Unsa ang bakhaw?Ang bakhaw o mangrove mao’y mga klase

sa kahoy nga motubo sa kabaybayonan nga maka-agwanta ug parat nga tubig. Lain-lain ang ilang gidak-on. May mga susama’g gidak-on sa sagbot, ug aduna usa’y mga klase nga dagku kaayong mga kahoy. Makit-an ang mga bakhaw sa mga bukana sa kasapaan o di ba naglaray sa kabaybayonan. Mga lapokon nga yuta ug hinay nga agos sa tubig ang ilang gikinahanglan aron makagamot ug makatubo’g maayo.

Nganong mahinungdanon ang kabakhawan?

Ang kabakhawan nag-ayuda sa natural nga talikala sa pagkaon (food Chain) pinaagi sa ilang pagsumpay sa yuta ug dagat. Pahuwayan kini sila sa mga mananap sa kadagatan ug sa mamala. Kay nagsilbi man kining puluy’anan, daku kaayo ang ilang tabang sa pagpadaghan sa kaisdaan ug sa ubang mga buhinglaman sa kadagatan (Baldevarona, 2001).

Nganong atong panalipdan ang mga kabakhawan?

Ang mga isda ug ang ubang mga linalang sa kadagatan nagkinahanglan ug puloy-anan sama sa kabakhawan o katunggan aron sila makakaon, makapasilong, makapangitlog ug makasanay. Kabahin ang kabakhawan sa kinabuhi sa kadaghanang mananap sa kadagatan. Gani, ang kabakhawan ang nag-una nilang puluy-anan.

Unsa ang uban pang kagamitan sa Kabakhawan?

Ang kabakhawan mopugong sa kadaut 1. sa kabaybayonan gikan sa bagyo ug mga hampas sa dagkung balod. Halos 70-90 porsyento sa kusog sa balod nga dala sa hangin ang mababagan niini (UNEP, 2006).

Ang kabakhawan adunay katakus 2. sa pagsuyop sa mga hugaw gikan sa industriya ug panimalay, sama sa mga bug-at nga metal ug uban pang makahilo nga butang. Kini nagsilbing salaan sa mga hugaw gikan sa yuta ngadto sa kabaybayonan ug kadagatan.

Daghang klase sa bakhaw nga kahoy 3. ang lig-on kaayo para magsilbing materyales sa pagtukod sa balay, ug pang-ugsok sa mga bungsod. Naandan nga gamiton usab kini nga pang-sugnod tungod sa kinaiyanhong init ug kayong dugay maugdaw.

Ang tina gikan sa panit sa bakhaw 4. mahimong pantina sa sinina ug pansapaw aron sa pagpalig-on sa kahoy, pukot ug ubang gamit sa pagpanagat aron dili daling magabok.

Ang kabakhawan mao’y kakuhaan ug 5. semilya sa isda aron buhion sa mga punong.

Sa unsang pa-agi tinubdan sa pagkaon ang kabakhawan?

Ang mga tagak nga dahon sa kabakhawan mosilbing pagkaon sa mga isda, pasayan ug uban pang mananap sa kadagatan. Kuniskunison kini’g maayo sa mga mananap.

Ang mga nalatang dahon matabunan sa mga gamay kaayong organismo nga mao’y mosilbing pagkaon sa mga lain-laing klase sa mananap.

Ang mga dahon nga gikaon igawas nga halos tibuok ug puno gihapon sa mga nagtapot nga mga organismo. Mao na usab ang kaonon sa ubang mananap. Kini nga proseso magpabalik-balik lamang. Tungod niini, gi-ingon nga usa ra ka dahon ang gikinahanglang pagkaon sa usa ka gamayng isda sa iyang tibuok nga kinabuhing pagpuyo sa kabakhawan. Ang usa ka ektaryang kabakhawan makahatag ug halos 3.65 ka toneladang tagak nga dahon kada tuig. Ang usa ka ektaryang himsog nga kabakhawan makahatag ug 1.08 toneladang isda kada tuig.

MINDANAORURALDEVELOPMENTPROGRAM 2

Deparment of Agriculture

Pagpanalipud sa Kabakhawan

MINDANAO RURAL DEVELOPMENT PROGRAM 2

PROGRAM SUPPORT OFFICEProgram Director

Alvarez Bldg., Mamay Rd.Lanang, Davao City

Telephone: (082) 235-8664Telefax: (082) 235-8665

Email: mrdp_pso@yahoo.comWebsite: www.damrdp.net

Unsay atong mahimo aron mapanalipdan ang kabakhawan?

Ayaw pahilabti ang mga nahibiling 1. kabakhawan dinhi sa Pilipinas. Daku ang benebisyong makuha kung ang kabakhawan magpabilin sa ilang natural nga kahimtang.

Maghimo ug mga “mangrove rehabilitation 2. programs”. Aduna’y daghan nga lugar nga sakup ug “fishpond lease agreements” o FLAs nga biniyaan na ug pinasagdan na lamang. Ipahi-uli kining mga lugara ngadto sa ilang naandang kabakhawan. Suportahi ang mga kalihokan kabahin sa “reforestation”.

Makighi-usa sa pagpatuman sa mga balaud 3. kabahin sa kadagatan ug kabaybayonan.

Gigikanan sa impormasyon: www.oneocean.org

Kahibalo ba ka?Sa sulod sa kabakhawan, adunay makit-ang 55 ka

klase nga pamilya sa alimango ug pasayan, 65 ka klase nga kinhason, daghang klase sa langgam, mga buwaya, insekto ug uban pang hayop sama sa paniki, ug unggoy.

Sa usa ka ektaryang himsog nga kabakhawan, makakuha kada tuig ug ani nga 100 kg nga isda, 15 kg nga alimango, 200 kg nga kabibe, ug 400 kg nga mga migratory finfishes.

PAHINUMDOM: Sumala sa Chapter VI, Sec. 94 sa RA 8550, The Philippine Fisheries Code of 1998, ang pagputol ug pagtanggal sa mga bakhawan aron himuong isdaan o gamiton sa lain pang tumong kay adunay silot:

Multa - PhP 80,000Pagkakulong - 6-12 ka tuigPagbayad sa pagbalik, rehabilitasyon, o

pagtanum ug usab ug bakhawan.

Information Bulletin No. 8/2011