Usability TestingsKullanılabilirlik Testleri

Kullanılabilirlik Testi - Usability Testing

Tasarımın «erken protipleme» safhasındaki ya da bilgisayar ortamındaki «mockup» ların betimlediği işlerin (tasks) kullanıcılar tarafından kontrol edilmesidir.

Kullanılabilirlik testleri aşağıdakiler gibi, tasarımın farklı aşamalarında gerçekleşebilir. Test prototipleri sadece kağıt üzerinde gerçekleşir (kağıt

prototipleme)Ekran mock up ‘larının testi ya da herhangi bir fonksiyonelliği

olmayan wireframes (tel kafes ) taslak sistemlerdir.Ekran yerleşimlerinin (layouts ) kısmi fonksiyonelliğinin testidir. Tamamlanmış gibi görünen, fakat arka planda tepki veren bir

insanın olduğu test prototipleridir (“Wizard of Oz” tekniği ). Sürümün «release» işleminden önce yazılımın çalışan

versiyonlarının testidir. Mevcut sistemler ile birlikte çalışmak üzere yüklenecek

yazılımın testidir.

Kullanılabilirlik Testi - Usability Testing

Kullanılabilirlik testinin gerçekleştirdiği arayüzlermasaüstü, laptop ya da tablet bilgisayarlar olduğu gibi, akıllı telefonlar ve diğer mobil aygıtlardaki ekran yerleşimleri de (layouts) olabilir.

Kullanılabilirlik testi aygıtlarla fiziksel etkileşimlerin ölçümü için de yapılabilir.

Örneğin:

Mobil aygıtlar « multitouch» özellikleri nedeni ile daha fazla kullanılabilirlik testi gerektirirler.

Küçük ekranlarda daha fazla şeyin istem dışı yapılması olasıdır.

Tek Amaç: Nitelik Kullanılabilirlik testinin tek amacı vardır.

Arayüzde geliştirilmesi gereken kusurlu alanların (flawareas) bulunarak nitelikli bir arayüz elde etmektir.

Arayüz kusurları kullanıcıların büyük çoğunluğunun ortak tespitleri olmalıdır.

Arayüz kusuru (flaw) bir bileşende olabilir, arayüzünetkileşimde olan herhangi bir parçasında (widget) olabilir. Bu kusur başka bir gösterim ile karışmış olabilir

(confusing), yanlış bir kullanım olabilir (misleading) ya da optimum (uygun) olmayan (suboptimal) betimleme olabilir.

Arayüz kusuru renk ya da tip tercihleri olamaz. Herhangi bir kişi beyaz zemin üzerine siyah değil de lacivert yazıyı

isteyebilir. Bu kullanılabilirlik problemi değildir.

Tek Amaç: Nitelik

Beyaz zemin üzerine kırmızı, sarı, turuncu veya beyaz metin yazılıp yazılmayacağına karar vermek bir kullanılabilirlik problemidir.

Burada, kullanıcıların çoğunluğunun algısı önemlidir.

Zira hangi renge karar verileceğini tek kişi ile belirlemek kolay değildir.

.

Sonuç Olarak

Kullanılabilirlik testine karar vermek için arayüzünkusurunun kullanıcıların büyük çoğunluğunun problemi olması gerekir.

Online bilet Sisteminin ArayüzündekiKusurlar

Kullanılabilirlik Testinin Aralığı

Büyük bir kitleye, fazla sayıda kullanıcıya, uygulanabilir.

Doğru bir deneysel tasarım bu kişilerin birçok kriter ile kontrolünü gerçekleştirilebilir.

Araştırmacı (researcher) kullanıcıların karşısında oturarak onları gözlemleyerek notlar alabilir.

Hipotez testleri içerebilir.

Kontrol grupları oluşturulabilir.

Çok sayıda katılımcı ile istatistikler yapılarak anlamsal farklılıklar çıkarılabilir.

Kullanılabilirlik Testi her Uygulama için Avantajlı mıdır?

Endüstride (iş dünyasında) arayüz ile ilgili kontrollerin planlanması ve bunların rastgele olarak gerçekleştirilmesi için ek zamana ihtiyaç olacaktır; aynı zamanda testin gerçekleştirilmesi için de fazla sayıda katılımcı gerekebilir.

Seçim yapma hakkı verildiği taktirde, iş dünyası testi pek fazla tercih etmeyecektir. Bunları gerçekleştirmek için genellikle daha hızlı , daha

kolay gerçekleşebilecek ve daha esnek metotların seçimini ister.

Buradan da kullanılabilirlik testi nerede bitip araştırma yöntemleri nerede başlar? sorusunun cevabının açık olarak verilemediği görülür; aslında bunlar arasındaki ayrım da çok önemli değildir.

.

Kullanılabilirlik Testi ve Diğer Geleneksel Araştırmaların Benzerlikleri

Geleneksel araştırmalar (traditional researches) kullanıcı araştırmaları (user research) olarak ifade edilebilir.

.

Kullanılabilirlik testinde kullanılan metrikler işperformansı (task performance ) ve zaman performansı (time performance) içerir.

Deneysel araştırmalar da iş performansı ve zaman performansını hesaplar .

Kullanılabilirlik testinin bir parçası olan metotlar, kullanıcının memnuniyetini ölçen bilgiler toplar.

Etnografide gerçekleştirilen gözlemleme (observation) teknikleri, kullanılabilirlik testini kullanır.

Kullanılabilirlik testinde kullanıcı hakları korunur, isimler saklıdır.

Pek çok otomatik veri toplama yöntemi kullanılabilirlik testinde de kullanılır.

Kullanılabilirlik testinde kullanıcı istediği zaman testten çekilebilir.

Geleneksel yöntemlerde kullanıcı istediği zaman deneyden çekilir.

Entrografi

Sosyal bilimci Angrosino etnografiyi “bir insan grubunu, bu grubun kurumlarını, kişilerarası davranışlarını, maddi yapımlarını ve inançlarını tanımlamanın sanatı ve bilimi” olarak tanımlamıştır.

Bir insan grubunun tanımını geliştirmek için birçok araştırma şekli kullanılabilir , anket yapabilir, röportaj yapabilir, etkinlikleri gözlemlenebilir.

Araştırma yöntemleri de etnografik çalışmaların önemli parçalarıdır.

Kullanılabilirlik Testinin Esas Amacı

Temel hedef, geleneksel araştırmalardan farklıdır.

Kullanılabilirlik testi, kullanıcı arayüzlerinigeliştirmeyi hedefleyen endüstriyel bir yaklaşımdır.

Endüstriyel bir yaklaşım olarak, yalnızca bir araştırma yöntemini kullanmak veya sıkı kontroller gerçekleştirmek ile çok fazla ilgili değildir.

Kullanıcı testinin geleneksel araştırmadan ziyade mühendisliğe daha yakın olduğu söylenmektedir.

Etnografya ve Deneysel Araştırma (Ethnography and Experimental Design)Etnografa, klasik bir araştırma kaynağıdır ve insanların,

grupların ve organizasyonların içeriğini anlamak üzere gözlemler yapar.

Etnografik araştırmada, araştırmacının deney süresince araştırılan toplulukla birlikte aktif olarak davranış göstermesi (topluluğa katılması) hedeflenir.

Etnografik araştırma metotları uzun sürelidir Etnografik ve deneysel araştırmalar, problemlerin

anlaşılması ve araştırma sorularına cevap verilmesi için tercih edilirler.

Etnografi ve deneysel araştırma tasarımın ilk aşamalarında kullanılır. Araştırma, genel olarak arayüzgeliştirme sürecinden ayrılır.

Etnografya ve deneysel araştırma problemleri anlamak için kullanılır.

Kullanılabilirlik Testinin Etnografya veDeneysel Araştırmadan Farkı

Kullanılabilirlik testi, deneysel araştırmadan farklı olarak, kusurları (noksanları)(flaws) bulur ve sabitler. Problemi (sorunu) genelleştirme amacı yoktur. Oysa deneysel araştırmada spesifik bir olay (phenomena)

üzerinde çalışılır ve amacı diğer problemlere genelleme yapmaktır.

Kullanılabilirlik testi az sayıda kullanıcı ile de gerçekleştirilebilir. Gözlemler arayüz kullanıcılarının problemlerini anlamak üzere

yapılır. Oysa etnografi de amaç kullanıcı problemlerini gözlemlemek değildir.

Kullanlıabilirlik testinde, araştırmacının teste katılımı gerekli değildir.

Kullanılabilirlik testi, arayüz ve sistem tasarımında kullanılabilir. Kağıt prototipleme aşamasında da, yüksek düzeyli prototipleme aşamasında da kullanılabilir.

Wizard of Oz (Woz)

Wizard of Oz yaklaşımı, gerçek dünyada var olmayan ideal tasarımların test edilmesidir.

Wizard of Oz (WOz) yöntemi, implementasyonugerçekleşmemiş teknolojinin simülasyonunu ve testini gerçekleştirir.

Woz, tasarımın ilk safhaları ile uyumludur.

Bu safhanın tasarımın gelecekteki safhalarına önemli (değerli) yönlendirmeleri olabilir.

WOz tasarım ile ilgili sonuçların elde edilmesinden önce yanlış olan tahminleri bulup çıkarır.

Wizard of OZ : İnsan Bilgisayar etkileşiminde Deneysel Araştırma

Woz mevcut implementasyon ile öngörülen (envisioned) sistem arasındaki boşluğu doldurur; böylece kullanıcı deneyimleri tüm tasarım süreci boyunca sağlanır.

Woz gerçek tasarıma ulaşmak için hızlı ve en basit yoldur

Woz çoğunlukla doğal dil arayüzlerine (natural language interfaces (NLI) (doğal dil arayüzü) adapte edilmektedir.

İlk Woz çalışmaları NLI öğrenilmesi ile ilgili idi (1993 yılı öncesi)

WOz

Günümüzde Woz Uygulamaları Woz uygulamalarının sık karşılaşıldığı alanlara örnek olarak

yapay zeka fonksiyonları,hareket izleme (motion tracking), demostrasyon ile programlama (programming by

demostration), iz tanıma (trace recognition) büyük veri setlerinden örüntü (pattern) bulmak gibi

karmaşık problemler verilebilir. Bu örneklerdeki fonksiyonların ortak özellikleri kodlanmalarının

çok zor, bazı problemlerde imkansız olmalarıdır. Uygulamalar gerçekleştirilmeden önce simülasyonlarının

gerçekleştirilmesi karar için önemli bir avantaj sağlar.

Kısaca; Woz ile bir problemin sistem fonksiyonlarının ya da arayüztasarımlarının simülasyonu gerçekleştirilebilirTasarımın tamamlanması için daha yapılacak çok işlem

olduğu bir gerçektir.

Aadvark* Örneği -

Woz prototiplemesine bir örnek olarak Aadvark çalışması verilebilir.

Aadwark, Google tarafından kullanılmıştır. Yeni bir soru cevap sisteminin tasarımına ve implementasyonuna karar verilmeden önce Aawark bir Woz prototipi olarak seçilmiştir.

Amaç, problemin teknolojik altyapısını kurmadan önce, geliştirilecek tasarımın iyi olup olmadığı hakkında bilgi sahibi olmaktı .

Aardvark çalışanları test için soruları beta test kullanıcılarından aldılar ve bu soruları çevrim içi kullanıcılara yönlendirdiler ve bu sorulara cevap vermelerini istediler.

*Aardvark , (Social Search Service) sosyal arama hizmeti sağlar. 2009 ‘da 90,361 kullanıcısının %56 sı içerik oluşturmaktaydı. Yani, soru soruyor ya da cevaplıyordu.

Aadvark Örneği (devam)

Sorular içerisinde kullanıcılarla tüm prosesin nasıl yönlendirileceği de vardı.

Gerçekleştirilen tüm işlemler aslında soruları cevaplayan insanlar tarafından oluşturulmuş uydurma bir ürünün testi idi.

Google daha sonra ürünü oluşturmaya insanları yer değiştirerek başladı.

Arka planda insanları kullanarak tüm sorulardan öğrendiklerinin yararlarını gördü.

Soru sormak ve cevabını almak, insan-insan etkileşimine örnek bir sistemdir.