update 2011 colorectal maite corredor

34
VII Jornades d´actualizació en medicina UPDATE 2011 ACTUALIZACIÓN EN DIGESTIVO CÁNCER COLORRECTAL Dra. Maite Corredor Palma 20 de Octubre de 2011 Colegio de Médicos

Upload: sbmfic

Post on 03-Jun-2015

554 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: Update 2011 colorectal maite corredor

VII Jornades d´actualizació en medicina

UPDATE 2011

ACTUALIZACIÓN EN DIGESTIVO

CÁNCER COLORRECTAL

Dra. Maite Corredor

Palma 20 de Octubre de 2011

Colegio de Médicos

Page 2: Update 2011 colorectal maite corredor

CASO 1

Jaime SS de 58 años

AP: DM2. Sin ant neoplásicos personales ni familiares

Ingresó en 2010 por obstrucción mecánica;

TAC: Tumoración adherida a bazo y páncreas, absceso y perforación intestinal

TTº: Hemicolectomía izda con colostomía terminal

QT , con ES: descompensación DM , toxicidad renal y anemia

• Colonoscopia control: Adenoma tubuloso-velloso + adenocarcinoma intradural

Page 3: Update 2011 colorectal maite corredor

CASO 2

Antonio FT de 53 años

Asintomático. Fumador

En mayo 2011 solicita estudio debido a que su hermano le Dg CCR a su edad.

Exploración: Hemorroides, A.Sangre: n, SOH: +

DG: Neo de recto con metástasis hepáticas

TTº: Polipectomía inicial,QT,hemicolectomía, hepatectomía parcial, colecistectomía, litotricia

Page 4: Update 2011 colorectal maite corredor

CASO 3

Francisca SA de 57 años

DG de Poliposis Adenomatosa Familiar (PAF)

TRATAMIENTO:

• Colectomía total en 1994

Sigue asintomática con controles periódicos

Page 5: Update 2011 colorectal maite corredor

Epidemiología

1.975

3.626

3.781

4.437

8.664

10.974

12.754

14.136

15.078

19.739

21.139

21.309

24.624

0 5.000 10.000 15.000 20.000 25.000

SNC

Melanoma

Riñón

Páncreas

Estómago

Ginecológico

Cabeza y cuello

Vejiga

Hematológicos

Próstata

Pulmón

Mama

Colorrectal

Incidencia del cáncer en España por tipología

Incidencia: 25.000 casos nuevos/año 10-15% de todos los tumores

Page 6: Update 2011 colorectal maite corredor

Epidemiología

206

1.572

1.817

2.379

2.538

5.438

8.215

11.249

12.046

14.31918.817

19.739

0 2000 4000 6000 8000 10000 12000 14000 16000 18000 20000

Mama

Melanoma

SNC

Páncreas

Riñón

Estómago

Hematológicos

Cabeza y Cuello

Vejiga

Colorrectal

Pulmón

Próstata

Incidencia en hombres del cáncer en España

1.243

1.505

1.583

2.054

2.058

2.090

2.322

3.226

6.863

10.305

10.974

21.103

0 5.000 10.000 15.000 20.000 25.000

Riñón

Cabeza y Cuello

SNC

Melanoma

Páncreas

Vejiga

Pulmón

Estómago

Hematológicos

Colorrectal

Ginecológicos

Mama

Incidencia en mujeres del cáncer en España

Previsión para 2015: 30.000 casos nuevos/año

Page 7: Update 2011 colorectal maite corredor

Epidemiología

Incremento a partir de los 50 años

Page 8: Update 2011 colorectal maite corredor

Epidemiología

16.032

831

1.973

2.602

4.059

4.513

4.850

5.409

5.461

5.703

6.003

7.882

13.075

19.483

0 2.000 4.000 6.000 8.000 10.000 12.000 14.000 16.000 18.000 20.000

Otros tumores

Melanoma

Riñón

SNC

Cabeza y cuello

Vejiga

Páncreas

Próstata

Ginecológicos

Estómago

Mama

Hematológicos

Colorrectal

Pulmón

Mortalidad por tipo de tumor en España

Mortalidad: 13.000-14.000/año Segunda causa de mortalidad por cáncer

Page 9: Update 2011 colorectal maite corredor

Localización

RECTO 37%

SIGMA 31%

C.ASCEND 9%

CIEGO 8%

C.DESCEND 5%

C.TRANSV 4%

A.HEPAT 4%

A.ESPLEN 2%

RECTO

SIGMA

C.ASCEND

CIEGO

C.DESCEND

C.TRANSV

A.HEPAT

A.ESPLEN

Page 10: Update 2011 colorectal maite corredor

Tipos

ESPORADICO 72%

FAMILIAR 20%

CCHNP 3% PAF 1%

5% ESPORAD

FAMILIAR

CCHNP

PAF

OTROS

Clasificación fenotípica

Page 11: Update 2011 colorectal maite corredor

HISTORIA NATURAL

Secuencia Adenoma-Carcinoma El 90% de los CCR se originan en un Pólipo

Largo período sin síntomas 5-20 años

Page 12: Update 2011 colorectal maite corredor

ESTRATEGIAS DE PREVENCIÓN

• PRIMARIA y SECUNDARIA

Fundamental ESTRATIFICACIÓN DEL RIESGO

Bajo: <50 años, sin antecedentes: Nada

Medio: Asintomáticos >50 a, sin ant: Cribado

Alto: Factores de riesgo personal o familiar para desarrollo de CCR: Programas Específicos

Correcta anamnesis e historia personal y familiar

Page 13: Update 2011 colorectal maite corredor

Prevención Primaria

• Aumenta riesgo: Alcohol , tabaco, carne roja procesada, y OBESIDAD

• Reducen riesgo: EJERCICIO FÍSICO, lácteos de manera moderada-alta, vegetales y frutas

Evitar SEDENTARISMO

Page 14: Update 2011 colorectal maite corredor

Prevención Secundaria

• PRUEBAS evaluadas con ECA- Coste-efectividad

Test SOHg:↓mortalidad por CCR en un 15%//SOHi

Sigmoidoscopia flexible :sigma y recto (5 años)

Colonoscopia : periodo más largo (10 años)

NO: ADN fecal, colono virtual o cápsula endoscópica

AEG en 8 CCAA: ECA compara Colono con SOHeces

Estudio Español: la estrategia más coste efectiva es SOHi anual frente a NO CRIBADO

Page 15: Update 2011 colorectal maite corredor

SOHi

Más eficaz para detección de CCR y adenomas avanzados, alta S y E, automatizado, evita subjetividad y aumenta el rendimiento No restricción dietética y farmacéutica, y precisa menos muestras

Page 16: Update 2011 colorectal maite corredor

Recomendaciones

• La US Prevencive Services Task Force:

Cribado a población de 50-75 la SOH con alta sensibilidad, la sigmoidoscopia y la colonoscopia

• Consejo Europeo (Dic 2003);

Cribado poblacional con SOH a hombres y mujeres de 50 a 74 años (ya en 19 de 27 países)

• España: Prevención CCR prioridad en la estrategia de Cáncer del SNS , aprobada por el Consejo interterritorial (Oct 2009);

Cribado poblacional con SOH invitando a hombres y mujeres de 50 a 69 años

Page 17: Update 2011 colorectal maite corredor

Estudio COLONPREV

• Hipótesis: Cribado eficaz y que la participación no es óptima

Factores más importantes:

La existencia de un cribado poblacional organizado

Centrado en AP y con la recomendación de participar por parte de su médico habitual

Realizado con el test de SOH

España: la participación varía entre 32.1% y el 59%

Page 18: Update 2011 colorectal maite corredor

Estudio COLONPREV

Estudio prospectivo, multicéntrico, randomizado y controlado que evalúa la eficacia del test SOH bienal y de la colonoscopia cada 10 años en la reducción de mortalidad por CCR a 10años

Participan 8 CC ( Aragón, Canarias,Calaluña, C. Valenciana, Galicia, Madrid, Murcia y País Vasco)

Tamaño muestral: 55498 individuos, estimando una participación del 30% en brazo SHO y 20% en Colonoscopias

Invitados mediante carta: explicación beneficios el cribado + manera de acceder a prueba

Page 19: Update 2011 colorectal maite corredor

COLONPREV-Resultados

• A 31 Marzo 2011:

Cribados el 28.9% de la población invitada (19% SOH y 9.7% colonoscopia) con participación del 38.4% en SHO y 19.4% en colonoscopia.

País Vasco, Galicia y Comunidad Valenciana más participación

• CONCLUSIONES:

Participación menor que en los programas de cribado activos

Diferencia entre CCAA debida a factores organizativos ( mejor si participa AP) y factores relacionados con población ( alta mortalidad por CCR en País Vasco y Galicia)

Page 20: Update 2011 colorectal maite corredor

Resultats preliminars (Programa de Barcelona ciutat)

• Població invitada: 38.000 habitants

• Participació: 45,4%

• Positivitat PDSOF: 6,2%

• Acceptació colonoscòpia: 98%

• Resultats colonoscòpia (PDSOF +):

Normal: 24,5%

Adenomes baix risc: 18,5%

Adenomes alt risc: 37,1%

Càncer: 9,4%

Altres: 10,5%

Page 21: Update 2011 colorectal maite corredor

Situación CCAA

Page 22: Update 2011 colorectal maite corredor

Situación en Baleares

• Estudio preparatorio 2008 y 2010 que exploro conocimientos y actitudes de profesionales de AP y de sus usuarios sobre este programa

• Conclusiones: utilizar modelo centrado en AP siguiendo ej del País Vasco. Elementos para la sensibilización de la población

• Previsto iniciar el Programa de cribado Poblacional de CCR en Baleares en 2011, pero, la crisis económica ha obligado a REDEFINIR la estrategia

Page 23: Update 2011 colorectal maite corredor

Estudio “conocer el porcentaje de adecuación de las colonoscopias que se

realizan en el SS Público de Baleares, para conocer el potencial ahorro que tiene

el sistema para hacer frente a las colonoscopias del futuro Programa de cribado”.

ACTUAL

Page 24: Update 2011 colorectal maite corredor

Pacientes SINTOMÁTICOS

Ya no prevención

Ante sintomatología sospechosa: estrategia DIAGNÓSTICA para confirmar o descartar patología, y la extensión de la enfermedad ( factor pronóstico)

EVIDENCIA A: mayores de 50 años con rectorragía y/o alta sospecha de clínica de CCR se debe hacer colonoscopia

Evidencia B: No debería retrasarse el DG y/o iniciar TTº para disminuir la incertidumbre y ansiedad del paciente

Page 25: Update 2011 colorectal maite corredor

PACIENTES ALTO RIESGO

o POLIPOSIS COLORRECTALES: PAF

o CÁNCER COLORRECTAL HEREDITARIO NO ASOCIADO A POLIPOSIS (CCHNP)

o CÁNCER COLORRECTAL FAMILIAR

o VIGILANCIA EN LOS ADENOMAS COLORRECTALES

o LA ENFERMEDAD INFLAMATORIA INTESTINAL (EII)

Page 26: Update 2011 colorectal maite corredor

PAF

• POLIPOSIS ADENOMATOSA FAMILIAR (AD)

+ 100 adenomas CR, o múltiples adenomas y familiar de 1ergrado con PAF

• El análisis de APC debe considerarse para confirmar el DG y realizar el DG pre sintomático de familiares de riesgo

• Riesgo de PAF clásica (portadores gen APC y familia con criterio clínico en las que no se ha identificado la mutación casual): sigmoidoscopia cada 1-2 años a partir de los 13-15 años hasta los 40 años, y cada 5 años hasta los 50-60 años

• En individuos con riesgo de PAF atenuada: colonoscopia cada 1-2 años a partir de los 15-25 años, en función de la edad de presentación en los familiares afectos

Page 27: Update 2011 colorectal maite corredor

CCHNP o Síndrome de Lynch

• CCR HEREDITARIO NO ASOCIADO A POLIPOSIS Enf hereditaria AD por mutaciones en genes reparadores de errores en la

replicación del ADN.

• DG: por Hª familiar y criterios Amsterdam II

CCR Familiar Tipo X Cumple criterios pero no presentan alteración del sist reparador de ADN

Page 28: Update 2011 colorectal maite corredor

CCHNP o Síndrome de Lynch

• El análisis mutacional de los genes reparadores del ADN debe considerarse para confirmar el DG de Sdme de Lynch.

• El análisis mutacional de los genes reparadores del ADN debe ofrecerse a los familiares de 1er grado (padres, hermanos e hijos) de individuos portadores de una mutación germinal en algunos de estos genes.

• En los individuos con riesgo de síndrome de Lynch debe realizarse una colonoscopia cada 1-2 años a partir de los 20-25 años de edad, o 10 años antes de la edad de DG del familiar afectado más joven (lo primero que ocurra)

Evidencia A

Page 29: Update 2011 colorectal maite corredor

CÁNCER COLORRECTAL FAMILIAR

• Historia clínica de pacientes con ant familiares de CCR o Adenomas colorrectales en 2 o 3 generaciones

• Conocer Nº de familiares, parentesco y edad de DG

Evidencia B:

• Los individuos con Hª familiar de CCR deberían iniciar el

cribado mediante colonoscopia a partir de los 40 años, o 10 años antes de la edad de DG del familiar afecto más joven

Page 30: Update 2011 colorectal maite corredor

Vigilancia en los ADENOMAS COLORRECTALES

Recordar Hª Natural:

• La mayoría de los CCR se inician a partir de un adenoma (debería ser considerada pre maligna)

• La mayoría de los pólipos CR son esporádicos y corresponden a adenomas (67%) y pólipos hiperplásicos (11%)

• El adenoma con displasia de alto grado (Carcinoma in situ) se considera una neoplasia sin capacidad de diseminación. Si se extiende a capa submucosa se considera carcinoma invasivo con capacidad de diseminación

Page 31: Update 2011 colorectal maite corredor

Vigilancia en los ADENOMAS COLORRECTALES

Cribado: detectar de forma temprana adenomas avanzados (>10mm con componente velloso, o con displasia de alto grado)

Evidencia A:

Todos los pólipos identificados durante la endoscopia deben ser resecados:

Polipectomía endoscópica o quirúrgica

Page 32: Update 2011 colorectal maite corredor

Vigilancia en ENFERMEDAD INFLAMATORIA INTESTINAL (EII)

• La Colitis ulcerosa y enf Crohn con afectación colónica presentan riesgo aumentado de CCR

• El riesgo aumenta con la duración y la extensión de la enfermedad, la coexistencia de colangitis esclerosante primaria, la presencia de Hª familiar de esta neoplasia y ant de seudopolipos postinflamatorios

• NO hay estudios sobre la vigilancia más apropiada, pero el DG temprano de la displasia, por el momento es el mejor marcador de riesgo de CCR en ptes con EII

Page 33: Update 2011 colorectal maite corredor

CONCLUSIONES

• Apoyo al CRIBADO de CCR

• PAPPS y SemFYC inciden en el papel del médico AP como facilitador, consejo y educador porque mejora el cumplimiento de la población y en la importancia de realizar una adecuada CLASIFICACIÓN del NIVEL DE RIESGO de CCR a través de una completa Hª personal y familiar que favorezca la búsqueda activa de las personas con FR elevado

Page 34: Update 2011 colorectal maite corredor

BIBLIOGRAFÍA

• GUÍA DE PRÁCTICA CLÍNICA DE PREVENCIÓN DEL CÁNCER COLORRECTAL 2009 (guiasgastro.net)

• BARRERAS EN LA IMPLANTACIÓN DEL CRIBADO EL CÁNCER DE COLON EN ESPAÑA ( Madrid, 30 Marzo 2011)

• NOVEDADES DE LOS CRIBADOS DEL CÁNCER

FMC.2011;18(6): 335-336

• CRIBADO DEL CÁNCER COLORRECTAL

AMF 2010;6(6):338-345

• www.cribadocancer.org