untersuchungen an probanden unter exposition mit hochfre ... · tab. a1 humanstudien zum einfluss...
TRANSCRIPT
Untersuchungen an Probanden unter Exposition mit hochfre-quenten elektromagnetischen
Feldern von Mobiltelefonen
Anhang
erstellt im Auftrag des Bundesamtes für
Strahlenschutz
Dezember 2007
2
Verzeichnis der Tabellen
Tab. A1 Humanstudien zum Einfluss hochfrequenter elektromagnetischer Felder auf das spontane Wach-EEG. .....................................................3 Tab. A2 Humanstudien zum Einfluss hochfrequenter elektromagnetischer Felder auf evozierte Potentiale (EP), ereigniskorrelierte Potentiale
(ERP) sowie ereignisbezogene Synchronisation und Desynchro- nisation des EEG (ERS/ERD). ...............................................................5 Tab. A3 Humanstudien zum Einfluss hochfrequenter elektromagnetischer Felder auf kognitive Funktionen. ..........................................................10 Tab. A4 Humanstudien zum Einfluss hochfrequenter elektromagnetischer Felder auf den Schlaf. ..........................................................................16 Tab. A5 Humanstudien zum Einfluss hochfrequenter elektromagnetischer Felder auf das spontane Wach-EEG (Update) .....................................20 Tab. A6 Humanstudien zum Einfluss hochfrequenter elektromagnetischer Felder auf evozierte Potentiale (EP), ereigniskorrelierter Potentiale (ERP) sowie ereignisbezogene Synchronisation und Desynchroni- sation des EEG (Update)......................................................................21 Tab. A7 Humanstudien zum Einfluss hochfrequenter elektromagnetischer Felder auf kognitive Funktionen (Update).............................................22 Tab. A8 Humanstudien zum Einfluss hochfrequenter elektromagnetischer Felder auf den Schlaf (Update) ............................................................24 Tab. A9 Charakterisierung der mittels visueller Auswertung erfassten
Schlafparameter ...................................................................................25 Tab. A10 Charakterisierung der mittels automatischer Auswertung erfassten
Schlafparameter ...................................................................................28 Tab. A11 Charakterisierung der Auswerteparameter der Powerspektren- Analyse (FFT).......................................................................................38 Tab. A12 Variablen zur Charakterisierung der Spindelaktivität ............................39
3
Ta
b. A
1 H
uman
stud
ien
zum
Ein
fluss
hoc
hfre
quen
ter e
lekt
rom
agne
tisch
er F
elde
r auf
das
spo
ntan
e W
ach-
EE
G.
Aut
oren
N
Des
ign1)
Feld
typ
Feld
stär
ke /
Leis
tung
sflu
ss-
dich
te /
Send
elei
stun
g
SAR
Ant
enne
Expo
siti-
onsd
auer
Kan
äle
Stat
istik
Erge
bnis
von
Klit
zing
(1
995)
17
?
150
MH
z (2
17 H
z P
ulsu
ng a
ber
Tast
verh
ältn
is
nahe
1.0
)
bere
chne
te
Leis
tung
sflu
ss-
dich
te im
G
eweb
e:
<1 !
W/c
m2 in
6
Tief
e
? M
agne
tisch
e A
nten
ne
(Spu
le)
15 m
in
O1,
O2,
P
3 un
d P
4, R
efe-
renz
: Fz
kein
e Zu
nahm
e de
r A
lpha
-Pow
er
unm
ittel
bar
nach
de
r E
xpos
ition
, an
halte
nd
nach
E
xpos
ition
send
e
Rei
ser e
t al.
(199
5)
36
SB
, CO
15
0 M
Hz,
9.
6 H
z
902.
4 M
Hz,
21
7 H
z
Pea
k: 0
.5 m
W
Pea
k: 8
W
? ?
Mag
netis
che
Ant
enne
(S
pule
) 3
–5 c
m
Abs
tand
zu
Oz
Mob
iltel
efon
40
cm
Abs
tand
15 m
in
15
min
17 17
Vor
zei-
chen
test
V
orze
i-ch
ente
st
Ans
tieg
von
Alp
ha u
nd B
eta,
anh
alte
nd
nach
Exp
ositi
onse
nde
Ver
zöge
rter
Ans
tieg
von
Alp
ha2
und
Bet
a1 u
nd B
eta2
(nac
h E
xpos
ition
send
e)
Jahr
e, M
atke
y un
d M
ecke
l-bu
rg
CE
TEC
OM
(1
996)
mit
von
Klit
zing
3 S
B, C
O
150
MH
z,
1X21
7 H
z,
2x10
Hz
0.5
mW
an
der
Ant
enne
?
Mag
netis
che
Ant
enne
(S
pule
)
15 m
in
6 K
eine
K
ein
Effe
kt
Geh
len
et a
l. (1
996)
Spi
ttler
et a
l. (1
997)
52
DB
, PG
91
4.2
MH
z,
217
Hz
8 W
40
V/m
?
Dip
ol A
bsta
nd
45 c
m
10 m
in
24
AN
OV
A
Kei
n E
ffekt
Rös
chke
&
Man
n (1
997)
34
S
B, C
O
900
MH
z,
217
Hz
mitt
lere
LFD
: (0
.5 m
W /c
m2 )
Pea
k: 8
W
? M
obilt
elef
on
40 c
m ü
ber
dem
Ver
tex
3.5
min
C
3, C
4 ge
gen
A1/
A2
Wilc
oxon
Te
st fü
r ge
paar
te
Beo
bach
-tu
ngen
Kei
n E
ffekt
1) S
B: s
ingl
e bl
ind;
CO
: cro
ss o
ver;
DB
: dou
ble
blin
d, P
G: P
aral
lelg
rupp
en
4
Tab.
A1
Hum
anst
udie
n zu
m E
influ
ss h
ochf
requ
ente
r ele
ktro
mag
netis
cher
Fel
der a
uf d
as s
pont
ane
Wac
h-E
EG
. – F
orts
etzu
ng
Aut
oren
N
Des
ign1)
Feld
typ
Feld
stär
ke /
Leis
tung
sflu
ss-
dich
te /
Send
elei
stun
g
SAR
Ant
enne
Expo
siti-
onsd
auer
Kan
äle
Stat
istik
Erge
bnis
Kra
fczy
k et
al.
(199
8, 2
002)
8
SB
, CO
90
2,4
MH
z,
217
Hz
Pea
k: 8
W
<<
0.01
W
/kg
HF-
Spi
ral-
ante
nne
50 c
m A
bsta
nd
9 m
in
32
? K
ein
Effe
kt
Kra
fczy
k et
al.
(199
8, 2
002)
15
S
B, C
O
902,
4 M
Hz,
21
7 H
z P
eak:
8W
0,
055
W/k
g M
obilt
elef
on
Abs
tand
5
cm
9 m
in
32
? K
ein
Effe
kt
Kra
fczy
k et
al.
(199
8, 2
002)
15
S
B, C
O
902,
4 M
Hz,
21
7 H
z P
eak:
2W
0,
53
W/k
g M
obilt
elef
on
Nor
mal
e H
altu
ng
9 m
in
32
? K
ein
Effe
kt
Kra
fczy
k et
al.
(199
8, 2
002)
16
S
B, C
O
1760
MH
z,
217
Hz
Pea
k: 1
W
0,52
W
/kg
Mob
iltel
efon
N
orm
ale
Hal
tung
9 m
in
32
? K
ein
Effe
kt
Hie
tane
n et
al.
(200
0)
19
SB
?, C
O
3X N
MT
900
MH
z,
1XG
SM
900
MH
z,
1xP
CN
1800
MH
z
Pea
k: 1
-2W
G
SM
: 0,
8 W
/kg
Mob
iltel
efon
e 20
min
21
t-T
est f
ür
gepa
arte
B
eoba
ch-
tung
en
Kei
n E
ffekt
Lebe
deva
et
al. (
2000
) 24
S
B?,
CO
90
2,4
MH
z,
?
Hz
0.06
mW
/cm
2 ?
Mob
iltel
efon
15
min
16
?
Sig
nifik
ante
r A
nstie
g de
r gl
obal
en
Kor
rela
tions
dim
ensi
on w
ähre
nd u
nd n
ach
der
Exp
ositi
on,
insb
eson
dere
in
de
r S
ituat
ion
mit
gesc
hlos
sene
n A
ugen
Cro
ft et
al.
(200
2)
24
SB
, CO
90
0 M
Hz,
21
7 H
z 3-
4 m
W
M
obilt
elef
on
Abs
tand
5 c
m
20 m
in
19
orth
ogo-
nale
Kon
-tra
ste
für
repe
ated
Mea
sure
men
ts
Rec
hte
Hem
isph
äre:
Abn
ahm
e de
r D
elta
-Pow
er (
1-4
Hz)
als
Fun
ktio
n de
r E
xpos
ition
sdau
er
Pos
terio
re M
edia
nsag
ittal
eben
e:
Ans
tieg
der A
lpha
-Pow
er (8
-12
Hz)
1) S
B: s
ingl
e bl
ind;
CO
: cro
ss o
ver;
DB
: dou
ble
blin
d, P
G: P
aral
lelg
rupp
en
5
Tab.
A2
Hum
anst
udie
n zu
m E
influ
ss h
ochf
requ
ente
r ele
ktro
mag
netis
cher
Fel
der a
uf e
vozi
erte
Pot
entia
le (E
P),
erei
gnis
korr
elie
rte
Pot
entia
le (E
RP
) sow
ie e
reig
nisb
ezog
ene
Syn
chro
nisa
tion
und
Des
ynch
roni
satio
n de
s E
EG
(ER
S/E
RD
).
Aut
oren
N
D
esig
n1)
Feld
typ
Send
elei
-st
ung
SAR
A
nten
ne
Expo
siti-
onsd
auer
Ex
peri-
men
t St
atis
tik
Erge
bnis
Urb
an e
t al.
(199
8)
Hla
dky
et a
l. (1
999)
20
Nic
ht
blin
d,
CO
900
MH
z,
217
Hz
1.5
W
? M
obilt
elef
on
norm
ale
Hal
tung
5 m
in
VE
P
Abl
eitu
ng:
Oz
- Fz
AN
OV
A
Kei
n E
ffekt
fü
r N
1-,
P1-
un
d N
2-La
tenz
so
wie
A
mpl
itude
n N
1P1
und
P1N
2
Kra
fczy
k et
al.
(199
8)
8 S
B, C
O
902,
4 M
Hz,
21
7 H
z P
eak:
8 W
<<
0.0
1 W
/kg
HF-
Spi
ral-
ante
nne
50
cm
A
bsta
nd
20 +
7 m
in
AE
P
32 K
anäl
e
AN
OV
A
Kei
n E
ffekt
Kra
fczy
k et
al.
(199
8)
15
SB
, CO
90
2,4
MH
z,
217
Hz
Pea
k: 8
W
0,05
5 W
/kg
Mob
iltel
efon
A
bsta
nd
5 cm
20 +
7 m
in
AE
P
32 K
anäl
e A
NO
VA
K
ein
Effe
kt
Kra
fczy
k et
al.
(199
8)
15
SB
, CO
902,
4 M
Hz,
21
7 H
z P
eak:
2 W
0,
53
W/k
g M
obilt
elef
on
norm
ale
Hal
tung
20 +
7 m
in
AE
P
32 K
anäl
e
AN
OV
A
Kei
n E
ffekt
Kra
fczy
k et
al.
(199
8, 2
002)
16
S
B, C
O
1760
MH
z,
217
Hz
Pea
k: 1
W
0,52
W
/kg
Mob
iltel
efon
no
rmal
e H
altu
ng
20 +
7 m
in
3.5
min
A
EP
&
VE
P
32 K
anäl
e
AN
OV
A
Kei
n E
ffekt
Eul
itz e
t al.
(199
8)
13
SB
, CO
91
6,2
MH
z,
217
Hz
2.8
W
1.42
W
/kg
Mob
iltel
efon
no
rmal
e H
altu
ng
15 m
in
AE
P
30 E
EG
-K
anäl
e
AN
OV
A
Sta
tistis
ch
sign
ifika
nter
E
influ
ss
auf
die
oszi
llato
risch
e H
irnak
tivitä
t im
Fr
eque
nz-
band
um
25
Hz
in d
er h
andl
ungs
rele
vant
en
Ver
such
bedi
ngun
g (T
aste
ndru
ck
auf
selte
ne
Töne
), vo
r al
lem
au
f de
r ex
poni
erte
n H
emis
phär
e
Kei
n E
influ
ss
bei
häuf
igen
Tö
nen
und
selte
nen
Nov
el-G
eräu
sche
n
1) S
B: s
ingl
e bl
ind;
CO
: cro
ss o
ver;
DB
: dou
ble
blin
d, P
G: P
aral
lelg
rupp
en
6
Tab.
A2
Hum
anst
udie
n zu
m E
influ
ss h
ochf
requ
ente
r ele
ktro
mag
netis
cher
Fel
der a
uf e
vozi
erte
Pot
entia
le (E
P),
erei
gnis
korr
elie
rte
Pot
entia
le (E
RP
) sow
ie e
reig
nisb
ezog
ene
Syn
chro
nisa
tion
und
Des
ynch
roni
satio
n de
s E
EG
(ER
S/E
RD
) – F
orts
etzu
ng 1
Aut
oren
N
D
esig
n1)
Feld
typ
Send
elei
-st
ung
SAR
A
nten
ne
Expo
siti-
onsd
auer
Ex
peri-
men
t St
atis
tik
Erge
bnis
Freu
de e
t al.
(199
8)
16
SB
, CO
91
6,2
MH
z,
217
Hz
2.8
W
1.42
W
/kg
(1g)
bzw
. 0,
882
W/k
g (1
0g)
Mob
iltel
efon
no
rmal
e H
altu
ng
5 m
in
3 m
in
Vis
uelle
Fo
lger
eak-
tions
auf-
gabe
Fing
er –
tapp
ing
30 E
EG
-K
anäl
e
AN
OV
A
Ein
fluss
au
f da
s La
ngsa
me
Pot
entia
l in
re
chte
n ze
ntra
len
und
parie
to-te
mpo
ro-
occi
pita
len
Hirn
regi
onen
Freu
de e
t al.
(200
0, 2
002)
16
S
B, C
O
916,
2 M
Hz,
21
7 H
z 2.
8 W
1.
42
W/k
g (1
g)
bzw
.
0,88
2 W
/kg
(10g
)
Mob
iltel
efon
no
rmal
e H
altu
ng
4 m
in
Vis
uelle
Fo
lger
eak-
tions
auf-
gabe
Fing
er –
tapp
ing
Con
tinge
nt
Neg
ativ
e V
aria
tion
(CN
V)
30 E
EG
-K
anäl
e
AN
OV
A
Kei
n E
ffekt
auf
die
Lei
stun
g S
igni
fikan
te
Ver
min
deru
ng
der
LP-
Am
plitu
de i
n de
n ze
ntra
len
und
parie
to-
tem
poro
-occ
ipita
len
Hirn
regi
onen
Kei
n si
gnifi
kant
er E
ffekt
des
Fak
tors
EM
F au
f das
Ber
eits
chaf
tspo
tent
ial
Kei
n si
gnifi
kant
er
Ein
fluss
de
s Fa
ktor
s E
MF,
si
gnifi
kant
er
Effe
kt
der
Inte
rakt
ion
EM
F x
Reg
ion:
au
sgep
rägt
ere
CN
V-
Am
plitu
den
wäh
rend
der
Exp
ositi
on a
n de
n fro
ntal
en E
lekt
rode
n.
Kra
use
et a
l. (2
000a
) 14
S
B, C
O
902
MH
z,
217
Hz
Mitt
lere
Le
istu
ng:
0.
25 W
? M
obilt
elef
on
norm
ale
Hal
tung
30 m
in
Wor
king
m
emor
y A
uditi
ve
Auf
gabe
E
RD
/ER
S
19 K
anäl
e
AN
OV
A
Kei
n E
ffekt
in d
er E
ncod
ing-
Pha
se
Ret
rieva
l-Pha
se:
sign
ifika
nte
Ver
ände
rung
en d
er E
RD
/ER
S-
Ant
wor
ten
für
alle
unt
ersu
chte
n Fr
eque
nz-
bänd
er
1) S
B: s
ingl
e bl
ind;
CO
: cro
ss o
ver;
DB
: dou
ble
blin
d, P
G: P
aral
lelg
rupp
en
7
Tab.
A2
Hum
anst
udie
n zu
m E
influ
ss h
ochf
requ
ente
r ele
ktro
mag
netis
cher
Fel
der a
uf e
vozi
erte
Pot
entia
le (E
P),
erei
gnis
korr
elie
rte
Pot
entia
le (E
RP
) sow
ie e
reig
nisb
ezog
ene
Syn
chro
nisa
tion
und
Des
ynch
roni
satio
n de
s E
EG
(ER
S/E
RD
) – F
orts
etzu
ng 2
Aut
oren
N
D
esig
n1)
Feld
typ
Send
elei
-st
ung
SAR
A
nten
ne
Expo
siti-
onsd
auer
Ex
peri-
men
t St
atis
tik
Erge
bnis
Kra
use
et a
l. (2
000b
) 24
S
B, C
O
902
MH
z,
217
Hz
Mitt
lere
Le
istu
ng:
0.
25 W
? M
obilt
elef
on
norm
ale
Hal
tung
30 m
in
Wor
king
m
emor
y vi
suel
le
Auf
gabe
E
RD
/ER
S
19 K
anäl
e
AN
OV
A
Unt
ersc
hied
e in
E
RD
/ER
S-A
ntw
orte
n fü
r au
sgew
ählte
K
ombi
natio
nen
von
Fre-
quen
zban
d, H
emis
phär
e un
d A
ufga
bent
yp
Jech
et a
l. (2
001)
17
D
B, C
O
900
MH
z,
217
Hz
2 W
0,
06
W/k
g M
obilt
elef
on
norm
ale
Hal
tung
12,5
min
V
EP
O
ddba
ll A
ufga
be
19 K
anäl
e
AN
OV
A
Erh
öhun
g de
r P
ositi
vitä
t de
s E
RP
-K
ompl
exes
(n
ur)
als
Ant
wor
t au
f Ta
rget
stim
uli,
die
auf
der
rech
ten
Bild
schi
rmhä
lfte
präs
entie
rt w
urde
n.
Eul
itz e
t al.
(200
2)
14
SB
, CO
91
6,2
MH
z,
217
Hz
9.6
W
5,66
W
/kg
(1g)
bzw
.
3,65
W
/kg
(10g
)
Mob
iltel
efon
no
rmal
e H
altu
ng
? A
EP
O
ddba
ll-A
ufga
be
30 K
anäl
e
AN
OV
A
Ein
fluss
auf
osz
illat
oris
che
Hirn
aktiv
ität (
ca.
60-8
0 H
z) a
b ca
. 35
0 –
700
ms
nach
R
eizd
arbi
etun
g nu
r be
i de
r re
izre
leva
nten
Be
ding
ung
Freu
de e
t al.
(200
2)
12
SB
, CO
91
6,2
MH
z,
217
Hz
9,6
W
5,66
W
/kg
(1g)
bzw
.
3,65
W
/kg
(10g
)
Mob
iltel
efon
no
rmal
e H
altu
ng
? ?
Vis
uelle
Fo
lger
eak-
tions
auf-
gabe
Con
tinge
nt
Neg
ativ
e V
aria
tion
(CN
V)
30 K
anäl
e
AN
OV
A
Kei
n E
influ
ss a
uf d
ie L
eist
ung;
S
igni
fikan
te
Ver
min
deru
ng
der
LP-
Am
plitu
de
in
alle
n un
ters
ucht
en
Hirn
re-
gion
en
Sig
nifik
ante
r E
influ
ss:
Erh
öhun
g de
r LP
A
mpl
itude
in
al
len
unte
rsuc
hten
H
irnre
-gi
onen
1) S
B: s
ingl
e bl
ind;
CO
: cro
ss o
ver;
DB
: dou
ble
blin
d, P
G: P
aral
lelg
rupp
en
8
Tab.
A2
Hum
anst
udie
n zu
m E
influ
ss h
ochf
requ
ente
r ele
ktro
mag
netis
cher
Fel
der a
uf e
vozi
erte
Pot
entia
le (E
P),
erei
gnis
korr
elie
rte
Pot
entia
le (E
RP
) sow
ie e
reig
nisb
ezog
ene
Syn
chro
nisa
tion
und
Des
ynch
roni
satio
n de
s E
EG
(ER
S/E
RD
) – F
orts
etzu
ng 3
Aut
oren
N
D
esig
n1)
Feld
typ
Send
elei
-st
ung
SAR
A
nten
ne
Expo
siti-
onsd
auer
Ex
peri-
men
t St
atis
tik
Erge
bnis
Cro
ft et
al.
(200
2)
24
SB
, CO
90
0 M
Hz,
21
7 H
z 3
– 4
mW
?
Mob
iltel
efon
A
bsta
nd
5
cm
20 m
in
Aku
stis
ch
evoz
ierte
P
oten
tiale
orth
o-go
nale
K
ontra
ste
für R
e-pe
ated
M
easu
re-
men
ts
4-8
Hz:
ver
min
derte
Abn
ahm
e im
Ver
lauf
de
r Zei
t
12-3
0 H
z: a
bneh
men
de g
loba
le R
espo
nse
30-4
5 H
z: A
nstie
g de
r R
espo
nse
in z
wei
vo
n ne
un H
irnre
gion
en
Bak
et a
l. (2
003)
15
N
icht
bl
ind
prä
-pos
t
450
MH
z
0.15
W/m
2 (1
5 cm
A
bsta
nd)
? M
obilf
unk-
ante
nne
mit
dire
ktem
H
autk
onta
kt
tem
poro
-oc
cipi
tal
40 m
in
Aud
itory
br
ains
tem
-ev
oked
re
spon
ses
(AB
R)
MA
-N
OV
A
Kei
n E
ffekt
auf
die
Lat
enze
n de
r W
elle
n I,
III u
nd V
sow
ie d
ie L
aten
z zw
isch
en d
en
Wel
len
I und
V.
Bak
et a
l. (2
003)
15
Nic
ht
blin
d
prä
-pos
t
935
MH
z
0.05
2 W
/m2
(15
cm
Abs
tand
)
? M
obilf
unk-
ante
nne
mit
dire
ktem
H
autk
onta
kt
tem
poro
-oc
cipi
tal
40 m
in
Aud
itory
br
ains
tem
-ev
oked
re
spon
ses
(AB
R)
MA
-N
OV
A
Kei
n E
ffekt
auf
die
Lat
enze
n de
r W
elle
n I,
III u
nd V
sow
ie d
ie L
aten
z zw
isch
en d
en
Wel
len
I und
V.
Bak
et a
l. (2
003)
15
Nic
ht
blin
d
prä
-pos
t
1800
MH
z 0.
11 W
/m2
(15
cm
Abs
tand
)
? M
obilf
unk-
ante
nne
mit
dire
ktem
H
autk
onta
kt
tem
poro
-oc
cipi
tal
40 m
in
Aud
itory
br
ains
tem
-ev
oked
re
spon
ses
(AB
R)
MA
-N
OV
A
Kei
n E
ffekt
auf
die
Lat
enze
n de
r W
elle
n I,
III u
nd V
sow
ie d
ie L
aten
z zw
isch
en d
en
Wel
len
I und
V.
Ara
i et a
l. (2
003)
15
N
icht
bl
ind
prä-
post
800
MH
z 0.
8 W
Mob
iltel
efon
no
rmal
e P
ositi
onie
-ru
ng
30 m
in
Aud
itory
br
ains
tem
-ev
oked
re
spon
ses
(AB
R)
t-Tes
ts
Kei
n E
ffekt
au
f
die
Am
plitu
den
und
Late
nzen
der
Wel
len
I, III
und
V,
die
AB
R
Erh
olun
gsfu
nktio
n un
d di
e M
iddl
e La
tenc
y R
espo
nse
(MLR
)
1) S
B: s
ingl
e bl
ind;
CO
: cro
ss o
ver;
DB
: dou
ble
blin
d, P
G: P
aral
lelg
rupp
en
9
Tab.
A2
Hum
anst
udie
n zu
m E
influ
ss h
ochf
requ
ente
r ele
ktro
mag
netis
cher
Fel
der a
uf e
vozi
erte
Pot
entia
le (E
P),
erei
gnis
korr
elie
rte
Pot
entia
le (E
RP
) sow
ie e
reig
nisb
ezog
ene
Syn
chro
nisa
tion
und
Des
ynch
roni
satio
n de
s E
EG
(ER
S/E
RD
) – F
orts
etzu
ng 4
Aut
oren
N
D
esig
n1)
Feld
typ
Send
elei
-st
ung
SAR
A
nten
ne
Expo
siti-
onsd
auer
Ex
peri-
men
t St
atis
tik
Erge
bnis
Kra
use
et a
l. (2
004)
24
D
B, C
O
902
MH
z,
217
Hz
0.25
W
0.87
8 W
/kg
(1g)
bzw
.
0.64
8 W
/kg
(10g
)
Mob
iltel
efon
no
rmal
e H
altu
ng
30 m
in
Wor
king
m
emor
y E
RD
/ER
S
19 K
anäl
e
AN
OV
A
Sig
nifik
ante
r EM
F-E
ffekt
nur
für d
as 4
-6 H
z Fr
eque
nzba
nd,
6-8
Hz,
8-1
0 H
z, 1
0-12
Hz
kein
sta
tistis
ch s
igni
fikan
ter E
ffekt
Ham
blin
et a
l. (2
004)
12
S
B, C
O
894,
6 M
Hz
21
7 H
z ?
0,87
W
/Kg
Mob
iltel
efon
no
rmal
e H
altu
ng
30 m
in
AE
P
Odd
ball-
Auf
gabe
62 K
anäl
e
AN
OV
A
Sig
nifik
ant
nied
riger
e A
mpl
itude
un
d ve
rkür
zte
Late
nz fü
r N10
0 un
ter E
xpos
ition
, te
nden
ziel
l stä
rker
aus
gepr
ägt
in d
er M
itte
und
in d
er re
chte
n H
emis
phär
e
Sig
nifik
ant
verz
öger
te P
300
Late
nz u
nter
E
xpos
ition
1) S
B: s
ingl
e bl
ind;
CO
: cro
ss o
ver;
DB
: dou
ble
blin
d, P
G: P
aral
lelg
rupp
en
10
Tab.
A3
Hum
anst
udie
n zu
m E
influ
ss h
ochf
requ
ente
r ele
ktro
mag
netis
cher
Fel
der a
uf k
ogni
tive
Funk
tione
n.
Aut
oren
N
D
esig
n1)
Feld
typ
Leis
tung
sflu
ss-
dich
te /
Send
elei
stun
g/
Feld
stär
ke
SAR
A
nten
ne
Expo
siti-
onsd
auer
Ex
perim
ent
Stat
istik
Er
gebn
is
Geh
len
et a
l. (1
996)
Spi
ttler
et a
l. (1
997)
52
SB
, CO
91
4,2
MH
z,
217
Hz
Pea
k: 8
W
40 V
/m
? D
ipol
45
cm
Abs
tand
vom
ko
pf
60-7
0 m
in
Aud
itiv-
verb
aler
le
rnte
st (A
VLT
)
Ale
rtnes
s V
igila
nz
Go/
NoG
o A
rbei
ts-
gedä
chtn
is
t-Tes
t und
Wilc
oxon
Te
st fü
r gep
aarte
B
eoba
chtu
ngen
Kei
n E
ffekt
Kra
fczy
k et
al.
(199
8)
8 S
B, C
O
902,
4 M
Hz,
21
7 H
z P
eak:
8 W
<<
0.0
1 W
/kg
HF-
Spi
ral-
ante
nne
50 c
m
Abs
tand
20 +
7 m
in
Ein
fach
e R
eakt
ions
-au
fgab
e
AN
OV
A
Kei
n E
ffekt
Kra
fczy
k et
al.
(199
8)
15
SB
, CO
90
2,4
MH
z,
217
Hz
Pea
k: 8
W
0,05
5 W
/kg
Mob
iltel
efon
A
bsta
nd
5 cm
20 +
7 m
in
Ein
fach
e R
eakt
ions
-au
fgab
e
AN
OV
A
Kei
n E
ffekt
Kra
fczy
k et
al.
(199
8)
15
SB
, CO
902,
4 M
Hz,
21
7 H
z P
eak:
2 W
0,
53
W/k
g M
obilt
elef
on
norm
ale
Hal
tung
20 +
7 m
in
Ein
fach
e R
eakt
ions
-au
fgab
e
AN
OV
A
Kei
n E
ffekt
Kra
fczy
k et
al.
(199
8, 2
002)
16
S
B, C
O
1760
MH
z 21
7 H
z P
eak:
1 W
0,
52
W/k
g M
obilt
elef
on
norm
ale
Hal
tung
20 +
7 m
in
3.5
min
E
infa
che
Rea
ktio
ns-
aufg
abe
AN
OV
A
Kei
n E
ffekt
Freu
de e
t al.
(199
8)
16
SB
, CO
91
6,2
MH
z,
217
Hz
2.8
W
1.42
W
/kg
(1g)
bzw
. 0,
882
W/k
g (1
0g)
Mob
iltel
efon
no
rmal
e H
altu
ng
5 m
in
Vis
uelle
Fo
lger
eak-
tions
aufg
abe
AN
OV
A
Kei
n E
ffekt
1) S
B: s
ingl
e bl
ind;
CO
: cro
ss o
ver;
DB
: dou
ble
blin
d, P
G: P
aral
lelg
rupp
en
11
Tab.
A3
Hum
anst
udie
n zu
m E
influ
ss h
ochf
requ
ente
r ele
ktro
mag
netis
cher
Fel
der a
uf k
ogni
tive
Funk
tione
n –
Forts
etzu
ng 1
Aut
oren
N
D
esig
n1)
Feld
typ
Leis
tung
sflu
ss-
dich
te /
Send
elei
stun
g/
Feld
stär
ke
SAR
A
nten
ne
Expo
siti-
onsd
auer
Ex
perim
ent
Stat
istik
Er
gebn
is
Hla
dky
et a
l. (1
999)
20
N
icht
bl
ind,
C
O
900
MH
z,
217
Hz
1.5
W
? M
obilt
elef
on
norm
ale
Hal
tung
6 m
in
Test
of s
witc
hing
at
tent
ion
Sub
tract
ion
task
AN
OV
A
Kei
n U
nter
schi
ed
zwis
chen
M
obilt
elef
on
und
regu
läre
m
Tele
fon
Kei
n U
nter
schi
ed
zwis
chen
M
obilt
elef
on
und
regu
läre
m
Tele
fon
Pre
ece
et a
l. (1
999,
200
2)
36
91
5 M
Hz,
21
7 H
z m
ittle
re L
eist
ung
ca
. 1 W
25
-30
min
A
nstie
g de
r G
esch
win
digk
eit
im
Wah
lreak
tions
test
A
bnah
me
der R
eakt
ions
zeit
Kei
ne
Ver
ände
rung
en
in
Wor
t-,
Zahl
- un
d B
ildre
call
sow
ie
im
räum
liche
n G
edäc
htni
s
Kra
use
et a
l. (2
000a
) 14
S
B, C
O
902
MH
z,
217
Hz
mitt
lere
Lei
stun
g
0.25
W
? M
obilt
elef
on
norm
ale
Hal
tung
30 m
in
Wor
king
mem
ory
au
ditiv
A
NO
VA
K
ein
Unt
ersc
hied
in
A
nzah
l fe
hler
hafte
r Ant
wor
ten
Freu
de e
t al.
(200
0, 2
002)
16
S
B, C
O
916,
2 M
Hz,
21
7 H
z 2.
8 W
1.
42
W/k
g (1
g)
bzw
.
0,88
2 W
/kg
(10g
)
Mob
iltel
efon
no
rmal
e H
altu
ng
4 m
in
?
Vis
uelle
Fo
lger
eak-
tions
auf-g
abe
C
ontin
gent
N
egat
ive
Var
iatio
n (C
NV
)
AN
OV
A
Kei
n E
ffekt
Kei
n E
ffekt
1)
SB
: sin
gle
blin
d; C
O: c
ross
ove
r; D
B: d
oubl
e bl
ind,
PG
: Par
alle
lgru
ppen
12
Tab.
A3
Hum
anst
udie
n zu
m E
influ
ss h
ochf
requ
ente
r ele
ktro
mag
netis
cher
Fel
der a
uf k
ogni
tive
Funk
tione
n –
Forts
etzu
ng 2
Aut
oren
N
D
esig
n1)
Feld
typ
Leis
tung
sflu
ss-
dich
te /
Send
elei
stun
g/
Feld
stär
ke
SAR
A
nten
ne
Expo
siti-
onsd
auer
Ex
perim
ent
Stat
istik
Er
gebn
is
Koi
vist
o et
al.
(200
0a)
48
SB
, C
O
902
MH
z,
217
Hz
mitt
lere
Lei
stun
g
0.25
W
? M
obilt
elef
on
norm
ale
Hal
tung
60 m
in
12
Rea
ktio
ns-
zeitt
ests
Will
-co
xon
sign
ed
rank
Tes
t
Ver
ringe
rung
de
r R
eakt
ions
zeit
in
einf
ache
r R
eakt
ions
zeita
ufga
be
und
Vig
ilanz
aufg
abe
Ver
ringe
rung
der
zur
Lös
ung
benö
tigte
n Ze
it in
ein
er m
enta
len
Rec
hena
ufga
be
Vig
ilanz
aufg
abe
sign
ifika
nt
gerin
gere
Fe
hler
rate
unt
er E
xpos
ition
Koi
vist
o et
al.
(200
0b)
48
SB
, CO
90
2 M
Hz,
21
7 H
z m
ittle
re L
eist
ung
0.
25 W
?
Mob
iltel
efon
no
rmal
e H
altu
ng
30 m
in
Wor
king
m
emor
y (n
-ba
ck-ta
sk)
AN
OV
A
Sig
nifik
ant
besc
hleu
nigt
e R
eakt
ion
in
der
3-ba
ck A
ufga
be,
Kei
n E
ffekt
in d
er
0-, 1
- und
2-b
ack
Auf
gabe
Kei
n E
ffekt
auf
die
Feh
lerh
äufig
keit
Jech
et a
l. (2
001)
17
D
B, C
O
900
MH
z,
217
Hz
2 W
0,
06W
/kg
Mob
iltel
efon
no
rmal
e H
altu
ng
12,5
min
V
isue
lle
Odd
ball
Auf
gabe
AN
OV
A
Sta
tistis
ch
sign
ifika
nt
(p<0
.05)
ve
rkür
zte
Rea
ktio
nsze
it
Mai
er (2
001)
11
D
B, C
O
902
MH
z,
21
7 H
z 1
mW
/m2
? M
obilt
elef
on
4 cm
A
bsta
nd v
om
linke
n O
hr
50 m
in
Aud
itive
O
rdnu
ns-
schw
elle
t-Tes
t für
ge
paar
te
Beo
b-ac
htun
-ge
n
Sta
tistis
ch s
igni
fikan
te S
teig
erun
g de
r O
rdnu
ngss
chw
elle
"
re
duzi
erte
m
enta
le R
egen
erat
ion
1) S
B: s
ingl
e bl
ind;
CO
: cro
ss o
ver;
DB
: dou
ble
blin
d, P
G: P
aral
lelg
rupp
en
13
Tab.
A3
Hum
anst
udie
n zu
m E
influ
ss h
ochf
requ
ente
r ele
ktro
mag
netis
cher
Fel
der a
uf k
ogni
tive
Funk
tione
n –
Forts
etzu
ng 3
Aut
oren
N
D
esig
n1)
Feld
typ
Leis
tung
sflu
ss-
dich
te /
Send
elei
stun
g /
Feld
stär
ke
SAR
A
nten
ne
Expo
siti-
onsd
auer
Ex
perim
ent
Stat
istik
Er
gebn
is
Ede
lsty
n an
d O
lder
shaw
(2
002)
38
SB
, PG
90
0 M
Hz,
?
Hz
? 1.
19
W/k
g M
obilt
elef
on
norm
ale
Hal
tung
30 m
in
Auf
mer
k-sa
mke
its-
span
ne u
nd
Ver
ar-
beitu
ngs-
gesc
hwin
-di
gkei
t des
A
ufm
erk-
sam
keits
-sy
stem
s
AN
OV
A
Sig
nifik
ante
Unt
ersc
hied
e in
Dig
it S
pan
Forw
ards
, Spa
tial S
pan
Bac
kwar
ds u
nd
serie
lle S
ubtra
ktio
n
Freu
de e
t al.
(200
2)
12
SB
, CO
91
6,2
MH
z,
217
Hz
9,6
W
5,66
W
/kg
(1g)
bzw
.
3,65
W
/kg
(10g
)
Mob
iltel
efon
no
rmal
e H
altu
ng
? ?
Vis
uelle
Fo
lger
eak-
tions
auf-
gabe
Con
tinge
nt
Neg
ativ
e V
aria
tion
(CN
V)
AN
OV
A
Kei
n E
ffekt
K
ein
Effe
kt
Cro
ft et
al.
(200
2)
24
SB
, CO
90
0 M
Hz,
21
7 H
z 3-
4 m
W
? M
obilt
elef
on5
cm
Abs
tand
von
de
r Lo
kalis
atio
n P
z-O
z
20 m
in
Aud
itive
D
iskr
imin
a-tio
nsau
fgab
e
orth
ogo-
nale
Kon
-tra
ste
für
repe
ated
M
easu
re-
men
ts
Kei
n si
gnifi
kant
er E
ffekt
auf
Feh
lerr
ate
und
Rea
ktio
nsze
it
Haa
rala
et a
l. (2
003)
64
D
B, C
O
902
MH
z,
21
7 H
z m
ittle
re L
eist
ung
0.
25 W
0.
88
W/k
g (1
g)
peak
: 1.
2 W
/kg
Mob
iltel
efon
no
rmal
e H
altu
ng
65 m
in
12
Rea
ktio
ns-
zeitt
ests
MA
-N
OV
A
Kei
n si
gnifi
kant
er E
ffekt
der
Exp
ositi
on
1) S
B: s
ingl
e bl
ind;
CO
: cro
ss o
ver;
DB
: dou
ble
blin
d, P
G: P
aral
lelg
rupp
en
14
Tab.
A3
Hum
anst
udie
n zu
m E
influ
ss h
ochf
requ
ente
r ele
ktro
mag
netis
cher
Fel
der a
uf k
ogni
tive
Funk
tione
n –
Forts
etzu
ng 4
Aut
oren
N
D
esig
n1)
Feld
typ
Leis
tung
sflu
ss-
dich
te /
Send
elei
stun
g/
Feld
stär
ke
SAR
A
nten
ne
Expo
siti-
onsd
auer
Ex
perim
ent
Stat
istik
Er
gebn
is
Sm
ythe
and
C
osta
ll (2
003)
62
S
B, P
G
1800
MH
z,
?
Hz
? 0.
79
W/k
g (?
)
Mob
iltel
efon
no
rmal
e H
altu
ng
15 m
in
Wor
d re
call
task
K
rusk
al-
Wal
lis
Test
Die
N
utzu
ng
von
Mob
iltel
efon
en
verb
esse
rt ko
gniti
ve P
roze
sse,
die
s gi
lt nu
r fü
r M
änne
r un
d nu
r fü
r da
s K
urzz
eitg
edäc
htni
s
Lee
et a
l. (2
003)
78
S
B, P
G
1900
MH
z,
?
Hz
? ?
Mob
iltel
efon
no
rmal
e H
altu
ng
ca. 3
0 m
in
Zwei
A
ufm
erk-
sam
keits
-te
sts
AN
OV
A
Sus
tain
ed A
ttent
ion
to R
espo
nse
Test
: si
gnifi
kant
be
sser
e Le
rnle
istu
ng
nach
E
xpos
ition
Trai
l Mak
ing
Test
: Kei
n E
ffekt
Zwam
born
et
al. (
2003
) 72
D
B, C
O
900
MH
z,
18
00 M
Hz,
21
00 M
Hz
(UM
TS)
Feld
stär
ke
1 V
/m (p
eak)
Feld
stär
ke
1 V
/m (p
eak)
Feld
stär
ke
1 V
/m (p
eak)
0.04
5 m
W/
kg
0.08
2 m
W/
kg
0.07
8 m
W/
kg
Ant
enne
n w
ie in
Bas
is-
stat
ione
n ei
nges
etzt
30 m
in
30 m
in
30 m
in
Rea
ktio
ns-
zeit,
E
rinne
rung
s-ve
rmög
en,
visu
elle
se
lekt
ive
Auf
mer
k-sa
mke
it al
lgem
eine
R
eakt
ions
-ze
it,
Filte
rn
irrel
evan
ter
Info
rmat
ion
AN
OV
AW
ilcox
on
Test
s
Sig
nifik
ante
Erg
ebni
sse
für:
Rea
ktio
nsze
it (E
lekt
rose
nsib
le: 9
00
MH
z, K
ontro
llen:
210
0 M
Hz)
E
rinne
rung
sver
mög
en (K
ontro
llen:
18
00 u
nd 2
100
MH
z)
visu
elle
sel
ektiv
e A
ufm
erks
amke
it (b
eide
Gru
ppen
: 210
0 M
Hz)
al
lgem
eine
Rea
ktio
nsze
it (K
ontro
llen:
18
00 M
Hz)
Fi
ltern
irre
leva
nter
Info
rmat
ion
(Ele
ktro
sens
ible
: 900
MH
z)
Kra
use
et a
l. (2
004)
24
D
B, C
O
902
MH
z,
217
Hz
0.25
W
0.87
8 W
/kg
(1g)
bzw
.
0.64
8W
/kg
(10g
)
Mob
iltel
efon
no
rmal
e H
altu
ng
30 m
in
Wor
king
m
emor
y au
ditiv
AN
OV
A
Sig
nifik
ante
r A
nstie
g de
r A
nzah
l fe
hler
hafte
r A
ntw
orte
n un
ter
Exp
ositi
on
(6%
! 2
0%)
1) S
B: s
ingl
e bl
ind;
CO
: cro
ss o
ver;
DB
: dou
ble
blin
d, P
G: P
aral
lelg
rupp
en
15
Tab.
A3
Hum
anst
udie
n zu
m E
influ
ss h
ochf
requ
ente
r ele
ktro
mag
netis
cher
Fel
der a
uf k
ogni
tive
Funk
tione
n –
Forts
etzu
ng 5
Aut
oren
N
D
esig
n1)
Feld
typ
Leis
tung
sflu
ss-
dich
te /
Send
elei
stun
g/
Feld
stär
ke
SAR
A
nten
ne
Expo
siti-
onsd
auer
Ex
perim
ent
Stat
istik
Er
gebn
is
Ham
blin
et a
l. (2
004)
12
S
B, C
O
894,
6 M
Hz,
21
7 H
z P
eak:
2W
0,
87
W/K
g M
obilt
elef
on
norm
ale
Hal
tung
30 m
in
akus
tisch
e O
ddba
ll-A
ufga
be
Will
-co
xon
sign
ed
rank
Tes
t
Sig
nifik
ant
höhe
re
mitt
lere
R
eakt
ions
zeite
n un
ter E
xpos
ition
Kei
ne U
nter
schi
ede
in d
er F
ehle
rrate
1) S
B: s
ingl
e bl
ind;
CO
: cro
ss o
ver;
DB
: dou
ble
blin
d, P
G: P
aral
lelg
rupp
en
16
Tab.
A4
Hum
anst
udie
n zu
m E
influ
ss h
ochf
requ
ente
r ele
ktro
mag
netis
cher
Fel
der a
uf d
en S
chla
f.
Aut
oren
N
D
esig
n1)
Feld
typ
Leis
tung
sflu
ss-
dich
te /
Send
elei
stun
g SA
R
Ant
enne
Ex
posi
ti-on
sdau
er
Ziel
para
-m
eter
St
atis
tik
Erge
bnis
Man
n un
d R
ösch
ke
(199
6)
12
SB
, CO
90
0 M
Hz,
217
Hz
Pea
k: 8
W
0.5
W/m
2
in 4
0 cm
Abs
tand
vo
m T
elef
on
? M
obilt
elef
on
Abs
tand
40
cm
vom
Ver
tex
8 h
Vis
uell
gesc
orte
S
chla
f-st
adie
n
Pow
er-
spek
tral-
wer
te
Sub
jekt
ive
Sch
laf-
qual
ität
AN
OV
A
Sta
tistis
ch s
igni
fikan
t red
uzie
rte E
in-
schl
afla
tenz
st
atis
tisch
sig
nifik
ant r
eduz
ierte
r RE
M-
Sch
laf-A
ntei
l
Sta
tistis
ch s
igni
fikan
t red
uzie
rte E
EG
-A
mpl
itude
im R
EM
-Sch
laf
Am
Tag
nac
h de
r Exp
ositi
on w
aren
die
P
roba
nden
sta
tistis
ch s
igni
fikan
t ruh
iger
Wag
ner e
t al.
(199
8)
24
SB
, CO
90
0 M
Hz,
21
7 H
z 0.
2 W
/m2
in
40
cm A
bsta
nd
vom
Tel
efon
? Zi
rkul
ar
pola
risie
rend
e lo
garit
hmis
ch
perio
disc
he
Flac
hant
enne
A
bsta
nd 4
0 cm
vo
m K
isse
n
8 h
Vis
uell
gesc
orte
S
chla
f-st
adie
n
Pow
er-
spek
tral-
wer
te
AN
OV
A
Kei
n E
ffekt
Tr
end:
redu
zier
ter R
EM
-Sch
laf A
ntei
l
er
höht
e R
EM
-Sch
laf L
aten
z K
ein
Effe
kt
Hin
richs
und
H
einz
e (1
998)
14
D
B, C
O
1800
MH
z,
1736
Hz
2 W
/m2
? Fl
acha
nten
ne
Abs
tand
1.4
m
2 N
ächt
e je
7
h V
isue
ll ge
scor
te
Sch
laf-
stad
ien
Pow
er-
spek
tral-
wer
te
AN
OV
A
Kei
n E
ffekt
Kei
n E
ffekt
1) S
B: s
ingl
e bl
ind;
CO
: cro
ss o
ver;
DB
: dou
ble
blin
d, P
G: P
aral
lelg
rupp
en
17
Tab.
A4
Hum
anst
udie
n zu
m E
influ
ss h
ochf
requ
ente
r ele
ktro
mag
netis
cher
Fel
der a
uf d
en S
chla
f – F
orts
etzu
ng 1
.
Aut
oren
N
D
esig
n1)
Feld
typ
Leis
tung
sflu
ss-
dich
te /
Send
elei
stun
g SA
R
Ant
enne
Ex
posi
ti-on
sdau
er
Ziel
para
-m
eter
St
atis
tik
Erge
bnis
Bor
bély
et a
l. (1
999)
24
D
B, C
O
900
MH
z,
21
7 H
z ap
prox
i-m
ierte
s B
asis
sta-
tions
sign
al
? <
1 W
/kg
(10g
)
Ver
tikal
e P
olar
isat
ion
Arr
ay v
on 3
H
albw
elle
n-D
ipol
en
Abs
tand
30
cm
vom
Kop
f
8 h
inte
rmit-
tiere
nd 1
5 m
in o
n / 1
5 m
in o
ff
Vis
uell
gesc
orte
S
chla
f-st
adie
n
Pow
er-
spek
tral-
wer
te
AN
OV
A
Sta
tistis
ch s
igni
fikan
t red
uzie
rter W
ach-
Ant
eil n
ach
Sch
lafb
egin
n
Im N
RE
M-S
chla
f: st
atis
tisch
sig
nifik
ant
erhö
hte
Am
plitu
de im
Spi
ndel
frequ
enz-
bere
ich
Hub
er e
t al.
(200
0)
16
DB
, CO
90
0 M
Hz,
217
Hz
appr
oxi-
mie
rtes
Bas
isst
a-tio
nssi
gnal
Mitt
lere
Lei
stun
g:
2.
2 W
1
W/k
g Fl
acha
nten
ne
beid
seits
des
K
opfe
s, 1
1 cm
A
bsta
nd v
om
Geh
örga
ng
30 m
in v
or
3 h
Sch
laf
am
Vor
mitt
ag
nach
S
chla
fre-
strik
tion
in
der N
acht
(4
h)
Vis
uell
gesc
orte
S
chla
f-st
adie
n
Pow
er-
spek
tral-
wer
te
AN
OV
A
Kei
n E
ffekt
In d
en e
rste
n 30
min
des
NR
EM
-S
chla
fes:
sta
tistis
ch s
igni
fikan
t erh
öhte
E
EG
-Am
plitu
de fü
r die
Fre
quen
zbän
der
9.75
– 1
1.25
Hz
und
12.2
5 –
13.2
5 H
z
Wag
ner e
t al.
(200
0)
20
SB
, CO
90
0 M
Hz,
217
Hz
50 W
/m2
in 4
0 cm
Abs
tand
vo
m T
elef
on
? Zi
rkul
ar
pola
risie
rend
e lo
garit
hmis
ch
perio
disc
he
Flac
hant
enne
A
bsta
nd 4
0 cm
vo
m K
isse
n
8 h
Vis
uell
gesc
orte
S
chla
f-st
adie
n
Pow
er-
spek
tral-
wer
te
AN
OV
A
Kei
n E
ffekt
Kei
n E
ffekt
Fritz
er e
t al.
(200
0, z
it.
nach
Siln
y 20
00)
20
PG
90
0 M
Hz
?
Ant
enne
30
cm
Abs
tand
8
h V
isue
ll ge
scor
te
Sch
laf-
stad
ien
K
ein
Effe
kt
1) S
B: s
ingl
e bl
ind;
CO
: cro
ss o
ver;
DB
: dou
ble
blin
d, P
G: P
aral
lelg
rupp
en
18
Tab.
A4
Hum
anst
udie
n zu
m E
influ
ss h
ochf
requ
ente
r ele
ktro
mag
netis
cher
Fel
der a
uf d
en S
chla
f – F
orts
etzu
ng 2
.
Aut
oren
N
D
esig
n1)
Feld
typ
Leis
tung
sflu
ss-
dich
te /
Send
elei
stun
g SA
R
Ant
enne
Ex
posi
ti-on
sdau
er
Ziel
para
-m
eter
St
atis
tik
Erge
bnis
Lebe
deva
et
al. (
2001
) 20
S
B, C
O
GS
M
? ?
Mob
iltel
efon
8
h M
anue
ll ge
scor
te
Sch
laf-s
tadi
en
nich
tline
-are
D
ynam
ik u
nd
Pow
er-
spek
tral-w
erte
AN
OV
A
Kei
n E
ffekt
Sig
nifik
ante
ger
inge
re
Kor
rela
tions
dim
en-s
ion
D2 u
nter
E
xpos
ition
Unt
er E
xpos
ition
sta
tistis
ch s
igni
fikan
t er
höht
e A
lpha
-Pow
er fü
r Pz
Jech
et a
l. (2
001)
17
D
B, C
O
900
MH
z,
21
7 H
z P
eak:
2 W
0,
06
W/k
g M
obilt
elef
on
norm
ale
Hal
tung
45 m
in
Late
nz d
er
Alp
haw
el-
lene
xtin
k-tio
n,
Thet
a-O
n-se
t La
tenz
, S
chla
fla-te
nz,
La-te
nz b
is
zum
Auf
-tret
en
der e
rste
n S
pind
el b
zw.
des
erst
en K
-K
ompl
exes
t-Tes
t für
ge
paar
te
Beo
bach
tun-
gen
Kei
n E
ffekt
1) S
B: s
ingl
e bl
ind;
CO
: cro
ss o
ver;
DB
: dou
ble
blin
d, P
G: P
aral
lelg
rupp
en
19
Tab.
A4
Hum
anst
udie
n zu
m E
influ
ss h
ochf
requ
ente
r ele
ktro
mag
netis
cher
Fel
der a
uf d
en S
chla
f – F
orts
etzu
ng 3
.
Aut
oren
N
D
esig
n1)
Feld
typ
Leis
tung
sflu
ss-
dich
te /
Send
elei
stun
g SA
R
Ant
enne
Ex
posi
ti-on
sdau
er
Ziel
para
-m
eter
St
atis
tik
Erge
bnis
Hub
er e
t al.
(200
2)
16
DB
, CO
90
0 M
Hz,
217
Hz
appr
oxi-
mie
rtes
End
gerä
te-
sign
al
900
MH
z,
ni
cht g
epul
st
1
W/k
g Fl
acha
nten
ne
beid
seits
des
K
opfe
s 11
cm
A
bsta
nd v
om
Geh
örga
ng
30 m
in v
or
Beg
inn
eine
s 8
h N
acht
-sc
hlaf
es
Vis
uell
gesc
orte
S
chla
f-st
adie
n
Pow
er-
spek
tral-
wer
te
AN
OV
A
Kei
n E
ffekt
S
tatis
tisch
sig
nifik
ant e
rhöh
te P
ower
für
Freq
uenz
band
12.
35 –
13.
5 H
z im
N
RE
M2,
gilt
nur
für p
ulsm
odul
ierte
s S
igna
l, ni
cht f
ür d
as k
ontin
uier
liche
1) S
B: s
ingl
e bl
ind;
CO
: cro
ss o
ver;
DB
: dou
ble
blin
d, P
G: P
aral
lelg
rupp
en
20
Tab.
A5
Hum
anst
udie
n zu
m E
influ
ss h
ochf
requ
ente
r ele
ktro
mag
netis
cher
Fel
der a
uf d
as s
pont
ane
Wac
h-E
EG
(Upd
ate)
Aut
oren
N
D
esig
n1)
Feld
typ
Feld
stär
ke /
Leis
tung
sflu
ss-
dich
te /
Send
elei
stun
g SA
R
Ant
enne
Ex
posi
ti-
onsd
auer
K
anäl
e St
atis
tik
Erge
bnis
Pap
ageo
rgio
u et
al
. (20
04)
19
CO
90
0 M
Hz
GS
M
Mitt
lere
Pow
er:
64m
W
?
Ant
enne
am
re
chte
n O
hr
ca. 4
5 m
in
15
MA
NO
VA
Unt
er E
MF
Abn
ahm
e d.
„E
EG
-E
nerg
ie“
bei
Män
nern
, Zu
nahm
e be
i Fra
uen
Cur
cio
et a
l. (2
005)
20
D
B, C
O
902.
4 M
Hz
(217
Hz)
Mitt
lere
Pow
er:
0.25
W
Pea
k P
ower
: 2 W
Max
imum
: 0.
5 W
/kg
Han
dy in
1,5
cm
A
bsta
nd z
um
linke
n O
hr
45 m
in v
or
oder
wäh
rend
R
uhe-
EE
G
5 A
NO
VA
Zu
nahm
e in
Tei
lfreq
uenz
en d
es
Alp
ha-B
ande
s (b
ei
9 bz
w.
10H
z)
Hin
richs
et a
l. (2
006)
27
D
B, C
O
1800
MH
z ¼
, 2, 1
, 8 W
1.
22
0.61
W
/kg
Ant
enne
in 1
0mm
N
ähe
zum
Ohr
5x
4 m
in
19
MA
NO
VA
Kei
n E
influ
ss u
nter
schi
edlic
her
Mod
ulat
ione
n un
d Fe
ldst
ärke
n au
f P
ower
spek
tren
im
Wac
h-E
EG
Cro
ft et
al.
(200
7)
120
DB
, CO
89
5 M
Hz
Mitt
lere
Pow
er:
250
mW
P
eak
Pow
er: 2
W
Max
imum
: 0.
674
W/k
g
Han
dy
links
ode
r rec
hts
tem
pora
l 3x
10 m
in
58
Chi
-Qua
drat
M
AN
OV
A
Zuna
hme
der
Alp
hapo
wer
w
ähre
nd
Exp
ositi
on
v.a.
ip
sila
tera
l pos
terio
r
Reg
el e
t al.
(200
7)
24
900
MH
z (2
, 8, 2
17,
1733
MH
z m
odul
iert)
900
MH
z
?
peak
sp
atia
l S
AR
1W
/kg
42m
m v
ertik
al,
115m
m b
eids
eitig
üb
er K
opf,
aber
nu
r lin
ks a
ktiv
30 m
in
1
Gem
isch
te
linea
re
Mod
elle
W
ilcox
on
Vor
zeic
hen-
test
B
onfe
rron
i-H
olm
Pow
er
im
Alp
haba
nd
(10.
5-11
Hz)
na
hm
nur
30
Min
uten
na
ch
Pul
smod
ulat
ion
bei
gesc
hlos
sene
n A
ugen
zu;
kei
ne
Effe
kte
in
den
ande
ren
Bedi
ngun
gen
Vec
chio
et a
l. (2
007)
10
D
B, C
O
902.
4 M
Hz
(217
Hz)
Max
. Pow
er:
2 W
?
Han
dy 1
,5 c
m
vom
link
en O
hr
entfe
rnt
45 m
in
19
AN
OV
A m
it
Mes
swie
der-
holu
ng
Unt
er
GS
M:
Zuna
hme
der
Syn
chro
nisa
tion
tem
pora
l in
A
lpha
2, A
bnah
me
in A
lpha
2 u
. 3
front
al
1)
SB
: sin
gle
blin
d; C
O: c
ross
ove
r; D
B: d
oubl
e bl
ind,
PG
: Par
alle
lgru
ppen
21
Tab.
A6
Hum
anst
udie
n zu
m E
influ
ss h
ochf
requ
ente
r ele
ktro
mag
netis
cher
Fel
der a
uf e
vozi
erte
Pot
entia
le (E
P),
erei
gnis
korr
elie
rter P
oten
tiale
(ER
P) s
owie
ere
igni
sbez
ogen
e S
ynch
roni
satio
n un
d D
esyn
chro
nisa
tion
des
EE
G
(ER
S/E
RD
) (U
pdat
e)
Aut
oren
N
D
esig
n1)
Feld
typ
Feld
stär
ke/
Leis
tung
sflu
ss-
dich
te/
Send
elei
stun
g SA
R
Ant
enne
Ex
posi
ti-on
sdau
er
Expe
ri-m
ent
Stat
istik
Er
gebn
is
Mab
y et
al.
(200
5)
15
SB
90
0 M
Hz
Mitt
elw
ert:
0.25
W
1.4
W/k
g H
andy
am
rech
ten
Ohr
fix
iert
? A
EP
32
Kan
äle
Wilc
oxon
Tes
t
„Ver
ände
rung
en“
in
FP2
bei 9
Ges
unde
n &
be
i 6
Epi
lesp
sie-
Pat
ient
en
Sie
vert
et a
l. (2
005)
12
ke
ine
Ang
aben
889,
6 M
Hz
217
Hz
und
kont
inui
er-
lich
Pea
k: 2
.2 W
1.
9mW
/g
2 H
andy
s lin
ks &
rech
ts
an R
ücke
nleh
ne v
on
Lehn
sess
el
ca. 2
0 m
in
AB
R
(BE
RA
) W
ilcox
on T
est
Kei
n E
ffekt
auf
BA
EP
Ham
blin
et a
l. (2
006)
12
0 D
B, C
O
895
MH
z 21
7 H
z P
eak:
2 W
0.
11 W
/kg
Han
dy a
n lin
ker o
der
rech
ter t
empo
rale
r R
egio
n fix
iert
30 m
in
ER
P
N10
0 P
300
t-Tes
t f. a
bhän
gige
S
tichp
robe
n A
NO
VA
Kei
n E
ffekt
Yua
sa e
t al.
(200
6)
12
Kei
ne
Ang
aben
90
0 M
Hz
0.8
W
0.05
4 W
/kg
Han
dy a
m re
chte
n O
hr
halte
nd; A
nten
ne 4
cm
vo
m K
opf e
ntfe
rnt
30 m
in
SE
P
t-Tes
t A
NO
VA
K
ein
Effe
kt
Ferr
eri e
t al.
(200
6)
15
DB
, CO
90
2.4
MH
z (2
17 H
z)
Max
. Pow
er: 2
W
0.
5 W
/kg
Han
dy 1
,5 c
m v
om li
nken
O
hr e
ntfe
rnt
45 m
in
ME
P
AN
OV
A
Effe
kt
auf
Exz
itabi
lität
de
s G
ehirn
s
Kra
use
et a
l. (2
007)
72
D
B, P
G
902.
4 M
Hz
(217
Hz
und
kont
inu-
ierli
ch)
Mitt
lere
Pow
er:
0.25
W
1.18
W/k
g H
andy
link
s un
d re
chts
ca
. 20m
m e
ntfe
rnt v
om
Tem
pora
llapp
en
ca. 2
7 ca
. 40
ER
D/E
RS
EE
G: N
on-
para
met
risch
e Q
uade
Tes
ts
Ged
ächt
nist
est:
AN
OV
A m
it M
essw
iede
rhol
ung
EM
F be
einf
luss
te E
EG
v.
a. im
Alp
ha-B
and
Kei
n E
influ
ss a
uf
Ged
ächt
nis
Mab
y et
al.
(200
6)
15
SB
90
0 M
Hz
M
ittel
wer
t: 0.
25 W
1.
4 W
/kg
Han
dy a
m re
chte
n O
hr
fixie
rt ?
AE
P
32 K
anäl
e W
ilcox
on T
est
Zuna
hme
der L
aten
z d.
N
100
bei E
pils
epsi
e-P
at.;
Zuna
hme
der
Am
plitu
de d
er P
200
bei
Ges
unde
n
Pap
ageo
rgio
u et
al.
(200
6)
19
CO
90
0 M
Hz
GS
M
Mitt
lere
Pow
er:
64m
W
? A
nten
ne a
m re
chte
n O
hr
? P
50
MA
NO
VA
Zu- u
nd A
bnah
me
der
Am
plitu
de d
er P
50
unte
r EM
F 1)
SB
: sin
gle
blin
d; C
O: c
ross
ove
r; D
B: d
oubl
e bl
ind,
PG
: Par
alle
lgru
ppen
22
Tab.
A7
Hum
anst
udie
n zu
m E
influ
ss h
ochf
requ
ente
r ele
ktro
mag
netis
cher
Fel
der a
uf k
ogni
tive
Funk
tione
n (U
pdat
e)
Aut
oren
N
D
esig
n1)
Feld
typ
Feld
stär
ke /
Leis
tung
sflu
ss-
dich
te /
Send
elei
stun
g SA
R
Ant
enne
Ex
posi
tions
-da
uer
Expe
rimen
t St
atis
tik
Erge
bnis
Cur
cio
et a
l. (2
004)
20
D
B
CO
90
2.4
MH
z,
217
Hz
Pea
k: 2
W
Mitt
lere
Pow
er:
0.25
W
Max
imum
: 0.
5 W
/kg
Han
dy in
1,5
cm
Abs
tand
vo
m li
nken
O
hr
45 m
in v
or
oder
w
ähre
nd
Ruh
e-E
EG
Aku
st. R
eakt
ions
test
D
urch
stre
icht
est
Aku
st.
Wah
lreak
tions
test
S
ubtra
ktio
nsau
fgab
e Te
mpe
ratu
r i. O
hr
AN
OV
A
Rea
ktio
nsze
iten
unte
r EM
F kü
rzer
; A
nstie
g de
r Te
mpe
ratu
r im
M
ittel
ohr n
ach
ca.
25 m
in u
nter
EM
F
Bes
set e
t al
. (20
05)
55
DB
90
0 M
Hz
(2
17 H
z)
? 0.
54 W
/kg
Han
dy a
n be
vorz
ugte
s O
hr g
ehal
ten
an 5
Tag
en je
12
0 m
in
Kog
nitiv
e Fu
nktio
nen
(4 B
erei
che)
2-
fach
e A
NO
VA
mit
Mes
swie
derh
olun
gen
kein
Effe
kt
Haa
rala
et
al.
(200
4)
64
DB
902
MH
z (2
17 H
z)
mitt
lere
Pow
er:
0.25
W
0.99
0 W
/kg
Han
dy a
m
linke
n O
hr
fixie
rt
2x65
min
im
Abs
tand
von
24
h K
urzz
eitg
edäc
htni
s A
NO
VA
mit
Mes
swie
derh
olun
g ke
in E
ffekt
Hin
richs
un
d H
einz
e (2
004)
12
CO
D
B
1.87
GH
z
(217
Hz)
m
ittle
re P
ower
: 0.
125
W, P
eak:
1 W
0.
61 W
/kg
(10g
)
Ant
enne
ein
es
Han
dys
am
linke
n O
hr
30 m
in
Enc
odin
g-R
etrie
val
Par
adig
ma
(Erle
rnen
vo
n 20
0 W
orte
n)
bei A
bfra
ge M
EG
AN
OV
A m
it M
essw
iede
rhol
ung
kein
Effe
kt a
uf
Test
leis
tung
und
M
EG
unt
er
Exp
ositi
on
Mai
er e
t al
. (20
04)
11
DB
C
O
902
MH
z (2
17 H
z)
Leis
tung
sflu
ssdi
chte
: S
= 1
mW
/m2
Kei
ne
Ang
abe
Han
dy 4
cm
vom
link
en
Ohr
ent
fern
t 50
min
au
ditiv
e D
iskr
imin
atio
ns-
aufg
abe
Zwei
seiti
ger t
-Tes
t
Sig
nifik
ante
r E
MF-
Effe
kt a
uf
Ord
nung
s-sc
hwel
le
Eliy
ahu
et a
l. (2
006)
36
S
B
CO
89
0.2
MH
z
Pea
k: 2
W
? Ei
n H
andy
an
jede
m O
hren
2x
40 m
in
vier
hem
isph
ären
-sp
ezifi
sche
A
ufga
ben
AN
OV
A m
it M
essw
iede
rhol
ung
in 3
der
4
Auf
gabe
n V
erla
ngsa
mun
g de
r Rea
ktio
nsze
it be
i Rea
ktio
n m
it lin
ker H
and
unte
r lin
ksse
itige
r E
xpos
ition
nac
h ca
. 40
Min
uten
Sch
mid
et
al.
(200
5)
58
DB
C
O
1970
MH
z U
MTS
2
vers
chie
dene
Fe
ldst
ärke
n
„hig
h“:
0.63
W/k
g „lo
w“:
1/10
of
hig
h
Mod
ifiz.
Han
dy
links
mit
Kop
fhör
er-
halte
rung
40 m
in h
igh
40 m
in lo
w
4 Te
sts
zur v
isue
llen
Wah
rneh
mun
g
AN
OV
A fü
r M
essw
iede
rhol
ung
Frie
dman
n B
onfe
rron
i
kein
Effe
kt
Keet
ley
et a
l. (2
006)
12
0 D
B
CO
G
SM
ohn
e Fr
eque
nzan
gabe
M
ittle
re P
ower
: 0.
25 W
?
Han
dy 1
.5±0
.5
cm v
om K
opf
entfe
rnt a
m
linke
n O
hr
90 m
in
8 ne
uro-
psyc
holo
gisc
he
Test
s un
ter S
ham
un
d V
erum
Kov
aria
nzan
alys
e m
it M
essw
iede
rhol
ung
Rea
ktio
nsze
iten
verla
ngsa
mt,
Arb
eits
gedä
chtn
is
verb
esse
rt 1)
SB
: sin
gle
blin
d; C
O: c
ross
ove
r; D
B: d
oubl
e bl
ind,
PG
: Par
alle
lgru
ppen
23
Tab.
A7
Hum
anst
udie
n zu
m E
influ
ss h
ochf
requ
ente
r ele
ktro
mag
netis
cher
Fel
der a
uf k
ogni
tive
Funk
tione
n (U
pdat
e) –
For
tset
zung
A
utor
en
N
Des
ign1)
Fe
ldty
p Fe
ldst
ärke
/ Le
istu
ngsf
luss
-di
chte
/ Se
ndel
eist
ung
SAR
A
nten
ne
Expo
si-
tions
daue
r Ex
perim
ent
Stat
istik
Er
gebn
is
Reg
el e
t al.
(200
6)
117
DB
C
O
2140
MH
z U
MTS
2 ve
rsch
iede
ne
Feld
stär
ken:
1
V/m
10
V/m
Max
. W
ert:
45
µW/k
g un
d 4,
5 µW
/kg
2 m
link
s vo
m
Kör
per e
ntfe
rnt
auf c
a. 1
.50
cm
Höh
e
45 m
in
6 ko
gniti
ve T
ests
4
Frag
ebog
en z
u B
efin
dlic
hkei
t &
Ein
schä
tzun
g de
r Fe
ldsi
tuat
ion
Line
are
Mod
elle
K
ein
Effe
kt
Rus
so e
t al.
(200
6)
168
DB
C
O
888
MH
z (k
ontin
u-ie
rlich
und
ge
puls
t)
? 11
.2
W/K
g
Han
dy a
m
linke
n od
er
rech
ten
Ohr
bz
w. „
sehr
na
he“
35-4
0 m
in
4 ko
gniti
ve T
ests
G
emis
cht
fakt
orie
lle
Var
ianz
anal
yse
Kei
n E
ffekt
Cin
el e
t al.
(200
7)
168
DB
C
O
888
MH
z (k
ontin
u-ie
rlich
und
ge
puls
t)
? 11
.2
W/K
g
am li
nken
ode
r re
chte
n O
hr
posi
tioni
ert
40 m
in
Aud
itive
D
iskr
imin
atio
ns-
aufg
abe
Gem
isch
t fa
ktor
ielle
V
aria
nzan
alys
e K
ein
Effe
kt
Wile
n et
al.
(200
6)
40
SB
C
O
900
MH
z ?
Max
. Wer
t ge
mitt
elt
über
1og
: 0.
8W/k
g
Ant
enne
link
s un
d re
chts
in
8,5
cm A
bsta
nd
vom
Kop
f, ab
er
nur r
echt
s ak
tiv
30 m
in
Psy
chop
hysi
olog
i-sc
he M
essu
ngen
K
ritis
che
Flim
mer
-V
ersc
hmel
zung
s-Fr
eque
nz (C
FFT)
K
urzz
eitg
edäc
htni
s R
eakt
ions
zeit
MA
NO
VA
; C
hi-Q
uadr
at-T
ests
B
onfe
rron
i
Bei
„Ele
ktro
sens
itive
n“
Sym
path
ikus
-Dom
inan
z w
ähre
nd C
FFT
und
Ged
ächt
nist
est,
aber
un
abhä
ngig
von
E
xpos
ition
Haa
rala
et a
l. (2
007)
36
D
B
CO
902
MH
z (g
epul
st
mit
217
Hz
und
kont
i-nu
ierli
ch)
0.25
W
1.18
W
/Kg
am li
nken
ode
r re
chte
n O
hr
fixie
rt 90
min
9
vers
chie
dene
ko
gniti
ve T
ests
N
on-p
aram
etris
ch
Kei
n E
ffekt
Reg
el e
t al.
(200
7)
24
DB
C
O
900
MH
z (2
, 8, 2
17,
1733
MH
z m
odul
iert)
?
peak
sp
atia
l S
AR
1W
/kg
42m
m v
ertik
al,
115m
m
beid
seiti
g üb
er
Kop
f, ab
er n
ur
links
akt
iv
30 m
in
Ein
fach
e R
eakt
ions
zeita
uf-
gabe
; 2-F
ach-
Wah
lreak
tions
test
; N
-Bac
k Ta
sk
Gem
isch
te li
near
e M
odel
le
Wilc
oxon
V
orze
iche
ntes
t B
onfe
rron
i-Hol
m
Mit
zune
hmen
der D
auer
de
r Exp
ositi
on m
it ge
puls
tem
Sig
nal
Ver
bess
erun
g de
r G
enau
igke
it un
d A
bnah
me
der
Rea
ktio
nsze
it in
n-
Bac
k Ta
sk
1) S
B: s
ingl
e bl
ind;
CO
: cro
ss o
ver;
DB
: dou
ble
blin
d, P
G: P
aral
lelg
rupp
en
24
Tab.
A8
Hum
anst
udie
n zu
m E
influ
ss h
ochf
requ
ente
r ele
ktro
mag
netis
cher
Fel
der a
uf d
en S
chla
f (U
pdat
e)
Aut
oren
N
D
esig
n1)
Feld
typ
Leis
tung
sflu
ss-
dich
te /
Send
elei
stun
g SA
R
Ant
enne
Ex
posi
-tio
nsda
uer
Ziel
para
met
er
Stat
istik
Er
gebn
is
Loug
hran
et a
l. (2
005)
50
D
B, C
O
894,
6 M
Hz,
217
Hz
Pea
k: 2
W, M
ean
0.25
W
dire
kt a
m K
opf
getra
gene
s m
odifi
zier
tes
End
gerä
t
0.11
W/k
g,
Max
0.2
9 W
/kg
(10g
) M
obilt
elef
on
Dau
er
30 m
in,
End
e de
r E
xpos
ition
20
min
vor
S
chla
fbeg
inn
Vis
uell
gesc
orte
S
chla
fsta
dien
Pow
er-s
pekt
ral-
anal
yse
für d
ie
erst
en 3
0 m
in d
es
NR
EM
-Sch
lafe
s
AN
OV
A fü
r ab
häng
ige
Stic
hpro
ben
Sta
tistis
ch s
igni
fikan
t red
uzie
rte
RE
M-S
chla
flate
nz u
nter
Exp
ositi
on
stat
istis
ch s
igni
fikan
t erh
öhte
A
mpl
itude
im F
requ
enzb
erei
ch
11.5
- 12.
25 H
z
Hin
richs
et a
l. (2
005)
13
DB
, CO
18
00 M
Hz,
17
36 H
z 2.
3 W
/m2
72 m
W/
kg
(10g
)
ve
rtika
l po
laris
ierte
A
nten
ne,
posi
tioni
ert i
m
1,5
m A
bsta
nd
vom
Kop
f
gesa
mte
N
acht
Vis
uell
gesc
orte
S
chla
fsta
dien
EE
G-L
eist
ungs
-sp
ektre
n
AN
OV
A fü
r ab
häng
ige
Stic
hpro
ben
Vis
uelle
Sch
lafp
aram
eter
: kei
n E
ffekt
Leis
tung
sspe
ktre
n: k
ein
Effe
kt
Fritz
er e
t al.
(200
7)
20
SB
, PG
90
0 M
Hz,
2
Hz,
8 H
z, 2
17
Hz
und
173
3 H
z
Pea
k 28
.5 W
875
m
W/
kg
(1g)
drei
ver
tikal
au
sger
icht
ete
#/2-
Dip
ole,
A
bsta
nd 3
0 cm
vo
m K
opf
gesa
mte
N
acht
visu
ell g
esco
rte
Sch
lafs
tadi
en
EE
G-L
eist
ungs
-sp
ektre
n
AN
OV
A fü
r ab
häng
ige
Stic
hpro
ben
Vis
uelle
Sch
lafp
aram
eter
: kei
n E
ffekt
Leis
tung
sspe
ktre
n: k
ein
Effe
kt
Hun
g et
al.
(200
7)
10
SB
G
SM
900
(2, 8
, 217
Hz)
12
.5%
der
max
. P
ower
«Spr
ech»
-M
odus
: 0.
133
mW
/g
«H
ör»-
Mod
us:
0.01
5 m
W/g
«Sta
ndby
»:
<0.0
01 m
W/g
Han
dy a
m
rech
ten
Ohr
30
min
Sch
lafla
tenz
(3
min
K
ontin
uier
liche
s S
2)
EE
G
Pow
ersp
ektre
n f.
Thet
a
AN
OV
A m
it M
essw
iede
r-ho
lung
Vis
uelle
Sch
lafp
aram
eter
: S
chla
flate
nz n
ach
«Spr
ech-
» M
odus
sig
n. lä
nger
als
nac
h «H
ör-
»-M
odus
und
Sch
ein-
Exp
ositi
on
Leis
tung
sspe
ktre
n: b
ei 1
-4H
z A
nstie
g in
2. 1
0 m
in n
ach
„Hör
“- &
S
chei
n-E
xpos
ition
und
in 3
. 10-
Min
uten
Zei
traum
nac
h S
tand
by;
kein
Effe
kt n
ach
„Spr
ech“
-Mod
us
1) S
B: s
ingl
e bl
ind;
CO
: cro
ss o
ver;
DB
: dou
ble
blin
d, P
G: P
aral
lelg
rupp
en
25
Tab.
A9
Cha
rakt
eris
ieru
ng d
er m
ittel
s vi
suel
ler A
usw
ertu
ng e
rfass
ten
Sch
lafp
aram
eter
Varia
ble:
Ei
nhei
t C
hara
kter
isie
rung
Schl
afko
ntin
uitä
t
TIB
[m
in]
Tim
e in
bed
: Zei
t von
"Lic
ht a
us" b
is "L
icht
an"
SP
T [m
in]
Sch
lafp
erio
deze
it: Z
eit v
on S
chla
fbeg
inn
bis
zum
End
e de
r let
zten
Epo
che
Sch
laf
TST
[min
] G
esam
tsch
lafz
eit:
Sum
me
der E
poch
en, d
ie e
ines
der
fünf
Sch
lafs
tadi
en a
ufw
eise
n / 2
STA
WE
Anz
ahl d
er S
tadi
enw
echs
el in
der
SP
T
Late
nzen
SO
L [m
in]
Zeit
von
"Lic
ht a
us" b
is z
ur e
rste
n E
poch
e N
RE
M2
(sle
ep o
nset
late
ncy-
Ein
schl
afla
tenz
)
SW
Sla
t [m
in]
Zeit
von
Sch
lafb
egin
n bi
s zu
m e
rste
n A
uftre
ten
eine
r Epo
che
NR
EM3
bis
NR
EM4
RE
Mla
t [m
in]
Zeit
vom
Sch
lafb
egin
n bi
s zu
m e
rste
n A
uftre
ten
eine
r Epo
che
REM
-Sch
laf
SE
I [%
] S
chla
feffi
zien
zind
ex (G
esam
tsch
lafz
eit [
TST]
/ T
ime
in b
ed [T
IB])
* 10
0: A
ntei
l der
sch
lafe
nd v
erbr
acht
en Z
eit a
n de
r TIB
Schl
afst
rukt
ur
S0_
TIB
[m
in]
(Sum
me
der E
poch
en m
it S
tadi
um W
ach
nach
Sch
lafb
egin
n) /
2
S1_
TIB
[m
in]
(Sum
me
der E
poch
en m
it S
tadi
um N
RE
M1)
/ 2
S2_
TIB
[m
in]
(Sum
me
der E
poch
en m
it S
tadi
um N
RE
M2)
/ 2
SW
S_T
IB
[min
] (S
umm
e de
r Epo
chen
mit
Sta
dium
NR
EM
3 od
er N
RE
M4
) / 2
RE
M_T
IB
[min
] (S
umm
e de
r Epo
chen
mit
Sta
dium
REM
) / 2
WA
KE
_TIB
[m
in]
(Sum
me
der E
poch
en m
it S
tadi
um W
ach
vor S
chla
fbeg
inn)
/ 2
S0_
TIB
_D1
[min
] (S
umm
e de
r Epo
chen
mit
Sta
dium
Wac
h na
ch S
chla
fbeg
inn)
/ 2
im e
rste
n N
acht
dritt
el
S1_
TIB
_D1
[min
] (S
umm
e de
r Epo
chen
mit
Sta
dium
NR
EM
1) /
2 im
ers
ten
Nac
htdr
ittel
S2_
TIB
_D1
[min
] (S
umm
e de
r Epo
chen
mit
Sta
dium
NR
EM
2) /
2 im
ers
ten
Nac
htdr
ittel
SW
S_T
IB_D
1 [m
in]
(Sum
me
der E
poch
en m
it S
tadi
um N
RE
M3
oder
NR
EM
4 ) /
2 im
ers
ten
Nac
htdr
ittel
RE
M_T
IB_D
1 [m
in]
(Sum
me
der E
poch
en m
it S
tadi
um R
EM) /
2 im
ers
ten
Nac
htdr
ittel
WA
KE
_TIB
_D1
[min
] (S
umm
e de
r Epo
chen
mit
Sta
dium
Wac
h vo
r Sch
lafb
egin
n) /
2 im
ers
ten
Nac
htdr
ittel
26
Tab.
A9
Cha
rakt
eris
ieru
ng d
er m
ittel
s vi
suel
ler A
usw
ertu
ng e
rfass
ten
Sch
lafp
aram
eter
- Fo
rtset
zung
1
Va
riabl
e:
Einh
eit
Cha
rakt
eris
ieru
ng
S0_
TIB
_D2
[min
] (S
umm
e de
r Epo
chen
mit
Sta
dium
Wac
h na
ch S
chla
fbeg
inn)
/ 2
im z
wei
ten
Nac
htdr
ittel
S1_
TIB
_D2
[min
] (S
umm
e de
r Epo
chen
mit
Sta
dium
NR
EM
1) /
2 im
zw
eite
n N
acht
dritt
el
S2_
TIB
_D2
[min
] (S
umm
e de
r Epo
chen
mit
Sta
dium
NR
EM
2) /
2 im
zw
eite
n N
acht
dritt
el
SW
S_T
IB_D
2 [m
in]
(Sum
me
der E
poch
en m
it S
tadi
um N
RE
M3
oder
NR
EM
4 ) /
2 im
zw
eite
n N
acht
dritt
el
RE
M_T
IB_D
2 [m
in]
(Sum
me
der E
poch
en m
it S
tadi
um R
EM) /
2 im
zw
eite
n N
acht
dritt
el
S0_
TIB
_D3
[min
] (S
umm
e de
r Epo
chen
mit
Sta
dium
Wac
h na
ch S
chla
fbeg
inn)
/ 2
im d
ritte
n N
acht
dritt
el
S1_
TIB
_D3
[min
] (S
umm
e de
r Epo
chen
mit
Sta
dium
NR
EM
1) /
2 im
drit
ten
Nac
htdr
ittel
S2_
TIB
_D3
[min
] (S
umm
e de
r Epo
chen
mit
Sta
dium
NR
EM
2) /
2 im
drit
ten
Nac
htdr
ittel
SW
S_T
IB_D
3 [m
in]
(Sum
me
der E
poch
en m
it S
tadi
um N
RE
M3
oder
NR
EM
4 ) /
2 im
drit
ten
Nac
htdr
ittel
RE
M_T
IB_D
3 [m
in]
(Sum
me
der E
poch
en m
it S
tadi
um R
EM) /
2 im
drit
ten
Nac
htdr
ittel
S0_
SP
T [m
in]
(Sum
me
der E
poch
en m
it S
tadi
um W
ach
inne
rhal
b de
r SP
T) /
2
S1_
SP
T [m
in]
(Sum
me
der E
poch
en m
it S
tadi
um N
RE
M1
inne
rhal
b de
r SP
T) /
2
S2_
SP
T [m
in]
(Sum
me
der E
poch
en N
RE
M2
inne
rhal
b de
r SP
T) /
2
SW
S_S
PT
[min
] (S
umm
e de
r Epo
chen
mit
Sta
dium
NR
EM
2 od
er N
RE
M4
inne
rhal
b de
r SP
T) /
2
RE
M_S
PT
[min
] (S
umm
e de
r Epo
chen
mit
Sta
dium
REM
inne
rhal
b de
r SP
T) /
2
PS
0_TI
B
[%]
S0_
TIB
in P
roze
nt d
er T
ime
in B
ed
PS
1_TI
B
[%]
S1_
TIB
in P
roze
nt d
er T
ime
in B
ed
PS
2_TI
B
[%]
S2_
TIB
in P
roze
nt d
er T
ime
in B
ed
PS
WS
_TIB
[%
] S
WS
_TIB
in P
roze
nt d
er T
ime
in B
ed
PR
EM
_TIB
[%
] R
EM
_TIB
in P
roze
nt d
er T
ime
in B
ed
PW
AK
E_T
IB
[%]
WA
KE
_TIB
in P
roze
nt d
er T
ime
in B
ed
PS
0_TI
B_D
1 [%
] S
0_TI
B in
Pro
zent
der
Tim
e in
Bed
im e
rste
n N
acht
dritt
el
PS
1_TI
B_D
1 [%
] S
1_TI
B in
Pro
zent
der
Tim
e in
Bed
im e
rste
n N
acht
dritt
el
27
Ta
b. A
9 C
hara
kter
isie
rung
der
mitt
els
visu
elle
r Aus
wer
tung
erfa
sste
n S
chla
fpar
amet
er -
Forts
etzu
ng 2
Varia
ble:
Ei
nhei
t C
hara
kter
isie
rung
P
S2_
TIB
_D1
[%]
S2_
TIB
in P
roze
nt d
er T
ime
in B
ed im
ers
ten
Nac
htdr
ittel
P
SW
S_T
IB_D
1 [%
] S
WS
_TIB
in P
roze
nt d
er T
ime
in B
ed im
ers
ten
Nac
htdr
ittel
PR
EM
_TIB
_D1
[%]
RE
M_T
IB in
Pro
zent
der
Tim
e in
Bed
im e
rste
n N
acht
dritt
el
PW
AK
E_T
IB_D
1[%
] W
AK
E_T
IB in
Pro
zent
der
Tim
e in
Bed
im e
rste
n N
acht
dritt
el
PS
0_TI
B_D
2 [%
] S
0_TI
B in
Pro
zent
der
Tim
e in
Bed
im z
wei
ten
Nac
htdr
ittel
PS
1_TI
B_D
2 [%
] S
1_TI
B in
Pro
zent
der
Tim
e in
Bed
im z
wei
ten
Nac
htdr
ittel
PS
2_TI
B_D
2 [%
] S
2_TI
B in
Pro
zent
der
Tim
e in
Bed
im z
wei
ten
Nac
htdr
ittel
PS
WS
_TIB
_D2
[%]
SW
S_T
IB in
Pro
zent
der
Tim
e in
Bed
im z
wei
ten
Nac
htdr
ittel
PR
EM
_TIB
_D2
[%]
RE
M_T
IB in
Pro
zent
der
Tim
e in
Bed
im z
wei
ten
Nac
htdr
ittel
PS
0_TI
B_D
3 [%
] S
0_TI
B in
Pro
zent
der
Tim
e in
Bed
im d
ritte
n N
acht
dritt
el
PS
1_TI
B_D
3 [%
] S
1_TI
B in
Pro
zent
der
Tim
e in
Bed
im d
ritte
n N
acht
dritt
el
PS
2_TI
B_D
3 [%
] S
2_TI
B in
Pro
zent
der
Tim
e in
Bed
im d
ritte
n N
acht
dritt
el
PS
WS
_TIB
_D3
[%]
SW
S_T
IB in
Pro
zent
der
Tim
e in
Bed
im d
ritte
n N
acht
dritt
el
PR
EM
_TIB
_D3
[%]
RE
M_T
IB in
Pro
zent
der
Tim
e in
Bed
im d
ritte
n N
acht
dritt
el
S0_
SP
T [%
] S
0_S
PT
in P
roze
nt d
er S
chla
fper
iode
nzei
t
S1_
SP
T [%
] S
1_S
PT
in P
roze
nt d
er S
chla
fper
iode
nzei
t
S2_
SP
T [%
] S
2_S
PT
in P
roze
nt d
er S
chla
fper
iode
nzei
t
SW
S_S
PT
[%]
SW
S_S
PT
in P
roze
nt d
er S
chla
fper
iode
nzei
t
RE
M_S
PT
[%]
RE
M_S
PT
in P
roze
nt d
er S
chla
fper
iode
nzei
t
PS
1_TS
T [%
] (S
umm
e de
r Epo
chen
mit
Sta
dium
NR
EM
1) /
2 in
Pro
zent
der
Ges
amts
chla
fzei
t
PS
2_TS
T [%
] (S
umm
e de
r Epo
chen
mit
Sta
dium
NR
EM
2) /
2 in
Pro
zent
der
Ges
amts
chla
fzei
t
PS
WS
_TS
T [%
] (S
umm
e de
r Epo
chen
mit
Sta
dium
NR
EM
3 od
er N
RE
M4)
/ 2
in P
roze
nt d
er G
esam
tsch
lafz
eit
PR
EM
_TS
T [%
] (S
umm
e de
r Epo
chen
mit
Sta
dium
REM
) / 2
in P
roze
nt d
er G
esam
tsch
lafz
eit
28
Tab.
A10
Cha
rakt
eris
ieru
ng d
er m
ittel
s au
tom
atis
cher
Aus
wer
tung
erfa
sste
n S
chla
fpar
amet
er
Varia
ble:
Ei
nhei
t C
hara
kter
isie
rung
Schl
afko
ntin
uitä
t
TIB
__00
B
[min
] Ti
me
in b
ed: Z
eit v
on "L
icht
aus
" bis
"Lic
ht a
n"
TSP
__00
B
[min
] G
esam
tsch
lafp
erio
de: Z
eit v
on d
er e
rste
n bi
s zu
m E
nde
der l
etzt
en E
poch
e Sc
hlaf
(una
bhän
gig
vom
Sta
dium
)
TST_
_00B
[m
in]
Ges
amts
chla
fzei
t: S
umm
e de
r Epo
chen
, die
ein
es d
er fü
nf S
chla
fsta
dien
auf
wei
sen
/ 2
WTS
P_0
0B
[min
] W
ach
in d
er G
esam
tsch
lafp
erio
de
WA
FA_0
0B
[min
] W
ach
nach
der
letz
ten
Epo
che
Sch
laf b
is "L
icht
an"
WA
SO
_00B
[m
in]
Wac
h na
ch S
chla
fbeg
inn
FW__
_00B
Anz
ahl d
er A
ufw
ache
reig
niss
e in
der
TSP
FWTS
T00B
Anz
ahl d
er A
ufw
ache
reig
niss
e in
der
TSP
/ S
tund
e S
chla
f
FS__
_00B
Anz
ahl d
er S
tadi
enw
echs
el in
der
TS
P
FSTS
T00B
Anz
ahl d
er S
tadi
enw
echs
el in
der
TS
P /
Stu
nde
Sch
laf
Late
nzen
LS1_
_00B
[m
in]
Zeit
von
"Lic
ht a
us" b
is z
ur e
rste
n E
poch
e N
RE
M1
LS2_
_00B
[m
in]
Zeit
von
"Lic
ht a
us" b
is z
ur e
rste
n E
poch
e N
RE
M2
LRE
M_0
0B
[min
] Ze
it vo
n "L
icht
aus
" bis
zur
ers
ten
Epo
che
RE
M-S
chla
f
SLA
T_00
B
[min
] S
chla
flate
nz: "
Lich
t aus
" bis
zur
ers
ten
von
drei
kon
seku
tiven
Epo
chen
NR
EM
1 od
er b
is z
ur e
rste
n E
poch
e N
RE
M2
LCO
NT0
0B
[min
] Ze
it vo
n "L
icht
aus
" bis
zu
den
erst
en 2
0 ko
nsek
utiv
en E
poch
en je
des
belie
bige
n S
chla
fsta
dium
s
SW
SL_
00B
[m
in]
Zeit
von
Sch
lafb
egin
n bi
s zu
m e
rste
n A
uftre
ten
eine
r Epo
che
NR
EM3
oder
NR
EM
4
RE
ML_
00B
[m
in]
Zeit
vom
Sch
lafb
egin
n bi
s zu
m e
rste
n A
uftre
ten
eine
r Epo
che
REM
-Sch
laf
EFF
__00
B
[%]
Sch
lafe
ffizi
enz:
(Ges
amts
chla
fzei
t [TS
T] /
Tim
e in
bed
[TIB
]) *
100
29
Tab.
A10
Cha
rakt
eris
ieru
ng d
er m
ittel
s au
tom
atis
cher
Aus
wer
tung
erfa
sste
n S
chla
fpar
amet
er -
Forts
etzu
ng 1
Varia
ble:
Ei
nhei
t C
hara
kter
isie
rung
Schl
afst
rukt
ur
S1_
_00B
[m
in]
(Sum
me
der E
poch
en m
it S
tadi
um N
RE
M1)
/ 2
S1P
__00
B
[%]
(im N
RE
M1
verb
rach
te Z
eit /
Ges
amts
chla
fzei
t [TS
T]) *
100
S2_
_00B
[m
in]
(Sum
me
der E
poch
en m
it S
tadi
um N
RE
M2)
/ 2
S2P
__00
B
[%]
(im N
RE
M2
verb
rach
te Z
eit /
Ges
amts
chla
fzei
t [TS
T]) *
100
SW
S__
00B
[m
in]
(Sum
me
der E
poch
en m
it S
tadi
um N
RE
M3
oder
NR
EM
4) /
2
SW
SP
__00
B [%
] (im
NR
EM
3 od
er N
RE
M4
verb
rach
te Z
eit /
Ges
amts
chla
fzei
t [TS
T]) *
100
RE
M__
00B
[m
in]
(Sum
me
der E
poch
en m
it S
tadi
um R
EM) /
2
RE
MP
__00
B [%
] (im
RE
M-S
chla
f ver
brac
hte
Zeit
/ Ges
amts
chla
fzei
t [TS
T]) *
100
MT_
_00B
[m
in]
(Sum
me
der E
poch
en M
ovem
ent T
ime)
/ 2
Stad
ienw
echs
el
SW
F__0
0B
vo
n irg
ende
inem
Sta
dium
zu
Wac
h
S1F
__00
B
vo
n irg
ende
inem
Sta
dium
zu
NR
EM
1
S2F
__00
B
vo
n irg
ende
inem
Sta
dium
zu
NR
EM
2
SS
F__0
0B
vo
n irg
ende
inem
Sta
dium
zu
SW
S
SR
F__0
0B
vo
n irg
ende
inem
Sta
dium
zu
RE
M
FSW
1_00
B
vo
n W
ach
nach
NR
EM
1
FSW
2_00
B
vo
n W
ach
nach
NR
EM
2
FSW
S_0
0B
vo
n W
ach
nach
SW
S
FSW
R_0
0B
vo
n W
ach
nach
RE
M
30
Ta
b. A
10 C
hara
kter
isie
rung
der
mitt
els
auto
mat
isch
er A
usw
ertu
ng e
rfass
ten
Sch
lafp
aram
eter
- Fo
rtset
zung
2
Varia
ble:
Ei
nhei
t C
hara
kter
isie
rung
FS1W
_00B
von
NR
EM
1 na
ch W
ach
FS12
_00B
von
NR
EM
1 na
ch N
RE
M2
FS1S
_00B
von
NR
EM
1 na
ch S
WS
FS1R
_00B
von
NR
EM
1 na
ch R
EM
FS2W
_00B
von
NR
EM
2 na
ch W
ach
FS21
_00B
von
NR
EM
2 na
ch N
RE
M1
FS2S
_00B
von
NR
EM
2 na
ch S
WS
FS2R
_00B
von
NR
EM
2 na
ch R
EM
FSS
W_0
0B
vo
n S
WS
nac
h W
ach
FSS
1_00
B
vo
n S
WS
nac
h N
RE
M1
FSS
2_00
B
vo
n S
WS
nac
h N
RE
M2
FSS
R_0
0B
vo
n S
WS
nac
h R
EM
FSR
W_0
0B
vo
n R
EM
nac
h W
ach
FSR
1_00
B
vo
n R
EM
nac
h N
RE
M1
FSR
2_00
B
vo
n R
EM
nac
h N
RE
M2
FSR
S_0
0B
vo
n R
EM
nac
h S
WS
FNR
EM
00B
Anz
ahl d
er N
RE
M E
piso
den
FRE
M_0
0B
A
nzah
l der
RE
M E
piso
den
FCY
C_0
0B
A
nzah
l der
Sch
lafz
ykle
n
AN
RE
M00
B
[min
] du
rchs
chni
ttlic
he D
auer
der
NR
EM
Epi
sode
n
AR
EM
_00B
[m
in]
durc
hsch
nittl
iche
Dau
er d
er R
EM
Epi
sode
n
AC
YC
_00B
[m
in]
durc
hsch
nittl
iche
Dau
er d
er S
chla
fzyk
len
31
Ta
b. A
10 C
hara
kter
isie
rung
der
mitt
els
auto
mat
isch
er A
usw
ertu
ng e
rfass
ten
Sch
lafp
aram
eter
- Fo
rtset
zung
3
Varia
ble:
Ei
nhei
t C
hara
kter
isie
rung
Schl
afpa
ram
eter
nac
h Zy
klen
TSP
__1C
B
[min
] Ze
it vo
n de
r ers
ten
bis
zur l
etzt
en E
poch
e de
s er
sten
Sch
lafz
yklu
s
TST_
_1C
B
[min
] G
esam
tsch
lafz
eit i
m e
rste
n S
chla
fzyk
lus
EFF
__1C
B
[%]
(Ges
amts
chla
fzei
t in
erst
en Z
yklu
s / L
änge
des
ers
ten
Zykl
us) *
100
WTS
P__
1CB
(Sum
me
der W
ach-
Epoc
hen
im e
rste
n S
chla
fzyk
lus)
/ 2
FW__
1CB
Anz
ahl d
er A
ufw
ache
reig
niss
e im
ers
ten
Sch
lafz
yklu
s
FWTS
T1C
B
A
nzah
l der
Auf
wac
here
igni
sse
im e
rste
n S
chla
fzyk
lus
/ Stu
nde
Sch
laf i
m e
rste
n S
chla
fzyk
lus
FS__
1CB
Anz
ahl d
er S
tadi
enw
echs
el im
ers
ten
Schl
afzy
klus
FSTS
T1C
B
A
nzah
l der
Sta
dien
wec
hsel
im e
rste
n Sc
hlaf
zykl
us /
Stu
nde
Sch
laf i
m e
rste
n S
chla
fzyk
lus
S1_
_1C
B
[min
] (S
umm
e de
r NR
EM
1 Ep
oche
n im
ers
ten
Sch
lafz
yklu
s) /
2
S1P
__1C
B
[%]
(Sum
me
der i
m e
rste
n S
chla
fzyk
lus
im N
RE
M1
verb
rach
ten
Zeit
/ TS
T im
ers
ten
Sch
lafz
yklu
s) *
100
S2_
_1C
B
[min
] (S
umm
e de
r NR
EM
2 Ep
oche
n im
ers
ten
Sch
lafz
yklu
s) /
2
S2P
__1C
B
[%]
(Sum
me
der i
m e
rste
n S
chla
fzyk
lus
im N
RE
M2
verb
rach
ten
Zeit
/ TS
T im
ers
ten
Sch
lafz
yklu
s) *
100
SW
S_1
CB
[m
in]
(Sum
me
der S
WS
Epo
chen
im e
rste
n S
chla
fzyk
lus)
/ 2
SW
SP
_1C
B
[%]
(Sum
me
der i
m e
rste
n S
chla
fzyk
lus
im S
WS
ver
brac
hten
Zei
t / T
ST
im e
rste
n S
chla
fzyk
lus)
* 1
00
RE
M__
1CB
[m
in]
(Sum
me
der R
EM
Epo
chen
im e
rste
n S
chla
fzyk
lus)
/ 2
RE
MP
_1C
B
[%]
(Sum
me
der i
m e
rste
n S
chla
fzyk
lus
im R
EM v
erbr
acht
en Z
eit /
TS
T im
ers
ten
Sch
lafz
yklu
s) *
100
MT_
_1C
B
[min
] (S
umm
e de
r Mov
emen
t Tim
e E
poch
en im
ers
ten
Sch
lafz
yklu
s) /
2
32
Ta
b. A
10 C
hara
kter
isie
rung
der
mitt
els
auto
mat
isch
er A
usw
ertu
ng e
rfass
ten
Sch
lafp
aram
eter
- Fo
rtset
zung
4
Varia
ble:
Ei
nhei
t C
hara
kter
isie
rung
TSP
__M
CB
[m
in]
Zeit
von
der e
rste
n bi
s zu
r let
zten
Epo
che
in d
en m
ittle
ren
Schl
afzy
klen
TST_
_MC
B
[min
] G
esam
tsch
lafz
eit i
n de
n m
ittle
ren
Sch
lafz
ykle
n
EFF
__M
CB
[%
] (G
esam
tsch
lafz
eit i
n de
n m
ittle
ren
Zykl
en /
Läng
e de
r mitt
lere
n Zy
klen
) * 1
00
WTS
P_M
CB
[m
in]
Sum
me
der W
ache
poch
en in
den
mitt
lere
n Sc
hlaf
zykl
en
FW__
_MC
B
A
nzah
l der
Auf
wac
here
igni
sse
in d
en m
ittle
ren
Sch
lafz
ykle
n
FWTS
TMC
B
A
nzah
l der
Auf
wac
here
igni
sse
in d
en m
ittle
ren
Sch
lafz
ykle
n / S
tund
e S
chla
f in
den
mitt
lere
n S
chla
fzyk
len
FS__
_MC
B
A
nzah
l der
Sta
dien
wec
hsel
in d
en m
ittle
ren
Sch
lafz
ykle
n
FSTS
TMC
B
A
nzah
l der
Sta
dien
wec
hsel
in d
en m
ittle
ren
Sch
lafz
ykle
n / S
tund
e S
chla
f in
den
mitt
lere
n S
chla
fzyk
len
S1_
__M
CB
[m
in]
(Sum
me
der N
RE
M1
Epo
chen
in d
en m
ittle
ren
Sch
lafz
ykle
n) /
2
S1P
__M
CB
[%
] (S
umm
e de
r in
den
mitt
lere
n S
chla
fzyk
len
im N
REM
1 ve
rbra
chte
n Ze
it / T
ST
in d
en m
ittle
ren
Sch
lafz
ykle
n) *
100
S2_
__M
CB
[m
in]
(Sum
me
der N
RE
M2
Epo
chen
in d
en m
ittle
ren
Sch
lafz
ykle
n) /
2
S2P
__M
CB
[%
] (S
umm
e de
r in
den
mitt
lere
n S
chla
fzyk
len
im N
REM
2 ve
rbra
chte
n Ze
it / T
ST
in d
en m
ittle
ren
Sch
lafz
ykle
n) *
100
SW
S__
MC
B
[min
] (S
umm
e de
r SW
S E
poch
en in
den
mitt
lere
n Sc
hlaf
zykl
en) /
2
SW
SP
_MC
B
[%]
(Sum
me
der i
n de
n m
ittle
ren
Sch
lafz
ykle
n im
SW
S v
erbr
acht
en Z
eit /
TS
T in
den
mitt
lere
n S
chla
fzyk
len)
* 1
00
RE
M__
MC
B
[min
] (S
umm
e de
r RE
M E
poch
en in
den
mitt
lere
n Sc
hlaf
zykl
en) /
2
RE
MP
_MC
B
[%]
(Sum
me
der i
n de
n m
ittle
ren
Sch
lafz
ykle
n im
RE
M v
erbr
acht
en Z
eit /
TS
T in
den
mitt
lere
n S
chla
fzyk
len)
* 1
00
MT_
__M
CB
[m
in]
(Sum
me
der M
ovem
ent T
ime
Epo
chen
in d
en m
ittle
ren
Sch
lafz
ykle
n) /
2
33
Tab.
A10
Cha
rakt
eris
ieru
ng d
er m
ittel
s au
tom
atis
cher
Aus
wer
tung
erfa
sste
n S
chla
fpar
amet
er -
Forts
etzu
ng 5
Varia
ble:
Ei
nhei
t C
hara
kter
isie
rung
TSP
__LC
B
[min
] Ze
it vo
n de
r ers
ten
bis
zur l
etzt
en E
poch
e de
s le
tzte
n S
chla
fzyk
lus
TST_
_LC
B
[min
] G
esam
tsch
lafz
eit i
m le
tzte
n S
chla
fzyk
lus
EFF
__LC
B
[%]
(Ges
amts
chla
fzei
t im
letz
ten
Sch
lafz
yklu
s / L
änge
des
letz
ten
Schl
afzy
klus
) *
100
WTS
P_L
CB
[m
in]
Sum
me
der W
ache
poch
en im
letz
ten
Sch
lafz
yklu
s
FW__
_LC
B
A
nzah
l der
Auf
wac
here
igni
sse
im le
tzte
n S
chla
fzyk
lus
FWTS
TLC
B
A
nzah
l der
Auf
wac
here
igni
sse
im le
tzte
n S
chla
fzyk
lus
/ Stu
nde
Sch
laf i
m le
tzte
n S
chla
fzyk
lus
FS__
_LC
B
A
nzah
l der
Sta
dien
wec
hsel
im le
tzte
n S
chla
fzyk
lus
FSTS
TLC
B
A
nzah
l der
Sta
dien
wec
hsel
im le
tzte
n S
chla
fzyk
lus
/ Stu
nde
Sch
laf i
m le
tzte
n S
chla
fzyk
lus
S1_
__LC
B
[min
] (S
umm
e de
r NR
EM
1 E
poch
en im
letz
ten
Sch
lafz
yklu
s) /
2
S1P
__LC
B
[%]
(Sum
me
der i
m le
tzte
n S
chla
fzyk
lus
im N
REM
1 ve
rbra
chte
n Ze
it / T
ST
im le
tzte
n S
chla
fzyk
lus)
* 1
00
S2_
__LC
B
[min
] (S
umm
e de
r NR
EM
2 E
poch
en im
letz
ten
Sch
lafz
yklu
s) /
2
S2P
__LC
B
[%]
(Sum
me
der i
m le
tzte
n S
chla
fzyk
lus
im N
REM
2 ve
rbra
chte
n Ze
it / T
ST
im le
tzte
n S
chla
fzyk
lus)
* 1
00
SW
S__
LCB
[m
in]
(Sum
me
der S
WS
Epo
chen
im le
tzte
n S
chla
fzyk
lus)
/ 2
SW
SP
_LC
B
[%]
(Sum
me
der i
m le
tzte
n S
chla
fzyk
lus
im S
WS
ver
brac
hten
Zei
t / T
ST
im le
tzte
n S
chla
fzyk
lus)
* 1
00
RE
M__
LCB
[m
in]
(Sum
me
der R
EM
Epo
chen
im le
tzte
n S
chla
fzyk
lus)
/ 2
RE
MP
_LC
B
[%]
(Sum
me
der i
m le
tzte
n S
chla
fzyk
lus
im R
EM
ver
brac
hten
Zei
t / T
ST
im le
tzte
n S
chla
fzyk
lus)
* 10
0
MT_
__LC
B
[min
] (S
umm
e de
r Mov
emen
t Tim
e E
poch
en im
letz
ten
Sch
lafz
yklu
s) /
2
34
Tab.
A10
Cha
rakt
eris
ieru
ng d
er m
ittel
s au
tom
atis
cher
Aus
wer
tung
erfa
sste
n S
chla
fpar
amet
er -
Forts
etzu
ng 6
Varia
ble:
Ei
nhei
t C
hara
kter
isie
rung
Schl
afpa
ram
eter
nac
h Vi
erte
l der
Nac
ht
TSP
__14
B
[min
] Ze
it vo
n de
r ers
ten
bis
zur l
etzt
en E
poch
e de
s er
sten
Nac
htvi
erte
ls
TST_
_14B
[m
in]
TST
Sum
me
der E
poch
e, d
ie im
ers
ten
Vie
rtel N
acht
in e
inem
der
fünf
Sch
lafs
tadi
en v
erbr
acht
wur
de
EFF
__14
B
[%]
(TS
T du
rch
Dau
er d
es e
rste
n N
acht
vier
tels
) * 1
00
WTS
P_1
4B
[min
] W
ach
im e
rste
n N
acht
vier
tel i
nner
halb
der
TS
P
FW__
_14B
Anz
ahl d
er A
ufw
ache
reig
niss
e in
der
TST
des
ers
ten
Nac
htvi
erte
ls
FWTS
T14B
Anz
ahl d
er A
ufw
ache
reig
niss
e in
der
TST
des
ers
ten
Nac
htvi
erte
ls /
Stu
nde
Sch
laf i
m e
rste
n V
ierte
l der
Nac
ht
FS__
_14B
Anz
ahl d
er S
tadi
enw
echs
el in
der
TS
T im
ers
ten
Nac
htvi
erte
l
FSTS
T14B
Anz
ahl d
er S
tadi
enw
echs
el in
der
TS
T im
ers
ten
Nac
htvi
erte
l / S
tund
e S
chla
f im
ers
ten
Vie
rtel d
er N
acht
S1_
__14
B
[min
] (S
umm
e de
r Epo
chen
NR
EM
1 im
ers
ten
Vie
rtel d
er N
acht
) / 2
S1P
__14
B
[%]
(Sum
me
der E
poch
en N
RE
M1
im e
rste
n V
ierte
l der
Nac
ht /
TST
im e
rste
n V
ierte
l der
Nac
ht) *
100
S2_
__14
B
[min
] (S
umm
e de
r Epo
chen
NR
EM
2 im
ers
ten
Vie
rtel d
er N
acht
) / 2
S2P
__14
B
[%]
(Sum
me
der E
poch
en N
RE
M2
im e
rste
n V
ierte
l der
Nac
ht /
TST
im e
rste
n V
ierte
l der
Nac
ht) *
100
SW
S__
14B
[m
in]
(Sum
me
der E
poch
en S
WS
im e
rste
n Vi
erte
l der
Nac
ht) /
2
SW
SP
_14B
[%
] (S
umm
e de
r Epo
chen
SW
S im
ers
ten
Vier
tel d
er N
acht
/ TS
T im
ers
ten
Vie
rtel d
er N
acht
) * 1
00
RE
M__
14B
[m
in]
(Sum
me
der E
poch
en R
EM im
ers
ten
Vie
rtel d
er N
acht
) / 2
RE
MP
_14B
[%
] (S
umm
e de
r Epo
chen
REM
im e
rste
n V
ierte
l der
Nac
ht /
TST
im e
rste
n V
ierte
l der
Nac
ht) *
100
MT_
__14
B
[min
] (S
umm
e de
r Epo
chen
Mov
emen
t Tim
e im
ers
ten
Vie
rtel d
er N
acht
) / 2
35
Ta
b. A
10 C
hara
kter
isie
rung
der
mitt
els
auto
mat
isch
er A
usw
ertu
ng e
rfass
ten
Sch
lafp
aram
eter
- Fo
rtset
zung
7
Varia
ble:
Ei
nhei
t C
hara
kter
isie
rung
TSP
__24
B
[min
] Ze
it vo
n de
r zw
eite
n bi
s zu
r let
zten
Epo
che
des
zwei
ten
Nac
htvi
erte
ls
TST_
_24B
[m
in]
TST
Sum
me
der E
poch
e, d
ie im
zw
eite
n V
ierte
l Nac
ht in
ein
em d
er fü
nf S
chla
fsta
dien
ver
brac
ht w
urde
EFF
__24
B
[%]
(TS
T du
rch
Dau
er d
es z
wei
ten
Nac
htvi
erte
ls) *
100
WTS
P_2
4B
[min
] W
ach
im z
wei
ten
Nac
htvi
erte
l inn
erha
lb d
er T
SP
FW__
_24B
Anz
ahl d
er A
ufw
ache
reig
niss
e in
der
TST
des
zw
eite
n N
acht
vier
tels
FWTS
T24B
Anz
ahl d
er A
ufw
ache
reig
niss
e in
der
TST
des
zw
eite
n N
acht
vier
tels
/ S
tund
e S
chla
f im
zw
eite
n V
ierte
l der
Nac
ht
FS__
_24B
Anz
ahl d
er S
tadi
enw
echs
el in
der
TS
T im
zw
eite
n N
acht
vier
tel
FSTS
T24B
Anz
ahl d
er S
tadi
enw
echs
el in
der
TS
T im
zw
eite
n N
acht
vier
tel /
Stu
nde
Sch
laf i
m z
wei
ten
Vie
rtel d
er N
acht
S1_
__24
B
[min
] (S
umm
e de
r Epo
chen
NR
EM
1 im
zw
eite
n V
ierte
l der
Nac
ht) /
2
S1P
__24
B
[%]
(Sum
me
der E
poch
en N
RE
M1
im z
wei
ten
Vie
rtel d
er N
acht
/ TS
T im
zw
eite
n V
ierte
l der
Nac
ht) *
100
S2_
__24
B
[min
] (S
umm
e de
r Epo
chen
NR
EM
2 im
zw
eite
n V
ierte
l der
Nac
ht) /
2
S2P
__24
B
[%]
(Sum
me
der E
poch
en N
RE
M2
im z
wei
ten
Vie
rtel d
er N
acht
/ TS
T im
zw
eite
n V
ierte
l der
Nac
ht) *
100
SW
S__
24B
[m
in]
(Sum
me
der E
poch
en S
WS
im z
wei
ten
Vie
rtel d
er N
acht
) / 2
SW
SP
_24B
[%
] (S
umm
e de
r Epo
chen
SW
S im
zw
eite
n V
ierte
l der
Nac
ht /
TST
im z
wei
ten
Vie
rtel d
er N
acht
) * 1
00
RE
M__
24B
[m
in]
(Sum
me
der E
poch
en R
EM im
zw
eite
n V
ierte
l der
Nac
ht) /
2
RE
MP
_24B
[%
] (S
umm
e de
r Epo
chen
REM
im z
wei
ten
Vie
rtel d
er N
acht
/ TS
T im
zw
eite
n V
ierte
l der
Nac
ht) *
100
MT_
__24
B
[min
] (S
umm
e de
r Epo
chen
Mov
emen
t Tim
e im
zw
eite
n V
ierte
l der
Nac
ht) /
2
36
Ta
b. A
10 C
hara
kter
isie
rung
der
mitt
els
auto
mat
isch
er A
usw
ertu
ng e
rfass
ten
Sch
lafp
aram
eter
- Fo
rtset
zung
8
Varia
ble:
Ei
nhei
t C
hara
kter
isie
rung
TSP
__34
B
[min
] Ze
it vo
n de
r drit
ten
bis
zur l
etzt
en E
poch
e de
s dr
itten
Nac
htvi
erte
ls
TST_
_34B
[m
in]
TST
Sum
me
der E
poch
e, d
ie im
drit
ten
Vie
rtel N
acht
in e
inem
der
fünf
Sch
lafs
tadi
en v
erbr
acht
wur
de
EFF
__34
B
[%]
(TS
T du
rch
Dau
er d
es d
ritte
n N
acht
vier
tels
) * 1
00
WTS
P_3
4B
[min
] W
ach
im d
ritte
n N
acht
vier
tel i
nner
halb
der
TS
P
FW__
_34B
Anz
ahl d
er A
ufw
ache
reig
niss
e in
der
TST
des
drit
ten
Nac
htvi
erte
ls
FWTS
T34B
Anz
ahl d
er A
ufw
ache
reig
niss
e in
der
TST
des
drit
ten
Nac
htvi
erte
ls /
Stu
nde
Sch
laf i
m d
ritte
n V
ierte
l der
Nac
ht
FS__
_34B
Anz
ahl d
er S
tadi
enw
echs
el in
der
TS
T im
drit
ten
Nac
htvi
erte
l
FSTS
T34B
Anz
ahl d
er S
tadi
enw
echs
el in
der
TS
T im
drit
ten
Nac
htvi
erte
l / S
tund
e S
chla
f im
drit
ten
Vie
rtel d
er N
acht
S1_
__34
B
[min
] (S
umm
e de
r Epo
chen
NR
EM
1 im
drit
ten
Vie
rtel d
er N
acht
) / 2
S1P
__34
B
[%]
(Sum
me
der E
poch
en N
RE
M1
im d
ritte
n V
ierte
l der
Nac
ht /
TST
im d
ritte
n V
ierte
l der
Nac
ht) *
100
S2_
__34
B
[min
] (S
umm
e de
r Epo
chen
NR
EM
2 im
drit
ten
Vie
rtel d
er N
acht
) / 2
S2P
__34
B
[%]
(Sum
me
der E
poch
en N
RE
M2
im d
ritte
n V
ierte
l der
Nac
ht /
TST
im d
ritte
n V
ierte
l der
Nac
ht) *
100
SW
S__
34B
[m
in]
(Sum
me
der E
poch
en S
WS
im d
ritte
n V
ierte
l der
Nac
ht) /
2
SW
SP
_34B
[%
] (S
umm
e de
r Epo
chen
SW
S im
drit
ten
Vie
rtel d
er N
acht
/ TS
T im
drit
ten
Vie
rtel d
er N
acht
) * 1
00
RE
M__
34B
[m
in]
(Sum
me
der E
poch
en R
EM im
drit
ten
Vie
rtel d
er N
acht
) / 2
RE
MP
_34B
[%
] (S
umm
e de
r Epo
chen
REM
im d
ritte
n V
ierte
l der
Nac
ht /
TST
im d
ritte
n V
ierte
l der
Nac
ht) *
100
MT_
__34
B
[min
] (S
umm
e de
r Epo
chen
Mov
emen
t Tim
e im
drit
ten
Vie
rtel d
er N
acht
) / 2
37
Ta
b. A
10 C
hara
kter
isie
rung
der
mitt
els
auto
mat
isch
er A
usw
ertu
ng e
rfass
ten
Sch
lafp
aram
eter
- Fo
rtset
zung
9
Varia
ble:
Ei
nhei
t C
hara
kter
isie
rung
TSP
__44
B
[min
] Ze
it vo
n de
r vie
rten
bis
zur l
etzt
en E
poch
e de
s vi
erte
n N
acht
vier
tels
TST_
_44B
[m
in]
TST
Sum
me
der E
poch
e, d
ie im
vie
rten
Vie
rtel N
acht
in e
inem
der
fünf
Sch
lafs
tadi
en v
erbr
acht
wur
de
EFF
__44
B
[%]
(TS
T du
rch
Dau
er d
es v
ierte
n N
acht
vier
tels
) * 1
00
WTS
P_4
4B
W
ach
im v
ierte
n N
acht
vier
tel i
nner
halb
der
TS
P
FW__
_44B
Anz
ahl d
er A
ufw
ache
reig
niss
e in
der
TST
des
vie
rten
Nac
htvi
erte
ls
FWTS
T44B
Anz
ahl d
er A
ufw
ache
reig
niss
e in
der
TST
des
vie
rten
Nac
htvi
erte
ls /
Stu
nde
Sch
laf i
m v
ierte
n V
ierte
l der
Nac
ht
FS__
_44B
Anz
ahl d
er S
tadi
enw
echs
el in
der
TS
T im
vie
rten
Nac
htvi
erte
l
FSTS
T44B
Anz
ahl d
er S
tadi
enw
echs
el in
der
TS
T im
vie
rten
Nac
htvi
erte
l / S
tund
e S
chla
f im
vie
rten
Vie
rtel d
er N
acht
S1_
__44
B
[min
] (S
umm
e de
r Epo
chen
NR
EM
1 im
vie
rten
Vie
rtel d
er N
acht
) / 2
S1P
__44
B
[%]
(Sum
me
der E
poch
en N
RE
M1
im v
ierte
n V
ierte
l der
Nac
ht /
TST
im v
ierte
n V
ierte
l der
Nac
ht) *
100
S2_
__44
B
[min
] (S
umm
e de
r Epo
chen
NR
EM
2 im
vie
rten
Vie
rtel d
er N
acht
) / 2
S2P
__44
B
[%]
(Sum
me
der E
poch
en N
RE
M2
im v
ierte
n V
ierte
l der
Nac
ht /
TST
im v
ierte
n V
ierte
l der
Nac
ht) *
100
SW
S__
44B
[m
in]
(Sum
me
der E
poch
en S
WS
im v
ierte
n V
ierte
l der
Nac
ht) /
2
SW
SP
_44B
[%
] (S
umm
e de
r Epo
chen
SW
S im
vie
rten
Vie
rtel d
er N
acht
/ TS
T im
vie
rten
Vie
rtel d
er N
acht
) * 1
00
RE
M__
44B
[m
in]
(Sum
me
der E
poch
en R
EM im
vie
rten
Vie
rtel d
er N
acht
) / 2
RE
MP
_44B
[%
] (S
umm
e de
r Epo
chen
REM
im v
ierte
n V
ierte
l der
Nac
ht /
TST
im v
ierte
n V
ierte
l der
Nac
ht) *
100
MT_
__44
B
[min
] (S
umm
e de
r Epo
chen
Mov
emen
t Tim
e im
vie
rten
Vie
rtel d
er N
acht
) / 2
38
Tab.
A11
Cha
rakt
eris
ieru
ng d
er A
usw
erte
para
met
er d
er P
ower
spek
tren-
Ana
lyse
(FFT
):
al
le V
aria
blen
nam
en b
egin
nen
mit
eine
m „F
“ (Fr
eque
nz),
gefo
lgt v
on e
inem
vie
rste
llige
n C
ode
für d
ie F
requ
enz
(0.5
Hz
bis
25.0
Hz
in 0
.5 H
z S
chrit
ten)
, es
folg
t ein
Zei
chen
(Buc
hsta
be o
der Z
ahl)
zur K
ennz
eich
nung
des
Sch
lafs
tadi
ums.
Insg
esam
t wer
den
so 4
00 F
FT V
aria
blen
pro
Exp
ositi
onsb
edin
gung
erz
eugt
.
Varia
blen
zusa
mm
ense
tzun
g:
Cha
rakt
eris
ieru
ng
1. Z
eich
en
F K
ennz
eich
nung
für F
requ
enz
2.-5
. Zei
chen
00.5
0.
5 H
z
01.0
1.
0 H
z
01.5
1.
5 H
z
…
…..
25.0
25
.0 H
z
6. Z
eich
en
S
Ges
amts
chla
fzei
t
W
Wac
h
1 N
RE
M1
2 N
RE
M2
L le
icht
er S
chla
f (N
RE
M1
+ N
RE
M2)
D
Tief
schl
af (N
RE
M3
+ N
REM
4)
N
gesa
mte
r NR
EM
-Sch
laf (
NR
EM
1 +
NR
EM2
+ N
RE
M3
+ N
RE
M4)
R
RE
M-S
chla
f
39
Tab.
A12
Var
iabl
en z
ur C
hara
kter
isie
rung
der
Spi
ndel
aktiv
ität.
Alle
Var
iabl
enna
men
sin
d au
s si
eben
Zei
chen
zus
amm
enge
setz
t
(Bsp
. SA
0N20
0) u
nd b
egin
nen
mit
eine
m “S
” (S
pind
el),
gefo
lgt v
on e
iner
2 Z
eich
ense
quen
z fü
r den
Spi
ndel
typ,
ein
em Z
eich
en fü
r den
V
aria
blen
typ,
ein
em Z
eich
en fü
r das
unt
ersu
chte
Sch
lafs
tadi
um, e
inem
Zei
chen
für d
en u
nter
such
ten
Zeitr
aum
. Va
riabl
enzu
sam
men
setz
ung:
C
hara
kter
isie
rung
1.
Zei
chen
S
Ken
nzei
chnu
ng fü
r Fre
quen
z 2.
-3. Z
eich
en
Spin
delty
p A
0 al
le m
öglic
hen
Spi
ndel
n A
1 al
le w
ahrs
chei
nlic
hen
Spi
ndel
n A
2 al
le s
iche
ren
Spi
ndel
n S
0 al
le m
öglic
hen
lang
sam
en S
pind
eln
S1
alle
wah
rsch
einl
iche
n la
ngsa
men
Spi
ndel
n S
2 al
le s
iche
ren
lang
sam
en S
pind
eln
F0
alle
mög
liche
n sc
hnel
len
Spi
ndel
n F1
al
le w
ahrs
chei
nlic
hen
schn
elle
n S
pind
eln
F2
alle
sic
here
n sc
hnel
len
Spi
ndel
n 4.
Zei
chen
Sc
hlaf
stad
ium
/Sch
lafs
tadi
en
2 N
RE
M2
D
Tief
schl
af (N
RE
M3
+ N
REM
4)
N
gesa
mte
r NR
EM
-Sch
laf (
NR
EM
1 +
NR
EM2
+ N
RE
M3
+ N
RE
M4)
5.
Zei
chen
Va
riabl
enty
p N
A
nzah
l I
Inde
x
S
Mitt
lere
r Dis
krim
inan
zsco
re
D
Mitt
lere
Dau
er (s
) A
M
ittle
re A
mpl
itude
(V
) F
Mitt
lere
Fre
quen
z (H
z)
6.-7
. Zei
chen
Ze
itrau
m
00
Ges
amtn
acht
14
E
rste
s V
ierte
l der
Nac
ht
24
Zwei
tes
Vie
rtel d
er N
acht
34
D
ritte
s V
ierte
l der
Nac
ht
44
Vie
rtes
Vie
rtel d
er N
acht