Universiteti i Prishtins

Fakulteti i Shkencave Matematike-Natyrore

Departamenti i Biologjis

Lnda: MikrobiologjiLnda: Mikrobiologji

Dr. sc. Idriz Vehapi

Msc. Flutura Ajazi

Nrtimi i mikroskopit t drits

Mikroskopi dhe llojet e tij sht mjet me ndihmen e ti cilit studjohen mikroorganizmat (forma, madhesia,

prcjellja e shumimit, etj.)

Mikroskopi u zbulua nga vllzrit Jansen n fund t shekullit XVI ndrsa AntoniLevenhuk konstruktoj mikroskopin e thjesht i cili kishte nj fuqi zmadhuese prej300 her.

Prbhet prej pjesve mekanike (baza, tavolinza, tubi, revolveri, dorza, makro dhemikrovida) dhe optike ( burimi i drits, kondenzatori, diafragma, okularet dhemikrovida) dhe optike ( burimi i drits, kondenzatori, diafragma, okularet dheobjektivt).

Prveq mikroskopit t drits dallojm edhe lloje t tjera t mikroskopve.

Mikroskopi me kontrast fazash- jep figur shum kontraste t qelizave t gjalla dhet pangjyrosura n fush t ndryshuar t drits.

Mikroskopi fluoreshent- aplikim t shpesht n mikrobiologji. Preparati vshtrohetn dritn q e jep vet preparati si pasoj e ndriimit me drit ultraviolete.

Mikroskopi polarizues- mundson dallimin e strukturs detale tvetive fiziko-kimike t objektit.

Mikroskopi fluoreshent- aplikim t shpesht n mikrobiologji. Preparativshtrohet n dritn q e jep vet preparati si pasoj e ndriimit me dritultraviolete.

Mikroskopi polarizues- mundson dallimin e strukturs detale tvetivefiziko-ki mike t objektit.

Mikroskopi elektronik-ka aftesi zmadhimi disa qindra mijra her. Si burim idrits ktu shfrytzohen rrezet elektronike (0.05nm)drits ktu shfrytzohen rrezet elektronike (0.05nm)

Kujdesi pr mikroskopin!

Matjet metrike prej njsis m t madhe kah ajom e vogl

Madhsia e objekteve dhe gjatsiavalore e rrezeve

Krahasimi i objekteve natyrale

Prgaditja e preparateve prmikroskopim

Preparati nativ i rndomt (pika e shtypur)

Materialet dhe pajimet:

1. Xhamat e objektit

2. Xhamat mbulues

3. Anza bakteriologjike

4. Matriali q prmban mikroorganizma pr hulumtim

5. Boca me uj

6. Mikroskopi6. Mikroskopi

Preparati nativ mika pezull

Materiali i nevojshm

1. Pllaka e Hansenit me thellimin e gdhendur n mes

2. Xhami mbulues

3. Pipeta e pasterit

4. Vazelina

5. Suspenzsioni me kultur mikrobiale

6. Mikroskopi

Ngjyrosja e preparateve native

Bhet me qllim q t vrehen m mir mikroorganizmat dhe t dallohendisa detale t ndrtimit t qelizave.

Gjithashtu ngjyrosaj perdoret edhe pr diferencimin e qelizave t gjalladhe t vdekura.

Ngjyra q prdoret m s shumti sht e kaltrta e metilenit.

Ngjyrosja prfshin disa faza t puns: Ngjyrosja prfshin disa faza t puns:

1. Prgaditja e lyerjes

2. Thajra ose terja

3. Fiksimi-mjete fizike dhe kimike (alkooli,formalina 3%, acetoni)

4. Ngjyrosja- ngjyrat mund t jen natyrale (safranina, karmina)

artificiale ngjyra anilins me natyr organike; bazike, acidike dhe neutrale

Ngjyrosja e thjesht

Quhet e thjesht ngase prdoret vetm nj ngjyr

Materiali i nevojshm:

1. Xhamat e objektivit

2. Flaka

3. Vaska me urzn pr ngjyrosje

4. Boca e plastiks me uj

5. Ngjyra bakteriologjike

6. Letra filtruese

7. Anza bakteriologjike

8. Kultura nga e cila pergaditet lyerja

9. Boca me tretsir fiziologjike

10. Mikroskopi

Ngjyrosja e thjesht

Ngjyrosja e prbr sipas Gramit

Quhet e prbr sepse prdoren dy e m shum ngjyra njkohsisht.

Varsisht se si sillen bakteriet ndaj ksaj ngjyrosje ato ndahen n gram pozitive dhe gam negative

Bak. G.pozitive me rastin e ngjyrosjes me ngjyra bazike ( gencianaviolete) ne qelize krijohen ne komponim te patretshem ne alkool parajodrozanilin, dhe mbesin te ngjyrosura me nghyre vjollcdhe mbesin te ngjyrosura me nghyre vjollc

Bak. G. negative nuk e formojn kete komponim prandaj ato pas trajtimit me alkool qngjyrosen per ti ngjyrosur pastaj me safranin.

Dallimi ne ngjyrosje qendron ne prberjen kimike dhe strukturen e muritqelizor te bacterieve

Ngjyrosja sipas gramit

Ngjyrosja sipas Gramit

Materiali i nevojshem

1. Mjetet per prgaditjen e materialit t fiksuar; lyerja, tharja dhe fiksimi

2. Ngjyrat bacteriologjike (genciana violeti, fuksina ose safranina

3. Tretsira e lugolit

4. Alkooli etilik 96%

5. Kultura q hulumtohet: Gram pozitive (Bacillus mucoides), gram negative (Bacterium coli)(Bacterium coli)

Egzistoj edhe metoda tendryshme t ngjyrosjes n baz t autorve q i ka prdor: ngjyrosja e sporeve, e flagjeleve, ngjyrosjae volutins etj.

Ndrtimi i murit t qelizave bacterialegram pozitive dhe gram negative

Ngjyrosja e thjesht e bactereve acidolaktike

Studimi i ndrtimit t krpudhave

1. Morfologjia e majave (Blastomycetes)-jan mjaft t prhapura n natyrsidomos prfaqsuesit e gjinis Saccharomyces gjejn aplikim n industrine buks, qumshtit, pijeve alkoolike, etj.

Pr t analizuar morfologjin e qelizave t ktyre mikroorganizmave na duhen: materiali nga kultura e Saccharomyces cerevisiae, xhamat e objektit dheata mbulues, mjetet tjera pr mikroskopim t preparatit nativ.ata mbulues, mjetet tjera pr mikroskopim t preparatit nativ.

Vrejtja e saccharomyces cerevisiae

Sporet ngjyrosen me fuksin me ngjyr t kuqe ndrsa qelizat ngjyrosen me t kaltrtn e metilenit.

Madhsia e tharmeve sillet diku 8-10m

Ngjyrosja e majave Rritja e saccharomyces nushqimore (Yeast agar)

2. Morfologjia e myqeve (Hyphomycetes)- studijohet m s miri me ekzaminimin e tyre n preparate native ku laktofenolin e prdorim simjet preparativ.

Pr t vrejtur morfologjin e jashtme t myqeve prdorim materialin e mykur nga buka, pemt, si dhe kolonit e mdha t aspergillus, etj.

Fotografi mikroskopike e aspergilus niger Ngjyrosja e aspergilus

Kultivimi iaspergilusnushqimore

Diagrami i Aspergilus

Matjet mikroskopike

Pr t matur dimensionet e qelizave, sporeve si dhe pjesve tjera tqelizs, si flagjel, fimbrie.

Te myqet dhe mikroorganizmat pejzor duhet prcaktuar trashsin dhegjatsin e hifeve etj.

Matja e dimenzioneve t mikroorganizmave bhet me ndihmn e okularmikrometrit.okularmikrometrit.

Okularmikrometri sht nj pllakz xhami e rrumbullakt e cila n messht e shkallzuar. Shkalla prbhet nga 50-100 vijza t barabarta kudistanca n mes t vijave nuk dihet, kshtu q pr t matur nj objektduhet t prcaktohet vlera numerike e shkalls.

Kjo vler quhet koficienti F i cili prcaktohet me ndihmn e objektmikrometrit.

Matjet mikroskopike

Objektmikrometri-ka form e xhamit t objektit me nj shkall tvendosur n mes. Gjatsia e shkalls sht nj milimetr e ndar n 100 pjes.

Te objektmikrometri vlera e nj shkallzimi sht e prcaktuar dhe sht0.01mm ose 10 m

Matjet mikroskopike

Formula pr prcaktimin e koficientit F

F=a x 10/b

Nese a sht 20 dhe b 60 ather

F= 20 x 10/60=200/60=3.3 m

Pasi ta nxjerrim koficientin F fillojm me matje t mikroorganizmave. Objektmikrometri largohet nga fusha e drits dhe tani duke vrejtur objektin(qelizn, mikroorganizmin) duhet konstatuar se sa shkallzime tokularmikrometrit i prfshin mikroorganizmi. Numri i fituar X pastaj duhet tshumzohet me koficientin F me an t formuls V=X x F

Nse nj qeliz koke ka prfshir 5 shkallzime ather do t kemi: V=5 x 3=15m

Matjet mikroskopike

Xhami i okularmikrometrit

Pajimet laboratorike

N praktikn mikrobiologjike duhen shum paisje laboratorike dhe si tdomosdoshme jan:

Xhami i objektit dhe ai mbulues, Xhami i Hansenit, pipzat, eprovetat,

bocat e erlenmajerit, pjatat e Petrit, pjatat e Fortnerit, shkopthat, gypat,

pikatoret bocat pr kultivimin e mikroorganizmave, ansat bakteriologjike,

gjilprat bakteriologjike, hinkat, cilindrat e shkallzuar, menzurat, gypat e

Durhamit, vaskat pr ngjyrosje, havani i porcelanit, trekmbshi, pincetatDurhamit, vaskat pr ngjyrosje, havani i porcelanit, trekmbshi, pincetat

laboratorike, peshorja, shporta e telit pr sterelizim. Pastaj njehsojm edhe

aparatet: si aparati pr distilim t ujit, eksikatori, centrifuga, pompa me

vakum, tharsi elektrik, kazani i Kohut, autokllavin termostatin, frigoriferin,

aparatin pr njehsimin e kolonive mikrobiale, lampn UV, mikserin, etj,

Pajimet laboratorike

Pajimet laboratorike

Larja e pajimeve laboratorike- n praktiken mikrobiologjike sht e domosdoshme larja mir e pajimeve laboratorike pr t pas rezultate tknaqshme.

Pr larje prdoret uji i nxeht, deterxhent dhe mjete tjera kimike. Enn s Pr larje prdoret uji i nxeht, deterxhent dhe mjete tjera kimike. Enn spari lahen me uj t kroit dhe shprlahen me tretsir 1% HCl enet pastajmbyllen ne pambuk per tu sterelizuar

Sterilizimi dhe aparatet pr sterilizim

Sterilizimi Fizik

Sterilizimi me nxehtsi- mund t jet me nxehtsi t that(furra e pasterit, flaka) dhe t lagsht (Kazani i Kohut)

Sterilizimi me avull t ujit pa presion- Kazani i Kohut avuj uji q qarkullojnn temp. 100C pr 30-90 min. Ky sht sterelizim i pjesshm sepsen temp. 100C pr 30-90 min. Ky sht sterelizim i pjesshm sepseeleminohen vetm format vegjetative (pasterizimi).

Sterilizimi me avull nn presion kryhet ne autokllav 120C ne presion 1.5 atmosfera. N autokllav sterilizohen terrenet ushqyese prej 20-30min. Kysht sterilizim i plot ku shkatrrohen plotsisht format vegjetative dhesporet.

Bakteret enterike

Prcaktimi i numrit t mikroorganizmaven substrat

N mikrobiologji shpesh here nevojitet t prcaktohet numri imikroorganizmave n ndonj substrat.

Shembull: hulumtimi i vlers higjenike t ndonj artikulli ushqimor, numri imikroorganizmave fermentues, hulumtimi bakteriologjik i ujrave, hulumtimi mikrobiologjik i dheut.hulumtimi mikrobiologjik i dheut.

Ekzistoj dy metoda themelore pr prcaktimin e nr. t mikroorganizmave:

Metoda direkte-prcatimi direkt n mikroskop

Metoda iniderkte-pas mbjelljes dhe inkubimit t mikroorganizmave.

Numrimi direkt i mikroorganizmave

Mbjellja dhe numrimi indirekt imikroorganizmave

Kurba e rritjes se bacterieve

Seria e hollimit t mostrave

Formimi i kolonive t disa baktereveenterokoke

Prcaktimi i vetive biokimike tmikroorganizmave

Pr prcaktimin e llojeve t baktereve sht e domosdoshme thulumtohen disa veti biokimike t cilat merren si nj ndr kriteretthemelore t identifikimit

Po prmendim disa nga kto: hidroliza e gjelatines, amidonit,kazeins, Po prmendim disa nga kto: hidroliza e gjelatines, amidonit,kazeins, eskulins, arginins, pastaj n krijimin e amonjakut, indolit, sulfidhidrogjenit, reduktimin e nitrateve, reaksionet dhe ndryshimet n qumshtme lakmus, pastaj n disa prova testi I reduktazes, reaksionin metil red, etj.

Testi i reduktazs

Materiali i nevojshm:

1. Mostrat e qumshtit t freskt

2. Eprovetat me mbyllse t goms

3. Pipetat sterile prej 1ml dhe 10ml

4. E kaltrta e metilenit, e holluar me uj 1:10

5. Banjo ujore me temperature 37.5C

Ecuria e puns:Ecuria e puns:

-Nga mostrat merren 9ml qumsht dhe derdhn n eprovetat prkatse tshnuara.

-N secil eprovet t qumshtit shtohen edhe nga 1ml e kaltrtes s metilenitdhe mbyllen me mbyllse gome.

-Mostrat przihen mir dhe vendosen n banjo ujore n 37,5C

Kontrollohen pas 30 min. Mostrat q jan dekolorizuar hiqen prej banjos ujorendrsa ato q nuk jan dekolorizuar mbesin aty dhe kontrollohen prap pas 60 min

Prcaktimi i kualitetit bakteriologjik tqumshtit me testin e reduktazs

Qumshti sht nj ndr mediumet mideale pr zhvillimin e bactereve. N ktmedium ato kryejn procese biokimikeintracelulare dhe ekstracelulare.

Pra prveq q marrin ushqimin ato Pra prveq q marrin ushqimin atondikojn edhe n ambientin pr rrethduke e ndryshuar me aktivitetin e enzimeve prkatse.

Njri ndr ato enzime sht edhereduktaza.

N eproveta shihet procesi i reduktimit tkaltrts s metilenit.

Reduktaza sht nj ekzoenzim e cila ngjyren e kaltrt t metilenit e kthen nleukoform, pra e dekolorizon.

Nse n mostrat e qumshtit kemi shum baktere, ather do t kemi prodhim tmadh t reduktazs dhe dekolorizim t shpejt dhe anasjelltas, kur mostra ka pak qeliza bakteriale, ajo do ket sasi t vogl t enzimit dhe dekolorizimi do tbhet shum ngadal ose fare.

Pra koha e reduktimit t metilenit blu n qumsht qndron n proporcion tzhdrejt me numrin e baktereve n njsi t tij.zhdrejt me numrin e baktereve n njsi t tij.

Ekziston nj shabllon prkats pr prcaktimin e kualitetit t qumshtit

Qumsht i klasit I--------------- m shum se 4.5 or ----------- afr 200.000 mikro/ml

Qumshti i klasit t II ------------ prej 2.5-4.5 or --------- 200.000-2.000.000 mikro/ml

Qumshti i klasit t dobt ---m shpejt se 1.5 or---2.000.000-10.000.000mikro/ml

Hollimi i metilenit blu

Para se t shtohet metileni blun eprovetat me qumsht ai spari duhet t hollohet n raport1:10.000 me uj.

Hidroliza e amidonit

Disa baktere kan aftsi t kryejn hidrolizn e amidonit e disa jo. Pr tvrtetuar kt veti shfrytzohet agari mishpeptonik, t cilit I shtohet (parasterilizimit) 0.2% amidon t tretur n uj.

Materiali i nevojshm

1. Kultura q hulumtohet

2. Kutit e Petrit me agar t amidonit2. Kutit e Petrit me agar t amidonit

3. Tretsira e Lugolit

4. Ansa bakteriologjike

5. Flakorja

Ecuria e puns: pas mbjelljes s ushqimores n pllaka bhet inkubimi 2-10 ditn temp. 25% . Kolonive t zhvilluara ju shtohet tretsir Lugoli.

Nse bakteret e zbrthejn amidonin, terreni prreth kolonive mbetet i pa ngjyr

Shembull i hidrolizs s amidonit, lipideve dhe kazeins

Testi pozitiv Testi negativ per hidrolizen e amidonit dhelipideve dhe pozitiv per kazeinen

Metoda e prcaktimit t aktivitetit tantibiotikve

Mikroorganizmat kan aftsi t krijojn komponime kimike specifike tcilat ushtrojn veprim negativ n mikroorganizmat tjer q mund t jetbaktericid dhe bakteriostatik.

Materiali i nevojshm:

1. Antibiotikt, aktiviteti i t cilve hulumtohet

2. Tretsira fiziologjike sterile2. Tretsira fiziologjike sterile

3. Eprovetat me nga 4.5ml terren ushqyes(BMP)

4. Pipeta sterile, ato t pasterit kutit sterile t Petrit

5. Rratht e vegjl t letrs filtruese

6. Kultura bakteriale q hulumtohet

T gjitha procedurat kryhen n kushte rreptsisht sterile.

Veprimi efikas i antibiotikut matet me madhsin e diametrit t zons sndritshme.

Identifikimi i baktereve Identifikimi i nj bakterie nnkupton prcaktimin e nj vargu vetish n baz t

t cilave vrtetohet se pr cilin lloj sht fjala.

Gjat identifikimit ne duhet t marrim shnime pr kto veti:

1. Vetit morfologjike t qelizs ku nnkuptojm:

a. Formn dhe madhsin e qelizs,

b. Aftsin e krijimit t sporeve, poziten, madhsin etj.b. Aftsin e krijimit t sporeve, poziten, madhsin etj.

c. Krijimin e shtresave ekstramurale (kapsolls, shtress jargor, etj.

d. Lvizshmrin (prania e flagjelve, renditja, numri, etj.

2. Vetit kultivuese (kolonit)

3. Vetit biokimike dhe fiziologjike

4. Vetit antigjenike dhe serologjike

2. Prcatimi i vetive kultivuese

Nnkupton prcaktimin e vetive t rritjs s bactereve n ushqimore tlngshme dhe t ngurta.

Me kt rast evidentohen ndryshimet q shkaktojn bakteret n ushqimoregjat rritjs dhe shumimit.

Kto ndryshime dallohen me sy t lir prandaj disa autor i quajnkarakteriatika makromorfologjike.

Nj grumbull qelizash me veti morfofiziologjike t ngjashme q ka origjinnprej nj qelize paraqesin kolonin bakteriale.

Kolonit bakteriale me kultura t pastrta t cilat dshirojm ti identifikojm ievidentojm sipas ksaj procedure:

1. Formn: t rrumbullakt, pejzore, ameboide, rizoidale, e pa rregullt, koloni shum t vogla n form pikash, etj.

2. Madhsia: evidentohen n baz t diametrit; koloni t imta q mezishihen me sy t lir, koloni mesatare (1-2cm), t mdha deri 3 cm dhekoloni gjigante q mund ta mbulojn tr pllakn.

3. Profili: i shrir mbi terren, pak i ngritur dhe shum i ngritur.

4. Skajet e kolonis: t rrafshta, t thjeshta. T valzuara n form rrizke, pejzore, t dhmbzuara, t prera n mnyr t parregullt.

5. Siprfaqja e kolonive mund t jet: e lmuar, m shklqim, e vrazhd, unazore, rrezore radiale, pa shklqim.unazore, rrezore radiale, pa shklqim.

6. Struktura: kokrrzore, amorfe, dyllore, lkurore si brum, etj.

7. Karakteristikat optike: e tejdukshme, jo e tejdukshme, lumineshente, fluoreshente.

8. Kromogjeneza: e bardh, e verdh, e kuqe, portokalli, e murrme, e zez, krem, mgjyr kafeje, etj.

9. Ndryshimet q kolonia i shkakton n ushqimore: e ndryshon at, nuk e ndryshon, tajon pigmente.

Paraqitja e disa karkteristikave tbaktereve

Klasifikimi n baz t ngjyrs

Tipe t ndryshme t kolonive

Mnyra t degzuara t formimit tkolonive

Forma t ndryshme t kolonive tebaktereve

Kultivimi n bujon

Identifikimi i krpudhave Krpudhat paraqesin nj grup t madh organizmash t

prhapura shum n natyr.

Ato q gjejn aplikim t madh n veprimtari t ndryshmenjerzore jan tharmt dhe myqet.

Tharmt

Pr ti identifikuar thart nevojitet t aplikohen disa metoda:Pr ti identifikuar thart nevojitet t aplikohen disa metoda:

1. Vetit morfologjike

Qelizat vegjetative t tharmve:

Forma: topthor, vezake, elipsoide, e zgjatur, n form t frutitt limonit, n form boce, etj.

Madhsia: caktohet me matjen e gjersis dhe gjatsis sqelizs ndrsa te format e rrumbullakta matet vetmdiametri.

Identifikimi i tharmve me mikroskopim

Ndrtimi i qelizs s tharmit

Karakteristikat e shumimit

Shumimi vegjetativ te tharmt bhet me bulzim, me ndarje, dhe nform kaluese ndrmjet ndarjes dhe bulzimit.

Pr t vrejtur kt dukuri prgaditn kultura sipas ksaj metode.

Tharmt mbillen n agar patate 4-5 dit n temp. 25C. N kusht sterile.

Krijimi i askosporeve sht nj kriter me rndsi pr tharmt.

Forma e askosporeve mund t jet e llojllojshme, gj q varet nga lloji.

Ndarja me bulzim te tharmt

Forma e shumimit seksual dhe me bulim

Rritja e tharmeve n terrene t lngtadhe t ngurta

Rritja n terrene t lngta prcillet n ekstraktin e maltit sipas Ballingut, ose n ujin peptonik, t cilit i shtohet 2% glukoz dhe extrakt tharmi.

N terrene t lngta tharmet mund t rritn n form t fundrrins, unazs, copzave, apo si lmashk

Rritja n terene t ngurta, siq jan agari i maltit dhe ai me uj peptonik, me sheqer e ekstrakt tharmi, mundson studimin e kolonive. Kolonitme sheqer e ekstrakt tharmi, mundson studimin e kolonive. Kolonitprshkruhen pas inkubimit 2-3 ditsh n temp.25-28C.

Forma dhe struktura e kolonive mund t jet e ndryshme. Edhe ktu sikurte bakteret, kemi koloni t vrazhda, ato t lmuara, t turbullta, etj

Sipas konsistencs ,und t jen: t thata, t lagshta, jargore, etj.

Kolonit e disa tharmeve si Rhodotorula, Sporobolomyces krijojnpigmente t verdha, ngjyr portokalli, t kuqe, etj

Prcaktimi i karakteristikave fiziologjiket tharmve

1. Fermentimi

2. Asimilimi i sheqerit

3. Asimilimi i nitrateve

4. Rritja n terrenin pa vitamina

5. Rritja n terrenin me presion osmotik t lart5. Rritja n terrenin me presion osmotik t lart

6. Krijimi i acidit

7. Krijimi i komponimeve amiloide

8. Zbrthimi i yndyrnave

9. Hidroliza e ureas

10. Hidroliza e xhelatins

Myqet

Paraqesin grup mjaft t rndsishm t kerpudhave.

Karakteristik e shumics s myqeve sht trupi i ndrtuar prej qelizavepenjzore-hifeve, grshtimi i t cilave krijon micelin

Myqet jan aerob dhe heteretrof tipik. Kan rndsi n industri dhe n Myqet jan aerob dhe heteretrof tipik. Kan rndsi n industri dhe nmikrobiologjin e dheut, gjithashtu ja patogjen dhe shkaktojn semundje tenjerzit, shtazt dhe bimt.

Sipas medimit t shum autorve myqet jan t klasifikuara n tri klasa: Phycomycetae, Ascomycetae dhe fungi imperfecti

Kriteriumi pr identifikimin e myqeve

Pr t identifikuar myqet sht e nevojshme q ato t izolohen n kultura tpastra, pasta t prdoret ushqimorja optimale n t ciln ato rriten

Zakonisht n nj kuti t petrit mbillet nj koloni por mund t mbillen edhe tri n nj distanc 2-3cm.

Gjat kontrollimit t zhvillimit t kulturave duhet t kihen parasysh kto veti:1. Shkalla dhe shpejtsia e rritjes2. Ngjyra e kolonis dhe ndryshimet prkatse.3. Ngjyra dhe ndyshimet e ngjyrs s kolonive t rimbjella3. Ngjyra dhe ndyshimet e ngjyrs s kolonive t rimbjella4. Ndryshimet e ngjyrs s terrenit ushqyes5. Konsistenca6. Aroma7. Karakteristikat e pikzave t avulluara t lngut q ndodh ndonjeher n

pjsn ajrore t kolonis.8. Vetit e hifeve t zhytura.9. Faza n t ciln zhvillohen organet frytdhnse, renditja e tyre.10. Ngjyra madhsia dhe forma e organeve frytdhnse.11. Struktura e organeve frytdhnse.12. Prshkrimi i sporeve.

Prgaditja e preparatit t myqeve Prcaktimi i vetive morfologjike sht nj procedur e rndsishm pr identifikimin e

myqeve. Zakonisht myqet kultivohenn terrene t ngurta n kuti t pjetrit, prej ngadhe merren pr mikroskopim.

Materiali i nevojshm:

1. Kultura e mykut q hulumtohet

2. Xhamat e objektit dhe ata mbulues

3. Tretsira e laktofenolit3. Tretsira e laktofenolit

4. Skalperi

5. Pinca

6. Gjilpra bakteriologjike

7. Flakdhnsi

Me ann e pincets merret nj cop e materialit t mykut dhe shprlahet me alkool prt larguar sporet e teprta, pastaj materiali vendoset n xham t objektit ku kemivendosur nj pik laktofenol paraprakisht. Duhet t kihet parasysh t mos dmtohenorganet pr shumim dhe tjerat t rndsishme pr identifikim.

Preparati mbulohet me xhamin mbulues dhe vrehet n mikroskop.

Prfaqsuesit m t njohur t myqeve

Jan klasa Zygomycetes dheAscomycetinae

N zygomyctes prfaqsues kryesor jan: Rhizopus nigricans-myku i buks, mucormucedo, M.racemosusmucedo, M.racemosus

Mucor mucedo

Klasifikimi i myqeve bazuar n llojin e sporeve

Klasa Ascomycetinae

Prfshin gjinit Aspergillus, penicillium, botrytis, alternaria.

Jan myqe t larta , kan micet t septuar dhe shumohen aseksualisht me spore q krijohen n mynyr ekzogjene

Karakteristik e kesaj klase sht krijimi i askusit i cili zakonisht prmban 8 spore

Askuset mund t jen nj nga nj ose t grupuara n grupe me renditje t Askuset mund t jen nj nga nj ose t grupuara n grupe me renditje tparregullt-askokarpe.

Nese askokarpet kan form topi ose shisheje me rastin e pelcitjes quhetperitecium, nese n kohen e plcitjes nuk eshte i mbyllur por ka daljen e gjer quhet apotecium

Gjinia AspergillusKa micel t septuar, t pa ngjyr, ose me ngjyr t

verdhreme.

Konidioforet rriten nga qelizat bazale jo t septuara, memure t trasha q mbarojn me nj trashim n formtopi, gjysmtopi, shkopthi mbi t ciln ndodhn fialidet(sterigmat).

Prfaqsuesit m t njohur t ksaj gjinie jan:

A. glaucus- konidie me ngjyr t kaltr n t gjelbrt t cilatA. glaucus- konidie me ngjyr t kaltr n t gjelbrt t cilatm von bhen me ngjyr kafeje.

A. niger- kan koloni q rriten dhe zhvillohen shpejt memicel ngjyr t bardh, por edhe me zona t verdha.Vezikulat jan topthore dhe mbi to ndodhen sterigmatme ngjyr kafeje n t zez.

A. flavus-kolonit n fillim ngjyr t verdh, pastaj t verdhn t gjelbrt dhe m von gshtnje. Vezikulat jan nform shishe me fialidet prkatse dhe me konidietopthore 3-5m. Ky tip i mykut prodhon aflatoksinat B1,B2, G1, G2, etj.

Aspergillus niger

Gjinia Penicillium

N krahasim me gjinin aspergillus kjo gjini dallohet sipas asaj se ktukonidiofort nuk formojn vezikuln, por ato mbaroj me degzime.

N mbarim t ktyre degzimve nisen sterigmat me vargje t konidieve. Sipas pamjes i ngjasojn fshess prej nga edhe ka ardh emri (lat. Penicillus-brush)Penicillus-brush)

P. notatum- rndsi n prodhimin e antibiotikut penicilin

P. camembert- prodhimin e djathit

Penicillium Penicillium notatum, camemberti, roqueforti

Lloje t ndryshme t aspergillus dhepenicillium n ushqimore

Alternaria

Botrytis, B.cinerea

Gjinia Chaetomium

Foto 1,2. T bra n mikroskop t drits gjat puns me student. N ushqimore pr rritjen e fungjeve kemi gjetur edhe ato t gjinis Chaetomium. Fakulteti i Shkencave Matematike-Natyrore, dep. Biologjis.

Viruset (definicioni, origjina, forma, madhsia, struktura, klasifikimi)

Jan agjensa infektues intracelular q kan vetm njren nga acidet nukleikeAND ose ARN, replikohen n qelizat e gjalla duke shfrytzuar aparatin e tyrepr sintezn e virioneve.

Ekzistojne tri mendime pr origjinen e viruseve:

a) Nga bakteret patogjene

b) Te vjetra sa vet qelizat nikoqireb) Te vjetra sa vet qelizat nikoqire

c) Virust jan pjes t qelizave normale q ju kan shkputur materialit gjenetik.

Forma e viruseve: topthore, shkopthore, penjzore ose ndonj kombinim tjeter.

Madhsia matet me nanometra: virus t vegjel, 50 nm, t mesm deri 100nm, tmdhej mbi 300nm.

Struktura e virusve prbhet nga dy komponente: acidi nukleik dhe mbshtjellsiproteinik (mund t ket edhe yndyrna)

Klasifikimi i virusve; ende nuk sht zgjidhur problemi i klasifikimit t virusvepor nse merret nikoqiri si kriter pr klasifikim: virust ndahen n fitofag, zoofag dhe bakteriofag

Virust

Edward Jener me 1798 zbuloj vakcinen e par kundr fruthit q n t vrtetishte extrakt i virusit t Lis s lops- Vacca lopa; prej nga edhe ka ardhtermi vakcinim n imunologji.

Pasteri me 1884 zbuloj vakcinn e trbimit

Ivanivski 1892- VMD

Feliks Herell- izoloj pr her t par bakteriofagt nga pacientet e smurnga Shigella dizenteria

Disa forma karakteristike te virusve

Virusi i mozaikut t duhanit (VMD)

Virusi i mozaikut t duhanit (VMD)

Fig. 1. Infeksioni i bims me virusin VMD. A. infeksion sistemik; B infeksion lokal.

Fig. 2. Virusi i mozaikut t duhanitshikuar me ME.

Virusi i influences

https://www.youtube.com/watch?v=YSgkoldBNkI

Pamja me mikroskop elektronik e virusit t infulencs

Struktura e virusit Ebola

Virusi ebola

Bakteriofagu

Mikrografia e bakteriofagut T4 nbakteren E.coli

Mnyrat e infektimit te baktereve ngabakteriofagu

https://www.youtube.com/watch?v=wLoslN6d3Ec

Metodat e pastrimit te virusve

Fltrimi

Ultracentrifugimi

Centrifugimi

Centrifugimi me gradient t dendsis

Elektroforeza

Pr t vrejtur format reale te viruseve duhet t prdorim mikroskop me fuqiPr t vrejtur format reale te viruseve duhet t prdorim mikroskop me fuqizmadhuese t madhe: Mikroskopi elektronik dhe ai me rreze ultraviolete.

Kultivimi i virusve mund t bhet n embrionin e puls dhe n kultura tindeve

Metoda e pllakave-zona t ndritshme n pllaka t petrit q vjen si rezultat ilizimit t qelizave animale, bimore ose bakteriale nga ana e virusit.

Prqndrimi i virusit prcaktohet duke shumzuar numrin e lezioneve me faktorin e hollimit dhe kt pastaj duke e pjestuar me volumin e inokulimit

Kultivimi i virusv animal n vezn e puls 10-12 ditshe

https://www.youtube.com/watch?v=766QH_qaYN8