Nedenler

Bugn zihin engelliliin bilebildiimiz 250'den fazla nedeni vardr. Ancak ou zi-

hin engellilik durumunda kesin neden ya da nedenler bilinmemektedir. A.B.D. ya-

plan bir almaya gre hafif derecede zihin engellilerin yarsnda, ar derecede zi-

hin engellilerin % 30'unda neden bilinmemektedir.


Seyrek

Her zaman yardma gereksinim yoktur. Yalnzca yaflamn geifl dnemlerinde (r-

nein okula bafllam a) ksa sreli ya rdma g ereksinim va rdr. Zam an zam an yard mla r

yksek ya da dflk younlukta o lab ilir.

Snrl

Uzunc a b ir sre yard ma ge reksinim va rdr. Anc ak bu ya rdm seyrek olara k yap lan

yardm niteliinde d eildir. Bir sonra ki yard m d zeyine g re d aha az pe rsone le ge -

reksinim va rdr ve hizme tin ma liyeti daha dflktr.

Youn

En azndan belirli ortamlarda (ifl ya da okul) srekli (rnein her gn) yardma ge-

reksinim va rdr. Yardm b elirli bir ama nla snrl deildir. Uzun sreli ya rdma gereksinim

vardr.

Yaygn

Srekli ve yksek younlukta yardma gereksinim vardr. Yaygn yardm tipik olarak

snrl ve youn yardmlarda olduunda n d aha fazla pe rsoneli gerektirir.

izelge 4.1: Zihin Engellilerin Gereksinim Duyduklar Yardmn Younluk Dzeyine Gre Snflandrlmas

8/9/2019 Unite 04

8/16

8/9/2019 Unite 04

9/16


beceriler" ve "bamsz yaama becerileri" diyoruz.

levsel Akademik Beceriler

Burada ilevsellikten amalanan, retilecek bilgi ve becerilerin gnlk yaamda,evde, toplumda ve evrede kullanlabilir, ie yarar olmasdr. Ancak bunu yaparkenbireysel farkl lklardikkate almak gerekir. nk bir zihin engelli ocuk iin gerek-li olan bir bilgi ya da beceri dieri iin olmayabilir. Bunun iin u sorulara yant ara-mamz gerekir:

a. Programn ierii evde, okulda ya da toplumda mmkn olduunca bam-sz ilevlerde bulunmak iin gerekli olan bilgi ve beceriler zerinde younla-makta mdr?

b. erik gelecekteki gereksinimleri karlayacak nitelikte midir?

c. ocuun ailesi ieriin hem halihazrdaki hem de gelecekteki gereksinimleriin nemli olduunu dnmekte midir?

d. ocuk ieriin hem halihazrdaki hem de gelecekteki gereksinimler iinnemli olduunu dnmekte midir?

e. erik ocuun takvim yana ve halihazrdaki zihinsel, akademik ya da dav-ransal performans (baar) dzeyine uygun mudur?

f. ocuun kavram ve becerileri renmemesinin sonular neler olur?

retilmesi dnlen herhangi bir becerinin ilevsel olup olmadna karar vere-bilmenin belki de en basit yolu, zihin engelli ocuun "21 yanda olduumda bunagereksinimim olacak m?" sorusuna verecei yanta baklmasdr.

ocua sunulacak eitim programlarna karar verirken dayanak noktas bu soruya

verilecek yant olmaldr. Ufak yalardaki zihin engelli ocuklar bu soruya yant ve-

remezler. Bu nedenle aileler ve retmenler bu soruya onlar adna yant vermelidir.

Bamsz Yaama Becerileri

Bamsz yaama becerileri farklbiimlerde gruplandrlmakta ve sralanmaktadr.

stelik bu becerilere verilen nem bir toplumdan dierine farkllk gsterebilmek-

tedir. Bu konuda Dever'in yaptsnflama uygulamada genikabul grmektedir.

Dever toplumsal yaay becerileri ad altnda 300 retimsel ama belirlenmitir.

Bunlar be balk altnda gruplandrlmtr.


8/9/2019 Unite 04

10/16


- Kiisel bakm ve geliim- Ev ve toplum yaam- / meslek

- Bo zamanlar deerlendirme- Seyahat

ekil 4.3'de bu be alan ve bunlarn birbiriyle ilikisi gsterilmektedir.

5.2. retim Yntemleri

Zihin engelli ocuklarn eitimlerinde daha etkili retim yntemleri araylar g-nmzde de srmektedir. Bu araylar ierisinde davran yaklam ya da uy-gulamal davran analizi yntemleri baarl sonular vermektedir.

Uygulamal davran analizi ksaca, arzu edilen renmelerin salanmas iin ev-redeki olaylarn sistemli bir biimde dzenlenmesi olarak tanmlanabilir. Uygula-mal davran analizi ierisinde yzlerce zel retim teknii yer almakla birlikte

yntemin temelini alt temel sre oluturmaktadr:

- Yeni beceri ya da retilecek davrann ak bir biimde tanmnn ve grevanalizinin yaplmas.

- rencinin beceriye ilikin performansnn dorudan ve sklkla llmesi.- retimde rencinin aktif katlmnn salanmas.- renci performansna hemen ve sistematik geri bildirim salanmas.- Uyaran kontrol yoluyla doru renci tepkilerinin retim amal ipula-

rndan ya da yardmlardan doal ortamlardaki uyaranlara transfer edilmesi.- Yeni renilmi becerilerin farkl ortamlarda genellenmesi ve srdrlmesi

yollarnn gelitirilmesi.


ekil 4.3: Toplumsal Yaam Becerileri

8/9/2019 Unite 04

11/16


Grev Analizi

ocua retilecek karmak ya da bir ok basamaktan oluan davran ya da bece-

rileri ufak, retilmesi kolay alt grevlere blmektir. Daha sonra elde edilen alt bece-riler ya da grevler ard arda sralanr.

Grev analizinde elde edilen alt beceriler ocuun durumunu deerlendirmede do-laysyla retime nereden balayacamz konusunda bize yardmc olur.

Dorudan ve Sklkla lmler

Burada dorudan lmden amalanan ocuun performansnn o becerinin geti-i doal ortamlarda objektif olarak kaydedilmesidir. Sklkla lmden amalanan

lmlerin retim boyunca srekli olarak yap

lmas

d

r.

Bu yaplmazsa hereyden nce uyguladmz yntemin ocuk iin etkili olup olma-dna karar veremeyiz. ocukta meydana gelen gelimeleri gzmzden karabi-liriz.

Dorudan ve srekli yaplan lmler zihin engelli ocuun retim almalarnnplanlamasnda da bize nemli bilgiler verir.

ocuun Aktif Katlm

Zihin engelli ocuun retim sreci ierisinde aktif olmas etkili renme asn-dan son derecede nemlidir.

Bu nedenle zihin engelli ocuun retime etkin katlm salanmal, bu yndekidavranlar cesaretlendirilmeli ve pekitirilmelidir.

Sistematik Geri Bildirim

ocua bulunduu performansa ilikin bilgi salanmasna geri bildirim diyoruz.Geri bildirim doru yant ya da tepkiler iin olumlu geri bildirim, doru olmayanyant ya da tepkiler iin hata dzeltme olmak zere iki ana gruba ayr lmaktadr.Doru yantlar vg ve pozitif pekitirelerin dier trleri izler. Yanl ya da hatalyantlar rencinin cesaretini krmadan sistematik olarak dzeltilir.

Uyaran Kontrol

Deneme yanlma yoluyla renme normal ocuklarda etkili bir yntem olabilir. An-cak zihin engelli ocuklarn gemite youn baarszlklar yaadklar dnld-nde, bu yntemin onlar iin pek uygun olmad sylenebilir. Etkili bir retimsrecinde, bu ocuklarn doru yant verme ya da tepkide bulunma olaslklarmut-laka artrlmaldr. Bunu salamann bata gelen yollarndan birisi ipucu verilmesi


8/9/2019 Unite 04

12/16


ya da yardm edilmesidir. Yaplacak yardm ya da verilecek ipucu "yle yap", "by-le yap", "uraya dikkat et", "evet" gibi szel nitelikte olabilir. ocua nasl yapacagsterilir ya da model olunabilir. Yaplacak yardm bedensel de olabilir, ocua do-

kunularak, elleri ya da vcudu ynlendirilir.

Burada nemli olan ocuun baarl olmasn salamaktr. Bunu yaparken yardmgiderek azaltmamz gerekir. Hedef, ocuun davranla ilgili doal ortamlarda varolan ipularna tepkide bulunur hale gelmesidir. Bir baka deyile davran ya dabeceriyi bir bakasnn uyar ya da yardmna gereksinim olmakszn yerine getir-mesidir.

Her zaman az yardm ok yardma yelenmelidir.

Genelleme ve Srdrme

Burada genelleme ve srdrmeden amalanan rencinin rendii bir beceriyifarkl ortamlarda uygulayabilmesi ve renmenin kalc olmasdr.

renmede genelleme ve sreklilii gerekletirebilmenin belki de en etkili yolu;retim almalarnn mmkn olduunca doal ortamlarda gerekletirilmesi vebu ortamlarda yerine getirilen becerilerin pekitirilmesidir.

6. Trkiye'de Zihin Engelli ocuklarn Eitimleri

Tanm blmnde de deinildii gibi, Trkiye'de zihin engellilik durumu tek birboyutta, zekada gerilik boyutunda ele al nmaktadr. En azndan uygulamadaki du-rum budur.

Daha nce de belirtildii gibi, zihin engellilerin byk ounluunu hafif derecedeolanlar oluturmaktadr. Bu gruba giren ocuklarn farkedilmeleri ou kez ilkre-tim ncesinde mmkn olamamaktadr. nk bu ocuklar okul ncesi dnemdeyatlarndan farkl davranlar gstermemektedirler ya da gsterdikleri farkllklarok azdr, dolaysyla gzden kamaktadrlar. Ancak okula balandnda yaananyoun okuma-yazma ve akademik renme yaantlar, bu ocuklar ile yatlar

arasndaki fark daha ak bir biimde ortaya koymaktadr.

Trkiye'de zihin engelli ocuklarn tanlanmalar ve uygun zel eitim ortamlarnayerletirilmelerinden illerde bulunan rehberlik ve aratrma merkezleri sorumlu-dur. Rehberlik ve aratrma merkezleri genellikle okullarda yapt taramalarla yada siz, retmenlerin gnderdii rencileri inceleyerek bu ocuklar belirler. Bugruptaki ocuklarn ok azn anne babas elinden tutup rehberlik ve aratrma mer-kezine getirir.

Bu ileyile ilgili olarak, rehberlik ve aratrma merkezlerinin olanaklarnn snrlolmas, bu nedenle her okula ulalamamas, zihin engellilik durumunun belirlen-


8/9/2019 Unite 04

13/16


mesinde yalnzca zeka blm puannn dikkate alnmas, yaplan taramalarda g-rlerine bavurulan retmenlerin bu konuda yeterince bilgi sahibi olmamalar,sklkla eletiri konusu yaplmaktadr.

Gerilik durumlarorta ve ar derecede olan zihin engelli ocuklar ou kez okul n-cesinde farkna varlrlar. nk yatlar ile aralarnda gzle grlebilecek ciddifarkllklar vardr.

Konunun eitim boyutuna bakldnda, son 10-15 yl ierisinde kaydedilen olumlugelimelere ramen ortaya i ac bir tablo kmamaktadr. lkretim andaki zi-hin engelli ocuklarn ancak % 5'ine zel eitim olanaklar salanabilmektedir. Geri-ye kalan ocuklar ya de kalka normal snflara devam etmekte ya da en doal hak-lar olan eitim hakkndan yoksun braklmaktadrlar.

Trkiye'de ilkretimin 8 yla karlmas kararnn zihin engelli ocuklarn eitim-lerine yansmalar henz netlik kazanmamtr. Bu olas yeniden yaplanma srecincesinde snrl sayda zihin engelli ocua salanan zel eitim olanaklarylezetlenebilir.

Zihin engellilik durumlar hafif derecede olan ocuklar genellikle normal okullarnbnyesinde olan zel eitim snflarna yerletirilmektedir. 1997-1998 retim yln-da bu snflarn says bine yakndr. Bu snflarda zel eitim programlar uygulan-maktadr. Mezun olan renciler o blgede varsa raklk dzeyinde eitim verendrt yllk meslek okullarna devam etmektedirler. Bu okullarn says30'u amtr.

Son yllarda ikinci nitede aklanan kaynatrma ilkesi uyarnca bu ocuklarn ei-tim gereksinimlerinin onlar yatlarndan ayrmadan, normal snflarda karlan-masna zen gsterilmektedir. Ancak gerekli destek hizmetlerinin salanmasndaciddi problemler vardr.

Zihin engelli ocuklar nereye kadar olaan yaamn dnda tutabiliriz?

Zihin engellilik durumu orta ve ar derecede olan ocuklar ilkokul dzeyinde ei-tim-uygulama okullarna devam etmektedirler. Bu okullarn says 50'ye ulamtr.Gndzl olan bu okullar bitiren ocuklar bulunduklar blgede var ise saylar yi-ne 50'yi bulan mesleki eitim merkezlerine devam etmektedirler.

Sralanan tm bu snf ve okullarda grev yapan retmenlerin ounluunu nor-mal snf retmenleri oluturmaktadr. Halen, niversitede bu ocuklarn ei-timleri alanna retmen yetitiren drt yllk lisans programlar bulunmaktadr.

Milli Eitim Bakanlna bal bu okullarn yansra niversiteler ve gnll kuru-lularn bnyesinde bu ocuklar iin alm pek ok program, merkez ya da birimbulunmaktadr. Bunlarn tamamna yakn gndzldr.


?

8/9/2019 Unite 04

14/16


zet

Zihin engellilik durumu, en ksa anlatmla, hali hazrdaki ilevlerde nemli snrllklar gs-

terme olarak tanmlanmaktadr.

Zihin engelliler, farklboyutlarda duyduklaryardmn younluk derecesine gre snfland-rlmaktadrlar.

Zihin engelliliin bilinen 250'den fazla nedeni vardr. Ancak bu nedenlerle zihin engellilikdurumu arasnda birebir bir iliki yoktur.

Zihin engelli ocuklarn eitimlerinin temel amac, onlar n bamsz yaama becerilerini da-ha da gelitirmektir.

Zihin engelli ocuklarn eitimlerinde uygulamal davran analizi yntemi yaygn olarakkullanlmaktadr.

Trkiye'de zihin engelli ocuklarn ancak ufak bir blmne zel eitim hizmetleri sunula-bilmektedir.

Deerlendirme Sorular

Aa

daki sorular

n yen

tlar

n

verilen seenekler aras

ndan bulunuz.

1. Yaplan ilk zihin engellilik tanmlarnda aadaki zelliklerden hangisi yeralmtr?A. TbbiB. PsikolojikC. SosyalD. KltrelE. Psikososyal

2. Gnmzde yaygn olarak benimsenen AAMR'nin 1992 tanm daha nce

yaplan tanmlardan hangi ynyle farkllamaktadr?A. Daha ilevsel olmasB. Uyumsal becerilere daha fazla nem vermesiC. Zihinsel ilevlere daha fazla nem vermesiD. Ya snr getirmesiE. Kapsamnn daha geni olmas


8/9/2019 Unite 04

15/16


3. Zeka blm puanlarnn kuramsal dalmna gre WISC-R puannda (-2)standart sapmann karl zeka blm (ZB) puan aadakilerden hangisi-dir?

A. 50 ZBB. 55 ZBC. 60 ZBD. 65 ZBE. 70 ZB

4. Aadakilerden hangisi, zihin engellilik tanmnn uygulanmasnda gz-nnde bulundurulmas gereken varsaymlardan birisi deildir?A. letiim ve davran zelliklerindeki farkllklarn gznnde bulundu-

rulmas

B. Kltrel ve dil farkl

l

klar

n

n gznnde bulundurulmas

C. Zihinsel ilevlerdeki snrllklarn mutlaka uyumsal becerilerde snrl-lklara neden olmayacann gznnde bulundurulmas

D. Bireyin baz uyumsal becerilerde ve kiisel yeterliklerde gl olabilece-inin gznnde bulundurulmas

E. Uygun zel eitim hizmetlerinin zihin engelli bireyin yaam ilevlerindeilerlemelere neden olacann gznnde bulundurulmas

5. Aadaki retim yntemlerinden hangisi zihin engelli ocuklarn eitim-lerinde yaygn olarak kullanlmaktadr?A. Sunu Yoluyla retim

B. Bulu Yoluyla retimC. Tam retim Yoluyla retimD. Uygulamal Davran Analizi Yoluyla retimE. Aratrma-Soruturma Yoluyla retim

Yararlanlan ve Bavurulabilecek Kaynaklar

Eripek, S. Zihinsel Engelli ocuklar (2. Basm). Eskiehir: Anadolu niversitesiYaynlar, 1996.

Fiscus, E.D. ve C.J. Mandell. BireyselletirilmiEitim Programlarnn Gelitiril-mesi. (Editr: G. Akamete. evirenler: H.G.enel ve E.Tekin.) Ankara: 1997.

Heward, W.L. Exceptional Children (5. Basm). New Jersey: Prentice-Hall, Inc.,1996.

ftar, G.K., B.Birkan ve A.Uysal. Zihin zrl ocuklara Kavram retimi. Es-kiehir: Mesleki Eitim Yaynlar, 1997.


8/9/2019 Unite 04

16/16


zsoy, Y., M.zyrek ve S.Eripek. zel Eitime Giri(8. Basm). Ankara: KaratepeYaynlar, 1997.

zyrek, M. Snfta Davran Ynetimi. Ankara: Karatepe Yaynlar, 1996.


unite 04

Documents