universiteti shtetËror i tetovËs - studentet.info...6 gazeta universitare r ektori i usht-së,...

GAZETA UNIVERSITARE 3

Është institucion i lartë dhe i hapur mësimor - shkencor që ka për

synim dijen, shkencën dhe arsimin e brezave të rinj pa dallim feje,

konfesioni, race, gjinie etj.

Ai u themelua më 17 dhjetor 1994, në Tetovë, me iniciativën e

intelektualëve shqiptarë të Republikës së Maqedonisë, partive politike

shqiptare, shoqatave të ndryshme etj.

Pas një pune dhjetëvjeçare, më 20 shkurt 2004, ai zyrtarizohet nga ana e

Qeverisë së Maqedonisë.

Objektivi, misioni dhe vizioni i zhvillimit e dimensionimit të USHT-së

përkon me avancimin dhe rritjen e cilësisë në procesin e mësimdhënies

më bashkëkohore.

Universitetin Shtetëror të Tetovës e përbëjnë katër fakultete, Qendra për

studime politeknike, 19 programe studimore, 14 drejtime studimore dhe

3 institute hulumtuese shkencore. Në te studiojnë mbi 8.200 studentë.

Deri më tani këtu kanë diplomuar 1.700 studentë. Sot, në këtë universitet

punojnë mbi 110 mësimdhënës të rregullt e 130 bashkëpunëtorë dhe 50

administratorë.

Procesi mësimor-shkencor zhvillohet me metoda më moderne të

mësimdhënies. Në këtë universitet aplikohet modeli i reformuar i arsimit

të lartë sipas sistemit të transferit të kredive apo ECTS-sistemit.

Botues:Universiteti Shtetëror i Tetovës

Rektor:Prof. Dr. Sadi Bexheti

Përgatiti:Zyra për informim e USHT-së

Adresa:Rektorati i USHT,

Rruga e Ilindenit, p.n.1200, Tetovë, Republika

e Maqedonisë

Telefoni:+389 44 356 542

Fax:+389 44 334 222

Internet:www.unite.edu.mk

E-mail:[email protected]

UNIVERSITETI SHTETËROR I TETOVËS

4 GAZETA UNIVERSITARE

Stafi i ri drejtues i Universitetit të Tetovës ka ndërmarrë masa përkatëse dheaktivitete për tejkalimin e problemeve ekzistuese. Ndërkohë është konstituuar

Senati i Universitetit me anëtarë të rinj.Gjatë kësaj periudhe:- është sjellë Rregullorja e kritereve dhe procedurave për zgjedhje në thirrjetmësimore - shkencore dhe thirrjet për bashkëpunëtorë në USHT;- është sjellë vendim për formimin e studimeve të reja programore;- është shpallur Konkursi për zgjedhje të mësimdhënësve dhe bashkëpunëtorëve,teksa do të shpallen edhe dy konkurse për zgjedhje të profesorëve dhe tëbashkëpunëtorëve;- është sjellë vendim për themelimin e Fletores Universitare të USHT-së;- është sjellë vendim për zgjedhje të Rektorit në Universitet;- është sjellë vendim për kompletimin e dosjeve të mësimdhënësve,bashkëpunëtorëve, administratorëve dhe studentëve;- vazhdon puna me projekte të shumta ndërkombëtare dhe ndëruniversitare, siçështë projekti Tempus dhe të tjerë;

ZYRA PËR MARRËDHËNIE ME JASHTË

Universiteti Shtetëror i Tetovës, nëpërmjet Zyrës për Marrëdhënie me Jashtë (ZMJ),ka krijuar bashkëpunim ndëruniversitar në Evropë dhe në botë;- vazhdon me implementimin e Kartës së Bolonjës, ECTS kredive, mobilitetit tëstudentëve dhe stafit akademik, implementimin e projekteve të përbashkëtandëruniversitare;Zyra për Marrëdhënie me Jashtë ka mundësuar bashkëpunime të shumtandërkombëtare, ndërkohë që realizohen projekte të ndryshme akademike, që janënë procesin e nënshkrimit të marrëveshjeve ndëruniversitare, gjegjësisht anëtarësimin

AKTIVITETE TË REKTORATIT TË USHT-SË


e universitetit në EUA, Universiteti veror në bashkëpunim me ATA dhe Mbretërinëholandeze, anëtarësimin në ACA, bashkëpunim me Washington DC, pjesëmarrje nëuniversitete dhe konferenca evropiane dhe botërore, Tempus projekti që zhvillohetnë USHT dhe në kuadër të këtij projekti, bashkëpunimi me Universitetin e Suedisëetj.

UNIONET STUDENTORE

Unionet studentore kanë qenë mjaft aktive dhe kanë realizuar një sërë aktiviteteshdhe projektesh, që janë mbështetur nga Rektorati në forma të ndryshme:- mbulimi i shpenzimeve për aktivitetin e takimeve të unioneve studentore tëEvropës Juglindore, që është mbajtur në Strumicë;- dhënia e pajisjeve teknike për funksionimin e zyrës të USUSHT-së;- ndihma për organizimin e Brucoshiadës 2006;- organizimi i seminarit informativ “Sistemi i Bolonjës dhe implementimi i tij nëUniversitetin Shtetëror të Tetovës”;- mbështetja e USSH në seminarin e mbajtur në Strugë në lidhje me ECTS;- furnizimi me pajisje për funksionimin e organizatës studentore;- financimi për pjesëmarrje në Konferencën rajonale, ndëruniversitare në Prishtinë;- USSHM-së i është mbuluar projekti për anketimin e studentëve;- është financuar projekti për gazetën studentore, i cili e ringjall jetën studentorenë USHT;- financimi i projektit për debatet virtuale me personalitete, profesorë, studentëdhe stafin akademik (projekt i USSHM-së);- Studentëve u janë financuar dy udhëtime zyrtare, një në Tiranë, ku kanë marrëpjesë në aktivitete ndërkombëtare;Vizita e studentëve në Universitetin Mbretëror Iliria në Prishtinë etj.

DISA PROJEKTE PËR VITIN 2007

- Këtë vit, universiteti do të vazhdojë me transferimin për programet studimoredhe programet lëndore, në frymën e Deklaratës së Bolonjës, për të cilat janëformuar grupet punuese;- do të vazhdojë me ekipimin e mëtutjeshëm kadrovik, me mësimdhënës dhebashkëpunëtorë, në pajtueshmëri me kushtet dhe kriteret e vërtetuara nga Ligjipër Arsim të lartë;- në periudhën e ardhshme kolektivi i Rektoratit do të bëjë përpjekje maksimalepër zgjedhjen e problemeve materiale dhe hapësinore në Universitet, sidomos përndërtimin e Fakultetit Ekonomik të USHT-së, krijimin e kushteve për vendosjendhe ushqimin e studentëve, sigurimin e kushteve për zhvillimin e jetës kulturore -argëtuese dhe sportive të studentëve; - gjatë kësaj vere do të organizohet Seminari për Gjuhën, Letërsinë dhe KulturënShqiptare, ku do të trajtohen çështje të ndryshme gjuhësore dhe letrare të shqipes;do të mbahen kurse me studentë për gjuhën shqipe etj. Seminari do të zhvillohetnë kohën e pushimeve verore.


Rektori i USHT-së, prof. dr. Sadi Bexheti ka qenëpjesëmarrës i Konferencës së tretë të rektorëve nga

universitetet e Ballkanit që u mbajt më 1 dhe 2 dhjetor,në hotel “Tirana International”, në Tiranë.Në konferencë është diskutuar në temën “Procesi iBolonjës, Autonomia dhe Aktiviteti kërkimor”.Ministri i Arsimit dhe Shkencës së Shqipërisë, Genc Pollo,foli për angazhimet konkrete të Ministrisë së Arsimit, përsa i takon përmirësimit në institucionet arsimore nëShqipëri etj.Rektori i Universitetit Shtetëror të Tetovës, prof.dr. SadiBexheti, duke folur për vizionin e të ardhmes së USHT-së, u ndal në lirinë akademike, e cila sfidon margjinalizimin

KONFERENCA BALLKANIKE E REKTORËVE:NËNSHKRUHET DEKLARATË E PËRBASHKËT

Rektori prof.dr.Sadi Bexheti merr pjesë në punimet e Konferencës sëIII të rektorëve të Universiteteve të Ballkanit

KONFERENCA E III E REKTORËVE TË UNIVERSITETEVE BALLKANIKE

e intelektualit, arritjen e lirisë akademike, sfidat e arsimitsot, ngritjen e cilësisë, implementimin e procesit tëBolonjës, bashkëpunimin ndëruniversitar rajonal etj.Fjalimi i rektorit prof. dr Sadi Bexheti u prit me njëinteresim te madh nga rektorët e pranishëm në këtëkonferencë të rëndësishme ndërkombëtare.Në fund të Konferencës së Tretë të Rektorëve tëUniversiteteve të Ballkanit, pjesëmarrësit nënshkruanDeklarata e Tiranës, 3-shi.Konferenca u organizua nga Universiteti i Tiranës nëbashkëpunim me Ambasadën Italiane në Shqipëri,Ministria e Arsimit dhe Shkencës e Shqipërisë dhe Rajonii Pulias (Itali).


Prof.dr.Sadi Bexheti

LIRIA AKADEMIKESFIDON MARGJINALIZIMIN

E INTELEKTUALIT

Prof. Dr. Sadi Bexheti gjatë fjalimit në Tiranë

Të nderuar pjesëmarrës, kolegë akademikë, rektorë ngashumë vende të botës,

I bindur se përpjekjet tuaja dhe tonat, identike përpromovimin, konsolidimin dhe përparimin e përgjithshëmtë edukimit superior, janë gjithandej një sfidë epërbashkët me të cilën ballafaqohemi në punën tonë tëpërditshme, dhe në ç’drejtim kemi fokusuar tërë energjitëtona intelektuale dhe akademike, dua që fjalën time tanis nga premisa kryesore e punës së një intelektuali dhenjë njeriu që synim jetik ka inkurajimin dhe zhvillimin eqytetësisë akademike. Është një premisë, që siç e dimë tëgjithë, sidomos në këtë pjesë të kontinentit, ka qenë ekushtëzuar dhe asnjëherë e plotë: kjo është liriaintelektuale, brenda saj liria akademike, që në kuptim tëlirisë së përgjithshme ka qenë po aq një nocion ingushtuar sa dhe një koncept, të cilin intelektuali, nëkëtë pjesë të botës, është përpjekur ta sjell në plotësinëe tij.Liria akademike është ende një prej sfidave aktuale,tejkalimi i së cilës do të nxirrte nga margjinalizimiintelektualin tonë akademik, i cili sot, nga ndërrimet esistemeve, ka mbetur i izoluar, përkundër dëshirës dhevullnetit të vet. Ai aktualisht nuk ka mundësi t’i tregojëvlerat e veta dhe të bëjë punën e vet kërkimore shkencore,jo se nuk do, por pse nuk ka mundësi dhe as mjete për tëbërë një gjë të tillë, që di dhe mund ta bëjë. Kalimi prejnjë sistemi njëpartiak në sistem shumëpartiak dhendryshimet e mëdha sistemore mundësuan lindjen ekapitalit, i cili, dashur apo padashur, në kërkim tëmodeleve dhe modaliteteve, që nuk ishin gjithmonë nëpërputhje me realitetet e reja, margjinalizoi shtyllënkryesore të edukimit - arsimin. Duke parë se nëformësimin e politikave dhe metodave të reja shpeshështë anashkaluar invencioni intelektual dhe ështëinjoruar ajo që në terminologjinë e fundit do ta quaja‘një input i mendjes’, mendoj se është koha që në EvropënJuglindore të fillojë të vijë në shprehje invencioniintelektual, i cili mund t’i shtyjë proceset përpara dhe tëfitojë, së fundi dhe mbi të gjitha studenti, si dhe tëarrihet demargjinalizimi i sotshëm i akademikut tonë.

ARRITJA E LIRISË AKADEMIKE

Për lirinë dhe mbi lirinë është shkruar dhe folur mjaft,por atë që unë dua ta debatoj dhe ta bëjë temë debatime ju, kolegë të nderuar, është: Si të arrijmë që liriaakademike të bëhet sfidë për kundërvlerat që na sulmojnësi virus që shkatërron gjithçka. Në këtë kontekst, mendojse vetëm me një punë sistematike dhe bashkëpunim tëtë gjithëve mund të arrijmë t’i luftojmë dukuritë nega-tive që na paraqiten sot dhe atë që do të mund të quhejqëndrim në amullinë e së kaluarës kundruall kërkesaveqë koha ka vënë përpara nesh. Kushti themelor ështëruajtja e lirisë dhe integritetit akademik. Duke ruajturlirinë akademike ne automatikisht mbrojmë autonominëe Universitetit e me këtë edhe lirinë akademike, ndërkohëqë mënyra më e mirë për të arritur deri te liria e plotëakademike është që vetë akademiku të definojë lirinë evet akademike e jo të tjerët t’ia përcaktojnë atë brendasuazave të asaj që dikush tjetër e konsideron mostër tëlirisë akademike.



SFIDAT E ARSIMIT SOT

Padyshim, arsimi universitar dhe akademik ka shumë sfidapara vetes. Nuk do të hyj të them se cilat janë sfidat,sepse janë të njohura. Por, do të ndalem në njërën prejtyre, që mendoj se është shumë e rëndësishme: çështjase si të arrijmë deri tek përsosmëria e procesit edukativo-arsimor, si të arrijmë deri tek ajo pikë, që studentëve,kolegëve tanë, profesorë dhe akademikë t’u ofrojmëkushte të mira për punë, për mësim dhe për mundësi përtë thelluar dijen. Kjo mendoj se është sfida dhe detyramë e madhe që shtrohet sot para nesh. Ajo që ne duhettë bëjmë është të sigurojmë mjete dhe te gjejmë mënyrëpër ngritjen cilësorë të mësimit, një prej të cilave ështëqë studentët dhe asistentët të kenë mundësi të vazhdojnëstudimet pasuniversitare në një shtet tjetër me përvojëtë madhe universitare, ku pas ngritjes profesionale tënjë periudhe prej 2 deri në 5 vjet të kthehen në bazë, kudo të bartin përvojën e fituar në organizimin e procesitmësimor në institucionet tona. E them këtë, sepse kjoështë mënyra më e mirë për të arritur nivelin e kërkuar tëmësimdhënies, që është qëllimi ynë parësor. Në këtëdrejtim, kërkesë permanente vazhdon të jetë që shoqëritëe vendeve ballkanike të liberalizohen më tej dhe qëqytetarëve të tyre akademikë t’u mundësohet punëkërkimore shkencore me një afat të caktuar kohor, sepsekështu ky ambient studimor ndikon tek ata për t’iperfeksionuar dijet e tyre. Dhe, një çështje që mendoj seështë po aq me rëndësi: Ne, kolegë të nderuar, duhet tëbëjmë dhe të ofrojmë programe studimore që do të jenëkonkurrente dhe të kërkuara nga studentët, sepse kjoështë mënyra e vetme për të qenë në hap me kohën dheme pjesën tjetër të botës.

NGRITJA E CILËSISË MËSIMORE DHE BOLONJA

Dihet mirëfilli se shtylla kryesore e procesit tëimplementimit të Kartës së Bolonjës është angazhimi iprofesorit dhe studentit, nëpërmjet mënyrës së mësimit

dhe studimit interaktiv.Universiteti i Tetovës është angazhuar që studentëve dhemësimdhënësve të vet t’u ofrojë kushte maksimale përmësim, t’u mundësojë punë praktike dhe laboratorike dhet’u krijojë hapësirë për punë vetanake studimore. Dhe,kuptohet, duke ndikuar në këto pika, ndikon drejtpërdrejtnë ngritjen e procesit mësimor.Kur flasim për implementimin e Kartës së Bolonjës dhezbatimin e saj në USHT, më duhet të them se jemi aktivishtdhe seriozisht të angazhuar në harmonizimin eprogrameve, aplikimin e sistemit të notimit në bazë tëECTS kredive, organizimin e trajnimeve të stafit përimplementimin e plotë të Kartës së Bolonjës dhedetyrimeve të tjera, mbajtjen e seminareve nëpër fakulteteetj. Në Universitetin tonë ka një udhëheqës, i cili bashkëme stafin e tij, punon dhe përkujdeset vetëm për zbatimine plotë të Kartës së Bolonjës.Procesi i reformimit të Universitetit të Tetovës nuk bëhetpër shkak të ndonjë arsyeje tjetër, por ngaqë reformimiështë i domosdoshëm, do të thosha i pashmangshëm,për qenësinë e Universitetit dhe të punës së tij. Çështjaështë se sa larg mund të shkojë, në këtë plan, çështja ereformimit, se sa i thellë dhe rrënjësor do të jetë ai nëkëto rrethana të lëkundura në të cilat punojmë dheveprojmë. Se sa ky reformim do të jetë rrënjësor apopërmirësues, këtë duhet ta vëmë brenda suazave tëmundësive që i kemi, në raport me realitetin në të cilingjendemi, jo vetëm si institucion i lartë edukativ, poredhe si shoqëri në përgjithësi. Kjo varet nga shumerrethana: Universiteti nuk është aktualisht i paprekshëmnga ndikimet e gjendjes së përgjithshme dhe vështirësivenë shoqëri dhe ai nuk bën përjashtim në këtë plan. Por,Universiteti duhet t’i përgjigjet kohës sa i takonreformimit të brendshëm dhe çështjeve me të cilat duhettë merret. Ai duhet të jetë të paktën në hap me kohën,nëse nuk mund t’i paraprijë asaj. Megjithëse, kjo e funditç’është e vërteta i takon atij, në mënyrë që ai ta mbajëkohën së cilës i takon, por edhe që koha ta mbajë atë, sidhe të jetë projektues i synimeve të përgjithshme, si nëkohen që vepron, ashtu edhe i kohës që na pret dhe drejtsë cilës ecim pandalshëm.

STUDENTËT DHE PENGESAT NË INTEGRIMET EVROPIANE

Pa dyshim, studentët janë prioritet yni kryesor dhe mëduhet të them se ne jemi ata qe studentëve tanë duhett’u ofrojmë programe interesante studimore, t’u ofrojmëbursa për t’i stimuluar ata në studim, t’u ofrojmë kuadrovetë reja dhe me potencial mundësi për t’i përvetësuar dijet,t’u ofrojmë bashkëpunim, jo vetëm brenda institucional,por dhe me gjerë, duke studiuar mundësinë e bashkë-punimit mes universiteteve tona, dialogun dhediskutimin midis nesh në forma të ndryshme, ta shpijmëpara kuadrin potencial dhe përfundimisht, të jemi nëfunksion të studentit. Fundja, për këtë jemi këtu. Në këtëkontekst, dua të them me keqardhje se në rrugën eintegrimeve evropiane studentët tanë vazhdojnë të

Prof. Dr. Sadi Bexheti seancës


mbeten prapa, jo me dëshirën e tyre, sepse studentëttanë janë të gatshëm për të konsumuar vlerat e mëdhadhe pozitive që i ofrojnë universitetet e ndryshme nëbotë, por nga arsye të një natyre tjetër. Problemi funda-mental që pengon Universitetin dhe studentin nëaspektin e integrimeve është mundësia e kufizuar ekomunikimit dhe lëvizjes. Liberalizimi i regjimit të vizaveduhet të vijë në shprehje gjithnjë e më shumë dhe mëduhet nga këtu të dërgoj një mesazh, si akademik, sestudentëve tanë, po edhe profesorëve, akademikëve,duhet t’u mundësohet që të lëvizin më lirshëm në rajondhe në kontinent e në botë që të mund të fitojmë përvojatë cilat do t’i transmetojnë më tutje. Kjo është rruga evetme dhe ne jemi pa mëdyshje për integrime evropianedhe gjithnjë i kemi përshëndetur nismat në këtë drejtim.Por, tash ka ardhur koha që të bëhet një liberalizim më imadh dhe nga këtu duhet të bëjmë thirrje për lehtësimtë regjimit të vizave dhe për hapje të dyerve tëbashkëpunimit për Universitetet tona, sepse vetëm kështumund të ecim drejt integrimeve. Angazhimi ynë në këtëdrejtim duhet të jetë i vazhdueshëm, sepse ne kërkojmëatë që na takon, e kjo është lëvizja e lirë, ashtu si lëvizinme lehtësi qytetarët në Evropë, pjesë e së cilës jemi edhene.

BASHKËPUNIMI NDËRUNIVERSITAR RAJONAL

Lidhur me bashkëpunimin rajonal, mendoj se kontaktetnë mes nesh duhet të jenë më të shpeshta, më të ngushta,më konkrete, të mbarsura me projekte konkretebashkëpunimi në fusha të ndryshme shkencore dhestudimore. Ne, së bashku duhet të punojmë që kybashkëpunim të jetë më dinjitoz, më konkret dhe me samë pak protokolle në mes nesh.Nga këtu shfrytëzoj mundësinë që si akademik t’i ftojkolegët e mi nga Universitet e tjera për bashkëpunim meUniversitetin Shtetëror të Tetovës, si me një institucionarsimor, i cili është i gatshëm të bashkëpunojë meuniversitetet simotra në rajon. Ne jemi ata, kolegë të

nderuar, që kanë për detyrë që profesorët, studentët dhestafet tona t’i afrojmë me afër njëri-tjetrit, t’u mundësojmëkomunikim sa më të mirë, por përmes projekteve konkrete.Vetëm kështu mund të konkurrojmë dhe të tregojmë sejemi gati për ballafaqim me sfida të reja dhe për integrimesë pari në mes nesh.Universiteti Shtetëror i Tetovës është i gatshëm, jo vetëmformalisht, për këtë bashkëpunim, prandaj po e thempublikisht nga këtu, dyert tona janë të hapura. Ne duamkomunikim dhe bashkëpunim sa më të ngushtë meuniversitetet e tjera në rajon e më gjerë.Organizimin e aktiviteteve të përbashkëta në mesUniversiteteve tona duhet ta nxisim ne nga këtu dhe sëbashku të dalim me ide dhe projekte konkrete përbashkëpunim afatgjatë. Në këtë kontekst, zyrat përbashkëpunim dhe marrëdhënie ndërkombëtare duhet tëjenë shumë aktive dhe duhet të kenë menaxherin përprojekte, menaxherin për kërkime, zyrën për impleme-ntimin e projekteve, e cila do të menaxhohej nga njëdepartament i veçantë. Po ashtu, vend të posaçëm zënëedhe zyrat për shkencë dhe resurse humane, ku neinvestojmë vazhdimisht, të bindur se ky është një investimnë kuadrot e reja.

VIZIONI PËR UNIVERSITETIN

Dhe, në fund të këtij prezantimi do të theksoja se vizioniynë në Universitetin e Tetovës është i qartë. Ne kuptojmëse jemi një institucion universitar relativisht i ri dhe i cilinë historikun e vet të shkurtër ka pasur një zhvillim atipik,duke u ballafaquar me probleme thjeshtë ekzistenciale,si pasojë e presioneve të shumta dhe të ndryshme, që kandjekur punën e tij në vitet e para të themelimit. Por,vizioni ynë është tani fare i qartë se ç’mund të bëjmë përtë kompensuar për kohën e humbur dhe për të zënë hapinme universitetet e tjera, si në vend ashtu dhe më gjerënë rajon. Unë dhe stafi im i përcjellim me vëmendjerekomandimet nga institucionet e ndryshme arsimoreevropiane, të cilat sugjerojnë që të punojmë më shumëme reformat, të cilat ne i kemi përqafuar që në fillim dhepunojmë për evitimin e defekteve, të cilat na paraqitengjatë punës. Ne jemi të vendosur dhe të bindur se kemilënë përfundimisht anash ditët e vështira të lindjes sëUniversitetit dhe po kalojmë në fazën e konsolidimit dhepjekurisë së plotë në punën tonë akademike. Po epërfundoj këtë diskutim me shpresë se në takimet eardhshme të këtij lloji, do të flasim më shumë përsukseset që ne i kemi arritur në Universitetin tonë, poredhe të gjithë ne në institucionet që i drejtojmë.

(Fjalim i rektorit të USHT-së, prof. dr. Sadi Bexhetin që ulexua në Konferencën e III-të të rektorëve të UniversiteteveBallkanike në Tiranë)

Rektori me atasheun italian



“Procesi i Bolonjës: Autonomia dhehulumtimet”

Deklarata e III e Tiranës

Përfaqësuesit e universiteteve pjesëmarrëse në Konferencën eIII të Rektorëve të Universiteteve konsiderojnë se: Principetbazike të procesit të Bolonjës, e cila ka për qëllimristrukturimin homogjen në fushën e sistemit tëuniversiteteve evropiane të përbërë nga:

· promovimi i mobilitetit të të dyja palëve, profesorëve dhestudentëve;

· adaptimi i sistemit koherent të Sistemit Evropian tëTransferimit të Kredive (ECTS);

· zhvillimin e principeve për sigurimin e kualitetit, praktikavedhe infrastrukturës;

· zbatimi i kurseve të përbashkëta që çojnë drejt notimit tëpërbashkët;

· promovimin e dimensionit social në proceset e edukimit;· shtytja për hartimin e Kornizës Kualifikuese (KK) në mënyrë

që të jetë kompatibile me atë evropiane deri në vitin 2010;· përmirësimi i atraktivitetit të sistemit HE;· Promovimin dhe shtytjen e iniciativave afatgjate mësimore;· Organizim më të mirë të pranimit të procesit kualifikues;· Simbioza e edukimit dhe hulumtimit

Dhe nënvizojnë ndikimin pozitiv,Se Deklarata e Bolonjës ka qenë një simulant për Procesin eBolonjës, i cili që nga atëherë është zhvilluar në disa faza:Komunikatat e Pragës dhe Berlinit, porosia e Salamankës dheDeklarata e Gracit, Konventa e Lisbonës dhe Konkluzionet eBergenit.Po ashtu konsiderojnë seDeri në Takimin Ministror të Londrës që do të mbahet në maj tëvitit 2007, qëllim i së cilit është forcimi i Fushës Evropiane të

Mixhait Reçi, rektor i UniversitetitMbretëror “Iliria” dhe rektori i USHT-

së Prof. Dr. Sadi Bexheti


Arsimit të Lartë (EHEA) dhe çështje të tjera nga Procesi i Bolonjës.Dhe duke marrë në konsideratëSe që nga takimi i Berlinit shumica e vendeve Ballkanike janë anëtarefuqiplote të komunitetit të Procesit të Bolonjës, dhe për këtë shkakiniciojnë përkushtimin e qeverive dhe pjesërisht të disa sistemevekombëtare universitare të këtyre vendeve për të ndikuar në njëndryshim fondamental dhe reforma të cilat do të burojnë ngadiskutimet dhe asistenca e vendeve tashmë të inkuadruara.Sistemi i Arsimit të Lartë (EL) i regjionit duhet të zhvillojëreforma të mençura dhe fondamentale me qëllim të:

· Krijimit të autonomisë institucionale dhe përgjegjësinë einstitucioneve të EL përbrenda legjislacionit në fuqi;

· Trimërimi i forumit të rektorëve të regjionit të Ballkanit dherektorëve të universiteteve italiane;

· Vendosjen e një mobiliteti efektiv ndërevropian dhe ndërballkanik, mundësisht përmes një “Kartele universitare”;

· Formësimi i përmbajtjeve të kurseve në mënyrë që të përputhenme udhëzimet dhe trendet evropiane;

· Palët aderuese të kësaj Deklarate, e cila po ashtu synonafirmimin e Fushës Evropiane të Arsimit të Lartë (EHEA) dhehulumtimit (ERA),

Konsiderojnë:· Se instrumentet aktuale tëBashkimit Evropian, siç janëTempusi, Leonardo Sokrati dheProgrami i VII - të i Kornizës përhulumtim mund të paraqesin njëmundësi për përfshirjen emëtutjeshme të tyre siprotagonist.

Vlerësojnë pozitivisht:Përvoja e universiteteveUNIADRION, CIRCEOS, UNICA,UNIMED dhe CEI dhe përqafimi ipërmbajtjes së Deklaratës sëAnkonës dhe Ravenës dheveprimet të cilat është duke indërmarrë sistemi italian i

Ministri shqiptar i Arsimit, Genc Pollo, në Konferencën e III të Rektorëve tëBallkanit



universiteteve në Ballkan, me parashenja për fuqizim të mëtutjeshëmtë tyre në të ardhmen.Shfrytëzoni mundësinë:Për të krijuar përbrenda kornizës se EHEA-së dhe ERA parakushtet përnjë bashkëpunim brenda ballkanik në fushën e arsimit dhe hulumtimitnë mënyrë që të drejtohet shoqëria e secilit vend drejt përmirësimitkapital njerëzor.Përkushtohen që në një afat të shkurt dhe afat të mesëm tërealizojnë objektivat e mëposhtme:

· të intensifikojnë informimin, të bëjnë shkëmbimin e burimevenjerëzore, duke respektuar principin e reciprocitetit, duke pasurparasysh kontributin në harxhime;

· të krijojnë kushte për përparimin e rrjeteve të qendraveregjionale me qëllim të krijimit të Forumit Regjional Akademikdhe Hulumtues;

· të shtyjnë përpara shumëgjuhësinë dhe multikulturën;· të organizojnë kurse para dhe pas diplomimit;· të bëjmë funksionale pranimin e dyanshëm të diplomave me

përkrahjen dhe prezencën e partneritetit italian dhe vendeve tëtjera evropiane;

· të promovojnë dhe përkrahin mësimin elektronik dhe në largësi,në veçanti në lidhje me kurset e diplomimit;

· të zgjerojnë bashkëpunimin përmes konferencave, seminareve,


punëtorive dhe shkollave verore;· të krijojnë parakushtet për aktivitete të “thellimit të plotë” dhe

për trajnime profesionale në gjuhë gjegjëse, duke përfshirë edhegjuhën italiane.

· CRUI të vazhdojë të jetë promotor i aksionit të bashkëpunimitndëruniversitar italian- ballkanik sipas “Kampusit të Parë” dukevlerësuar kompetencat didaktike dhe shkencore të pjekura tekuniversitetet italiane

Konkludojnë:· të propozojnë institucioneve vendimmarrëse në Bruksel që të

sigurojnë të drejtën e qarkullimit të lirë dhe qëndrimit tëstudentëve, profesorëve, hulumtuesve dhe shkencëtarëve;

· të vazhdojnë iniciativën e takimeve periodike çdo vit, në secilinvend në bazë të parimit të rotacionit sipas rregullit alfabetik;

· të ndërmarrin iniciativë për institucionalizimin e rrjetit tëuniversiteteve Ballkaniko-ltaliane, të emërtuar Uni- BallkanNet,e cila do të jetë më fleksibil dhe promotor i bashkëpunimit tëdyanshëm dhe shumanshëm;

· pjesëmarrësit përkrahin idenë që Uni-BalkanNet të bëhet, në njëtë ardhme të afërt, një forum permanent i bashkësisëakademike dhe shkencore të Ballkanit, me seli mundësisht nëTiranë;

· të promovojnë përmes rrjetit rolin e universitetit si “të njëmakine të fuqishme dhe dritare e shoqërisë”, i cili synonfuqizimin, mësimin dhe promovimin e principeve tëdemokracisë në të gjithë regjionin;

· të përforcojnë dhe të harmonizojnë rolin, trajtimin ekonomikdhe ndërtimin e karrierës së hulumtuesve dhe stafit akademiktë institucioneve të ndryshme në këtë fushë;

· të krijojnë parakushtet në mënyrë që të kemi universitete tëcilat do të ishin iniciatorë të një renesance të re në të gjithëregjionin e Ballkanit dhe për zhvillimin e marrëdhënieve në mestë sistemit të universiteteve evropiane drejt procesit tëintegrimeve evropiane;

· t’u caktojnë kryetarëve të KRUSH-it dhe CRUI-t përgjegjësinëpër dërgesë të këtij dokumenti të gjitha shteteve të përfshira,në mënyrë që të përfshijnë këtë zhvillim në marrëveshjetbilaterale.Prorektori i Universitetit “Sulejman

Demirel” (Turqi), rektori i USHT-sëdhe rektori i Universitetit të Thrakisë

(Turqi)


Fjalimi i rektorit të USHT-së Sadi Bexheti

USHT - BURIM DITURIE,EMANCIPIMI KOMBËTAR DHE

QYTETËRIMI EVROPIAN

Në emër të Universitetit Shtetëror tëTetovës, të studentëve dhe të

mësimdhënësve të tij, ju dëshirojmirëseardhjen në këtë ditë të rëndë-sishme për të gjithë ne në institucionintonë dhe për edukimin sipëror akademiknë përgjithësi. Ky përvjetor i themelimittë Universitetit Shtetëror të Tetovës ështënjë mundësi e mirë për të vlerësuar tëshkuarën dhe për të projektuar të ardhmene këtij institucioni të lartë arsimor. Rrugae tij ishte e shkurtër, por me mjaftperipeci. Universiteti i Tetovës uthemelua më 17 dhjetor 1994 dhe përnjë dekadë punoi si nismë e intele-ktualëve shqiptarë, e partive politikeshqiptare, e shoqatave dhe e dashamirëvetë shumtë të arsimit të lartë brenda dhejashtë vendit. Universiteti ynë ka njëhistori përpjekjesh e sakrificash qëdëshmojnë kuptimin dhe seriozitetin enevojës për të pasur një institucion tëlartë arsimor për t’iu përgjigjur nevojavetë kohës dhe të qindra e mijëra stude-ntëve të etshëm për të pasur shkollimsipëror në gjuhën e tyre amtare…Më 22 shkurt 2004, Universitetit iTetovës, u zyrtarizua nga ana e Parlamentit

dhe filloi të funksionojë si Universitet itretë në Republikën e Maqedonisë. Mëvonë, ky institucion arsimor akreditohet,me çka rrumbullakohet korniza ligjore eakademike e funksionimit dhe struk-turimit të tij. Universitetin Shtetëror tëTetovës e përbëjnë katër fakultete, dyqendra studimore, 19 programe studi-more, 14 drejtime studimore dhe 3institute hulumtuese shkencore. Në USHTstudiojnë mbi 8.200 studentë. Këtu, derimë tani kanë diplomuar 1.700 studentë.Sot, në këtë universitet punojnë mbi 110mësimdhënës të rregullt e 130 bashkë-punëtorë dhe 50 administratorë.Universiteti Shtetëror i Tetovës ështëinstitucion i lartë mësimor-shkencor qëka për synim dijen, shkencën dhearsimimin e brezave të rinj. Ai është ihapur për të gjithë, pa dallim etniteti,feje, race dhe gjinie.Universiteti Shtetëror i Tetovës ështëpjesë e hapësirës akademike të MagnaKartës dhe Marrëveshjes së Bolonjës.Ndonëse jemi duke punuar në kushte tëvështira, ne mëtojmë dhe përpiqemi t’ipërcjellim trendet bashkëkohore tëmësimdhënies, përmes inkorporimit të

sistemit të kredive ECTS dhe standardeveevropiane të shkollimit të lartë, që dalinnga Konferenca e Glasgout, Bergenit,Konferenca Ballkanike e Tiranës, etj.Në këtë kontekst, USHT-ja ka ngritur njëinfrastrukturë të gjerë bashkëpunimindëruniversitar. Ky bashkëpunim, gjithnjëe më shumë vazhdon të zgjerohet mbibazën e përpilimit dhe zhvillimit të

Ky përvjetor i themelimit të Universitetit Shtetëror të Tetovësështë një mundësi e mirë për të vlerësuar të shkuarën dhe përtë projektuar të ardhmen e këtij institucioni të lartë arsimor.Rruga e tij ishte e shkurtër, por me mjaft peripeci

AKADEMIA SOLEMNE PËR NDER TË 12 VJETORIT TË USHT-SË

Rektori Sadi Bexheti gjatë AkademisëSolemne të USHT-së


planprogrameve, hulumtimeve tëpërbashkëta ndëruniversitare,vizitave ndëruniversitare tëmësimdhënësve dhe të stude-ntëve, etj.Deri më tash, universiteti ynë kanënshkruar një sërë marrë-veshjesh bashkëpunimi me uni-versitetet vendore, rajonale dhemë gjerë, si Universitetin “ShënKirili dhe Metodi” në Shkup,“Kliment Ohridski” në Manastir,me Universitetin e EvropësJuglindore në Tetovë, Univer-sitetin Evropian në Shkup, Universitetine Tiranës, Universitetin Bujqësor tëTiranës, Universitetin e Prishtinës, pastajme Universitetin ”Xhorxh Uashington”dhe atë të Nju-Jorkut në SHBA, meUniversitetin e Shtutgardit, Cyrihut,Manhaimit, Mariborit, Lubjanës, etj.Ky bashkëpunim i frytshëm ndëruniver-sitar, solli si fryt që në vitin 2005,Universiteti Shtetëror i Tetovës tëpranohet anëtar i barabartë i Bashkësisësë Universiteteve të Evropës.Imperativi ynë është që të punojmë, qënë të ardhmen t’i zhvillojmë kapacitetetakademike, strukturore dhe organizative,kapacitetet hapësinore, teknologjike, etj.Jemi të bindur se këtë do ta realizojmë,duke shtuar programe të reja studimore,atraktive dhe të nevojshme, që të fillojmëme studime pasuniversitare, të sjellimmjete më të përparuara informatike-teknologjike, të zgjerojmë objektet përmësim, sallat sportive, laboratoret,mensën, bibliotekën, konviktet, etj.Me realizimin e këtyre objektivave, ne dotë mund t’u përgjigjemi kërkesave për njëstudim që është kompatibil me trendetndërkombëtare të arsimit të lartë, pra, mevizionin e Magna Kartës dhe Deklaratëssë Bolonjës.Për më tutje, ne synojmë të krijojmë njëinstitucion të respektuar të arsimit tëlartë, të reformuar dhe me frymë liberale.Arsimimi liberal do të thotë lirim i njeriutnga mbyllja në suaza të klasës së tij të

ngushtë, të kohës, të sfondit të tij tëpërditshëm dhe madje edhe të kufizimeveracore dhe etnike. Ky Universitet duhettë jetë burim i diturisë, emancipimitkombëtar dhe i qytetërimit evropian.Qëllimi i edukimit është t’u mundësojënjerëzve, individëve, të vazhdojnëngritjen e tyre arsimore, kurse shpërblimi të mësuarit është aftësia e vazhdueshmepër rritje. Kjo ide nuk mund të sendërtohettek të gjithë pjesëtarët e një shoqërie,

FAMILJA E KOMANDANTIT LEGJENDARADEM JASHARI MORRI PJESË NË AKADEMINjë delegacion i udhëhequr nga MuratJashari, pjesëtar i familjes së nderuarshqiptare Jashari nga Prekazi i Drenicës,e nderoi Akademinë solemne me pjesë-marrjen e tyre. Delegacioni i lartë ifamiljes Jashari, i udhëhequr nga MuratJashari, kishte ardhur enkas për 12vjetorin e themelimit të UniversitetitShtetëror të Tetovës. Me këtë rast rektorii USHT-së prof. dr. Sadi Bexheti shfrytëzoirastin dhe e falënderoi Murat Jasharinpër prezencën e tyre në këtë solemnitettë rëndë-sishëm për institucion që aidrejton. “Është kënaqësi që sonte juJasharajt shumë të nderuar t’u kemi nëmesin tonë. Ndihem i privilegjuar që jeninë mesin tonë dhe ju falënderoj nga zemrapër praninë Tuaj. Na e keni zbuku-ruarkëtë përvjetor”, tha mes tjerash rektoriSadi Bexheti. Murat Jashari

pos aty ku ka ndërveprim tëndërsjellë dhe aty ku ka mundësitë krijimit të kushteve për rindër-timin e sjelljeve shoqërore dhe tëinstitucioneve përmes stimulimittë interesave të veçanta dhe tëpërbashkëta. Dhe, kjo do të thotëkrijim i shoqërisë dhe i institu-cioneve demokratike.Në këtë frymë, duhet kuptuar edhethënien e ish-presidentit ameri-kan, Xhon Kenedit kur thotë se“nuk duhet harruar se prijësit tanëmë të mëdhenj kanë qenë po ashtu

dijetarët tanë më të mëdhenj”. Ne duamqë shoqërisë t’i japim sa më shumë dijetarënga kjo vatër e lartë e arsimit.Në fund, më lejoni që t’ua uroj përvjetorine themelimit të Universitetit, me dëshirëndhe shpresën, se Universiteti Shtetëror iTetovës do të hapërojë me kohën dhe dotë jetë tempull i dijes, i cili do tëstandardizojë kodin e përparimit dhe tëkomunikimit me botën dhe anasjelltas.


12 VJET PËRPJEKJE PËRARSIMIM

Fadil Sulejmani, rektor i parë iUniversitetit Shtetëror të Tetovës

TA RUAJMË UNIVERSITETIN SISYTË E BALLIT

Universiteti i Tetovës tashmë po imbush 12 vjet të veprimtarisë së tijpedagogjike, mësimore, shkencore dhepo luan një rol me rëndësi në edukimindhe krijimin e kuadrove shqiptare nëMaqedoni, që do të sigurojnë njëzhvillim të gjithanshëm kulturor,

shkencor dhemësimor tëshqiptarëve nëkëtë vend. Dhesot ka disamijërastudentë,pedagogë,objektet e vetauniversitaredhe popërparon çdo

ditë e më tepër. Apeloj te të gjithë tërinjtë dhe të rejat tona që ta ruajnëkëtë universitet si sytë e ballit, tëmësojmë, se vetëm më mësim mund tëshkojmë përpara, pra me shkencë edituri.

Milazim Fejziu, kryetar i parë iSenatit të USHTROLI IM KA QENË I QARTË:UNIVERSITETI TË MBIJETOJË

Themelimi i Universitetit ishte shumë imadhërishëm dhe roli im si kryetar i

atëhershëm iSenatit, atëherëka qenë që kyuniversitet tëmbijetojë, t’ipërballojë tëgjitha sfidat që idilnin para dhe,mundësisht, tëarrinte deri nëaktin e fundit, atë

të legalizimit nga shteti. Kurse sot roli iSenatit do të duhej të ishte që ai ta fus

universitetin në trendet dhe reformat euniversiteteve evropiane.

Remzi Nesimi, ish rektor i USHT-së

UNIVERSITETI I TETOVËSPARAQET RILINDJE TË VËRTETËKOMBËTARE

Hapja e Universitetit të Tetovës paraqetnjë rilindje tëvërtetë këtu tene. Ajo që nagëzon mëshumë ështëpjesëmarrja emadhe efemrave, qëdikur ka qenëëndërr për ne.Mesazhi im dotë ishte që takultivojmë këtë

institucion dhe tempull të diturisë qënë të ardhmen të korrim suksese sa mëtë mëdha në fushat e kulturës, arsimitdhe të shkencës.

Ramiz Abdyli ish rektor i USHT-së

OPSIONI IM MBETET QËUNIVERSITETI TË KALOJË NËSHKUP

Kur mu ofruaposti i rektoritkisha synimreformimin eUniversitetit,kthimin e tëgjithëpedagogëve tëlarguar nga ishrektori,reformiminrrënjësor,kalimin e

shumicës së fakulteteve në Shkup, osemundësisht të Universitetit, për tëluajtur rolin gjeostrategjik nëkryeqytetin e dikurshëm të Dardanisë.Duhet të jetësohet ky opsion. Mendoj

Universiteti Shtetëror i Tetovës (1994-2006...)

se edhe partia në pushtet është duke ezbatuar këtë me themelimin e Institutitalbanologjik “Pjetër Bogdani” në Shkup,sikurse po flitet. Shpresoj se do tëkalojë edhe ndonjë fakultet atje nëShkup dhe do të jetësohet kjo pjesë eprogramit tim.

Nexhbedin Beadini ish rektor i USHT-sëME RASTIN E ZYRTARIZMITUNIVERSITETI U FORMËSUA

Universiteti i Tetovës kaloi disa fazashumë të rëndësishme gjatë gjithëhistorisë së tij dhe gjatë gjithë kësajperiudhe ne mund t’i potencojmë trifaza të rëndësishme. E para është seUniversiteti që nga themelimi, më 17dhjetor 1994, dhe deri në periudhën ezyrtarizimit kaloi një periudhë shumë të

rëndësishme,njëkohësisht dheshumë të vështirë.Po aq erëndësishme ështëperiudha e dytë paszyrtarizmit tëuniversitetit, sepseme aktin ezyrtarizmit uformësua dhe emori tërësinë e një

universiteti shtetëror. Periudha e tretëështë periudha e konsolidimit tëuniversitetit, duke pretenduar për njëuniversitet të integruar, për njëuniversitet të reformuar, për njëuniversitet modern. Prandaj uroj që nëtë ardhmen ky universitet të prosperojëdrejt shtigjeve të diturisë.

Lutfi Istrefi kryetar i Senatit të USHT-sëUNIVERSITETI I TETOVËS I FITOITË GJITHA TË DREJTAT

Si institucion shtetëror, Universiteti iTetovës, me këtë akt, i fitoi të gjitha të


drejtat që të jetë ibarabartë meuniversitet tjeranë Maqedoni dhene duhet të bëjmëhapa sa më tëshpejt për tastabilizuar punën,për të qenë nëhap meuniversitete tjera.

Gadaf Izeiri,kryetar i USSH-sëNËUNIVERSITETKULTIVOHETDIJA

UniversitetiShtetëror iTetovës për muaështë një

universitet i hapur ku kultivohet dijedhe ku ka konkurrencë.

Kushtrim Ahmeti,kryetar i USUSHT-sëNE BESOJMËNË TËARDHMEN

Ne studentët eUniversitetitShtetëror tëTetovës besojmënë të ardhmen e

sigurt të këtij institucioni.

Jetmir Sejfuli, kryetar i USSHM-sëNE JEMI PËR REFORMA EKUADRO PROFESIONALE

Ne jemi përreforma nëUniversitetinShtetëror tëTetovës, jemi përkuadroprofesional, dhekërkojmë që tëgjithë studentëttë jenë tëbarabartë,pavarësisht se ngavijnë ata.

VIHET GURTHEMELI I BUSTIT TËABDYSELAM EMINITPo përmbushim një obligim ndaj dëshmorittë Universitetit, Abdylselam Eminit, i cili rapër një vatër arsimi dhe dijeje që aq shumëe deshi, tha rektori Prof. Dr. Sadi Bexheti

Vihet gurthemeli i përmendoressë arsimdashësit Abdylselam

Emini, nëpërmjet një ceremonierasti, në Reçicë të Vogël, nënorganizimin e Unionit të Stude-ntëve Shqiptarë në Maqedoni.Ceremonia ka filluar me himninkombëtar nga Korri i UniversitetitShtetëror të Tetovës, kurse me njëminutë heshtje është nderuar dësh-mori i arsimit, Abdylselam Emini.Kështu po përmbushet një obligimndaj dëshmorit të Universitetit,Abdylselam Eminit, i cili ra për këtëvatër arsimi dhe dijeje.Kryetari i USSHM, Jetmir Sejfuli, tha

se ndjehej krenar për ngritjen ebustit të dëshmorit të arsimit.Menduh Emini, i vëllai i Abdyselamit,falenderoi USSHM-në për ngritjen ebustit. Ai tha se kjo i ka ndihmuar sifamilje në zbutjen e dhimbjes.Për fillimin e ligjëratave në UT, përsakrificën e Abdylselam Eminit dhepër rolin e ngritjes së këtij bustifolën prof. dr. Fadil Sulejmani,Nevzat Halili, Myqereme Rusi, MilaimFejziu, Remzi Nesimi, etj.Busti pritet të inaugurohet përmesnjë akademie, në dymbëdhjetëvjetorin e rënies, më 17 shkurt 2007.


MBI BASHKËPUNIMIN ME USHT

Bashkëpunimi shumëplanësh fillimisht ishte infor

mal, në kohët më të vështira të krijimit të

Universitetit të Tetovës. Atëherë, Universiteti i Tiranës

dhe universitetet tjera shqiptare dhanë një kontribut

të jashtëzakonshëm me profesorët që dërguam këtu.

Pas legalizimit të UT-së, bashkëpunimi ishte formal.

Kishim qëllim të ngritnim një piramidë arsimore dhe

kulturore, të ngjashëm me atë të Tiranës dhe Prishtinës.

Kemi ndihmuar UT-në me profesorë, me përsosje dhe

me masterë e doktorantë. Pastaj, në drejtim të

përmirësimit të kurikulave universitare. Krejt ky

bashkëpunim do të kurorëzohet së shpejti, pra më 2

REKTOR I UNIVERSITETIT TË TIRANËS

dhjetor, kur rektori i Universitetit të Tetovës vjen në

Tiranë, në Konferencën e Rektorëve të Universiteteve

në Evropën Qendrore dhe Jugore. E kemi për detyrim

kombëtar të ndërtojmë një sistem arsimor, të

krahasueshëm me atë evropian. Është obligim kombëtar

për të ndërtuar institucione të krahasueshme me ato

të BE-së. Vetëm në këtë mënyrë ne do të bëhemi

kompetitivë në rajon dhe më gjerë. Ky bashkëpunim

duhet të shtrihet edhe në lidhjen e studentëve nga

Tetova dhe Tirana, ku jemi pak deficitarë sepse nuk

kemi mjete. Kemi bërë disa aktivitete sportive e

kulturore të përbashkët, por ka ende shumë punë për

t’u bërë në këtë drejtim.

ShezaiRrokaj

Tirana të ndihmojë në kualifikimin pasuniversitar meprofesorë të rinj

ROMA NUK ËSHTË BËRË PËR NJË DITË

OPINION ENKAS PËR GAZETËN UNIVERSITARE


MBI BASHKËPUNIMIN PAS NDRYSHI-MEVE QË NDODHËN NË USHTNe kërkojmë gjithnjë e më shumë të ritim cilësinë e

marrëdhënieve tona. Unë erdha në Tetovë për ta treguar

vullnetin tim të mirë për bashkëpunim dhe për të

institucionalizuar edhe më tej marrëdhëniet tona. Kjo

mund të bëhet nëpërmjet një operativiteti më të madh

në sferën e këmbimit të dokumentacionit në rrugë

institucionale, pasi kemi një përvojë të hidhur në këtë

drejtim, pikërisht me USHT-në. Individë të caktuar

kanë cenuar autoritetin e institucioneve që ne

drejtojmë. Unë kam kërkuar dhe kam marrë konfirmim

nga zoti Bexheti se do të luftojmë me përkushtim çdo

tendencë të tillë. Ai më është lutur që Tirana të

ndihmojë edhe më shumë në kualifikimin pasuniversitar

me profesorët të rinj, cilësor e jo kuadro që bredhin

majtas-djathtas, mbi baza të interesave personale e

jo institucionale. Profesionistëve të vërtetë duhet t’u

hapet rruga dhe njëkohësisht duhet ndihmuar edhe

profesionistët e rinj. Vetëm në këtë mënyrë mund të

ngritët një profesor me vlera këtu në Maqedoni, sepse

nuk mund që tërë kohën të vazhdohet me import nga

jashtë. Roma nuk është bërë në një ditë, kombet nuk

janë krijuar në një ditë.

MBI ABUZIMET ME DIPLOMA

Në radhë të parë bëhet fjalë për jokorrektësi

institucionale. Të kopjosh nënshkrimin e një rektori

apo vulën e universitetit, ky nuk është problem vetëm

i institucionit por edhe i shoqërisë... Është e vërtetë

se ka patur falsifikime të diplomave dhe titujve

shkencorë. Ideja për t’i ndihmuar shqiptarët se ndodhen

në kushte të vështira përballë maqedonasve dhe serbëve

është treguar një dashamirësi fatkeqe edhe për ata që

i kanë marrë. I kanë dhënë me arsyetimin “hajt më se

janë vëllezërit tanë”. Me këtë kemi përgatitur një të

paaftë për t’u përballur me sfida të ndryshme. Nga

tjetra anë ju e dini se vetë Shqipëria pati një krizë të

madhe institucionale në vitet ’97 dhe u prish shteti.

Kjo ka hapur mundësinë e falsifikimit. Ka edhe agjenci

falsifikatorësh që bëjnë diploma falso. Kjo është gjendja

në të cilën ne ndodhemi. Sa më të fuqishme dhe serioze

të jenë institucionet, aq më shumë do të ngushtohet

hapësira për falsifikime. Edhe shteti duhet të godasë

falsifikatorët. Në Shqipëri kjo tani po bëhet. Krahas

kësaj, duhet forcuar kërkesa akademike në katedra dhe

fakultete me largimin nga puna të profesorëve me

diploma false.

MBI KOMUNIKIMET BRENDASHQIPTARE

Ne shqiptarët kemi jetuar në sisteme të mbyllura dhe

pa komunikim me njëri-tjetrin. Kësisoj, secili ka rritur

dinastinë e vet pa pasur lidhje me dinastinë e tjetrit.

Natyrisht se ka një elitë kosovare, një të shqiptarëve

në Maqedoni dhe një të Shqipërisë… Unë dua të besoj

që, në pikëpamje të formimit akademik, pjesa e

Shqipërisë është më e avancuar edhe për shkak të të

qenit një shtet i pavarur. Mos harroni se Kosova dhe

ju shqiptarët e Maqedonisë keni qenë në një trysni të

një shteti dhe të kulturave të ndryshme. Derisa juve u

është nevojitur shumë punë për t’i rezistuar asimilimit,

neve na është dashur shumë punë për t’u zhvilluar.

Edhe pse ishim nën ideologjinë komuniste, në

pikëpamjen kulturore kemi avancime të mëdha. Nuk e

them këtë për të ofenduar sepse edhe ne në Shqipëri

jemi shqiptarë. Pastaj, ju duhet të jeni krenarë që

kultura shqiptare është e mirë sepse është e mira jonë

e përbashkët. Në përgjithësi, kushtet kanë qenë më të

favorshme për krijimin e elitës kulturore në Shqipëri

në krahasim me shqiptarët e Kosovës dhe Maqedonisë.


Kontakti im i parë me Universitetin Shtetëror tëTetovës, ose siç thuhet ndër ne zakonisht, Universiteti

i Tetovës, nuk lidhet me mësimdhënie dhe me angazhimpedagogjik, por me viktimizimin tim fare të rastësishëmpër këtë institucion në kohën që po bëhej hapja e tij nëkushte e rrethana tmerrësisht të vështira të asaj nate të16 dhjetorit 1994.Në periudhën prej 23 nëntorit 1992 deri me ardhjen esocialistëve në pushtet, në verë të vitit 1997, patapunuar në Ministrinë e Punëve të Jashtme të Shqipërisë,si diplomat i rregullt, i akredituar nga Qeveria e Kosovësnë ekzil, e kryesuar nga z. Bujar Bukoshi. Siç dihet,shumica e deputetëve të Kuvendit të Kosovës, atëbotëjetonin e punon në ekzil, duke pasur Shkupin si qendërtë tyre strehimi, për shkak të ndihmës e kujdesit të madhqë kanë treguar liderët shqiptarë të Maqedonisë për ta,për Kosovën dhe vuajtjet e saj në kohën e Millosheviqit.Regjimi maqedonas i asaj kohe, i prirë nga Kiro Gligorovi,sikur ka pasur një bashkëpunim e koordinim të ngushtëme regjimin në Beograd, kur flitej për shqiptarët, cakune goditjes së përbashkët, siç quhet kjo në terminologjinëkriminalistike. Për pasojë, çdo hap i ynë në territorin eMaqedonisë përgjohej e përcillje me kujdes ngastrukturat maqedonase të sigurimit. Unë, sikundër shumëkolegë të tjerë jashtë Kosovës, Shkupin e kishim tëvetmen derë për t’i parë të afërmit tanë nga Kosova, meqëudhëtimi i tyre për në Tiranë ka qenë i ndaluar dhendëshkohej rreptësisht. Çdo vizitë atje, sikur tëdëshmohej nga shenjat e vulave të kalimit në pasaportë.Në mbrëmjen e 16 dhjetorit 1994, pata vendosur t’i shkojpër vizitë nënës sime, tani më të ndjerë, e cila u vra nëderën e shtëpisë nga forcat serbe, më 23 mars 1999,dhe gruan Burbuqe Xhema, me djemtë Kastriotin eVatanin. Me mua ishte edhe deputeti i Kuvendit tëKosovës, z. Xhevat Zejnullahu nga Skenderaj. Politikamaqedonase kishte dhënë urdhër për kufizim të rreptëtë qarkullimit në të gjitha anët e shtetit të ri maqedonas,sikur të ishte ndonjë shtetrrethim klasik që vjen ngarreziku i luftës imediate. Në të hyrë në kufirin eMaqedonisë, na morrën, pa pyetur fare, dhe na dërguanmua e Xhevatin në organet e sigurimit shtetëror në Ohër

dhe na mbajtën deri ditën e nesërme në mesnatë, pangrënë e pa pirë asgjë, dhe pastaj na deportuan andejkufirit shqiptar, në Tushimisht (siç quhet vendkalimi meShqipërinë).Një javë më pas, më 23 dhjetor 1994, i ndaluan të gjithëdeputetët e Kuvendit të Kosovës, me strehim tëpërkohshëm në Shkup, i keqtrajtuan sikurse edhe neve,dhe i deportuan në Kosovës, në përjashtim të IljazRamajlit, kryetarit të atëhershëm të Kuvendit të Kosovës,i cili e kryesoi mbledhjen e Kaçanikut për shpalljen e

ME UT-NË MË LIDHIN SHUMËFIJE

Prof. Dr. Enver Hasani, PhD

Objektiv i përbashkët: rruga drejt Perëndimit

OPNION ENKAS PËR GAZETËN UNIVERSITARE

ENVER HASANI: Ndryshimet e fundit nëmenaxhimin e USHT-së, në Kosovë, janëmirëpritur sikur të ishte pavarësimi iKosovës, bërja e saj shtet i plotë, ëndërrkjo e të gjithë shqiptarëve në Ballkan.Kështu i kam pritur dhe unë dhe stafi im,po aq i ri sa edhe vetë ai i USHT-së.


Republikës së Kosovës, katër vjet më parë. Me zotinRamajli mëpastaj u shoqëruam shumë gjatë, gjatëqëndrimit tonë në Tiranë, në kohën sa ishte përfaqësuesi Kosovës dhe e ndamë fatin e përbashkët të jetës dhepunës tonë në Tiranë, gjatë viteve të fundit të shekullitqë e lamë pas.Nuk është kjo arsyeja që e shkruaj këtë shkrim, por vetëmpër të treguar se për shkaqe rrethanash dhe të rastit ubëra viktimë dhe më ra hise të jem njëri nga shumëviktimat e para jashtë kufirit të Maqedonisë, në lidhjeme aktivitetet e krijimit të institucionit kaq vital përinteresin nacional të shqiptarëve në Ballkan. Kurrë mëpastaj nuk pata rastin të jem pjesë e stafit akademik atje,jo pse nuk kishte gatishmëri nga ana e drejtuesve të këtijinstitucioni, por për faktin se deri më 2001 jetova dhepunova në Ankara të Turqisë, në Universitetin Bilken, dhepastaj kur erdha në Kosovë më morrën përparaangazhimet e shumta të punës në Universitetin ePrishtinës, dhe jo vetëm aty.Në Universitetin Shtetëror të Tetovës erdha për herë tëparë dy vite më herët, edhe atë në rrugë për në Shqipëri,sa për të pirë kafe e për ta hequr mallin e kohës së shkuar.Nga distanca prej Prishtine, megjithatë e përcolla mevëmendje tërë aktivitetin, zhvillimin dhe rritën e këtijinstitucioni.Shumë herë jam shqetësuar dhe me orë të tëra kam kaluarme kolegët e Univer-sitetit të Prishtinës duke i kritikuarsjelljet dhe shpërdorimet e disa drej-tuesve dheprofesorëve të USHT-së. Me dhimbje të madhe e kampërjetuar çdo hap të gabuar që bëhej atje dhe hapat etillë nuk kanë qenë të rrallë. As atëherë, dhe as sot nuk ekam kuptuar kurrë si mund të jenë aq shumë të lidhurpër karrierë në këtë universitet, disa personalitete, të cilat,në rrethana normale, do të duhej të ishin jo vetëmbaballarë të tij, por edhe frymëzues shpirtëror tëshqiptarëve në Maqedoni, për jetë e mote, në pavdekësi.Shumë pak, ose aspak nuk kam dëgjuar për reforma nëkëtë universitet gjatë të kaluarës. Kur është përmendurUSHT-ja, në të kaluarën, zakonisht është aluduar nëndonjë problem ose skandal serioz, në menaxhimin jo siduhet të tij. Ardhja, ose transferimi i studentëve ngaUSHT-ja në Universitetin e Prishtinës, deri vonë ka qenëmakthi me të cilin kanë jetuar profesorët tanë në UP dheopinioni publik. Në të njëjtën mënyrë, avancimi dhengritja profesionale e kuadrove të USHT-së, në UP, kapasur konotacion të njëjtë dhe ka shkaktuar, deri vonë,rezerva të pakufi të kuadrit arsimor të UP-së, dhe besojedhe të universiteteve të tjera shqiptare kudo që i kemi.Këto dy momente që i zura në gojë kanë qenë arsyeja, sepse ndryshimet e fundit në menaxhimin e USHT-së, nëKosovë janë mirëpritur sikur të ishte pavarësimi i Kosovës,bërja e saj shtet i plotë, ëndërr kjo e të gjithë shqiptarëvenë Ballkan. Kështu i kam pritur dhe unë dhe stafi im, poaq i ri sa edhe vetë ai i USHT-së. UP dhe USHT kanë tëpërbashkët, jo vetëm menaxhimin e tyre të ri, por edhegjendjen në të cilën janë këto të dy institucionet tonakaq me rëndësi.

UP dhe USHT në pikëpamje të reformimit janë larg botësqë na rrethon dhe këtë fakt duhet pranuar hapur e paasnjë turp. Këtë gjendje mund ta ndryshojmë vetëm kurtë vetëdijesohemi për një fakt të tillë. Në fakt, e keqja nëUSHT ka ardhur nga UP dhe kuadrot e saj, të cilët nëvend se ta ndihmojnë, nisur nga përvoja e gjatë e UP, ikanë bartur atje praktikat më të shëmtuara të jetës dhepunës akademike. Tani që kemi filluar me reformimin eUniversiteti të Prishtinës, sikundër e thashë edhe gjatëvizitës sime të 15 janarit 2007, do të jetë krah për krahme USHT-në dhe do të bëj çdo gjë që është e mundur përt’i koordinuar veprimet e jetës dhe punës së përbashkëtakademike, duke ndihmuar në ngritjen e cilësisë së punësdhe jetës universitare. Hapjen tonë ndaj botës do tashfrytëzojmë si një të mirë të përbashkët dhe arritjet tonado t’i ndajmë bashkë, me bindjen e thellë, se rruga drejtEvropës dhe perëndimit është e vetmja pa asnjëalternativë. Integrimi ynë si komb i civilizimit perëndimordhe të arriturat e tij janë gjëja më e shtrenjtë që duhet tasynojmë bashkërisht dhe të punojmë seriozisht në këtëdrejtim. Këtë zotim do ta bëjmë realitet duke i koordinuarpunët tona, jetën tonë akademike. Këtë ua kemi borxhatyre që u vranë dhe u perse-kutuan për barazi tëshqiptarëve, jo vetëm në Maqedoni por në tërësi nëhapësirat Ballkanike.UP-ja ka filluar reformimin sipas sistemit të Bolonjës,më herët se USHT-ja, dhe ka bërë shumë gabime në këtëdrejtim. Ne po synojmë t’i mënjanojmë gabimet nga ekaluara dhe këtë rrugë nuk do t’ia lejojmë USHT-së. Nëkëtë drejtim, USHT mund të përfitojë shumë, nga gabimetqë ne i kemi bërë gjatë këtyre viteve. Kuptohet, u arritshumëçka këtyre viteve të reformimit tonë, por edhegabimet që u bënë janë të mëdha dhe tani më rrënjësishtu kemi hyrë reformave dhe eliminimit të pasojave ngagabimet e bëra. Këtyre ditëve do ta përfundojmë edheplanin e veprimit strategjik për UP-në dhe do ta ndajmëme kolegët tanë në USHT dhe bashkërisht do të ecim tësigurt kah Perëndimi, kah reformimi i mirëfilltë i dyuniversiteteve tona. Në këtë drejtim, USHT-ja e kambështetjen tonë dhe duhet të ndjehet sikur të ishtepjesë e jona. Fundja, rezultatet tona mund të jenë tëpërbashkëta, ose nuk do të jenë të plota. Gjatë vizitësatje, takova edhe kolegët tanë në UEJL, ose nëUniversitetin e Shtulit, siç i themi zakonisht, dhe atykëmbyem mendime rreth bashkë-punimit tonë tëndërsjellë. Përvojat e mëdha të kolegëve tanë në këtëuniversitet mund dhe duhet të shfrytëzohen nga të gjithëne bashkërisht. Këtë edhe do ta bëjmë, sepse vetëmkështu të bashkuar mund të ecim përpara dhe t’ipërballojmë sfidat e kohës së re. Këtij qëllimi medevotshmëri do t’i shërbejmë deri në fund, unë dhe stafiim. Kjo është rruga jonë e përbashkët.Prishtinë, 15 janar 2006

(Autori është rektor i Universitetit të Prishtinës)


AKADEMIK REXHEP QOSJAMËSIMDHËNËS NË USHT

Studiuesi dhe shkrimtari i njohur Rexhep Qosja është ligjërues në

USHT, ku ligjëron lëndën e Estetikës për studentët e Gjuhës dhe

Letërsisë Shqipe. Akademik Qosja ka shprehur falënderimet e tij që

është ftuar për të qenë mësimdhënës dhe ka shprehur konsideratë

për këtë institucion të lartë të shqiptarëve.

Rektori i USHT-së, Sadi Bexheti i ka thënë akademikut se ardhja e tij ka

qenë një kënaqësi e veçantë për të si rektor dhe institucionin që e

drejton ai.

“Përgjithmonë e kemi çmuar dhe vlerësuar punën Tuaj si akademik,

prandaj ardhja Juaj është shumë domethënëse për të gjithë ne dhe na

jep kurajë për t’u angazhuar për një Universitet, nga ku kanë dalë dhe

do të dalin kuadro që do të nxisin proceset pozitive në shoqërinë tonë”,

i ka thënë akademikut Qosja rektori Bexheti.

Në ligjëratat e akademik Rexhep Qosjes janë të pranishëm edhe studentë

nga fakultetet tjera.

NGJARJE


AKTIVIZOHET KLUBI LETRAR “JUSUF GËRVALLA”

Klubi Letrar “Jusuf Gërvalla” është riaktivizuar para disa kohësh, kurserifillimin e punës e ka shënuar me një orë letrare, ku u përkujtua Dita e

Flamurit, ku ishin të pranishëm edhe poetë të shumtë.Referatin kushtuar Ditës së Flamurit e lexoi studentja Lejla Iljazi, kurse mëpas lexuan poezi poetët e shumtë dhe anëtarët e Klubit letrar “JusufGërvalla”: Alide Lloga, Malsore Karimani, Ramadan Sinani, Arzije Dervishi,Rami Kamberi, Ibadete Ilazi, Flora Sela, Shaip Emërllahu, Emine Osmani,Sadije Aliti, Ejup Ajdini, Blerije Bajramoska, Ekrem Ajruli, Adem Abdullahu,Xhemazije Rizvani.Studentët lexuan edhe poezi të Jusuf Gërvallës dhe të Shaban Xheladinit.

UNIFIKOHENKUOTAT PËR TËGJITHË STUDENTËT

Studentët nga Kosova,

Shqipëria, Mali i Zi dhe

diaspora, për dallim nga e

kaluara, kur paguanin taksa

shtesë, tani janë liruar prej

shumë ngarkesave financiare dhe

administrative.

Një ndër arsyet kryesore të heqjes

së taksave administrative për

studentët të cilët shprehin dëshi-

rën për të studiuar në këtë

universitet, është lehtësimi i

studimeve dhe ngritja e numrit të

të rinjve me shkollim sipëror.

Në USHT studiojnë mbi 8 mijë

studentë, prej tyre 2 mijë janë

nga Shqipëria, Kosova, Lugina e

Preshevës dhe diaspora.

USHT, përveç bashkëpunimeve me

universitete tjera evropiane, ka

bashkëpunim të mirë me Univer-

sitetin e vetëm publik të Kosovës,

UP dhe Universitetin e Tiranës.


NGJARJE

PREZANTOHET LINJA ELEKTRONIKE PËRBIBLIOTEKAT KOMBËTARE

Organizata joqeveritare “Metamorfozis” para stafitakademik dhe studentëve të USHT-së prezantoi linjën

e re elektronike të fondacionit EIFL, që është formuar nëvitin 1999. Në të marrin pjesë 2.200 biblioteka të botës,të cilat japin të dhëna të ndryshme për librat. Në këtërrjet elektronik, Maqedonia është kyçur në vitin 2003 dhederi më tash janë regjistruar 38 biblioteka të vendit, nënemrin BEM (Bibliotekat elektronike maqedonase), që kanëpër qëllim të zgjerojnë funksionin e tyre të bibliotekësnga informacioni në letër në shërbim të digjitalizimit.Nëpërmjet kësaj lidhjeje mundësohet të lexohen gazetatditore, javore dhe mujore, nga ato më prestigjiozebotërore.

“DITËT E NAIMIT” NË USHT

Në USHT, në kuadër të programit të Edicionit të 10-tëtë Festivalit Ndërkombëtar të Poezisë “Ditët e Naimit”

u mbajt një orë letrare, si dhe u promovua antologjia epoetëve shqiptarë në gjuhën rumune dhe libri me kritikëi autorit rumun Marius Qelaru.Këtë takim e përshëndeti rektori i USHT-së Prof. Dr. SadiBexheti, i cili shprehu një gatishmëri për bashkëpunimme këtë festival dhe me poetët pjesëmarrës.Për dy librat e poetit dhe përkthyesit Marius Qelaru folikritiku letrar Sali Bashota, i cili vlerësoi lart rolin dhekontributin që e jep ky dashamirës i kulturës dhe letërsisëshqiptare në afirmimin e saj në botën letrare rumune.Bashota kërkoi që të ngritën ura bashkëpunimi mestudiues dhe intelektualë të huaj me qëllim që letërsiashqipe të gjejë vendin në gjirin e letërsisë botërore.Më pas, Qelaru shprehu kënaqësinë e tij që është autor idy veprave që kanë të bëjnë me letërsinë dhe kulturëntonë. Ai u zotua, se edhe në të ardhmen do të vazhdojëtë ndjek një rrugë të tillë, ngase Ballkanit i duhen kësiura bashkëpunimi.Në këtë solemnitet u mbajt ora letrare, ku krijimet e tyrei lexuan poetët: arbëreshi, Pierfranko Bruni nga Italia,Osman Gashi nga Kosova, Krejg Curri nga Amerika, KateXukaro nga Italia, Aristrotelis Fragos nga Greqia, LinaEggdal nga Suedia, Rene Ferer nga Paraguai dhe poeti,tashmë i ndjerë, Ramadan Sinani. Poetët pjesëmarrës upritën nga rektori, i cili kishte shtruar një koktej për ndertë tyre.

ETEM ISENI MBROJTIDOKTORATËN

Ligjëruesi i Universitetit Shtetëror të Tetovës, EtemIseni, në Fakultetin Ekonomik të Universitetit të

Prishtinës e mbrojti disertacionin e doktoratës me temë:“Mjedisi si faktor kyç në strategjinë e zhvillimit tëNdërmarrjeve të Vogla dhe të Mesme me vështrim tëposaçëm të NVM-ve në Maqedoninë Perëndimore’”.Kandidati Etem Iseni para të pranishmëve dhe Komisionitnë përbërje: Prof.Dr Ibrahim Kuka, Prof.Dr. MuhametMustafa dhe Prof.Dr Berim Ramosaj mbrojti me suk-sesdisertacionin e doktoratës.Tema e zgjedhur zgjoi interesim të veçantë te publikudhe stafi akademik.Kandidati Etem Iseni, në veçanti u ndal në çështjet qëkanë të bëjnë me aspektet teorike dhe juridike të NVM-ve, në karakteristikat e marrjes së vendimeve, nëklasifikimin e mjedisit të largët, në përparësitë e NVM-vepër zhvillimin ekonomik, në karakteristikat e mjedisit tësigurt, etj.

Dr. Etem Iseini gjatë mbrojtjes së doktoratës në FakultetinEkonomik në Prishtinë

Rektori i USHT-së në takim me poetët pjesëmarrës në“Ditët e Naimit”


REKTORI I UNIVERSITETIT TË PRISHTINËSENVER HASANI NË USHT

Në Rektoratin e Universitetit Shtetëror të Tetovës(USHT), ka qëndruar këto ditë për një vizitë këtij

institucioni të lartë arsimor, rektori i Universitetit tëPrishtinës (UP), Enver Hasani, i cili është pritur ngaprorektori i USHT-së, Mr. Arifikmet Xhemaili. Pas takimit,prorektori Xhemaili, tha: “Sot patëm një takim të frytshëmme Rektorin e Universitetit të Prishtinës. U bisedua përbashkëpunimin e mëtutjeshëm me Universitetin ePrishtinës, për këmbimin e kuadrove nga Prishtina përstudime postdiplomike, rritjen e kuotës së studentëvedhe ato që na mungojnë. Ky bashkëpunim, mendoj se dotë thellohet dhe do të vazhdojë edhe në të ardhmen përtë mirën e të dy universiteteve”, tha Xhemaili. Rektori iUniversitetit të Prishtinës, Enver Hasani, tha se “ne kemipasur bashkëpunim me Universitetin e Tetovës, njëbashkë-punim edhe në kohë më të vështira. Kemimirëpritur ndryshimet që kanë ndodhur kohëve të funditdhe i kam siguruar kolegët që ne do ta vazhdojmëbashkëpunimin. Ne jemi duke i shikuar mundësitë rrethngritjes së kapaciteteve të Universitetit të Tetovës,ndihmën që Universiteti i Prishtinës mund t`i japë

Universitetit të Tetovës rreth kuadrit deficitar që ka. Poashtu u bisedua edhe për politikat e regjistrimit tëstudentëve shqiptarë nga Maqedonia, që të shihetmundësia e rritjes së kuotës. Në fund, rektori iUniversitetit të Prishtinës, Enver Hasani ka njoftuar sesërish do të vizitojë Universitetin Shtetëror të Tetovës,për të nënshkruar marrëveshje për bashkë-punim dhekëmbim të kuadrit.

NJË DELEGACION I FAKULTETIT JURIDIKVIZITON UNIVERSITETIN E BERLINIT

Një delegacion tre anëtarësh i Fakultetit Juridik tëUniversitetit Shtetëror të Tetovës, i udhëhequr nga

dekani, Mersin Maksuti qëndrojnë në një vizite trejavorenë Universitetet e Berlinit të Gjermanisë. Kjo vizitë ka përqëllim realizimin e disa takimeve që kanë të bëjnë meprocesin e Bolonjës.Delegacioni ka pasur takim me dekanin e Fakultetit Juridiktë Universitetit të Berlinit, si dhe me njërin ngapërgjegjësit për realizimin e procesit të Bolonjës, që kanjë rëndësi të veçantë për universitetin tonë. Ai tha, sekëtë delegacion e presin edhe disa takime të rëndësishme,të cilët do të realizohen sipas agjendës së paraparë.Delegacioni i USHT-së do të bëjë ç’është e mundur që tëpërfitojë projekte të cilat do të ishin me interes të veçantëpër këtë institucion të lartë arsimor të shqiptarëve nëMaqedoni.

SEMINAR NJË MUJOR NË UNIVERSITETINSTAFFORDSHIRE TË ANGLISË

Përfaqësues të Universitetit Shtetëror të Tetovës tëudhëhequr nga dekani i Fakultetit Ekonomik, Petrit

Pollozhani, po qëndrojnë në një vizitë në Universitetin eStaffordshire, afër Mançesterit të Britanisë së Madhe.Qëllimi i kësaj vizite njëmujore në këtë universitet anglez,sipas dekanit Pollozhani, është zhvillimi i një seminari,si dhe këmbimi i përvojave mes këtyre dy universiteteve.Sipas tij, pritet që ky bashkëpunim ndëruniversitar tëvazhdojë edhe në të ardhmen. Delegacioni i UniversitetitShteteror të Tetovës dhe grupet punuese do të punojnëdrejtpërsëdrejti për bashkëpunimin ndëruniversitar. Poashtu, delegacioni i USHT-së do të ketë rastin që të ndjekënjë seminar që ka të bëjë drejtpërdrejt me punën eFakultetit Ekonomik në USHT. Kështu që përvojat e rejatë fituara do të mund të implementohen në këtë fakultettë USHT-së.

Rektori i UP EnverHasani

gjatë vizitës nëUSHT


KUADRI KUSHTETUES SHQIPTAR

Në kreun IV “Liritë dhe të drejtat ekonomike, sociale e kulturore”të Kushtetutës së Republikës së Shqipërisë, në nenin 57 të

saj për arsimimin thuhet:1. Kushdo ka të drejtën për arsimim.2. Arsimi shkollor i detyrueshëm caktohet me ligj.3. Arsimi i mesëm i përgjithshëm publik është i hapur për tëgjithë.4. Arsimi i mesëm profesional dhe i lartë mund të kushtëzohetvetëm nga kritere aftësie.5. Arsimi i detyrueshëm, si dhe arsimi i mesëm i përgjithshëmnë shkollat publike është falas.6. Nxënësit dhe studentët mund të arsimohen edhe në shkollajopublike të të gjitha niveleve, të cilat krijohen e funksionojnënë bazë të ligjit.7. Autonomia e institucioneve të arsimit të lartë dhe liriaakademike janë të garantuar me ligj. Në mënyrë të ngjashme formulohet ky kuadër edhe nëkushtetutat demokratike të vendeve të tjera të Ballkanit. Pa umarrë me klasifikimin apo analizën e këtyre formulimeve,nëpërmjet të të cilëve “stigmatizohet” në mënyrë të përmbledhur

EDUKIMI SI NJË E DREJTËTHEMELORE

Shkruan: Rexhep Mejdani

e bashkëkohore e drejta për arsimimin, si një nga të drejtatthemelore me një spektër mjaft të gjerë vlerash, le të hedhim njëvështrim përtej tyre duke shprehur edhe disa mendime përprobleme të edukimit në përgjithësi, e në mënyrë më të veçantëtë shkollimit të lartë, që është bazë e zhvillimeve të mëtejshmetë gjithanshme të shoqërisë, të formësimit të personalitetit tëindividit, i cili nuk mund të kuptohet pa njohjen e respektimine lirive e të drejtave të tij, nga njëra anë, por dhe përgjegjësivee detyrimeve të tij gjatë sjelljes e bashkëjetesës në bashkësi,qoftë në një kuadër kombëtar, qoftë atë ndërkombëtar, nga anatjetër.

EDUKIMI NË THEMEL TË TË DREJTAVE TË NJERIUTEDUKIMI DUHET T’U PARAPRIJË NDRYSHIMEVE Për shkak të numrit të madh të njerëzve të përfshirë në njëmënyrë ose në tjetrën në arsim, për shkak të epërsive që kaarsimi në raport me rrugët apo me mënyrat e tjera të prodhimittë kulturës, në përgjithësi, të përçimit e përvetësimit të saj,është logjike që refleksione serioze të shoqërisë e të institucionevemë të specializuara të saj t’u drejtohen vetë zhvillimit më intensivtë arsimit, duke tentuar njësimin e parametrave kombëtarë meato europianë e botërorë. Normalisht, sistemi arsimor duhet t’iparaprijë progresit, zhvillimeve, duke i përgatitur njerëzit në tëgjitha pikëpamjet për to. Mbivlerësimi vetëm i aspektitprofesional, teknik e shkencor, duke lënë mënjanë aspektet etjera të lidhura ngushtë me krijimin e personalitetit të individit,me lirinë e tij, me pjesëmarrjen demokratike në jetën shoqërore,me prirjen integruese, me detyrimin qytetar por dhe të drejtatqytetare, etj. nuk mund të jetë ai që pretendohet në botën esotme, që po shndërrohet gjithnjë e më shumë në një botë mëglobale. Vetëm ndërthurja sa më e drejtë e dy planeve, paneglizhuar asnjërin, mund t’i shërbejë përgatitjes qytetare ndajzhvillimeve aktuale dhe atyre të pritshme… Mbivlerësimi i aspektit të parë dhe mospërfillja e plotë, apopër më tepër shformimi i komanduar, për arsye ideologjike, iaspektit të dytë kanë qenë tipike në Shqipëri apo në vende tëtjera të Ballkanit, gjatë periudhës së komunizmit, gjë që ështëpasqyruar qartësisht në mangësitë e theksuara në vitet etranzicionit. Madje, eksperienca e dhjetëvjeçarit të fundit nëShqipëri, ku me pak përjashtime zhvillimet shoqërore e politikeu kanë paraprirë ndryshimeve në sistemin arsimor, bëri që Shqipëriatë gjendej përpara këtyre ndryshimeve politiko-shoqërore pa njëklasë plotësisht të përgatitur dhe me përvojë shumëpërmasorepolitikanësh profesionistë, administratorësh e teknicienësh të aftë,biznesmenësh të sprovuar që të drejtonin e të menaxhonin këtëperiudhë ndryshimesh, dhe në mënyrë më të prekshme të ardhmene afërt të saj. Situata sot, pas shume vitesh përpëlitjesh ezigzagesh, është më ndryshe, edhe pse jo plotësisht e pranueshme,sidomos nga ana cilësore. Sidoqoftë, për të njëjtat arsye, situata

ANALIZË ENKAS PËR GAZETËN UNIVERSITARE


të ngjashme, edhe pse ndoshta më pak problematike, kanëpërjetuar dhe vende të tjera ish komuniste, e më veçanërishtato të Europës Juglindore.

ARSIMIMI “IMPONON” EMANCIPIM POLITIK Në debatin aktual edhe në shkallë botërore për lidhjen midispolitikës dhe arsimit, mbi rolin që ka pasur kultura në konceptimine së majtës apo së djathtës në procesin e formësimit të njeriut siqenie shoqërore, të krijohet përshtypja se tashmë po shfaqet njëprirje e re. Kjo tendencë synon të identifikojë një rrugë të tretë,një përmasë të re, që është, nga ana e saj, një pasqyrim i atyrepërpjekjeve e shndërrimeve, që janë bërë e po bëhen në shoqërinëbotërore për të kristalizuar apo konvergjuar në një rend të ribotëror, në një doktrinë të re politiko-ekonomike dhe social-kulturore, në të cilën një vend të veçantë ka siguria njerëzore, tëdrejtat e njeriut dhe ruajtja e mjedisit. Kjo doktrinë, - le ta quajmëkështu për marrëveshje - synon të shkrijë anët pozitive tëmendimit e të veprimit politik të dy poleve tradicionalë, atij tëmajtë dhe atij të djathtë, duke mbajtur parasysh zhvillimet esotme në të gjitha rrafshet dhe në mënyrë më specifikeperspektivat e tyre, ku aspektet sociale, edukative e kulturoremarrin vlerë parësore, ndryshe nga përafrimet e mëparshme tëkufizuara, përgjithësisht, në paraqitjen karteziane të inflacionit etë prirjeve depresive, histogramave të njësive monetare apo analizavetë regresit të tendencave të tregut e bursës. Por ky përafrim idobishëm për fundin e shekullin XIX dhe pjesërisht për shekullinXX, nuk mund t’i “shërbejë” më shekullit e mijëvjeçarit të ri. Kjopamje e fragmentuar e teorisë ekonomike detyrimisht pozëvendësohet me një përafrim shumëpërmasor, në të cilin vlerareale e kapitalit njerëzor, arsimi, kultura, burimet natyrore ebiodiversiteti do të duhet të shfaqen si faktorë në çdo ekuacione diagram. Në të vërtetë, shumë kombe të varfër mund të jenëende mjaft më të pasur në vlera kulturore, në art, tradita ebiodiversitet, duke kontribuar ndjeshëm në spektrin etrashëgimisë të të gjithë planetin. Edhe rasti i Ballkanit mundtë konsiderohet si i tillë. Por, kjo ka rëndësi të analizohet, edhe pse, në fund të fundit,në rrjedhje të shekujve u kuptua më mirë forca e edukimit nëemancipimin e shoqërisë njerëzore, për ta transferuar atëgradualisht nga një “pronë” e një shtrese të privilegjuar në një“pronë” të të gjithë qytetarëve, nga liria e një shtrese në lirinë etë gjithëve. Pikërisht ky konceptim sa i pashmangshëm, po aqdhe i domosdoshëm, i dha një hov shumë të fuqishëm çlirimit tëenergjive njerëzore, që u bënë dhe bazë e revolucionit indus-trial…

TRE “REVOLUCIONE” TË VRULLSHME Por historia e evolucionit të shoqërisë njerëzore nuk u mbylldhe nuk mund të mbyllej aty. Në procesin e demokratizimit tësaj, por gradualisht dhe të sistemeve politike, ajo u pasua mëtej prej tre “revolucioneve” të tjera që formësuan fundin eshekullit të kaluar dhe po vazhdojnë të formësojnë shekullin, nëtë cilin jetojmë. I tillë është, në radhë të parë, revolucioni idinjitetit njerëzor apo vënia në një plan të parë i Lirive e të Drejtavetë Njeriut, përfshirë këtu dhe sigurinë njerëzore. Së dyti, njërevolucion tërësor zhvillohet në kuadër të globalizimit, qëdetyrimisht do të rikonceptojë dhe vetë përmbajtjen në teori epraktikë të kuptimit të sovranitetit, qoftë ky i individit, iqytetarëve apo i bashkësisë së tyre. Dhe së treti, është vetëzhvillimi i inspiruar nga progresi i thellë në shkencë e teknologji,ku dy procese po ndodhin pothuajse njëkohësisht: nga njëraanë, revolucioni në fushën e informacionit, që mund të

konsiderohet akoma në fazën e foshnjërisë, dhe nga ana tjetër,revolucioni biologjik që ndjek hap pas hapi revolucionin informatik.Vetëm duke i perceptuar të kombinuar këto zhvillime mund tëkuptohet se çfarë ndryshimi tërësor po ndodh në botën tonë,më veçanërisht lidhur me vetë njeriun e rëndësinë e formimit tëtij profesional e kulturor, me kapacitetet e kufizimet e tij nëprocesin e këtij ndryshimi individual e shoqëror. Dhe shkollanuk mund të jetë indiferente apo të mbetet prapa këtyrendryshimeve Megjithatë, edhe në kuadrin e këtyre prirjeve e zhvillimeve,mund të evidentohet dhe një karakteristikë e re, nën trysninëedhe të “parasë”, siç është ajo e kundërvënies dialektike midis dytrashëgimive të mëdha të qytetërimit perëndimor: vlerës dhearsyes. Ajo po shfaqet edhe si përplasje dialektike midis vleraveindividuale e shoqërore, nga njëra anë dhe kërkesave të zhvillimit,nga ana tjetër. Tensioni midis tyre ka pasur një ndikim negativmbi çdo njërën, gjë që është pasqyruar, edhe pse ndoshta jo nëmënyrë të drejtpërdrejtë, me rritjen e shkallës së ndotjes jo vetëmmjedisore, por edhe asaj shpirtërore. Historikisht, raporti ingushtë midis vlerave, arsyes dhe edukimit-përcjellës i tyre- ështëçmuar që në kohët e lashta nga mësuesit e dijetarët, të cilëtkanë konstatuar se për mbijetesën e një kombi nuk mund tëinjorohen vlerat e tradita, jetëgjatësia dhe pesha e të cilave varetnga shkalla e edukimit individual apo kolektiv. Lidhja midis tyreështë kaq e qartë dhe e rëndësishme saqë bëhet pothuajse epamundur të imagjinohet një edukim e arsimim pa vlera, një procesreal demokratizimi pa kulturë e qytetari, një bashkekzistencë parespektimin e ndërsjellë të individit, traditës, historisë, gjuhës,kulturës, simboleve, përkatësive fetare, etj. Edhe në rastet kurduket se edukimi nuk transmeton drejtpërsëdrejti vlera, ai i mbartato në vetvete, madje vepron dhe nëpërmjet shembujve. Nëmënyrë të veçantë, familja dhe feja, përveç shkollës, institucioneveartistike, kulturore e sportive dhe strukturave të tjera të shoqërisëcivile, janë përbërëse shumë të rëndësishëm për transmetimin ekëtyre vlerave e virtyteve. Por dhe shtypi qytetar, mediaelektronike qytetare e interneti, të orientuar pozitivisht, largtrysnive të interesave politike dhe të veta apo pamjeve“komerciale” të prostitucionit, pedofilisë, dhunës, etj., mundtë luajnë një rol tepër të rëndësishëm në ushqimin e transmetimine vlerave të vërteta dhe të virtyteve, në krijimin e një bazamentisocial të qëndrueshëm dhe në mbrojtjen efektive të të drejtavenjerëzore e të vetë mjedisit, duke ju kundërvënë “riparimit” tëbotës që jetojmë vetëm nëpërmjet procedurave të riciklimit.

EDUKIM, JO HOMOGJENIZIM NJERËZORGLOBALIZËM E PLURALIZËM Në këtë zhvillim “revolucionar” që përjetojmë, ekziston njërrezik potencial i homogjenizimit njerëzor përmes realizimit të njëedukimi krejtësisht të përgjithësuar apo nëpërmjet moskuptimittë drejtë të vetë procesit të globalizimit të informimit e edukimit.Në këtë kuptim, në prani dhe në kuadrin e një konkurrence shumë-përmasore të kulturave të vendeve më të zhvilluara, tëmbizotërimit të disave në “dëm” të të tjerave, kur gjuhë tëcaktuara shndërrohen në mënyrë normale e penetruese si mjetethuajse unike komunikimi midis shumicës së vendeve, kurteknologjia po rrit në kufij të paimagjinueshëm kontaktin erendimentin njerëzor, duke zvogëluar të gjitha llojet endryshimeve mes grupeve sociale, kombeve etj. – elementë këtoqë krijojnë premisa të homogjenizimit njerëzor – zhvillimi arsimore kulturor duhet parë si mundësi, që garanton sa transferiminnormal të dijes e kulturës, po aq dhe mbijetesën kombëtare,pluralizmin kulturor, mbijetesën e shumëllojshmërisë së gjuhës, të


traditës, vetë dallueshmërinë, në këtë proces ndryshimesh bazuarmbi konceptin pozitiv të globalizimit. Një gjë e tillë është veçanërishte rëndësishme të kuptohet nga vende me popullsi të vogël, siçjanë praktikisht ato të Ballkanit. Por kjo nuk nënkupton aspaknjë vetë-censurë joprodutive, mbyllje apo riizolim ndaj“gjigandëve” të botës e kulturës së tyre, por përkundrazi hapjetë plotë, përzgjedhje pozitive, shkëmbim dinamik e ndërveprimtë thellë me shkallë të lartë partneriteti e vlerash të veçanta, pordhe të përbashkëta në nivel rajonal…

EDUKIMI SI ÇELËS I NJË ZHVILLIMI TË GJITHANSHËM Një sistem i mirë arsimor, përveçse mbështetës i zhvillimitekonomik, ndihmon në krijimin real të shoqërisë civile, mundësonkonsolidimin e një bazamenti më të balancuar social dhe njëmbrojtje më të ndërgjegjshme të mjedisit shoqëror, shpirtëror efizik, sepse në fund të fundit vetë shkollimi përfaqëson një arritjepor edhe një potencial të pamohueshëm me natyrë e çmimnjëkohësisht kombëtar e ndërkombëtar, në aktualitetin dheperspektivën e synuar të barazisë sa më të balancuar, njerëzore esociale. Nuk teprohet po të pohohet se ai përbën çelësin ezhvillimit kombëtar, por dhe të tregut të lëvizshëm të punës, pradhe ilaçin e parë jo vetëm kundër papunësisë në konceptiminmodern të saj, por dhe të kurimit ndaj çdo virusi mendësieanakronike, duke ndihmuar kështu konkretisht, në mënyrëpozitive e në kahen e ngjitjes edhe vetë mekanizmin e rënies apotë ngritjes sociale. Ky çelës e vë po ashtu shoqërinë në lëvizje përnjë emancipim të pandërprerë shoqëror dhe ekonomik, porgjithmonë duke e mbështetur procesin e edukimit, pavarësishtnivelit, metodave, teknikave e teknologjive të tij, mbibinjakëzimin e dy parimeve të mëdha të barazisë dhe të lirisë, qësipas Thomas Jefferson-it, është “mishërim i vizionit mbi njerëzite lirë dhe të barabartë”. Një rol të rëndësishëm në këtë aspekt,njëherësh kulturor e social, luan dhe arsimimi profesional, i cilinë këtë mijëvjeçar të ri është në kërkim të një revolucionitërësor konceptor, programor dhe paraadaptues tekniko-teknologjik. Në këtë rrafsh ne kemi shumë ç’të këmbejmë apo tënjësojmë jo vetëm në Shqipëri, Maqedoni, Kosovë e Mal të Zi,por dhe në një rrafsh më të gjerë rajonal, europian e botëror. Gjithashtu prirja zotëruese për globalizim bazuar nëndërthurjen e liberalizimit e të shkëmbimeve të të miravemateriale, të transferimit e të lëvizjes së kapitalit në shkallëndërkombëtare, po intensifikohet e profilizohet në mënyrë tëshënuarshme në sajë të ndryshimeve përmbajtësore politike dhepërshpejtimit galopant të progresit teknologjik, veçanërisht nëfushën e informimit e telekomunikimit. Kjo përmasë e re

globalizimi kërkon një reflektim serioz për pasqyrimin e tij nëjetë e shkollim, në mbështetje të lëvizjes së lirë të njerëzve dhetë mutacioneve të tregut të punës, të prodhimit e të shërbimitdhe të hallkave të ndryshme të menaxhimit e drejtimit, ku nëvend të sistemit linear hierarkik apo vertikal duhet tëadoptohet mbimbulimi, organizimi rrjetor dhe, në mënyrë mëtë veçantë, puna në ekip. Këto tendenca, krahas kundërvëniese zëvendësimit të protagonizmit individual nga ai kolektiv einstitucional, kërkojnë kultivimin e tyre që në shkollë, dhe nëmënyrë më të veçantë në shkollën e lartë, si shprehje tëndërgjegjësimit ndaj të drejtave individuale e kolektive, raportitmidis tyre, si sjellje të jetuarit e të punuarit në bashkësi. NëShqipëri, apo në disa vende të tjera fqinje, ndodhemi akoma nëfazat paraprake të këtij procesi me shtrirje e vlerë globale.

LIRIA AKADEMIKE DHE SISTEMET JOLINEARE Gjithashtu edhe pse në shumë vende të zhvilluara është paka shumë e pranishme, për vendet në zhvillim dhe vendet nëproces të shpejtë transformimi, pjesë e të cilëve është Shqipëriadhe vende të tjera në Ballkan, detyrë urgjente del përforcimi imëtejshëm strukturor, kërkimor-edukativ dhe financiar iautonomisë reale të shkollave të larta, si shprehje e konkretizimi lirisë akademike, jo vetëm nëpërmjet procedurave zgjedhorete realizuara me përgjegjësi, por dhe nëpërmjet rritjes sëpavarësisë buxhetore, përmirësimit në vazhdimësi të planeve eprogrameve mësimore në rrafshin metodik, shkencor eteknologjik, mbështetjes së konkurrencës midis universiteteve,fuqizimit të rolit të gjithë faktorëve aktivë e pasivë, me natyrëshkencore, formuese e financiare në vetë jetën dhe zhvillimin eshkollave të larta, në angazhimin e tyre në projekte të ndryshmenë dobi të shoqërisë dhe vetë shkollës, në kualifikime për tëtretë, në sigurimin e burimeve shtesë për trajtimin e trupitpedagogjik, të përmirësimit apo të ngritjes së laboratorëve ekabineteve të reja, etj.. Kjo, pa dyshim, për rastin e Shqipërisë,kërkon krahas përmirësimeve të tjera ligjore apo vendimore, edhestrukturimin e konsolidimin e shpejtë, madje funksionimin samë konkret dhe të drejtë të sistemit të akreditimit përzhvillimin e konkurrencës. Dhe më tej, vendosjen sipas nivelittë përgatitjes, por dhe të kërkesë - ofertës së tregut të punës,të hierarkisë reale të vetë departamenteve, fakulteteve eshkollave të larta, në përgjithësi. Një kombinim më i balancuardo të duhet për nxitjen, përkrahjen dhe konkurrimin euniversiteteve qofshin këto publike apo dhe private, bazuar mbikëtë sistem akreditimi apo të sistemeve të ngjashme të huajadhe të vetë peshës specifike të diplomave, madje të njësimittë tyre fillimisht në nivel kombëtar e rajonal, dhe më tej europianapo më gjerë, me synimin e zhvillimit demokratik të të gjithëpotencialeve përvetësuese, formuese e krijuese, deri në krijimine premisave bazë për sisteme të ndërthurura jo lineare tëformimit të profesioneve, të adaptueshme ndaj lëvizshmërisësë vetë tregut të punës dhe kërkesave për shërbime civile samë qytetare e adekuate, jo detyrimisht në përputhje vetëm mekërkesat e brendshme.

SHQIPËRIA DHE BALLKANINGA NJË PROCES SHUMËKULTUROR NË ATË NDËRKULTUROR Duke parë reflekset shoqërore të globalizmit shumëpërmasor,po rezulton se për zhvillimin normal të shoqërisë njerëzore, nëpërballimin e disa prirjeve negative homogjenizuese,shumëllojshmëria e kulturave duhet të mbetet një faktor që tëpërkrahet nga të gjithë. Po aq e dobishme, madje e domosdoshmedo të rezultonte intensifikimi dhe përsosja e dialogut ndërkulturor,


ndëretnik e ndërfetar, që do të favorizonte një hapësirë të re liriemidis kombeve, etnive e feve aq i nevojshëm sot në EuropënJuglindore. Me të drejtë, mjediset intelektuale-akademike dhestudentore, strukturat e shoqërisë civile duhet të hedhin bazatë reja më të fuqishme për më shumë integrim, kontakte,marrëveshje apo dialog dhe sa më pak izolim, ndarje, kundërshtiapo heshtje ndaj njëri-tjetrit. Nuk është bërë pak këto vitet efundit, por akoma më shumë pritet të bëhet në vitet e ardhshme,që “Ballkani të mos prodhojë më më tepër probleme sesa është iaftë të konsumojë”. Dhe pikërisht kjo prirje drejt dialogut,kontaktit, kompromisit mund e duhet të pasqyrohet në mënyrëndërvepruese nëpër auditor e mjedise shkollore-akademike, nëprograme e tekste, në vetë procesin e edukimit në shkollë ejashtë saj.

SHQIPËRIA NGA KONSUMATORE NË PRODHUESE E SIGURISË Për afro gjysmë shekulli, Shqipëria kishte një sistem qeverisësdiktatorial, shumë të centralizuar dhe lidhjet e Shqipërisë mepjesën tjetër të botës ishin të reduktuara në minimumin absolut.Infrastruktura tepër e prapambetur dhe në përgjithësi trashëgimiae dobët ekonomike dhe krizat e ndryshme gjatë periudhës sëtranzicionit u manifestuan në një mënyrë ose një tjetër në prekjene kushteve të përgjithshme të sigurisë njerëzore, dhe në këtëkuadër dhe ato të shkollimit masiv, i cili në kushtet e sistemitmonist mund të prodhonte specialistin relativisht të mirë, poraspak qytetarin e lirë me “filozofi” udhëheqëse atë të të drejtavetë njeriut, për më tepër në shumicën e rasteve dhe intelektualinme mendim të “burgosur”. Megjithatë, gjatë dhjetëvjeçarit tëfundit, u bë një përparim thelbësor në zbatimin e shumëreformave strukturore dhe institucionale, të cilat ishin tëdomosdoshme për ndërtimin e një ekonomie funksionuese tregudhe krijimin e një sistemi qeverisës demokratik, përfshirë këtufushën e lirisë dhe të të drejtave të njeriut, të medias së lirë dhetë pavarur, ndarjen institucionale të pushteteve, decentralizimine pushtetit vendor, reformimin e arsimit e autonominë e shkollavetë larta, etj. Dhe akoma, pavarësisht reminishencave e mendësiveanakronike, mangësive konceptore e praktike të vjetra dhe tëreja, por dhe vështirësive presuese ekonomike, diku më shpejt,diku me ngadalë po ecet drejt edukimit që favorizon ndërtimine njeriut të lirë e të pavarur. Në këtë mënyrë, pas një dhjetëvjeçaritranzicioni të vështirë, Shqipëria ka hyrë tashmë në rrugënnormale të zhvillimit Madje sot Shqipëria, nga një konsumatorsigurie është shndërruar në një prodhues sigurie. Roli i sajstabilizues në këtë rrafsh rajonal është shumë i rëndësishëm përarsyet kryesore të mëposhtme: 1.-Përhapja rajonale e popullsisë shqiptare dhe zëri irëndësishëm i Shqipërisë për shqiptarët që jetojnë jashtë kufijvezyrtarë të Shqipërisë, veçanërisht me solidaritetin e plotë dhehumanizmin karakteristik të shfaqur gjatë krizës kosovare. 2.-Pozicioni gjeopolitik i Shqipërisë si një portë midis detitAdriatik dhe Gadishullit të Ballkanit, që kanalizon e lehtësondaljen si të Kosovës ashtu dhe të Maqedonisë në Adriatik. 3.- Modeli shumë pozitiv i bashkekzistencës e tolerancësfetare, që ka zhvilluar historikisht shoqëria shqiptare, duke nxiturnë mënyrë inerente e solidare respektin ndaj grupeve të ndryshmefetare dhe etnike.

KONCEPTI INTEGRAL I TË DREJTAVE TË NJERIUT Duke pasur parasysh këtë përvojë mund të pohohet se vetëkoncepti i integrimit do të duhet të zhvillohet si një konceptintegral i bashkekzistencës, i respektit për një etni, nacionalitet,komb apo grupim tjetër, e për më tepër edhe si një model i

bashkëpunimit shumëplanësh ndërshtetëror ose ndëretnik,institucional ose individual, në shërbim të përmirësimit tëstandardeve të jetesës, të zgjerimit të hapësirave të demokracisëe lirisë për gjithsecilin. Ky konceptim i ri nënkupton edhe tënjëjtin standard ligjor e praktik midis fqinjëve lidhur merespektimin e të drejtave të njeriut, në përgjithësi, dhe të atyretë minoriteteve, në veçanti. Por jo kërkesa e pretendime metepricë nga njëra anë dhe mohim të të ngjashmeve nga anatjetër. Po kështu, ky konceptim i ndërveprimit, i edukimit e ikulturës në përgjithësi, i relacioneve me bazë sociale e kulturore,i pasojave pozitive shoqërore të tij, kërkon dëshirën e mirë politike,organizimin, fantazinë tonë kulturore, forcën tonë shpirtërore eshoqërore të integrimit, cilësitë tona të larta në procesin emësimdhënies e të përvetësimit, por mbi të gjitha ajo kërkon nganjëra anë vetëdijen individuale, popullore e kombëtare dheidentitetin e vet, ruajtjen e traditës, të së vërtetës historikedhe të evolucionit të saj, dhe aspak manipulimin historik;qartësinë njerëzore, qytetare, praktike e shkencore, dhe ngaana tjetër, kërkon edhe një shtyp të lirë, jo abuziv me vetë lirinë,një komunikim elektronik e media sa më qytetare, informuese-edukative e konstruktive, me një kontribut sa më të lartëakademik-intelektual, një demokraci sa më të drejtpërdrejtë tëlidhur me problemet e njeriut të thjeshtë, jo vegël në duart epolitikës së papërgjegjshme, dhe jo një media spekulative,përçarëse, agresive, komerciale, dhe aq më pak një të tillë qëfrymëzon vetëm tensione, urrejtje etnike e konflikte, ose çedukimnë tërësi.REFORMA E PROGRESI NË EDUKIM ËSHTË ZHVILLIM DHE NËFUSHËN E TË DREJTAVE TË NJERIUT Një problem tjetër tepër i rëndësishëm për demokratizimindhe emancipimin e mëtejshëm të shoqërisë njerëzore, nëpërgjithësi, dhe të shoqërisë shqiptare e ballkanike, në veçanti,është ai i lidhur sa me zhvillimin e mëtejshëm arsimor, po aq dheme atë shkencor e teknologjik, të konsideruar si një “trampolinë”,jo vetëm ndaj evolucionit kulturor e tërësor, por dhe ndaj vetëprocesit të transferimit të teknologjive të reja, të intensifikimittë përvetësimit teknologjik e kërkimit shkencor. Duke marrëparasysh nivelin e kapaciteteve intelektuale të pranishme brendatrupave pedagogjike e kërkuesve shkencorë në universitetet eshkollat tona të larta është plotësisht e sigurt që, veçanërishtnë planin afatgjatë, reformimi i thellë i arsimit, e veçanërishtarsimimi cilësor e elitar dhe kërkimi shkencor, përkrah arsimit masiv,mund e do të luajnë një rol të rëndësishëm, madje tëkrahasueshëm nga vlera me zhvillimin tërësor kulturor e


globalizmin social. Ky rol do të gjejë shprehjen e tij, ndoshtapër mjediset tona, jo më shumë në zbulimin e njohurive të rejasesa në adoptimin e aplikimin e tyre apo transferimin eteknologjive bashkëkohore e mbrojtjen e mjedisit, veçanërishtky problem urgjent për tërë rajonin e Europës Juglindore, për tëarritur në një ndikim të shpejt e pozitiv për sigurinë njerëzore,në mirëqenien jetësore, sociale dhe ekonomike të rajonit, sidhe një standard të lartë institucional e demokratik, por dhemë shumë liri akademike mbi bazën e parimit të përfshirjes e jo tëpërjashtimit. Dhe mbi të gjitha për të minimizuar emigrimin etrurit, kaq problematik, ende dhe sot, në rajonin tonë apoShqipëri. Kjo dukuri e theksuar e këtij dhjetëvjeçari, krahasvarfërimit intelektual e humbjeve të pallogaritshme tëpotencialeve njerëzore të kualifikuara, administruese-menaxhuese dhe demokratizuese, paraqesin për ne dhe rajonine Europes Juglindore edhe humbje shumash të mëdha financiare,të shpenzuara në procesin e formësimit dhe të përgatitjes sëspecialistëve në vite. Për këtë arsye krahas programeve të zbatuaraderi më tani, mund të propozohen madje të bëhen përpjekjemaksimale nga strukturat akademike dhe universitare për tëzhvilluar programe të tjera më të fuqishme dhe për të ngrituredhe disa qendra funksionale të bashkëpunimit rajonal, të kërkimite informimit midis organizmave të ndryshme, për njësimprogramesh mësimore, për certifikim apo ekuivalentim diplomash,për transferim teknologjie si kundërvënie ndaj ndarjesteknologjike, që po zëvendëson hap pas hapi ndarjen ideologjike,etj., duke zbatuar në mënyrë realiste konceptin e devolucionit,të zbërthimit e të shpalosjes, në gjenerimin e mjeteve dhemënyrave të reja të integrimit, veçanërisht në fushën e shkollimite kërkimit, apo, në përgjithësi, në mjediset tona akademike. Vetëm kështu, dhe me një trupë akademike mësimore eshkencore, të shëndoshë, të kualifikuar e reformuese, mund tërealizohet jo vetëm partneriteti, por dhe përfshirja në sistemetë njësuara programesh e specialitetesh, si në rastin e sistemittë Bolonjës, në njëvlerësimin e përgatitjes, që detyrimishtshoqërohen edhe me hapjen e hapësirave për profesionalizëmmë cilësor, me mundësi përthithjeje nga tregu. Në këtëperspektivë, nuk duhet të hezitohet edhe praktikimi i dhëniessë certifikatave apo diplomave të ndërmjetme (krahas asaj tëparashikuar në skemën e Bolonjës). Po ashtu, krahas zbatimitnë një rritje graduale të parimit të përfshirjes (që përbën rrugënrealiste drejt liberalizimit), në kurriz të atij të “përjashtimit”

apo “numerus clausus” të pranimit, ka ardhur koha që tëshmanget sa të jetë e mundur prirja për një paralelizëm joefektivbrenda vetë universiteteve tona. Në këtë kuadër, mund tëzbatohet në vend të parimit të “suplementaritetit”(apo të“shtetësisë”) ai i “komplementaritetit”( apo të “plotësisë”). Pra,ka ardhur koha që çdo universitet të ketë klasifikimin e tij, pordhe degën apo degët me të cilët të veçohet e krenohet, për sai përket cilësisë së përgatitjes së studentit dhe personalitetitshkencor e famës së mësimdhënësit e kërkimit të tij, d.m.th, nëfund të fundit, nuk duhet vonuar, sado i ri qoftë një universitet,në krijimin e hiearkisë së vlerave, brenda çdo universiteti apomidis vetë universiteteve. Vetëm kështu ne mund t’i përgjigjemidrejt, qoftë kërkesave buxhetore, qoftë kërkesave për zgjerim erritje të nivelit cilësor të shkollimit, por dhe detyrimit epërgjegjësisë ndaj studentëve, dhe mbi të gjitha të drejtës sëtyre që të përfitojnë realisht e sa më tepër gjatë viteve tëuniversitetit. Ata me të drejtë aspirojnë e synojnë të arrijnë,madje dhe të tejkalojnë në shumë drejtime bashkëmoshatarët etyre në vendet e zhvilluara. Dhe kjo është e arritshme...

BALLKANI SI NJË SISTEM I HAPUR DHE E DREJTA EVETËVENDOSJES Në progres, bashkëpunimi rajonal e ndërkombëtar në fushatë ndryshme mund e do të kapërcejë kufijtë kombëtarë, jo vetëmnë fushën e kapitalit e të biznesit, por dhe në atë të edukimit etë shkencës, kufij të cilët herët a vonë do të “avullojnë” mëshume sesa sot në vetë Bashkimin Europian. Kjo mund t’i japëmë tepër jetë organizmave integrues apo mekanizmave tëndryshëm kolektivë për të dobësuar “bërrylat” apo “tërheqjet”,që vijnë nga frymëzimet e vjetra nacionaliste, që shkaktuan jovetëm shkelje të rënda të të drejtave të njeriut, por dhegjakderdhje të mëdha, pastrim etnik e gjenocid, dhjetëvjeçarine fundit, në Ballkanin e fundit të shekullit të 20-të. Vetëm menjë kundërvënie të ashpër ndaj këtyre prirjeve, ende të pranishmenë rajon, mund të bëhen hapa realë përpara drejt integrimit eglobalizimit në përgjithësi, përfshirë dhe atë të edukimit, tëshkollimit e shkencës. Ky globalizim nga poshtë, nëpërmjetmjediseve akademike e shoqërisë civile, në përgjithësi, ndihmonpër të arritur në një evolucion të ri të një shkalle më të larte eshumë më të shpejtë, për të ndjekur hap pas hapi, por, ndoshta.dhe për të paraprirë, demokratizimin e pandërprerë shoqëror nërajon, integrimin e mëtejshëm të ekonomisë, të politikës, tëmekanizmave të mbrojtjes dhe të sigurisë, por dhe kultivimin erespektimin tërësor të barazisë, të lirisë e të të drejtave themeloretë individit, për të mos lejuar humbjet “alla banane” të“dispozitave” njerëzore në shpërthimin e potencialeveintelektuale. Optika, që karakterizon këto ide, në thelb, del jashtë kufijveshqiptarë e ballkanikë. Kjo sepse është e pamundur që tëkonceptohet se si do të demokratizohet shoqëri si ajo shqiptareapo e vendeve të tjera ballkanike, nëse nuk shihet ajo si njësistem i ri, jo më i izoluar, por tërësisht i hapur, që jep e merr menjë botë që ndryshon në mënyrë intensive, që komunikon shumëmë mirë se dje, nëpërmjet kontakteve të shumëfishta njerëzore,fizike e elektronike, Veçanërisht sot kur mbetet ende imperativstabiliteti, siguria e demokratizimi i rajonit, zhvillimi ekonomikndërveprues dhe integrimi rajonal shihet si një përafrim idomosdoshëm drejt integrimit europian e euroatlantik. Po ashtuduhet të synohet të edukohet që në shkollë jo më psikologjiaapo “sëmundjet” e vjetra nacionaliste, por një konceptim mëbashkëkohor rajonal e ndërkombëtar i binomit ndërvarësi-sovranitet. Aq më tepër, që nëpërmjet këtij të fundit po tentohettë “zbutet” sa më drejt kontradikta midis globalizmit, nga njëra


anë, dhe sovranitetit klasik, nga ana tjetër. Ai nënkupton njëzhvendosje të pushtetit nga autoriteti qendror në atë vendor,dhe një zhvendosje tjetër, për nga sipër, nga autoriteti qendrorkombëtar në atë mbikombëtar apo ndërkombëtar, duke eridimensionuar vetëvendosjen si një element plotësisht normal edemokratik të shprehjes së lirisë e të vullnetit popullor.

EDUKIMI TËRËSOR ËSHTË LIRI PËR TË GJITHË Ekziston bindja se ky shekull i ri, i mbështetur në konceptetë reja për një zhvillim intensiv demokratik e arsimor, do t’i japënjë përmasë të re zhvillimit të edukimit, të formësimit civil eqytetar, vetë progresit të shkencës dhe teknologjisë dhe do tërrisë në mënyrë të ndjeshme aftësinë e shoqërisë njerëzore përtë përballuar sfidat e mëdha, që po i dalin dhe do t’i dalin përpara,në sigurimin e burimeve të nevojshme energjetike, ujore eushqimore. Për këtë bëhet më se i domosdoshëm zhvillimi më teji përbërësve shpirtërorë, duke punuar më me preokupim për njëfamilje të shëndoshë, si një bazament i fortë për edukimin evlerave civile, si një qelizë e domosdoshme e rendit shoqëror dhe emirëqenies së grupimeve të ndryshme, kombeve dhe shteteve.Mbi këtë njësi bazë të kohezionit të shoqërisë, ende të shëndoshënë mjedisin shqiptar, mund të fuqizohen përbërëset e jashtmetë sigurisë ekonomike dhe të të drejtave e të lirive njerëzore.Kjo nuk do të thotë se politika e re duhet të ngrihet mbinepotizmin, trashëgiminë dinastike, ngjashmërinë etnike, lidhjenfetare apo afërsinë gjeografike, por përkundrazi mbi pariminmoral: “Liri për të gjithë”, të përcaktuar në Deklaratën e Pavarësisëapo në parimin human “Njeriu për njeriun” e solidaritetin njerëzor.Këto parime sintetizojnë në një mënyrë të përmbledhurpërfundimin “detyrues” dhe shqetësimin publik e politik mbiuniversalitetin e gabueshmërisë njerëzore, individuale apokolektive, që na bën apo na mban të ndërgjegjshëm për rreziqetqë mund të prodhohen prej saj. Për këtë arsye një demokraci embështetur mbi parimet e lirisë dhe barazisë duhet të ketë parasë gjithash shkallë të lartë edukimi, një qytetari të formësuar,për të vepruar në mënyrë efektive, sepse siç ka thënë dhe LordiBroughman: “Edukimi i bën njerëzit të lehtë për t’i udhëhequr, portë vështirë për t’iu imponuar, të manovrueshëm për t’i qeverisur,por të pamundur për t’i skllavëruar”...

BALLKANI PERËNDIMOR DHE PROCESI I INTEGRIMIT Ballkani Perëndimor është pjesë e Europës, jo vetëm nga anagjeografike, por edhe nga ana gjeopolitike e historiko-kulturore.Për të qenë të të gjithë vendet e Ballkanit të integrueshëm dhetë integruar realisht në Europë, dy objektiva duhet të jenë e tëmbeten kryesorë: anëtarësimi në NATO e integrimi në BE. Nëpërputhje me këto dy orientime madhore të rajonit tonë dhe nëshërbim të tyre, ne duhet të bashkëpunojmë me këdo dhe meçfarëdo strukture vendore, rajonale e ndërkombëtare që i shërbenkëtij pikësynimi. Ndërsa çdo përpjekje apo ndikim për t’iukundërvënë apo larguar këtyre objektivave e orientimeve të qarta,detyrimisht është e destinuar të dështojë. Madje, sot, pokuptohet gjithnjë e më mirë se integrimi ynë i vërtetë rajonal ishërben më së miri objektivit madhor të integrimit euroatlantik.Gjithashtu, për vendet e Ballkanit tani është e qartë, ndryshenga euforia fillestare, se rregullat e ekonomisë së tregut dhe atotë sistemeve të hapura politike ndryshojnë krejtësisht prej atyretë ekonomive të mëparshme të centralizuara e të komanduara,dhe nga ato të sistemeve politike të mbyllura e autoritare. Por,në të njëjtën kohë duket si e vështirë që të përfytyrohet se, nëmënyrë automatike, rregullat dhe kërkesat për ekonomitë e dobëtatë tregut, akoma jo vetë-gjeneruese, apo ato për sistemet politiketë sapo hapura, mund të bëhen menjëherë të ngjashme me ato

të vendeve të vjetra anëtare të BE-së, të stabilizuara prej kohëshekonomikisht e politikisht. Ky është një parakusht shumë i fortëpër Ballkanin Perëndimor, që mund të krijojë, nga njëra anë, njëvonesë të mëtejshme për vendet e Ballkanit, për t’iu bashkuarfamiljes europiane e NATO-s, por nga ana tjetër dhe një hendekme prirje thellimi midis vetë këtij rajoni dhe BE-së. Për tëkapërcyer këtë situatë, në thelb, kontradiktore, kërkohet edhemë shumë vizion, më tepër shikim perspektiv, jo vetëm udhëheqjee vendosur e këmbëngulje e qartë, rajonale e europiane, por dhemë shumë solidaritet e humanizëm, sepse proceset e anëtarësimitnë NATO e BE, janë më shumë se thjesht statistikë shifrash, mëtepër se një bashkësi rregullash të palëvizshme, më shumë se“ushtrime” me karakter institucional-social e ekonomiko-financiar.Kjo është e ardhmja e Ballkanit Perëndimor dhe e vetë Europës.Dhe realiteti aktual politiko-ekonomik i Europës është ende ifavorshëm për këtë. Prandaj, të gjitha këto çështje kanë njëvlerë të veçantë për ne shqiptarët por dhe popullsitë e vendevetë tjera të Ballkanit Perëndimor, të futura tashme në një rrugëtë pakthyeshme të demokratizimit të hapësirave të tyre. Dhe në këtë proces integrues, sistemi edukativ e kulturorduhet t’i paraprijë përparimit në çdo aspekt për të realizuarndryshime më të thella politike, ekonomike e shoqërore, sepse,në afat-gjatësi, janë pikërisht edukimi dhe kultura, që përbëjnëatë potencial të fuqishëm në perspektivën e synuar të një zhvillimitë drejtë social dhe të një drejtësie reale njerëzore. Gjithashtu,edukimi lidhet ngushtësisht me punësimin në një treg të lirë etë lëvizshëm të punës. Duke studiuar kushtet në rajon, por dhevende të tjera të botës, rezulton se duhet marrë seriozishtmbështetja e sistemeve jolineare të formimit, të aftë e tëadaptueshëm ndaj tregut të lirë të punës, në vend të strukturavelineare të shkollës e punës individuale, jo patjetër gjithmonënë përgjigje të veprimtarive vetëm brenda kufijve kombëtarë.Dhe, krahas kësaj, edhe një edukim sa më gjithëpërfshirës, meshkallë të lartë lirie e qytetarie....


Në Universitetin e Shtutgartit të Gjermanisë po qëndronnë një vizitë rektori i Universitetit Shtetëror të

Tetovës, prof. dr. Sadi Bexheti.Vizita e rektorit të USHT-së Sadi Bexheti në Universitetine Shtutgartit bëhet në kuadër të Projektit për unifikimine proceseve në katër Universitetet e Maqedonisë. Pritetqë rektori Bexheti në Shtutgart të marrë certifikatën “Iso9001”.Gjatë vizitës që po bën në kuadër të Projektit “Tempus”me emërtim QUALIMUM (Quality Management at Uni-versities in Macedonia), rektori u takua me prorektorinpër strukturim organizativ të Universitetit të Shtutgardit,prof. Weigand. Me këtë rast, ai u informua për zhvillimine procesit mësimor në këtë universitet dhe për mundësinëe një bashkëpunimi ndëruniversitar.

MIRËNJOHJE PËR REKTORIN NGA ALEANCAKOSOVARE E BIZNESEVE

Një delegacion nga Aleanca Kosovare e Bizneseve tëKosovës (AKB), i kryesuar nga kryetari Agim Shahini,

vizitoi Universitetin Shtetëror të Tetovës (USHT), të cilëtia kanë uruar Prof. Dr. Sadi Bexhetit postin, duke i uruarsuksese në punë.“Ju keni kontribuar shumë në Kosovë dhe angazhimi juajnë USHT për ne nuk është ndonjë befasi. Përkundrazi, nekemi shumë besim tek Ju dhe në angazhimin Tuajprofesional në USHT. Vij këtu që t’u dorëzoj personalishtnjë mirënjohje në emër të Aleancës Kosovare të Biznesevesepse ne e çmojmë shumë punën tuaj dhe dëshirojmë t’ujemi mirënjohës për atë që keni bërë në Kosovë. Keni

Rektori Sadi Bexheti, shfrytëzoi rastin për të prezantuarUSHT-në dhe vizionin e tij për këtë institucion të lartëarsimor të shqiptarëve në Maqedoni. Ai u angazhua përnjë intensifikim të bashkëpunimit me universitetetgjermane, si dhe për shkëmbimin e kuadrove dhestudentëve të këtyre dy institucioneve të larta arsimore.

REKTORI SADI BEXHETIMYSAFIR I UNIVERSITETITTË SHTUTGARTIT

dëshmuar se jeni një njeri me virtytet të larta”, tha AgimShahini.Rektori i USHT-së i ka falënderuar biznesmenët kosovarëpër mbështetjen që i japin USHT-së.“Ndihem i privilegjuar me praninë Tuaj këtu”, tha Bexheti.Në këtë takim është arritur pajtueshmëri për intensifikimtë marrëdhënieve ndërmjet AKB- së dhe USHT-së meprojekte konkrete bashkëpunimi në sferën e ekonomisë.Kosova dhe Maqedonia janë shumë afër fizikisht,shpirtërisht dhe gjeografikisht, u tha në këtë takim,prandaj është e domosdoshme që të krijohen mundësitë reja komunikimi dhe bashkëpunimi.U tha gjithashtu se USHT-ja duhet të jetë ai iniciatori ibashkëpunimit të mirë rajonal nëpërmjet projekteve tëpërbashkëta në mes bizneseve të Kosovës dhe Maqe-donisë.“Ne kemi besim se marrëdhëniet ndërmjet nesh do tëintensifikohen dhe herën tjetër do të takohemi në ndonjëaktivitet të përbashkët”, tha Agim Shahini. Ai shtoi sebiznesmenët e Maqedonisë dhe Kosovës duhet tëkomunikojnë më shpesh dhe të këmbejnë përvojat dheeksperiencat në mes vetes, teksa USHT - ja duhet të jetëura lidhëse.Rektori Sadi Bexheti premtoi se së shpejti do tëorganizohet një aktivitet i përbashkët ndërmjet AKB-sëdhe institucioneve simotra në Maqedoni.


ANALISTI BRITANIKJAMES PETIFER LIGJËRUES

NË USHT

Në një takim protokollar, rektori i USHT-së prof.dr.SadiBexheti, e priti analistin e njohur britanik për çështje

ballkanike James Pettifer.Rektori Bexheti në fjalën e tij përshëndetëse e falënderoiJames Pettiferin për objektivitetin e tij që nga dita eparë e themelimit të USHT-së dhe angazhimin për

afirmimin e këtij institucioni të rëndësishëm përshqiptarët në Maqedoni.Në anën tjetër, James Pettifer shprehu kënaqësinë e tijpër progresin e arritur në Universitetit Shtetëror të Tetovësnga dita e themelimit deri më tani. “E kam parë USHT-nënë kushte të rënda pune dje, ndërsa sot po e gjej të

formësuar dhe të zyrtarizuar. Është shumë e rëndësishmeqë ky institucion i rëndësishëm arsimor të hapërojë paradhe nga këtu të dalin kuadro konkurrente dhe të denja.Gëzohem që USHT-ja ka ecur para”, tha në fjalën e tijJames Pettifer. Në fund të diskutimit të tij Pettifer e

falënderoi rektorin Sadi Bexheti për ftesën që ia ka bërë

për të qenë ligjërues i USHT-së. “Është nder dhe kënaqësi

që leksionet e mia t’i mbaj në Universitetin e Tetovës”,

tha Pettifer.

Më pastaj u dakorduan që analisti britanik James Pettifer

të fillojë me dhënien e ligjëratave në semestrin e dytë,

në lëminë e historisë, edhe ku është i specializuar, ndërsa

ligjëratat e tij do të jenë të hapura për t’i dëgjuar të

interesuarit.

Rektori Bexheti pati rastin që ta shëtisë James Pettiferin

nëpër ambientet e USHT-së dhe ta njohë atë drejtpër-

sëdrejti me kushtet e punës së këtij institucioni. Do të

mundohemi tha Bexheti që studentëve tanë t’u

mundësojmë kushte edhe më të mira për mësim dhe punë

të përditshme universitare. Shpresojmë që së shpejti

USHT-ja do të bëhet me kampusin e vet universitar.


INTERVISTË EKSKLUZIVE

JAMES PETTIFER

Shpresoj të ndaj bashkë

me studentët e USHT-së

disa nga hulumtimet e

mia të deritanishme

Lidershipit të Kosovësi duhen iniciativa të reja përtë arritur pavarësinë e plotë

Ditë më parë në Universitetin Shtetëror të Tetovës (USHT) qëndroianalisti i njohur britanik për Ballkanin James Pettifer. Ai është njënjohës i mirë i rrethanave në Ballkan. Në vizitën që pati në USHT ai ufascinua me të arriturat e USHT-së dhe në marrëveshje me rektorinBexheti ra dakord që të ligjërojë në programin studimor të historisë.Pettifer mendon se Tetova ka ndryshuar, ndërsa për çështjen e Kosovësmendon se liderët e Kosovës duhet të jenë më të kujdesshëm. Nëvazhdim ju sjellim intervistën e plotë që ai e dha për GazetënUniversitare


MENDOJ SE TETOVA ËSHTË SHNDËRRUAR NËNJË QYTET MË TË MADH

GAZETA UNIVERSITARE: Prof. Pettifer ju që në fillimtë themelimit të Universitetit të Tetovës në vitin 1994keni qenë në ngjarje mund të na thoni sot nga kjodistancë kohore çka patë kur erdhët në Tetovë?

James Pettifer: Mendoj se Tetova është shndërruar nënjë qytet më të madh, më të prosperuar, dhe më tëzhurmshëm gjatë 15 viteve të kaluara. Ka një atmosferëmë të besueshme, ndërsa të rinjtë e shprehin kulturën etyre shumë më shumë se gjatë periudhës së komunizmit.Jo gjithçka ka shkuar mirë. Ndërtesat nga periudhaosmane nuk janë aq të respektuara sa do të duhej, dhepo ashtu ka ndërtime të reja të planifikuara keq gjatëndërtimit të së cilave janë demoluar ndërtimet e vjetratradicionale të Tetovës. 15 vite më parë për gjithçka kavendosur Shkupi, dhe shumë nga kjo marrje e vendimeveka ardhur nga Beogradi. Mendoj se tani askujt si bënë seçfarë po ngjan në Serbi, apo edhe në Shkup, njerëzitmarrin në duart e tyre frenat kulturor dhe politik sikursenë Gjermani, Zvicër apo SHBA.

GAZETA UNIVERSITARE: Si i perceptonte opinionibritanik shkrimet tuaja për këtë çështje?

James Pettifer: Nuk mendoj se shkrimet e mia kishinefekt në atë kohë në Angli. Njerëzit ishin të interesuarvetëm për luftën në Jugosllavinë Veriore atëbotë. Çështjae Maqedonisë ishte neglizhuar atëherë. Njerëzit filluantë mendojnë për Maqedoninë vetëm pasi lufta në Kosovëshpërtheu.

DËSHIROJ TË KONTRIBUOJ DIÇKA NËSEMUNDEM

GAZETA UNIVERSITARE: Ditë më parë ju patët një takimme rektorin e USHT-së prof. dr. Sadi Bexhetin, ku edhezyrtarisht ai u ftoi që të jeni ligjërues, si e pritët jukëtë lajm?

James Pettifer: Kisha fatin të ftohem për tu bërëprofesor vizitor i historisë në USHT, i cili më në fundekziston dhe është duke funksionuar plotësisht. Ka kaluarnjë kohë e gjatë, por së fundi tani e kemi një edukim tëlartë në Maqedoni dhe do të dëshiroja të kontribuoj diçkanëse mundem.

GAZETA UNIVERSITARE: Jeni shumë aktiv dhe merreniedhe me botimin e librave çka punoni aktualisht nësemund të na thoni për gazetën Universitare?

James Pettifer: Jam duke punuar në disa tema tëndryshme për momentin. Libri im i ri, i shkruar së bashkumë Miranda Vikers, shpjegon disa nga to, dhe po ashtunjë numër hulumtimesh të gjëra historike. Shpresoj tëndaj disa nga hulumtimet e mia këtu në USHT.

NE TË GJITHË JEMI DUKE PRIT SE ÇFARË DOTË THOTË AHTISARI NË RAPORTIN E TIJ PËRKOSOVËN

GAZETA UNIVERSITARE: Prof. Pettifer t’i kthehemi njëçështje që është shumë e rëndësishme si i shihni ngakëndvështrimi juaj zhvillimet në Ballkan?

James Pettifer: Ne të gjithë jemi duke prit se çfarë dotë thotë z. Ahtisari në raportin e tij për Kosovën. Kamshpresa, por jam i brengosur se bashkësia ndërkombëtarenuk i ka kuptuar pozicionimet e reja dhe politikën eRusisë. Unë po ashtu ndjej se lidershipi në Prishtinë sëtepërmi është duke besuar dhe ndoshta edhe duke etepruar me optimizëm. Ndoshta ata duhet të marrininiciativa të reja për të arritur pavarësinë ë plotë.Gjysmëpavarësia nuk është e vlefshme për ta pas dhe dotë mund të ishte e rrezikshme dhe destabilizuese përrajonin.


MJEDISI SI FAKTOR KYÇ NË STRATEGJINËE ZHVILLIMIT TË NDËRMARRJEVE

TË VOGLA DHE TË MESME

MJEDISI SI FAKTOR KYÇ NË STRATEGJINËE ZHVILLIMIT TË NDËRMARRJEVE

TË VOGLA DHE TË MESME

Etem Iseni duke mbrojtur tezën e doktoratës

STUDIM

Arsyet për përcaktimin e studimit të faktorëve të mjedisitdhe rëndësinë e tij në përcaktimin e strategjive zhvillimore

janë të shumta. Do të numërojmë disa prej tyre:-Dështimi i sistemeve të mëdha ekonomike;-Transformimi i pronës nga prona shtetërore dhe shoqërore nëshoqëri aksionare dhe ndërmarrje private;-Rritja e ndërlikueshmërisë së faktorëve të mjedisit, rritja editurisë dhe mundësive për bartjen e saj si kundërpërgjigje erritjes së komponentëve dhe pasigurisë së mjedisit;-Kontributi i NVM-ve për zhvillimin ekonomik;-Globalizmi dhe internacionalizmi i ekonomisë së vogël;

Funksionimi i ndërmarrjeve në kushtet e ekonomisë së tregutkërkon njohje të metodave bashkëkohore të organizimit tëbiznesit për të siguruar ekzistencën, për të realizur qëllimet esaj që janë: përfitueshmërinë dhe përmbushja e interesave tëaksionarëve etj. Ndërmarrja, aktivitetet e veta i zhvillon në një

konkurrencë gjithnjë më të paparashikueshme, jostabile dhe tëpaqëndrueshme. Nuk është vështirë të konstatosh se është enevojshme që të analizohet ndërmarrja dhe mjedisi i saj, por nëatë se çfarë metodash dhe analizash do të duhet të bëhen qëndërmarrja mos ta humb hapin me konkurruesit e saj. Duhet tëpërcaktohen, se cilët faktor të mjedisit të jashtëm dhe tëbrendshëm janë të rëndësishëm për biznesin e ndërmarrjes, tëpërcaktohet rëndësia e ndikimit të secilit faktor në veçanti emë pastaj ndikimi i përbashkët i tyre. Analizat duhet tëorientohen në kërkimin dhe hulumtimin e faktorëve të mjedisittë jashtëm, mjedisit operues dhe mjedisit të brendshëm,ndërlidhshmëria e tyre dhe influenca e këtyre faktorëve nëstrategjinë zhvillimore. Pasiguria për të mbijetuar, motivi përprofit bën të domosdoshme kërkimin, njohjen e metodave përparashikimin e të ardhmes në një mjedis dinamik dhe jostabël.Pa marrë parasysh madhësinë e biznesit (i madh apo i vogël),pronësinë e tij (privat apo publik), veprimtarinë e tij, autorë të

Shkruan: Dr. Etem Iseni


ndryshëm kanë ardhur në përfundim se mënyra që për një kohëafatgjate të krijohet dhe të ruhet performanca superiore, ështëme rëndësi kujdesi ndaj klientëve (me shërbime cilësore dheprodhime cilësore) inovacionet e vazhdueshme. Inovacioni ështërrota e ndryshimeve dhe shpirti i ekonomisë së vogël. Menaxherëtë suksesshëm do të jenë ata që do të bazohen në orientiminafatgjatë, interaksionin me klientë, respektin e punëtorëve, tëplanifikojnë ndryshimet e mjedisit dhe mbajtjen e zhvillimin emisionit.Ndërmarrja, si nënsistem i sistemit të madh ekonomik, pranonndikim nga mjedisi i saj. Ndërmarrja ka nevojë për lëndë të para,teknologji, fuqi punëtore për veprimtarinë e saj. Por duhet t’isigurojë lëndët e para, teknologjinë, fuqinë punëtore për tëorganizuar procesin e prodhimtarisë në njërën anë, dhe prodhimete prodhuara t’i nxjerrë në treg për t’i shitur, në anën tjetër.Menaxherët dhe pronarët e NVM-ve, gjatë themelimit tëndërmarrjes, duhet të formulojnë misionin e firmës që përfshinarsyen e ekzistimit të ndërmarrjes, t’i paraqesin objektivat, tëpërcaktojnë strategjitë zhvillimore, të përcaktojnë hapat dhemetodat për realizimin e objektivave të parapara.Drejtuesit e ndërmarrjes në vazhdimësi vlerësojnë mjedisin ejashtëm të kompanisë, analizojnë mundësitë, shanset e kompanisënëpërmjet përputhjes së burimeve të brendshme me mjedisin ejashtëm. Njohja e metodave bashkëkohore të menaxhimit tëbiznesit, marrja e vendimeve menaxheriale kanë për objektiv tërealizojnë bashkërendimin e aktiviteteve dhe veprimeve ndërmjetndërmarrjes dhe mjedisit të saj.Analiza e mjedisit paraqet proces të vazhdueshëm të mbledhjessë informatave për faktorët e jashtëm dhe potencialin disponuestë brendshëm, marrëdhëniet në mes tyre, në funksion tëshfrytëzimit të shanseve të jashtme dhe fuqive të brendshme,krijimit të strategjive përkatëse për mbrojtje ndaj kërcënimevetë jashtme dhe eliminimin e dobësive të brendshme, në realizimine misionit dhe objektivave të parapara.Ndërmarrja zhvillon veprimtarinë e vet në një mjedis të caktuar.Por, përse vazhdimisht duhet të sjellim vendime? Problemet qëparaqiten përcaktojnë nevojën për zgjedhjen e tyre. Ndryshimete mjedisit shkaktojnë paraqitjen e problemeve. Atëherë, bëhetpyetje, se si duhet ndjekur ndryshimet e mjedisit. Menaxherëveu interesojnë ndryshimet që kanë të bëjnë me veprimtarinë efirmave ku janë të angazhuar ata. Ndryshimet e mjedisit nukkanë ndikim të njëjtë tek të gjitha ndërmarrjet. Për këtë arsyeështë e rëndësishme që çdo ndërmarrje t’i ndjekë ndryshimet emjedisit të saj, mjedisit ku ajo operon me qëllim që të krijojëstrategji përkatëse që t’u adaptohet kushteve të mjedisit. Pra,ndryshimet shkaktojnë probleme të cilat duhet të menaxhohendhe të sillen vendime për tejkalimin e tyre. Ndryshimet e mjedisitnuk sjellin vetëm probleme por ato krijojnë edhe shanse, krijojnësituata të favorshme, sjellin epërsi që ndërmarrja duhet t’ishfrytëzojë.Vendimet e mira dhe të drejta më lehtë drejtohen dheimplementohen në praktikë. Por si të arrijmë deri te vendimet emira, vendimet cilësore. Për probleme të njëjta menaxherët marrinvendime jo të njëjta. Kjo ndodh, për arsye se menaxherët dhepronarët dallohen në mes vete. Menaxherët dhe pronarët të cilëtkanë ekipe të specializuara për vëzhgimin e ndryshimeve tëmjedisit, planifikojnë ndryshimet, sigurisht se do të sjellinvendime më cilësore dhe të drejta. Vendimet e mira janë ato, qëme anë të së cilave arrihen objektivat e ndërmarrjes dhe do tëkrijojë avantazh konkurrues dhe performanca të ndërmarrjes.

Menaxherët–pronarët e ndërmarrjeve të vogla dhe të mesme qëushtrojnë veprimtari në Komunat e Maqedonisë Perëndimorendodhen para dilemës se si t’i zgjidhin problemet në lidhje mefaktorët që veprojnë jashtë ndërmarrjes (mjedisi i jashtëm dhemjedisi operativ) dhe faktorëve që veprojnë në ndërmarrje, pramjedisi i brendshëm. Të njohësh rrethinën, komponentët e saj,është një punë jo e lehtë. Këtë e themi për arsye se mjedisigjithnjë është në ndryshim të përhershëm. Gjithashtu, dinamikae ndryshimeve nuk është e njëjtë por ajo është e ndryshueshme.Mjedisin e përbëjnë shumë faktorë që paraqet problem për njohjendhe vlerësimin e tij. Për t’i përballuar sfidat e kohës, ku jetojmënevojitet marrje e vendimeve cilësore dhe në kohë. Por, vendimecilësore nuk mund të merren nëse nuk analizohen kushtet dherrethina ku vendoset.

ANALIZA E MJEDISIT TË LARGËT

Ndryshimet e mëdha politike, teknologjike sociale, ekonomike,ndryshimi i rolit të shtetit dhe rregullativës ligjore, futja e shumëbizneseve nga tregu ndërkombëtar në atë të vendit, konkurrencagjithnjë më e ashpër e kanë bërë mjedisin në të cilin operojnëkëto biznese mjaft kompleks dhe të paparashikueshëm. Përtejkalimin e këtyre problemeve që paraqet mjedisi i jashtëm metërë kompleksitetin dhe dinamizmin e ndryshimeve, ndërmarrjetduhet të krijojnë sisteme efikase për t’u kundërvënënë rreziqevedhe paqartësive që vijnë nga mjedisi i jashtëm.Në analizën e faktorëve të mjedisit të largët që përfshinë segmentinekonomik, socio-kulturor, teknologjik, politiko-ligjor, ekologjikdhe atë ndërkombëtar vëmendje të veçantë i kushtohet mjedisitndërkombëtar dhe ekologjik, si segmente të reja dheinfluencuese për veprimtarinë e NVM-ve.Mjedisi ndërkombëtar si një segment i ri në faktorët e mjedisittë jashtëm në kohën e fundit ka rëndësi të madhe në biznesin endërmarrjeve. Kjo vlen, aq më tepër, pas Nënshkrimit tëMarrëveshjes mbi Stabilizim-Asocim (MSA), pozitën e Maqedonisësi shtet kandidat për anëtarësim në Unionin Evropian, anëtarësimii Maqedonisë në Organizatën Botërore të Tregtisë. Faktorëtndërkombëtar kanë ndikim jo vetëm në korporatat multinacionaleqë shtrijnë veprimtarinë e tyre në shtete të ndryshme por edhete ndërmarrjet vendore. Maqedonia është shtet i vogël me tregtë ngushtë dhe imperativ i ndërmarrjeve duhet të jetë orientimafatgjatë në tregjet e jashtme. Këtu ka ndikim politikamakroekonomike e shtetit që të krijon infrastrukturë përkatëseqë të ndihmon ndërmarrjet e vogla dhe të mesme që tëeksportojnë prodhimet e tyre. Në kuadër të këtij faktori mundtë përmendim biznes-klimën, regullativën ligjore, kuotat dhetarifa doganore, stabilitetin e valutës kombëtare etj.Tendencat e globalizimit ekonomik para së gjithash të industrisë,integrimet ekonomike dhe liberalizimi i tregtisë në planinndërkombëtar është një tendencë dhe një realitet. Në ekonomitëe zhvilluara kapitaliste globalizimi i industrisë paraqet një ndërelementet kryesore të zhvillimit industrial dhe ekonomik. Nëkuadër të këtyre planeve globale zhvillimore edhe koncepti ikonkurrencës industriale mundëson korporatave multinacionaleqë të rrisin kapacitetet prodhuese dhe tregtare, të shfrytëzojnëlëndët e para dhe fuqinë punëtore më të lira dhe të koncentrojnëprodhimtarinë e tyre në ato shtete apo regjione me qëllim tëarritjes së çmimit të kostos më të lirë, të krijojnë avantazhekonkurruese dhe t’i rrisin fitimet e veta.Internacionalizimi i ekonomisë së vogël dhe të fituarit një rejting


dhe rol ndërkombëtar është gjithnjë më përfshirës, më i përhapur.Ndërmarrjet shtetërore shkatërrohen, privatizohen, riorganizohennë ndërmarrje të vogla dhe të mesme në pronësi private. Këtondërmarrje duhet të ristrukturohen që të mund të aftësohen përtë konkurruar në tregje të jashtme. Në shtetet e tranzicionit, kundërmarrjet shtetërore krijonin bruto produktin shoqëror,organizonin tregtinë me botën e jashtme dhe pas shkatërrimitdhe transformimit të tyre, ndërmarrjet e vogla dhe të mesmejanë ato që do të duhet të marrin rolin e ndërmjetësuesit tregtarme botën e jashtme. Kjo mundësohet me krijimin e klimës sëbiznesit, krijimit të kushteve ekonomike - financiare, politikësmonetare - kreditore apo me një fjalë krijimit të infrastrukturëssë përshtatshme për zhvillimin e ekonomisë së vogël dheintegrimit të saj në proceset e ekonomisë globale.Për kyçjen më të shpejtë të ekonomive nacionale në proceset eekonomisë botërore duhet të bazohemi në konkurrencënindustriale si kusht për dalje në ekonominë ndërkombëtare. Nëkushtet e proceseve tranzicionale ndërmarrjet e vogla fillojnëdalëngadalë të humbin karakterin lokal dhe të dalin jashtë kufijveshtetëror për pushtimin e tregjeve ndërkombëtare që ështëimperativ i kohës sonë. Tregu i brendshëm për çdo ditë pongushtohet, konkurrenca ashpërsohet dhe i detyron NVM-të qëtë kërkojnë rrugëdalje në tregjet e jashtme.Proceset integruese bashkëkohore ofrojnë mundësi që ndërmarrjettë dalin në tregje të huaja, por në të njëjtën kohë kompanitë ejashtme për çdo ditë pushtojnë tregjet e brendshme, duke idetyruar ndërmarrjet e vendit që të dalin jashtë shtetit dhe tëmundohen të gjejnë vend në tregjet ndërkombëtare.Format e internacionalizmit realizohen në disa drejtime, por dot’i përmendim disa më kryesoret:- rritjen e cilësisë së prodhimeve që mundëson rritjen e eksportit,- format e ndryshme të bashkëpunimit me firmat e jashtme,- investimet e përbashkëta me partnerët e jashtëm,Ndër barrierat e brendshme autorë të ndryshëm kanë edhevlerësime të ndryshme, por kryesisht mund të grupohen: dobësitënë punën e NVM-ve në punët tregtare me botën e jashtme,mungesa e aftësisë menaxhuese, orientimi në tregjet e brendshme,përkrahja e pamjaftueshme institucionale etj.Zhvillimi i konkurrencës në prodhimtarinë e NVM-ve do tëkontribuojë që ato të kyçen në tregjet ndërkombëtare. Është enevojshme një përkrahje institucionale nga ana e Qeverisë sidhe masa dhe aktivitete plotësuese që të realizohet strategjia edaljes në tregjet ndërkombëtare.

Edhe pse trajnimi i menaxherëve me qëllim që të aftësohen përtë investuar në biznesin me jashtë, pa ndihmën e institucioneveshtetërore vështirë se mund të arrihen rezultate të kënaqshme.Qeveria luan rol të rëndësishëm në prezantimin e politikës dhestrategjive të ndërmarrjeve, në të cilin ato instrumente do tëmund të aplikoheshin.

SEGMENTI EKOLOGJIK

Ndikimi i mjedisit jetësor në perspektivat e zhvillimit të biznesittë NVM-ve në Maqedoninë Perëndimore

Subjektet ekonomike ekzistimin dhe funksionimin e tyre embështesin në krijimin e strategjive përkatëse për të realizuarfitime më të mëdha. Shpeshherë dëshira dhe motive për fitimkanë anashkaluar masat dhe aktivitetet e nevojshme për mbrojtjene mjedisit jetësor. Shteti me mekanizmat e vet që ka nëdispozicion krijon klimë të përshtatshme, ambient për zhvillimine biznesit. Mirëpo, me këto mekanizma shteti mbron popullatën,mbron ambientin jetësor nga shkatërruesit dhe dëmtuesit e tij.Politika e mbrojtjes së ambientit jetësor në Maqedoni do tëdeterminohet nga intenca afatgjate e Maqedonisë për inkuadrimnë familjen evropiane. Bashkëpunimi në mes të shtetit dhesektorit të biznesit në fushën e mbrojtjes së mjedisit jetësorështë i pamjaftueshëm.NVM-të në Maqedoninë Perëndimore, por edhe më gjerë nëprojektet zhvillimore strategjike, duhet detyrimisht tëinkorporojnë mënyrën e shfrytëzimit të pasurive natyrore përarsye se, nëse nuk veprojnë në këtë drejtim do të ndeshen metre grupe të problemeve dhe atë:- Grupi i parë i problemeve do të jenë ato të rregullativës ligjoredhe akteve të ndryshme për mbrojtjen e natyrës dhe mjedisitjetësor. Ndërmarrjet që do ta ndotin ambientin do të ndëshkohen.Mirëpo, ligjet dhe dispozitat ligjore do të ashpërsohen në atëmasë që ndotësit e mjedisit jetësor detyrimisht do të detyrohentë investojnë në objekte dhe pajime, ku nuk do të bien ndeshme ligjin.- Grupi i dytë janë marrëdhëniet tregtare të firmave me vendet eUE-së dhe të shteteve anëtare të Organizatës botërore për tregti.Këto dy tregje mjaft të mëdha do t’i detyrojnë prodhuesit dhetregtarët t’i përkrahin dhe t’u përmbahen direktivave të UE-sëdhe Organizatës Botërore të Tregtisë nëse dëshirojnë të mbajnëhapin me konkurruesit e tyre.Përmendëm standardin HASAP, që do të thotë një standard qëpërcakton kushte të ashpra për higjienën e produkteveushqimore(prodhimit dhe tregtimit të tyre) si dhe tërestoranteve, kuzhinave për përgatitjen e ushqimit etj.Që nga 1 janari i viti 2006 asnjë prodhues dhe tregtar iprodukteve ushqimore nuk do të mund të eksportojë mallra dheprodukte ushqimore nëse nuk e ka standardin e ashtuquajturHASAP. Nëse ndërmarrjet duan të vazhdojnë tregtinë me shtetetanëtare të BE-së duhet t’u përmbahen këtyre standardeve.Maqedonia, si shtet që pretendon të inkuadrohet në BE, duhettë ripërkufizojë rregullativën ligjore me qëllim që ligjet e reja tëjenë kompatibile me të BE-së.- Grupi i tretë i problemeve do të paraqiten nga ana e vetëblerësve, konsumatorëve. Për çdo ditë rritet ndërgjegjja dhepërgjegjësia për një ambient më të pastër dhe më cilësor.Konsumatorët për çdo ditë do të analizojnë produktet e blera sea janë të kualitetit të duhur, a përmbajnë shenjën EKO e kështu


me radhë… Do të thotë vetë tregu si rregullator i përgjithshëmi ligjeve ekonomike do t’i detyrojë ndërmarrjet që të prodhojnëprodukte me standarde ekologjike.- Shteti përdor edhe metoda stimuluese që kontribuon qëndërmarrjet të investojnë në blerjen e pajimeve që nuk e ndotinambientin. Përveç masave administrative ligjore-ndëshkuese qëpërmendëm shteti do të ndërmerr edhe masa tjera të natyrësekonomike. Kështu p.sh. shteti ka filluar të nxitë ndërmarrjetnë përmirësimin e sjelljeve të tyre në mbrojtjen e mjedisit jetësor.Vlen të nënvizohet, se ndërmarrja që ka realizuar fitim gjatëvitit të kalendarik lejohet nga pagesa e tatimit në fitim nësemjetet e tij i ka investuar në mbrojtjen e mjedisit jetësor. Poashtu, obliguesit tatimor i përket e drejta e amortizimit tëshpejtuar të mjeteve në lartësi prej 25% nëse mjetet themeloreshfrytëzohen për mbrojtjen e mjedisit jetësor.Në literaturë hasim edhe drejtues apo menaxherë që udhëheqinprojekte cilësore për mbrojtjen e mjedisit jetësor, të njohur simenaxhment ekologjik.Mirëpo, problemi nuk qëndron vetëm në konstatimin sendërmarrjet duhet ta mbrojnë ambientin jetësor, duhet tëprodhojnë dhe tregtojnë produkte që nuk ndotin ambientin,produkte ekologjike që nuk do të kenë pasoja për shëndetin enjerëzve. Problemi nuk qëndron te ndërmarrjet që themelohendhe investojnë në teknologji të reja.Problemi qëndron te ndërmarrjet ekzistuese dhe si ato duhet tëtransferojnë teknologjinë e vjetër në atë të re. Ato duhetpadyshim të gjejnë motivin dhe interesin ekonomik. Logjikaekonomike do të sugjerojë në ndërmarrjen e masave që tëpërcaktohet momenti kur shfrytëzimet margjinale nga përmirësimii kualitetit ekologjik do të barazohen me shpenzimet margjinaletë atij përmirësimi.Si përfundim, NVM-të doemos duhet të përcjellin ndryshimet nërregullativat ligjore dhe të ndërmarrin masa dhe aktivitete tënevojshme në funksion të mbrojtjes së mjedisit jetësor. Dukevepruar kështu do të sigurojmë një ardhmëri më të sigurt përgjeneratat e reja. Nuk duhet të presim që shteti me forcën ligjoredhe mekanizmat që i ka në dispozicion të na detyrojë përmbrojtjen e mjedisit jetësor.Duhet të ngrihet vetëdija edhe te pronarët, edhe te menaxherëtse vetë konsumatorët, publiku i jashtëm dhe konkurrentët tanëdo të jenë ata që ndërmarrjet do t’i shtyjnë që zhvillimin ebizneseve të tyre ta orientojnë në shfrytëzimin e teknologjiveqë nuk e dëmtojnë mjedisin jetësor, përdorimin e lëndëve tëpara dhe produkteve që do të jenë të pastra dhe me përbërje tëmaterieve që nuk e dëmtojnë shëndetin e njerëzve.

MJEDISI KONKURRUES

Analiza e mjedisit konkurrues paraqet zbulimin dhe identifikimine segmenteve strategjikë dhe të faktorëve kryesor në çdo seg-ment, me çka përcaktohet atraktiviteti i veprimtarisë. Strategjiakonkurruese dhe pozicionimi i ndërmarrjes ka të bëjë mepozicionimin e të gjitha funksioneve të ndërmarrjes e jo vetëmtë disa pjesëve të saj.Gjatë hartimit të strategjive është e rëndësishme të kemiparasysh strukturën e industrisë dhe pozicionimin e ndërmarrjesbrenda kësaj industrie. Pesë forcat kryesore që përcaktojnëkonkurrencën brenda një industrie janë: rivaliteti midiskonkurrentëve, kërcënimi i hyrësve të rinj, fuqia e furnitorëve,fuqia e blerësve, kërcënimi i zëvendësuesve. Fuqia e këtyre pesë

forcave është ajo që përcakton përfitueshmërinë e industrisë.Industritë e ndryshme kanë atraktivitete të ndryshme përpjesëmarrësit në to. Edhe struktura e industrisë mund të ndryshojëdhe ajo varret nga forcat e mjedisit-teknologjia e re dhe ngastrategjitë e ndërmarrjeve .Analiza e mjedisit të brendshëm i vërteton faktorët strategjik tëbrendshëm, përparësitë dhe dobësitë që do të marrin pjesë nëformulimin e strategjisë së ndërmarrjes. Analiza dhe studimi imjedisit të brendshëm ka rol të rëndësishëm dhe paraqet pjesëintegrale në fazën e analizës së rrethinës në procesinmenaxhmentit strategjik. Me këtë parashihen faktorët qëmundësojnë mbajtjen e avantazhit konkurues të ndërmarrjes nëtreg. Për realizimin e kësaj ndërmarrja duhet të mbështetet nëresurset e brendshme dhe aftësitë të ndërmarrjes. Këto resurseduhet të analizohen dhe të definohen përparësit dhe dobësitë endërmarrjes në krahasim me konkurentët në të tashmen dhe nëperiudhat e ardhëshme.

MENAXHIMI ME NDRYSHIMET

Konkurrenca në mes të ndërmarrjeve, në kuadër të degës kuveprojnë, ashpërsohet çdo ditë. Ndryshimi i mjedisit po lëvizëmë një ritëm gjithnjë e më të shpejtë dhe më një ritëm tëndryshueshëm. Këto ndryshime të shpejta krijuan pasiguri përmenaxhuesit e ndërmarrjeve të vogla dhe të mesme që operojnënë komunat e Maqedonisë Perëndimore. Menaxhuesit tësuksesshëm të biznesit të vogël i nevojitet një armë e fuqishmepër ta luftuar me një ambient të tillë armiqësor. Nevojiten vendimetë shpejta për të përballuar ndryshimet e shpejta dhe kompleksetë mjedisit. Për arritjen e misionit, qëllimeve dhe objektivavepronarit i nevojitet një analizë nga specialistë të lëmive tëndryshme për të vlerësuar përparësitë dhe dobësitë e ndërmarrjespër të shfrytëzuar shanset dhe për t’u larguar kërcënimeve qëvijnë nga mjedisi i jashtëm. Zhvillimi i planifikimit strategjik,marrja sistematike e vendimeve janë të rëndësishme në krijimine avantazhit konkurrues dhe suksesit të ndërmarrjeve.Menaxhuesit e ndërmarrjeve të vogla dhe të mesme duhet tëjenë kreativ dhe të disponojnë njohuri të përgjithshme përmjedisin e jashtëm dhe të brendshëm në të cilët realizohenvendimet e menaxhuesve. Rrethina e ndërmarrjes, jo vetëm që isponsorizon aktivitetet kreative dhe i dënon mossukseset, pornjëkohësisht mundëson fleksibilitet në krijimin e objektivavedhe orientimeve të reja. Ndryshimet e mjedisit nuk duhet kuptuarvetëm si kërcënim për biznesin e ndërmarrjes. Ato në të shumtëne rasteve paraqesin shanse, krijojnë situata të favorshme qëndërmarrjet duhet shfrytëzuar.Ndryshimet e mjedisit janë të natyrave të ndryshme, të cilatmund të menaxhohen nga tri modalitete: teknologjike, politikedhe kulturore. Drejtimi me ndryshimet paraqet rolin më të madhdhe të rëndësishëm, dhe për atë kërkon zhvillimin e modelevedhe të aftësive organizative.Angazhimi profesional i konsultantëve - specialistëve të lëmivepërkatëse gjatë hartimit, zbatimit, plotësimit dhe ndryshimit tëstrategjive përkatëse duhet të jetë imperativ dhe synim perma-nent i menaxhuesve të ndërmarrjeve të vogla dhe të mesme siparakusht për realizimin e strategjive dhe planeve, si dhe përpërballimin e turbullirave të shkaktuara nga ndryshimet emjedisit.

(Shkëputur nga punimi i disertacionit të doktoratës)


NDRYSHIME TË DUKSHME NË USHT

ANKETË ME STUDENTË

REXHIE HARUNI, studente e vitit të dytë në FakultetinEkonomik, thotë se ndryshimet e fundit ndikuan edhe tene studentët, por shihet se punët po hyjnë në binarë tëvërtetë. USHT-në e pret punë e madhe në të ardhmen,por besojmë se rektori i ka planifikuar këto gjëra. Mëgëzon fakti që ai pati takim me studentët e fakultetittonë, me këtë dëshmoi se është pranë nesh dhe është igatshëm t’i dëgjojë preokupimet tona. Shpresoj se sëshpejti do të kemi edhe kushte më të mira për të mbajturligjëratat. Këtu e kam fjalën për laboratorët, të cilat nanevojiten. Studentëve të këtij fakulteti duhet t’usigurohet edhe puna me kompjuter.

PRANVERA OSMANI, studente e vitit të tretë në Fakultetine Farmacisë, e cila ka ardhur të studiojë nga Prishtina,thotë se pas ndryshimit të Stafit akademik të UniversitetitShtetëror të Tetovës dhe me ardhjen në krye të këtijinstitucioni prof. dr. Sadi Bexheti në postin e rektorit,për një kohë të shkurtër janë vërejtur ndryshime të mëdhanë organizimin e mësimit shkencor dhe të punës admin-istrative në këtë institucion. Ndryshime po vërehen edhenëpër fakultete të veçanta, sikundër edhe në Fakultetine Farmacisë, ku vërhet një rend më i madh në mbajtjen eligjëratave dhe të provimeve. Ndihet një amosferë më emirë e punës në të gjitha nivelet. Studentët janë më tërregullt në mësime, më të disiplinuar dhe po shtohenambiciet e tyre për studime.

JETON KASA, student i vitit të dytë në FakultetinFilologjik, drejtimi i Gjuhës dhe Letërsisë Shqipe, thotëse punët ecin mbarë me ardhjen e rektorit të ri në USHT.Detyrë parësore që i shtrohet stafit të ri akademik ështëzgjidhja e problemit të hapësirës mësimore. Sikur tërealizohej ideja që ndonjë nga fakultetet të transferohetnë ndonjë objekt të ri, ashtu edhe siç flitej më parë, idekëtë që e ka mbështetur edhe ministri i Arsimit, SulejmanRushiti, që USHT të kalojë në hapësirat e Kazermës sëqytetit, ky problem do të eliminohej. Për të qenë në trendme universitetet evropiane, në këtë universitet konformkartës së Bolonjës, sa më parë duhet të bëhen reformat eparapara, në mënyrë që diplomat tona të jenë relevanteedhe në vendet evropiane.

SARANDA GASHI, studente e Farmacisë nga Kosova, ështëtepër e kënaqur me zhvillimet e reja akademike që pondodhin në Universitetin Shtetëror të Tetovës, paskonsolidimit të këtij institucioni me kuadro të reja dhetë afta për t’u përballur me sfidat që dalin nga puna nënjë universitet. Kohëve të fundit dukshëm janëpërmirësuar kushtet e mësimit akademik dhe të qëndrimittë studentëve në ambientet e këtij universiteti. Testudentët vërehet një kënaqësi e veçantë për këto procesezhvillimore, që sigurojnë një cilësi më të madhe nëligjërata dhe garanci se kuadrot e reja që do të dalin ngaky universitet, do të jenë të afta të aplikojnë në praktikëdituritë e tyre. Është thelluar bashkëpinimi korrekt nëmes të studentëve dhe profesorëve të lëndëve përkatësenëpër fakultete, që është në funksion të ngritjes së nivelittë mësimit shkencor.

SHPRESA DEMIRI, studente e vitit të katërt në FakultetinEkonomik shprehet se për një institucion të lartë të dijesnevojiten punë serioze. Është koha e një hapërimi tëshpejtë të shkencës në botë, na detyron neve si njëinstitucion më i ri t’i qasemi punës me seriozitetin më tëmadh, si profesorët ashtu edhe studentët, të jemi nëkonkurrencë të drejtpërdrejtë me universitetet tjera.Shpresoj se rektori Sadi Bexheti do t’i çoj përpara procesetdhe do të na mundësojë kushtet më të mira që USHT tëngritet në një nivel të cilën edhe e meriton.

Studentët konsiderojnë se ndryshimet e fundit ndikuan edhe te studentët. Ata thonëse punët po hyjnë në binarë të vërtetë


Në këtë vepër janë përfshirë një studim përperiodizimin e letërsisë shqipe prej fillimeve tëRilindjes e deri në vitin kur është shkruar, i cili

këtu botohet si hyrje e saj dhe portretet historiko-letraretë njëmbëdhjetë shkrimtarëve.Megjithëse në studimet dhe në trajtesat këtu tëparaqitura bëhet fjalë për krijimtarinë letrare tënjëmbëdhjetë shkrimtarëve – poetë, prozatorë edramaturgë, që u takojnë periudhavetë ndryshme të letërsisë shqipe, librika një koncept të caktuar historik –letrar. Përmes studimit të krijimtarisësë këtyre shkrimtarëve në të vërtetëbëhen përpjekje që të dëshmohenpikëpamjet e autorit mbi ndarjen eletërsisë shqipe prej fillimeve tëRilindjes Kombëtare e këndej në katërperiudha (Romantizmi – autorët engulimeve në botën e huaj prej NaumVeqilharxhit e deri te Filip Shiroka tëcilët këtu nuk janë përfshirë sepsetrajtohen në vëllime të veçanta; MesRomantizmit, Realizmit dhe Simbo-lizmit – Andon Zako Çajupi, GjergjFishta, Faik Konica, Luigj Gurakuqi dheFan Noli; Letërsia sociale – Josip Vlladoviq-Rela, NondaBulka e Hivzi Sylejmani dhe Realizmi integral që e përbëjnëprirja realiste dhe prirja moderne krijuese – Din Mehmeti,Anton Pashku dhe Rrahman Dedaj), që për herë të parëjanë paraqitur në trajtesën Periodizimi i letërsisë shqipe,të lexuar në sesionin shkencor, të organizuar ngaInstituti Albano-logjik, në maj të vitit 1973 dhe të botuarnë revistën Gjurmime albanologjike, 1973, Seriafilologjike. Për shkak se zgjedhja e shkrimtarëve tëtrajtuar këtu ndonjëherë ishte zgjedhje e rastit dhepërcaktohej nga dëshira e përkujtimit të përvjetorëve të

BOTIME

REXHEP QOSJA

lindjes a të vdekjes së tyre, është e kuptueshme pse mundtë thuhet se jo të gjithë ata mund të konsiderohenpërfaqësues kryesorë ose tipikë të periudhës në të cilënjanë trajtuar.Titulli i librit, sado theksi i studimeve bie më tepër mbikrijimtarinë e shkrimtarëve se mbi veçoritë letrare tëperiudhave, shpreh përpjekjen dhe konceptin e autoritmbi periodizimin e letërsisë shqipe. Duke e hetuar

krijimtarinë letrare të shkrimtarëve tëpërfshirë në këtë vëllim ai, ndërkaq,është kujdesur mos t’ia imponojëkarakteristikat letrare të periudhëspërkatëse krijimtarisë së shkrimtarëve,apo anasjelltas: karakteristikat fareindividuale të krijimtarisë letrare tëshkrimtarëve periudhës. Domethënë:është kujdesur të hetojë të përgji-thshmen përmes së veçantës dhe tëveçantën përmes së përgjithshmes vetëmkur ishte e qartë dhe premtuese njëmundësi e tillë.Numri më i madh i studimeve dhe itrajtesave të këtij vëllimi janë botuar nëtërësi në revistat Gjurmime albanologjikedhe Jeta e re, kurse ndonjëri është

botuar në kuadrin e veprave të zgjedhura të autorëvekëtu të trajtuar apo, madje, në kuadrin e vëllimit mestudime për ta. Tetë prej tyre janë përmbledhur nëvëllimin Shkrimtarë dhe periudha të botuar më 1975. Nëfund të të gjitha këtyre studimeve e trajtesave vihet vitikur janë botuar për herë të parë. Këtu hyjnë të ripunuarajo vetëm gjuhësisht e stilistikisht, por edhe varësisht ngakoncepti i librit.Libri i akademik Rexhep Qosjes “Prej letërsisë romantikederi te letërsia moderne” së shpejti botohet nga ShtëpiaBotuese Universitare e USHT-së.

Prej letërsisë romantike deri te letërsiamoderne


Delegacioni i Fakultetit Juridik i USHT-së

Një grup punues i Fakultetit Juridik të Universitetit

Shtetëror të Tetovës (USHT), të cilin e udhëheq

dekani i këtij fakulteti, Doc. dr. Mersim Maksuti, dhe

asistentet Mr. Fatmire Lumani dhe Arta Bilalli, dy javët e

fundit të këtij muaji po realizojnë një vizitë pune në

“Free” Universitetin e Berlinit dhe në Parlamentin gjerman

(Deutscher Budenstag).

Në një nga takimet më të rëndësishme të kësaj vizite ka

qenë ajo në Parlamentin Gjerman në Berlin, me deputetin

TË BUNDESTAGUT GJERMANTAKIM ME DEPUTETË

AKTUALE

e këtij parlamenti, njëherësh edhe nënkryetar i Partisë

Social Demokrate, Walter Kolbow. Në këtë takim, midis

tjerash anëtari i Parlamentit gjerman i njoftoi mysafirët

nga Fakulteti Juridik i USHT-së me rregullat dhe praktikën

e funksionimit të Parlamentit gjerman, në mënyrë të

veçantë u diskutua për demokracinë parlamentare të

sistemit të qeverisjes në Gjermani, raportet midis pozitës

dhe opozitës, si dhe për rolin konstruktiv që luan opozita

në këtë parlament. Në këtë vijë dekani i Fakultetit Juridik

i bëri një ftesë deputetit gjerman për një vizitë në USHT.

Një tjetër takim mjaft interesant ishte me dekanin e

Fakultetit Juridik të Universitetit të Berlinit, Prof. dr. Klaus

Rogall dhe Prorektorin për çështje arsimore të këtij

Universiteti, Dr. Andreas Fijal. Në këtë takim, mysafirët u

njoftuan për funksionimin praktik të Universitetit të

Berlinit, ndërsa në veçanti të Fakultetit Juridik. Një ndër

çështjet më të rëndësishme që u shqyrtuan, ishte çështja

e implementimit të Procesit të Bolonjës në këtë univer-

sitet, që përfshinë ECTS-në (Kredit transfer sistemin),

mënyrën e ligjërimit dhe të shpjegimit nëpërmjet

metodologjisë së re, sistemin e evaulimit të studentëve

dhe stafit akademik, si dhe shumë çështje të tjera që

kanë të bëjnë me funksionimin e këtij fakulteti.

Deputeti i Parlamentit gjerman dhe nënkryetari

i Partisë Social Demokrate, Walter Kolbow i

njoftoi mysafirët nga Fakulteti Juridik i USHT-

së me rregullat dhe praktikën e funksionimit

të Parlamentit gjerman

Delegacioni i USHT-së dhe ai i Bundestagut gjerman

Dekani i Fakultetit Juridik Doc.Dr.Mersim Maksuti dhe deputeti gjerman

Walter Kolbow


USHT-JA ME PROJEKTE KONKRETEME AKADEMINË DIPLOMATIKE TË

VJENËSZyra për Marrëdhënie Ndërkombëtare në UniversitetinShtetëror të Tetovës (USHT), priti në një takim prof. dr.Michel Cullin përfaqësues i Akademisë Diplomatike tëVjenës dhe nënkryetar i Fondacionit “Europa de laMemoire”.Përfaqësuesi i Akademisë Diplomatike të Vjenës shprehukonsideratat e tij për USHT-në dhe ofroi bashkëpunimkonkret në mes Akademisë Diplomatike të Vjenës dheUSHT-së. Konkretisht ofroi hapjen e një departamenti tëdiplomacisë, gjuhës frënge dhe në ngritjen e njëdepartamenti të arteve dhe mediave. “Kam ardhur këtuqë t’ju sjell përshëndetjet më të sinqerta dhe t’u ofrojbashkëpunim konkret në mes nesh. Ne jemi të gatshëmqë në këto drejtime të ndihmojmë konkretisht si mefinanca ashtu edhe me kuadër adekuat për t’i ngrit këtodepartamente që mendoj se janë të rëndësishme për ju”,tha në mes tjerash Cullin.Në anën tjetër përfaqësuesi i Zyrës për marrëdhëniendërkombëtare në USHT doc.Senad Abdyli e falënderoinë emër të USHT-së për ardhjen dhe shprehjen einteresimit për bashkëpunim konkret dhe shumë të denjë.Ne shpresojmë që këto biseda t’i konkretizojmë sa mëshpejt pasi kjo është një ndihmë e madhe për ne dhepër shoqërinë tonë në përgjithësi. “USHT-ja ështëgatshme për projekte të cilat janë në interes të shoqërisësonë. Tetova dhe rrethina jonë ka pasur gjithnjë traditënë përdorimin e gjuhës frënge dhe kjo është shumë emirëseardhur për ne. Ky është një rast i mirë që kjo traditëtë vazhdojë të kultivohet”, tha në mes tjerash Abdyli.Javën e ardhshme thonë në zyrën për bashkëpunimndërkombëtar do të mbahet edhe një takim ku do tëcaktohen grupet punuese për t’i formalizuar këtopropozime dhe grupet punuese të fillojnë të punojnënë konkretizim të këtyre propozimeve.

SENAD ABDYLI: Tetova dhe rrethina jonë ka

pasur gjithnjë traditë në përdorimin e gjuhës

frënge dhe kjo është shumë e mirëseardhur

për ne. Ky është një rast i mirë që kjo traditë

të vazhdojë të kultivohet”, tha prorektori

Senad Abdyli

AKTUALE


Në Holandë më 26-30 mars të këtij viti do të mbahet

Java Evropiane e Ejndhovenit, ku pritet të marrin

pjesë shumë përfaqësues të universiteteve evropiane,

ndër të cilat edhe Universiteti Shtetëror i Tetovës (USHT).

Këtë universitet do ta përfaqësojnë dy studentë të

Unionit të studentëve, të cilët në një konkurrencë të

madhe pas konkursit të shpallur, fituan vendin mes disa

universiteteve evropiane.

Në këtë konferencë katër ditëshe në Eindhoven, që do

të mbahet me moton “Evolucioni evropian”, pritet të

ligjërojnë Gerard Kleisterlee, përfaqësues i “Philips Elec-

tronic” dhe Kyle Scott, zv/drejtor i Misionit të SHBA-së

në OSBE, ndërsa tema do të jetë “Nga e kaluara e ndarë

për të ardhmen e bashkuar”.

Përveç konferencës, organizatorët kanë paraparë edhe

program kulturor, ku do të organizohen vallëzime,

muzikë, dramë, kabare etj.

Përfaqësuesit e USHT-së, pritet që në këtë konferencë të

realizojnë edhe disa aktivitete të tjera, ku në vend të

parë do të jetë prezantimi i Universitetit Shtetëror të

Tetovës, mënyra e funksionimit të tij, si dhe do të

angazhohen për vendosjen e bashkëpunimit ndëruni-

versitar.

Studentë të USHT-së në konferencën e Javës Evropiane të Ejndhovenit

PËRFAQËSIM I DENJË NË KONKURRENCËTË UNIVERSITETEVE EVROPIANE

AKTUALE

Në Javën Evropiane të Ejndhovenit, që do

të mbahet prej 26 deri 30 mars të këtij

viti, do të ligjërojnë personalitete

eminente nga bota

Pamje ngaEjndhoveni


IN MEMORIAM / RAMADAN SINANI

Lajmi i hidhur për ikjen në amshim të profesorit, poetit dhe kritikutletrar, Mr. Ramadan Sinani, krijoi dhembje dhe trishtim në mesin ekolegëve dhe studentëve të Universitetit Shtetëror të Tetovës. Në

kujtesën e tyre, përgjithmonë, ai do të fiksohet si Njeri plot durim, meqetësi monumentale, me mendime të paqta dhe me shpirt fisnik!Studentët do ta përkujtojnë si mësimdhënës i cili punoi me përkushtimpunën e profesorit të lëndës “Letërsi krahasimtare”; si Njeri që i gëzohejsuksesit të studentëve dhe nxiste e mbështeste iniciativat e tyre.Ramadan Sinani do të mbetet shembull përkushtimi ndaj vleraveqytetëruese dhe identitare.Veprimtaria e tij në arsim do të jetë shenjë e rrugëtimit tonë, sepse ështëhiri i shpërndarë në pulsimet tona.Ramadan Sinani iku në amshim më 3 janar, pas një sulmi në tru. Lindi më16 qershor 1944 në Tetovë, ku kreu shkollën fillore dhe gjimnazin. Nëvitin 1971, në Beograd, diplomoi në Gjuhë dhe letërsi shqipe në Fakultetine Filologjisë. Në vitin 1987, në Universitetin e Prishtinës, magjistroi nëtemën “Vendlindja në poezinë e sotme shqipe”.Një kohë punoi në gjimnazin e Vitisë dhe të Tetovës. Që nga themelimika ligjëruar në Universitetin e Tetovës.Ai ishte organizator i aktiviteteve të ndryshme kulturore, letrare e artistike.Në vitin 1968, si student anëtarësohet në Shoqërinë e studentëveshqiptarë “Përpjekja” të Beogradit, ku organizon veprimtari kulturore eletrare.Në dhjetor të 1968 e burgosin nën akuzën se kishte organizuardemonstratat e Tetovës dhe dënohet me burg, të cilin e vuan në burgunfamëkeq “Shutka” në Shkup.Ramadan Sinani ishte një nga nismëtarët për themelimin e Shoqatës sëShkrimtarëve Shqiptarë në Maqedoni, themelues i Shoqatës Letrare“Skardina”, kryeredaktor i parë i revistës “Vlera” që del në Tetovë etj.Ramadan Sinani ka botuar një numër të konsiderueshëm librash me poezidhe studime letrare.Më 1990, shtëpia botuese “Rilindja” ia botoi vëllimin me poezi “Kavallete Sharrit”; në vitin 1995, boton vëllimin me poezi “Emblemë i/lirie”, më2001 i botohet përmbledhja “Heu”, më 2004 “Shtëpi të kesh” dhe nëvitin 2006 vëllimi poetik “Zjarr e acarr”.Në vitin 1996, botoi monografinë “Vendlindja në poezinë e sotme shqipe”.Ne shkojmë drejt Zotit, thoshte shën Agustini, jo duke ecur po dukedashur. I tillë shkoi drejt Zotit poeti i nderuar Ramadan Sinani.Teksa nuk është më në mesin e të gjallëve na ngel të ngushëllohemi meatë që tha Stopardi se vdekja nuk është tjetër veçse mungesë e pranisëdhe pafundësi e moskthimit. Profesor Ramadan Sinani shkoi në amshimteksa më parë siguroi një formë tjetër ekzistence – atë që e siguron libri.Ai vetëm ndryshoi adresën, teksa la në botën e këndejshme shenjat epranisë së tij të përhershme – vargjet, ku përgjithmonë do të dëgjohetmelodia përvajshme e kavalleve të Sharrit, dhe do të qëndrojë esipërfaqshme dëshira e fuqishme për të pasur shtëpi në qytetin e tij tëlindjes në Tetovë, që i këndoi nga afër dhe nga larg.

MUNGESË PRANIE DHE PAMUNDËSIMOSKTHIMI

Teksa nuk është më në

mesin e të gjallëve na

ngel të ngushëllohemi

me atë që tha Stopardi

se vdekja nuk është

tjetër veçse mungesë e

pranisë dhe pafundësi e

moskthimit. Profesor

Ramadan Sinani shkoi

në amshim teksa më

parë siguroi një formë

tjetër ekzistence – atë

që e siguron libri. Ai

vetëm ndryshoi adre-

sën, teksa la në botën

e këndejshme shenjat e

pranisë së tij të përher-

shme


ABDYLSELAM EMINI

Busti u punua nga Minah Jahiu

universiteti shtetËror i tetovËs - studentet.info...6 gazeta universitare r ektori i usht-së,...

Documents